Portugal - Lisboa - INESC/IST/UTL Bachelor of Sciences Project Informatica

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Portugal - Lisboa - INESC/IST/UTL Bachelor of Sciences Project Informatica"

Transcriptie

1 Portugal - Lisboa - INESC/IST/UTL Bachelor of Sciences Project Informatica Alper Çuğun Leon van der Ree Melle Sieswerda Oliver Verver 19 juli Inleiding Na de tentamenperiode in januari 2004 zijn wij gaan nadenken over wat wij als Bachelor Project wilden gaan doen. Dit stageverslag beschrijft de aanloop naar het project dat wij in Lissabon bij INESC hebben gedaan en onze ervaringen tijdens ons verblijf van twee maanden. 2 Project Het regelen van onze stage bleek makkelijker dan we dachten maar dit had ook weer een paar nadelen. De faculteit van EWI had al enige stage plaatsen in het buitenland geregeld, alleen was dit niet echt wat wij wilden. Daarom hebben we onze docent, Dr. eng. Rafael Bidarra, gevraagd of hij misschien stage plaatsen voor ons in Portugal kon regelen. De heer Bidarra vond het leuk dat we zo geïnteresseerd waren in Portugal en heeft voor ons contact opgenomen met kennissen op Portugese universiteiten en gevraagd of ze een opdracht voor ons hadden. Na een tijdje kwamen er twee reacties terug. We hebben op basis van zowel de opdracht, als het type universiteit en de ligging in Lissabon onze keuze gemaakt voor een van deze opdrachten. Het werd uiteindelijk dus een project aan de INESC, een aan de IST gelieerd onderzoeks instituut waar veel afstudeerders en docenten zitten. In alle gidsen staat dat je een half jaar van te voren moet beginnen je stage te regelen. Dit moet je zeker doen als je het via de officiële kanalen doet. In ons geval wisten we pas twee maanden voor we op stage gingen dat we naar het buitenland op stage wilden, die tijd hadden we dus gewoon niet. Het is gelukt binnen die tijd maar omdat het informeel is geregeld kregen we geen hulp vanuit de IST. Dat betekent dus geen beurs, geen huisvesting en ook geen officiële status. Wij waren blij dat we op zo n korte termijn een stage hebben kunnen regelen en vonden het niet zo n probleem om veel zelf te regelen. Een extra motivatie bij onze uitwisseling was ook dat heer Bidarra meer uitwisseling wilde tussen de twee faculteiten. Het was de bedoeling dat wij de weg vrij zouden maken voor anderen die ook op of de IST of de TU willen studeren. Voor we weer terug naar Nederland gingen bracht professor Joaquim Jorge ons in contact met twee jongens die tijdens het nieuwe studiejaar een half jaar in Delft gaan studeren en een project bij de heer Rafael Bidarra zullen gaan volgen. 3 Financiën We hebben een aanvraag gedaan bij het College van Bestuur fonds en we hebben bij de faculteit EWI financiële steun aangevraagd bij dhr. de Vries. We hebben van beiden een tegemoetkoming gekregen in de extra kosten die we zouden moeten maken. De kosten van levensonderhoud in Portugal zijn over het algemeen lager dan die in Nederland. Eten en drinken zijn goedkoper, buitenshuis eten is in veel gevallen wel wat goedkoper en uitgaan is vergelijkbaar duur. De kosten van huisvesting zijn vergelijkbaar met die in Nederland. Onze kosten voor levensonderhoud waren duidelijk hoger dan in Nederland omdat we niet thuis konden koken. 1

2 Verder hebben we wat geld uitgegeven om in het kamertje op kantoor te kunnen werken. Er was vanuit INESC gezorgd voor twee computers van redelijke kwaliteit maar wel met onbetrouwbare randapparatuur. We hadden zelf gelukkig ook twee laptops bij ons waardoor we nog wel genoeg gedaan konden krijgen. We hebben zelf nog drie muizen, een toetsenbord en een WLAN kaart gekocht. 3.1 Verzekeringen We hebben bij onze ziektekostenverzekeraars nagevraagd wat onze dekking in Portugal zou zijn. Dit bleek voldoende en daarom hebben we ons niet aanvullend verzekerd. Wat andere verzekeringen betreft konden we het gewoon doen met een doorlopende reisverzekering. De periode van 66 dagen dat wij weg waren werd daardoor net wel of net niet gedekt. Voor langere stages werkt dat dus niet en heb je wel echt een stageverzekering nodig. 3.2 Betalen Betalen in Portugal is niet zo moeilijk aangezien het een beschaafd land in de EU is. Dat was ook een van mijn (Alper) voorwaarden voor het buitenland waar we heen gingen: Het moet niet moeilijk zijn om er aan geld te komen. We hadden vooraf de informatie gekregen dat betalen met je pinpas (Maestro, in Portugal Multibanco) geen probleem zou moeten zijn. Pinbetalingen zijn in Portugal heel gangbaar. Het is mogelijk om er in winkels en supermarkten aan de kassa te betalen. Er zijn op veel plaatsen geldautomaten ofwel op straat in de muren of in andere publieke ruimten. Voor de Portugezen zijn de geldautomaten trouwens meer dan alleen plaatsen waar je geld kunt opnemen. Zij kunnen een heleboel andere bankzaken bij die automaten regelen en daarbuiten ook nog andere dingen zoals het opwaarderen van beltegoed en dergelijke. 4 Wonen Het was voor ons dus niet mogelijk om een kamer of huis te regelen via de universiteit. We hebben wat rondgevraagd of we een huisje konden huren in het gebied maar het leek er op dat veel mensen in hun huis liever geen studenten hebben. We hebben toen twee serieuze opties geregeld voor huisvesting waarvan de tweede het toen geworden is. Onze eerste echte optie was geregeld via Cor Veenman van EWI. Een kennis van hem had een huis in de buurt van Lissabon dat net was leeg gekomen. We hebben contact met hem opgenomen en het was goedkoop en leek ideaal. Verdere navraag via contacten in Portugal maakte toch duidelijk dat het toch een minder goede optie was. Het huisje stond in de wijk Mem Martins en was niet in de buurt van het station. Dat maakte het qua afstand toch iets te ver weg voor ons: 20 minuten lopen + 20 minuten met de trein + 15 minuten met de metro + 10 minuten lopen. Verder heeft Oliver zijn oom het laten navragen en daaruit bleek dat die wijk bekend onveilig was. Onveilig genoeg dat we besloten om er niet te gaan zitten. We zijn er tijdens ons verblijf in Portugal ook met de trein langs gereden en dat bleek achteraf ook een goede beslissing. Toen we dat huisje kwijt waren heeft Oliver s oom beloofd een nieuw huisje voor ons te regelen. Dit werd uiteindelijk een appartement in Odivelas in een flat van hem. Odivelas is een buitenwijk van Lissabon in opkomst die toen net op het metronetwerk was aangesloten. Het is er erg veilig en je kunt met de metro zonder over te stappen naar de universiteit. Het huisje was een oud souterrain met een tuin in het centrum van Odivelas. Het was klein en slecht onderhouden maar dat maakte ons niet zoveel uit. We zijn in de twee maanden dat we er waren eigenlijk alleen maar in het huis geweest om er te slapen, te douchen en te ontbijten. De rest deden we buitenshuis. 5 Taal Portugees is een lastige taal. Het klinkt een beetje als een dronken fransman die Spaans probeert te praten en dat maakt het verstaan er niet makkelijker op, zeker aangezien de Portugezen de 2

