Evaluatie "Weekendje weg"

Transcriptie

1 Evaluatie "Weekendje weg" Roger van Dijk, team Tilburg Binnenstad Pagina 1

2 Project "Weekendje weg" Inleiding Het Openbaar Ministerie, Gemeente Tilburg en het district Tilburg van het regiokorps Midden en West Brabant voerden in de periode september 2008 tot april 2009 in navolging van de gemeente Amersfoort het project Weekendje Weg in het horecaconcentratiegebied (HCG) van de gemeente Tilburg uit. De drie partners hebben de eerste zes maanden de toepassing van dit project geëvalueerd. In de evaluatie komen de volgende aspecten aan de orde: 1) Pilot Weekendje weg 2) Doel van het project 3) Communicatie 4) Daling geweldsincidenten in het Horecaconcentratiegebied 5) Aantal verdachten 6) Onderzoek Digipanel 7) Reactie partners 8) Conclusie 9) Aanbevelingen 10) Bijlage 1: trend geweldsincidenten 11) Bijlage 2: Resultaten onderzoek Digipanel 1) Pilot Weekendje weg In het jaar 2008 steeg in het HCG het aantal aanhoudingen voor geweld tegen burgers en tegen politie. Deze stijging deed zich vooral in het weekend voor. De piek ligt in de nachtelijke uren tijdens het uitgaansleven. Gezien deze zorgwekkende stijging en de positieve resultaten in de gemeente Amersfoort besloten OM, Gemeente en Politie om het project Weekeindje Weg" als pilot in te voeren. Met de werkwijze wordt maximaal gebruik gemaakt van wettelijke mogelijkheden om verdachten in voorlopige hechtenis te houden. Het uitgangspunt is dat een meerderjarige verdachte (18+) van geweld direct geconfronteerd wordt met de gevolgen van zijn/haar gedrag. De geweldpleger verlaat het politiebureau met een boete, een taakstraf of een dagvaarding. Dit betekent dat de politie gedurende het weekend alle geweldszaken volledig afhandelt tijdens de termijn van de inverzekeringstelling (3 dagen). De verdachte blijft in de cel tot het onderzoek is afgerond en de Officier van Justitie een beslissing heeft genomen. Vanzelfsprekend vindt een individuele toetsing op basis van het dossier plaats. Op deze wijze wordt de verdachte direct geconfronteerd met de negatieve gevolgen van zijn gedrag in het weekend. Het slachtoffer ervaart een snelle duidelijkheid over de afdoening van de zaak als positief. De afgelopen jaren is succesvol gewerkt aan diverse maatregelen, zoals extra verlichting, plaatsen van camera's, aanpassing straatmeubilair, geven van voorlichting en samenwerking met horecaondernemers. Het Weekendje weg sluit dus aan op de andere maatregelen die zijn genomen om geweld tegen te gaan. De formele start van de pilot is gegeven op 11 september ) Doel van de pilot Na een periode van zes maanden is het aantal geweldsincidenten in het HCG afgenomen. Daarnaast is door deze aanpak de subjectieve veiligheidsgevoel van burgers toegenomen. De overheid geeft immers een duidelijk signaal af aan geweldplegers. Geweld wordt niet getolereerd. Een subdoel is het mobiliseren van burger om geweldsincidenten actiever te melden. Roger van Dijk, team Tilburg Binnenstad Pagina 2

