Late effecten van de behandeling van kanker: chemotherapie en hormoontherapie. Maaike de Boer, internist-oncoloog, MUMC+
|
|
|
- Karen Jacobs
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Late effecten van de behandeling van kanker: chemotherapie en hormoontherapie Maaike de Boer, internist-oncoloog, MUMC+
2 Toename overleving kanker door effectievere behandelingen
3 Seasons of Survivorship Permanent survivorship Cancer free Acute survivorship Transitional survivorship Extended survivorship Cancer free Permanent survivorship Long term/late problems Diagnose en behandeling Afronden behandeling, terug naar nieuwe normale situatie Observatie en controles Permanent survivorship Second(ary) cancers Leven na kanker 69% van overlevers is meer dan 5 jaar na diagnose Cancer J 2013, 19,
4 Korte en lange termijn effecten van behandeling van kanker Chirurgie: lichaamsveranderingen, littekens, verminking Radiotherapie: bestralingseffecten: huid, haren, organen Chemotherapie: korte en lange termijn effecten, tijdelijk of permanent Hormoontherapie: tijdelijke en permanente bijwerkingen
5 Bijwerkingen van chemotherapie: korte termijn Vrijwel altijd passagère
6 Lange termijn effecten van chemotherapie -algemeen- Moeheid Cognitieve dysfunctie Slapeloosheid Pijn Verminderde eetlust Problemen met seksualiteit Infertiliteit/vervroegde menopauze
7 Lange termijn effecten van chemotherapie -specifiek- Neuropathie taxanen, platina-analogen Hartspierfunctie vermindering Longfibrose antracyclinen, trastuzumab bleomycine Nierfunctie achteruitgang cisplatin Gehoorsverlies cisplatin Verhoogd cardiovasculair risico cisplatin
8 Chemotherapie en hormoontherapie: effect versus bijwerkingen effect bijwerkingen
9 Toegevoegde waarde van chemotherapie: AdjuvantOnline!
10 Casus 1: vrouw, 39 jaar Secretaresse, getrouwd, 3 kleine kinderen Dec 2012: pt2n0 mammacarcinoom rechts, triple negatief, graad 3 Borstsparende operatie, gevolgd door bestraling Adjuvant 6 kuren TAC chemotherapie Allergische reactie op docetaxel: na 1 TAC kuur nog 5 FEC kuren Tijdens kuren vermoeid, stomatitis
11 Casus 1: vrouw, 39 jaar 2 maanden na einde kuren: start Herstel en Balans Na Herstel & Balans betere conditie, maar blijft kortademig bij sporten: lukt niet meer Evaluatie door cardioloog: Echo hart: ejectiefractie 51% (normaal > 60%) Hypertensie Conclusie: verminderde hartpompfunctie ten gevolge van anthracycline in chemotherapie, mogelijk in combinatie met hypertensie Behandeling: ACE-remmer (bloeddrukverlager) Vermindering van de klachten, sporten blijft moeilijk
12 Risico op hartschade bij anthracyclinen Risicofactoren: -oplopende dosis -leeftijd -bestraling mediastinum -hormoon therapie -risicofactoren HVZ -DM2 -hypertensie -COPD -adipositas JNCI 2008, 100,
13 Casus 2: man, 53 jaar Werkzaam in ICT, getrouwd, 2 thuiswonende kinderen : pt3n1 coloncarcinoom, waarvoor hemicolectomie rechts : start adjuvante behandeling met capecitabine en oxaliplatin kuren Weinig bijwerkingen tijdens behandeling. Na 6 kuren persisterende tintelingen vingers waarvoor dosisaanpassing van oxaliplatin
14 Casus 2: man, 53 jaar Na afronden van de 8 kuren toenemende klachten van doofheid en tintelingen van vingers, maar met name voeten Kan niet meer autorijden vanwege verminderd gevoel onder voetzolen. Kan niet meer dan 500 meter lopen vanwege pijn. Start met gabapentine vanwege pijnklachten met redelijk effect. 1 jaar na afronden behandeling persisterende klachten. Rijdt inmiddels in een automaat.
