Werken met De Grote BOSATLAS E D I T I E T W E E Ë N V I J F T I G

Transcriptie

1 Werken met De Grote BOSATLAS E D I T I E T W E E Ë N V I J F T I G

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Algemene inhoud blz. 3 Hoofdstuk 2 Achterschutblad/bladwijzer blz. 3 Hoofdstuk 3 Register blz. 4 Hoofdstuk 4 Legenda blz. 5 Hoofdstuk 5 Zaakregister blz. 8 Hoofdstuk 6 Schaal blz. 11 Hoofdstuk 7 Plaatsbepaling blz. 13 Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 2

3 Algemene inhoud De algemene inhoud kun je gebruiken om te zoeken op regio. In de atlas staan de kaarten op een logische volgorde. Allereerst de eigen omgeving, gevolgd door Nederland, Europa, verschillende Europese landen, Azië, Australië, Afrika, de Amerika s en dan de Wereld. 1. Welke bladzijden hebben kaarten die over Nederland gaan? 2. Hoeveel kaarten gaan er over Zuid-Amerika? 3. Wat zijn de kaarttitels van de kaarten die over Australië gaan? 4. Bij welke delen van de inhoud kan je iets vinden over Nederland? 5. Bij welke delen van de inhoud kan je iets vinden over India? Achterschutblad/bladwijzer De bladwijzer staat op het achterschutblad. Als je snel een land op wilt zoeken en je weet waar het ongeveer ligt, kun je het beste op de bladwijzer kijken. 1. Zoek met de bladwijzer uit op welke bladzijde de kaart van Afrika staat. 2. Zoek met de bladwijzer uit op welke bladzijde de kaart van IJsland staat. 3. Zoek met de bladwijzer uit op welke bladzijde de kaart van de Wereld staat. Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 3

4 Register In het register ( ) staan alle in de atlas opgenomen aardrijkskundige namen op alfabetische volgorde. Het eerste getal achter de aardrijkskundige naam verwijst naar de bladzijde en de toevoeging achter het bladzijdenummer verwijst naar een deelkaart op de bladzijde. De letters en cijfers achter het bladzijdenummer verwijzen naar het vak op de kaart waar de betreffende aardrijkskundige naam in ligt. 1. Zoek in het register de volgende namen op. Schrijf op in welk land de plaatsen liggen en ook de cijfers en letters die in het register achter de naam staan. Kaart + kaartvak Land Waterlandkerkje 38 B3 Nederland Bloemfontijn Kralendijk Onverwacht Rengat 2. Zoek de volgende namen in de atlas op. Schrijf op of het een plaats, een gebergte, een rivier of een eiland is en in welk land het ligt. Plaats, gebergte, rivier of eiland Land Tapajós Rivier Brazilië Coatzacoalcos Eleuthera Rufiji Sierra Nevada Litoměřice Harz Komodo Bohemer Woud Stykkishólmur Rømø Gulp Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 4

5 Legenda In de algemene legenda (op het voorschutblad) staan de legendatekens en -kleuren uitgelegd die op de overzichtskaarten en thematische kaarten voorkomen. 1. Wat betekent de kleur groen op de volgende kaarten? Kaartnr. Betekenis v.d. kleur groen 13D 18 21E 25B4 39B 51E5 69B 79E 85 97A Vestingswerken, plantsoen 2. Wat betekenen de volgende tekens volgens de legenda? Teken/symbool Betekenis Begraafplaats Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 5

6 Legenda In de algemene legenda (op het voorschutblad) staan de legendatekens en -kleuren uitgelegd die op de overzichtskaarten en thematische kaarten voorkomen. 3. Gebruik voor de volgende vragen de algemene legenda. a) Hoeveel rode vierkantjes komen er voor op kaart 88? b) Wat betekent een rood vierkantje op deze kaart? c) Hoeveel rode vierkantjes komen er voor op kaart 131? d) Wat betekent een rood vierkantje op deze kaart? e) Hoeveel rode driehoekjes komen er voor op kaart 146A? f) Wat betekent een rood driehoekje op deze kaart? g) Hoeveel rode driehoekjes komen er voor op kaart 106C? h) Wat betekent een rood driehoekje op deze kaart? i) Hoeveel rode rondjes komen er voor op kaart 158A? j) Wat betekent een rood rondje op deze kaart? k) Hoeveel rode rondjes komen er voor op kaart 121B? l) Wat betekent een rood rondje op deze kaart? Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 6