3 3) Communicatie De start van de pilot was tevens de start van een communicatiecampagne. Het doel van de communicatiecampagne is bekendmaking van de gezamenlijke aanpak; preventieve werking en het afgeven van het signaal dat geweld tijdens de horeca niet wordt getolereerd. Voor de communicatiecampagne zijn de communicatiemiddelen van de gemeente Amersfoort overgenomen. Dit bespaart kosten en is effectiever door de inmiddels landelijke bekendheid. De campagne is geïnspireerd op reisfolders, waarbij foto's van het cellencomplex gecombineerd zijn met teksten als "Weekendje weg?" en "Zondag ontbijtje op bed?". De uitingen worden afgesloten met de zin: "Gewelddadig? Meteen zitten!". Op de website: is achtergrondinformatie te vinden. 4) Daling geweldsincidenten in het Horecaconcentratiegebied Tijdens de projectperiode is het aantal geweldsincidenten in het HCG in de gemeente Tilburg gezakt. In de analyse is deze periode vergeleken met dezelfde perioden in de voorgaande jaren en het aantal incidenten in de regio Midden en West Brabant. In bijlage 1 zijn grafieken opgenomen om de trend zichtbaar te maken. 5) Aantal verdachten In de projectperiode zijn 42 personen aangehouden. Het gaat om feiten als bedreiging, (zware) mishandeling en openlijk geweldpleging. De directe afhandeling van de dossiers binnen het weekeinde legt een druk op de capaciteit van OM en politie. Het vergt, door bijvoorbeeld de arbeidstijdenwet, extra inzet om dit in goede banen te leiden. Deze geconcentreerde capaciteitsinzet intensiveert de samenwerking (overleg tussen partijen). Het leverde onderstaande resultaten op: 17 verdachten zijn voor de rechter geweest en is er een afdoening geweest, zoals gevangenisstraffen, taakstraffen of een geldboete. 19 verdachten zijn bij de Officier van Justitie op een TOM-zitting* geweest en hebben een taakstraf en/of een transactie/boete gekregen. 6 zaken zijn geseponeerd vanwege het ontbreken van wettig en overtuigend bewijs en de kwalificatie gering feit Geen zaken zijn overgedragen aan een ander parket om samen met andere feiten te worden afgedaan. Toetsing door de rechter In maart 2009 keek een rechter zeer kritisch naar één van de zaken en de toepassing van het strafrecht in het project Weekendje weg. Deze verdachte zat het hele weekeinde vast. De rechter was van oordeel dat deze verdachte één dag te lang had vastgezeten. Het onderzoek was immers op zondag afgerond. De rechter vond dit echter niet een zodanige grove schending van de wet en verklaarde dat de zaak ernstig genoeg was om de verdachte te straffen. Wel heeft de verdachte daardoor een iets lagere werkstraf gekregen. * TOM-zitting staat voor Taakstraf Openbaar Ministerie. Bij deze besloten zitting legt niet de rechter, maar de Officier van Justitie een werk-, taakstraf of een geldboete op. Als de verdachte hier niet op in gaat of de straf niet naar behoren uitvoert, wordt hij/zij alsnog gedagvaard door de rechter. Roger van Dijk, team Tilburg Binnenstad Pagina 3

