Ontwikkelplan Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug

Transcriptie

1 Ontwikkelplan Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug Sallandse heuvelrug Gevormd door ijs en wind, Eindeloze vergezichten, Droge heide van formaat, Rust, Ruimte en Reliëf, Zicht op Salland én Twente Volop genieten,

2 INHOUDSOPGAVE 1. Het nationaal park 2. Doelen en meerwaarde 3. Resultaten 4. De toekomst 5. Vervolg en samenvatting 7. Financiën 2

3 1 Het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug Algemeen De grootste droge heide van ons land met on-nederlandse vergezichten, een groot aantal bijzondere dieren en planten en omvangrijk bossen, dát zijn de waarden van het Nationale Park De Sallandse Heuvelrug. Jaarlijks komen ongeveer één miljoen bezoekers naar de heuvelrug. De meesten om er even uit te zijn, een stuk te gaan wandelen of fietsen, te gaan ATB-en of paard te rijden. De bezoekers komen af op de kwaliteiten rust, ruimte en reliëf die vooral centraal op de heuvelrug te beleven zijn. De grote aantallen bezoekers zijn mede verklaarbaar door de goede bereikbaarheid, de diverse verblijfsrecreatieve voorzieningen en de vele horeca. Verreweg het grootste deel van de bezoekers komt uit de eigen regio. Het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug is één van de kleinere nationale parken van ons land. Door de ligging op een zandige stuwwal is het een zeer droog gebied. Er is geen verwevenheid met landbouwkundig gebruik. Centraal op de heuvelrug ligt 1100 ha aaneengesloten droge heide (Calluna heide,) dat is het habitat voor soorten als: de Korhoen, de Nachtzwaluw, de Roodborsttapuit, Zandhagedissen en Jeneverbesstruwelen. Een prachtig gebied met hoge kwaliteiten voor mens en natuur. Maar de heide en de kwaliteiten daarvan blijven niet vanzelf intakt. Immers het heidelandschap is een mensenlandschap; zonder actief beheer gaat het systeem heide in een jaar of tien over in bosopslag en nog een paar decennia later in gesloten bos. De omvang van de heide is de afgelopen 15 jaar via gericht beheer en inrichting verdubbeld. Het beheer dat de afgelopen jaren is gevoerd, werpt successen af voor de meeste soorten die kenmerkend zijn voor de heide; alleen bij het Korhoen, waar de heuvelrug de laatste plek is in Nederland, geeft de beheerinzet tot nu toe niet de beoogde resultaten. Afstemming van beheer Het zuidelijk deel van de heuvelrug is ongeveer ha groot en driekwart daarvan is nationaal park. Het beheer van de natuur- en bosgebieden is in handen van de terreinbeherende instanties Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten en diverse particuliere eigenaren, waaronder de landgoederen De Noetselenberg, De Holterberg en Huis Bergh. Afstemmen van beheer is in belang van de natuur- en de bosfunctie (zoals 3

