jaarverslag Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat VT Amsterdam

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "jaarverslag Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam"

Transcriptie

1 jaarverslag 2004 Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat VT Amsterdam tel fax

2

3 1 INLEIDING Dit verslag betreft 2004, het zevende jaar van het Steunpunt. Voor dit jaar was geen speerpunt afgesproken. We volgden de richtlijnen van het meerjaren beleidsplan : In de periode zal, evenals in de voorgaande beleidsperiode, dienstverlening het centrum van de activiteiten van het Steunpunt vormen. Bijscholing en onderzoek (doelen 3 en 4) zijn daarnaast belangrijke aandachtspunten. Hoewel dienstverlening en advisering in 2004 nog steeds belangrijk waren, constateren we dat bijscholing en onderzoek een even groot deel van de activiteiten vormden. 2 KERNTAKEN De formatie voor advisering en dienstverlening was in fte, evenveel als in voorgaande jaren. Het totale aantal vragen was in 2004 kleiner dan in 2003 (zie bijlage I). Daar staat tegenover dat de medewerkers meer presentaties hebben gegeven in de vorm van lezingen, workshops en cursussen. Een verklaring voor de daling van het aantal vragen is mogelijk het toegenomen gebruik van de website. Met name de bibliografie en de informatie over cursussen werden vaak geraadpleegd. Het feit dat het aantal vragen naar lesmateriaal en naar cursussen aan het Steunpunt duidelijk is gedaald, ondersteunt dit vermoeden. Niet alle tijd die voor dienstverlening was gereserveerd werd daadwerkelijk daarvoor gebruikt. De vrijgekomen tijd werd gebruikt voor onderzoek en voor het initiëren van projecten. 2.1 INFORMATIECENTRUM BIBLIOTHEEK De bibliotheek is in 2004 uitgebreid en bevat nu ongeveer 1600 titels. Mensen die op bezoek komen, zijn over het algemeen zeer tevreden over de omvang en de inhoud van de bibliotheek. BIBLIOGRAFIE Ook de bibliografie is in 2004 verder aangevuld en bevat nu ongeveer 6040 titels. Er is hard gewerkt aan de actualisering, aanvulling en uitbreiding van de informatie die bij de afzonderlijke titels hoort zoals prijzen, beschrijvingen en links naar on line recensies In 2004 is speciale aandacht besteed aan audio-visueel materiaal. Er is een uitgebreide inventarisatie gemaakt van recent verschenen nederlandstalige CD s, films, video s en DVD s. Daaruit zijn ca 100 titels geselecteerd die relevant werden geacht voor het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Deze worden opgenomen in de bibliografie en kunnen als thematische lijst worden geselecteerd. 1

4 WEBSITE Er is een Franse versie van de website opgenomen in Daarnaast is gewerkt aan de verbetering van de functionaliteit en is een aantal rubrieken inhoudelijk vernieuwd. FACILITAIR Een van de vaste computers werd vervangen en een printer werd aangeschaft. Ten gevolge van een onderzoek naar het meubilair door ARBO-deskundigen zijn de bureaus vernieuwd. Dit laatste heeft de Faculteit der Geesteswetenschappen gefinancierd. Een deel van de ICT-werkzaamheden van het Steunpunt werd in 2004 uitbesteed aan een Nederlands-Litouws programmeerbedrijf (zie ook 3). 2.2 VERZAMELPUNT VAN EXPERTISE In het meerjarenplan is opgenomen dat het van belang is in de toekomst te blijven werken aan een verdere profilering van het Steunpunt als loket voor alle zaken betreffende het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Het netwerk dat is opgebouwd vraagt om onderhoud. Een van de middelen daartoe zijn bezoeken aan de bijeenkomsten van docentenplatforms. Medewerkers van het Steunpunt waren aanwezig op de volgende congressen en docentenbijeenkomsten: ALCS-conference Sheffield (2 pers) Contrastief Colloquium Louvain-la-Neuve Docentenbijeenkomst Berlijn Docentenbijeenkomst Madrid AANS-conference Minneapolis Docentenplatform Moskou Jubileumcongres Warszawa De medewerkers leverden aan alle bijeenkomsten een bijdrage in de vorm van een workshop of lezing. In Moskou en Minneapolis verzorgden ze preconferences voorafgaand aan docentenbijeenkomsten. In Moskou bestond de preconference uit een workshop van een dag over ICT en taalonderwijs, gegeven door Sebastian Fuchs. In Minneapolis gaf Alice van Kalsbeek samen met een collega uit Leuven (Helga Van Loo) een driedaagse cursus over integratie van (Vlaamse) cultuur in de lessen taalvaardigheid. Hier volgt een impressie van een van de deelnemers: Voorafgaand aan de conferentie werd van 1 t/m 3 juni een workshop aangeboden over het thema Vlaamse cultuur in het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Aan deze workshop, onder leiding van Alice van Kalsbeek van het Steunpunt Nederlands als vreemde taal, Universiteit van Amsterdam en Helga van Loo van het Instituut voor Levende Talen, Katholieke Universiteit Leuven, namen dertien universitaire docenten Nederlands en twee medewerkers van de Nederlandse Taalunie deel. In een intensief programma van drie dagen hebben de deelnemers hun kennis van de Vlaamse cultuur verdiept en kennis gemaakt met nieuwe vaardigheden en bronnen om cultuur zinvol in het onderwijs taal te integreren. De docenten hadden een zeer gevarieerde syllabus voorbereid, waarin, na een inleidende discussie over het begrip cultuur, allerlei aspecten van cultuur aan de orde kwamen: kennis van land en volk, taal, literatuur, muziek, kunst 2