4 6) Onderzoek Digipanel Om een inzicht te krijgen in de mening van de burgers over het project Weekendje Weg zijn burgers ondervraagd. De politie heeft 327 personen via verzocht om mee te doen aan het beantwoorden van een vragenlijst. De respons is 34,9%. De algemene conclusie is dat burgers het project kennen en er positief tegenover staan. De resultaten zijn opgenomen in Bijlage 2. 7) Reactie partners Gedurende de projectperiode is ook gekeken naar de publieke reacties van relevante partners. De burgers en de horecaondernemers in de gemeente Tilburg reageren positief. Zij ervaren een meer serene sfeer tijdens het uitgaansleven. Landelijke partners reageren ook positief. De minister van Binnenlandse Zaken ondersteunt het project Weekendje weg. Via de media heeft zij dit publiekelijk bekendgemaakt. Ook de Nationale Ombudsman staat positief tegenover een creatieve aanpak van het geweld in het weekend. De ombudsman en de rechterlijke macht waarschuwen wel dat het OM en Politie bij die aanpak binnen de grenzen van wet en behoorlijkheid moeten blijven. 8) Conclusie In de periode 1 september 2008 tot en met 30 april 2009 laat de algemene trendlijn binnen het korps een stijging zien van het aantal geweldsincidenten, terwijl de trendlijn in dezelfde periode van het horecaconcentratiegebied van de gemeente Tilburg een daling laat zien. Het project verhoogt de snelheid van het politieonderzoek en van de afdoening. Dit heeft effecten op de capaciteitsbezetting van het OM en de recherche. OM en politie dienen extra zorg te besteden aan de aanpak van geweldszaken in dit project, zodat de grenzen van Strafrecht en behoorlijkheid gerespecteerd blijven. Een verdachte weet binnen enkele dagen na het plegen van het strafbare feit wat de beslissing in zijn/haar zaak is (lik-op-stuk-beleid). De gemeente Tilburg, politie en openbaar ministerie dragen er met de aanpak toe bij dat Tilburg een stad is en blijft waar je als bewoner of bezoeker goed kunt uitgaan. Verschillende partners geven aan dat zij, na de invoering van het project, gevoelsmatig minder geweld op straat zien. Uit het onderzoek onder het digipanel mag men concluderen dat de aanpak van het project groot draagvlak heeft onder de bevolking. Op basis van het bovenstaande is de conclusie gerechtvaardigd dat er voldoende reden zijn om de aanpak van het project Weekendje weg te continueren. 9) Aanbevelingen Voortzetting project in het HCG Tilburg. Nieuwe pilot in het HCG Breda. Intensieve samenwerking tussen districten Tilburg en Breda. Na een jaar het project gezamenlijke evalueren. Daarna beslissing uitrol in regio. Voldoende recherchecapaciteit in het weekeinde om zaken af te handelen. Nog zorgvuldigere toetsing op onderzoeksbelang. In het proces-verbaal onderzoeksstappen in het weekeinde expliciet vermelden. Analyse opstarten op verdachten die verantwoordelijk zijn voor meerdere incidenten. Dadergerichte aanpak (LOODS). Structurele vervolg interne en externe communicatie. Roger van Dijk, team Tilburg Binnenstad Pagina 4

5 Bijlage 1: Trend geweldsincidenten De analyse richt zicht tot de geweldsincidenten binnen het horecaconcentratiegebied op vrijdag/zaterdag en op zaterdag/zondag tussen uur en uur. Onderzoeksperioden: 11 september 2008 t/m 30 april 2009 (projectperiode) 11 september 2007 t/m 30 april september 2006 t/m 30 april september 2005 t/m 30 april september 2004 t/m 30 april 2005 Telkens op vrijdag/zaterdag en zaterdag/zondag van uur tot uur Bevraagde geweldsincidenten: Geweld zonder letsel Geweld met letsel Geweld dodelijk Openlijk geweld tegen personen Bedreiging Man/vrouwmishandeling Homogeweld Aantasting openbare orde Gemeentelijke verordening (APV) Bevraagde straten 1 (= horecaconcentratiegebied): Juliana van Stolbergstraat Heuvel; Heuvelring; Heuvelpoort; Veemarktstraat; Paleisring; Piusplein; Zwaanstraat. Resultaten in grafieken: Grafiek Vergelijking geweldsincidenten gedurende projectperiode met andere jaren SEP OKT NOV DEC JAN FEBR MRT APR Grafiek 1 laat zien dat het gemiddelde aantal geweldsincidenten in de periode dalend is. Er is een vergelijking gemaakt van de geweldsincidenten van de Politieregio Midden en West Brabant met het horecaconcentratiegebied in de gemeente Tilburg. Zie grafiek 2 en 3. Roger van Dijk, team Tilburg Binnenstad Pagina 5

6 In grafiek 2 en 3 zijn de geweldsincidenten zichtbaar vanaf 1 september 2009 tot en met 30 april De blauwe lijn geeft het verloop van de geweldsincidenten in de regio (grafiek 2) en in het horecaconcentratiegebied Tilburg (grafiek 3). Grafiek 2: Regio Midden en West Brabant Geweldsincidenten Regio min HCG district Tilburg vanaf t/m sep-08 okt-08 nov-08 dec-08 jan-09 feb-09 mrt-09 apr-09 De zwarte (trend)lijn is het gemiddelde aantal geweldsincidenten in de politieregio Midden en West Brabant. Grafiek 3: Horecaconcentratiegebied Tilburg Geweldsincidenten HCG district Tilburg vanaf t/m sep-08 okt-08 nov-08 dec-08 jan-09 feb-09 mrt-09 apr-09 De zwarte (trend)lijn is het gemiddelde aantal geweldsincidenten in het HCG Tilburg. Roger van Dijk, team Tilburg Binnenstad Pagina 6

