Samenvatting door een scholier 2016 woorden 11 oktober keer beoordeeld

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2016 woorden 11 oktober keer beoordeeld Vak Biologie Hoofdstuk 1 wat is biologie? Organisme- levende wezens Alle organisme vertonen levensverschijnselen Dingen in de natuur noemen we levenloos hier behoren dus water, zuurstof, gesteenten Onder stofwisseling verstaan we dus chemische reacties in organisme Bij een stofwisseling speelt omzetting van stoffen een rol het belangrijkse daarvan zijn nog de enzymen (enzymen zijn versnelling van de onzetting) elke individueel organisme heef een levensloop( geboorte, groei, dood) levenscyclus voortplanten, leven, voortplanten, dood en de eitjes gaan verder hypothese- het veronderstellen verwachting is wat je denkt dat er gaat gebeuren met de groep experimenten groep & controle groep In de experimenten groep worden organismen boot gesteld aan een bepaalde invloed. In de controlegroep wordt dezelfde proep uitgevoerd, maar nu is de invloed aanwezig een blanco proef. Per experiment mag maar een invloed tegerlijk worden onderzocht. Alle andere invloeden moeten gelijk zijn. Dit moet overgens met veel organisme gebeuren. PLAATJE FASES Veel cellige organisme zijn uitgebouwd uit verschillende organen. Een orgaan is een deel van een organisme met een of meerdere functies. Een samenwerkend orgaan noemen we dan ook orgaanstelsel ( vertering, bloedvaten,beender) vormen en fucties hebben we vaak overgenomen kijk maar naar een stroomlijning van een vis en een boot of een beenderstelsel en gebouwen. cellen het kleinste eenheid binnen een eenheid van een organisme Organen bestaan uit verschillende weefsels Weefsel is een groep cellen met dezelfde vrom en functie. ( bij weefsels liggen cellen niet bij elkaar wat daar tussen zit is dood materiaal en noemen we een tussenstof dat het bij elkaar houd. elk deel van een cel met een eigen functie noemen we een organel een cel bestaat uit cytoplasma (celplasma) en kern plasma. Cytoplasma is een stroperige vloeistof die bestaat uit water met allerei opgeloste stoffen (zouten, eiwitten,vet). De buitenste laag van de cytoplasma is een dus vliesje: het celmembraam. De celkern regelt de stofwisseling die in de cel plaatsvind. plastiden bladgroen korrels worden ze ook genoemt ze nemen de kleur aan van Chloroplasten en Chromoplasten Leukoplasten- leukoplasten kunnen zich in chromoplasten,chloroplasten en zetmeel korrels veranderen tussen de celwand komen kleine holtens voor de intercellulaire ruimten deze holtens zijn gevuld met lucht of water Pagina 1 van 5

2 Concentratie zijn de opgeloste stoffen Difussie is een gas en is een verplaatsing van stoffen over een gebied. Van een hoge naar een lage concentratie. zodat het gelijk aan concentratie wordt. Je hebt 2 verschillende typen cellen 1) Planten cel 2) Dierlijke cel Plantencel Een vacuole zet uit zp word de plant sterker De plant maakt van h2o - O2 en de plant maakt glucose ook wel suikers genoemt. In de celkern liggen chromosomen en DNA mitocondrien is de motor van alle cellen hier vind de verbranding plaats (synthese eiwitten ook wel aminozuren) Verbranding GLUCOSE+O2-- H20+CO2+energie met ATP daar zitten bolletjes op ribosomen dat vormt synthese van eiwitten en het grootste deel ligt op het endoplasmatisch rediculum de rest komt vrij in het cytoplasma In het gorgi systeem word het dan opgevouden en krijgen ze een taak Samenvatting biologie hoofdstuk 2 Primaire geslachts kenmerken zijn die je reeds vanaf je geboorte hebt gekregen Secundaire geslachts kenmerken zijn die je in de pubertijd krijgt. Hoe gaat een ejaculatie in de gang 1)Teelballen daar worden de zaadcellen gemaakt 2)In de bijbal is het heel zuur en worden ze opgeslagen 3)Zaadleiders schieten de zaadcel af 4)Zaadblaasjes word het zuren weer basis 5)Prostaat geeft weer voedingstoffen en energie.. zo is het ook 2 grade lager De vrouw 1)1000 eicellen liggen al met je geboorte in je eierstokken dat aantal neemt af in je puberteit en na je menopauze kun je geen kinderen meer krijgen 2)Hoe wordt een eicel rijp. Vocht, ovulatie, eisprong, gele lichaam, dat zorgt weer voor een bepaalt hormoon progesteron. als de eicel niet wordt bevrucht vindt er na 11 a 12 dagen menstruatie op. 3)Als je het nog niet een bevruchte eicel is noemen we dat een zygote 4)Ovaria is is eierstokken 5)Coitus noemen we ook we geslachts gemeenschap 6)Placenta noemen we ook we moederkoek en voed het kind 7)Sperma leeft 3 dagen en een eicel leeft maar 12 uur Hormonale ontwikkeling vrouw 1)Na de 1e folikkel krijg je een negatieve terugkoppeling en dat stopt eicel rijpen 2)Wordt de eicel bevrucht dan maak je een nieuw hormoon aan HCG en dat stimuleerd progestoron. Dat houd de opbouw in stand en dat remt weer progestoron voor de hypofyse. Dus zo maken ze niet weer een folikel. 3)Wordt de eicel niet bevrucht, stopt progestoron en oestrogeen. Geen zwangerschap Relaties tussen verschillende mensen Pagina 2 van 5