5 enzovoorts. Ten slotte kregen de cursisten de gelegenheid het geleerde in een per groep voor te bereiden lesplan om te zetten. Aan het eind van de workshop werd een aantal leergangen, woordenboeken en ander lesmateriaal vergeleken en besproken. De cursus was een groot succes. Uit de reacties en suggesties van de cursisten blijkt dat er behoefte bestaat aan een voortzetting op toekomstige conferenties [Jenneke Oosterhoff in IVNkrant 14, oktober 2004]. 2.3 DIENSTVERLENING EN ADVISERING Dienstverlening/advisering is onder te verdelen in de volgende subtaken: concrete vragen beantwoorden; advisering bij het opzetten en uitvoeren van projecten; advisering op locatie (extra muros) door het geven van cursussen aan docenten en colleges aan studenten; advisering op locatie (extra muros) door het houden van lezingen en het geven van presentaties tijdens bijeenkomsten van docenten; advisering middels commissies en raden. VRAGEN In 2004 zijn op het Steunpunt 168 vragen binnengekomen. De meeste vragen kwamen via e- mail (zie bijlage I). Het aantal bezoekers aan het Steunpunt blijft gering. In 2004 was weer een Steunpuntmedewerker uitgenodigd om een workshop te verzorgen op het Seminarie voor Nederlandse Taal en Cultuur. De deelnemers aan die workshop brachten een bezoek aan het Steunpunt. Vragen zijn afkomstig uit 19 verschillende landen (32 in 2003). Zie voor bezoekers van de website bijlage II. LANGDURIGE ADVIESTAKEN: Adviseur Scholingsplan van het Erasmus Taalcentrum Jakarta. Adviescommissie Huygens beurzen. Adviescommissie Projectsubsidies Resonansgroep Certificaat Nederlands als vreemde taal Ook binnen de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam was vraag naar de expertise van het Steunpunt. Alice van Kalsbeek gaf gastcolleges aan studenten die een duale master NT2 doen en aan hen die een minor NT2 volgen. 2.4 COÖRDINATIE EN INITIATIE VAN PROJECTEN In 2004 zijn de projecten Taalunieversum, Virtual Department en Scholingsproject Indonesië gecontinueerd. Er zijn enkele kleine projecten geïnitieerd en afgerond (zie 3). 3

6 2.5 BELEIDSADVIEZEN In het kader van de evaluatie van het scholingsproject in Indonesië wordt een aantal aanbevelingen gedaan die indirect ook het beleid van de Taalunie betreffen. Dit geldt ook voor het VDD-rapport. 2.6 ONDERZOEK In 2004 was er enige tijd gereserveerd voor onderzoek en deskundigheidsbevordering (DBV). In het kader van DBV nam Alice van Kalsbeek deel aan een aantal bijeenkomsten van de leerstoelgroep tweedetaalverwerving. Daarnaast schreef ze een artikel over recente methodes en benaderingen naar aanleiding van een lezing daarover op de ALCS-conferentie in Sheffield. Ze leverde een bijdrage in de vorm van een plenaire lezing aan het ANBF-colloquium in Louvain-la-Neuve over contrastief cultuuronderwijs. Het onderwerp contrastief cultuuronderwijs inspireerde tot verder onderzoek naar de rol van cultuur in het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Hierover verrichtte ze een literatuurstudie. Met dit onderwerp zal ze verder gaan in Er is sprake van samenwerking met collega s uit Sheffield op dit gebied. Eva van Lier en Rosa Spanjaard ontwikkelden een proeve van een instrument om de moeilijkheidsgraad van literaire teksten te beoordelen. Ze pasten het instrument toe op een aantal verhalen en korte romans. Hun bevindingen zijn gevat in twee artikelen die aan NEM zijn aangeboden. (Zie ook 3). Sebastian Fuchs hield zich bezig met verschillende aspecten van het Europees referentiekader, met de verhouding van toetsen en didactiek en met verschillende aspecten van het computerondersteund onderwijs. 3 PROJECTEN De in deze paragraaf genoemde activiteiten behoren niet tot de kerntaken van het Steunpunt, maar liggen wel in het verlengde daarvan. De projecten worden extern gefinancierd. Van de onder 3.1 genoemde projecten zijn afzonderlijke verslagen gemaakt. 3.1 PROJECTEN DIE OP VERZOEK VAN DE NEDERLANDSE TAALUNIE WERDEN UITGEVOERD TAALUNIEVERSUM Het project Taalunieversum werd gecontinueerd in Het Steunpunt heeft hierbij een advieserende, coordinerende en uitvoerende taken. Projectleider is Sebastian Fuchs. Over de activiteiten bij dit project is een apart projectverslag beschikbaar. INDONESIË Het Steunpunt is betrokken geweest bij de ontwikkeling en uitvoering van het project Scholing NVT-docenten in Indonesië Het gaat om een omvangrijk project dat drie hoofdonderdelen heeft: taalvaardigheid, didactiek taalverwerving en intervisie/collegiale reflectie. Het project beslaat alle docenten Nederlands in Indonesië. De uitvoering is in handen van drie gastdocenten (in samenwerking met Indonesische docenten), waarvan Alice van 4