3 helft van de woorden die je leest niet uitspreken. Na een tijdje konden we de menukaarten lezen en zelf onze boodschappen halen. Het is dan nog wel een grote stap naar mensen echt kunnen verstaan en een gesprek met ze kunnen voeren. Niemand van ons had een cursus Portugees gevolgd maar Oliver kon het al vrij aardig omdat zijn moeder Portugese is. We hadden een paar woordenboeken en een Prisma taalcursus meegenomen en daar hebben we regelmatig in gelezen. Dit hielp enorm (sommigen meer dan anderen) maar het was wel moeilijk om de discipline op te brengen om in die boeken te blijven studeren. Portugezen zelf zijn niet heel goed in vreemde talen. Jonge opgeleide mensen spreken meestal redelijk Engels. Oudere mensen kunnen soms Frans. Spaans zullen de meeste mensen wel begrijpen maar ze horen het liever niet (vergelijk het met Duits voor ons). We waren in Portugal dus aangewezen op Portugees en dat is lastig als je dat niet kunt. We hebben daarom ook veel gehad aan het feit dat we iemand (Oliver) bij ons hadden die Portugees kon. Dit maakte het dagelijkse leven voor ons ontzettend veel makkelijker (vooral bij het regelen van officiële dingen). Ook gaat het leren van Portugees sneller als er iemand is die het al kan en die dingen kan vertalen, uitleggen en verbeteren. Voor ons werk op INESC was Portugees niet echt nodig. Iedereen op INESC sprak in meer of mindere mate Engels en als wij erbij waren was dat dan ook de taal die het meest gesproken werd. We praatten ook Engels tijdens het vele overleg met onze begeleiders. Door het vele praten in het Engels is ons Engels er misschien net zoveel op vooruit gegaan als ons Portugees. De enige reden dat we voor ons werk Portugees nodig hadden was dat veel van het commentaar in de code waar wij op verder bouwden in het Portugees geschreven was. Maar samen met de aanwezige kennis van het Frans (waar de woorden soms best op lijken), Oliver en de begeleiders zijn we hier helemaal uitgekomen. 6 Cultuur Op het kantoor waar we werkten was er merkbaar sprake van een duidelijke hiërarchie. Niemand durfde bijvoorbeeld de grote baas Prof. Joaquim Jorge tegen te spreken. Wij konden met onze begeleiders redelijk informeel om gaan. Onze niet werkgerelateerde gesprekken betroffen meestal de menukaart van het restaurant waar we dan zaten te lunchen. Door een van onze begeleiders zijn we uitgenodigd voor de Feira de Maio in zijn geboortestad Azambuja. Dit is een folkloristisch festival waarbij er stieren door het stadscentrum worden gejaagd. Voor de lunch (en ook voor andere dingen) nemen mensen in Portugal de tijd. Twee uur in een restaurant zitten en dan warm eten met toetje en koffie is eerder regel dan uitzondering. Jammer was wel dat dit ongeveer het enige moment op de dag was dat we de andere collega s van de verdieping zagen. Mensen op INESC zijn erg gericht op hun werk en er heerst een gesloten deuren cultuur op de verdieping. We hebben één keer na werk afgesproken met een paar collega s en dit was erg gezellig. Alleen jammer dat dat de avond was voordat we terugvlogen. Wat dat betreft is twee maanden veel te kort. In de Portugese cultuur maken mensen zich niet druk om dingen die niet belangrijk zijn. Een eigenschap die ervoor zorgt dat het leven veel gemoedelijker verloopt. Misschien komt dit gemoedelijke ook wel omdat de mensen zijn murw geslagen door de corrupte en besluiteloze overheid die jarenlang niets gedaan kreeg. Portugal is ook sterk een klassensamenleving waar de mensen grotendeels langs elkaar heen leven. Dit alles leidt misschien tot de traditionele Portugese saudade (weemoed) waar de mensen terugverlangen naar een tijd waarin het allemaal beter was. Contact leggen met de lokale studenten ging lastiger dan we dachten. Het niet spreken van de taal was een groot obstakel. Daar kwam nog bij dat we geen lessen volgden met studenten van de IST. Onze contacten hadden vooral moeten komen van mensen van INESC maar die waren teveel met hun werk bezig. We hebben wel met mensen gepraat en veel gevraagd over hoe dingen in Portugal er aan toe gaan en hoe dat anders is dan hoe dingen in Nederland werken en waarom dat dan zo is. 3

4 7 Vervoer 7.1 Vliegtuig We hebben op internet gezocht naar de goedkoopste vliegtickets naar Portugal, wat nog enigzins moeilijk was op deze korte termijn en voor een verblijf van 9 weken. Die vonden we via met de TAP. Op de heenweg zijn we vanaf Schiphol direct naar Lissabon gevlogen. Op de terugweg moesten we overstappen op Porto wat op Porto zelf een beetje rommelig ging; blijkbaar is het niet gebruikelijk om over te stappen op Porto. 7.2 Metro Lissabon heeft een hele goede metro. Er zijn vier lijnen die de belangrijkste delen van Lissabon en de buitenwijken bereikbaar maken. Als je geen auto hebt en je wilt je door de stad heen verplaatsen dan is dit wel de beste manier. Je kunt voor de metro tien strippen kaarten kopen die iets voordeliger zijn maar je bent dan alsnog een kleine euro per rit kwijt. Dat gaat na een tijdje aardig oplopen en een metro is pas echt handig als je er niet over hoeft na te denken. Voor mensen die de metro (en het andere openbare vervoer) veel gebruiken hebben ze verschillende pasjes. Pas na veel rondvragen en veel heen en weer gestuurd worden kwamen we er uiteindelijk achter dat we een Lisboa Viva pas (een soort stamkaart) konden kopen op metrostation Baixa-Chiado tijdens werkdagen. Daar hebben we een formulier ingevuld en pas 10 werkdagen later kregen we onze passen. Met deze pas konden er verschillende abonnementen voor verschillende vervoersmiddelen gekocht worden, en omdat wij voornamelijk met de metro zouden gaan, namen wij het abonnement voor de metro voor telkens 30 dagen. 7.3 Taxi Het meeste openbare vervoer in Lissabon houdt op rond een uur of 1 s nachts. Het meeste uitgaansleven begint dan pas. Dit is dus een probleem. Om thuis te komen zul je door moeten gaan tot alles weer rijdt een uur of zes, zeven. Of je neemt een taxi. Deze zijn de hele nacht door overal waar je uitgaat wel te vinden en best betaalbaar als je met zijn vieren bent. Let er op bij een taxi als je gaat rijden dat hij zijn meter heeft aangezet. Wij hebben niet echt negatieve ervaringen gehad maar toeristen schijnen opgelicht te worden. De meeste ritten binnen Lissabon kosten niet meer dan Zodra je gebruik maakt van de snelweg gaat de meter op stand 4 (anders stand 2) en dan wil het wel iets sneller duurder worden, aangezien je dan per kilometer betaalt. Overdag is een taxi goedkoper dan s nachts (standen 3 en 1) en dan wil het met zijn vieren zelfs wel eens goedkoper zijn dan de bus. 7.4 Bus In Portugal zijn er twee soorten bussen waar je je door kunt laten vervoeren. De Carris zijn de stadsbussen door Lissabon heen. Deze zitten tijdens de spits helemaal vol met mensen en vast in het verkeer. Omdat de metro deze problemen een stuk minder heeft is de bus eigenlijk alleen handig voor die paar plaatsen waar je heen moet waar geen metro heen gaat. Verder zijn er luxe buslijnen tussen de (grote) steden. Hier hebben we geen ervaring mee maar ze schijnen goed en snel te zijn. Een goed alternatief voor de trein (zie hieronder). 7.5 Trein Voor zowel de kortere als langere afstanden buiten Lissabon is de trein erg geschikt. We zijn ermee naar Cascais, Sintra, Estoril en Coimbra geweest. Ook binnen Lissabon rijden er treinen, maar de metro is dan toch makkelijker. De lijn van Sintra wil buiten kantoortijden wel eens gevaarlijk zijn. Toen wij erin zaten op de weg terug van Sintra brak er een klein gevecht uit tussen 2 jongens van verschillende bendes. De sfeer in de coupé werd grimmig en de situatie dreigde te gaan escaleren. Gelukkig was er 4