7 Bijlage 2: Resultaten onderzoek Digipanel Om een inzicht te krijgen in de mening van de burgers over het project Weekendje Weg zijn 260 burgers ondervraagd. De politie heeft 327 personen via verzocht om mee te doen aan het beantwoorden van een vragenlijst. De respons is 34,9% (114 antwoorden). De reacties kwamen vooral van mannelijke burgers (60,5%) en minder van vrouwelijke burgers (39,5%). De verdeling in leeftijd is als volgt: 15 tm 24 jr 12,3% 25 tm 40 jr 18,4% 41 tm 65 jr 67,5% 66 jr en ouder 1,8% Dit betekent dat de mening is gebaseerd op de middengroep van 25 t/m 65 jaar. Ouderen zijn in de minderheid en jeugd tot 25 jaar is onderbezet. Wel ziet men een duidelijke overeenkomst in de beantwoording van vragen. 1. Hoe bekend is het project "Weekendje Weg" bij de burger? Ja, ik heb er van gehoord en weet wat het is. 66,7% Ja, ik heb er van gehoord maar weet niet precies wat het is. 8,8% Nee, ik heb er niet eerder over gehoord. 24,5% Van de ondervraagden geven 75% aan dat zij gehoord hebben van het project. In de leeftijdsgroep 41 jaar en ouder is de bekendheid het grootst (75%). In de leeftijdscategorie jaar is de bekendheid duidelijk minder (25%). Van de respondenten die aangeven niet bekend te zijn met dit project is 42.9% onder de 40 jaar en 64.2% boven de 41 jaar. 2. Hoe of waar heeft de burger van het project Weekendje weg gehoord? De bekendheid komt vooral uit de berichten in de krant en het horen vertellen van vrienden en kennissen. Omdat in Tilburg wel aandacht in de krant is geweest bij het starten van het project, maar verder niet een sterk mediaoffensief is geweest, is het logisch dat deze twee items naar boven komen. Vergelijking met het onderzoek in Amersfoort leert ons dat berichten in de krant, op radio en TV en grote posters op bushokjes het hoogste scoren om burgers bekend te maken met dit soort projecten. 3. Wat vindt de burger van deze aanpak en is hier draagvlak voor? Een goede zaak 87,7% Ik vind dat dit niet kan 1,8% Weet niet/geen mening 8,7% Anders: 1,8% In de leeftijdscategorie jaar wordt deze aanpak een goede zaak gevonden (24.6%). In de leeftijdscategorie 41 jaar en ouder is men het met deze aanpak eens (63.2%). In de toelichting is aangegeven dat deze werkwijze door de rechter is afgewezen en dat de straf op deze manier erg zwaar lijkt. Relatie tot vraag 1 (bekendheid): Van de respondenten (24.5%) die nog nooit van het project gehoord hebben, geeft 75% aan dat zij de aanpak goed te vinden. Het percentage onder de respondenten (75.5%) die er wel over gehoord hebben, ligt op 91,2%. 4. Denken burgers dat dit project een afschrikwekkende werking hebben op geweldplegers? Ja, dat zal zeker afschrikken 24,6% Ja, het zal altijd wel iets helpen 62,3% Nee, ik verwacht er weinig of niets van 5,3% Weet niet / geen mening 7,9% In de leeftijdscategorie onder de 40 jaar (27.3%) denkt dat de aanpak wel zal afschrikken en/of wel iets zal helpen. Respondenten in de leeftijdscategorie boven de 40 jaar (72.7%) is hier veel stelliger in. De algemene conclusie is dat burgers het project kennen en er positief tegenover staan. Roger van Dijk, team Tilburg Binnenstad Pagina 7