Pijnacker-Nootdorp, 22 maart 2009

Transcriptie

1 PREEK OVER MARKUS 9,2-13 Pijnacker-Nootdorp, 22 maart 2009 ds. R.T. te Velde Liturgie Votum/groet Zingen Ps. 80:1, 2, 3 [schoolpsalm] Schuldbelijdenis Zingen Ps. 80:8 Genadeverkondiging Zingen Ps. 80:10 Gebed Lezen Markus 9:2-13 (=tekst) Maleachi 3:19-24 Kinderproject, gevolgd door lied aan de piano Tekst = Schriftlezing Preek Zingen LB 289:1, 2, 3, 5 De Tien Woorden Zingen Ps. 36:2, 3 Dankgebed Collecte Slotzang LB 476:1, 4, 5 Zegen Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Dit is een beetje een insidersverhaal, over wat er op die hoge berg gebeurde. Op het eerste gezicht misschien vrij duidelijk, maar als je wat beter kijkt, vraag je je af: waar gaat dit eigenlijk over? Voor wie is dat allemaal bedoeld? Een insidersverhaal, dat klopt ook wel. Jezus neemt drie van zijn leerlingen mee de berg op. Alleen voor hun ogen speelt het hele verhaal zich af. Wat Markus hier vertelt, heeft hij waarschijnlijk rechtstreeks uit de mond van Petrus gehoord. Een paar details in het verhaal wijzen daarop. Petrus, die erbij was, vertelt het zo dat je er nu nog als het ware bij bent. Je ziet het gebeuren. En je hebt net zoveel moeite om het te begrijpen als die drie leerlingen toen. Dit stukje evangelie wil ook ons tot insiders maken. Stap voor stap gaan we mee de berg op en straks de berg weer af. En dan is dit de boodschap die tot ons komt: Hemels licht op de missie van de Messias In het vorige stukje zijn we daar al op uit gekomen: de missie van de Messias. Petrus en de andere leerlingen hebben ontdekt wie Jezus is. Maar ze hebben nog moeite om te volgen wat dat betekent. Daar gaat Jezus ze nu in mee nemen. Het initiatief ligt duidelijk bij Jezus: op een dag die Hij uitkiest de zesde dag neemt Hij Petrus, Jakobus en Johannes mee een hoge berg op. Hij neemt ze als het ware onder de arm, zoals je een tegenstribbelend kind oppakt en meeneemt. Op die hoge berg zijn ze helemaal alleen: echte insiders. 1

2 En dan gaat het gebeuren: voor hun ogen verandert Jezus van gedaante. Je hoort er het verslag van de ooggetuigen in: zijn kleren glanzen helder wit, zo wit als geen enkele wolwasser op aarde voor elkaar kan krijgen. Voor de eenvoudige visser Petrus is dat het toppunt van wit: gebleekte wol. In onze tijd zou je beginnen over de reclame van een wasmiddel. Zelf denk ik bijvoorbeeld aan het stralend wit van een zilverreiger die je hier in de omgeving tegenkomt. Petrus en de anderen kijken hun ogen uit: wat een bovenaardse glans! Dit is een stukje hemel op aarde. t Is ook de enige keer dat zoiets met Jezus gebeurt. Al die jaren liep Hij gewoon rond als mens onder de mensen. Wat Hij zei en wat Hij deed was buitengewoon. Als je t wilde zien, wist je dat Hij meer is dan een mens: de Zoon van God. Maar aan de buitenkant kon je het niet zien, Jezus verborg zijn heerlijkheid. Nu verandert zijn gedaante. Het is nog Jezus zelf, maar Hij ziet er totaal anders uit. Het lijkt erop dat die verandering van Jezus zelf uitgaat. Het licht komt bij Hem van binnen. Pas even later hoor je over hemelse figuren, Elia en Mozes, een wolk en een stem. Eerst is er alleen Jezus die glanzend en blinkend voor de ogen van Petrus, Jakobus en Johannes staat. Even laat Hij zien wie Hij werkelijk is: de Zoon die deelt in de volle glorie van God. Hemels licht, dat komt bij Jezus van binnenuit. Want Hij hoort helemaal in de hemel thuis. Jezus, Hij is een stukje hemel op aarde. Als je daar toch eens bij geweest was! Als je dat had mogen zien: Jezus in volle glorie als Zoon van God. Oogverblindend. Zou je nu in één keer zien en geloven wie Hij is? Intussen verschuift het beeld. Elia verscheen aan hen, samen met Mozes. Verscheen aan hen dat zijn de drie leerlingen. Daar zit een sleutel in voor dit verhaal. Als je het leest, vraag je je af: voor wie is dit bedoeld? Dat