4 vastgelegd in het planologisch beleid) en is belangrijk voor de mensen die komen genieten van de heuvelrug. Meteen na de oprichting van het nationaal park in 2004 is met de afstemming van natuurbeheer gestart. Complexer en meer aandacht vroeg de afstemming van het recreatief medegebruik en de natuurfunctie. Het is een hele kunst om in een relatief klein nationaal park de diverse recreatievormen onderling goed op elkaar af te stemmen en in harmonie te laten plaats vinden met de natuurwaarden en met de bosfunctie van het gebied. Het zoneringsysteem 1 met opvang aan de randen en bevorderen van stilte in de kern van de Sallandse heuvelrug heeft de afgelopen jaren geleidelijk gestalte gekregen met de aanleg en verbetering van steunpunten en de ontwikkeling van routenetwerken. Na de kwaliteitsimpuls bij de Paarse poort welke nu gaande is, resten nog de aanleg van twee kleine steunpunten aan de oostzijde van de heuvelrug. Voorts zijn de afgelopen jaren onder vlag van het nationaal park vele projecten gerealiseerd. Denk maar aan het extra heidebeheer, opknappen van het hoofdsteunpunt de Holterberg, aanleg steunpunten, de cultuurhistorie bij Twilhaar, coördinatie van het faunabeheer etc. (zie hfdst 3). Behalve een goede zonering is communicatie en educatie naar bezoekers en bewoners essentieel, moet het onderhoud van de voorzieningen op orde zijn en mag goed gastheerschap en het toezicht niet ontbreken. De Sallandse heuvelrug en de Utrechtse heuvelrug zijn de beide nationale parken in Nederland waar het gastheerschap en toezicht met hulp van Boa s 2 sterk is ontwikkeld. afbeelding 2: Zilveren maan op Hondsdraf (hellinghoogveen Sprengenberg) Nationale parken vervullen belangrijke functies De Sallandse Heuvelrug is op 16 oktober 2004 ingesteld en is één van de 20 nationale parken die ons land kent. 1 De zonering is opgenomen in het in 2003 vastgestelde Beheer- en inrichtingsplan Levend Paars 2 Boa = Buitengewoon Opsporings ambtenaar 4

5 De nationale parken omvatten unieke natuurgebieden en landschappen; ze zijn samen een afspiegeling van de gevarieerde natuur die Nederland rijk is. De Sallandse heuvelrug is samen met het NP Veluwezoom de vertegenwoordiger van de Nederlandse Droge Heide. De nationale parken zijn onderdeel van een nationaal natuurnetwerk: de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Alle nationale parken zijn aangewezen als Natura-2000 gebied. Op grond van internationale verplichtingen dienen deze gebieden kwalitatief én kwantitatief in stand gehouden te worden. Door de wijze waarop binnen een nationaal park wordt samengewerkt, wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan het realiseren van N-2000 doelen, zonder dat dit leidt tot grote fricties tussen verschillende belangen. Uit diverse onderzoeken blijkt dat de nationale parken als sterk merk van grote betekenis zijn voor de regionale economie en daarmee voor de werkgelegenheid. Investeren in nationale parken is dus niet alleen goed voor mens, dier en natuur, maar ook economisch een goede keuze. De bos- en natuurgebieden vervullen een grote maatschappelijke functie. Ze reguleren het klimaat, absorberen CO2, vangen regenwater op en leveren drinkwater, zijn leverancier van schone lucht en bieden volop ruimte aan recreatie en gezond bewegen. De eigen economie binnen het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug is beperkt. De belangrijkste economische drager voor de eigenaren is de opbrengst van bos. Afbeelding 3: hout en heide Het beheer van heide kost beduidend meer dan het aan inkomsten oplevert. De overheid (provincie) draagt bij in de kosten van beheer via de SNL 3. Dit systeem dat 3 SNL = Subsidiesysteem natuur en Landschap 5