5 ook iemand bij van een beveiligings bedrijf waarschijnlijk gewoon op weg naar huis die erop af stapte. Met vertoon van zijn wapen en kogelvrije vest wist hij de twee partijen uit elkaar te krijgen. 7.6 Auto We hebben nagedacht om naar Portugal te rijden met de auto van een van ons. We hebben dit niet gedaan omdat de rit heen en terug naar Portugal redelijk duur is (met brandstof en tol) en lang duurt. Dit maakt het vliegtuig goedkoper en makkelijker. Autorijden in Portugal en in Lissabon is verder niet heel veilig. Portugal heeft ontzettend veel auto-ongelukken per jaar een van de meeste in Europa geloof ik omdat Portugezen bijna altijd te hard roekeloos en onder invloed rijden. In Lissabon zelf zul je niet snel doodgereden worden maar je krijgt er bijna zeker wel een aantal deuken en krassen bij. Het positieve aan een auto in Lissabon en Portugal is wel dat de afstanden korter worden. Veel mensen die in Lissabon werken wonen niet in Lissabon omdat het te duur is. Ze rijden dagelijks heen en weer. Verder stroomt de stad in het weekend helemaal leeg en met een auto is dat dan ook makkelijker. Wij kwamen er pas in de laatste paar weken achter dat het huren van een auto maar 25 per dag kost. Daarvoor hadden we het dus niet hoeven laten. 8 Eten & Drinken We hadden in het huis in Odivelas geen koelkast en ook niets om mee te koken. Dit dwong ons om twee maanden lang buitenshuis te eten. Dit klinkt misschien erg leuk maar het gaat na een tijdje toch wel een beetje vervelen. We konden thuis wel ontbijten en daar moesten we elke ochtend (geen koelkast) dus boodschappen voor doen. Later tijdens ons verblijf is het ontbijt er steeds vaker bij ingeschoten en hebben we vaak een broodje of cakeje (bolo) bij de koffie genomen in een koffietentje. In de Portugese cultuur wordt er tussen de middag door redelijk uitgebreid warm gegeten. Vlees of vis compleet met toetje en koffie. Mensen nemen daar ook flink de tijd voor. Tegen een uur of zes nemen mensen nog een kleine snack voor het avondeten. Dat avondeten wordt ergens tussen acht en elf uur gegeten. 8.1 Boodschappen Boodschappen deden we dus alleen maar voor het ontbijt en om drinken en snacks in huis of op de zaak te hebben. Het water uit de kraan in Portugal is wel drinkbaar maar er zit veel chloor in. Wij kochten steeds grote 5l. flessen met helder bronwater. Broodjes (carcassas) kosten bijna niets bij de bakker. Bij de supermarkt kun je Portugees beleg kopen wat neerkomt op Portugese kaas, vleeswaren en vispasta. Dingen als Boursin en andere dingen die je in Nederland gewend bent willen hier wel eens duur uitvallen. 8.2 Universiteit De universiteit heeft twee kantines, een voor de leraren en een voor de studenten. Er zijn geen toegangscontroles dus je kunt bij allebei gaan eten. De studenten kantine is heel groot en tijdens de lunch heel druk (het is overal heel druk tijdens de lunch maar hier zijn omdat het groot is ontzettend veel mensen). Je kunt er voor heel weinig geld eten krijgen van niet al te beste kwaliteit (maar ik zei al, het is goedkoop). De lerarenkantine is hier precies het omgekeerde van: klein, rustig(er), duurder en beter eten, maar nog steeds zeer goed betaalbaar. Verder zijn er op een paar plaatsen op de IST cafetaria s met terrasjes waar je voor niet veel geld snacks, broodjes, koffie, bier (imperial) en andere drankjes kunt krijgen. Vooral in de zomer is het daar erg fijn uitblazen. 5