hemelse licht, is dat voor Jezus zelf? Maar had Jezus die steun in de rug dan nodig? Elia verscheen aan hen dat laat zien dat het vooral om deze leerlingen gaat. Zij moeten leren zien wie Jezus is en wat er met Hem gaat gebeuren. Elia en Mozes hoe komen die daar? Toch vreemd dat mensen die al gestorven zijn, weer zichtbaar terugkomen op aarde. Juist deze twee, Mozes en Elia, waren niet op de normale manier gestorven, maar door God omhoog gehaald in de hemel. Zij krijgen nu een zichtbare gedaante om bij Jezus op die berg te zijn allebei hadden ze trouwens iets met bergen. De drie leerlingen zien Elia en Mozes met Jezus praten. Waarover spraken zij? Dat vertelt Markus er niet bij. Petrus en de anderen hebben het wellicht niet gehoord. Maar alleen al het zien praten van deze drie is een belangrijk signaal: Jezus staat niet alleen. De twee grote mannen uit het Oude Testament staan achter Hem. Als hemelse gezanten voegen zij in op het punt waar Jezus nu staat: aan het begin van de lijdensweg. Via hen valt hemels licht op deze plek. Als je probeert verder in te vullen waar Elia en Mozes voor staan, kun je verschillende kanten op: - Met z n tweeën vertegenwoordigen zij de wet (Mozes) en de profeten (Elia). Het hele Oude Testament, alles wat God tegen zijn volk te zeggen had, loopt uit op Jezus. - Een andere mogelijkheid: Mozes en Elia staan beide voor de wet, voor wat God wil. Mozes gaf de wet door aan Israël; Elia kwam met al zijn kracht op voor de gehoorzaamheid aan die wet, tegenover de afgodsdienst in de tijd van koning Achab. Als zij nu bij Jezus komen, maken ze zichtbaar dat Gods wil door Jezus uitgevoerd moet worden. - Een derde optie: Mozes kun je zien als de bevrijder, die het volk Israël uit Egypte mocht leiden; Elia is de man die met vlammende ijver probeerde het volk bij God 2

3 terug te krijgen. Maar beide komen ze uit bij Jezus. De bevrijding die Mozes bracht, kon niet compleet worden. Met al zijn vurige hartstocht kon Elia het tij niet keren. Deze helden van het Oude Verbond zijn stukgelopen in hun missie. En nu komen ze met hun tekort bij Jezus, en leggen het in zijn handen om het grote werk af te maken. Van zijn missie moeten zij het hebben. Of je hier kiezen moet, weet ik niet. Laat het allemaal maar meeklinken. De grote lijn zal voor Petrus, Jakobus en Johannes wel duidelijk zijn: de hemel staat achter wat Jezus moet gaan doen. Mozes en Elia komen het Hem vertellen, en als ooggetuigen moeten de drie leerlingen het op zich in laten werken. Wat Jezus vertelt over lijden en sterven, dat is geen vergissing van Jezus. God zelf stuurt twee hemelse getuigen om de route van Jezus te bevestigen. Elia en Mozes daar zit nog iets in, en dat pikt Petrus er uit op. Zij zijn figuren die horen bij de eindtijd. Op de laatste bladzijde van het Oude Testament, in Maleachi 3, zijn we dit tweetal tegengekomen. Het Oude Testament heeft een open einde: de grote dag van de HEER komt eraan. Een dag van wraak over al Gods tegenstanders, een dag van gejuich en vreugde voor wie ontzag heeft voor God. En in afwachting van die dag zegt God: Houd je aan het onderricht van Mozes, mijn dienaar, aan wie ik op de Horeb regels en wetten heb gegeven. Mozes, dat is niet de figuur van vroeger. Mozes heeft toekomst bij een volk dat wacht op de komst van de HEER. En dan Elia: Voordat de dag van de HEER aanbreekt, die groot is en ontzagwekkend, stuur ik jullie de profeet Elia, en hij zal ervoor zorgen dat ouders zich verzoenen met hun kinderen en kinderen zich verzoenen met hun ouders. In de tijd na Maleachi hebben joden over deze woorden nagedacht, en dingen opgeschreven over wat ze verwachten aan het eind van de tijden. Reken maar dat Jezus leerlingen, als gelovige joden, daar ook mee bezig waren geweest en dat dit in hun hoofd zit: als Mozes en Elia op het toneel verschijnen, is het eind van