6 werkt met normkosten/type geldt vanaf 2014 voor alle beheerders op gelijke wijze. Naast de milieu en maatschappelijke functies van bos- en natuur zijn er een aantal grote economische functies welke direct of indirect verbonden zijn met - en voordeel hebben van de Sallandse heuvelrug. Dat is onder meer de economie van recreatie en toerisme en de waterwinning. De Sallandse heuvelrug heeft ook grote waarde voor de woonfunctie en het groen en de alure van de heuvelrug is tevens van betekenis voor het vestigingsklimaat van bedrijven. Het profijt komt voort uit de aanwezigheid van grote bos- en natuurgebieden én komt voort uit de alure en het sterke merk nationaal park. - De verblijfsrecreatie en de horeca profiteren van beide. De bedrijven liggen aan de randen van de heuvelrug, maar ook de bedrijven in een wijde cirkel erom heen profiteren van de bos- en natuurgebieden en van het sterke merk Nationaal park. - Het waterbedrijf Vitens dat het drinkwater rechtstreeks uit de berg haalt, heeft een winning op de Nijverdalse berg (6 mln m3) en op de Holterberg (2 mln m3). - Bij de woonfunctie gaat het om wonen in het buitengebied vlakbij - of in de bosgebieden van de heuvelrug en om het wonen in aantrekkelijke dorpen. Voor de bewoners vormen de omvangrijke bos- natuurgebieden van de heuvelrug letterlijk de achtertuin. Veel bewoners zijn trost op het gebied en op predicaat nationaal park dat de Sallandse Heuvelrug heeft, al worden bij zonering van de recreatie ook kanttekeningen 4 gezet door bewoners. In één van de vele verkiezingen (Sallands Dagblad/de Stentor 2008) is de Sprengenberg als het mooiste plekje van Salland uitgeroepen en in 20 is de gemeente Rijssen-Holten uitgeroepen tot wandelgemeente van Nederland. - Bij vestiging van bedrijven spelen diverse factoren een rol waaronder aantrekkelijke woon- en werkomgeving. Tegenover de voordelen die diverse functies hebben van de natuur, staat geen bijdrage aan de kosten van beheer. Wel zijn diverse experimenten gaande om verdienmodellen te ontwikkelen. 2 Doelen van het nationaal park en de meerwaarde Doelen Het nationale parken beleid is in Nederland 37 jaar geleden gestart met vaststellen van de drie Groene Nota s 5 (1975). In het decennium daarna is het natuurbeleid ontwikkeld (Structuurschema Groene Ruimte met Natuurbeleidsplan, EHS e.d.); vervolgens zijn door de ministers van LNV tussen 1995 en 2006 de meeste van onze 20 nationale parken ingesteld. De nationale parken kennen vier doelstellingen, dat zijn: 1) beschermen van de natuur en het landschap, 2) genieten van de natuur (natuurgerichte recreatie), 3) de mens in aanraking brengen met natuur en landschap (natuureducatie) en 4) het uitvoeren en ondersteunen van onderzoek. Ook nu het natuurbeleid is gedecentraliseerd en de nationale parken nieuwe stijl zich 4 Vanwege drukte bij het hoofdsteunpunt Holterberg en geluid samenhangend met gebruik Toeristenweg 5 Het betreft de relatienota, de nota nationale parken en de nota nationale landschappen 6

7 heroriënteren op hun rol en bijdrage aan de samenleving zijn deze vier hoofddoelen nog onverkort geldend. Daarnaast zijn er afgeleide doelen en effecten op gebied van economie, gezondheid, wonen en welzijn. Het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug stelt zich ten doel om de natuur-, cultuuren landschapswaarden van de Sallandse heuvelrug te beschermen en te ontwikkelen waarbij het beleven en genieten van de kwaliteiten door bezoekers en bewoners gegarandeerd is. Het nationaal park (de organisatie) heeft daarbij veel oog voor de sociaal economische belangen die het nationaal park (gebied en merk) heeft voor de economie van de regio en de afzonderlijke ondernemers. Afbeelding 4: Palthetoren bij Haarle beeldmerk van het nationaal park en Salland 7

