Studiedagen & workshops

Transcriptie

1 en & workshops Vorming voor professionele hulpverleners september december 2015

2 Lees eerst dit Doelgroep De doelgroep van de studiedagen en workshops bestaat uit medewerkers van de Centra voor Ambulante Revalidatie en hulpverleners uit andere diensten van de welzijns-, onderwijs- en gezondheidssector. Ook privé werkende hulpverleners zijn welkom. Voor de meeste onderwerpen is de doelgroep nader gespecificeerd. Gelieve hiermee rekening te houden. Algemeen De praktische informatie (plaats, datum, uur, prijs en inschrijvingsregeling) van elke studiedag of workshop is opgenomen bij de aankondiging. Koffie, water, broodjeslunch en deelnemersmap zijn in de prijs inbegrepen. Inschrijven Inschrijven gebeurt online via Telefonisch inschrijven kan niet. Bij inschrijving verklaart u zich akkoord met de inschrijvings- en annulatievoorwaarden. Een inschrijving is pas geldig en definitief zodra zodra u de factuur ontvangen heeft. Is de activiteit volzet, dan kunt u uw adres achterlaten op de website. U wordt dan persoonlijk op de hoogte gebracht indien er een plaats vrijkomt of van de eerstvolgende herneming. Voor studiedagen en workshops is het aantal deelnemers beperkt. De volgorde van inschrijvingen is bepalend. De ontvangst en betaling van uw factuur garandeert uw deelname. Sig behoudt zich echter wel het recht de studiedag of workshop te annuleren als er te weinig deelnemers zijn. U wordt hiervan op de hoogte gebracht indien er een plaats vrijkomt of van de eerst volgende herneming. Annulatievoorwaarden Volgende annulatievoorwaarden gelden vanaf het moment van inschrijving, ongeacht moment van betaling: Bij annulatie wordt 13 euro administratiekosten per ingeschreven deelnemer aangerekend. Annulaties van inschrijvingen die we minder dan tien werkdagen vóór de aanvang van de activiteit ontvangen, worden niet meer terugbetaald. Ingeschrevenen die door overmacht niet kunnen deelnemen aan de activiteit, kunnen iemand anders in hun plaats sturen. Maaltijden Bij workshops en studiedagen voor een hele dag is de maaltijd in de deelnemersprijs inbegrepen. We voorzien één uur middagpauze (12.30 tot uur). Participant? Sig hanteert per activiteit twee prijzen: de standaardprijs en een prijs met korting. De reductieprijs is alleen bedoeld voor Sigparticipanten. Elke vzw uit de non-profitsector kan participant worden door een jaarlijkse bijdrage te betalen. Meer informatie op of op het Sig-secretariaat. Let wel: het feit dat u de mailing ontvangt of geabonneerd bent op het tijdschrift Signaal, betekent niet dat u participant bent. Hebt u nog vragen? Aarzel niet om ons te contacteren! Sig vzw, Pachthofstraat1, 9308 Gijzegem (Aalst) - info@sig-net.be Na de uiterste inschrijvingsdatum ontvangt u een bevestigingsmail met praktische informatie. Moeten we omwille van plaatsgebrek in Gijzegem (Aalst) uitwijken naar een andere locatie in de buurt, dan brengen wij u hiervan tijdig op de hoogte.

3 Woord vooraf Sig organiseert jaarlijks zo n 200 vormingsactiviteiten voor professionele hulpverleners uit de Centra voor Ambulante Revalidatie en andere organisaties uit de welzijns-, gezondheids- en onderwijssector. Ook privé werkende hulpverleners zijn welkom! We proberen altijd zo nauw mogelijk aan te sluiten bij de bestaande vormingsnoden. Op die manier willen we het verantwoord handelen (evidence based) in de praktijk van de professionele hulpverlening ondersteunen. In deze brochure vindt u het vormingsprogramma van september tot december Speciaal is dat het leeuwendeel van dit aanbod zal plaatsvinden in onze nieuwe locatie in Gijzegem (Aalst). Door de uitbreiding van de basisschool kon Sig namelijk niet langer in Destelbergen blijven. Na een lange zoektocht hebben we in Gijzegem een nieuwe stek gevonden. We zijn er vanaf 1 juli 2015 gehuisvest. Begin- en einduren van onze activiteiten worden in Gijzegem optimaal afgestemd op de verkeersdrukte en de aankomst- en vertrekuren van het openbaar vervoer. Zo beginnen nagenoeg alle activiteiten vanaf september 2015 om 9.30 uur en eindigen ze om uur. De middagpauze tijdens de studiedagen wordt gevoelig ingekort. Nieuw is ook dat we ter plaatse een broodjeslunch voor alle deelnemers voorzien (voor activiteiten van een hele dag). U krijgt deze brochure niet meer in gedrukte vorm. We hebben besloten de postzending te beperken tot een flyer met het totale programmaoverzicht. De uitgebreide infobrochure blijft wel op de website raadpleegbaar, ook in printbare vorm (PDF). Ook voor het aankondigen van losse activiteiten volgen we meer en meer de digitale weg. We doen daarom een warme oproep aan iedereen om zich te abonneren op de gratis NIEUWSBRIEF van Sig via de website > nieuwsbrief. We bieden u elke maand een actueel overzicht van de activiteiten met links naar de website. Neem zeker ook een kijkje op onze facebookpagina. Alvast welkom op één van onze activiteiten! Het Sig-team sterk in grenzen verleggen Sig organiseert vorming en bijscholing voor personen met een beperking zelf en voor hun ruime omgeving (de familie, de buurt, de hulpverleners, de maatschappij). Via een docudienst, het tijdschrift Signaal, publicaties en (audiovisuele) realisaties stelt Sig ook informatie ter beschikking. Verder stimuleert Sig praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek.

4 Inhoud en Herfst Beginnende en gevorderde leesmoeilijkheden remediëren op het niveau van de volledige lagere school code 091 Oplossingsgericht werken met visualisaties bij personen met een verstandelijke beperking code 092 Werken met visualisaties (pictogrammen, foto s en geschreven taal) om zelfredzaamheid te bevorderen code 093 Hoogsensitiviteit: eindelijk op de kaart!? code 094 Beginnende en gevorderde spellingsmoeilijkheden remediëren op het niveau van de volledige lagere school code 095 Ervaringsgerichte training van aandachtsstoornissen in de praktijk code 096 Renfrew Taalschalen Nederlandse Aanpassing code 097 Fonetische en fonologische articulatie -therapie creatief en communicatief bekeken code 098 Logopedie en autisme code 099 Zie wat ik zie, doe wat ik doe! Stimuleren van imitatie en gedeelde aandacht bij jonge kinderen met ASS code 100 Ontwikkelingsdysfasie (OD): theoretisch kader, diagnostiek en behandeling code 101 Casuïstiekbehandeling van neurogene communicatiestoornissen: geen recepten maar concepten code 102 Basisonderwijs geven aan kinderen in kansarmoede code 103 Dyslexie en vreemde talen leren in het basisonderwijs en vroege middelbaar code 104 Hulpverlening aan dove en slechthorende kinderen en jongeren met psychische klachten code 105 Heb ik een probleem dan? Ziektebesef en interventies bij hersenletsel code 106 Spraakontwikkelingsdyspraxie, bekend of gekend? code 107 Autisme en depressie code 108 en buiten de vakantie Rekenzwakke kinderen leren omgaan met kommagetallen code 109 Breuken zetten de rekenwereld op z n kop code 110 De ontwikkeling van antisociale gedragsstoornissen in kindertijd en adolescentie code 111 Emotie en sociaal gedrag bij kinderen code 112 Rekenzwakke kinderen leren omgaan met metend rekenen en meetkunde code 113 Begeleiden in autisme: een vertrouwensrelatie code 114

