Help, de huid raakt overbelast

Transcriptie

1 HVEY-9QTBVQ Help, de huid raakt overbelast Jij kunt hier iets in betekenen! drs. Christine B. Boers-Doets Verpleegkundige Oncologiedagen 18 november 2014

2 Mucocutane Bijwerkingen Benadering vanuit verschillende functies Directeur IMPAQTT Auteur van HET TARGET SYSTEEM CEO Stichting IMPAQTT Promovendus Klinische Oncologie, LUMC Bestuurslid International Society Oral Oncology 2

3 Disclosures Samenwerking met diverse farmaceutische bedrijven. Nadruk: educatie (-materiaal) bijwerkingen management voor hulpverleners & patiënten Amgen AstraZeneca Bayer Boehringer Ingelheim EusaPharma GlaxoSmithKline Merck Serono Merck Sharp & Dohme Novartis Nordic Pharma Pfizer Roche Wyeth Takeda 3

4 Doelstellingen 1. tolerantieprofiel EGFR remmers kennen 2. preventieve maatregelen kennen 3. symptomen en kenmerken kunnen uitvragen 4. geïnfecteerde bijwerking kunnen behandelen 5. effect interventies gedetailleerd kunnen vastleggen 6. optimale therapie voor individuele patiënt bereiken 4

5 Het probleem met targeted therapy 1. nieuwe middelen met een specifiek bijwerkingenprofiel 2. bijwerkingen komen ons bekend voor zijn anders 3. probleem: wij denken te weten hoe te managen, maar: wij weten niet exact met welke bijwerkingen wij te maken hebben wij hebben weinig targeted therapie specifieke meetinstrumenten er zijn geen evidence based management richtlijnen bovenstaand heeft invloed op indicatiegebied & therapietrouw 5

6 Voorbeelden huid & slijmvlies reacties algemeen cosmetische aspecten jeuk (pruritus) pijn huidveranderingen couperose (teleangiectasieen) droge huid (xerosis cutis) huidkloven (fissuren) hand-voet huidreactie (HFSR) huidbloedingen huidirritatie huidverkleuring (gele kleur) rash slijmvliesveranderingen cosmetische aspecten oog(lid)veranderingen orale mucositis/stomatitis neus & genitaliën gastrointestinaal (diarree) nagelriemaandoeningen nagelriemontsteking (paronychia) pyogeen granuloom haarveranderingen depigmentatie toe- of afgenomen groei 6

7 Stomatitis - HFSR - Rash optreden foto: M.E. Lacouture: mtori fotos: M.E. Lacouture: sorafenib 7

8 Voorbeelden overige bijwerkingen anemie, trombocytopenie misselijkheid, anorexie nierfunctie stoornis, proteïnurie vertraagde wondgenezing hyperlipidemie, hyperglycaemie pneumonitis, dyspnoe etc. 8

9 Management van huidreacties Waarom zo belangrijk? huidreacties - dosismodificaties optimale behandeling - full dose on time full dose on time - behoud van KvL op de langere termijn voorkomen van dosismodificaties/reducties - wenselijk tetracyclines - meest ingezet - ongewenste neg. effecten gezocht: eenvoudige, goedkope management opties 9

10 Preventieve maatregelen 10

11 Preventieve informatie Waarover dient de patiënt geïnformeerd te worden? welke bijwerkingen kan hij verwachten? wat kan hij er zelf aan doen? wat kunnen zijn naasten hierin betekenen? wat kunnen de hulpverleners eraan doen? hebben bijwerkingen invloed op de therapie? 11

12 Preventieve maatregelen Voorkom overbelasting: houd de huid gehydrateerd voorkom trauma zie Preventieve maatregelen 12

13 Soorten producten soorten producten: vaseline olie zalf water-in-olie crème olie-in-water lotion olie-in-water (body) melk olie-in-water gel water 13

14 Elk polibezoek Uitvragen: oogveranderingen mondklachten diarree gebruikte douche producten gebruikte crèmes en of ze geholpen hebben gebruikte aanvullende producten Inspecteer: gezicht ogen hoofdhuid (wrijf!) borstkas & rug handen (binnen- en buitenzijde) benen (scheenbenen; met handschoenen aan voelen) voeten (beide!) tenen & vingers (lichte druk; pus) 14