15 Chemotherapie geïnduceerde neuropathie Middelen: Taxanen (paclitaxel, docetaxel) Platina-analogen (carboplatin, oxaliplatin, cisplatin) Bortezomib Thalidomide Risicofactoren: al bestaande neuropathie diabetes mellitus Pathofysiologie: oxidatieve stress door ontsteking, schade aan mitochondriën
16 Chemotherapie geïnduceerde neuropathie Symptomen: Gevoelsstoornissen: doof gevoel, overgevoeligheid Tintelingen Pijn Verminderde propriocepsis Verminderde kracht Preventie: Dosisreductie of staken behandeling met chemotherapie In onderzoek: venlafaxine Behandeling: Duloxetine (antidepressivum), gabapentine, amitryptiline In onderzoek: neurostimulatie, acupunctuur
17 Casus 3, vrouw 41 jaar Getrouwd, 2 kinderen van 5 en 8 jaar, werkt als huishoudelijke hulp : mammacarcinoom rechts, pt1an0, ER+, HER2Neu : lumpectomie rechts, gevolgd door radiotherapie mamma wil alles doen om de kans op recidief zo klein mogelijk te maken en haar kinderen te zien opgroeien : start adjuvante chemotherapie: -doxorubicine/cyclofosfamide 4x -docetaxel/trastuzumab 4x, daarna 14 x trastuzumab ACTH
18 Casus 3, vrouw 41 jaar Tijdens chemotherapie: geen menstruaties meer. Na afronden chemotherapie start tamoxifen (voor de duur van 5 jaar) 6 weken na start tamoxifen eerder op spreekuur: neerslachtig, moe, kan niet meer genieten, zorg voor kinderen nauwelijks op te brengen, ligt hele dag op de bank stemmingsstoornissen wrs tgv tamoxifen Na staken van tamoxifen: herboren Weer gemenstrueerd
19 Casus 3, vrouw 41 jaar Start anastrozol in combinatie met LHRH agonist Jaarcontrole: spierpijn, stijfheid, pijn ellebogen, schouders, polsen, heupen: oude vrouw Veel opvliegers Kan haar eigen huishouden niet runnen, vriendin helpt wekelijks Gewrichtsklachten ten gevolge van vroegtijdige menopauze en anastrozol Advies: bewegen onder begeleiding fysiotherapie, paracetamol
20 Korte en lange bijwerkingen van hormonale therapie (bij mammaca) Opvliegers (m.n. tamoxifen) Dunner haar Verminderd libido Vaginale droogheid Gewrichtsklachten (m.n. aromataseremmers) Spierpijn Osteoporose (m.n. aromataseremmers) Trombose (tamoxifen) Baarmoederkanker (tamoxifen)
21 Behandeling van bijwerkingen hormonale therapie Opvliegers (m.n. tamoxifen): uitleg: overgevoelige thermostaat (kleding in laagjes) clonidine Vaginale droogheid: Premenoduo capsules Evt. verwijzing seksuoloog Gewrichtsklachten (m.n. aromataseremmers) uitleg: geen permanente schade, ook door menopauze bewegen 2 maal per week z.n. paracetamol
22 Behandeling van bijwerkingen hormonale therapie Spierpijn bewegen z.n. paracetamol Osteoporose (m.n. aromataseremmers) Beweging: gewicht dragend (niet: zwemmen) Calcium-vit D suppletie Botdichtheidmeting elke 2 jaar en z.n. bisfosfonaat Trombose (tamoxifen) Uitleg: vliegreizen Baarmoederkanker (tamoxifen) Uitleg: bij vaginaal BV: gynaecoloog
23 Moeheid na behandeling van kanker a distressing, persistent, subjective sense of physical, emotional, and/or cognitive tiredness or exhaustion that is not proportional to recent activity and interferes with usual functioning Tijdens behandeling: % Lang na behandeling: minder frequent Mechanisme onduidelijk combinatie van hormoon dysfunctie, cytokinen dysregulatie, ontregeling bioritme Cancer J 2013, 19,
24 Behandeling moeheid na kanker Onderliggende oorzaak uitsluiten: depressie angst slaapproblemen bijwerkingen van medicatie afwijkingen in hormoonhuishouding Niet-medicamenteus: training (revalidatie), slaaptherapie, cognitieve therapie, yoga Medicamenteus: antidepressiva, ritalin
25 Cognitieve stoornissen na chemotherapie: chemobrein Cancer J 2013, 19,
26 Cognitieve stoornissen na chemotherapie: chemobrein Meestal mild en voorbijgaand, soms persisterend Behandeling: uitleg: meestal voorbijgaand compensatie-strategieën: minder werkbelasting minder multi-tasken lijstjes maken meer slapen Medicatie: weinig effect
27 Take home message Huidige chemotherapie en hormoontherapie effectief: curatiekansen steeds groter Echter: korte en lange termijn effecten Goede voorlichting vóór behandeling: shared decision making Actief signaleren, herkennen en behandelen van late effecten van eerdere behandeling Verder onderzoek naar behandelmogelijkheden van late effecten is nodig! DOEL: optimale aandacht en behandeling van lange termijn gevolgen bij overlevers van kanker
28
Anti-hormonale therapie ja of nee?