5 Workshops EHBO-opfrissingscursus code 081 Basisopleiding EHBO-hulpverlener code 080 Hanencursus Praten doe je met z n tweeën (PDMT) Hanen Certificeringsworkshop code 076 Adem- en ontspanningstherapie (AOT) Methode van Dixhoorn code 115 Sociale vaardigheden aanleren aan kinderen met autisme volgens de principes van ABA code 116 Introduction to PROMPT Technique code 090 Stottertherapie in een multidisciplinaire setting, stotteren en (terug) aan de slag met stotteren code 117 Toepassing van psychomotorische en relaxatietherapie in impulcontroletherapie code 118 Gekleurde letters: een methode om leerlingen met dyslexie te helpen met vreemde talen code 119 Sociaal overleven (normaalbegaafde kinderen met autisme tot 12 jaar) code 120 Onderwijsgerichte vorming Omgaan met kinderen die moeilijk doen in de klas code 122 Een concrete aanpak van probleemgedrag in een klascontext! code 123

6 Herneming Code 091 Beginnende en gevorderde leesmoeilijkheden remediëren op het niveau van de volledige lagere school Het beheersen van de leesvaardigheid en het verwerven van de mogelijkheid om zich al schrijvend verstaanbaar uit te drukken, zijn tegenwoordig twee bijzonder belangrijke vaardigheden. Een zwakke leesvaardigheid hypothekeert in belangrijke mate de toegang tot informatie en de algemene kennisverwerving in veel facetten van het dagelijks leven. Ouders en leerkrachten maken zich dan ook bijzonder ongerust wanneer een kind bij het begin van de lagere school op deze domeinen achterop loopt. Gelukkig leidt een zwakke start niet noodzakelijk tot een blijvende problematiek. Tijdens deze studiedag ligt de focus op het lezen. We gaan eerst in op de manier waarop we de moeilijkheden in kaart kunnen brengen en vooral hoe we deze resultaten kunnen interpreteren. Wat zijn alarmerende signalen? Wat moeten we goed opvolgen? Wat kan nog getolereerd worden? Na dit eerste deel gaan we uitgebreid in op de ontwikkeling van het leesproces. Op aanvankelijk niveau hangt dit nog nauw samen met de ontwikkeling van de spellingsvaardigheid. We bekijken dit systeem met het accent op de aspecten die het lezen beïnvloeden en we verkennen in detail hoe we moeilijkheden praktisch en speels kunnen aanpakken. Daarna volgen we de evolutie van het lezen gedurende de lagere school. In de eerste jaren ligt het zwaartepunt van de begeleiding op het versterken van de technische leesvaardigheden in combinatie met het stimuleren van de ontwikkeling van het begrijpend lezen. Naarmate de kinderen ouder worden en de moeilijkheden hardnekkig blijken, zetten we als begeleiders in op het faciliteren van het lezen en het zoeken naar ondersteunende maatregelen, zodat de leesproblematiek of de dyslexie het kind zo min mogelijk hindert in zijn ontwikkeling. De studiedag gaat over kinderen die met behulp van de klassikaal gehanteerde leesmethode onvoldoende tot lezen komen. We verkennen enkele verklarende denkkaders, maar zetten vooral in op hoe we deze kinderen concreet verder kunnen helpen. Aangezien het altijd om een klein deel van de groep gaat, is het praktijkgedeelte van deze studiedag gericht op het werken in een therapiesituatie of in het kader van een zorgbeleid. Delen kunnen zeker in hoekenwerk toegepast worden. Noot: De studiedagen code 091 en code 095 bespreken de remediëring van moeilijkheden die sterk met elkaar samenhangen. Dit leidt onvermijdelijk tot een beperkt aantal overlappende delen, die echter telkens vanuit een andere focus (lezen of spelling) bekeken worden. maandag 2 november 2015 ( uur) Uiterlijk 16 oktober 2015 Hilde Heuninck (logopedist) is al ruim vijfentwintig jaar gespecialiseerd in rekenbegeleiding, maar ze heeft ook ruime expertise in het begeleiden van kinderen met ernstige lees- en spellingsmoeilijkheden. Haar inzichten zijn in de eerste plaats gestoeld op ruime praktijkervaring. De studiedag is bedoeld voor therapeuten, zorgleerkrachten en taakleerkrachten. Klasleerkrachten zullen veel, maar niet alle tips kunnen gebruiken. Maximum 75 deelnemers

7 Nieuw Code 092 Oplossingsgericht werken met visualisaties bij personen met een verstandelijke beperking Oplossingsgericht werken is zoveel meer dan een gespreksmodel volgen of een aantal technieken hanteren. Het is een manier van omgaan met elkaar en kwaliteit geven aan je eigen leven en dat van anderen. Tijdens deze studiedagvoormiddag krijgen de deelnemers inspiratie en handvatten om oplossingsgericht aan de slag te gaan. Na een korte inleiding in het denkkader rond oplossingsgericht werken, gaan we praktijkgericht in op het werken met kinderen en/of volwassenen met een verstandelijke beperking. We tonen het gevisualiseerd materiaal dat ontwikkeld is door Bart Serrien (Sclera). De aangereikte voorbeelden en visualisaties kunnen gemakkelijk aangepast worden, zodat ze inzetbaar zijn bij oplossingsgerichte gesprekken met cliënten. Het boek Visualiseer wat werkt (Garant, 2015) is niet inbegrepen in de prijs, maar kan ter plaatse aangekocht worden. Met de unieke code in het boek kan je het gevisualiseerd materiaal downloaden en aanpassen op maat van de cliënt. Noot: Deze studievoormiddag focust alleen op het gevisualiseerd materiaal i.f.v. oplossingsgericht werken en een oplossingsgericht gesprek ondersteunen door gebruik te maken van visualisaties. Wie zich nog meer wil bekwamen in het gebruik van visualisaties, kan zich ook inschrijven voor de praktijkgerichte studienamiddag Werken met visualisaties op 2 november 2015 (code 093). Wie van plan is beide te volgen kan zich aan een voordelig tarief inschrijven via code 124. maandag 2 november 2015 ( uur) 46 ( 40 voor Sig-participanten) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Chris De Rijdt is bachelor in de Orthopedagogiek en praktijklector aan de HoGent. Ze specialiseerde zich in het werken met visualisaties bij personen met een verstandelijke beperking. Ze is ondervoorzitter van Isaac-Nf, een wereldwijde organisatie die de belangen behartigt van mensen met een communicatieve beperking. Verder is ze (co)auteur van Ondersteunend communiceren: werken met visualisaties, Ondersteunend communiceren bij dementie en Visualiseer wat werkt: praktijkboek over oplossingsgericht werken en visualisaties bij mensen met een verstandelijke beperking. De studievoormiddag is bedoeld voor iedereen die met kinderen of volwassenen met een licht tot matig verstandelijke beperking werkt en die interesse heeft in oplossingsgericht werken. Ook voor wie niet met personen met een verstandelijke beperking werkt, maar toch interesse heeft in oplossingsgericht werken met visualisaties, is deze studievoormiddag nuttig. Aangezien het gaat om oplossingsgerichte gesprekken is de inhoud van deze vorming niet bedoeld voor begeleiders van personen met een ernstig verstandelijke beperking. Maximum 50 deelnemers