6 8.3 Centros Comerciais Door heel Lissabon heen zijn er kleine winkelcentra (Centro Comercial) en ook grotere die je waarschijnlijk het beste kunt vergelijken met het Amerikaanse mall idee. Een gebouw met daarin verzameld veel winkeltjes (meestal kleren) en op de onderste of de bovenste verdieping eettentjes. Bij de eettentjes zit meestal veel ruimte met tafeltjes waar de hele dag mensen zitten te lezen of te studeren. Tijdens de lunch stroomt het hier meestal ook vol met mensen die iets komen eten. De eettentjes die je hier ziet zijn meestal steeds dezelfde franchises (McDonalds, Pizza Hut, Casa das Sandes, Pans, etc.). 8.4 Restaurants In Lissabon zit het vol met restaurants en vele daarvan zijn goed te betalen. Je kunt vaak voor zo n 10 tot 15 euro per persoon een complete maaltijd vinden. 9 Vrije Tijd Je bent natuurlijk niet alleen naar Portugal gekomen om er te werken / studeren. Je wilt ook nog wat van de omgeving zien. Hieronder een klein verslag van de belangrijkste gebieden in en rond Lissabon waar je dingen kunt doen. 9.1 Uitgaan In Lissabon heb je twee grote uitgaans terreinen: de Docas en het Expo terrein. Hier zijn vooral veel verschillende cafés en discotheken. Verder heb je in het centrum van Lissabon (in Bairro Alto) tot een uur of 3 s avonds veel cafés waar veel studenten te vinden zijn. Als om 3 uur alles dicht gaat, gaat iedereen vervolgens naar de discotheken die net buiten het centrum liggen. Voor de discotheken moet je veelal entreegeld betalen, vaak ligt dit rond de 10, maar voor dit bedrag krijg je dan ook vaak een of twee consumpties naar keuze. Opvallend is dat er in de discotheken buiten de jongeren ook nog aardig wat ouderen te vinden zijn. 9.2 Expo De wereldtentoonstelling (Exposição) van 1998 is in Lissabon gehouden en voor die gelegenheid hebben ze flink veel werk van de stad gemaakt. Er is een tweede brug (Ponte Vasco da Gama) over de Taag (Tejo) gekomen. De Taag is redelijk belangrijk in het landschap rond Lissabon en er is ook redelijk veel verkeer dat de Taag wil oversteken. Voor die tijd was er maar één brug over de taag (Ponte 25 de Abril) die in 1966 de andere kant (Outra Banda) ontsloot. Verder is er een expo-terrein uit de grond gestampt in de buurt van de nieuwe brug. Het is een groot open terrein met moderne gebouwen, woonflats, een groot winkelcentrum (Centro Comercial Vasco da Gama), een kabelbaan over het terrein heen en een aantal musea zoals het Oceanarium. Hier overdag rondlopen en alles een beetje bekijken is leuk maar het is in de afgelopen paar jaar (Parque das Nações) ook een uitgaanscentrum geworden. Er zitten hier aan de Taag een hele rij van café tjes en disco s waar het op vrijdagavond erg leuk is. 9.3 Bairro Alto De Bairro Alto (Hoge Wijk) is een wijk in het centrum van Lissabon met allemaal kleine steegjes. In die steegjes zitten winkeltjes, restaurants en een stuk of 30 café s. Elke donderdag-, vrijdag- en zaterdagavond om een uur of 24:00 stroom het hele gebied vol met mensen die uitgaan. Het zijn er altijd zo veel dat niet iedereen in de toch al kleine café s past en dus op straat moeten staan. Dit zorgt voor een gezellige Koninginnenach-achtige sfeer. 6

7 9.4 Docas Een wat ouder uitgaansgebied in de buurt van de oude brug is de Docas (dokken). Dit ziet er ondanks zijn leeftijd zeer modern uit. Dit gebied is geheel voor het uitgaan, buiten het haventje, is er dus ook niets anders dan cafés, discotheken en restaurants te vinden. 9.5 Colombo Centro Comercial Colombo is een van de grootste winkelcentra van het Iberisch schiereiland. Dit moet je dan ook echt een keer gezien hebben. 9.6 Belém Belém is een stadsdistrict een stuk buiten het centrum wat erg de moeite van het bezoeken waard is. Aan de Taag liggen hier het Centro Cultural de Belém, het Padrão dos Descobrimentos, een paar aardige parken en twee gebouwen in de Manuel-stijl: Het klooster van Belém en de beroemde Toren van Belém. 9.7 Sintra Sintra is een pittoresk plaatsje ten noordwesten van Lissabon, met als grote toeristische trekpleisters een kasteel en twee paleizen. Sintra heeft door zijn bergachtige ligging een iets koeler klimaat dan bijvoorbeeld Lissabon. Boven op een van de bergen staat een van de paleizen. Het paleis zelf is erg mooi, maar de groene omgeving, waaronder de tuin rond het paleis, maakt de plek pas echt de moeite waard. Hoogtepunt is de plek waar koningin Amalia (ongeveer 500 jaar geleden) het liefst zat, 460 meter boven zeeniveau met een uitzicht naar zowel het paleis als het water. Ook het kasteel is zeker de moeite waard om te bezoeken. Dit terrein bestaat ook uit een tuin en verder veel bouwwerken van het kasteel en een prachtig uitzicht vanaf de muren. 9.8 Strand In Portugal staat vooral de Algarve bekend om zijn stranden. Wij hebben in de twee maanden dat we er waren geen tijd gevonden om daar heen te gaan. Gelukkig zijn in de buurt van Lissabon zijn ook een paar badplaatsen en stranden. Vlak buiten Lissabon liggen de badplaatsen als Cascais en Estoril met een klein strookje strand en een haventje. Cascais is vooral voor de rijkere Portugezen weggelegd en dat zie je ook aan de mooie huizen en dure auto s. En als je dan toch op het strand van Cascais bent is het beroemde Casino van Estoril ook niet ver weg meer en zeker een bezoek waard (al was het maar alleen van buiten). Aan de andere kant van de Taag heb je Costa da Caparica. Een klein stadje met een flinke strook doorlopend strand. 9.9 Coimbra In Coimbra staat een van de oudere universiteiten van Europa (1290). Het universiteits terrein bestaat uit een grote binnenplaats omringd door historische gebouwen en met een uitzicht op de vallei waar Coimbra in ligt. Verder heeft de universiteit van Coimbra als een van de weinige in Portugal een actief studentenleven. 10 Verder Wij zaten in Lissabon op een aan de universiteit gelieerd onderzoeksinstituut, en hebben niet echt veel meegekregen over het echte bedrijfsleven daar. Op INESC zelf waren er zeker mogelijkheden om na een Master diploma behaald te hebben te gaan werken. Het INESC is mede daarvoor ook 7

8 opgericht; tijdens de laatste fase van de studie en daarna kan er bij de INESC een onderzoeksproject gedaan worden, en mocht dit project toekomst blijken te hebben, dan wordt er ook geholpen vanuit het instituut om een bedrijfje daarvoor op te starten. 11 Indruk Ondanks dat er voor een verblijf in het buitenland veel gedaan moet worden is het studeren in Portugal ons goed bevallen. Zo is het niet alleen leuk om in een andere omgeving te zijn, ook is het interessant om te zien hoe de mensen van een andere cultuur leven en met elkaar omgaan. Een stage is op zich al heel nuttig, omdat je echt op jezelf aangewezen bent om een groot project binnen een bepaald tijdsbestek met succes af te ronden. In het buitenland brengt dit alleen nog maar meer dingen met zich mee die geregeld moeten worden. Dit alles kan voor de algemene ontwikkeling absoluut geen kwaad en is iets wat je in Nederland nooit zo had meegekregen. Ook denken we dat we zelf een positieve indruk bij onze Portugese begeleiders achter gelaten hebben. Tijdens onze wekelijkse gesprekken kwam al vaak naar voren dat onze ideeën positief omarmd werden tegen het einde van onze stage heeft professor Joaquim Jorge te kennen gegeven ons daar te willen houden en hij heeft ons een MSc afstudeer positie aangeboden. 8

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

Casa do Valle Portugal Costa de Lisboa Sintra

Casa do Valle Portugal Costa de Lisboa Sintra Casa do Valle Portugal Costa de Lisboa Sintra 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Casa do Valle - (Portugal Costa de Lisboa Sintra) - 3,5 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden Zwembad:

Nadere informatie

René op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N

René op vakantie. 10-17 mei 2013 P U T T E N René op vakantie 10-17 mei 2013 P U T T E N Begeleider Theo Vrijdag 10 mei Vertrek naar Landal Tegen 12 uur rijdt de Tendens bus de Ranonkelweg in en René straalt als hij mij ziet. Na de lunch nemen we

Nadere informatie

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin.