Anti-hormonale therapie ja of nee? Borstkanker symposium, 6 oktober 2018 Sissi Grosfeld, verpleegkundig specialist Anti-hormonale therapie Verschillende types borstkanker 70-80% hormoongevoelig Borstkanker
Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Medische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap
Medische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap Sara van Marle-Jeurissen, Huisarts Barbara van der Berg, Verpleegkundig specialist Danny Houtsma, Internist-Oncoloog Birgit Hollmann, Radiotherapeut-Oncoloog
Preventieve eierstokverwijdering.en dan? 31 oktober 2015
Preventieve eierstokverwijdering.en dan? 31 oktober 2015 Prof dr Marian Mourits Gynaecologisch Oncoloog Universitair Medisch Centrum Groningen Preventieve eierstokverwijdering. en dan? Preventieve eierstokverwijdering
De impact van hormonale therapie bij borstkanker. Annette Stutterheim, maatschappelijk werker Marjo Holtkamp, MANP verpleegkundig specialist
De impact van hormonale therapie bij borstkanker Annette Stutterheim, maatschappelijk werker Marjo Holtkamp, MANP verpleegkundig specialist Inleiding Werkingsmechanisme hormoontherapie Bijwerkingen Wat
Gemetastaseerd mammacarcinoom. Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis
Gemetastaseerd mammacarcinoom Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis 19 maart 2018 Inhoud o Cijfers over borstkanker o Verschillende behandelmogelijkheden o casus o quiz Cijfers over borstkanker
H Hormonale therapie bij borstkanker
H.40017.0316 Hormonale therapie bij borstkanker Inleiding Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt en deze stoffen regelen een groot aantal lichaamsfuncties. Hormonen worden in een aantal klieren,
Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede
19 mei 2009 Jaarbeurs Utrecht Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede Hella Bosch Verpleegkundig specialist oncologie Máxima medisch centrum Eindhoven Opening ONS: Lezing
Instructie Pubmed. (toegevoegde dia door Peter Flach)
Instructie Pubmed (toegevoegde dia door Peter Flach) Deze presentatie bevat veel verwijzingen naar literatuur Om deze literatuur snel te vinden, ga naar http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed Voer in het zoekvenster
Megestrol acetaat voor baarmoederkanker (endometrium carcinoom)
Megestrol acetaat voor baarmoederkanker (endometrium carcinoom) Baarmoederkanker Bij u is vastgesteld dat de baarmoederkanker, ook wel endometrium carcinoom genoemd, weer actief is. Uw internist-oncoloog
patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie
patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be Dit
Cognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant
Cognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant Alles wat voorheen automatisch ging, kost me nu inspanning 1. Cognitie en chemotherapie Verschillende soorten even schadelijk
C. 1. Hormoonbehandeling
C. 1. Hormoonbehandeling Heeft u een hormoongevoelige tumor? Dan krijgt u in overleg met uw oncoloog zo nodig een hormoonbehandeling. Een hormoonbehandeling is de behandeling van kanker met hormonen. Dit
Thema: "Overgankelijkheden" D.H. Bogchelman. 10 november 2012
Thema: "Overgankelijkheden" 10 november 2012 D.H. Bogchelman Inleiding Wat is de overgang? Wat gebeurt er in de overgang? Verschijnselen van de overgang Hoe behandelen we overgangsklachten? Wat zijn de
borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie
borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Verschillende soorten behandelingen 5 3. Contactgegevens 7 3 1. Inleiding Graag duiden wij u op het belang van een goede
Menopauze polikliniek. Charlotte Broos, menopauze consulente Ellen Marie Sparidaens, fertiliteitsarts
Menopauze polikliniek Charlotte Broos, menopauze consulente Ellen Marie Sparidaens, fertiliteitsarts Menopauze De menopauze is de laatste menstruatie van een vrouw. Als een vrouw, een jaar lang geen menstruatie
Patiënteninformatie. Hormoontherapie bij borstkanker
Patiënteninformatie Hormoontherapie bij borstkanker Inhoud Inleiding... 4 Omschrijving en doel van de behandeling... 4 Wat zijn hormonen... 4 Verschillende indicaties/redenen voor hormonale behandeling...
INTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 januari 2014 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 januari 2014 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Deze Interline gaat over de volgende werkafspraken: - Subfertiliteit (herzien) -
Menopauze, plaats voor HST? Jan Willem de Leeuw Gynaecoloog Ikazia Ziekenhuis, Rotterdam
Menopauze, plaats voor HST? Jan Willem de Leeuw Gynaecoloog Ikazia Ziekenhuis, Rotterdam Disclosures spreker GEEN Definities Menopauze: de laatste menstruatie in het leven van een vrouw. Deze wordt in
Vroegstadium borstkanker Medicamenteuze behandeling. Jan Drooger Internist-oncoloog Huisartsensymposium 20 september 2017
Vroegstadium borstkanker Medicamenteuze behandeling Jan Drooger Internist-oncoloog Huisartsensymposium 20 september 2017 Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Nothing to disclose Voor
PALLIATIEVE (CHEMO)THERAPIE JA OF NEE?
PALLIATIEVE (CHEMO)THERAPIE JA OF NEE? Astrid Demandt Internist-hematoloog OMC 10 November 2011 CHEMOTHERAPIE/ TARGETED THERAPY Curatief (Neo)-adjuvant Palliatief: geen locale therapie mogelijk of gemetastaseerde
Borstcentrum Bernhoven. Yvonne Paquay Chirurg
Borstcentrum Bernhoven Yvonne Paquay Chirurg Klachten van de borst? Verwijzing naar het borstcentrum voor analyse en zonodig behandeling 2 3 4 Verwijsredenen: > Knobbeltje voelbaar > BOBZ (de bus) > Controle
Oncologische revalidatie
Oncologische revalidatie Inleiding Kanker verandert uw leven van de één op de andere dag. De afdeling Revalidatie van Zuyderland Medisch Centrum Heerlen heeft een gespecialiseerd behandelteam voor mensen
Kanker en diabetes 19-11-2012. Introductie. Co-morbiditeit. Kanker en comorbiditeit. Kanker en diabetes
Kanker en diabetes Introductie Kanker en comorbiditeit Landelijk Overleg Oncologie Verpleegkundigen 8 november 2012 M. Zanders, arts-onderzoeker IKZ Kanker en diabetes Casuïstiek Dillemma s in de praktijk
WELKOM Nascholingsavond Oncologie
Deze nascholing wordt mede mogelijk gemaakt door: WELKOM Nascholingsavond Oncologie 1 Programma Opening & voorstellen Kennistoets Presentatie ziektebeeld en behandelmethoden Pauze Workshops Plenaire terugkoppeling
Systeemtherapie bij mammacarcinoom. Symposium Ontwikkelingen bij borstkanker 20 juni 2013 Utrecht
Systeemtherapie bij mammacarcinoom Symposium Ontwikkelingen bij borstkanker 20 juni 2013 Utrecht Welke therapieën zijn er anno 2013? Chemotherapie Targeted therapy Hormonale therapie MTOR remming Her2
Adjuvante systeemtherapie Patiënte: DM type 2
Take home messages Een 59 jarige vrouw met mammacarcinoom en diabetes. An Reyners Internist-oncoloog UMCG Kankerbehandeling: houd rekening met bijwerkingen op korte en langere termijn Stem af wie waarvoor
Brigitte Slangen gynaecologisch oncoloog MUMC + Maastricht
Brigitte Slangen gynaecologisch oncoloog MUMC + Maastricht Nazorg Evidence van follow up, welke nazorg en door wie Indeling presentatie Take home messages Advies Gezondheidsraad Richtlijn herstel na kanker
Cardio-oncologie. Hartfalen en chemotherapie. dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC. Geen disclosures
Cardio-oncologie Hartfalen en chemotherapie dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC Geen disclosures Introducing a new subspecialty of Cardiology.. Doel Preventie, diagnosticering en behandeling
Trastuzumab (Herceptin )
Trastuzumab (Herceptin ) Borstkanker (mammacarcinoom) De diagnose borstkanker is bij u vastgesteld. Dit wordt ook wel een mammacarcinoom genoemd. De behandeling van een mammacarcinoom bestaat uit een operatieve
Gemetastaseerd mammacarcinoom. Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis
Gemetastaseerd mammacarcinoom Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis 1 april 2019 Disclosures Organisatie van gesponsord congres door Novartis en Eisai Ik doe niet (meer) mee aan advisory
DE OVERGANG. Fred Balder, huisarts
DE OVERGANG Fred Balder, huisarts Bij ongeveer 30% van de vrouwen wordt het dagelijks leven door de overgangsklachten verstoord. Levensfasen van een vrouw puberteit vruchtbaar overgang onvruchtbaar 12jr
Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie. Margot Geerts Verpleegkundig Specialist
Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie Margot Geerts Verpleegkundig Specialist Diabetische polyneuropathie 1. Distale symmetrische polyneuropathie Uitval van een combinatie van sensore,
Het verpleegkundig spreekuur hormonale therapie
Het verpleegkundig spreekuur hormonale therapie Voor patiënten met borstkanker Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw behandelend arts heeft met u besproken dat
Vermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht
Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Helen Dowling Instituut: Begeleiding bij kanker voor (ex-) kankerpatienten en hun naasten: Onder andere: Individuele begeleiding Lotgenotengroepen