8 Nieuw Code 093 Werken met visualisaties (pictogrammen, foto s en geschreven taal) om de zelfredzaamheid te bevorderen Visualiseren helpt communicatie toegankelijk en begrijpbaar te maken. Pictogrammen, foto s, tekeningen, enz. zijn een goed hulpmiddel om de zelfredzaamheid te bevorderen. Deze praktijkgerichte studienamiddag is bedoeld voor wie zelf aan de slag wil met visualisaties en stappenplannen. We richten ons niet specifiek tot een bepaalde doelgroep of leeftijdscategorie, maar bekijken samen met de deelnemers hoe visualisaties ingezet kunnen worden voor de eigen doelgroep. We illustreren zoveel mogelijk met praktijkvoorbeelden en demonstreren heel wat bestaand of uitgewerkt materiaal. We besteden aandacht aan de verschillende gebruiksmogelijkheden van visualisaties: de criteria en voorwaarden, de mogelijke visualisatievormen, de materiaalkeuze, de valkuilen en uitdagingen. Aan de hand van praktische voorbeelden rond het bevorderen van zelfredzaamheid (ADL-trainingen, stappenplannen) gaan we ook dieper in op bestaande visualisatiesystemen en bekijken we hoe deze op maat van de cliënt uitgewerkt en gebruikt kunnen worden. We voorzien ruimte om ervaringen uit te wisselen. Deelnemers mogen eigen uitgewerkte initiatieven meebrengen op USB-stick (Word-formaat). Initiatieven van Chris De Rijdt worden na de sessie op uw stick gekopieerd, zodat u deze op maat kunt gebruiken en aanpassen. Specifieke vragen aan de gastspreker over het werken met visualisaties kunnen vóór 21 september 2015 doorgegeven worden via info@sig-net.be. Deze worden dan tijdens de vorming behandeld. Noot: Over dit thema is ook een inleidende studievoormiddag voorzien op 2 november 2015 (code 092). Het volgen van de studievoormiddag wordt aangeraden, maar is geen strikte voorwaarde om te mogen deelnemen aan de namiddagsessie. Wie van plan is beide te volgen kan zich aan een voordelig tarief inschrijven via code 124. maandag 2 november 2015 ( uur) 46 ( 40 voor Sig-participanten) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Chris De Rijdt is bachelor in de Orthopedagogiek en praktijklector aan de HoGent. Ze specialiseerde zich in het werken met visualisaties bij personen met een verstandelijke beperking. Ze is ondervoorzitter van Isaac-Nf, een wereldwijde organisatie die de belangen behartigt van mensen met een communicatieve beperking. Verder is ze (co)auteur van Ondersteunend communiceren: werken met visualisaties, Ondersteunend communiceren bij dementie en Visualiseer wat werkt: praktijkboek over oplossingsgericht werken en visualisaties bij mensen met een verstandelijke beperking. De studiedag is bedoeld voor begeleiders en therapeuten die in de zorg van personen met een beperking aan de slag willen gaan met visualisatie en stappenplannen en die nieuwe kennis en inspiratie willen opdoen over het werken met visualisaties. Maximum 50 deelnemers

9 Herneming Code 094 Hoogsensitiviteit: eindelijk op de kaart!? De term HSP of hoogsensitieve persoon kwam in 1996 overgewaaid vanuit Amerika. Onderzoek van prof. dr. Elaine Aron wees toen uit dat 15 tot 20 procent van de bevolking hoogsensitief is. Het fenomeen op zich was niet nieuw, maar de groeiende inzichten over HSP in de wereldbevolking wel. Aron schreef er in 1995 een boek over met als titel The Highly Sensitive Person. How to thrive when the world overwhelms you. We zijn nu twee decennia later en het thema hoogsensitiviteit wordt wereldwijd alsmaar meer besproken. Tijdens deze studiedag over hoogsensitiviteit gaan we dieper in op deze persoonlijkheidstrek aanwezig bij kinderen en volwassenen. De dag is doorspekt met praktische tips en tricks om HSP op te sporen, op te vangen en om te buigen tot een talent. We werken aan de hand van een presentatie, film en oefeningen. We rekenen op een actieve inbreng van de deelnemers. Noot: Dit is een herneming van de studiedag Hooggevoeligheid, hoogsensitief persoon (HSP): modegril of blijvend? op 5 maart maandag 2 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Prof. dr. Elke Van Hoof is klinisch psycholoog met specialisaties in psychodiagnostiek, trauma, stress en burn-out. Sinds 2006 doceert ze medische en gezondheidspsychologie aan de VUB. Daarnaast is ze gastprofessor in de opleidingen huisartsengeneeskunde (VUB) en Vlerick. Ze voert sinds jaren onderzoek naar wat personen kwetsbaar maakt bij (tijdelijke) problemen wanneer ze geconfronteerd worden met een chronische aandoening (stress en burn-out, maar ook bij kanker en hoogsensitiviteit). Daarnaast heeft ze een zelfstandige praktijk in Hoegaarden. Deze studiedag is bedoeld voor elke hulpverlener of zorgverstrekker. Er is geen specifieke voorkennis vereist.