7 Kalsbeek er een is. Ze was in 2004 negen weken in Indonesië als adviseur en om een deel van het project uit te voeren. Omdat 2004 het laatste jaar van het project is, schreef ze ook een evaluatierapport. VIRTUAL DEPARTMENT DUTCH In 2002 heeft de Taalunie het Steunpunt benaderd met de vraag om als externe evaluator bij het project Virtual Department Dutch op te treden. De evaluatie betrof de periode In dit kader is Sebastian Fuchs meerdere malen in Engeland geweest. Het project sluit af met een evaluatieverslag voor de projectuitvoerders en de Nederlandse Taalunie. 3.2 PROJECTEN DIE GEÏNITIEERD ZIJN DOOR HET Er zijn in 2002 en 2003 twee lespakketten ontwikkeld met ieder tien fragmenten. De filmpjes van deel 1 en de transcripten zijn te zien op de website die gehost wordt door Radio Nederland Wereldomroep ( In het kader van het project Taalunieversum is de digitalisering van deel 2 ter hand genomen (zie 3.1). DOCENTENPORTFOLIO Nu het werken met een portfolio voor studenten op steeds meer Europese onderwijsinstellingen wordt ingevoerd en het onderwijs allerwegen competentiegericht wordt, lijkt het zinvol de mogelijkheid te onderzoeken om een portfolio voor vreemdetalendocenten te construeren. Het Steunpunt heeft in 1998 een Profiel voor de docent Nederlands als vreemde taal opgesteld. Dat is echter niet geformuleerd in termen van competenties. Bovendien zijn daarin de eisen voor taalvaardigheid niet geformuleerd. Uit recente ervaringen met het PAT-examen ontstond de indruk dat het PAT geen garantie geeft wat betreft de beheersing van het Nederlands als vaktaal van docenten nvt/nt2. In Indonesië is bijvoorbeeld duidelijk geworden dat personen die het PAT-examen hebben behaald onvoldoende taalvaardig zijn om in het Nederlands te kunnen lesgeven. Aanvullende eisen met betrekking tot vaktaal (instructies, interactie, communicatie) zijn nodig. Een portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal, waarin competenties van docenten op het gebied van didactiek en taalvaardigheid worden gedefinieerd, zou in een behoefte kunnen voorzien. Clara Rekers maakte een inventarisatie van bestaande portfolio s en concludeerde dat er twee documenten zijn die als input kunnen fungeren voor een portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal: 1. het portfolio voor mvt-docenten dat in Nederland is ontwikkeld door SLO en Cinop; 2. het NT2-portfolio voor studenten. Aanvullingen voor taalvaardigheid zouden kunnen worden ontleend aan het CEF niveau C2 en het PAT-examen. De eisen met betrekking tot specifieke vaktaal zouden vanuit de praktijk kunnen worden aangevuld. Supervisie: Alice van Kalsbeek LEESWIJZER Er is veel vraag naar leesmateriaal voor volwassenen met een geringe taalvaardigheid. Gewoon leuke teksten, verhalen, gedichten, romans of strips die voor het plezier kunnen worden gelezen, zonder verwerkingsopdrachten. Om deze vraag te beantwoorden heeft het Steunpunt een lijst met criteria ontwikkeld waaraan teksten getoetst kunnen worden. Wetenschappelijk is dit een nog braakliggend terrein, maar er zijn wel allerlei 5

8 aanknopingspunten gevonden met andere onderzoeken. In 2003 is die taak in eerste instantie uitbesteed. Met de resultaten van dat vooronderzoek zijn de student assistenten Eva van Lier en Rosa Spanjaard in 2004 verder gegaan. Hun activiteiten hebben geresulteerd in twee artikelen voor NEM en een aantal teksten die volgens het instrument zijn ingedeeld naar moeilijkheidsgraad. Voor zover de inhoud niet gevat kan worden in de twee artikelen, wordt die op de website van het Taalunieversum gezet. Supervisie: Alice van Kalsbeek POËZIE De afgelopen jaren heeft Alice van Kalsbeek regelmatig workshops gehouden over het werken met poëzie in de lessen taalvaardigheid. In het poëzieproject zijn de ideeën over poëzie en taalvaardigheid uitgewerkt. Het resultaat is een pakket lesmateriaal voor beginners/halfgevorderden: Poëzie Anders. Het pakket bestaat uit tien gedichten met verwerkingsopdrachten en aanwijzingen voor de docent. De gedichten zijn getoetst aan de criteria voor leesbaarheid die in het kader van het project leeswijzer waren vastgesteld. Hoewel de criteria niet alle van toepassing waren op de gedichten konden ze toch als leidraad worden gebruikt voor een (relatieve) indeling naar moeilijkheidsgraad. Het materiaal is te vinden op de website van het Taalunieversum: Supervisie: Alice van Kalsbeek PERSONELE BEZETTING Projecten worden voor een deel door de vaste medewerkers uitgevoerd. De resterende projectgelden alsmede de vrijgekomen vaste subsidie van het Steunpunt zijn in 2004 evenals in 2003 aangewend voor het uitbesteden van een aantal taken. Voor de digitalisering werd een aantal taken uitbesteed aan het Nederlands- Litouwse bedrijf Kuryba. Een Franse vertaling van de website is gemaakt door een professionele vertaler. Clara Rekers deed een inventariserend onderzoek naar docentenportfolio s. Eva van Lier rondde het onderzoek naar criteria voor leesbaarheid en de toepassing daarvan af. De totale kosten van deze taken bedragen 2700 (exclusief Kuryba) en worden betaald uit de extra ingekomen projectgelden. 4 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 1. Het jaar 2004 heeft een daling laten zien van het aantal concrete vragen naar dienstverlening. Daarmee is dienstverlening in die vorm voor het eerst niet meer de belangrijkste activiteit van het Steunpunt. Projecten (onderzoek, advisering en ontwikkeling) en bijscholing vormden de kern van de activiteiten. Deze projecten leverden weer een aantal interessante producten op: digitaal lesmateriaal, artikelen, lespakketten. 2. Het volgende citaat is afkomstig uit het jaarverslag 2003: We moeten dus concluderen dat de kerntaak onderzoek slechts kan worden uitgevoerd in de zin van: a) studeren en cursussen volgen om bij te blijven; b) reviewachtige artikelen schrijven. Wetenschappelijk onderzoek kan niet worden uitgevoerd binnen de bestaande 6