Hormoontherapie bij borstkanker
Hormoontherapie bij borstkanker Groepsvoorlichting hormonale therapie Het TweeSteden ziekenhuis (vestiging Tilburg) organiseert regelmatig een groepsvoorlichting hormonale therapie. Deze vindt plaats in
Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Hersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg
Hersenmetastasen Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg Hersenmetastasen (HM) + Introductie + Enkele cijfers. + Wanneer denken we aan HM? + Behandeling van HM (Landelijke
Bewegingsapparaat bij het ouder worden
Meer leren over lichaam en gezondheid Bewegingsapparaat bij het ouder worden Sandrine Bours Reumatoloog MUMC+ Agenda Inleiding Osteoporose Artrose Artritis Reumatoïde artritis Jicht Inleiding Skelet nodig
Hormoonbehandeling bij prostaatkanker Urologie
Hormoonbehandeling bij prostaatkanker Urologie Inleiding Bij u is een kwaadaardig gezwel in de prostaat aangetroffen (prostaatkanker). De uroloog heeft er samen met u voor gekozen om de prostaatkanker
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Bij u is onderzocht of uw tumor hormoongevoelig is en omdat dit bij u het geval is, heeft de arts voorgesteld om te starten met hormonale therapie.
Wat zijn hormonen? Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt en die een groot aantal lichaamsfuncties regelen. Een aantal klieren, organen en weefsels, bijvoorbeeld de eierstokken, maken hormonen.
Slaapproblemen en vermoeidheid bij een neurologische aandoening
Slaapproblemen en vermoeidheid bij een neurologische aandoening Annelies Dalman, neuroloog Jaarvergadering CVA, MS en Parkinson 4 april 2016 Slaap en vermoeidheid Inleiding Slaap Vermoeidheid MS en slaap
CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN
CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,
Breastcancer survivors, levensstijl aanpassingen
18 juni 2008 Jaarbeurs Utrecht Breastcancer survivors, levensstijl aanpassingen Niek Golsteijn Verpleegkundig Specialist Oncologie TweeSteden ziekenhuis, Tilburg Inhoud Overlevers Late gevolgen Voeding
Oefenprogramma s en kanker
24 mei 2005 Jaarbeurs Utrecht Oefenprogramma s en kanker drs. Agnes Klaren Projectmanager oncologie/ radiotherapie Albert Schweitzer ziekenhuis, Dordrecht Hoofdredacteur Oncologica Opbouw presentatie Risicofactoren
Ondersteunende zorg voor mensen met kanker
Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties
Naam:... man/vrouw. Geboortedatum:... Adres:... Postcode en woonplaats:... Telefoonnummer:... Mobiel nummer:... adres:...
Aanmeldingsformulier Oncologische Revalidatie Jeroen Bosch Ziekenhuis Herstel & Balans of Fysieke training Om in aanmerking te komen voor Oncologische Revalidatie moet u het aanmeldingsformulier invullen
Oncologische zorg bij ouderen
Oncologische zorg bij ouderen Balanceren tussen over- en onderbehandeling Johanneke Portielje, HagaZiekenhuis Kring ouderenzorg AMC & partners 12 juni 2013 mamma carcinoom
(neo)adjuvante hormoontherapie
(neo)adjuvante hormoontherapie Stand van zaken Erik Blok Afdeling Heelkunde / Medische Oncologie LEIDS UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM Inhoud 1. Casus 2. Biologie en behandelopties 3. Adjuvante therapie:
Het nazorgtraject. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven
Het nazorgtraject Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven In de afgelopen periode bent u behandeld voor borstkanker. Nu uw behandeltraject is afgesloten begint het nazorgtraject. Hieronder vindt u informatie
Dr. Blanche Schroen Dr. Vanessa van Empel. Afdeling cardiologie UMC+
Dr. Blanche Schroen Dr. Vanessa van Empel Afdeling cardiologie UMC+ Mannen en vrouwen verschillen Hebben mannen en vrouwen dezelfde soort klachten? Dezelfde soort hart en vaatziekten? Dezelfde risico
Vrouwen in de overgang, depressie en de richtlijn M. D E K R U I F D E P R E S S I E A M B U L A N T V R O U W E N P O L I
Vrouwen in de overgang, depressie en de richtlijn M. D E K R U I F D E P R E S S I E A M B U L A N T V R O U W E N P O L I Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker
Cardio-oncologie Hartschade bij/na borstkanker www.hartvoorvrouwen.nl angela.maas@radboudumc.nl Pres Borstkankerver. 26 mei 2018 Radboud Women s Heart Center Opsporing en behandeling hartschade tijdens/na
Kanker is niet voor watjes
Kanker is niet voor watjes SPKS 22 september 2018 2 ele Helen Dowling Instituut Mensen met kanker en hun naasten helpen de ziekte emotioneel te verwerken specialistische psychologische zorg (1100 cliënten
5 borstkanker Adviezen over omgaan met bijwerkingen 7 Vragen / informatie 11
Wat zijn hormonen? Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt en die een groot aantal lichaamsfuncties regelen. Een aantal klieren, organen en weefsels, bijvoorbeeld de eierstokken, maken hormonen.