10 Herneming Code 095 Beginnende en gevorderde spellingsmoeilijkheden remediëren op het niveau van de volledige lagere school Het beheersen van de mogelijkheid om zich al schrijvend verstaanbaar uit te drukken is vandaag (samen met het lezen) een bijzonder belangrijke vaardigheid. Een zwakke spellingsvaardigheid heeft een grote impact op de latere levenskwaliteit. Ouders en leerkrachten maken zich dan ook bijzonder ongerust wanneer een kind in de lagere school op deze domeinen achterop loopt. Gelukkig leidt ook hier een zwakke start niet noodzakelijk tot een blijvende problematiek. Tijdens deze studiedag bekijken we eerst op welke manier we de moeilijkheden in kaart kunnen brengen en hoe uit de totaliteit van de testresultaten een begeleidingslijn kan ontstaan. Daarna volgen we het normale ontwikkelingsverloop en bekijken we telkens wat er mis kan lopen en hoe we praktisch én speels voor ondersteuning kunnen zorgen. Zo zoeken we uit hoe we het fonetisch schrijven kunnen versterken en vervolgens kunnen uitbreiden naar de eerste morfemen (bv. achtervoegsels, voorvoegsels, meervoudsaanduidingen) en samenstellingen, hoe een kind de homofonen (bv. ei/ij en au/ou) kan verwerven en hoe het tot het toepassen van de eerste spellingsregels kan komen. We besteden veel aandacht aan het ondersteunen van kinderen die de spellingsregel van de open en gesloten lettergrepen niet via de klassikale aanpak verwierven. Verder gaan we uitgebreid in op het remediëren van de werkwoordsvervoeging en de ontwikkeling van het woordbeeld in het Nederlands en het Frans. Tot slot bekijken we de impact van ernstige, opvallende, hardnekkige spellingsmoeilijkheden (dysorthografie) op de schoolse ontwikkeling en de mogelijkheden van hulpmiddelen. We gaan in op het dilemma van attestering. De studiedag gaat over kinderen die met behulp van de klassikaal gehanteerde methode onvoldoende tot spelling komen. We verkennen enkele verklarende denkkaders, maar zetten vooral in op hoe we deze kinderen concreet verder kunnen helpen. Aangezien het altijd om een klein deel van de groep gaat, is het praktijkgedeelte van deze studiedag gericht op het werken in een therapiesituatie of in het kader van een zorgbeleid. Delen kunnen zeker in hoekenwerk toegepast worden. Noot: De studiedagen code 091 en code 095 bespreken de remediëring van moeilijkheden die sterk met elkaar samenhangen. Dit leidt onvermijdelijk tot een beperkt aantal overlappende delen, die echter telkens vanuit een andere focus (lezen of spelling) bekeken worden. dinsdag 3 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Hilde Heuninck (logopedist) is al ruim twintig jaar gespecialiseerd in rekenbegeleiding, maar ze heeft ook ruime expertise in het begeleiden van kinderen met ernstige lees- en spellingsmoeilijkheden. Haar inzichten zijn in de eerste plaats gestoeld op ruime praktijkervaring. De studiedag is bedoeld voor therapeuten, zorgleerkrachten en taakleerkrachten. Klasleerkrachten zullen veel, maar niet alle tips kunnen gebruiken. Maximum 75 deelnemers

11 Nieuw Code 096 Ervaringsgerichte training van aandachtsstoornissen in de praktijk In de praktijk moet je prima weten om te springen met aandacht! Aandacht is het zich selectief richten op een aspect van de omgeving. Het is een onontbeerlijke neurocognitieve functie die helpt keuzes maken en problemen oplossen. Aandacht wordt moeizaam verworven en raakt makkelijk verloren. Aandachtsstoornissen zijn dan ook uiterst frequent, zowel bij ontwikkelingsstoornissen als bij verworven stoornissen. Ofwel vormen ze de hoofdbrok van de voorhanden problematiek, ofwel zijn ze zijdelings aanwezig. Hoe dan ook storen de aandachtsstoornissen steeds het leerproces én de sociaal-professionele uitbouw. Ze vormen dus een heel belangrijke invalshoek in de behandeling. Dit is niet alleen zo omdat je aandacht in geval van een tekort moet zien te herstellen, maar ook omdat geoptimaliseerde aandacht duidelijk helpt bij de behandeling van andere stoornissen bij de patiënt. Aangezien de meeste kinderen en volwassenen die revalidatie lopen op zijn minst lichte tot matige aandachtsstoornissen vertonen, is het tijdens het behandelingsproces voor elk teamlid heel belangrijk hierop hoofdzakelijk of bijkomend te kunnen inspelen. Het is dus van groot belang aandachtsstoornissen te herkennen en te systematiseren om ze aansluitend therapeutisch te benaderen. Tijdens deze studiedag overlopen we eerst de theoretische voorkennis over de ontplooiing van het netwerk van hersenstructuren dat voor de diverse subtypes van aandacht instaat. Daarna schenken we uitgebreid aandacht aan een gesystematiseerde diagnostiek en aan de opeenvolgende stappen van de training aan de hand van het specifieke werkschema Aandachtsstoornissen: Subtypering & Ervaringsgerichte Training (ASET), ontwikkeld door E. Thiery en C. Anthonis. De praktijk van dit alles wordt ingeoefend via talrijke case reports. Voorstellen (vooraf of ter plekke) van de deelnemers zijn geen must, maar hartelijk welkom. Deze kan u doorsturen naar info@sig-net.be dinsdag 3 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Prof. dr. Evert Thiery (UGent) verricht klinisch werk (Gedragsneurologisch en Neuropsychologisch Consultatiecentrum Gent) en doet onderzoek naar de diagnostische en therapeutische rol van de neuropsychologie bij ontwikkelingsstoornissen en verworven hersenafwijkingen, evenals onderzoek naar aspecten nature/nurture in tweelingenpopulaties. De studiedag is bedoeld voor al wie therapeutisch werkt met kinderen en volwassenen met ontwikkelings- en verworven stoornissen. Er wordt geen specifieke voorkennis verondersteld. Accreditering werd aangevraagd i.s.m. de Vereniging van Revalidatieartsen vzw.