8 Meerwaarde De trend is dat de overheid steeds meer taken (ook die van algemeen belang zoals het natuurbelang) over laat aan markt en samenleving. Recent heeft de rijksoverheid bepaald dat de zorg voor de nationale parken geen taak of opgave meer is van het rijk. Minder steun (subsidie) van de overheid vraagt om meer eigen initiatief en meer samenwerking. Omdat de vergoedingen vanuit natuur niet toereikend zijn, is er de noodzaak om aanvullende inkomsten te verwerven naast financiële bijdragen van de overheid. Wil dat slagen dan moet duidelijk voor het voetlicht gebracht worden wat de meerwaarde en de ambitie van een nationaal park is en wat de effecten zijn van de inspanning van het nationaal park. Alleen bij goede meerwaarde en ambitie zal het lukken om voor het nationaal park extra middelen te werven. De volgende meerwaarde is voor een nationaal park aan te geven: a. Nationale parken zijn bij uitstek de gebieden waar mens en natuur met elkaar verbonden worden. b. De nationale parken vertegenwoordigen de natuur van internationale betekenis (Natura 2000 gebieden) en habitat voor bijzonder soorten. Extra inzet voor beschermen en beheren van de natuur is op z n plaats. c. De partijen die een rol hebben in het gebied De Sallandse Heuvelrug werken nauw samen. Men treft elkaar, er ontstaan gezamenlijke ambities en samen met een onafhankelijk voorzitter kunnen tegenstellingen overbrugd worden. d. Een Nationaal park is nationaal- en internationaal een sterk merk. Bezoekers die naar een NP gaan weten dat ze top-natuur gaan bezoeken en deze bezoekrs zorgen voor voordelen op sociaal-economisch gebied. Afbeelding 5: Faunapassage over de N35 8

9 3 Resultaten. Veel projecten uitgevoerd Sedert de oprichting in 2004 zijn er veel projecten uitgevoerd en blijvende structuren opgezet. Dat kon alleen door samenwerking met partners, door inzet van medewerkers en vrijwilligers. Vanaf begin 2008 is systematisch gewerkt aan vijf programma s. Het resultaat is na acht jaar nationaal park dus veel meer dan vlaggen, folders, bordjes en power point presentaties. Voor de beeldvorming volgt een opsomming van behaalde resultaten: - Vernieuwen alle banken in uniforme natuurstijl - Inrichten hoofdsteunpunt Holterberg Afbeelding 6: Hoofdsteunpunt Holterberg - Afsluiten van alle zandwegen (rondrijdroutes voor ouderen zijn gebleven), - Vervroegde wintersluiting van de Toeristenweg, - Aanleg en opknappen diverse locale steunpunten, - Basiprogramma C&E : Nieuwsbrief, website, lesbrieven, theaterprojecten etc, etc, - Kinderen en jongeren programma s - Gemeenschappelijk Toezicht met alle beheerders (inc. Boa s Landgoederen), - Bijdragen in faunabeheer, - Programma gastheerschap; een samenwerking met en tussen ondernemers, - Panelen, NP borden, thema borden, routes, struinstoelen, - Diverse brochures, gidsen en folders,natuurbelevingskaart, - Opzetten GebruikersPlatform, vrijwilligersbijeenkomsten, - Bijdragen aan heide beheer (circa Euro gedurende 10 jaar), 9

10 - Omvormen van bos naar heide, - Recreatie zonering bij Landgoederen en weg werken van stormschade, - Cultuurhistorische inrichting van Twilhaar, - Onderzoeken en rapportages ( korhoen, cultuurhistorie, inheems bos,) - Herinrichten van de Parkeerplaats op de Noetsenberg, - Inrichtingsschetsen omgeving ecoduct Twilhaar - Onderzoek: wildslachtoffers bij wegen, recreatieonderzoek, draagvlakonderzoek, - Project de Paarse poort, - Publieksbijeenkomsten en open dagen, conferenties, > 100 lezingen - Deelname aan landelijke koepel SNP, Natura 2000 beheerplan, - Inspiratieboekje westrand Sallandse heuvelrug - financiering alternatief vervoer (heideslak) Een alles behalve complete opsomming maar het geeft een indruk van de toegevoegde waarde van de samenwerking. De laatste 2 jaar is door discussies over bezuinigingen en decentraliseren van het natuurbeleid er stagnatie opgetreden. Het budget is gehalveerd en nieuw elan en ambitie liet op zich wachten. Deze situatie vroeg om bezinning op de toekomst. Samen met de partijen uit het gebied is besproken welke ambitie het Nationaal Park De Sallandse heuvelrug moet hebben. 10