9 formatie, ook niet in Dit is, gezien het feit dat het Steunpunt onderdeel vormt van een universiteit, zeer te betreuren. Daarnaast verliest het Steunpunt als adviserend orgaan aan geloofwaardigheid. In 2004 was er door een kleiner aantal vragen wat meer tijd voor onderzoek. De daarin geplande taken zijn alle uitgevoerd. Een probleem dat zich hierbij voordoet is de wijze van publiceren. Review-achtige artikelen worden door de redactie van NEM als niet-wetenschappelijk betiteld en derhalve niet geplaatst. Ook voor didactische artikelen en artikelen over praktijkervaringen ontbreekt een medium. Gelukkig heeft het Steunpunt een website waarop we alles kunnen publiceren, maar de vraag is of dat voldoende is. 3. In 2003 was voor het eerst een aantal taken uitbesteed. Die positieve ervaring daarmee deed ons besluiten dat ook in 2004 te doen. Ook dit jaar kunnen we terugkijken op een goede samenwerking met een aantal freelancers. Het aansturen van jonge medewerkers voegt een dimensie aan (het werken op) het Steunpunt toe. Het verdient aanbeveling dit te continueren. 7

10 BIJLAGE I: VRAGEN FIGUUR 1: MEDIUM DAT GEBRUIKT IS VOOR HET STELLEN VAN DE VRAGEN Telefoon Fax 0 0 Brief 3 0 Persoonlijk contact Totaal FIGUUR 2: ONDERWERPEN VAN DE VRAGEN Advies over curriculum 11 9 Info over leermiddelen Info over nascholing 9 4 Info over studie 8 3 Opzetten van bijscholingen 6 1 Opzetten van ontwikkelprojecten 2 1 Advies over projecten Docentenbemiddeling 5 2 Bemiddeling bij contacten Algemene informatie over het Steunpunt 2 2 Overige onderwerpen Informatie over zomercursussen 12 9 Informatie over NT Totaal

11 FIGUUR 3: LANDEN WAARUIT DE VRAGEN AFKOMSTIG ZIJN Australië 3 4 België Canada 5 4 Duitsland Denemarken 2 Estland 1 Finland 2 Frankrijk 5 3 Georgië 4 Griekenland 2 3 Hongarije 2 Ierland 4 India 1 Indonesië 8 5 Iran 1 Italië 8 2 Japan 1 Kroatië 1 Litouwen 1 Marokko 1 Nederland Oekraine 1 Oostenrijk 1 2 Polen 3 Portugal 8 Rusland 14 4 Spanje 4 4 Tsjechië 3 1 Turkije 1 Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten 5 2 Wit-Rusland 1 Zuid-Afrika 2 1 Zweden 5 Zwitserland

12 BIJLAGE II: WEBSITE ALGEMEEN hits bytes bezocht alle opgevraagde bestanden pagina s bezoekers (beste methode) Homepagina SAMENVATTING bezoekers kwamen naar Bij de berekening van dit getal is rekening gehouden met het feit dat er een aantal bezoekers is zonder vast internetadres. (2003: ) 4. In totaal werd de website keer bezocht. Een typische bezoeker bekeek verschillende bestanden voordat de site werd verlaten. Een typisch bezoek duurde 8.27 minuten. In 2003 waren die getallen: , 14.78, Dat betekent dat bezoekers langere tijd bij minder bestanden zijn. 5. De bezoekers kwamen van verschillende internetadressen. (2003: ). 42% van de adressen zijn Europees. 6. De webserver is gekoppeld aan een of meerdere pagina s op 558 verschillende websites verschillende zoektermen werden gebruikt om documenten op de webserver op te sporen via internet zoekmachines zoals Google verschillende zoekdiensten werden gebruikt. 10