12 Herneming Code 097 Renfrew Taalschalen Nederlandse Aanpassing In september 2014 is de Nederlandse Aanpassing van de Renfrew Taalschalen (RTNA) verschenen. Deze nieuwe taaltest is genormeerd voor kinderen van 4 tot 10 jaar en bestaat uit drie subtests die een goede aanvulling vormen bij de bestaande taalproductietests. De eerste subtest, de Woordvinding/Woordenschattest, beoordeelt naast de woordenschat ook de woordvinding. Dit is de snelheid waarmee een woord uit het mentale lexicon opgeroepen wordt. De tweede subtest, de ActiePlatenTest, meet de semantisch-pragmatische vaardigheden. De derde subtest, de BusVerhaalTest, meet de narratieve vaardigheden, eveneens een pragmatische functie. Vóór de middag lichten we de drie subtests grondig toe. Na de middag demonstreren we aan de hand van beeldfragmenten de afname en scoring van de drie subtests en maken we oefeningen op het scoren van de subtests en het interpreteren van de resultaten. Actieve deelname is hierbij gewenst. Deze studiedag heeft de bedoeling interactief te zijn. We besteden dan ook aandacht aan de vragen van de deelnemers en stellen participatie zeer op prijs. dinsdag 3 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Prof. dr. Inge Zink is deeltijds hoogleraar aan de opleiding Logopedische en Audiologische Wetenschappen van de KU Leuven waar ze o.a. de vakken Taalontwikkeling, Taalontwikkelingsstoornissen en Vraagstukken Taalontwikkelingsstoornissen doceert. Daarnaast is ze als logopedist werkzaam in het MUCLA van het UZ Gasthuisberg, waar ze instaat voor de diagnose van kinderen met spraak- en taalontwikkelingsstoornissen. Verder doet ze wetenschappelijk onderzoek op het vlak van taalontwikkeling en taalontwikkelingsstoornissen. Hilde Roeyers is opleidingshoofd van de opleiding Logopedie/Audiologie aan VIVES, campus Brugge. Ze doceert o.a. de vakken Taalontwikkeling en Taalontwikkelingsstoornissen, en is betrokken bij wetenschappelijk onderzoek in deze domeinen. De studiedag richt zich tot logopedisten die betrokken zijn bij de diagnose van kinderen met taalontwikkelingsstoornissen. Maximum 45 deelnemers

13 Herneming Code 098 Fonetische en fonologische articulatietherapie creatief en communicatief bekeken De klemtoon van deze studiedag ligt op de praktijk. We houden het theoretische gedeelte bewust kort. Centraal staat het creatief en communicatief opvatten van fonologische therapie bij kinderen. Vanuit eigen praktijkervaringen belichten we articulatie- en fonologische onderzoeken: o.a. Metaphonbox, AFPO, NAO en AO-R. We bespreken de behandeling van de belangrijkste fonologische processen, gebaseerd op Metaphon. Ook de behandeling volgens Hodson & Paden wordt toegelicht. Beide methodes worden met filmfragmenten geïllustreerd. Verder stellen we fonologisch therapiemateriaal en multifunctionele spellen tentoon, bruikbaar in de ruime logopedische praktijk. Naast dit zelf samengestelde materiaal komen ook bestaande programma s aan bod. We wisselen ervaringen uit rond samenwerking met ouders en verduidelijken de belangrijke link tussen stotteren en spraak- en taalproblemen. Tot slot brainstormen we over therapeutische attitude, therapievoorbereiding en het belang van samenwerking met collega s. Relevante publicatie: Herreman, I. (2006). Articulatietherapie en fonologische therapie: praktijkervaringen, Logopedie, 19(4). dinsdag 3 november 2015 ( uur) UCLL-campus Heverlee (Leuven) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Ingrid Herreman werkt als logopedist in het Centrum voor Ambulante Revalidatie te Beveren. Ze is coördinator van de Sig-intervisiewerkgroep Taaltherapie bij kinderen. Eerder maakte ze deel uit van de Werkgroepen Articulatie Gent en Stottertherapie Leuven. Ze volgde o.a. de workshops Metaphon, Hodson & Paden en Minimale Paren Spellen. De studiedag richt zich tot logopedisten die in hun werksituatie kinderen met articulatiestoornissen onderzoeken en/of behandelen. Ervaring en kennis over fonologische processen is geen vereiste. Maximum 50 deelnemers

14 Herneming Code 099 Logopedie en autisme Dat de specifieke beleving van iemand met autisme resulteert in een andere manier van taalontwikkeling, is een evidentie. Deze studiedag heeft tot doel inzicht te verwerven in de manier waarop taal en communicatie bij personen met autisme afwijkt van de normale ontwikkeling. De theoretische achtergrond over deze ontwikkelingsvaardigheden wordt gelinkt aan de moeilijkheden die kunnen optreden bij kinderen met autisme. We leggen uit waarom een specifieke aanpak bij deze kinderen een noodzaak kan zijn. We staan ook stil bij de mogelijkheden om vanuit de logopedie de talige en communicatieve ontwikkeling van deze kinderen te stimuleren. dinsdag 3 november 2015 ( uur) UCLL-campus Heverlee (Leuven) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Veerle Vantorre, licentiaat in de logopedie, is werkzaam als educatief medewerker bij Autisme Centraal in binnen- en buitenland ( De studiedag is bedoeld voor logopedisten die werken met kleuters en lagereschoolkinderen met autisme. Enige voorkennis over autisme is gewenst.

15 Nieuw Code 100 Zie wat ik zie, doe wat ik doe! Stimuleren van imitatie en gedeelde aandacht bij jonge kinderen met ASS Imitatie en gedeelde aandacht zijn vaardigheden die bij normaal ontwikkelende kinderen aanwezig zijn vanaf het eerste levensjaar. Beide vaardigheden zijn indicatief voor de latere taal- en sociale ontwikkeling. Bij kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS) ontwikkelen beide vaardigheden beperkt, en is dit al zichtbaar vanaf de leeftijd van 12 à 18 maanden. Deze verstoorde ontwikkeling zet zich verder doorheen de peuter- en kleuterleeftijd. Gezien het belang van sociaal-communicatieve vaardigheden in het dagelijks functioneren en gezien het feit dat imitatie en gedeelde aandacht ook bij kinderen met ASS voorspellend zijn voor de verdere ontwikkeling, leidt het geen twijfel dat het trainen van beide vaardigheden belangrijke interventiedoelen zijn. Tijdens deze studievoormiddag stellen we het interventieprogramma Zie wat ik zie, doe wat ik doe voor (Warreyn, Honoré & Roeyers, 2015). Het programma werd ontwikkeld om gelijktijdig imitatie en gedeelde aandacht te stimuleren bij drie- tot zevenjarige kinderen met ASS, op maat van de ambulante hulpverlening (zoals CAR). We starten met een beknopte theoretische achtergrond. Daarna lichten we de algemene principes van de interventie toe en geven we concrete tips bij de sessies. Het is de bedoeling dat de deelnemer nadien vlot met het interventiepakket van start kan gaan. Noot: Zie wat ik zie, doe wat ik doe wordt in de zomer van 2015 uitgegeven door Sig. Het pakket is online bestelbaar en wordt ter gelegenheid van deze studievoormiddag ook ter plaatse te koop aangeboden. woensdag 4 november 2015 ( uur) 46 ( 40 voor Sig-participanten) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Joke Honoré, klinisch psycholoog, was gedurende tien jaar werkzaam als coördinator en diensthoofd van de dienst autismespectrumstoornissen in de sector van de ambulante revalidatie. Momenteel heeft ze een zelfstandige praktijk in Gent. De studievoormiddag is bedoeld voor professionals die in de praktijk jonge kinderen met ASS in behandeling hebben. Enige basiskennis over autisme is aanbevolen. Let wel, deze vorming is een basisstudiedag. We bevelen hem aan voor professionals met eerder beperkte ervaring in het trainen van vroegsociaal communicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met ASS.