15 Uitvragen van karakteristieken Inspecteer en rapporteer mcaes aan de hand van karakteristieken om goede monitoring mogelijk te maken: maculair (rode, vlakke vlek) papulair (puisten zonder pus) pustulair (puisten met pus) erytheem (rood) jeukend droog (met handschoen!!) ulceratief vervellend De Masson A et al. Dermatology,

16 Rapportage van karakteristieken kenmerken & symptomen duur bijwerkingen verlichtende factoren? verergerende factoren? genomen maatregelen? etc. 16

17 Het probleem Geen eenduidige terminologie Summier uitvragen van klachten Gradatie voor bijwerkingen voldoet niet (CTC-AE) Interventies sluiten niet aan Gevolg: Geen optimaal gebruik van therapie! 17

18 HET TARGET SYSTEEM Terminologie bijwerkingen Assessment kenmerken, symptomen, KvL Rapportage bijwerkingen-karakteristieken Gradering bijwerkingen Educatie betreffende zelfmanagement Therapie voor de bijwerkingen Boers-Doets CB. The Target System. 1 ed. Wormer: IMPAQTT;

19 Basis maatregelen preventief - crèmes inflammatie - corticosteroïden klasse III of IV infectie - antibiotica eelt - keratolytica 19

20 Rash maculair papulair - pustulair 20

21 Rash maculair - papulair - pustulair 21

22 Assessment 1. Subjectieve symptomen: brandend gevoel jeuk (pruritus) strak aanvoelende huid gevoelige huid 3. Kwaliteit van Leven FACT-EGFRI-18 Skindex Objectieve kenmerken: macules papules huidbloedingen korstvorming infectie pustules roodheid (erytheem) vervellingen 22

23 Doxycycline [Preventief] STEPP: Profylactische vs reactieve behandeling voor panitumumab-gerelateerde huidreacties bij patiënten met mcrc Beleid: vochtvasthoudende crème: in de ochtend hydrocortisoncrème: 1% in de avond zonnecrème: bij blootstelling daglicht doxycycline: 100 mg 2 x per dag Resultaat: reductie graad > 2 reacties met meer dan 50%. Meeste effect toegeschreven aan AB. Echter: Lacouture ME. ea, J.Clin.Oncol.2010;28(8):

24 EGFR remming inhibitie van de tumorgroei overleving van de patiënt inhibitie van normale cellen in de huid ongewenst neveneffect 24

25 Vitamine K vitamine K is een in vetoplosbaar vitamine vitamine K en derivaten (afgeleide) komen voor in alle groene planten vitamine K is onder te verdelen in: vitamine K1 (fyllochinon): in plantaardig voedsel vitamine K2 (menaquinone): aangemaakt door darmbacteriën vitamine K3 (menadion): pro-vitamine K, de synthetische vorm van vitamine K Reconval K1 crème bevat alleen vitamine K derivaten 25

26 Nodig: lokaal herstel van de EGFR signaaltransductie, zonder dat het systematische effect van EGFR-remmer op de tumor wordt verminderd door: schifting defosforylatie status van EGFR naar gefosforyleerde status Hypothese: Vitamine K [Rationale] tyrosine fosfatase remmers zouden (gedeeltelijk) het effect van EGFR remmer kunnen voorkomen en een beschermend effect kunnen bewerkstelligen tyrosine fosfatase: defosforylatie (evenals EGFR remmer) vitamine K (Menadion) remt tyrosine fosfatase: dus fosforylatie 26

27 Infecties 27

28 Uitvragen - infecties Retrospectief onderzoek bij 221 EGFRI-patiënten: > 38% mono/combinatie (bacterieel, viraal, mycotisch) talgklierregio: zeer vatbaar voor infecties eerdere dae: bacteriële infectie hoger risico: leukopene patiënten (< 3,5 x 10/l) Eilers RE, JNCI