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 61 61 REGELS 1 Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 1 Ik woon met mijn gezin in een rijtjeshuis met vier slaapkamers. 2 De vijf appartementen in deze flat zijn heel klein. 3 Hij heeft een groot huis

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

NOORWEGEN. Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden 09-05-2012 13-05-2012

NOORWEGEN. Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden 09-05-2012 13-05-2012 NOORWEGEN 09-05-2012 13-05-2012 Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden door onze ouders naar Schiphol gebracht. Ik zat bij Ilonka in de auto. Op Schiphol gaf meester Hendrie

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Bachelorstage in Japan

Bachelorstage in Japan Bachelorstage in Japan Menno Valkema $Id: report_japan.xml 11 2006-08-28 10:38:30Z menno $ 1. Voorbereiding en contact met de eigen faculteit Voor mijn bachelor stage ben ik naar Japan geweest. In Japan

Nadere informatie

Zorgen: Laatste mode en trends, ouders, vriend/in, vrienden/vriendinnen, huiswerk, school, etc.

Zorgen: Laatste mode en trends, ouders, vriend/in, vrienden/vriendinnen, huiswerk, school, etc. HAVO / VWO Vanaf 14 t/m 18 Bus, tram, metro, fiets, trein Uitgaan, werken, internetten, huiswerk maken, MSN, Diploma halen Laatste mode en trends, ouders, vriend/in, vrienden/vriendinnen, huiswerk, school,

Nadere informatie

London. klas 2B kompas. Dagboek: Gemaakt door Stacey Wilbrink

London. klas 2B kompas. Dagboek: Gemaakt door Stacey Wilbrink London klas 2B kompas Dagboek: Gemaakt door Stacey Wilbrink Dag 1 Klas 2b van het kompas moesten allemaal verzamelen op het station Breda. Daar werden de kinderen uitgezwaaid door hun ouders. De kinderen

Nadere informatie

Bewindvoering: hoe werkt het?

Bewindvoering: hoe werkt het? Bewindvoering: hoe werkt het? Samen je centen de baas JE HEBT EEN BEWINDVOERDER. EN NU? Een tijdje terug heb je ervoor gekozen om je geld samen met Mijn Geld en Zo te regelen. De rechter vindt dit goed.

Nadere informatie

Richtlijnen stage en/of studie verslag internationalisering

Richtlijnen stage en/of studie verslag internationalisering Richtlijnen stage en/of studie verslag internationalisering Elke student met buitenlandse ervaring maakt een praktisch verslag over zijn verblijf en zijn ervaringen. Studenten die in groep aan een project

Nadere informatie

Erasmusbestemming: Universiteit

Erasmusbestemming: Universiteit Erasmusbestemming: Rijsel Academiejaar:2006-2007 Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? De univ ligt vrij dicht bij het centrum, maar als

Nadere informatie

Op de foto is een bord te zien van een doner kebab tent bij het station van hoofddorp. Op dit bord hebben ze geprobeerd te communiceren met de

Op de foto is een bord te zien van een doner kebab tent bij het station van hoofddorp. Op dit bord hebben ze geprobeerd te communiceren met de Op de foto is een bord te zien van een doner kebab tent bij het station van hoofddorp. Op dit bord hebben ze geprobeerd te communiceren met de mensen, maar naar mijn mening komt dit niet goed over bij

Nadere informatie

Hoe gaat het met je studie?

Hoe gaat het met je studie? 195 195 HOOFDSTUK 12 Hoe gaat het met je studie? WOORDEN 1 Kies uit: onvoldoende controleren gymnastiek mening huiswerk 1 Heb je je al gemaakt? 2 Ik was op school niet zo goed in. Ik vond sport niet leuk.

Nadere informatie

Quinta Verde Sintra Portugal Costa de Lisboa Sintra

Quinta Verde Sintra Portugal Costa de Lisboa Sintra Quinta Verde Sintra Portugal Costa de Lisboa Sintra 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Quinta Verde Sintra - (Portugal Costa de Lisboa Sintra) - 3 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden

Nadere informatie

Foto 1: krotten langs de wegen. Foto 3: Wat een drukte op de straten. Foto 4: Kraampjes en straatverkopers langs de wegen

Foto 1: krotten langs de wegen. Foto 3: Wat een drukte op de straten. Foto 4: Kraampjes en straatverkopers langs de wegen Dag 1: Lange reis en eerste indrukken Nadat we afscheid hadden genomen van onze familie en vrienden stapten we in het vliegtuig op Schiphol naar Mumbai. Donderdag 12 februari 's ochtends om 07.00 kwamen

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

Erasmusbestemming: Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)?

Erasmusbestemming: Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? Erasmusbestemming: Pau Academiejaar: 2018-2019 Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? De universiteit ligt niet in het centrum van de stad.

Nadere informatie

Quinta Verde Sintra Portugal Costa de Lisboa Sintra

Quinta Verde Sintra Portugal Costa de Lisboa Sintra Quinta Verde Sintra Portugal Costa de Lisboa Sintra 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Quinta Verde Sintra - (Portugal Costa de Lisboa Sintra) - 3 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden

Nadere informatie

Quinta Verde Sintra Portugal Costa de Lisboa Sintra

Quinta Verde Sintra Portugal Costa de Lisboa Sintra Quinta Verde Sintra Portugal Costa de Lisboa Sintra 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Quinta Verde Sintra - (Portugal Costa de Lisboa Sintra) - 3 sterren 1.2. Faciliteiten en afstanden

Nadere informatie

leeruitstap Kwadrant donderdag 17 mei 2001 hoofdstad van België hart van Europa

leeruitstap Kwadrant donderdag 17 mei 2001 hoofdstad van België hart van Europa leeruitstap Kwadrant donderdag 17 mei 2001 hoofdstad van België hart van Europa 1. Brussel hoofdstad van ons land en Europa Brussel is de hoofdstad van ons land. De koning woont in Brussel en de regering

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

RIJSCHOOL. Wat moet je doen?

RIJSCHOOL. Wat moet je doen? RIJSCHOOL Christina, Alfonso, Tai en Linda willen leren autorijden. Ze hebben het theoretische examen al afgelegd. Nu willen ze oefenen voor het praktijkexamen. Ze zoeken een rijschool. Jij helpt hen.

Nadere informatie

Noorwegen. Gemaakt door Emma Scheepstra

Noorwegen. Gemaakt door Emma Scheepstra Noorwegen Gemaakt door Emma Scheepstra 1 Inhoudsopgave Dag 1: Aankomst... 3 Dag 2: Naar school en het zwembad... 4 Dag 3: Naar school en naar een klimbos... 5 Dag 4: Naar het zwembad en naar de stad...

Nadere informatie

Eindevaluatie. Riga. Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke

Eindevaluatie. Riga. Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke Eindevaluatie Riga 2011 Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke Inhoud Inleiding... 3 Wat voor cijfer geef je de Riga reis?... 4 Wat was je voornaamste reden om naar Riga te gaan?... 4 Hoe heb je de heenreis

Nadere informatie

Thema Nederlandse cultuur en gewoontes

Thema Nederlandse cultuur en gewoontes http://www.edusom.nl Thema Nederlandse cultuur en gewoontes Lesbrief 32. Mag ik even uitpraten? Wat leert u in deze les? Eén lange zin maken van twee korte zinnen. Je mening geven. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

Erasmusbestemming: Één twee trimesters Universiteit

Erasmusbestemming: Één twee trimesters Universiteit Erasmusbestemming: Barcelona... Academiejaar: 2013-2014 Één/twee semester(s): lees: twee trimesters Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? De universiteit

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Quinta dos Junqueiros Portugal Costa de Lisboa Azoia

Quinta dos Junqueiros Portugal Costa de Lisboa Azoia Quinta dos Junqueiros Portugal Costa de Lisboa Azoia 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Quinta dos Junqueiros - (Portugal Costa de Lisboa Azoia) - 3 sterren 1.2. Faciliteiten en

Nadere informatie

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test Beeld Hoofdstuk 5 Uitgeschreven tekst NL test www.ncrv.nl/ncrvgemist/8-1-2011/nl-test-2011-afl-1 (fragment tot 8:53 min.) NL test (NCRV) Duur fragment: 8:53 min. Duur uitzending: 24:49 min. Datum uitzending:

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

ID 343 Studiefase op het moment dat je op Erasmus vertrok. Master eerste studiefase (hoofdinschrijving) Pedagogische Wetenschappen.

ID 343 Studiefase op het moment dat je op Erasmus vertrok. Master eerste studiefase (hoofdinschrijving) Pedagogische Wetenschappen. ID 33 Studiefase op het moment dat je op Erasmus vertrok Master eerste studiefase (hoofdinschrijving) opleiding Pedagogische Wetenschappen optie: Land (bestemming) Aan welke universiteit/onderwijsinstelling

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Verslag stage ID-dance

Verslag stage ID-dance Verslag stage ID-dance 1 Gabriëlle van Tussenbroek, 4D Inhoud Motivatie (pagina 3) Algemene gegevens (pagina 4) Gesprek werkplanning (pagina 5) Verloop stageperiode (pagina 6) Afsluitende beschouwing en

Nadere informatie

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was.

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. Benjamin Plant student Aardrijkskunde Ik weet wat ik wil Het leukste moment van mijn stage is wanneer leerlingen mij uit zichzelf aanspreken

Nadere informatie

Dag 16: De cadeautjes stromen binnen

Dag 16: De cadeautjes stromen binnen Dag 16: De cadeautjes stromen binnen Geplaatst op 11 september 2011 door Johan Hier is de foto van de drie meiden van de discotheek. Ze hebben lol gehad. Vol verhalen kwamen ze terug. Uhm, Vincy en Hao

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 5 Juni/Juli 2014 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar:

Nadere informatie

ONDERSTEUNING VAN MENSEN MET EEN LICHAMELIJKE HANDICAP EN/OF NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL

ONDERSTEUNING VAN MENSEN MET EEN LICHAMELIJKE HANDICAP EN/OF NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL Ondersteuning bij wonen ONDERSTEUNING VAN MENSEN MET EEN LICHAMELIJKE HANDICAP EN/OF NIET-AANGEBOREN HERSENLETSEL Voorpagina: Kjerke de Vries: Ik heb niet erg veel hulp nodig. Daarom verhuis ik van een

Nadere informatie

Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten

Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten Naar mijn vriendin 19 maart ging ik in de middag naar Den-Haag met de trein. Ik zag hier wel erg tegenop met 6 maanden zwangerschap zo,n lange reis

Nadere informatie

Antwoorden Thema 5 woonomgeving. Oefening 3. 1. mag 2. moest 3. Mag 4. moeten 5. Mag 6. moeten 7. moet 8. mogen 9. mocht 10.

Antwoorden Thema 5 woonomgeving. Oefening 3. 1. mag 2. moest 3. Mag 4. moeten 5. Mag 6. moeten 7. moet 8. mogen 9. mocht 10. Antwoorden Thema 5 woonomgeving Oefening 3 A 1. mag 2. moest 3. Mag 4. moeten 5. Mag 6. moeten 7. moet 8. mogen 9. mocht 10. moesten B 1. Kon 2. Willen 3. Kan 4. kunnen 5. mocht 6. Kan - kan 7. wilde 8.

Nadere informatie

TOETS NT2-1 schrijven. Goed voorbereid slagen. voor het staatsexamen NT2 programma 1. Opgavenboekje nr. 1 SCHRIJVEN. niveau B1. tijdsduur: 120 minuten

TOETS NT2-1 schrijven. Goed voorbereid slagen. voor het staatsexamen NT2 programma 1. Opgavenboekje nr. 1 SCHRIJVEN. niveau B1. tijdsduur: 120 minuten Goed voorbereid slagen voor het staatsexamen NT2 programma 1 Opgavenboekje nr. 1 SCHRIJVEN niveau B1 tijdsduur: 120 minuten Deel 1: Zinnen afmaken 15 opdrachten Maak de zinnen af: 1. Het is in de vakantie

Nadere informatie

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014 Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe

Nadere informatie

Erasmusbestemming: BOLOGNA... Academiejaar: 2014-2015 Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het

Erasmusbestemming: BOLOGNA... Academiejaar: 2014-2015 Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het Erasmusbestemming: BOLOGNA... Academiejaar: 2014-2015 Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? De rechtenfaculteit ligt in via Zamboni, in

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

Erasmusbestemming: Wenen Universiteit

Erasmusbestemming: Wenen Universiteit Erasmusbestemming: Wenen... Academiejaar: 2014. - 2015. Één/twee semester(s) Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? Het hoofdgebouw van de Universiteit

Nadere informatie

Mr Dim Turkije Zuid-Egeïsche kust Göcek

Mr Dim Turkije Zuid-Egeïsche kust Göcek Mr Dim Turkije Zuid-Egeïsche kust Göcek 1. Algemene informatie Eliza was here - Mr Dim - /turkije/_zuid-egeische_kust/gocek_/mr_dim.htm 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Mr Dim - (Turkije Zuid-Egeïsche

Nadere informatie

Ik Eet Het Beter. Een lekkere en gezonde lunch! Ik Eet Het Beter

Ik Eet Het Beter. Een lekkere en gezonde lunch! Ik Eet Het Beter Een lekkere en gezonde lunch! Ik eet het beter Hallo, allemaal ik ben Gaby en zit in groep8. En ik ga jullie iets vertellen over wat we twee weken geleden hebben gedaan. Het was 20 maart toen we van de

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Reflectie Verslag. 25 januari. Game Developement Informatica Hogeschool v. Amsterdam

Reflectie Verslag. 25 januari. Game Developement Informatica Hogeschool v. Amsterdam Reflectie Verslag 25 januari 2013 Het reflectie verslag met nabeschouwing en beoordelingen over de stage van Simon Karman bij het bedrijf Sticky Studios. Game Developement Informatica Hogeschool v. Amsterdam

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 4 Wonen

Spreekopdrachten thema 4 Wonen Boven: Spreekopdrachten thema 4 Wonen Opdracht 2 bij 4.1 * slaapkamer 2 trap Beneden: tuin garage TaalCompleet A1 Spreken Plus Thema 4-1 Opdracht 3 bij 4.1 ** Vertel. Wat voor huis heb jij? - Woon je in

Nadere informatie

Naam: Huseyin Ayaz St. Nummer: 1683039 Groep: imm08209 Universiteit der dromen

Naam: Huseyin Ayaz St. Nummer: 1683039 Groep: imm08209 Universiteit der dromen Naam: Huseyin Ayaz St. Nummer: 1683039 Groep: imm08209 Universiteit der dromen Onze film gaat over een droom van een student die de Vrije universiteit doorloopt en aan het eind van het film woedend wakker

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

Daphne. Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders.

Daphne. Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders. Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders. Zo konden we voelen hoe is om gehandicapt te zijn. Ik zelf vond het heel leerzaam en heb

Nadere informatie

ISABEL EN BAS VAN RHIENEN (6)

ISABEL EN BAS VAN RHIENEN (6) Als tweeling ben je nooit alleen. Maar je bent ook altijd de helft van iets. Vijf broers en zussen vertellen hoe ze samen zichzelf zijn. Tekst Nanneke van Drunen Foto s Edith Verhoeven ISABEL EN BAS VAN

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

Naam: Waar woon jij? Vraag 1b. Waarom wonen veel mensen in Kenia in een hut? Vraag 1a. In wat voor soort huis woon jij?

Naam: Waar woon jij? Vraag 1b. Waarom wonen veel mensen in Kenia in een hut? Vraag 1a. In wat voor soort huis woon jij? Naam: Waar woon jij? Wonen over de hele wereld Heb jij wel eens in een tent gewoond? Waarschijnlijk niet. In de vakantie is het leuk. Maar voor altijd? Toch zijn er mensen op de wereld die altijd in een

Nadere informatie

nee Ja, ook Engels gedeeld appartement

nee Ja, ook Engels gedeeld appartement ID 124 Studiefase op het moment dat je op Erasmus vertrok Bachelor derde studiefase (hoofdinschrijving) opleiding Psychologie optie: Klinische- en Gezondheidspsychologie Land (bestemming) Spanje Aan welke

Nadere informatie

IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL

IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL I N T E R I E U R W Wonen op de Windrichtingen IN EEN HUIS IN GEMENGDE HOEVESTIJL Tekst: ANNEMIE WILLEMSE Foto s: JAN VERLINDE 22 TIJDLOOS TIJDLOOS 23 Na een zoektocht naar de ideale bouwgrond, gingen

Nadere informatie

Digitaal Mediaproduct Elmar Hagen MM1A 18 mei 15

Digitaal Mediaproduct Elmar Hagen MM1A 18 mei 15 Digitaal Mediaproduct Elmar Hagen MM1A 18 mei 15 Ilost Een tijdje geleden was ik met een vriend naar België om vakantie vrienden op te zoeken. Eenmaal daar een beetje bijgepraat, gedobberd in de jacuzzi

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

BESTEMMING BEREIKT?! Opdrachtenblad Niveau:

BESTEMMING BEREIKT?! Opdrachtenblad Niveau: Opdrachten Opdracht 1 Wat vind je van het verhaal? Welk risico loopt Wesley? Wat zou jij deze vakantie anders doen om niet halverwege met te weinig geld te zitten? Ken jij iemand met een vergelijkbaar

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

BESTEMMING BEREIKT?! Opdrachtenblad Niveau:

BESTEMMING BEREIKT?! Opdrachtenblad Niveau: Opdrachten Opdracht 1 a) Wesley gaat lekker op vakantie. Welk onderdeel heeft hij niet zo goed voorbereid? b) Waarom is dat wel belangrijk? c) Hoe heeft hij dat eerder opgelost? d) Welk advies geef je

Nadere informatie

Lesbrief. Fatale liefde Carry Slee

Lesbrief. Fatale liefde Carry Slee Lesbrief Fatale liefde Carry Slee Doe meer met Leeslicht! Bij een aantal boeken in de serie Leeslicht kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan vragen,

Nadere informatie

Inhoudsopgave: Inleiding Aankomst Activiteiten en beroepskennis Vrije dagen

Inhoudsopgave: Inleiding Aankomst Activiteiten en beroepskennis Vrije dagen Lyrath Estate Hotel Inhoudsopgave: Inleiding Aankomst Activiteiten en beroepskennis Vrije dagen Inleiding: Mijn naam is Maud van Overdijk en ik zit in mijn eerste jaar op Europrof Horeca opleidingen in

Nadere informatie

ID 370 Studiefase op het moment dat je op Erasmus vertrok

ID 370 Studiefase op het moment dat je op Erasmus vertrok ID 370 Studiefase op het moment dat je op Erasmus vertrok Bachelor derde studiefase (hoofdinschrijving) opleiding Pedagogische Wetenschappen optie: Orthopedagogiek Land (bestemming) Spanje Aan welke universiteit/onderwijsinstelling

Nadere informatie

TUD-REISVERSLAG. Naam universiteit (faculteit en vakgroep)/bedrijf in het buitenland Imperial College London Visual Image Processing

TUD-REISVERSLAG. Naam universiteit (faculteit en vakgroep)/bedrijf in het buitenland Imperial College London Visual Image Processing TUD-REISVERSLAG TUD-studierichting Media en Kennistechnologie Studienummer 1049623 Naam universiteit (faculteit en vakgroep)/bedrijf in het buitenland Imperial College London Visual Image Processing Land

Nadere informatie

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar

Nadere informatie

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Huizen. Luxe keuken. Vrij uitzicht. Twee goede slaapkamers. Moderne bouw. Eigen parkeerplaats. Ringweg-Kruiskamp 71 H, 3814 TE Amersfoort H47 H47

Huizen. Luxe keuken. Vrij uitzicht. Twee goede slaapkamers. Moderne bouw. Eigen parkeerplaats. Ringweg-Kruiskamp 71 H, 3814 TE Amersfoort H47 H47 Huizen vanhendriks Ringweg-Kruiskamp 71 H, 3814 TE Amersfoort Vrij uitzicht Moderne bouw Twee goede slaapkamers Luxe keuken Eigen parkeerplaats H47 H47 Kenmerken Soort Kamers Woonoppervlakte Inhoud Bouwjaar

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF Het nieuwe Koningin Wilhelmina

NIEUWSBRIEF Het nieuwe Koningin Wilhelmina NIEUWSBRIEF Het nieuwe Koningin Wilhelmina 1 In dit nummer 2. De gemeente laat weten 2. Veilig en weer goed zicht 3. Pendelbus is succes 3. Interne verhuizing loopt goed 4. Mevr. Reijneke over haar interne

Nadere informatie

Verslag Comenius uitwisseling mavo Turkije 31 mei t/m 6 juni 2014

Verslag Comenius uitwisseling mavo Turkije 31 mei t/m 6 juni 2014 Verslag Comenius uitwisseling mavo Turkije 31 mei t/m 6 juni 2014 Zaterdag, 31 mei Na een aangename vlucht kwamen wij in Istanbul St. Gokcan aan en werden na een lange wachttijd bij de pascontrole van

Nadere informatie

Stad van 7 heuvels...

Stad van 7 heuvels... CITY TRIP DELUXE 4 DAGEN 3 NACHTEN Stad van 7 heuvels... PROGRAMMA Dag 1 : België - Lissabon We vertrekken s ochtends voor onze vlucht naar Lissabon. Bij aankomst bezoeken we met onze gids allereerst de

Nadere informatie

Een retour Rotterdam

Een retour Rotterdam 71 71 HOOFDSTUK 5 Een retour Rotterdam WOORDEN 1 Wat hoort bij elkaar? 1 zebrapad a pinnen 2 auto b binnengaan 3 automaat c oversteken 4 ingang d parkeren 2 Kies uit: tram vertraging door de week strippenkaart

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 4 Wonen

Spreekopdrachten thema 4 Wonen Spreekopdrachten thema 4 Wonen Opdracht 1 bij 4.1 ** Uitleg voor de docent: Op de volgende pagina vind je een blad met plaatjes. Knip de plaatjes uit en doe ze in een envelop. Geef elk tweetal een envelop.

Nadere informatie

Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd.

Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. Grammaticaoefeningen 3 Wonen en vervoer Werkwoorden in een andere tijd Oefening 1 Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. 1 Begrijp je deze informatie? ja / nee,

Nadere informatie

Portugal, Lissabon. Woensdag 6 april t/m vrijdag 8 april 2011

Portugal, Lissabon. Woensdag 6 april t/m vrijdag 8 april 2011 Portugal, Lissabon Woensdag 6 april t/m vrijdag 8 april 2011 Lissabon, de bruisende hoofdstad van Portugal waar historie, cultuur, zon en strand, eten en drinken hand in hand gaan. Als gevolg van de historische

Nadere informatie

Opdracht Communicatie:

Opdracht Communicatie: Opdracht Communicatie: van: Amy de Wilde Bianca Wassenaar Vivianne Borger Ayla Teunissen Iedries Kartopawiro klas: COM1E De reclames die wij hebben geanalyseerd: - Histor verf: Consumer insight: Ik wil

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Docent: James M. Boekbinder

Docent: James M. Boekbinder Thema/Opdracht: Creëer een persona Ting Yuen (0777483) Klas 1A Docent: James M. Boekbinder Opdracht 1: Functional speciation Voor docenten - Het becijferen van het gemaakte werk - Feedback geven van het

Nadere informatie

Vakantie Onur Frankrijk september 2010

Vakantie Onur Frankrijk september 2010 Vakantie Onur Frankrijk september 2010 Inleiding Midden juni begon ons als team op te vallen dat Onur zich erg begon terug te trekken. Hij wilde vaak alleen op zijn kamer blijven terwijl heel Nederland

Nadere informatie

Mantelzorgers in beeld

Mantelzorgers in beeld Mantelzorgers in beeld Zorgen voor een herstellende partner Mantelzorgster Ina Ina is 62 jaar oud en woont samen met haar man Jan in een gelijkvloers appartement op drie hoog. Ina is een vrouw die niet

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld,

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, heeft wel de toekomst. Over vijf jaar zal één op de vijf bouwwerken in Nederland volgens een concept gebouwd worden. Wat is dat en wat betekent het voor

Nadere informatie

Voorblad TUD Reisverslag

Voorblad TUD Reisverslag Voorblad TUD Reisverslag TUD studierichting : Elektrotechniek TU Delft Studienummer : 1093193, Kar Fee Tang Naam Universiteit : National University of Singapore (NUS) Land : Singapore Periode : januari

Nadere informatie

Erasmusbestemming: Stockholm... Academiejaar: 2013. - 2014. Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit

Erasmusbestemming: Stockholm... Academiejaar: 2013. - 2014. Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit Erasmusbestemming: Stockholm... Academiejaar: 2013. - 2014. Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? Er is éen grote campus voor alle universiteitsrichtingen

Nadere informatie

Gert van der Heiden Maria het Lam Anna Sterrenburg Wytske Benschop

Gert van der Heiden Maria het Lam Anna Sterrenburg Wytske Benschop Gert van der Heiden Maria het Lam Anna Sterrenburg Wytske Benschop Inhoudsopgave: Zo gaat het eruit zien! Wat zijn de mogelijkheden? Waarom hoef je geen pak aan? Een nieuwe uitvinding! Een bewoonster

Nadere informatie

Maandag 4 maart Phoebe Baas Onze ochtend begon om 6:45 op Hoorn Centraal, de stemming zat er al goed in. Onze trein ging van hoorn, naar Amsterdam.

Maandag 4 maart Phoebe Baas Onze ochtend begon om 6:45 op Hoorn Centraal, de stemming zat er al goed in. Onze trein ging van hoorn, naar Amsterdam. Maandag 4 maart Phoebe Baas Onze ochtend begon om 6:45 op Hoorn Centraal, de stemming zat er al goed in. Onze trein ging van hoorn, naar Amsterdam. Toen we aan kwamen moesten we een paar minuten wachten,

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen

Nadere informatie

Quinta dos Raposeiros Portugal Costa de Lisboa Santo Isidoro

Quinta dos Raposeiros Portugal Costa de Lisboa Santo Isidoro Quinta dos Raposeiros Portugal Costa de Lisboa Santo Isidoro 1. Algemene informatie 1.1. Naam - Ligging - Eliza sterren Quinta dos Raposeiros - (Portugal Costa de Lisboa Santo Isidoro) - 0 sterren 1.2.

Nadere informatie

TUD-Reisverslag, Rahmat Adnan

TUD-Reisverslag, Rahmat Adnan TUD-Reisverslag, Rahmat Adnan TUD-Studierichting : Technische Informatica Studienummer: 1015583 Naam Universiteit: National University of Singapore (NUS) Land: Singapore Periode: 3 Januari 2005-10 Mei

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Get out of the building! Studie en stage in het buitenland

Get out of the building! Studie en stage in het buitenland Get out of the building! Studie en stage in het buitenland Programma 10:00 11:00 uur Inleiding / Mattijs Blekemolen Studie in het buitenland / Kim Voogdt Stage in het buitenland / Anne-Marleen Olthof Ruimte

Nadere informatie