11 4 De toekomst van Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug De decentralisatie van het natuurbeleid door het kabinet Rutte I en daardoor gewijzigde situatie met betrekking tot de Nationale Parken, vormde voor het Overleg Orgaan de aanleiding om stil te staan bij de toekomst van het Nationale Park de Sallandse Heuvelrug. Het was overigens niet de enige reden. Vele van de in het verleden voorgenomen activiteiten 6 en projecten zijn inmiddels afgerond. Bovendien is de toekomstige vorm van financiering van Nationaal Park de Sallandse Heuevelrug onzeker. Tijd dus voor bezinning. Er tekenen zich, wat de toekomst van de Nationale Parken betreft, wel enkele ontwikkelingen af. Het stelsel van nationale parken (instellen/opheffen, wijzigen) zal door het rijk in de nieuwe natuurwet worden opgenomen. Daarmee is het stelsel en de status van de parken wettelijk verankerd. Tevens lijkt het erop, dat de alle provincies in meer of mindere mate beleid zullen gaan voeren voor de nationale parken in hun provincie en (enige) steun zullen blijven geven. Zo het zich nu laat aanzien is daarmee wettelijke status en beleidvorming daarmee gewaarborgd. Tegen bovengeschetste achtergrond, is het Overleg Orgaan enkele malen bij elkaar geweest om te discussiëren over de toekomst van het park. De belangrijkste punten die besproken zijn, volgen hierna. Gebied Overwogen is de aandacht van het Overleg Orgaan op een groter gebied te richten dan op het huidige begrensde gebied. Er liggen mogelijkheden natuur en ontwikkelingen in het landelijk gebied in samenhang te ontwikkelen. Daar komt bij, dat ook de afgelopen periode het Overleg Orgaan zich niet strikt beperkte tot het formeel begrensde gebied. Bij marketing en promotie is eveneens vaak de hele heuvelrug in beeld als nationaal park. In feite is de grens op kaarten niet zo van belang 7 ; het gaat om de bijdrage die samenwerking geeft een gestelde doelen van het nationaal park en aan gezamenlijke ambities. Geconcludeerd is, dat er onder de participanten in het Overleg Orgaan nu geen meerderheid is om het huidige aandachtsgebied uit te breiden naar heel de heuvelrug. Voorstel: Het Overleg Orgaan, zal zich de komende jaren primair blijven richten op het zuidelijke deel van de Sallandse Heuvelrug. De NP begrenzing zal niet worden aangepast. Het nationaal park is vanwege het grote natuur belang en grote bezoekersaantallen een naar publiek en samenleving gerichte organisatie. De samenhang en relaties met de omgeving zijn belangrijk. Ontwikkelingen en ambities buiten het nationaal park die goed uitpakken voor de kwaliteit van het nationaal park zullen onderwerp van gesprek kunnen zijn in het nationaal park nieuwe stijl. 6 Zie BIP Levend Paars, Aan de grens is geen wet- en regelgeving gekoppeld 11