16 Herneming Code 101 Ontwikkelingsdysfasie (OD): theoretisch kader, diagnostiek en behandeling Ontwikkelingsdysfasie (OD) verdient als stoornis een plaats naast meer gekende diagnoses zoals ASS, ADHD en dyslexie. OD wordt de laatste jaren sneller en frequenter herkend. Toch bestaat er nog veel onduidelijkheid rond deze taalproblematiek. Tijdens deze studiedag starten we met het schetsen van een theoretisch kader. We bekijken definities, terminologie, prevalentie, oorzaken, kenmerken en profielen. Verder komt de multidisciplinaire diagnostiek uitgebreid aan bod en plaatsen we deze taalstoornis in een ruimere context, waarbij we ook aandacht hebben voor comorbide ontwikkelingsproblemen (bv. Welke kinderen met OD ontwikkelen dyslexie?). Ook bespreken we aandachtspunten voor de taaltherapie en het begeleiden van kinderen met OD in het onderwijs. We voorzien de nodige tijd voor casussen en concrete voorbeelden, waaruit zal blijken dat er enerzijds sterke verschillen kunnen zijn tussen kinderen met OD onderling en anderzijds duidelijke overeenkomsten mogelijk zijn tussen een kind met OD en een kind met andere ontwikkelingsproblemen. Elk kind heeft dan ook nood aan een individuele aanpak en begeleiding op maat. De studiedag heeft de bedoeling interactief te zijn. We besteden dan ook aandacht aan de vragen van de deelnemers en stellen participatie zeer op prijs. woensdag 4 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Prof. dr. Inge Zink is deeltijds hoogleraar aan de opleiding Logopedische en Audiologische Wetenschappen van de KU Leuven waar ze o.a. de vakken Taalontwikkeling, Taalontwikkelingsstoornissen en Vraagstukken Taalontwikkelingsstoornissen doceert. Daarnaast is ze als logopedist werkzaam in het MUCLA van het UZ Gasthuisberg, waar ze instaat voor de diagnose van kinderen met spraak- en taalontwikkelingsstoornissen. Verder doet ze wetenschappelijk onderzoek op het vlak van taalontwikkeling en taalontwikkelingsstoornissen. De studiedag richt zich tot logopedisten en andere deskundigen die betrokken zijn bij de diagnose, behandeling en begeleiding van kinderen met ontwikkelingsdysfasie. Maximum 60 deelnemers

17 Nieuw Code 102 Casuïstiekbehandeling van neurogene communicatiestoornissen: geen recepten maar concepten Tijdens deze studiedag werken we de logopedische behandeling van vier praktijkcasussen in detail uit. De voornaamste therapiekeuzes (doelstellingen, frequentie en duur, materiaalkeuze, evaluatie van effect) worden besproken. Iedere casus wordt ook gelinkt aan één theoretisch concept. Achtereenvolgens komen aan bod: behandeling van een persoon met globale afasie (concept: ICF-model als kapstok bij assessment en behandeling) behandeling van een persoon met matige dysartrie en cognitieve stoornissen (concept: bepalen van en rekening houden met het niveau van cognitief functioneren) behandeling van een persoon met ernstige spraakapraxie en afasie (concept: ondersteunde communicatie door middel van Touch Speak) behandeling van een persoon met cognitieve communicatiestoornissen na een licht traumatisch hersenletsel (concept: coachende aanpak) We werken regelmatig in groepjes. De casussen worden geïllustreerd met video. woensdag 4 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Frank Paemeleire is als logopedist werkzaam in het AZ Maria Middelares Gent. Verder is hij als lector verbonden aan de Arteveldehogeschool Gent en coördineert hij de postgraduaatopleiding Neurologische Taal- en Spraakstoornissen (NTSS). Hij is eerste auteur van de werkboeken uit de MIX-reeks (Anomix, Focumix, Frontomix, Dysamix deel 1 en 2), uitgegeven door Sig ( De studiedag is bedoeld voor logopedisten werkzaam bij volwassenen met neurogene communicatiestoornissen. Specifieke voorkennis is niet vereist.

18 Herneming Code 103 Basisonderwijs geven aan kinderen in kansarmoede Wie aan therapeuten of leerkrachten vraagt hoe ze kijken naar kinderen in kansarmoede, krijgt vooral structurele kenmerken van kansarmoede als antwoord: financieel tekort, bedreiging van gezondheid, voedseltekort, enz. Wie luistert naar hoe de kansarme zijn basisschool heeft ervaren, krijgt een ander verhaal te horen: verstoorde identiteitsontwikkeling, stress, cognitieve disfuncties, enz. Deze studiedag vertrekt vanuit het verhaal van de mensen in kansarmoede en zoekt van daaruit naar oplossingen om deze kinderen beter tegemoet te komen in hun ontwikkelingsbehoeften. In een eerste deel van de studiedag komen de resultaten van een onderzoek bij leerkrachten en de gesprekken met kansarmen aan bod. De getuigenis van Daniël Trimbos heeft als doel te sensibiliseren. In een tweede deel worden de thema s die er volgens het onderzoek echt toe doen theoretisch uitgewerkt. In het derde en laatste deel zitten tips om beter met deze kinderen te werken. donderdag 5 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Albert Janssens werkte als onderwijzer in het gewoon en buitengewoon (type 3) basisonderwijs, het BuSO en de lerarenopleiding. Hij is ook trainer in verschillende programma s die kinderen met problemen helpen in hun ontwikkeling. Zijn belangrijkste leermeesters zijn Feuerstein, Haywood, Pnina Klein en Cuvelier. Momenteel werkt hij als zelfstandige onderwijscoach met teams, o.a. over kansarmoede. Hij geeft vorming in binnen- en buitenland en is auteur van verschillende boeken. Daniël Trimbos is opgeleid ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting. Hij ondersteunt mensen in kansarmoede door vormingswerkers, leerkrachten en beleidsmensen te beïnvloeden in hun kijk op kansarmoede. Hij geeft vorming en voordrachten en werkte mee aan tal van binnen- en buitenlandse projecten. Hij is coach voor opgeleide ervaringsdeskundigen en tewerkstellingsplaatsen. Samen schreven ze het boek Een eerlijke kans (Lannoo, 2014). De studiedag is bedoeld voor iedereen die lerend werkt met kinderen en jongeren in kansarmoede: therapeuten, leerkrachten (vanaf de kleuterschool!), maar ook huiswerkbegeleid(st)ers en opvoed(st)ers.