Seksualiteit en Prostaatkanker
Seksualiteit en Prostaatkanker Voorlichtingsdag Prostaatkanker, Maandag 7 September 2009 Dr. André Vis, Uroloog VUmc Oncologische Urologie Minimaal Invasieve Urologie Seksualiteit en Prostaatkanker De
AANMELDINGSFORMULIER ONCOLOGISCHE NAZORG HERSTEL & BALANS OF FYSIEKE TRAINING
AANMELDINGSFORMULIER ONCOLOGISCHE NAZORG HERSTEL & BALANS OF FYSIEKE TRAINING Om in aanmerking te komen voor Oncologische Nazorg dient u het aanmeldingsformulier invullen en binnen drie weken retourneren
kankeren seksualiteit: eenlastigduo?
kankeren seksualiteit: eenlastigduo? C.M. Bax arts-seksuoloog NVVS IJsselland Duodagen, 7-8 april 2016 Disclosure sheet Vereniging Medische Staf (Disclosureslide voor sprekers op nascholingsbijeenkomsten
Bisfosfonaten bij borstkanker
Oncologie i Bisfosfonaten bij borstkanker Patiënteninformatie Adjuvante therapie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Uw specialist heeft met u besproken dat u, naast de behandeling met hormonale therapie, in
Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden
1/5 Urologie Lastmeter Inleiding Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is. U kunt problemen ondervinden op
Long-term side effects of adjuvant breast cancer treatment Buijs, Ciska
Long-term side effects of adjuvant breast cancer treatment Buijs, Ciska IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Oncologie en Fysiotherapie
Oncologie en Fysiotherapie Voorprogramma Regionale Ledenvergadering RGF Maasvallei Hub Dautzenberg & Piet Slangen, 19 mei 2010 Wat gebeurt er achter de schermen. Wat gebeurt er voor de schermen. IKL IKL-
Vroege en late bijwerkingen van de radiotherapie: Welke, en is er iets aan te doen?
Vroege en late bijwerkingen van de radiotherapie: Welke, en is er iets aan te doen? Liesbeth Boersma, radiotherapeut oncoloog, MAASTRO clinic / MUMC Inhoud Waarom en wanneer radiotherapie, hoe vaak? Bijwerkingen
Nazorg en controles. Mammapoli
00 Nazorg en controles Mammapoli 1 In de afgelopen periode bent u behandeld voor borstkanker. Dit kan een operatie, bestraling, chemotherapie, hormonale therapie, immunotherapie (Herceptin) of een combinatie
Vroegtijdig staken van adjuvante antihormonale therapie door patiënten met borstkanker: een onderzoek naar ervaringen van patiënten Inhoud Inleiding
Vroegtijdig staken van adjuvante antihormonale therapie door patiënten met borstkanker: een onderzoek naar ervaringen van patiënten Marieke Schreuder-Cats Medisch mentor: Els Witteveen Inhoud Inleiding
DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING
DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen
INTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 Concept dd 26 nov 2013 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 Concept dd 26 nov 2013 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Deze Interline gaat over de volgende werkafspraken: - Subfertliteit (herzien)
BEWEGEN BIJ KANKER 17041
BEWEGEN BIJ KANKER 17041 Inleiding De ziekte kanker, maar ook de behandeling, zoals chemotherapie, operatie, bestraling en hormonale therapie, kunnen aanleiding geven tot langdurige vermoeidheid en conditieverlies.