7 Legenda Hoofdsteden van een land zijn onderstreept. Als de landsdelen (staten, provinciën etc.) in een land zijn onderstreept, dan is de hoofdstad van dat land dubbel onderstreept. 4. Wat is de hoofdstad van onderstaande landen? Land Indonesië Letland Hoofdstad Jakarta Mongolië Ecuador Democratische Republiek Congo Canada Australië Brazilië Verenigde Staten van Amerika Zuid-Afrika 5. In welk land liggen de onderstaande plaatsen en wat is de hoofdstad van dat land? Plaats Land Hoofdstad Nijverdal Nederland Amsterdam Kaliningrad Kuching Baarle-Hertog De Koog Kumzar Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 7

8 Zaakregister In de atlas staan twee verschillende soorten kaarten: 1a. Staatkundige overzichtskaarten (b.v ) 1b. Natuurkundige overzichtskaarten (b.v ) 2. Thematische kaarten (b.v ) Het zaakregister gebruik je om te zoeken op thema (onderwerp). In het zaakregister ( ) staan de thema s (onderwerpen) op alfabetische volgorde. 1. Geef van de volgende kaarten aan, om wat voor soort kaart het gaat. Kaartnr. Soort kaart 18 Thematische kaart 32 42A 64C C 103D A 174B 2. Wat is het thema/onderwerp van de volgende kaarten? Kaartnr. Thema/onderwerp Gebied 24D Werkloosheid Amsterdam 51E2 93A 115H 125A 130B 149A 159G Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 8

9 Zaakregister 3. Zoek m.b.v. het zaakregister op welke kaart je iets kunt vinden over de volgende thema s of onderwerpen. Thema/onderwerp Grondsoorten en bodemtypen - Nederland Kaartnr. 42A Bevolkingsdichtheid - China Luchtvervuiling - Europa Bodemgebruik - Verenigde Staten van Amerika Tijdzones - aarde Cultuurgebieden - aarde Toerisme - Caribisch gebied Werkloosheid - Nederland Neerslag - Midden-Oosten 4. Zoek m.b.v. het zaakregister en het gewone register op welke kaart je iets kunt vinden over de volgende thema s/onderwerpen. Thema/onderwerp Neerslag - Denemarken Kaartnr. 71A Talen Afrika Klimaat - Australië Neerslag - Alaska Kolonieën India Oorspronkelijke plantengroei Vietnam Moslims Nederland Indianen Colombia Godsdienst Duitsland Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 9

10 Zaakregister 5. Zoek m.b.v. het zaakregister het antwoord op onderstaande vragen en schrijf de kaart op waar je het antwoord op hebt gevonden. a) Wat voor soort taal is Zweeds, Duits en Nederlands? b) Hoeveel gewapende conflicten zijn er na 1990 in de Kaukasus geweest? c) Van welk land was Libië een kolonie? d) Hoeveel heersende of dreigende hongersnoden zijn er in Afrika? e) Welk product verbouwt men in Gyana? f) Welk landbouwproduct verbouwt men in Taiwan? g) Hoeveel Koerdische stammen wonen in oostelijk Turkije? h) Welk metaal wordt er bij de plaats Timna gevonden? i) Hoeveel zware aardbevingen zijn er in Turkije na 1975 geweest? j) Welke drie talen spreekt men in België? k) Welk klimaat heeft Nederland? l) Hoeveel landen in Europa gebruiken de euro als munt? Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 10

