Tegels en Sanitair Online. Tegels en Sanitair Online NATUURSTEEN. Tijdloze Schoonheid. Natuursteen Tijdloze Schoonheid

Transcriptie

1 Tegels en Sanitair Online NATUURSTEEN Tijdloze Schoonheid

2 inhoudsopgave I O H I W A B P V Z V K K V D O B B P P R V H V K P K B G B H M K K L G Z T B A B C B B N M N M G R P R V V A P B C N B S S G H G H B B D B H V A V A (vervolg) H N? R R? M -V? WEBSHOP EN SHOWROOM - TEGELS EN SANITAIR ONLINE TEGELWINKEL DEN HAAG 2015, Tegels en Sanitair Online A

3 INLEIDING N een oerproduct. De ouderdom van het gesteente waaruit bijvoorbeeld een natuurstenen vloer wordt vervaardigd drukken we niet uit in eeuwen, maar in miljoenen jaren. In sommige gesteenten zijn fossielen terug te zien van organismes die al waren uitgestorven lang voordat de dinosaurussen van de aardbodem verdwenen. Maar ook de toepassing van gesteente als bouwmateriaal, natuursteen geheten, heeft een heel lange geschiedenis. Al duizenden jaren voor het begin van onze jaartelling werden in verschillende delen van de wereld door allerlei culturen imposante bouwwerken van natuursteen opgericht. Diverse van deze monumenten zijn nog steeds te bewonderen. D - Tegels en Sanitair Online vertelt u iets meer over allerlei achtergronden van natuursteen. Bijvoorbeeld: Hoe worden gesteentes gevormd? Wat zijn de specifieke eigenschappen van diverse gesteentes? Waar worden deze aangetroffen? Hoe wordt het verwerkt tot natuursteen? Daarnaast besteden we aandacht aan allerlei praktische zaken met betrekking tot natuursteen. Heel specifiek komen daarbij richtlijnen aan de orde voor het onderhouden van natuursteen en geven we antwoord op een aantal vragen die vaak gesteld worden.

4 OORSPRONG D uit een kern met daar omheen een binnen- en een buitenmantel, afgesloten door een gemiddeld 35 kilometer dikke laag die de aardkorst wordt genoemd. Deze korst bestaat uit gesteente dat in drie hoofdgroepen onderverdeeld wordt: stollingsgesteente, sedimentair gesteente en metamorf gesteente. B 95% de aardkorst bestaat uit stollingsgesteente dat is ontstaan door stolling van magma (onder het aard-oppervlak) of lava (aan het aardoppervlak). Bekende voorbeelden van stollingsgesteente dat tot natuursteen wordt verwerkt zijn basalt en graniet. S circa 5% van de korst en ontstaat als gevolg van verstening van afgezet sediment (afkomstig van erosie en verwering). Onder andere krijt- (mergel), kalk-, tuf- en zandsteen horen tot sedimentair gesteen-te. M vrijwel uitsluitend in lagen (diep) onder de oppervlakte voor en is gesteente waarvan de mineralen en textuur als gevolg van hoge temperatuur en druk veranderd zijn. Voorbeelden zijn onder andere leisteen, kwarts en marmer.

5 HERKOMST V wereld wordt natuursteen gewonnen. De grootste producent is China, dat bijna een derde (32%) van de totale wereldproductie natuursteen levert. Andere belangrijke producenten zijn Turkije, India, Iran en Italië. Deze vier landen produceren gezamelijk 39%. Naast Italië zijn Spanje en Portugal redelijk grote Europese producenten. Ook België gold eeuwenlang als een belangrijke vindplaats voor natuursteen. Leisteen en Blauw Hardsteen uit de Ardennen stonden (en staan) in hoog aanzien. Op een enkele uitzondering worden de steengroeves in België tegenwoordig echter niet meer commercieel geëxploiteerd. Enerzijds omdat het economisch niet meer rendabel is en anderzijds omdat tegen winning uit milieu-overwegingen grote weerstand bestaat. I N heel weinig natuursteen geproduceerd. Slechts bij Sibbe in Zuid-Limburg wordt nog op kleine schaal mergel gewonnen dat tot natuursteen verwerkt wordt, met name voor restauratie en renovatie doeleinden. De zogeheten Grotten van Valkenburg zijn het resultaat van eeuwenlange mergelwinning in dit gebied.

6 IMPORT V in Nederland verwerkte natuursteen is uit het buitenland afkomstig en moet dus geïmporteerd worden. Tot tamelijk recent waren België, Duitsland, Portugal en vooral Spanje en Italië de belangrijkste leveranciers. Tegenwoordig komt ook heel veel natuursteen uit India, Turkije, Vietnam en vooral China. Het overgrote deel van deze import betreft natuursteen in (bijna volledig) afgewerkte staat, met name in de vorm van wanden vloertegels, aanrechtbladen, en dergelijke. V wij vertrouwd met specifieke soorten natuursteen uit bepaalde landen. Zo kwam Blauw Hardsteen traditioneel uit België, en Marmer meestal uit Italië. Het is echter een misverstand om te veronderstellen dat vergelijkbare soorten natuursteen uit bijvoorbeeld China en India van mindere kwaliteit zouden zijn. Gesteente uit die landen heeft hetzelfde wordingsproces van miljoenen jaren doorgemaakt als dat uit ons meer vertrouwde landen. Ook wat betreft deskundigheid op het gebied van winning en afwerking zijn de nieuwe landen verre van inferieur. Neem als bewijs daarvan de Taj Mahal, het uit wit marmer opgetrokken bouwwerk in India dat is uitgeroepen tot één van de zeven nieuwe wereldwonderen.

7 WINNING S worden (ook) ondergronds gewonnen. Denk bijvoorbeeld aan het mergel in Zuid-Limburg, waardoor de kilometers lange grotten van Valkenburg zijn ontstaan. Veruit het meeste natuursteen wordt echter verkregen door het bovengronds verwijderen van gesteente dat relatief dicht aan de oppervlakte ligt. Zo n winplaats wordt een steengroeve genoemd en verschilt alleen in naam van een mijn in de openlucht waar mineralen gedolven worden ( open pit mine ). Hoewel economisch vaak van groot belang, zijn steengroeves onvermijdelijk een aantasting van het landschap. Op kleine schaal vormt dit in tamelijk afgelegen gebieden zelden een probleem. Bij grootschalige winning en in streken met veel bevolking/bezoekers bestaat tegenwoordig echter toenemende weerstand tegen steengroeves. Dit verklaart (mede) waarom gebieden die van oudsher belangrijke leveranciers waren, tegenwoordig geen of een kleinere rol van betekenis spelen. Een sprekend voorbeeld hiervan vormen de Belgische Ardennen, ooit een voorname producent van Blauw Hardsteen, ook wel Belgisch Hardsteen genoemd. Dit natuursteen halen we tegenwoordig met name uit China en Vietnam.

8 AFMETINGEN I grote blokken losgezaagd uit het gesteente en naar een zagerij gebracht. Deze blokken kunnen afmetingen hebben van wel 1,5 x 2 x 3 meter en meer dan 20 ton wegen. Uit deze blokken worden platen gezaagd. Hiervan zaagt men dan weer tegels. Sommige soorten gesteente, zoals leisteen, worden niet in blokken gewonnen, maar door hun gelaagdheid in zogeheten schollen. I natuursteen leverbaar in alle denkbare afmetingen binnen het blokformaat. Daarbij moet wel rekening gehouden worden met technische en praktische beperkingen. Denk aan de krachten die een tegel moet kunnen opnemen en aan hanteerbaarheid. Gangbare maten zijn vierkanten van 10 x 10 tot 60 x 60 cm. en rechthoeken van 30 x 15, 40 x 20, 60 x 30 en 60 x 40 cm. Ook zijn standaard banen leverbaar. Deze hebben een vaste breedte (150, 200, 250, 300, 350 en 400 cm.) en een variabele lengte. De dikte van natuursteentegels hangt nauw samen met diverse factoren, zoals onder andere bewerking, formaat, soort gesteente, ondergrond en legmethode, en varieert standaard van 0,8 tot 1,8 mm.