13 BIJLAGE III: LEZINGEN, PRESENTATIES EN WORKSHOPS Sebastian Fuchs, Virtual Dutch: bronnen, didactiek en curriculum. Lezing op de ALCSconferentie, Sheffield. Sebastian Fuchs, Curriculum, didaktiek en referenties. Workshop Docentenbijeenkomst Zuid- Europa, Israël en Turkije, Madrid. Sebastian Fuchs, ICT en taalverwerving. Studiedag van het Russisch docentenplatform, Moskou. Sebastian Fuchs, Europese meertalige identiteit? Lezing Warschau, Jubileumcongres. Sebastian Fuchs, Referenzrahmen, Lernzielbestimmung, Zertifizierung. FMF-studiedag, Aken. Sebastian Fuchs, Toetsen en didactiek. Module Taalunie-cursus, Leuven. Sebastian Fuchs, Computer en Internet in het onderwijs Nederlands als vreemde taal. Workshop Seminarie Nederlandse Taal en cultuur, Amsterdam. Sebastian Fuchs, Referenzrahmen, Lernzielbestimmung, Zertifizierung. FMF-studiedag Münster. Sebastian Fuchs, Al weer een toets? Didactische implicaties van toetsing in het onderwijs. Studiedag voor docenten Nederlands/Duits als vreemde taal te Kleef. Alice van Kalsbeek, Presentatie Cultuur in taal voor NT2-docenten bij Intertaal, Amsterdam. Alice van Kalsbeek, Methods and Approaches in Foreign Language Learning and Teaching. Lezing op de ALCS-conferentie, Sheffield. Alice van Kalsbeek, Culturen contrasteren: een zinvolle taak? Plenaire lezing op het Contrastief Colloquium van de ANBF in Louvain-la Neuve. Alice van Kalsbeek & Helga Van Loo, Dutch and Flemish Culture in the Language Class. Preconference AANS, Minneapolis. Alice van Kalsbeek & Helga Van Loo, Workshop Nieuwe Materialen. AANS, Minneapolis. Alice van Kalsbeek, Cursus Nederlands voor docenten bronnentaal in Indonesië. Alice van Kalsbeek, Cursus Instructietaal voor docenten van het Erasmus Taalcentrum Jakarta. Alice van Kalsbeek, Colleges didactiek en taalvaardigheid voor docenten in opleiding, Erasmus Taalcentrum Jakarta. 11

14 Alice van Kalsbeek, Gastcolleges Taal en cultuur, UvA ATW. Alice van Kalsbeek, Taal en cultuur of Cultuur en taal? Workshop voor Nederlandse Vereniging van Taalinstituten, Haarlem. 12

15 BIJLAGE IV: PUBLICATIES 2004 Klara Bonder, Sebastian Fuchs: Rubrik Zeitschriftenschau. In: nachbarsprache niederländisch 2/2003, p Sebastian Fuchs, Europese identiteit: meertaligheid als doel? (te verschijnen in Handelingen Congres Warszawa). Sebastian Fuchs, Kernkompetenzen formulieren und überprüfen. Der Europäische Referenzrahmen und die verschiedenen Diagnoseinstrumente. In: nachbarsprache niederländisch 1/2004, p Alice van Kalsbeek (mmv Rosa Spanjaard), Zojuist verschenen. Rubriek in IVN-krant 1/2004, 2/2004. Alice van Kalsbeek, Van communicatie naar competentie. Recente benaderingen in het onderwijs Nederlands als tweede/vreemde taal. Alice van Kalsbeek, Poëzie en taalverwerving. Nederlandse Taal-, vertaal- en letterkunde. Handelingen van de bijeenkomst van docenten in de Neerlandistiek in Zuid-Europa, Israël en Turkije, Lissabon 2004, p Alice van Kalsbeek, Culturen contrasteren: een zinvolle taak? (te verschijnen in Handelingen van Contrastief Colloquium in Louvain-la-Neuve). Alice van Kalsbeek & Rosa Spanjaard. Poëzie Anders. Tien gedichten met opdrachten voor de taallessen. Eva van Lier & Rosa Spanjaard, De moeilijkheidsgraad van Nederlandstalige literaire teksten voor anderstalige lezers: Een voorstel voor beoordelingscriteria. (aangeboden aan NEM) Eva van Lier & Rosa Spanjaard, De moeilijkheidsgraad van Nederlandse literaire teksten voor anderstalige lezers: Criteria in de praktijk. (aangeboden aan NEM) INTERNE PUBLICATIE Alice van Kalsbeek, Evaluatie project Opleiding en bijscholing docenten Nederlands in Indonesië Jakarta, oktober

JAARVERSLAG 1999 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL

JAARVERSLAG 1999 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL JAARVERSLAG 1999 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam Tel +31 20 525

Nadere informatie

Jaarverslag 2003. Steunpunt Nederlands als vreemde taal. Faculteit der Geesteswetenschappen. Universiteit van Amsterdam.

Jaarverslag 2003. Steunpunt Nederlands als vreemde taal. Faculteit der Geesteswetenschappen. Universiteit van Amsterdam. Jaarverslag 2003 Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam tel +31 20 525 3152 fax +31 20 525 3051 snvt-fgw@uva.nl

Nadere informatie

jaarverslag Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam

jaarverslag Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam jaarverslag 2006 Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam tel +31 20 525 3152 fax +31 20 525 3051 info@snvt.org

Nadere informatie

JAARVERSLAG 2001 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL

JAARVERSLAG 2001 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL JAARVERSLAG 2001 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam Tel +31 20 525

Nadere informatie

JAARVERSLAG 2000 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL

JAARVERSLAG 2000 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL JAARVERSLAG 2000 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam Tel +31 20 525

Nadere informatie

jaarverslag 2002 Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat VT Amsterdam

jaarverslag 2002 Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat VT Amsterdam jaarverslag 2002 Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam tel +31 20 525 3152 fax +31 20 525 3051 snvt-fgw@uva.nl

Nadere informatie

Iedereen West-Vlaams!