De overgang. Inleiding. Hormonale veranderingen. Het begin en de duur van de overgang
24-05-2019 De overgang Inleiding De meeste vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar. De gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt de menopauze
Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 4-6 maanden postoperatief
Aantal maanden? Datum: Setting: O klinisch O poliklinisch Beoordelaar: (naam) Algemeen Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 4- postoperatief Is de patient opgenomen geweest in een van
ANTIOXIDANTEN BIJ KANKERTHERAPIEËN STANDAARD KANKERTHERAPIEËN GEEN ANTIOXIDANTEN BIJ CHEMOTHERAPIE ANTIOXIDANTEN BIJ KANKERTHERAPIEËN?
ANTIOXIDANTEN BIJ ANTAGONISME OF SYNERGISME? Een literatuurstudie Drs. L.K. de Munck-Khoe STANDAARD Behoefte aan: Selectiviteit Lage toxiciteit Goede tolerantie Lage resistentievorming Verlenging levensduur
Communityacupunctuureindhoven.nl
Er is geen MAGIC BULLET in de Acupunctuur Mensen hebben mogelijk een vaag idee wat Acupunctuur zou kunnen doen voor hen als het om reguliere klachten gaat. Als mensen worden behandeld hopen ze dat Acupunctuur
1. Vragen algemeen. Wat is POI eigenlijk?
WELKOM 1. Vragen algemeen Wat is POI eigenlijk? 1. Vragen algemeen 1. Ik ben altijd onregelmatig ongesteld geweest. Kan dat met de vroege overgang te maken hebben? 2. Heeft deze aandoening een officiële
Medische Publieksacademie
Medische Publiekacademie Medisch Centrum Leeuwarden Leeuwarder Courant Aan de winnende hand Borstkanker 27 oktober 2015 Welkom! #mclmpa 1 Borstkanker aan de winnende hand Marloes Emous, oncologisch chirurg
Cardiotoxiciteit van kankertherapie
Cardiotoxiciteit van kankertherapie Wat is handig voor de huisarts om ervan te weten? Huisarts symposium Ikazia ZH 20 sept 2017 Mireille Emans, cardioloog Maatschap Rijnmond Zuid; Ikazia ZH, Maasstad ZH,
Herstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Stepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend
Stepped care, zelfmanagement en e-health bij het herstel na kanker: van hype naar trend Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw psycholoog, logopedist, taalkundige VU medisch centrum Cancer Center Amsterdam Vrije
.om..uur bij de overgangsconsulente met aansluitend een consult bij de gynaecoloog.
Het overgangsspreekuur U ontvangt deze informatie, omdat u heeft besloten naar de overgangspolikliniek te gaan in verband met uw overgangsklachten. U heeft hiervoor een verwijzing van uw huisarts of medisch
anker Oncologische revalidatie Herstel & Balans
Fysiotherapie anker en kanker Oncologische revalidatie Herstel & Balans Fysiotherapie anker en kanker Oncologiefysiotherapie is gericht op het behandelen, trainen en begeleiden van mensen met kanker. Het
Bijwerkingen en kwaliteit van leven tijdens behandeling met Tyrosine Kinase Remmers en Immunotherapie
Bijwerkingen en kwaliteit van leven tijdens behandeling met Tyrosine Kinase Remmers en Immunotherapie Marion Zimmerman Verpleegkundig specialist longkanker Onderwerpen Tki s, Immunotherpie, voor wie? Bijwerkingen
Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 6-12 maanden postoperatief
9. Follow-up Aantal maanden? Datum: Setting: O klinisch O poliklinisch Beoordelaar: (naam) Algemeen Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 6- postoperatief Is de patient opgenomen geweest
De Overgang: een opvlieger waard?