11 Schaal De schaal van de kaart is de verhouding tussen de afstand op een kaart en de afstand in het echt (werkelijkheid). We onderscheiden drie kaartschalen: a. grootschalig: tot 1: b. middelschalig: 1: tot 1: c. kleinschalig: boven 1: Op een grootschalige kaart staat een relatief klein gebied groot afgebeeld (bijvoorbeeld een stadsplattegrond). Op een kleinschalige kaart staat een relatief groot gebied klein afgebeeld (bijvoorbeeld de wereld). 1. Schrijf de schaal op van de volgende kaarten. Geef ook aan of het dus een grootschalige-, middelschalige- of kleinschalige kaart is en of er een goot of klein gebied op staat. Kaartnr. Schaal Groot-, middel- of kleinschalig Groot of klein gebied 13D 1: Grootschalig Klein 24A 25A 31B A 71A 88 90B 165E E Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 11

12 Schaal De schaal van de kaart is de verhouding tussen de afstand op een kaart en de afstand in het echt (werkelijkheid). Bijvoorbeeld bij het schaalgetal 1 : , betekent het dat 1 centimeter op de kaart in werkelijkheid centimeter is. Omrekenen van centimeters naar kilometers gaat in vijf stappen en centimeter is dus 8 kilometer. Afstanden berekenen we altijd hemelsbreed, dat is de afstand in een rechte lijn. Voor het berekenen van afstanden kun je de volgende formule gebruiken: K x S = W (De afstand op de kaart x de schaal = de werkelijkheid). Als de gemeten afstand op de kaart nu 6 cm is en de schaal is 1: , dan is de afstand in het echt 6 x = cm is dus 1,2 kilometer, want het is immers vijf stapjes van een centimeter naar een kilometer. 2. Neem onderstaande kaarten voor je en meet en bereken de gevraagde afstanden tussen Groningen en Assen en zet ze in de tabel. Kaartnr. Schaal Afstand in cm Afstand in km B 3. Bereken de afstand hemelsbreed in kilometers tussen de volgende plaatsen: Schaal Kaart Afstand in cm Afstand in km Amsterdam Caïro 1: ,7 cm 3255 km Londen Sydney Brussel Utrecht Berlijn - Miami Los Angeles Tokyo Nuuk Tiksi Rolde Scharendijke Hobart - Stanley Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 12

13 Plaatsbepaling Breedte: De evenaar deelt de aarde in twee helften. De bovenste helft noemen we het noordelijk halfrond en de onderste helft noemen we het zuidelijk halfrond. Op elk halfrond lopen denkbeeldige horizontale lijnen, die noemen we breedtecirkels of parallellen. Deze lijnen bepalen de breedteligging. Hierbij bepaalt men de afstand van een punt tot de evenaar. Deze afstand drukt men uit in graden. Elke breedtecirkel heeft namelijk een getal. De evenaar is 0. Alle breedtecirkels op het noordelijk halfrond noemen we noorderbreedte (N.B.) en gaan maximaal tot 90 en alle breedtecirkels op het zuidelijk halfrond noemen we zuiderbreedte (Z.B.) en gaan ook tot 90. De noordpool ligt dan dus op 90 noorderbreedte (N.B.) en de zuidpool dus op 90 zuiderbreedte (Z.B.). 1. Geef aan of de volgende plaatsen op het noordelijk of op het zuidelijk halfrond liggen. Plaats Assen Noordelijk- of zuidelijk halfrond Noordelijk halfrond Palembang Karachi Qiqihar Ndola Paramaribo Hamilton Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 13