19 Nieuw Code 104 Dyslexie en vreemde talen leren in het basisonderwijs en vroege middelbaar Voor leerlingen met dyslexie is het leren van vreemde talen op school een groot struikelblok. Tijdens deze studiedag schetsen we eerst een theoretische basis van het thema dyslexie en vreemde talen. Daarna bespreken we hoe je de problemen met vreemde talen in kaart kunt brengen bij leerlingen met dyslexie. Het grootste deel van de dag wordt besteed aan het ondersteunen van leerlingen met dyslexie. We geven een theoretisch overzicht van remediëringsmethodieken. Dit wordt meteen praktisch toegepast. Zo leggen we de methodiek Gekleurde Letters uit. Aan de hand van casuïstiek krijgen de deelnemers concrete tips over hoe je dyslectische leerlingen kunt helpen op het vlak van vreemde talen. Tot slot geven we zowel stimulerende als compenserende tips over hoe je leerlingen, ouders en leerkrachten kan adviseren bij vreemde talen. Leeftijdscategorieën: lagere school, middelbare school (of adolescenten) Noot: Over de methodiek Gekleurde letters is ook een workshop (code 119) voorzien op maandag 23 november Wie van plan is om zowel de studiedag als de workshop te volgen, kan zich aan een voordelig tarief inschrijven via code 121. donderdag 5 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Katrien Horions is als logopedist werkzaam bij Logiko, een logopediepraktijk in Lummen waar kinderen en jongeren met taalontwikkelings- en leerproblemen begeleid worden. Verder is ze als docent verbonden aan de opleiding Logopedie van de Zuyd Hogeschool Heerlen (Nederland). Ze is auteur van het boek Gekleurde letters/lettres de couleur, oefenprogramma voor lees- en spellingproblemen Frans (Acco, 2012), deze zal te koop aangeboden worden aan de boekenstand. De studiedag is bedoeld voor logopedisten die in hun praktijk geconfronteerd worden met leerlingen met dyslexie die vastlopen bij vreemde talen. Ook leerkrachten basisonderwijs, taalleerkrachten in het middelbaar onderwijs, zorgcoördinatoren en CLB-medewerkers behoren tot de doelgroep. Een minimum aan voorkennis over dyslexie wordt verondersteld.

20 Nieuw Code 105 Hulpverlening aan dove en slechthorende kinderen en jongeren met psychische klachten Dove mensen vormen een kleine, maar zeer heterogene minderheid in een horende wereld. Dove kinderen en jongeren kunnen sterk van elkaar verschillen: op medisch-audiologisch, (ontwikkelings) psychologisch, communicatief en sociaal-cultureel gebied. Dove kinderen en jongeren met psychische klachten kunnen dan ook op al deze gebieden zeer uiteenlopende behoeften hebben. Deze beter te (her)kennen draagt bij aan de bevordering van de kwaliteit van leven die mede in interactie met de naaste mensen in hun omgeving (zoals ouders, andere verzorgenden, broers en zussen, leerkrachten en overige betekenisvolle anderen) vormgegeven wordt. Deze studiedag beoogt kennis en inzicht te verschaffen op het gebied van belangrijke aspecten van de psychische hulpverlening voor dove kinderen en adolescenten. We bespreken de invloed van doofheid op de ontwikkeling, de prevalentie van psychische problemen en stoornissen, correlaten en risicofactoren zoals deze naar voren gekomen zijn uit wetenschappelijk onderzoek, en speciale kenmerken van de meest voorkomende groepen psychische stoornissen bij dove kinderen en jeugdigen. Daarbij gaan we ook in op psychische problemen bij speciale groepen kinderen zoals horende kinderen van dove (en slechthorende) ouders, kinderen met een gecombineerd visuele en auditieve beperking en onderzoeksbevindingen naar het voorkomen van psychische problemen bij kinderen met een cochleair implantaat. Vervolgens gaan we nader in op factoren die onderzoek en behandeling van psychische klachten en stoornissen kunnen compliceren, evenals op factoren die juist kunnen bijdragen tot het welslagen van onderzoek, diagnostiek en psycho-sociale en medicamenteuze aspecten van behandeling. Tot slot willen we de gelegenheid bieden stil te staan bij complexe casuïstiek uit de dagelijkse praktijk van de deelnemers. Wie van plan is om een casus in te sturen, neemt contact op via voor 15 oktober donderdag 5 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 november 2015 Dr. Tiejo van Gent, kinder- en jeugdpsychiater, is sinds 1987 werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg voor dove en slechthorende kinderen. Van 1993 tot 2007 was hij hoofd van de kliniek en polikliniek voor dove en slechthorende kinderen en adolescenten van het Academisch Kinder- en Jeugdpsychiatrisch Centrum Curium-LUMC in Leiden. Sinds 2008 is hij verbonden aan Koninklijke Kentalis, waar hij zich vooral bezighoudt met de ontwikkeling van zorgprogrammering voor dove en slechthorende kinderen en adolescenten en hun families in zorg en onderwijs. Sinds 2011 is hij bestuurslid van de European Society for Mental Health and Deafness. De studiedag is bedoeld voor alle hulpverleners die dove en slechthorende kinderen en adolescenten begeleiden. Accreditering werd aangevraagd i.s.m. de Vereniging van Revalidatieartsen vzw.

21 Herneming Code 106 Heb ik een probleem dan? Ziektebesef en interventies bij hersenletsel Een niet-aangeboren hersenletsel (NAH) heeft een enorme impact, zowel op het leven van degene die het overkomt als op diens omgeving. Maar al te vaak beseft de cliënt niet eens goed wat er aan de hand is. Hoe ga je hier als hulpverlener mee om? Er is geen standaardcliënt en geen standaardaanpak. Aan de hand van de drie types cliënten (de voorbijganger, de zoeker en de klant) worden tijdens deze studiedag passende interventies besproken. Ze helpen je als hulpverlener om stap voor stap bij de hulpvraag uit te komen en van daaruit hulp op maat te bieden. Tijdens deze studiedag bespreken we eerst de theoretische achtergrond. We lichten deze toe aan de hand van beeldmateriaal. We sluiten dit onderdeel af met een casus. Daarna volgen drie blokken van ongeveer anderhalf uur waarin we eerst de interventies per type cliënt bespreken en vervolgens oefenen om de interventies toe te passen. Van de deelnemers wordt verwacht dat ze een eigen casus meebrengen over hun rol als hulpverlener. U ontvangt de nodige informatie na inschrijving. Aanbod: Wie wil kan het boek Heb ik een probleem dan? van Arno Prinsen tijdens de studiedag aankopen aan een verminderd tarief van 7,50 euro (in plaats van 20 euro via de webshop). donderdag 5 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 november 2015 Arno Prinsen, gezondheidszorgpsycholoog, is als gedragskundige werkzaam voor Reinaerde, een zorgorganisatie in Utrecht (Nederland). Reinaerde geeft ondersteuning en zorg aan mensen met een beperking op het gebied van wonen, werk en dagbesteding. Binnen Reinaerde werkt hij voor volwassen mensen met een niet-aangeboren hersenletsel. De studiedag richt zich tot medewerkers die dagelijks te maken hebben met mensen met NAH: therapeuten, begeleiders, verpleegkundigen of verzorgenden. Basiskennis over NAH wordt verondersteld.