De Overgang: een opvlieger waard? Cécile Romans Huisarts Neerbeek Kaderarts Urogynaecologie Definitie n Menopauze: laatste bloeding n Climacterium/peri-menopauze/overgang: fase met symptomen van dalend
Opvliegers, Vapeurs, Menopauze, Overgangsklachten, Flushes
Opvliegers, Vapeurs, Menopauze, Overgangsklachten, Flushes De overgang De overgang is een natuurlijke fase in uw leven waarin uw menstruaties onregelmatig worden en uiteindelijk helemaal wegblijven. De
BEWEGEN BIJ PROSTAATKANKER
BEWEGEN BIJ PROSTAATKANKER 1014 Inleiding De ziekte prostaatkanker, maar ook de behandeling, zoals een operatie, bestraling, hormonale therapie en chemotherapie, kunnen aanleiding geven tot langdurige
Darmkanker Presentatie voor Marikenhuis
Darmkanker Presentatie voor Marikenhuis Franka Alofs, verpleegkundig specialist oncologie Linda Geurts, verpleegkundig specialist heelkunde 26 mei 2016 Inhoud Darmkanker Symptomen Diagnose Behandeling
Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014
Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Zorgpad Casus Cervixcarcinoom Follow up Supportive care Soorten zorg in de psychosociale ondersteuning
Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen
Dokter, ik ben zo moe greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Oorzaken chronisch moeheid : > 50%(70%) psychiatrische (co)morbiditeit somatisch onderliggend lijden ( bvb cancerrelated fatigue)
7.1 Anti-hormonale therapie
7.1 Anti-hormonale therapie Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Naast de bekende behandelmethoden als een operatie, bestraling en chemotherapie, is het vaak ook mogelijk borstkanker
Folder premenstrueel syndroom Concept augustus 2014 Ellen Nijkamp, Clasien van der Houwen Gebaseerd op richtlijn premenstrueel syndroom 2012
Folder premenstrueel syndroom Concept augustus 2014 Ellen Nijkamp, Clasien van der Houwen Gebaseerd op richtlijn premenstrueel syndroom 2012 Premenstrueel syndroom Vrouwen met PMS hebben lichamelijk en/of
Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson
Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Maastricht, 9 mei 2017 Dr. A.F.G. Leentjens, psychiater Afdeling Psychiatrie MUMC 1951-2014 1926-2002 Inhoud Depressieve klachten -wat is een depressie?
Borstkanker en hormoontherapie
Chirurgie Borstkanker en hormoontherapie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is hormoontherapie?... 3 Vrouwelijke geslachtshormonen... 3 Wanneer komt u in aanmerking voor een hormoonbehandeling?... 4
Bij de anamnese blijkt dat er een aantal littekens aanwezig zijn. Waarvan er enkele over belangrijke meridianen lopen.
Enkele opmerkelijke patiëntenvoorbeelden: Migraine Vrouw van 53 jaar, sinds 20 jaar migraine, eerst iedere maand 3 dagen, het laatste jaar elke week 2 dagen. Tevens; slecht slapen, rugklachten, last van
WORD IK GEHOORD? Passie voor de patiënt werken met kanker - Manon T. Huizing
WORD IK GEHOORD? Passie voor de patiënt werken met kanker - Manon T. Huizing Goedenmiddag, geachte Lotgenoten & aanwezigen op het borstkankersymposium Word ik gehoord 6 oktober, 2018 Enkele van mijn boute
Toxiciteit bij hoge dosis chemotherapie. Lunchmeeting mogelijk gemaakt door EUSA Pharma
Toxiciteit bij hoge dosis chemotherapie Lunchmeeting mogelijk gemaakt door EUSA Pharma 13.05-13.20 Algemene toxiciteit Maaike de Ruijter, vpk consulent hematologie Spaarne Ziekenhuis 13.20-13.40 Huidtoxiciteit
Inhoud. 10 Voorwoord 10
Inhoud 10 Voorwoord 10 1 11 Algemene inleiding 11 1.1 11 Inleiding 11 1.2 12 De huisarts in historisch perspectief 12 1.2.1 12 De huisarts 12 1.2.2 15 De doktersassistent 15 1.3 16 NHG-standaarden 16 1.4
In beweging! Oncologische revalidatie. Nienke van der Veer, klinisch psycholoog Ingrid van Beerschoten, fysiotherapeut 03-10-2015
In beweging! Oncologische revalidatie Nienke van der Veer, klinisch psycholoog Ingrid van Beerschoten, fysiotherapeut 03-10-2015 Welkom Is bewegen belangrijk? Vermoeidheid en andere klachten bij kanker
Late gevolgen van de behandeling van borstkanker Luc Strobbe
Late gevolgen van de behandeling van borstkanker Luc Strobbe Mammachirurg Nijmegen Waarover hebben we het? Risico Op terugkeer in/rond het litteken Lokaal recidief Op terugkeer in lymfeklieren Regionaal
Hersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 4e Voorjaars Symposium V&VN Landelijk Netwerk Verpleegkundig Specialisten Oncologie 24 maart 2016
Hersenmetastasen Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 4e Voorjaars Symposium V&VN Landelijk Netwerk Verpleegkundig Specialisten Oncologie 24 maart 2016 Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Leven met kanker. Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw. VUmc Keel-, Neus- en Oorheelkunde / hoofd-halschirurgie. VU Klinische Psychologie
Leven met kanker Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw VUmc Keel-, Neus- en Oorheelkunde / hoofd-halschirurgie VU Klinische Psychologie Leerstoel wordt gefinancierd door Alpe d HuZes Zeer succesvolle fondsenwerver: