1) Tekstspin voor het samenvatten 2) Woordvierkant over auteursrecht Discussieopdracht naar aanleiding van stellingen Clib-niveau 80,7/8+

Transcriptie

1 Handleiding niveau C Dit is een speciale les over auteursrecht, gemaakt in opdracht van de Federatie Auteursrechtbelangen in het kader van de Week van de Mediawijsheid De les kan echter ook op een later moment ingezet worden. Bij deze les zijn alleen Nieuwsbegrip Basismaterialen beschikbaar. Er is dus geen tweede tekst in XL en ook geen online woordenschatoefeningen. Voor woordenschat is wel enige extra aandacht binnen de basisles. Onderwerp Strategie Sleutelschema Extra opdracht Auteursrecht (indirect aangekaart vanuit de zaak rond piratensites met gratis illegaal filmaanbod) Samenvatten 1) Tekstspin voor het samenvatten 2) Woordvierkant over auteursrecht Discussieopdracht naar aanleiding van stellingen Clib-niveau 80,7/8+ & voorbereiding Kopieer voor elke leerling de tekst Illegaal filmkijken? Liever niet! (tekst niveau C); Kopieer per leerling of per groepje de bijbehorende opdrachten voor niveau C; Zoek eventueel vast het animatiefilmpje over auteursrecht op, op de site (het staat in principe op de homepage, titel van het filmpje is Auteursrecht in 2 minuten ) klassikaal/ drietallen Oriëntatie op de tekst & strategieuitleg Voer de oriëntatie op de tekst desgewenst klassikaal uit en laat de leerlingen de tekstmoeilijkheidsmeter invullen. Geef aan dat de leesstrategie die centraal staat samenvatten is en bespreek het uitlegblokje. Deel de leerlingen in in samenwerkgroepjes (drietallen) en laat de groepjes aan de slag gaan met de tekst. Voeg u zelf bij een groepje zwakkere lezers. Lees samen met de leerlingen de inleiding en model het samenvatten door bijvoorbeeld uw indruk van de tekst (voorspelling) samen te vatten n.a.v. de inleiding. Laat vervolgens een leerling de eerste alinea van het tekstdeel Bescherming voor makers lezen en hardop samenvatten, en een andere leerling de tweede alinea. Geef feedback op de samenvatting (compliment over wat goed gaat, aanvulling van zwakkere punten). Laat ook dit groepje daarna de rest van de tekst samen lezen. pagina 1 van 5 pagina 1 van 5

2 drietallen NB Zorg dat u tijd heeft voor de discussie (opdr. 4) aan het eind van de les. Laat opdracht 2 eventueel op een later moment (af) maken, of geef deze mee als huiswerk. Woordenschatvergroting Laat de leerlingen in de drietallen werken aan de opdracht. Groepjes die klaar zijn kunnen hun antwoorden uitwisselen en bij onderdelen waarover twijfel is het antwoordenblad raadplegen. Klassikaal /drietallen klassikaal Verdieping rond concept auteursrecht 1. Vraag enkele leerlingen kort naar hun definitie van het begrip auteursrecht ; hebben ze op basis van de tekst begrepen wat auteursrecht is en waarom dat bestaat? Bekijk vervolgens met de klas het filmpje Auteursrecht in 2 minuten. 2. Bespreek het filmpje kort na: Is het begrip auteursrecht nu duidelijker? Wat werd er in het filmpje nog méér verteld over auteursrecht, dat niet in de tekst stond? >> o.a. dat het auteursrecht blijft bestaan tot 70 jaar na de dood van de maker en kan overgaan op nabestaanden, dat je wel kopieën mag maken voor privégebruik, dat in het onderwijs méér mag, en enkele regels voor downloaden en linken 3. Laat de groepjes nu weer verder werken aan het woordvierkant en de stellingen. Debatteren over stellingen Zie de aanwijzingen in het opdrachtmateriaal. Als u het debat klassikaal wilt laten uitvoeren, verdeelt u de klas bij elke stelling in drie groepen: vóórpleiters, tegenpleiters en juryleden. Bij de volgende stelling wisselen de groepen van rol. Speel in dit geval zelf de rol van debatleider. De opzet van het debat kan hetzelfde zijn. Trek alleen voor de overlegrondes telkens 2 minuten uit, zodat de teamleden kunnen overleggen. Laat eventueel over slechts twee stellingen debatteren, i.p.v. over drie. Andere optie: werkvorm Hoeken : Maak twee grote vellen papier met daarop de woorden JA, MEE EENS en NEE, NIET MEE EENS en hang die aan weerszijden van de klas op, of wijs simpelweg een JA-hoek en een NEE-hoek aan. Lees de eerste stelling op het opdrachtenblad voor. Laat de leerlingen in de hoek van het antwoord van hun keuze gaan staan. Laat de leerlingen met de anderen in hun hoek overleggen: Waarom hebben ze voor dat standpunt gekozen? Wat zijn de argumenten voor dat standpunt. (1,5-2 minuten) Vraag uit elke hoek een leerling te verwoorden wat de argumenten voor het standpunt zijn. Nadat de standpunten zijn toegelicht, kunt u de voor- en tegenargumenten (zeer) kort samenvatten. Eventueel kunt u de leerlingen hierna nog vragen of ze na het horen van de pagina 2 van 5 pagina 2 van 5