22 Herneming Code 107 Spraakontwikkelingsdyspraxie, bekend of gekend? Uit een bevraging van 206 logopedisten in oktober/november van 2013 bleek dat er heel wat nood is aan informatie over spraakontwikkelingsdyspraxie (SOD). Deze bevraging was de aanzet voor het ontwikkelen van een informatieve website over SOD met een luik voor professionelen en een luik voor ouders. Het laatste luik wordt momenteel verder uitgewerkt. Deze studiedag heeft als doel de recente inzichten uit literatuur overzichtelijk voor te stellen. We zoomen in op het stoornisbeeld, de diagnostiek en de therapie. De deelnemers worden ook wegwijs gemaakt op de website. Deze website zal dynamisch zijn en wordt elk jaar up-to-date gehouden. Een belangrijke vraag in het werkveld bleek de volgende: Zijn er criteria voor differentiaal diagnose SOD fonologische stoornissen of andere spraakstoornissen/-problemen? We stellen dan ook een beslissingsboom voor die we illustreren met casusvoorbeelden en beeldfragmenten. De studiedag zal overwegend theoretisch van aard zijn. Noot: Aanvullend op deze studiedag volgt een verdiepende tweedaagse workshop op 9 februari en 4 april 2016 (inschrijven nog niet mogelijk). Wie wil deelnemen aan de workshop is verplicht om deze studiedag (of de studiedag van 17 februari 2015) te hebben gevolgd. vrijdag 6 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Veerle Waelkens, logopedist en stottertherapeut, heeft sinds 2005 een praktijk voor stotteren/ broddelen en spreekangst. Verder is ze lector aan de opleiding Logopedie van de Arteveldehogeschool Gent voor de vakken Spreekvloeiendheidsstoornissen & spraakstoornissen en aan de ECSF (European Clinical Specialization Fluency). Haar roots liggen in de sector van de ambulante revalidatie, waar ze zeventien jaar werkzaam was. De studiedag is bedoeld voor logopedisten.

23 Nieuw Code 108 Autisme en depressie Depressie is een bijkomende stoornis die vaker voorkomt bij mensen met autisme dan bij de doorsnee bevolking. Het is niet altijd eenvoudig om dit te herkennen en aan te pakken. Tijdens deze studiedag overlopen we de signalen van een depressie bij mensen met en zonder autisme. Na even stilgestaan te hebben bij de mogelijke oorzaken van een depressie focussen we ons vooral op het omgaan met een depressie. Een deel richt zich tot de directe omgeving van de persoon met autisme en een depressie. Het grootste deel richt zich tot begeleiders en therapeuten die mensen met een depressie begeleiden in hun praktijk. Er is ruimte voor vragen en uitwisselen van ervaringen. vrijdag 6 november 2015 ( uur) Uiterlijk tot 16 oktober 2015 Sylvie Carette is educatief medewerkster van Autisme Centraal in binnen- en buitenland ( Verder is ze deeltijds werkzaam als zelfstandig psycholoog. Deze studiedag is bedoeld voor hulpverleners die werken met personen met autisme en depressie.

24 Herneming Code 109 Rekenzwakke kinderen leren omgaan met kommagetallen Veel kinderen struikelen over de werkelijkheid van kommagetallen, maar voor rekenzwakke kinderen is dit niet hun eerste valpartij. Zij hebben er meestal al een massa extra oefenuren, veel taakklasmomenten en therapie opzitten. En toch moeten ook zij aan de slag met deze rekenmaterie. Maatgetallen, ons muntsysteem en de overstap naar het gevorderd rekenen vragen inzicht in het werken met kommagetallen. Tijdens deze studiedag bekijken we concreet hoe je rekenzwakke kinderen kunt begeleiden in het verwerven van dit inzicht. Wat vertelt de komma ons? Hoe kan je vatten dat de plaats van een cijfer binnen het getal zijn waarde bepaalt? We staan eerst stil bij het lezen, schrijven en visualiseren van kommagetallen om nadien de vier hoofdbewerkingen door te nemen. Voor iedere stap die we zetten, krijgt de deelnemer voorbeelden van speelse inoefenvormen. vrijdag 25 september 2015 ( uur) Uiterlijk tot 11 september 2015 Hilde Heuninck is logopedist en al ruim vijfentwintig jaar gespecialiseerd in rekenbegeleiding. Ze is auteur van Nog lang niet uitgeteld, De komma vertelt, het Breukenlaboratorium, diverse Mathelli-spellen en de praktijkboeken van de rekenwereld tot 20, 100 en Haar inzichten zijn in de eerste plaats gestoeld op ruime praktijkervaring. De studiedag is bedoeld voor therapeuten, zorg- en taakleerkrachten die in hun praktijk rekenzwakke kinderen begeleiden bij het rekenen met kommagetallen. Maximum 50 deelnemers

25 Herneming Code 110 Breuken zetten de rekenwereld op z n kop Elke rekenformule vertelt het verhaal van een verandering in hoeveelheden. We rekenen wanneer we het resultaat van die verandering kunnen voorspellen. Het was een hele uitdaging om dit statement waar te maken voor de breukenwereld. Hoe vertel je een kind dat er achter 2/9 + 1/3 een echte realiteit schuilgaat? Sinds enkele jaren werken we ook met breuken volgens een driestappenplan: eerst inzichtelijk werken, direct aansluitend dit inzicht consolideren in een speelse oefenfase en vervolgens zo ver mogelijk evolueren naar automatisering. Voor het inzichtelijk werken is de keuze van materiaal belangrijk. Welke voorstellingswijze gebruik je wanneer? En hoelang? En hoe? Dergelijke aspecten komen tijdens deze studiedag uitgebreid aan bod. Zodra een kind de breuken goed kan visualiseren, moet het aan de slag met de basisvaardigheden vereenvoudigen en gelijknamig maken. Deze leiden dan weer tot het optellen en aftrekken. Er is in de loop van de dag ook (beperkte) aandacht voor het vermenigvuldigen en delen van breuken. In het laatste deel gaan we in op breukgerelateerde rekenitems zoals het omgaan met procenten, de link van breuken met kommagetallen en het omgaan met evenredigheden. vrijdag 2 oktober 2015 ( uur) Uiterlijk tot 18 september 2015 Hilde Heuninck is logopedist en al vijfentwintig jaar gespecialiseerd in rekenbegeleiding. Ze is auteur van Nog lang niet uitgeteld, De komma vertelt, het Breukenlaboratorium met bijhorende kopieerbladen, de Mathelli-spellen en recent de praktijkboeken van de rekenwereld tot 20, 100 en Haar inzichten zijn in de eerste plaats gestoeld op ruime praktijkervaring. De studiedag is bedoeld voor therapeuten, zorg- en taakleerkrachten die in hun praktijk rekenzwakke kinderen begeleiden bij het rekenen met breuken. Maximum 50 deelnemers