Iedereen West-Vlaams! Iedereen West-Vlaams! / start: 2009 / West-Vlaamse identiteit + trots op eigen regio / - campagne met niet-west-vlamingen - verkiezing West-Vlaams woord en West-Vlaamse uitdrukking die niet mogen verdwijnen

Nadere informatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie

Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14. Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Handelsstromen Rozenstruiken 2009 / 14 Zoetermeer, Maart 2009 Peter van der Salm Productschap Tuinbouw, Afdeling Markt en Innovatie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Volume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg

Volume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan direct aan. Volume: 0-49 zendingen

Nadere informatie

Antwoorden Aardrijkskunde Antwoorden Discovery par. 1

Antwoorden Aardrijkskunde Antwoorden Discovery par. 1 Antwoorden Aardrijkskunde Antwoorden Discovery par. 1 Antwoorden door een scholier 1209 woorden 24 februari 2013 4,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra Discovery 1: Noord- Europa IJsland

Nadere informatie

JAARVERSLAG 1998 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL

JAARVERSLAG 1998 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL JAARVERSLAG 998 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL Sebastian Fuchs Alice van Kalsbeek Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 20

Nadere informatie

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO)

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO) Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van (art. 26 OESO) 9/06/2009 I. Nieuwe overeenkomsten die een bepaling bevatten die voorziet in de uitwisseling van bankinlichtingen Brunei 30/04/09 Nieuwe Overeenkomst.

Nadere informatie

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

ANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.9.2018 COM(2018) 651 final ANNEX BIJLAGE bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de werking van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing

Nadere informatie

Statistiek internationale kinderontvoering 2008

Statistiek internationale kinderontvoering 2008 Statistiek internationale kinderontvoering 8 Cijfers 8 Aantal zaken: Aantal betrokken kinderen: Aantal afgeronde zaken : Aantal kinderen in afgeronde zaken: Inkomende zaken: 59 76 44 57 Verzoeken teruggeleiding?

Nadere informatie

Statistiek internationale kinderontvoering 2008

Statistiek internationale kinderontvoering 2008 Cijfers 8 Statistiek internationale kinderontvoering 8 Aantal zaken: Aantal betrokken kinderen: Aantal afgeronde zaken : Aantal kinderen in afgeronde zaken: Inkomende zaken: 59 76 44 57 Verzoeken teruggeleiding

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland mei 2019

Handels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland mei 2019 Handels- en investeringscijfers Zuid-Afrika-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Dan Pretoria, Zuid -Afrika Wat kunt u verwachten bij deze

Nadere informatie

Tarieven Europa: staffel 1

Tarieven Europa: staffel 1 Tarieven Europa: staffel 1 Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan

Nadere informatie

Toerisme in Cijfers Tourism in Figures. Aantal aankomsten per maand, 2016 Number of arrivals by month, 2016

Toerisme in Cijfers Tourism in Figures. Aantal aankomsten per maand, 2016 Number of arrivals by month, 2016 2016 Toerisme in Cijfers Tourism in Figures XL Aantal aankomsten per maand, 2016 Number of arrivals by month, 2016 Juli 2017 AANTAL AANKOMSTEN PER MAAND, 2016 Tabel P. Table NUMBER OF ARRIVALS BY MONTH,

Nadere informatie

virtual dutch evaluatierapport

virtual dutch evaluatierapport virtual dutch evaluatierapport Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam tel +31 20 525 3152 fax +31 20 525 3052

Nadere informatie

4. Op deze manier lezen jullie ook de paragrafen Wandelgangenpolitiek en Obama and the Beast.

4. Op deze manier lezen jullie ook de paragrafen Wandelgangenpolitiek en Obama and the Beast. Tekst actief lezen 1. Jullie gaan in tweetallen de tekst Belangrijke wereldleiders in Nederland voor NSS 2014 lezen. Zorg dat jullie een pen of potlood bij de hand hebben. Jullie gaan om de beurt een stukje

Nadere informatie

CIJFERS BELGIË OVERNIGHT STAYS

CIJFERS BELGIË OVERNIGHT STAYS OVERNACHTINGEN 2015-2016 - 9 maanden VOORLOPIGE CIJFERS BELGIË OVERNIGHT STAYS 2015-2016 - 9 months PRELIMINARY FIGURES BELGIUM België 15 668 923 15 878 478 +209 555 +1,3% Belgium Nederland 4 071 014 3

Nadere informatie

nr. 726 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 27 juni 2017 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland

nr. 726 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 27 juni 2017 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 726 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 27 juni 2017 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland Kinderen moeten

Nadere informatie

JAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS

JAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS Hout en Plaatmateriaal JAAROVERZICHT gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS 1 van 20 08/15/2011 Hout Nederland - Index en Samenvatting Per Categorie (genummerd) zijn de gegevens uitgesplitst

Nadere informatie

nr. 272 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 23 januari 2018 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland

nr. 272 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 23 januari 2018 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 272 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 23 januari 2018 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland Kinderen moeten

Nadere informatie

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-september

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-september Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-september 2016-2017 Bron: Cijfers FOD Economie-Algemene Directie Statistiek 2016: definitieve cijfers 2017: voorlopige cijfers Studiecel Toerisme Oost-Vlaanderen,