29 Voorbeeld uitslag kweek & antibiotica advies Kweek banaal/resistentie AB volgens uitslag kweek 29

30 Infecties 30

31 Kwaliteit van leven met EGFR remmers 31

32 FACT-EGFRI PRO items 1. mijn huid of hoofdhuid voelt geïrriteerd aan 2. mijn huid of hoofdhuid is droog of schilferig 3. mijn huid of hoofdhuid jeukt 4. mijn huid bloedt makkelijk 5. ik vind het vervelend dat mijn huid gevoeliger is geworden voor zonlicht 6. mijn huidaandoening belemmert mij in mijn vermogen om te slapen 7. mijn huidaandoening heeft invloed op mijn humeur 8. mijn huidaandoening belemmert mij in mijn sociale leven 9. ik schaam mij voor mijn huidaandoening 10. ik vermijd het om buitenshuis te gaan vanwege hoe mijn huid er uitziet 11. ik voel mij onaantrekkelijk vanwege hoe mijn huid er uitziet 12. de veranderingen van mijn huidaandoening bemoeilijken het dagelijks leven 13. de bijwerkingen van de behandeling op de huid hebben mij in mijn huishoudelijke taken belemmerd 14. mijn ogen zijn droog 15. ik heb last van de gevoeligheid rond mijn vingernagels en teennagels 16. de gevoeligheid rond mijn vingernagels maakt het moeilijk huishoudelijke taken uit te voeren 17. ik vind het vervelend dat ik last heb van haaruitval 18. ik vind het vervelend dat ik last heb van toegenomen haargroei in mijn gezicht 0 = Helemaal niet, 1 = Een beetje, 2 = Enigszins, 3 = In vrij hoge mate, 4 = In zeer hoge mate 32

33 Belangrijkste bevindingen validatie onderzoek 1. Fysieke items (symptoom last) interfereert het meeste met GKvL: 1. toegenomen gevoeligheid voor zonlicht (branderig gevoel) 2. jeuk van de huid of de hoofdhuid 3. bloeden van de huid Deze resultaten komen overeen met de resultaten van Wagner en Lacouture 2. Patiënten willen ook het volgende scoren: gevoelige ogen loopneus & bloederige of korstige neusholte (door de puistjes) droge mond kriebels & tintelingen op de hoofdhuid & pijn bij aanraken haar ruimte voor aanvullende opmerkingen Wagner LI, Lacouture ME 2007, Oncology; 21(11 Suppl 5):

34 Droge huid & Fissuren 34

35 Droge huid & Fissuren 35

36 Assessment 1. Subjectieve symptomen: jeuk (pruritus) krabben 3. Kwaliteit van Leven: generic Short-Form (SF-12) scale Dermatology Life Quality Index (DLQI) 2. Objectieve kenmerken: flinterdunne huid zwelling (oedeem) infecties roodheid (erytheem) korstvorming eeltvorming (hyperkeratose) schilfering vervelling (desquamatie) kloven (fissuren) 36

37 Paronychia & Granulomen 37

38 Paronychia & Granulomen paronychia graad 2 paronychia graad 1 paronychia graad 3 pyogenic granuloma 38

39 Assessment 1. Subjectieve symptomen: kloppend gevoel pijnlijke huid gevoelige huid 3. Kwaliteit van Leven Short Form-36 (SF36) General Health Questionnaire (GHQ) Skindex Objectieve kenmerken: korstvorming nagelriem loslating nagelriem ontsteking nagelplaat loslating (onycholyse) periunguale abcessen roodheid (erytheem) warme huid 39

40 Don ts zalven en lotions voor algemene verzorging voorschrijven bijwerkingen behandelen zoals bijwerkingen andere therapieën targeted therapie voorschrijven zonder intensive bijwerkingenmonitoring bij start therapie dosismodificaties toepassen zonder vooraf bijwerkingenmanagement toegepast te hebben in een vroeg stadium tijdelijke dosisreductie toepassen; zeker niet bij orale middelen 40

41 Conclusie Targeted Therapy frequent overbelaste huid- & slijmvliezen overbelaste huid- en slijmvliezen invloed therapietrouw? belasting ook door inname van comedicatie (bv. pijnmed.) reductie bijwerkingen meer optimaal behandelresultaat (full dose on time) stressoren vermijden AB: niet switchen zonder kweken/resistentie bepaling GKvL: belangrijker dan objectieve scoring, correleert niet Do s: huid in een goede conditie houden/brengen 41

42 Take Home Message patiënten educatie is key huid tegen uitdrogen beschermen is basismaatregel intensieve monitoring patiënten; zeker eerste twee cycli veel bijwerkingen kunnen gereduceerd blijven tot mild/matig, mits proactieve anticipatie: inventariseer & documenteer symptomen, kenmerken & KvL systematisch indien bij infecties geen resultaat (meer) op AB: kweken! dosismodificaties pas na falen bijwerkingenmanagement Behandel naar symptomen & kenmerken (niet gradatie) 42

43 De huid zou overbelast kunnen raken maar jij kunt bijdragen om overbelasting te voorkomen!