14 Plaatsbepaling Bij de breedte bepaalt men dus de afstand van een plaats tot de evenaar in graden. Plaatsen die ver van de evenaar liggen, liggen op hoge breedte (heeft een hoog getal als breedte) en plaatsen die in de buurt van de evenaar liggen, liggen op lage breedte (heeft dus een laag getal als breedte). We hebben dan lage -, gemiddelde - en hoge breedte. a. Plaatsen op lage breedte liggen tussen de 0 en 30. b. Plaatsen op gemiddelde breedte liggen tussen 30 en 60. c. Plaatsen op hoge breedte liggen tussen 60 en Geef van de volgende plaatsen aan of ze op lage., gemiddelde of op hoge breedte liggen: Plaats St. Petersburg Yangon Lage -, gemiddelde - of hoge breedte Hoge breedte Kabul Managua Mdantsane Qaanaaq Quito Ushuaia Langeraar 3. Wat ligt er op de volgende breedte? Welke grote plaats in Tsjechië ligt op 80 N.B.? Welke plaats in Brazilië ligt op 30 Z.B.? Welke plaats in Canada ligt op 80 N.B.? Welke grote plaats in Australië ligt op 27 Z.B.? Welke grote plaats in Somalië ligt op 3 N.B.? Welke plaats in Indonesië ligt op de Evenaar.? Welke plaats ligt er op de grens van Suriname en Frans Guyana op 5 N.B.? Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 14

15 Plaatsbepaling Lengte: Om nog preciezer te kunnen bepalen waar een plaats op aarde ligt, zijn er ook lengtecirkels of meridianen. De meridiaan van Greenwich deelt de aarde in twee andere helften. De rechter helft noemen we het oostelijk halfrond en de linker helft noemen we het westelijk halfrond. Op elk halfrond lopen denkbeeldige verticale lijnen, die noemen we lengtecirkles of meridianen. Deze lijnen bepalen de lengteligging. Hierbij bepaalt men de afstand van een punt tot de meridiaan van Greenwich (de 0 -meridiaan). Deze afstand drukt men uit in graden. Elke lengtecirkel heeft namelijk ook een getal. De meridiaan van Greenwich is 0. Alle lengtecirkels op het westelijk halfrond noemen we westerlengte (W.L.) en gaan maximaal tot 180 en alle lengtecirkels op het oostelijk halfrond noemen we oosterlengte (O.L.) en gaan ook tot Geef aan of de volgende plaatsen op het oostelijk of op het westelijk halfrond liggen. Plaats Djibouti Oostelijk- of westelijk halfrond Oostelijk halfrond Seattle Teheran Suva Monrovia Chemnitz 5. Wat ligt er op de volgende lengte? Welke plaats in Kameroen ligt op 10 O.L.? Welke grote plaats ligt er in Canada op 113 W.L.? Welke grote plaats in Letland ligt op 24 O.L.? Welke grote plaats aan de Golf van Guinee ligt op 4 W.L.? Welke bergtop ligt er in Nieuw-Zeeland op 171 O.L.? Welk meer in China ligt op 100 O.L.? Welke grote plaats op de Grote Antillen ligt op 70 W.L.? Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 15

16 Plaatsbepaling Graadnet: Voegen we de parallellen (breedtecirkels) en de meridianen (lengtecirkels) nu samen tot één geheel, dan ontstaat het graadnet. Hiermee kunnen we heel precies de juiste breedteen lengteligging (de coördinaten) van een plaats aangeven. 6. Bepaal de geografische breedte en lengte van de volgende plaatsen. (Je moet afronden op hele graden!!) Plaats Breedte Lengte Edinburgh 56 N.B. 3 W.L. Rostock Saskatoon Hotazel Trujillo Tétouan Perth Nagasaki Jakutsk Uiteraard liggen niet alle punten op het snijpunt van een parallel en een meridiaan. Om nog preciezer te zijn heeft men de graden onderverdeeld. Elke graad is onder te verdelen in 60 minuten (1 = 60 ) en elke minuut is onderverdeeld in seconden (1 = 60 ). 7. Bepaal de geografische breedte en lengte in graden en minuten van de volgende plaatsen: Plaats Breedte Lengte Boskoop 52 5 N.B O.L. Spa Zanderij St. Moritz Roodeschool Faro Atlasvaardigheden Grote Bosatlas 52e druk B.D.Berlijn 16