9 BEWERKING G natuursteen nadat het behandeld is. Om te beginnen moeten de (zaag-) sporen verwijderd worden die ontstaan bij de winning en het daaropvolgend op maat zagen. Meestal wordt het oppervlak gladder bewerkt. Dat kan door schuren (vlak slijpen), zoeten (matglanzend maken) of polijsten (hoogglanzend maken). Ruwer maken komt ook voor, bijvoorbeeld om de slipweerstand van een (vloer-) tegel te verhogen. Dit noemt men frijnen (infrezen van groeven), boucharderen (aanbrengen van putjes) of branden (verhitten en snel afkoelen waardoor schilfers van de toplaag springen). Een andere veel toegepaste vorm van oppervlaktebewerking is trommelen. Hierbij buitelen tegels in een grote trommel over elkaar heen, waardoor hoeken afgerond worden en met opzet een antiek uiterlijk verkregen wordt. Deze methode camoufleert de anders door het zagen rechte hoeken en vlakke oppervlak. Overigens: in tegenstelling tot keramische tegels zullen tegels van natuursteen nooit volledig identiek in dikte zijn. De maatafwijkingen zijn geringer wanneer de tegels gekalibreerd (gelijk gemaakt) worden

10 POROSITEIT N. Dat wil zeggen dat het poriën bevat waarin water kan doordringen. Dit is met name van belang voor de vorstbestendigheid van natuursteen. Wanneer water bevriest, neemt het volume toe. Dit kan tot gevolg hebben dat zwellend ijs het natuursteen kapot drukt. De mate van vorst (aantal graden onder nul) is hierbij niet van belang, wel het aantal (snelle) wisselingen van temperaturen boven en onder nul. Zolang bevriezend (uitzettend) water een uitweg kan vinden naar lege poriën is er weinig aan de hand. Gebeurt dat niet, dan ontstaat er kans op schade. Hieruit volgt dar niet zozeer het aantal poriën van een gesteente doorslaggevend is, maar de vraag of deze poriën al dan niet met elkaar in verbinding staan. H ook het belang aan van de ondergrond bij het plaatsen van natuursteentegels in de open lucht, c.q. een ruimte die bloot kan staan aan temperaturen onder nul. Wanneer onvoldoende drainage aanwezig is, kan zich immers water ophopen tussen ondergrond en tegel met het risico van bevriezing.

11 VOCHTOPNAME N vocht bevatten dat is ingetrokken in de groeve, tijdens transport of opslag, of bij de bewerking. Normaal gesproken wordt dit vocht aan de lucht afgestaan door verdamping via het poreuze oppervlak en de voegen. Het vochttransport in de steen is het grootst gedurende de eerste maanden na het leggen. Hierdoor kan natuursteen er in het begin donkerder uitzien. Ook bestaat de mogelijkheid dat plaatselijk donkere vlekken optreden, bijvoorbeeld op plekken waar de porositeit groter is, of aan de randen waar tegels vochtiger kunnen zijn door toevoer (zowel van boven- als van onderaf) via poreuze voegen. Met de afname van het vochttransport wordt natuursteen droog en verdwijnen de verkleuringen vanzelf. Wanneer de toevoer van vocht daarentegen in tact blijft (buiten), blijven de vochtvlekken in stand. Nadelige bijkomstigheid is dat vochtige vloeren sneller vervuilen. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld biologische vlekken ontstaan (groei van [korst-] mossen, algen, meeldauw en zwammen).

12 ZUURBESTENDIGHEID A wat betreft samenstelling van de grondstoffen onderverdeeld worden in twee groepen: ) K ) K K siliciumdioxide. Tot deze groep horen onder andere graniet, leisteen, kwarts, zandsteen, basalt en blauw hardsteen. K calciumcarbonaat. Tot deze groep horen onder andere marmer, travertin, onyx en kalksteen. K gevoelig voor zuren die de kalk kunnen aantasten. Op kiezelhoudend gesteente hebben zuren hoegenaamd geen invloed omdat deze geen kalk bevatten. Het onderscheid is met name van belang bij onderhoud, vlekbestrijding en de keuze van schoonmaakmiddelen. H van natuursteen doorgaans primair gedacht wordt aan van boven komende oorzaken, blijken deze niet zelden juist van onder (bodem) te komen. Zoals reeds eerder opgemerkt is natuursteen in meer of mindere mate poreus. Dit betekent dat niet alleen neerslag van boven in het gesteente kan doordringen, maar ook grondwater. Bij warme temperaturen zet vocht uit en zoekt een uitweg naar boven. Als de ondergrond vervuiling bevat, wordt dit mee getransporteerd waardoor vlekken kunnen ontstaan.

13 VERKLEURINGEN N van vocht kunnen ook op andere wijze verkleuringen optreden aan natuursteen. Zowel van buitenaf als van binnenuit. I zullen natuursteentegels na verloop van tijd iets fletser worden als gevolg van UV-straling. Bij kalkhoudend gesteente wordt aanvullend kalk afgebroken door regenwater en afgezet op het oppervlak. Dit veroorzaakt een lichte verkleuring die patine wordt genoemd. Z draag- of dekvloeren als in specie en in natuursteen zelf, kunnen in water oplosbare stoffen voorkomen. Deze worden door vochttransport via de poriën meegevoerd naar het vloeroppervlak waar ze zich afzetten. Dit kan een doffe of stoffige aanblik opleveren. Dit staat bekend als uitbloeiing. Voorts bevatten sommige steensoorten ijzerdeeltjes die door oxidatie bruine verkleuringen kunnen veroorzaken. B van de glansgraad worden kleuren intenser en donkerder. Ook worden tintverschillen, aderingen, fossielen, en dergelijke duidelijker zichtbaar; de steen gaat meer leven. Andersom geldt dat naarmate de ruwheid toeneemt, de kleuren fletser en de tintverschillen minder zichtbaar worden. Het effect van dezelfde bewerking pakt bij verschillende steensoorten anders uit.

14 KLEUR D een oppervlak wordt bepaald door het deel van het licht dat door dat oppervlak wordt weerkaatst. Deze definitie van kleur geldt natuurlijk ook voor natuursteen. De verschillende mineralen in natuursteen hebben ieder een eigen lichtreflectie en dat is van invloed op wat men als hoofdkleur waarneemt. Dit begrip, lichtkleur, kan verwarrend zijn. Een tegel bekeken in de showroom kan er thuis heel anders uitzien. Zelfs binnen dezelfde ruimte maar met verschillende lichtbronnen, kan dezelfde tegel een ander kleurbeeld hebben. Hierin ligt tevens een belangrijk deel van de charme van natuursteen besloten. D belangrijk om te realiseren dat natuursteen nooit wat betreft kleur 100% identieke producten kan opleveren, ook niet wanneer alle tegels uit een en dezelfde partij bestaan, welke gezaagd zijn van blokken uit dezelfde sectie van een groeve. Ook dit kleuronderscheid maakt deel uit van de aantrekkingskracht van natuursteen. O verwarrender te maken: hoewel diverse soorten natuursteen aangeduid kunnen worden met kenmerkende kleuren, bestaan ook hierin (vaak grote) verschillen. Hardsteen uit België kan beduidend anders van kleur zijn dan hardsteen uit China, maar ook het ene hardsteen uit België is niet altijd hetzelfde als het andere.

15 KRASBESTENDIGHEID D van mineralen kan uitgedrukt worden met een getal uit de Schaal van Mohs (zie kader), maar deze schaal kan niet gebruikt worden om de hardheid van gesteente uit te drukken (wat overigens wel vaak, ten onrechte, gebeurt). Natuursteen bestaat meestal namelijk uit meerdere mineralen van verschillende hardheid. Bovendien zijn er ook nog andere factoren die de hardheid van natuursteen beïnvloeden, zoals onder andere de onderlinge vergroeiing van de mineraalkorrels. M informatie vragen over de hardheid van een natuursteen, bedoelen ze in feite de krasbestendigheid. Alle materialen, dus ook natuursteen, kunnen bekrast worden door een ander materiaal dat even hard of harder is dan het materiaal zelf. Kalkstenen, zoals marmer en blauw hardsteen, bestaan voornamelijk uit calciet (waarde 3). Granieten hebben als hoofdbestanddeel het mineraal veldspaat (hardheid 6). Zand, dat heel vaak binnengelopen wordt, bestaat voor een groot deel uit het mineraal kwarts (hardheid 7). Hieruit volgt dat zand onder schoenzolen eerder krassen veroorzaakt op een marmeren dan op een granieten vloer. Krassen zijn vooral zichtbaar op een gepolijste oppervlak. Hardheidsschaal van Mohs De hardheidsschaal van Mohs is een schaal van 1 tot 10, die de relatieve hardheid van een mineraal aangeeft. De schaal werd ontwikkeld door Friedrich Mohs. Hardheid valt te bepalen door te zien welke stof de andere een kras kan toebrengen. De hoogste waarde is 10, die wordt toegekend aan diamant. Met een diamant kan dus iedere andere stof gekrast worden. Mohs selecteerde tien welbekende mineralen voor zijn schaal. De laagste waarde, 1, heeft talk.

16 VOEGEN V - van natuursteen moeten altijd met een voeg geplaatst worden. Een voeg heeft drie belangrijke functies: 1) (een voeg is mooi); 2) B (een voeg dient om spanningen op te vangen); 3) P (maatverschillen tussen tegels kunnen in een voeg optisch weggewerkt worden). B het principe dat geen enkele lijn recht, en geen vlak 100% vlak is. Praktisch en estetisch gaan daarom hand in hand als het om voegen gaat. D de voeg hangt af van de keuze van het materiaal, de afmetingen van de tegels en persoonlijke voorkeur. Bij strakke tegels in een strak interieur verdient een voegbreedte van 3 tot max. 5 mm. de voorkeur. In een meer landelijke omgeving, of bij tegels met een natuurlijk oppervlak en gebroken kanten, is men vaak geneigd of gedwongen naar een voegbreedte van minimaal 10 mm te gaan. A ondergrond kunt u kiezen voor een waterafstotende of waterdoorlatende voeg.

17 DUURZAAMHEID N. Daar hoeft geen misverstand over te bestaan. Zelfs bij zeer intensief gebruik. Mits men enkele randvoorwaarden in acht neemt, gaat natuursteen met gemak een leven lang mee en wordt het mooi oud, met behoud van het levendig uiterlijk en de voorname uitstraling. O is het van belang om de juiste natuursteen te kiezen. Hoewel het begrijpelijk is om vooral op het uiterlijk te letten, doet men er goed aan om eerst een selectie te maken van een soort natuursteen en de afwerking op basis van de eigenschappen in relatie tot de vereisten. Bijvoorbeeld: als u een vloer zoekt voor een druk belopen entreehal en u stoort zich aan krassen, dan kunt u beter kijken naar een gezoete granieten tegel dan naar een gepolijste tegel van marmer. D is dat natuursteen op de juiste manier wordt aangebracht. Denk hierbij aan de ondergrond en voegen, maar ook aan het in acht nemen van voldoende tijd om de natuursteen te laten drogen alvorens beschermingsmiddelen aan te brengen. T het zaak om natuursteen op de juiste wijze te onderhouden. Dat wil zeggen: het indringen van vuil zoveel mogelijk verhinderen of in elk geval verminderen, alsmede toch ontstane vervuiling in de poriën tijdig verwijderen.

18 ONDERHOUD H dat materialen, ook natuursteen, als gevolg van gebruik, misbruik en weersomstandigheden vervuilen en na verloop van tijd slijten. De mate is van allerlei factoren afhankelijk, zoals bijvoorbeeld de intensiviteit van gebruik en de locatie. Om natuursteen langere tijd in gelijkblijvende toestand te behouden, zijn een aantal maatregelen aan te bevelen: 1) B (bijvoorbeeld door het aanbrengen van impregneermiddel om verkleuring en binnendringen van vuil tegen te gaan); 2) P (voorkomen, zoals bijvoorbeeld met een vloermat bij de ingang en onderzetters op tafel); 3) (het verwijderen van vuil); 4) (het in de oorspronkelijke staat terugbrengen door reparatie of het opnieuw opschuren); 5) (bijvoorbeeld aanbrengen van een waslaag waardoor het oppervlak gaat glimmen). O valt onder te verdelen in drie hoofdgroepen, te weten regelmatig terugkerend onderhoud, periodiek onderhoud en onvoorzien onderhoud. In dit opzicht bestaat weinig tot geen verschil tussen natuursteen en andere materialen, zoals bijvoorbeeld een houten parketvloer.

19 BASISREINIGING M allerbelangrijkste onderdeel van het onderhoud is de basisreiniging. Wanneer na het leggen of zetten verzuimd wordt het natuursteen te reinigen van achtergebleven voegmateriaal en hechtmiddel, bestaat een grote kans op het ontstaan van zogeheten cementsluier. Deze is met water niet meer te verwijderen. Zelfs het inzetten van speciale reinigingsmiddelen biedt zelden een bevredigend resultaat. Feitelijk de enige oplossing is dan nog kristalliseren of opnieuw schuren, maar dit is alleen mogelijk voor vloeren, niet voor wandtegels. N reiniging is geduld geboden. Wellicht dat u een bescherming op uw natuursteen wilt aanbrengen, maar wacht daarmee tot al het bouwvocht uit de tegels is verdampt. Tijdens de winning in de groeve en daarna in de zagerij, wordt natuursteen letterlijk verzadigd met water (om de diamantzagen te koelen). Ook tijdens het plaatsen wordt water opgezogen uit hecht- en voegmiddel. Brengt u in een te vroeg stadium een afsluitend beschermingsmiddel aan, dan kan dit in de natuursteen opgehoopte vocht niet meer ontsnappen en ontstaan lelijke vlekken die moeilijk te verwijderen zijn.

20 BESCHERMING B aan- of inbrengen van extra materiaal waardoor het product of oppervlak langer zijn oorspronkelijke uitstraling kan behouden door bescherming tegen mechanische en chemische invloeden. Eenvoudig gezegd: het is dus bedoeld om het indringen van vuil en de kans op vlekken te verminderen. H bescherming is niet altijd strikt noodzakelijk en hangt van verschillende factoren af. Bijvoorbeeld welke steensoort gebruikt wordt, de plek in de woning waar deze wordt aangebracht, de intensiviteit van het gebruik en de mate van vervuiling. E soorten beschermende middelen die geschikt zijn voor natuursteen:, vormt een laagje op de steen; goede bescherming maar zal afslijten., trekt in de steen; vrij goede bescherming., vormt een dun laagje op de steen en biedt matige bescherming., vormt een laagje en dringt deels in de steen maar biedt weinig bescherming.

21 PREVENTIE M goedkope middelen kunt u veel bereiken om vervuiling of beschadiging van natuursteen te voorkomen. R wij dat zand, dat voornamelijk uit hard kwarts bestaat, een vijand is van natuursteen en eenvoudig via de schoenzolen binnengelopen kan worden. Met name op zachtere en gepolijste vloeren kunnen hierdoor hinderlijke krassen ontstaan. M steensoorten zijn gevoelig voor kleurstoffen in bijvoorbeeld koffie en rode wijn. Door schoteltjes en/of onderzetters te gebruiken voorkomt u moeilijk te verwijderen kringen.? Meteen opnemen met een vochtige doek en u ziet er niets meer van. Vooral niet laten opdrogen! G reinigen van natuursteen zo min mogelijk chemische of agressieve schoonmaakmiddelen. Ook bij vlekbestrijding is voorzichtigheid geboden omdat niet zelden het middel erger blijkt te zijn dan de kwaal. Meestal doen gewoon (lauw) water en een mild sopje al wonderen, en anders bestaan er vaak nog tal van onschuldige remedies die eerst het proberen waard zijn.

22 REINIGING (periodiek) Z is ook natuursteen gebaat bij regelmatig reinigen. Regelmatig stofzuigen (pas op voor krassen) of afnemen met een stofopnemende vloerwisser is gewenst. Afhankelijk van de mate van vervuiling is het raadzaam om de paar weken te dweilen met een geschikt onderhouds- of beschermingsmiddel. M kalkhoudende steensoorten, zoals marmer en hardsteen, zijn chloor en kalkverwijderaars absoluut uit den boze. Deze middelen veroorzaken vlekken en doffe plekken die niet meer te herstellen zijn. P wand of vloer erg vervuild is door ingetrokken vuil in de poriën moet u gaan denken aan diepreiniging. Dat is het met behulp van specifieke schoonmaakmiddelen verwijderen van oude was- en beschermingslagen, en het aanbrengen van nieuwe. B oppervlakten of in commerciaal gebruikte ruimtes, is het gebruik van mechanische schoonmaak- (boen-) machines vaak onvermijdelijk. Dit werk moet u aan professionals overlaten die u zorgvuldig geselecteerd heeft. Toepassing van de verkeerde middelen of niet in topconditie verkerende apparatuur kunnen onomkeerbare gevolgen hebben.

23 VLEKKEN O. Denk bijvoorbeeld aan het omstoten van een glas wijn of kop koffie. Op deze manier verspilde vloeistoffen kunnen een chemische verbinding aangaan met de kristallen in natuursteen. Hierdoor veranderen de reflectie-eigenschappen van het oppervlak, waardoor plaatselijk kleurverandering optreedt. Dergelijke plekken worden vlekken genoemd. B direct actie te ondernemen. Hoe langer u wacht, hoe verder gemorste vloeistoffen in de poriën van het natuursteen kunnen trekken en hoe moeilijker het wordt deze te verwijderen. Nadat u eerst eventuele scherven heeft verwijderd, is het zaak om zoveel mogelijk vloeistof op te deppen. Niet wrijven, want daarmee maakt u het bevuilde oppervlak alleen maar groter. Gebruik een vocht absorberende doek of keukenpapier. Spoel de plek daarna af met water met een mild schoonmaakmiddel. Daarna met schoon water naspoelen en goed droog wrijven met een zachte doek. Herhaal deze stappen zonodig enkele malen. In het assortiment van HG treft u een uitgebreid aantal artikelen specifiek gericht op het schoonmaken van natuursteenproducten. Klik hier om de website van HG te bekijken. A niet het gewenste resultaat heeft, kunt u bepaalde specifieke schoonmaakmiddelen proberen. Daarbij is het van groot belang dat u het juiste middel voor een specifieke steensoort gebruikt.

24 HERSTEL A vloer dof en lelijk wordt, en diepreiniging geen uitkomst meer biedt, dan is het mogelijk deze te laten renoveren. Bijvoorbeeld door reiniging met stoom (nog tamelijk experimenteel), kristalliseren* of schuren. Bij gewoon gebruik en regelmatig onderhoud zal het echter zelden of nooit zover hoeven komen. Wel zult u tijdens de levensduur met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid (lichte) beschadigingen meemaken, zoals krassen en putjes. Er zijn doe-het-zelf producten op de markt voor het herstel daarvan en anders kan een goede vakman uitkomst bieden. Kristalliseren Bij kalkhoudende steensoorten kan de toplaag worden verdicht met behulp van chemicaliën waardoor deze weer gaat glanzen. Dit noemt men kristalliseren. Deze methode is geschikt voor een dof geworden vloer die hooguit lichte beschadigingen heeft. De aldus verkregen glanslaag is erg dun en verdient een beschermlaag. Dit is absoluut werk voor de vakman!

25 VERBETEREN O niet verstaan het naar eigen smaak verfraaien, maar het veranderen van het materiaal ten opzichte van de oorspronkelijke toestand. Als de juiste steensoort wordt gekozen, rekening houdend met de locatie (ruimte) en aard (mate) van gebruik, valt meestal weinig tot niets aan natuursteen te verbeteren. Twee uitzonderingen op deze regel vormen het aanbrengen van een anti-sliplaag en het aanbrengen van een waterdichte coating wanneer het natuursteen gebruikt wordt in situaties waar een dergelijke verbetering noodzakelijk is. N de eigenschap dat het in natte toestand gladder wordt. Op sommige plaatsen kan dat gevaar op uitglijden met zich meebrengen, zoals bijvoorbeeld bij vloeren in natte ruimtes en bij tegels in de open lucht. Het verdient dan aanbeveling te kiezen voor natuursteentegels die een anti-slip bewerking hebben ondergaan (mechanische verbetering), of om anti-slip middelen aan te brengen (chemische verbetering). I (keuken, toilet, badkamer) moet natuursteen altijd behandeld worden met een waterafstotend middel (impregneer). Naast neutrale impregneer bestaat er ook impregneer die een kleur verdiepend effect geven.

26 KWALITEIT O gebied van natuursteen bestaat goede en ninder goede kwaliteit. Het vervelende is alleen dat kwaliteit een rekbaar begrip is. Nog vervelender wordt het wanneer verkopers zich gaan bedienen van allerlei specificaties die een bepaalde kwaliteitsgarantie zouden inhouden, zoals bijvoorbeeld 1e Keuze, A-Klasse, enzovoort. Welnu, er bestaan geen officiële kwaliteitsaanduidingen als het gaat om natuursteen (dit geldt overigens ook van keramische tegels). Wat de ene producent 1e Keuze noemt, zal door een andere, meer kritische producent, aangeduid worden als B-Klasse. Meestal geschiedt onderverdeling op basis van visuele waarneming, waarbij zaken als gelijkmatige kleurverdeling, patroon of aanwezige aders bepalend zijn. De ene partij kan mooier gevonden worden dan de andere, maar dat is een subjectieve mening en zegt niets over de kwaliteit. Neem een hele mooie natuursteen die uitstekend gepolijst is en tot volle tevredenheid als wandtegel gebruikt wordt in een woonkamer. Leg dan dezelfde tegel op het terras van een drukbezocht restaurant. De steen is daar totaal ongeschikt voor het doel, maar visueel nog steeds erg aantrekkelijk. Desalnietemin zal beoordeling kwaliteit in beide gevallen anders uitpakken. Kortom, laat u zich bij aankoop niet misleiden door niet bestaande kwaliteitsaanduidingen.

27 PRIJS V vaak gezegd dat het duurder is dan andere materialen. Dat is niet juist. Over de verwachte levensduur gemeten zal natuursteen meestal juist vele malen goedkoper blijken te zijn. Wel is het zo dat natuursteen vaak een grotere eerste investering vergt. Dat geldt niet alleen voor de aanschaf van het materiaal, maar ook voor de kosten om dat materiaal professioneel geplaatst te krijgen. Het leggen van een natuursteenvloer vereist meer tijd en vakmanschap. T ( ) bestaan (erg) grote prijsverschillen. Deze hoeven niet altijd kwaliteit gerelateerd te zijn. Blauw hardsteen uit België (schaars en hoge arbeidslonen) hoeft kwalitatief niet beter te zijn dan hardsteen uit China (overvloed en lage arbeidslonen), maar is ondanks de hogere transportkosten van het steen uit China toch doorgaans duurder. D natuursteen is erg conservatief ingesteld. Men houdt stug vast aan diepgewortelde tradities. Vandaar dat heel erg argwanend gekeken wordt naar hardsteen uit nieuwe bestemmingen. Temeer omdat deze de handelsmarges onder druk zetten. Voor een kritische consument is de concurrentie uit (met name) Azië juist een zegen omdat hierdoor een natuursteenwand of -vloer een betaalbaar alternatief is geworden.

28 KENMERKEN Tegels van natuursteen worden gezaagd en bewerkt, maar zijn aan het einde van het traject tussen groeve en de wand of een vloer bij iemand thuis, nog steeds een puur natuurproduct. Inclusief allerlei imperfecties die inherent hieraan zijn. (H -) H zeer veel (stollings-) gesteenten voor ten gevolge van de afkoeling van het vloeibare magma. Dit is zeer beslist geen indicatie van slechte kwaliteit. F F, als sommige kleurconcentraties, storend zijn wanneer een homogeen oppervlak gewenst is. Fossielen zijn vooraf echter niet of nauwelijks selecteerbaar. P T kunnen er mineraaldeeltjes los-laten uit het oppervlak, hetgeen een putje zal opleveren. Dit doet niets af van de kwaliteit van de gekozen natuursteen. In uitzonderlijk storende gevallen kunnen deze putjes met een transparante hars worden gevuld. Zichtbaar blijft het echter altijd. A (G -) een goed voorbeeld van steeneigen kenmerken, welke in sommige steensoorten onvermijdbaar zijn. Aders worden soms gezien als scheuren, maar zijn tijdens de vorming van de steen, enkele miljoenen jaren geleden, ontstaan Ze zijn soms doorzichtig (kwarts) of melkwit tot gekleurd (calciet). Het zijn geen zwakke plekken. D N kunnen tot dezelfde hoogglans geslepen kunnen worden. Hierdoor kunnen doffere delen ontstaan. Dit is niet te verhelpen. K D bevatten bepaalde concentraties mineralen met kleuren die afwijken van het overige steenoppervlak. Deze zijn echter volledig versteend en dus een kenmerk van de steensoort.

29 BEKENDE SOORTEN O pagina s treft u een overzicht aan (inclusief een beknopte beschrijving van geologische kenmerken) van soorten natuursteen die vaak worden gebruikt voor de productie van natuursteen. B van natuursteen moet primair worden uitgegaan van de eigenschappen van de steen zelf en de mogelijke bewerkingen (beschermings- en onderhoudsproducten kunnen de eigenschappen hooguit nog enigszins beïnvloeden). Maar of een natuursteentoepassing uiteindelijk voldoet hangt ook van verschillende voorwaarden af. Naast de wensen en (vaak onuitgesproken) verwachtingen, spelen onder andere de toepassing, de locatie, de aard/intensiviteit van het gebruik, de ondergrondconstructie, de montagemethode en het uit te voeren onderhoud een rol. Door het grote aantal variabelen zijn algemene richtlijnen bijna niet te geven.

30 GRANIET G zuur (of felsisch) stollingsgesteente dat voornamelijk bestaat uit drie mineralen; kwarts, veldspaten (kaliveldspaat en plagioklaas) en mica's (muscoviet en/of biotiet). Ook amfibool komt in graniet voor. D van de mineralen verschilt, maar doorgaans is kwarts de dominante component (ongeveer 50%). Het kwarts is meestal grijs, het veldspaat kan gekleurd zijn (crème, roze voor kaliveldspaat en (melk)wit voor plagioklaas) en de glimmers zijn meestal bruin of lichtgrijs van kleur. H is afgeleid van het Latijnse woord granus, dat korrel betekent. Het verwijst naar het vaak korrelige uiterlijk van graniet. G de hele wereld voor in allerlei soorten en kleuren, bijvoorbeeld in sommige delen van België, al is daar het meeste graniet commercieel al gewonnen.

31 BLAUWE HARDSTEEN B,, blauwsteen, arduin, kolenkalksteen of petit granit is een kalksteen met een meer of minder uitgesproken blauwgrijze kleur. De steensoort wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van zeer veel resten van crinoïden, diertjes met een kalkskelet, die veelal op de zeebodem leven. Bij het afsterven bleef hun kalkskelet op de bodem achter en samen met de calcietafzetting die het geheel aan elkaar smeedde, vormde zich in de loop van miljoenen jaren de blauwe hardsteenlaag. Meestal verhogen zij door hun aanblik de waarde van het materiaal. D een aaneenkitting van crinoïden in een cement van microkristallijn calciet. De kleur wordt bepaald door de hoeveelheid zeer fijn verspreide plantaardige resten (koolstof). Blauwe hardsteen bevat +/- 96% calciet, het dominerende mineraal in de meeste kalkstenen. De Belgische hardsteen komt met name voor in Henegouwen en de Ardennen. Dezelfde laag waaruit de Belgische hardsteen wordt gewonnen, komt, na honderden kilometers ondergronds, in Ierland weer boven. Hier wordt een andere variëteit gewonnen: de Ierse hardsteen. De steen is iets fijner van structuur en de crinoïden zijn kleiner en gelijkmatiger verdeeld. Verder wordt ook in andere landen vergelijkbare steen gewonnen, bijvoorbeeld in Spanje en China. Andere namen voor deze steensoort: Belgische blauwe hardsteen, Blauwe steen, Blauwsteen, Belgische hardsteen, Hardsteen, Naamse hardsteen, Arduin, Blauwe Arduin, Escosijnse steen, kolenkalk, stinkkalk en petit granit.

32 MARMER M kalksteen, bestaande uit zeer puur calciumcarbonaat. Vanwege zijn prachtige, bijna transparante lichtval, vastheid, relatieve isotropie en homogeniteit is marmer zeer gewild als bouwmateriaal. De temperaturen en drukken die nodig zijn om kalksteen om te vormen in marmer zijn dermate hoog dat eventueel in de kalksteen aanwezige fossielen vernietigd worden. E van marmer: C (I ) P (G ) P (G ) P (T ) B M kleuren, variërend van grijs, tot roze en wit. Zwart marmer is echter geen marmer, maar een zwarte hardsteen. In de bouwwereld wordt de term marmer ook wel gebruikt voor andere bruikbare kalkachtige en niet-kalkachtige steensoorten. H " " komt van het Griekse woord "marmaros" dat "glanzende steen" betekent.

33 KWARTSIET E ( naar het Engels: quartzite) is een gesteente dat voornamelijk uit het mineraal kwarts bestaat. De naam kwartsiet is alleen niet voldoende om een gesteente te classificeren, omdat het alleen iets zegt over de mineraalsamenstelling. Er bestaan bijvoorbeeld kwartsitische zandstenen, schisten of gneisen. Z twee typen met verschillende geologische processen maar wel vrijwel dezelfde chemische samenstelling: 1. : gemetamorfoseerde zandsteen; als er bij de metamorfose van deformatie sprake was, zijn de kristallen uitgerekt en is de formatie gelaagd; een metamorf gesteente, 2. : zandsteen die niet gemetamorfoseerd is, maar verhard door afzetting van kiezel, die de afzonderlijke zandkorrels heeft samengebonden; een sedimentair gesteente. O dezelfde chemische samenstelling en uiterlijke kenmerken hebben, is het zeer moeilijk deze op het oog te onderscheiden. M gevormd door metamorfose van schone zandstenen. Als er een kleine kleifractie in de oorspronkelijke zandsteen zat, zullen er wat "vervuilende" mineralen in de kwartsiet zitten, zoals mica's of calciet.

34 KALKSTEEN K gesteente dat ontstaat door de opeenhoping van (kalkhoudende) stoffelijke overblijfselen van in zee levende organismen. Daarmee bestaat kalksteen voornamelijk uit calciumcarbonaat en vindt men er regelmatig fossielen in terug (schelpen, ammonieten, e.d.). Blauwe hardsteen is bijvoorbeeld een vorm van fossiele kalksteen, bestaande uit de restanten van zeelelies. K in tropische gebieden gevormd (koraal), maar ook in Noordwest-Europa komt het voor. In Zuid-Limburg dagzoomt de kalksteen op veel plekken. Een deel van deze kalksteen is in de vorm van krijtgesteente, dat in Limburg "mergel" wordt genoemd. Ook de witte krijtrotsen van Dover bestaan uit krijtgesteente. In België komt in de Ardennen op veel plekken kalksteen voor. I vaak karstverschijnselen op zoals grotten met druipstenen, dolines, poljes en diepe karstdalen.

35 LEISTEEN L (E : slate) is een metamorf gesteente dat gekenmerkt wordt door één duidelijke, dominante foliatie van afwisselende laagjes kwarts met veldspaat en laagjes mica. Dankzij deze foliatie heeft leisteen een sterke splijting en verbrokkelt het in dunne, plaatvormige brokken. Leisteen wordt in de natuur gevormd door de metamorfose van kleirijk sediment, zoals schalie of kleisteen. Het wordt veel als dakbedekking gebruikt, met name in gebieden waar het aan het oppervlak voorkomt, zoals in het zuiden van België en aangrenzende delen van Duitsland. Met name veel kerken hebben een leistenen dak. L bepaalde gebieden in de bergen worden gevonden. Het ontstaat uit klei die onder druk in de loop van vele miljoenen jaren omgevormd wordt tot leisteen. Dit gesteente bestaat uit dunne lagen steen waar een olieachtige vloeistof in zit. L een compositie van verschillende sedimenten, die door samenspoeling van verschillende stoffen, waaronder kwarts, hematiet en pyriet, om er maar een paar te noemen, onder hoge druk zijn ontstaan. L eigenschap warmte heel goed te geleiden, daarom vind je soms van deze leisteenplaten voor een haard in een huis.

36 GNEIS G middel- tot hooggradig metamorf gesteente met een geband uiterlijk. De textuur van een gneis wordt bepaald door een voorkeursrichting waarin de kristallen liggen. Gneis ontstaat als een gesteente (vaak zandsteen of graniet) onder hoge druk en temperatuur gedeformeerd wordt. I - wordt gneis vaak met graniet verward. Hoewel gneis uit graniet kan ontstaan, zijn er twee grote verschillen: in ontstaan en textuur. Graniet ontstaat door stolling van magma, terwijl gneis door rekristallisatie van vast gesteente ontstaat; in graniet liggen de kristallen in een willekeurige richting, terwijl ze in gneis een bepaalde voorkeursrichting hebben. D zegt alleen iets over de textuur van het gesteente. Voor een volledige naam, waarmee het gesteente goed beschreven wordt, is dit niet genoeg en is op zijn minst ook een beschrijving van de mineralogische samenstelling nodig. E van gneis is de aanwezigheid van mineralen met een grote kristalgrootte. I W -G Isua wordt een zeer oud ontsloten gesteente, een grijze gneis, gevonden (3,8 miljard jaar oud). Een ander zeer oud gesteente is de Acasta Gneiss, onderdeel van het Canadees Schild. Deze gneis is gedateerd op 4 miljard jaar.

37 ZANDSTEEN Z sedimentair- of afzettingsgesteente dat voornamelijk bestaat uit zandkorrels. Bij sedimentatie van zandkorrels worden ook silt, kalk, grind, glimmers, veldspaat en andere gesteentefragmenten afgezet. Door verwering wordt een van oorsprong geelbruine zandsteen grijs. Het voorkomen van bepaalde oxiden en andere mineralen kleurt varianten bruinrood. Zandsteen bestaat voornamelijk uit kwarts. Z Nederland en België vrij veel toegepast als bouwmateriaal. In Nederland wordt vooral de Bentheimer zandsteen (uit Bentheim) en de Obernkirchener zandsteen (uit Obernkirchen) toegepast. I 1951 het bewerken van zandsteen in Nederland verboden vanwege de grote hoeveelheid kwartsstof die bij het hakken vrijkomt. Sinds 2005 wordt Bentheimer en Obernkirchener zandsteen in toenemende mate toch weer in Nederland verwerkt ten behoeve van restauraties, bijvoorbeeld voor de Sint-Janskathedraal in 's-hertogenbosch en voor de gevels van het Koninklijk Paleis in Amsterdam. Indien maar de juiste voorzorgsmaatregelen worden getroffen hoeft werken in zandsteen niet te resulteren in longschade door silicose.

38 TRAVERTIN T kalksteen die gevormd wordt door de neerslag van kalk uit met calciumcarbonaat (kalk) oververzadigd water uit warme bronnen. Takjes, bladeren en ander materiaal dat in dit water valt en later verteert, veroorzaken de kenmerkende onregelmatige poriën van dit materiaal. Een belangrijke vindplaats van travertin is het plaatsje Tivoli ten oosten van Rome. T het CO2-gehalte in het water lager wordt (bijvoorbeeld door een stijging van de temperatuur) en kalk neerslaat. I komt travertin voor bij heetwaterbronnen en geisers, zoals Mammoth Hot Springs in Yellowstone en Pamukkale in Turkije. T vele eeuwen als bouwmateriaal gebruikt, bijvoorbeeld in vloeren, wandbekleding, trappen en beeldhouwwerk. Het Colosseum in Rome is deels opgebouwd uit travertin. De Sacré-Cœur te Parijs is geheel opgetrokken uit travertin. T gevoelig voor water. Omdat het materiaal een cellige structuur heeft, kan ingesijpeld water er niet gemakkelijk meer uit. Daardoor kan de steen kapot vriezen bij strenge vorst. Ook zure regen zorgt voor erosie. De steensoort is in het Nederlandse klimaat onvoldoende weervast gebleken voor gebruik buitenshuis.

39 BASALT B mafisch vulkanisch stollingsgesteente dat gevormd wordt door de stolling van lava. De stolling van het basalt vindt plaats aan het aardoppervlak en daarom is basalt een uitvloeiingsgesteente. Door de snelle afkoeling zijn geen grote kristallen gevormd. De meest voorkomende mineralen in basalt zijn amfibool, pyroxeen-olivijn en Ilmeniet. Ook andere mineralen, zoals magnetiet kunnen in basalt gevormd worden. B zwart van kleur en bestaat uit kleine kristallen. De intrusieve variant van basalt wordt gabbro genoemd. De krimp die optreedt bij de stolling van de basaltlava leidt tot typische zeshoekige structuren (basaltzuilen). B Nederland veel toegepast als dijkbekleding, in kademuren en op golfbrekers en strandhoofden. Door de vorm zijn basaltzuilen als een puzzel in te passen en door onregelmatigheden langs de zuil ontstaat een sterk onderling verband. E dat de naam basalt een verbastering is van de naam van het Egyptische landschap Bashan, waar de steensoort ook voorkomt.

40 ASSORTIMENT I showroom van Tegels En Sanitair Online treft u een selectie hoogwaardige natuursteentegels voor prijzen die uiterst concurrerend zijn. Op een totale wand of vloer kan dat voor u een voordeel opleveren die snel oploopt van enkele tientallen Euro s tot ver boven de honderd Euro. Wij zijn in staat om zulke lage prijzen te berekenen omdat wij als webshop geen pretentieuze dure showroom hoeven te huren en te onderhouden, geen noodzaak hebben om kostbare toonmodellen en demonstratie-opstellingen in te moeten kopen en fors besparen op loonkosten omdat we er geen leger verkopers op na houden. D brochure met allerlei bijzonderheden over natuursteen onderschrijft dat online shoppen niet ten koste hoeft te gaan van gedegen informatie. Bovendien, als u nog vragen heeft, kunt u altijd contact opnemen met onze afdeling klantenservice. U krijgt dan altijd snel en vakkundig antwoord. B ons binnen twee werkdagen thuisbezorgd. K T en Sanitair Online doet u met recht op herroeping (u mag de goederen binnen 14 dagen zonder opgaaf van reden retourneren)*. * Z onze website de pagina Herroepingsrecht.

41 BIANCO CARRARA B C een witte marmersoort met lichte grijs/blauwe en roze aders. Puur wit marmer, statuario, waaraan Carrara haar wereldwijde faam te danken heeft, is niet meer verkrijgbaar omdat alle groeves waar dit natuursteen gewonnen werd zijn uitgeput. H gewonnen in de stad Carrara (provincie Massa en Carrara) in het uiterste noordoosten van Toscane, aan de voet van de Apenijnen. De steengroeves in dit gebied zijn al in gebruik sinds de tijd van het oude Rome en hebben meer marmer opgeleverd dan enig andere plek op aarde. D - vloertegel is gepolijst, waardoor de natuursteen een glanzend oppervlak heeft verkregen. Bianco Carrara is leverbaar in de afmeting 30,5 x 30,5 x 1 cm. Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming.

42 BOTTICINO ANTIK (GETROMMELD) B M een tamelijk harde natuursteen die gekenmerkt wordt een uniforme wit/beige kleur met een duidelijke aderstructuur. Het gesteente wordt gewonnen in de buurt van Brescia, aan de voet van de Italiaanse Apenijnen. Deze wand- en vloertegel is getrommeld, waardoor de natuursteen een antiek uiterlijk en afgeronde hoeken heeft verkregen. Is leverbaar in de afmetingen 10 x 10 x 1 cm., 15 x 15 x 1 cm. en 20 x 20 x 1 cm. Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming.

43 BIANCONE ANTIK (GETROMMELD) B M een natuursteen die gekenmerkt wordt een uitgesproken wit/romige kleur met donkere aders. Het gesteente wordt gewonnen in hooglanden van de Italiaanse provincie Vicenza rond het stadje Asiago. Deze wand- en vloertegel is getrommeld, waardoor de natuursteen een antiek uiterlijk en afgeronde hoeken heeft verkregen. Is leverbaar in de afmetingen 10 x 10 x 1 cm., 15 x 15 x 1 cm., 20 x 20 x 1 cm. en 30 x 30 x 1 cm. en 40 x 40 x 1 cm., Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming.

44 NERO MARQUINA ANTIK (GETROMMELD) N M een Spaanse marmersoort die gekenmerkt wordt een diepe opvallende zwarte kleur met contrasterende witte aders. De steen wordt gewonnen in de provincie Biskaje (Baskenland). Deze wand- en vloertegel is getrommeld, waardoor de natuursteen een antiek uiterlijk en afgeronde hoeken heeft verkregen. Is leverbaar in de afmetingen 10 x 10 x 1 cm., 15 x 15 x 1 cm., 20 x 20 x 1 cm. en 30 x 30 x 1 cm. Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming. Bij Tegels en Sanitair Online is ook een zeldzaam mooie mozaïekuitvoering van de Nero Marquina verkrijgbaar. De chips (afzonderlijke steentjes) hiervan zijn gepolijst en meten 1,5 x 1,5 x 0,8 cm. Deze mozaïek wordt geleverd op matten van 35 x 35 cm.

45 NERO MARQUINA GEZOET N M een Spaanse marmersoort die gekenmerkt wordt een diepe opvallende zwarte kleur met contrasterende witte aders. De steen wordt gewonnen in de provincie Biskaje (Baskenland). Deze wand- en vloertegel is gezoet, waardoor de natuursteen een licht glanzend uiterlijk heeft verkregen. Is leverbaar in de afmetingen 15 x 15 x 0,8 cm. en 40 x 40 x 1,2 cm. Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming. B T Sanitair Online is ook een zeldzaam mooie mozaïekuitvoering van de Mero Marquina verkrijgbaar. De chips (afzonderlijke steentjes) hiervan zijn gepolijst en meten 1,5 x 1,5 x 0,8 cm. Deze mozaïek wordt geleverd op matten van 35 x 35 cm.

46 ROSA PERLINO ANTIK (GETROMMELD) R P een marmersoort met warme lichtrode, rozeachtige tinten en iets lichtere ivoorkleurige vlokken. Het gesteente wordt gewonnen in de Karnische Alpen van de Italiaanse regio Veneto. Deze wand- en vloertegel is getrommeld, waardoor de natuursteen een antiek uiterlijk en afgeronde hoeken heeft verkregen. Is leverbaar in de afmeting 10 x 10 x 1 cm. Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming.

47 ROSSO VERONA ANTIK (GETROMMELD) R V een marmersoort met een warme gelijkmatige rode tint, afgewisseld met lichtere naar oranje neigende vlokken. Het gesteente wordt gewonnen in de omgeving van de Italiaanse stad Verona en werd voor veel beroemde bouwwerken in Italië (en daarbuiten) gebruikt, met name ook in de stad Verona zelf en in het nabijgelegen Venetië. Deze wand- en vloertegel is getrommeld, waardoor de natuursteen een antiek uiterlijk en afgeronde hoeken heeft verkregen. Rosso Verona is leverbaar in de afmetingen 10 x 10 x 1 cm., 15 x 15 x 1 cm., 20 x 20 x 1 cm. en 30 x 30 x 1 cm. Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming. B T Sanitair Online is ook een zeldzaam mooie mozaïekuitvoering van de Rosso Verona verkrijgbaar. De chips (afzonderlijke steentjes) hiervan zijn gepolijst en meten 1,5 x 1,5 x 0,8 cm. Deze mozaïek wordt geleverd op matten van 35 x 35 cm.

48 VERDE ALPI ANTIK (GETROMMELD) V A een marmersoort met een uitgesproken groene tint, afgewisseld met donker gekleurde vlokken die van oker tot zwart uiteenopen. Het gesteente wordt gewonnen in de buurt van Santa Margharita, ten noorden van de stad Verona en aan de voet van de Italiaanse Alpen. Deze wand- en vloertegel is getrommeld, waardoor de natuursteen een antiek uiterlijk en afgeronde hoeken heeft verkregen. Verde Alpi is leverbaar in de afmeting 10 x 10 x 1 cm. Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming.

49 PERLATO BEIGE (vrije banen) P B een beige- tot ivoorkleurige marmersoort met een luxe, erg stijlvolle uitstraling. Deze natuursteen wordt geleverd in vrije banen van 30 cm. breed (gewenste lengte wordt op maat gezaagd). Perlato is afkomstig uit steengroeves op het Italiaanse eiland Sicilië in de buurt van de stad Trapani (noordwesten). Dit marmer is wereldwijd erg in trek en werd onder andere gebruikt voor verschillende monumenten op het Sint-Pietersplein in Vaticaanstad en, meer recent, het nieuwe Centraal Station van Milaan. P voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming.

50 TRAVERTIN CHIARO (GETROMMELD) C natuursteen van travertin met zachte kleurschakeringen die variëren van beige tot lichtbruin. Chiaro Travertin uit de omgeving van Rome werd door beeldhouwer en architect Gian Lorenzo Bernini ( ) gebruikt voor de constructie van de beroemde zuilengalerij ( colonnade ) op het Sint-Pietersplein in Vaticaanstad. Zowel wat betreft kleurschakeringen als samenstelling en ouderdom vrijwel identiek travertin wordt ook gewonnen in Turkije, het land van herkomst van het travertin dat wij aanbieden. D - vloertegel is getrommeld, waardoor de natuursteen een antiek uiterlijk en afgeronde hoeken heeft verkregen. Travertin Chiaro is leverbaar in de afmetingen 10 x 10 x 1 cm., 30 x 30 x 1 cm. en 40 x 40 x 1 cm. Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming.

51 TRAVERTIN NOCE (GETROMMELD) N natuursteen van travertin met zachte nootachtige bruine kleurtinten. Dit travertin is afkomstig uit steengroeves van het district Akköy (provincie Denizli), in het zuidwesten van Turkije. D - vloertegel is getrommeld, waardoor de natuursteen een antiek uiterlijk en afgeronde hoeken heeft verkregen. Travertin Noce is leverbaar in de afmetingen 10 x 10 x 1 cm. en 35 x 35 x 1 cm. Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming.

52 BIANCO SARDO B S een grofkorrelige natuursteen van graniet met een breed palet grijstinten, doorspekt met witte en zwarte vlokken. Bij uitstek geschikt voor donkere ruimtes die door dit graniet lichter zullen ogen. Bianco Sardo komt uit steengroeves op het eiland Sardinië (Italië). D - vloertegel is gepolijst, waardoor de natuursteen een glimmend oppervlak heeft verkregen. Graniet Bianco Sardo is leverbaar in de afmeting 30 x 30 x 1 cm. Is geschikt voor zowel wand- als vloer, is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming.

53 SILVER GREY QUARTZITE S G Q (kwartsiet) is niet alleen een buitengewoon harde natuursteensoort, maar in deze zilvergrijze uitvoering met fijne subtiele aders tevens uiterst elegant en stijlvol. Bij uitstek geschikt als vloertegel, zowel binnen als buiten. De afmeting is 30 x 60 x 1,2 cm. De tegels zijn na het zagen gekalibreerd, hetgeen wil zeggen dat alle tegels egaal en vrijwel even dik zijn. Deze kwartsiet is afkomstig uit steengroeves in de deelstaat Rajasthan, India. S G Q is vorstbestendig en kan gebruikt worden met vloerverwarming.

54 HARDSTEEN GRIJS H G een natuursteen die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van zeer veel resten van crinoïden, diertjes met een kalkskelet, die veelal op de zeebodem leefden. Bij het afsterven bleef hun kalkskelet op de bodem achter en samen met de calcietafzetting die het geheel aan elkaar smeedde, vormde zich in de loop van miljoenen jaren de hardsteenlaag. De kleur wordt bepaald door de hoeveelheid zeer fijn verspreide plantaardige resten (koolstof). Bij Tegels en Sanitair Online zijn voor deze natuursteentegels ook zogeheten boordstenen leverbaar (100 x 12 x 5 cm). Boordstenen zorgen niet alleen voor een mooie afwerking van een terras op pad, maar zijn ook noodzakelijk om de betegeling op haar plaats te houden.

55 HARDSTEEN BLUESTONE B H een kalksteen met een min of meer uitgesproken blauwgrijze kleur. Het gesteente, dat gekenmerkt wordt door een hoog aandeel versteende fauna dat soms aan de oppervlakte zichtbaar is, bevat circa 96% calciet, het dominerende mineraal. De meest voorkomende fossielen zijn zeelelies. De ijzersulfiden, pyriet en marcasiet, metaalachtige glanzende mineralen die harder zijn dan calciet, kunnen voorkomen als massieve nagels of als aders in breuken. De nagels worden ook doornen, kogels, en mierennesten genoemd. Fluoriet komt hoofdzakelijk voor in witte aders en vlekken. V Blauw Hardsteen met voorsprong de meest populaire natuursteen in Nederland en België. Deze tegel, zowel geschikt voor wanden als vloeren, kan binnen en buiten toegepast worden (vorstbestendig) en is geschikt voor gebruik met vloerverwarming. De beschikbare maten zijn 10 x 10 x 1 cm, 10 x 20 x 1 cm, 15 x 15 x 1cm en 20 x 20 x 1 cm. B T Sanitair Online zijn voor deze natuursteentegels ook zogeheten boordstenen leverbaar (100 x 12 x 5 cm). Boordstenen zorgen niet alleen voor een mooie afwerking van een terras op pad, maar zijn ook noodzakelijk om de betegeling op haar plaats te houden.

56 BLUESTONE DONKER B H een kalksteen met een min of meer uitgesproken blauwgrijze kleur. Het gesteente, dat gekenmerkt wordt door een hoog aandeel versteende fauna dat soms aan de oppervlakte zichtbaar is, bevat circa 96% calciet, het dominerende mineraal. De meest voorkomende fossielen zijn zeelelies. De ijzersulfiden, pyriet en marcasiet, metaalachtige glanzende mineralen die harder zijn dan calciet, kunnen voorkomen als massieve nagels of als aders in breuken. De nagels worden ook doornen, kogels, en mierennesten genoemd. Fluoriet komt hoofdzakelijk voor in witte aders en vlekken. V Blauw Hardsteen met voorsprong de meest populaire natuursteen in Nederland en België. Deze tegel, zowel geschikt voor wanden als vloeren, kan binnen en buiten toegepast worden (vorstbestendig) en is geschikt voor gebruik met vloerverwarming. De beschikbare maten zijn 10 x 10 x 1 cm, 10 x 20 x 1 cm, 15 x 15 x 1cm en 20 x 20 x 1 cm. B T Sanitair Online zijn voor deze natuursteentegels ook zogeheten boordstenen leverbaar (100 x 12 x 5 cm). Boordstenen zorgen niet alleen voor een mooie afwerking van een terras op pad, maar zijn ook noodzakelijk om de betegeling op haar plaats te houden.

57 BELGISCH HARDSTEEN (gezoet/getrommeld) B H een kalksteen met grijsblauwe kleuraccenten waarin vaak fossielen terug te vinden zijn. Van oudsher is Belgisch Hardsteen met voorsprong de meest populaire natuursteen in Nederland en België. U vindt de steen dan ook terug in tal van historische panden in de Lage Landen. Een plezierig bijkomend kenmerk van Belgisch Hardsteen is dat deze natuursteen mooi oud wordt, dat wil zeggen dat onvermijdelijke sporen van gebruik geen invloed hebben op het fraaie uiterlijk en deze juist verdiepen. Overigens heeft deze uitvoering een tweetal bewerkingen ondergaan: de stenen zijn gezoet (licht opgeschuurd voor een glanzender oppervlak) en getrommeld (kunstmatig van een doorleefder, matuurlijker ogend uiterlijk voorzien). D, geschikt voor wanden als vloeren, kan binnen en buiten toegepast worden (vorst-bestendig) en is geschikt voor gebruik met vloerverwarming. De beschikbare maten in gezoete en getrommelde uitvoering zijn 60 x 60 x 1,8 cm en 20 x 20 x 1,8 cm. B T Sanitair Online zijn voor deze natuursteentegels ook zogeheten boordstenen leverbaar (100 x 12 x 5 cm). Boordstenen zorgen niet alleen voor een mooie afwerking van een terras op pad, maar zijn ook noodzakelijk om de betegeling op haar plaats te houden.

58 VRAAG EN ANTWOORD I voor vloerverwarming? I ook geschikt voor toepassing buitenshuis? I voor natte ruimtes? K elke ondergrond gelegd worden? J, zelfs uitstekend te combineren met vloerverwarming omdat het goed warmte opneemt en slechts geleidelijk afstaat. Wel is het van groot belang om het juiste hecht- en voegmiddel te gebruiken. D wel (mits voor goede drainage en afschot wordt zorggedragen), maar niet allemaal. Ook is het belangrijk om de afwerking in ogenschouw te nemen. Gladde (gepolijste) oppervlaktes zijn niet aan te raden. Vochtig natuursteen wordt glad. Kies daarom voor buiten dus juist tegels met een stroef oppervlak. Door weersinvloeden (neerslag, UV-straling) zal natuursteen in de openlucht doffer worden. V, mits goed geimpregneerd, uitstekend geschikt voor natte ruimtes. Wel is het zaak om de juiste (waterbestendige) hecht- en voegmiddelen te gebruiken. Bovendien moeten vloeren van een anti-slip bewerking/laag voorzien worden. Natuursteen dat voortdurend aan vocht wordt blootgesteld vereist wel meer onderhoud. J, wel, mits deze maar egaal, stabiel en draagkrachtig is. In de buitenlucht moet voor goede drainage en afschot (afwatering) gezorgd worden. Hoe droger de ondergrond, hoe beter.

59 VRAAG EN ANTWOORD (vervolg) Z in een partij natuursteentegels van dezelfde serie gegarandeerd identiek? N. Bij tegels van natuursteen is geen enkele tegel 100% hetzelfde. Dat is geen nadeel, maar onderdeel van de charme van het product. Wel zullen alle tegels een hele grote gelijkenis vertonen wat betreft kleurstelling en patronen, omdat zij uit dezelfde blokken gezaagd zijn, welke op hun beurt uit dezelfde locatie van de groeve komen. Een lichte mate van verloop is desondanks een mogelijkheid. Dat kunt u het beste opvangen door tijdens het leggen/zetten afwisselend tegels uit verschillende dozen te gebruiken. Op die manier voorkomt u eilanden en worden de tegels onopvallend gemixed. W met verwerkt is geaccepteerd? D dat wanneer tegels eenmaal verwerkt zijn, geen reclamaties meer mogelijk zijn met betrekking tot zichtbare productiefouten en kleur- of maatverschillen. Het is daarom van belang dat u altijd direct na ontvangst, maar in elk geval voordat u gaat verwerken, de geleverde tegels controleert. Zijn alle dozen uit dezelfde partij? Zijn meer tegels beschadigd dan toelaatbaar (meer dan 3%)? Zijn er zichtbare gebreken aan de tegels? Zijn het sowieso de tegels die u besteld heeft?

60 HOEVEEL NODIG? H tegels u nodig heeft is een verhaal apart. Vandaar deze paragraaf. Het merkwaardige doet zich namelijk voor dat de hoeveelheid benodigd materiaal meestal wordt uitgebrukt in vierkante meters. Niet in aantal tegels. Ook de prijs staat doorgaans vermeld per vierkante meter. Niet per tegel. Verkoop daarentegen geschiedt niet per vierkante meter, en ook niet per tegel, maar per doos. Het aantal vierkante meter en het aantal tegels per doos is afhankelijk van de afmeting van de tegels (en van de fabrikant, want die houden er weer eigen ideeën op na). Bovendien heeft u meer tegels nodig dan er in een vierkante meter passen (in verband met snijverlies) en moet u incalculeren dat er een paar tegels per partij beschadigd zijn. Bent u er nog? Vrees niet, want in de praktijk valt het eigenlijk best mee. U lengte en de breedte van de te betegelen oppervlaktes en vermenigvuldigt deze met elkaar om het aantal vierkante meters te vinden. Dit aantal geeft u op in de calculator die u bij de tegel van uw keuze in onze webshop aantreft. Vervolgens geeft u het percentage snijverlies aan waarmee u rekening wenst te houden (0%, 5%, 8% of 10%). Op basis van de afmetingen van de gekozen tegel en het aantal exemplaren van die tegel per doos, rekent de calculator automatisch voor u uit hoeveel dozen u nodig heeft. Daarbij treft u dan tevens een opgave aan van de totale aankoopkosten. B of zetten van tegels treedt, afhankelijk van het gekozen legpatroon, verlies op als gevolg van het op maat snijden om tegels passend te maken. T, geplaatst, oersterk, maar tijdens opslag, overslag en transport zijn ze heel kwetsbaar. Daardoor is het bijna onvermijdelijk dat er per partij een enkele tegel beschadigd raakt. Zolang het verlies binnen een marge van 3% blijft, is dit in de prijs ingecalculeerd en geen reden voor reclamatie. Meestal kunnen beschadigde tegels dienst doen als passtuk om het snijverlies te beperken.

61 RECHT VAN RETOUR? H de (natuursteen-) tegelbranche u adviseert om meer tegels te bestellen dan strikt noodzakelijk volgens het aantal benodigde vierkante meters, is men vrij unaniem in de stelling dat overbodige tegels niet geretourneerd kunnen worden. Zelfs geen complete dozen. Ook bij Tegels en Sanitair Online hanteren wij deze regel. Niet om meer tegels te verkopen (geloof ons, die één of twee dozen extra maken het verschil ook niet), maar omdat eenmaal verkochte tegels die enige tijd uit de handel geweest zijn (de periode dat ze bij u thuis stonden) vrijwel nooit meer verkocht kunnen worden. Elke doos tegels maakt namelijk deel uit van een grotere partij die gelijktijdig gewonnen of geproduceerd is en daardoor in grote lijnen identieke kenmerken heeft. Zouden tegels van verschillende partijen met elkaar gemixed worden, dan zullen onvermijdelijk (kleur- en/of maat-) verschillen optreden. Om die reden adviseren wij ook om bij het in ontvangst nemen van tegels goed te controleren of alle dozen uit dezelfde partij afkomstig zijn. U een aantal tegels teveel hebben (mits u niet overdrijft natuurlijk) dan tekort. Te weinig tegels houdt het risico in dat, indien nodig, geen 100% identieke tegels uit dezelfde partij nageleverd kunnen worden. Bovendien kan het de afwerking van uw tegelproject vertragen met mogelijk bijkomende kosten. Enkele tegels teveel kunnen later (bij eventuele beschadigingen) nog goed van pas komen en nemen in de schuur of bergruimte weinig plaats in.

62 MILIEUVRIENDELIJK? H om commerciële redenen praktijk geworden om op alles en nog wat, terecht of onterecht, de sticker milieu-vriendelijk te plakken. Dat verkoopt beter. Ook in de natuursteenbranche is dit gebruik schering en inslag. Wij doen daar niet aan mee, maar zetten gewoon enkele feiten voor u op een rij. S landschap onherroepelijk. Op sommige plaatsen in de wereld worden (vaak succesvolle) pogingen ondernomen om voormalige steengroeves een nieuw leven in te blazen, maar dat verandert niets aan de oorspronkelijke aantasting. N 100% natuurlijk materiaal met een zeer lange levensduur dat bovendien volledig opnieuw gebruikt of gerecycled kan worden. N (zeer) lange transportroutes, wat bijdraagt aan vervuiling. B van natuursteen vindt slechts minimale vervuiling plaats, in tegenstelling tot de productie van andere bouwmaterialen (metaal, beton, glas, gelamineerde plastics) die veel energie consumeren en een grote impact hebben op CO2 uitstoot. Butchart Gardens, op Vancouver Island in de Canadese provincie British Columbia, is een voorbeeld van succesvolle herinrichting van een voormalige steengroeve. V (zagen) van natuursteen zijn grote hoeveelheden water vereist, onder andere om diamantzagen te koelen. B, bewerken en onderhouden van natuursteen hoeven geen giftige stoffen gebruikt te worden. N aan een lager energieverbruik in woningen.