3 Heterosexueel voelen zich aangetrokken tot het andere geslacht. Homo/lesbi voelen zich aangetrokken door hetzelfde geslacht Bisexsueel voelen zich tot beide aangetrokken. INCEST- noemen we ook wel met iemand uit de familie SOA Gonorroe Ook wel druiper genoemt. Komt slijm en etter uit de penis of vagina. Als de infectie niet tijdig word behandelt kan het leiden door ontstekking in bijbal of eileider en dus op onvruchtbaarheid. Syfilis Weertje aan het geslachtsorgaan. Als er niets aan word gedaan. Kan dat leiden tot verlamming, geestelijke achteruitgang en ook wel dood. Peniciline werkt hier goed tegen. Chlamydia Waterige afscheiding en/of bloed verlies. En kan leiden tot ontstekingen. Aids Hiv dus dan wordt je seropositief genoemt. Een twee-eiige (dizygote) tweeling is een tweeling die ontstaan is doordat er voor het moment van bevruchting twee eicellen tot rijping waren gekomen en beide ook daadwerkelijk bevrucht zijn. Dit zorgt er voor dat er twee embryo's tegelijk gaan groeien. Omdat ze ieder uit een andere eicel en zaadcel zijn ontstaan, zijn de embryo's niet identiek en kan er dus ook een jongen en een meisje ontstaan. Het zijn dus genetisch gezien een normale broer en zus (of 2 broers, of 2 zussen Een eeneiige (monozygote) tweeling ontstaat doordat er niet, zoals normaal gesproken, een enkel embryo ontstaat uit celdelingen van de bevruchte eicel, maar bij een van de eerste delingen twee losse groepjes cellen ontstaan die ieder uitgroeien tot een apart embryo. Hierdoor ontstaan er twee individuen. Omdat het DNA van de embryo's precies gelijk is, doordat ze uit dezelfde bevruchte eicel komen, zijn deze individuen genetisch identiek aan elkaar. De twee personen van een eeneiige tweeling zijn dus ook altijd van hetzelfde geslacht Embryonale ontwikkeling 1) Na de bevruchting gaat de cel zich delen. De cel wordt niet groter maar blijft zich wel delen. Dat noemen we klievings delingen. 2) Dat hompje cellen komt in de baarmoeder en dat noemen we een blastula. 3) Embryonale knop wordt de navelstreng Tijdpad 1 1) 5-7 dagen na de bevruchting komt de innesteling 2) 1 week dan ontstaan de buitenste vruchtvliezen, vokken( vormen placenta), groeiembryo,hechtsteel en ontwikkeling vruchtwater. 3)Dit gebeurt door de embryonale knop dat later de navelstreng wordt. 4)Na 3 weken komt de dooierzak op en ontwikkeling navelstreng en placenta(hart en bloedvaten) 5)2 maanden komen de organen en dan is het embryo 3 centimeter 6)Vanaf de 3e maand wordt het eimbryo de foetus genoemt en groeit het van 3 centimeter naar 50 centimeter. 7)Tot 3 maanden mag je nog abortus doen daarna niet meer. 8)Vlokken vormen placenta. Tijdpad 2 Pagina 3 van 5

4 1)Na 3 maanden neemt de placenta hormoon productie( oestrogeen en progestoron) over van het gele lichaam dat blijft alles in stand 2)Na 4 maanden voelt de moeder de foetus bewegen 3)Na 5 maanden krijgt het kindje wolhaartjes 4)Na 9 maanden stopt de aanmaak van hormonen in de placenta. Hormonen van de hypofyse worden niet meer geremt en de geboorte wordt in werking gezet. De baarmoeder rekt uit zetten de hormonen oxythosine aan en prolactine (melklier) voor de weeen komt het liefdes hormoon op. Daarna komt de indaling bij de vrouwen dan gaan de baarmoederwand samentrekken. Na de indaling komen de weeen de slijmprop word afgestoten en er komt ontsluiting. Als het kindje geboren is zit het onder de huidsmeer dat is tegen ziekte verwekkers. Pas daarna komt de nageboorte en dat is alles wat nog in de baarmoeder zit. Nieuwe voortplantings technieken 1)Kunstmatig inseminatie= donor sperma wordt bij de vrouw ingebracht. 2)In-vitrofertilisatie = eicellen worden in een voedingmedium bevrucht en via inplantatie in de baarmoeder gebracht 3)Konen= kompje cellen in voedingsmedium kunnen kunstmatig gespitst worden 4)Preїmplantatie diagnostiek = uit acht cellig stadium wordt een cel onderzocht op erfelijke aandoeningen Biologie hoofdstuk 3 erfelijkheid Een mens heeft 46 chromozomen en 23 chromozomen paren. een diploïde cel dat zijn je aantal chromosomen dus 2N= 46 chromosomen. Een haploide cel is bijvoorbeeld een geslachtscel en die geeft er dus maar de helft dus N=23 chromosomen. Karyogram of een chromosomen portret is een portret van al je chromosomen in de paren uitgeschreven. Een paar chromosomen bevatten bandjes met een code daarop (DNA) bijvoorbeeld haarkleur. Genotypen is het totaal van jou genen Fenotypen is hoe je er uit ziet Modificatie zijn de veranderingen door het milieu Homozygoot zijn 2 dezelfde eigenschappen AA Hetrozygoot zijn 2 verschillende eigenschappen Aa Dominant is wat er overheerst die schijven we meestal vooraan en dan in een hoofdletter. Recessief is wat er niet overheerst en die schrijven we meestal als 2e en dan in een kleine letter. Intermediaire erving dan is het niet dominant en niet recessief dat betekend je hebt een rode bloem en je hebt een witte bloem als je die gaat kruisen krijg je er een roze bloem uit. ArAr X AwAw Een ander woord voor een gen is een allel en voor genenparen een allelenpaar Geslachtschromosomen 23 paar in een eicel of zaadcel Het 23ste paar noemen we geslachtschromosomen. Een vrouw heeft altijd XX Een man heeft altijd XY De man bepaalt dus het geslacht van het kind wordt het een meisje of word het een jonge Autosomaal Xchromosomaal is dat de erf factor dus bijvoorbeeld blindheid op de X ligt Letale factor is als er 1 van de jongen niet levensvatbaar is Het kruisen van eicel en zaadcel met bloedgroepen Pagina 4 van 5

5 P: IAIB x IAIB (allebei bloedgroep AB) GC: A OF B X a OF b Geslachtscellen IA IB IA A AB IB AB A Bloedgroep A is een letale factor dus voor de F1 tussen AB en B 2:1 Bij de bloedgroep is het als volgt kleine i is recessief grote I is dominant Bloedgroep A = IAIA en IAi Bloedgroep B = IBIB en IBi Bloedgroep AB= IAIB Bloedgroep O = ii Monohybride = is met 1 eigenschap Dihybride= met 2 eigenschappen Onafhankelijke erving ( betekend dat de eigenschappen op 2 verschillende chromosomenparen liggen (23 paren) Dan ligt bijvoorbeeld op lijn 1 de a en lijn 2 de B op chromosomenpaar 12 Vb. aa Bb Zitten we vast op de lijn maar je krijgt dan aparte combinaties Zoals AaBb X AaBb Geslachtscellen : AB of ab of Ab of ab Voorbeeld vraag 43 onafhankelijke erving A= zwart a=wit B= ruw b= glad P; AaBb X aabb GC: AB of Ab of ab of ab X ab of ab GC AB Ab ab ab ab AaBB AaBb aabb aabb ab AaBb Aabb aabb aabb Gekoppelde over erving ( de 2 eigenschappen liggen op 1 chromosomen paar ) A B a b Gc: zitten vast op de lijn dus AB of ab, want ze splitsen zich op als ze in een eicel of zaadcel zitten en dus zijn er 2 verschillende eigenschappen op een chromosoom. Pagina 5 van 5