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Denemarken-Nederland april 2019

Handels- en investeringscijfers Denemarken-Nederland april 2019 Handels- en investeringscijfers Denemarken-Nederland april 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Nyhavn in Kopenhagen, Denemarken Wat kunt u verwachten bij

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Duitsland-Nederland augustus 2019

Handels- en investeringscijfers Duitsland-Nederland augustus 2019 Handels- en investeringscijfers Duitsland-Nederland augustus 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. moersky via Pixabay, Haven van Hamburg, Duitsland Wat kunt

Nadere informatie

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO)

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO) Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van (art. 26 OESO) 2/02/2010 I. Nieuwe overeenkomsten die een bepaling bevatten die voorziet in de uitwisseling van bankinlichtingen Botswana 12/05/09 03/07/09

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland maart 2019

Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland maart 2019 Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland maart 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Skyline Calgary, Canada Wat kunt u verwachten bij deze handelscijfers:

Nadere informatie

Bijlage. 3 - meename door moeder meename door beiden meename door derde(n)

Bijlage. 3 - meename door moeder meename door beiden meename door derde(n) Cijfers 22 Bijlage Cijfers 22 Aantal zaken Aantal afgeronde zaken Inkomende zaken: 49 24 Aantal betrokken kinderen: 65 33 Verzoeken teruggeleiding 2 47 22 meename door vader 3 meename door moeder 35 9

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers België-Nederland juni 2019

Handels- en investeringscijfers België-Nederland juni 2019 Handels- en investeringscijfers België-Nederland juni 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. David Mark via Pixabay - brouwerij, België Wat kunt u verwachten

Nadere informatie

Tarieven. Internationale Merken Overeenkomst Van Madrid En Protocol o.b.v. een Benelux Registratie

Tarieven. Internationale Merken Overeenkomst Van Madrid En Protocol o.b.v. een Benelux Registratie Tarieven Internationale Merken Overeenkomst Van Madrid En Protocol o.b.v. een Benelux Registratie MERKDEPOT Depot van een merk voor 1 t/m 3 klassen voor een periode van 10 jaar: Basisbedrag (eenmalig bedrag)

Nadere informatie

SBI-indeling, omzetniveau en internationale handel in goederen van de leden van de FME en aangesloten brancheverenigingen

SBI-indeling, omzetniveau en internationale handel in goederen van de leden van de FME en aangesloten brancheverenigingen SBI-indeling, omzetniveau en internationale handel in goederen van de leden van de FME en aangesloten brancheverenigingen CBS April 2019 Inhoud Werkblad Inhoud Toelichting Toelichting bij de tabellen Tabel

Nadere informatie

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO)

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO) Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van (art. 26 OESO) 15/06/2010 I. Nieuwe overeenkomsten die een bepaling bevatten die voorziet in de uitwisseling van bankinlichtingen Barbados 08-12/02/10 11/02/10

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland mei 2019

Handels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland mei 2019 Handels- en investeringscijfers Brazilië-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Thaysey Pixabay, Brazilië Wat kunt u verwachten bij deze handelscijfers:

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland mei 2019

Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland mei 2019 Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Orange Opera House Wat kunt u verwachten bij deze handelscijfers:

Nadere informatie

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Bron: Cijfers FOD Economie-ADSEI 2015: definitieve cijfers 2016: voorlopige (!

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Bron: Cijfers FOD Economie-ADSEI 2015: definitieve cijfers 2016: voorlopige (! Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen 2016 Bron: Cijfers FOD Economie-ADSEI 2015: definitieve cijfers 2016: voorlopige (!) cijfers Studiecel Toerisme Oost-Vlaanderen, april 2017 1 ALGEMEEN OOST-

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1 1. Goederenexport van Spanje naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Spaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-september

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-september Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-september 2016 Bron: Cijfers FOD Economie-ADSEI 2015: definitieve cijfers 2016: voorlopige cijfers Studiecel Toerisme Oost-Vlaanderen, januari 2017

Nadere informatie

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-april

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-april Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-april 2016-2017 Bron: Cijfers FOD Economie-Algemene Directie Statistiek 2016: definitieve cijfers 2017: voorlopige cijfers Studiecel Toerisme Oost-Vlaanderen,

Nadere informatie

Aanmelding bij buitenlandse universiteit & beursaanvraag. Patrick Beckers International Office Social Sciences

Aanmelding bij buitenlandse universiteit & beursaanvraag. Patrick Beckers International Office Social Sciences Aanmelding bij buitenlandse universiteit & beursaanvraag Patrick Beckers International Office Social Sciences AANMELDPROCES 1. Nominatie 2. Aanmelden bij universiteit 3. Beurs NOMINATIE + AANMELDING 1.