de tijd daar. Nu gaat het open einde van het Oude Testament ingevuld worden. Zo kun je ineens beter de reactie van Petrus begrijpen: Rabbi, het is goed dat wij hier zijn; laten we drie tenten opslaan, een voor u, een voor Mozes en een voor Elia. Hij wist niet wat hij moest zeggen, voegt Markus eraan toe. Petrus is er blijkbaar zelf later achtergekomen hoe dom zijn reactie was. Maar helemaal uit de lucht gegrepen was het niet. Als dit de beloofde eindtijd is, dan wil je die vasthouden! Nu niet weer laten glippen! Graag maakt Petrus drie tenten zodat Elia en Mozes met Jezus hier kunnen blijven. Maar met zijn voorstel grijpt Petrus te ver vooruit. In het eind van de tijd wil God bij zijn volk komen wonen de tent is daar het symbool van. Maar dan gaat het wel om het hele volk, niet alleen om deze drie insiders op de eenzame berg. Herken je daar soms iets van: dat je te snel wilt, net als Petrus? God laat je iets van zijn heil ervaren, en dan wil je het meteen helemaal, hier en nu. Dan vergeet je dat God nog veel meer in petto heeft, niet alleen voor jou maar voor de hele wereld. De lange adem van God, zijn plannen en zijn geduld, daar kunnen wij, kortademige mensen, vaak niet bij. Petrus voorstel wordt zonder woorden opzij geschoven. Er schuift een wolk over de mannen op de berg. Hier komt het hoogtepunt van wat er gebeurt: in die wolk komt God zelf bij hen. Zostraks mochten ze de heerlijkheid van Jezus als Zoon van God zien stralen. Nu komt daar de heerlijkheid van God zelf bij. De wolk is het zichtbare teken daarvan, tegelijk klinkt hoorbaar de stem van God uit de wolk: Dit is mijn geliefde Zoon, luister naar Hem! 3

4 Mijn geliefde Zoon die woorden hebben eerder geklonken uit de hemel. Aan het begin van Markus evangelie, als Jezus gedoopt is door Johannes in de Jordaan, komt een stem uit de hemel: Jij bent mijn geliefde Zoon, in jou vind ik vreugde. Tussen toen en nu kun je twee verschillen horen. Toen, aan het begin van Jezus werk, sprak de Vader hem zelf aan, als een publieke steun in de rug, om zo te zeggen. Nu zijn de woorden uit de hemel gericht tot de drie leerlingen, God wijst Jezus voor hen aan: Dit is mijn geliefde Zoon. En het zelfde zit in het tweede verschil: daar bij de Jordaan zei God tegen Jezus: In jou vind ik vreugde. De diepste bevestiging van wie Jezus is voor de Vader. Nu klinken ook de laatste woorden in de richting van de leerlingen: Luister naar Hem! Jezus weet zelf wie Hij is en wat Hij moet doen. Maar de leerlingen verkijken zich voortdurend op Hem. Zij moeten nu eens goed gaan luisteren naar hun Meester. Niet meer met hun eigen verwachtingen en wensen in het hoofd, maar letten op wat Jezus zegt. En dan zit er in die stem uit de hemel ook een echo uit wat God gezegd had via Mozes in Deut. 18:15. Dat ging over de manier waarop je de weg in het leven kunt vinden. Niet via waarzeggers of door geesten van overledenen te raadplegen. Dat heeft God verboden. Maar dan: Een profeet uit uw midden, uit uw broederen, zoals ik ben, zal de HERE, uw God, u verwekken; naar hem zult gij luisteren. Ik haal dat expres aan uit de oude bijbelvertaling. In de NBV gaat het over profeten meervoud. Dus over alle profeten die er in de tijd na Mozes geweest zijn. Dat kan ook: naar elk van die profeten moest het volk luisteren. Maar in die woorden uit Deut. 18 zit iets wat bij Jezus pas helemaal tot zijn recht komt. Hij is de grote profeet zoals Mozes. En daarom zegt de stem uit de hemel nu tegen de leerlingen: Naar Hem moet je luisteren. Elia en Mozes, dat zijn de groten uit het Oude Testament, zij spraken namens God. Maar nu gaat God daar bovenuit met Jezus. Luister naar Hem! Voor Petrus en de anderen is dat heel concreet: spreek Jezus niet tegen als Hij het heeft over lijden en sterven. Maar die oproep blijft heel algemeen staan ook voor ons vandaag. Als je met Jezus te maken krijgt, dan past maar één ding: luisteren! Ga niet naar Jezus toe met je eigen verwachtingen, span Hem niet voor het karretje van je eigen idealen. Val Hem niet in de rede met je eigen verhalen. Maar zwijg, en luister! Wat een hoogtepunt: die stem uit de hemel, de stralende glans van de Zoon van God, in gezelschap van hemelse boden Mozes en Elia. Maar opeens is de hemel weer dicht. De drie leerlingen zijn weer alleen met Jezus op de berg. En meteen zetten ze dan maar de afdaling in. Op weg naar beneden doorbreekt Jezus het zwijgen. Bovenop de top hebben we van Hem geen woord gehoord. Nu geeft Hij de drie leerlingen opdracht om te zwijgen over wat ze hebben meegemaakt. Ze mogen het aan niemand vertellen voordat de Mensenzoon uit de dood zou zijn opgestaan. Jezus kent zijn leerlingen, de impulsieve Petrus voorop. Ze zouden Hem opnieuw voor de voeten lopen als ze nu gingen rondbazuinen hoe ze een stukje hemel op aarde hadden beleefd. Meteen test Jezus of ze het nu echt begrepen hebben, als Hij spreekt over de opstanding uit de dood. Opstanding daar moet aan vooraf gaan dat Hij sterft, dat Hij terechtkomt in de dood. De leerlingen doen erg hun best om gehoor te geven aan de stem uit de hemel: ze luisteren naar wat Jezus zegt. Ze pakken Jezus woorden vast en proberen de betekenis ervan te ontdekken. Maar dat lukt niet meteen, ze kunnen het eigenlijk niet plaatsen. Opstanding dat kennen ze, en dat geloven ze. Maar voor hen is dat iets wat aan het eind van de tijd gebeuren gaat met ieder die voorheen gestorven was. Zo willen ze weer heenspringen over wat Jezus hun probeert duidelijk te maken: dat de weg van de Messias door de dood heen voert en dan pas bij de opstanding komt. Opstanding, dat 4

5 kan toch wel meteen, als einde van de tijd? Het eind van de tijd daarom komen ze weer aanzetten met Elia, die ze immers net op de berg nog hebben gezien. Elia komt toch alles in orde maken? Ja, zo hebben we het heel kort gelezen bij Maleachi, en Jezus geeft ze daarin gelijk. Maar dat in orde maken gaat wel anders dan ze zich voorstellen. Elia is al gekomen de leerlingen hebben een belangrijke stap gemist. Jezus doelt op Johannes de Doper die het voorbereidende werk voor de Messias moest doen. Maar kijk eens wat ze met hem gedaan hebben: hij is genegeerd door de religieuze leiders, gevangen genomen en onschadelijk gemaakt door koning Herodes. En in diezelfde lijn gaat het met de Mensenzoon, de Messias: Hij moet veel lijden en zal met verachting worden behandeld. Kort komt wat Jezus zegt hier op neer: denk nu niet dat je het komende stuk van mijn weg kunt overslaan om meteen bij het einde uit te komen! Je leest in je bijbeltje over Elia die komen moet. Maar lees dan ook eens verder, wat de profeten zeggen over het lijden van de Messias. Hemels licht, dat kun je ontdekken in je eigen bijbeltje. Maar doe dan wel je ogen open! Zo komen de drie leerlingen met Jezus weer beneden. En meteen moeten ze zich in het gewoel van de massa storten. Maar zullen ze vasthouden wat ze daar bovenop die berg hebben meegemaakt? Zullen ze meenemen wat Jezus hun duidelijk gemaakt heeft? Zullen ze in hun hart dat woord bewaren over de opstanding uit de dood? En wij? Houden wij dit vast. In zekere zin hebben wij het makkelijk. Achteraf begrijpen we hoe de weg van Jezus moest gaan. Maar kunnen we erbij, en kunnen we accepteren dat die weg nodig was om ons, heel persoonlijk, te verlossen uit de macht van de zonde? Je wilt zelf het liefst door de binnenbocht, niet al te moeilijk doen. Maar God kiest de koninklijke weg. De hemel op aarde, die komt er niet zomaar. Even ging het hemels licht aan op die berg. Maar dan ga je weer met Jezus mee, door het donker van het lijden en dood. Volg het hemels licht op het spoor van Jezus. Houd Hem vast, en ontvang dan van Hem het leven, de opstanding uit de dood. Amen 5