12 Voorstel: Het Overleg Orgaan kan onderwerpen buiten de grens van het nationaal park agenderen, bijvoorbeeld daar waar het onderwerpen betreft die relatie hebben met het nationaal park of mogelijk invloed hebben op het NP. Het nationaal park heeft echter geen bestuurlijke opdracht of bevoegdheden buiten de grens van het nationaal park. Aandachtsvelden en taken Het nationaal park is een samenwerkingsverband waarbij de eigenstandigheid van betrokken beheerders niet wordt aangetast. Eigenaren zijn immers heel goed capabel om beheer- en inrichtingstaken zelfstandig uit te voeren. Maar er zijn diverse eigendom overstijgende aspecten (zoals recreatieve zonering en ontsluiting) waar samenwerking wenselijk is, om maatwerk te leveren en ook de inspanning te delen. De gezamenlijkheid moet voor ieder van de betrokkenen (eigenaren) een meerwaarde opleveren. Voorstel: De aandacht van de samenwerking zal zich richten op: - onderlinge afstemming van het beheer in dit gebied, - het verzorgen van communicatie en educatie, - het onderhouden en versterken van het merk Nationaal Park, - het verwerven van financiën voor de vier nationale park doelstellingen. De beheervraagstukken (vorige punt) betreffen vooral het beschermen en verder ontwikkelen van de unieke natuurwaarden. Het zijn immers de unieke natuurwaarden die tot de instelling van het Nationale Park de aanleiding hebben gevormd. In het verlengde daarvan liggen zaken als de ontsluiting van het gebied voor recreanten en de afstemming van het recreatief medegebruik op het gebied. Ook het beheer van de voorzieningen ten behoeve van het recreatief medegebruik vraagt blijvend aandacht. Gevreesd wordt, dat onderhoud en beheer van deze voorzieningen (als gevolg van diverse bezuinigingen) onder druk kan komen te staan. Ook de gewenste omvang en de onderlinge afstemming van handhaving en toezicht vragen blijvend aandacht. Voorstel: De vier doelen van de nationale parken blijven onverkort van toepassing met de focus op behoud en verbeteren van top kwaliteit (voor mens en natuur). In de praktijk van de samenwerking op gebied van beheer zal het gaan om kwaliteit van natuurbeleving en voorzieningen die daarbij horen (paden, routes e.d.) en op het afstemmen en uitvoeren van toezicht en handhaving. In het kader van het Nationale Park wordt een hoogwaardig educatief aanbod verzorgd. Het Overleg Orgaan is van mening, dat dit aanbod behouden moet blijven. Ook een aantal gezamenlijke communicatieve uitingen (activiteiten kalender, duo branding, panelen e.d.) en invullen van het gastheerschap (het gezicht van de gezamenlijke eigenaren in het veld) blijven van belang. Mede tegen de achtergrond van bezuinigingen, is het verstrekken van informatie/het geven van voorlichting meer en meer een zaak waarvoor een (bescheiden) bijdrage wordt gevraagd. Juist ook daarom is een goede afstemming gewenst. Voorstel: Communicatie en educatie en gastheerschap is een kerntaak van het nationaal park waarvoor menskracht en programmafinanciering onontbeerlijk is.