3 tegenargumenten misschien van gedachten zijn veranderd. Optioneel: sluit af door het tellen van de stemmen (aantal leerlingen in de hoek) per standpunt. Doe hetzelfde met de volgende stelling(en). Nabespreking: - Bespreek zo nodig 1 à 2 vragen/opdrachtonderdelen waarvan u merkte dat ze lastig waren of veel discussie opleverden. Houd de nabespreking beperkt! - Reflecteer kort met de leerlingen op het thema Auteursrecht ; wat hebben ze hierover geleerd en wanneer is het voor hen relevant? Doe dit bijvoorbeeld aan de hand van het woordvierkant of de toepassingsvragen in opdracht 3. pagina 3 van 5 pagina 3 van 5

4 1. a) de sites roven eigenlijk de producten van filmmakers, net als piraten schepen overmeesteren en ongevraagd de lading innemen b) Popcorn Time en Zona 2. a) aan het voorvoegsel il-. (In het Engels wordt dit veel vaker gebruikt, bijv. logic <> illogic, literate <> illiterate en ook legal <> illegal. In het Nederlands zie je vooral in-, bijv. compleet <> incompleet, actief <> inactief, competent <> incompetent.) b) en c) legaal = binnen de wet, toegestaan Voorbeelden van zaken die legaal zijn: - via internet films of muziek aanbieden met toestemming en betaling van de maker of producent (zoals bijv. Netflix en Spotify doen) - auteurs betalen om plaatjes of teksten op te nemen in een publicatie - dvd s produceren en films leveren aan bioscopen als je het auteursrecht hebt illegaal = buiten de wet, niet toegestaan, verboden Voorbeelden van zaken die illegaal zijn: - films of muziek aanbieden op internet zonder toestemming van de maker of producent (zoals piratensites doen) - iets downloaden (of streamen) uit een illegale bron - illegaal verkregen materiaal doorsturen naar andere gebruikers d) onrechtmatig (niet volgens het recht/de regels) is in principe een synoniem van illegaal, maar onrechtmatig wordt soms ook gebruikt voor dingen die niet bij wet verboden zijn maar wel tegen de bedoeling van een wet of tegen ongeschreven regels ingaan (de betekenis is dan meer: oneerlijk, onrechtvaardig of wat niet hoort) 3. a) De maker van een creatief werk is de enige die erover mag beslissen óf en hoe dat werk gepubliceerd of voor anderen zichtbaar/hoorbaar/vindbaar gemaakt wordt. b) iets overwegen = het misschien willen doen, zich ergens op beraden = nadenken over de verschillende mogelijkheden die je hebt en welke je daarvan zult kiezen c) Als je (niet alleen zelf kijkt of luistert naar) auteursrechtelijk beschermd materiaal dat zonder toestemming verkregen is (, maar dit materiaal ook) doorstuurt naar of beschikbaar maakt voor anderen, (is de overtreding zwaarder en dus) kan de schade (die de auteur leidt aan misgelopen inkomsten) een stuk/veel/flink hoger worden/blijken te zijn. [NB. content is in principe gewoon inhoud, vaak wordt bedoeld: de content van een website = alle informatie (zowel de tekst en afbeeldingen als te downloaden of streamen bestanden) die op de website staat.] d) Een Spotify voor films lijkt veel mensen iets geweldigs. e) Er zijn nog veel meer andere aanbieders van betaalbare legale content / allerlei andere mogelijkheden/opties om legaal film te kijken beschikbaar. pagina 4 van 5 pagina 4 van 5

5 2. Als het goed is hebben jullie ongeveer deze informatie in de invulvakken staan: Betekenis/Omschrijving: - Het recht dat de makers van creatieve werken beschermt. - Het recht van makers van creatieve werken om te bepalen of en hoe hun werk openbaar gemaakt en verspreid wordt. Contextzin: Dankzij het auteursrecht kunnen filmmakers, muzikanten en andere auteurs geld verdienen met / leven van hun werk. Bijbehorend symbool: Engels synoniem: copyright Werkwoorden die je gebruikt met het woord auteursrecht : beschermen, bescherming bieden aan bepalen toestaan / toestemming geven schenden, inbreuk maken/plegen op publiceren, openbaren / openbaar maken, vertonen, aanbieden, verspreiden (= distribueren), beschikbaar maken, enz. (overdragen, verkopen, afstand doen van) (het) auteursrecht Voorbeelden van werken die auteursrechtelijk beschermd kunnen zijn: (delen van/fragmenten uit) [voorbeelden die in de tekst staan:] films, boekteksten, tijdschriftartikelen, foto s, muziekstukken/muzieknummers/songs [maar bijv. ook:] tekeningen, schilderijen, uitvindingen, (opnames van) optredens Voorbeelden van mensen/beroepen die te maken hebben met het auteursrecht: [makersberoepen:] filmmakers (met name regisseurs, kostuum- en decorontwerpers etc.), muzikanten/popartiesten, vormgevers, schrijvers, fotografen [ hulpberoepen :] uitgevers, film- en muziekproducenten, bioscoopuitbaters, websitebeheerders, juristen Situaties waarin je er zelf mee te maken kunt krijgen: als je online films/series wilt kijken of muziek wilt luisteren als je films, muziek of andere dingen wilt downloaden als je dingen deelt via sociale media wanneer je een eigen internetsite hebt of weblog bijhoudt als je zelf muziek, filmpjes of andere creatieve producten maakt 3. A. JA, als je de bron erbij vermeldt Want: 1) het plaatje is een citaat uit het boek en daar is (met bronvermelding) geen toestemming voor nodig, 2) je gebruikt het materiaal binnen het onderwijs en je verspreid het verder niet B. Film & muziek: JA, want je vertoont het in het openbaar, niet in huiselijke kring. In principe moet je toestemming vragen aan de filmproducent en de artiest(en), maar er zijn speciale regelingen bedacht waardoor een bedrijf, school of vereniging gemakkelijk toestemming kan regelen voor dit soort zaken. Dat doe je via en vergoeding aan een organisatie die dan de makers betaalt. Voor de muziek is dat: voor films via C. JA, waarschijnlijk wel Het mag - zonder toestemming - als je de muziek zelf gecomponeerd (bedacht) hebt óf als het een stuk is van een componist/artiest die al meer dan 70 jaar dood is. En van hedendaagse muziek (waar nog auteursrecht op rust) vaak ook! Veel artiesten hebben namelijk regelingen getroffen met YouTube (of dat laten doen door een belangenvereniging, zoals Buma voor muziek) pagina 5 van 5 pagina 5 van 5