13 Sterk merk De term Nationaal Park heeft een sterke lading; vormt een sterk merk. Het geeft aan dat er sprake is van unieke natuurwaarden én het het heeft een groot regionaal economisch effect. Bij het Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug liggen de toeristisch / recreatieve voorzieningen niet in, maar aan de rand en in de nabijheid van het park. Het Overleg Orgaan onderkent de waarde van het merk en bewaakt een juist toepassing daarvan. Naam en logo is een beschermd 8 merk. De verdere positionering daarvan gaat de eigenaren/ beheerders direct aan, maar zeker ook van de ondernemers die in hun activiteiten geheel of tendele gerelateerd zijn aan het Nationale Park. De vermarkting van het Nationaal Park past in het takenpakket van de regionale toeristische bureau s 9 ; ze kunnen zorg dragen voor de coordinatie rondom ketensamenwerking, lokaal gastheerschap etc. Voorstel: Onderzocht moet worden, of ook in financiële zin, die gezamenlijkheid vorm gegeven kan worden, waarmee invulling gegeven kan worden aan het gezamenlijk belang. Regionale toeristische bureau s zijn een belangrijke partij bij het uitdragen van het sterke merk nationaal park. Deelnemende partijen en partners Het huidige Overleg Orgaan kent een diverse samenstelling. Vertegenwoordigers van eigenaren in het begrensde gebied, eigenaren van aanliggende eigendommen, een representant van bewoners, vertegenwoordigers van het recreatief- en landbouw bedrijfsleven, een vertegenwoordiger van de provincie op ambtelijk niveau en vertegenwoordiging van beide gemeenten op bestuurlijk niveau. Het Overleg Orgaan wordt voorgezeten door een onafhankelijk voorzitter en ondersteunt door een secretaris die in dienst is bij de provincie. Het Overleg Orgaan vergadert openbaar. Met name de vertegenwoordigers van de gemeenten en de provincie bevinden zich soms in een lastig parket. Bij de meer ingrijpende vraagstukken, hebben veelal de gemeenteraden zeggingsmacht. De vertegenwoordiger van de provincie opereert onder het voorbehoud van bestuurlijke instemming. Dit, in combinatie met het voorziene takenpakket, heeft tot de conclusie geleid dat een toekomstig Overleg Orgaan het beste kan bestaan uit alle de grotere eigenaren 10. Beide gemeenten zijn dan als eigenaar (van de openbare wegen) in het Overleg Orgaan vertegenwoordigd. Voorstel A: Om een zo goed mogelijk gezamenlijk en afgestemd beheer van het gebied te borgen, is het van belang dat het Overleg Orgaan nieuwe stijl bestaat uit alle (grotere) eigenaren van het zuidelijk deel van de Sallandse Heuvelrug onder leiding van een onafhankelijk voorzitter en bescheiden secretariële ondersteuning. Voorstel B: Om adequaat als nationaal park partners te opereren en recht te doen aan eigenstandige positie van landgoedeigenaren (Holterberg en Noetselenberg) aan de oostzijde, bestaat het Overleg Orgaan nieuwe stijl uit alle (grotere) eigenaren gelegen binnen de grenzen van het nationaal park onder leiding van een onafhankelijk voorzitter 8 Via SNP is naam en logo beschermd bij het merkenbureau in Brussel 9 Marketing Oost en het Twents Bureau voor Toerisme 10 Met eigenaren Vitens en Huis Bergh zal in overleg worden getreden over deelname 13

14 en bescheiden secretariële ondersteuning en is er structureel overleg met de landgoedburen aan de oostzijde. Het Overleg Orgaan komt naar behoefte bijeen 11 om het programma op doelen op hoofdlijnen op te stellen, een jaarprogramma voor de uitvoeringsactiviteiten vast te stellen en te bezien hoe voorziene kosten gefinancierd kunnen worden. (zie over financiën hierna). Voorstel: Voorgesteld wordt ook in de toekomst het overleg voor te laten zitten door een onafhankelijk voorzitter. Deze is tevens het boegbeeld van het Nationale Park. Ook in de toekomst is secretariële ondersteuning gewenst. De omvang hiervan en de positionering van deze secretaris vragen nader overleg. Overleg Bovenstaande betekent geenszins, dat er geen aandacht zou moeten zijn voor de relatie naar politiek/ bestuur. Vanuit het Overlegorgaan (van eigenaren) kan de noodzaak/wens ontstaan te overleggen met bestuur (provincie/gemeente) over opvattingen/ plannen van het Overleg Orgaan. Die kunnen betrekking hebben op het Nationale Park in strikte zin, maar ook op ontwikkelingen die samenhangen met het park c.q er invloed op uit oefenen Voorstel: Het Overleg Orgaan (of een vertegenwoordiging daarvan) onderhoud structureel contact met de gemeentebesturen en het provinciebestuur. (Al dan niet in gezamenlijkheid) Overleg met de omwonenden/gebruikers bestaantal. Dit is bedoeld voor uitwisseling van informatie en voor het leggen van directe contacten. Het functioneert als een systeem dat feed back geeft en meedenkt. Bewoners uit het landelijk gebied nemen daaraan deel. Een apart overleg met de landbouw is gelet op geringe verweving van natuurgebied en landbouw niet nodig. In het nationaal park nieuwe stijl zal communicatie met bewoners op lokaal niveau en bezoekers samen met educatietaak aan belang toenemen. Voorstel: Communicatie en educatie is nog meer dan nu, de kerntaak van het nationaal park. Overleg met omgeving wordt daarom geintensiveerd. Bezien moet worden, of dit overleg niet meer lokaal gebonden moet zijn. Hierdoor wordt het niet alleen mogelijk beter aan te sluiten op de lokale wensen, maar kan ook een grotere betrokkenheid van de gebruikers/bewoners bij het park gerealiseerd worden. Ook met de (recreatie)ondernemers in rond het park wordt nu al overleg gevoerd. Er is een structuur van gastbedrijven van het Nationaal park. Voorstel: het structureel overleg met ondernemers voort zetten. De toeristische bureau s hebben een plaats in dit overleg. 11 De dagelijkse gang van zaken wordt uitgevoerd door een nationaal park bureau. Er is een netwerk van gastheren uit de recreatiesector 14

15 Financiën Tot op heden zijn de aan activiteiten van het Nationale Park verbonden kosten geheel of gedeeltelijk gedekt door de rijks- respectievelijk provinciale overheid. Daarnaast vond projectfinanciering plaats uit fondsen en subsidiebudgetten. Zo als eerder aangegeven, is dat niet langer vanzelfsprekend. Het is noodzakelijk te bezien of ook andere partijen (structureel danwel incidenteel) willen bijdragen aan het Nationale Park en de door haar ontwikkelde activiteiten. Daarbij kan gedacht worden aan gemeenten, marktpartijen én gebruikers. Ideëen hierover zijn de revue gepasserd, maar ze zijn nog onvoldoende uitgewerkt om nu reeds te benoemen. In het verlengde hiervan kan het gewenst zijn een stichting te vormen om de (mogelijke) geldstromen op een verantwoorde wijze te beheren en verantwoorden. Voorstel: Verwerven van eigen inkomsten ten bate van eerder genoemde taken en de organisatie 13 hiervan dienen nader uitgewerkt te worden. 13 De vorm is een zaak van het OO nieuwe stijl; er zijn voorbeelden bij andere nationale parken aanwezig. 15

16 5 Vervolg en samenvatting In hoofdstuk 4 zijn de voorstellen voor vervolg beschreven. Dit document zal besproken worden in het Overleg Orgaan () en worden aangeboden aan college van B&W en Gedeputeerde Staten van de provincie Overijssel. Het is de bedoeling dat Gedeputeerde Staten in het voorjaar van 2013 een voorstel over de nationale parken aan PS voorleggen in de Perspectiefnota De koers zoals in voorgaande beschreven is dat voor de komende jaren de focus van het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug ligt op het zuidelijk deel van de heuvelrug. Het gaat om afstemmen van beheer tussen eigenaren. Het voorstel om het huidige Overleg Orgaan met bestuurders en het NP team om te vormen naar een organisatie waar alle (grotere) eigenaren/beheerders en het IVN aan deel nemen. Deze samenwerkingvorm is een ondernemende organisatie die is gericht op het realiseren van de 4 hoofddoelen van het nationaal park. In de uitvoeringspraktijk van de komende jaren zal de focus bij de samenwerking gericht zijn op: - behoud van kwaliteit van natuurbeleving en voorzieningen die daarbij horen (paden, routes e.d.), - de afstemming van toezicht en handhaving, - communicatie en natuureducatie - verwerven van financiën voor de doelstellingen. Het is aan het Overlegorgaan nieuwe stijl om vorm en inhoud te geven aan de ambitie deze doelen te realiseren en aan vorm en intensiteit van overleg De regionale economie en vooral de recreatief-toeristische sector is zich bewust van de betekenis van het merk. Maar ook de belangstelling van omwonenden en bezoekers bij het gebied (de heuvelrug) en de organisatie is groot. Vanwege het publieke belang en de betrokkenheid van de directe omgeving is intensivering van overleg en communicatie aan de orde. Het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug streeft er naar om naast een basisfinanciering van de overheden te zorgen voor eigen inkomsten om kwaliteit van het nationaal park op een hoog peil te borgen. 16