Nadere informatie

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-juli

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-juli Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-juli 2016-2017 Bron: Cijfers FOD Economie-Algemene Directie Statistiek 2016: definitieve cijfers 2017: voorlopige cijfers Studiecel Toerisme Oost-Vlaanderen,

Nadere informatie

nr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland

nr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 811 van TOM VAN GRIEKEN datum: 10 augustus 2015 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderbijslag - Kinderen die worden opgevoed in het buitenland

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers China-Nederland februari 2019

Handels- en investeringscijfers China-Nederland februari 2019 Handels- en investeringscijfers China-Nederland februari 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Beijing West treinstation, China Wat kunt u verwachten bij

Nadere informatie

Tarieven Europa: staffel 1

Tarieven Europa: staffel 1 Tarieven Europa: staffel 1 Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan

Nadere informatie

VOETBAL TORNOOI VAN DE LAGERE SCHOLEN VAN SINT-LAMBRECHTS-WOLUWE

VOETBAL TORNOOI VAN DE LAGERE SCHOLEN VAN SINT-LAMBRECHTS-WOLUWE Klein GROEP A Duitsland - Cuba 3-0 Wales - Chili 1-1 Kameroen - Finland 1-0 Duitsland - Wales 4-0 Chili - Kameroen 0-3 Cuba - Finland 1-0 Duitsland - Chili 4-0 Cuba - Kameroen 0-2 Wales - Finland 1-1 Duitsland

Nadere informatie

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-augustus

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-augustus Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-augustus 2016-2017 Bron: Cijfers FOD Economie-Algemene Directie Statistiek 2016: definitieve cijfers 2017: voorlopige cijfers Studiecel Toerisme Oost-Vlaanderen,

Nadere informatie

LAND WERELDDEEL VIDEOREPORTAGES VLAANDEREN VAKANTIELAND

LAND WERELDDEEL VIDEOREPORTAGES VLAANDEREN VAKANTIELAND LAND WERELDDEEL VIDEOREPORTAGES VLAANDEREN VAKANTIELAND Algerije http://www.een.be/programmas/vlaanderen-vakantieland/nic-de-oases-van-de-sahara http://www.een.be/programmas/vlaanderen-vakantieland/nic-tussen-de-kamelen-algerije

Nadere informatie

Wij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid

Wij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid Wij ondersteunen, stimuleren en begeleiden het Vlaamse integratie- en inburgeringsbeleid INBURGERINGSPROGRAMMA Trajectbegeleider: TB Nederlands als Tweede Taal: NT2 Maatschappelijke Oriëntatie: MO Toekomstplannen

Nadere informatie

Zuivelproductie per land 2015 Dairy production by country

Zuivelproductie per land 2015 Dairy production by country Zuivelproductie per land 2015 Melkaanvoer en productie EU-28 2015 Milk deliveries and production EU-28 index: 2014=100 EU-28 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec cumulatief index Melkaanvoer

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz)

Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Lees ter voorbereiding de volgende teksten en bekijk de vragen en antwoorden van de quiz. De juiste antwoorden zijn vetgedrukt. Wat wil en doet

Nadere informatie

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-juni

Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-juni Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Januari-juni 2016-2017 Bron: Cijfers FOD Economie-Algemene Directie Statistiek 2016: definitieve cijfers 2017: voorlopige cijfers Studiecel Toerisme Oost-Vlaanderen,

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1 1. Goederenexport van Australië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Australische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

PT Marktbeeld Uien. Marktinformatie binnen- en buitenland

PT Marktbeeld Uien. Marktinformatie binnen- en buitenland Nummer 1, 12 februari 2010 Peter van der Salm 079-3470662 I. Beursprijzen PT Marktbeeld Uien Marktinformatie binnen- en buitenland Het jaar 2009 begon met lage uienprijzen, maar vanaf het voorjaar hebben

Nadere informatie

Ronde 3. Nvt Nt2: één pot nat? 1. Inleiding. 2. Context

Ronde 3. Nvt Nt2: één pot nat? 1. Inleiding. 2. Context . Nederlands als tweede taal Ronde 3 Hellmuth Van Berlo Taaluniecentrum NVT, Brussel Contact: hvanberlo@taaluniecentrum-nvt.org Nvt Nt2: één pot nat? 1. Inleiding Is de hele discussie over de vermeende

Nadere informatie

Lijst van verdragen op alfabetische volgorde: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Lijst van verdragen op alfabetische volgorde: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Lijst van verdragen op alfabetische volgorde: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Albanië dubbele 14-12-2001 22-07-2004 15-11-2005 Trb.2004, 281 Argentinië dubbele 04-03-1994 27-12-1996

Nadere informatie

JAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS

JAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS Hout en Plaatmateriaal JAAROVERZICHT gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS 1 van 22 08/15/2011 Hout Nederland - Index en Samenvatting Per Categorie (genummerd) zijn de gegevens uitgesplitst

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1 1. Goederenexport van Zuid-Korea naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zuid-Koreaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro). Bron: International

Nadere informatie

Autodiefstal Diefstal uit auto Diefstal van motor Fietsendiefstal Inbraak

Autodiefstal Diefstal uit auto Diefstal van motor Fietsendiefstal Inbraak Bijlage 4 621 Tabellen bij hoofdstuk 9 Tabel 9.1 Aantal ondervonden misdrijven per land en naar type delict (per 100 respondenten) Autodiefstal Diefstal uit auto Diefstal van motor Fietsendiefstal Inbraak

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1 1. Goederenexport van Zwitserland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zwitserse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO)

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO) Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van (art. 26 OESO) 10/11/2009 I. Nieuwe overeenkomsten die een bepaling bevatten die voorziet in de uitwisseling van bankinlichtingen Land Botswana 03/07/09 Herziene

Nadere informatie

Bijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx

Bijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 4 Tabel B4.3... 5 Tabel B4.4... 6 Tabel B4.5... 7 Tabel B4.6... 8 Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1 1. Goederenexport van Ierland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Ierse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken De Nederlandse bancaire vorderingen 1 op het buitenland zijn onder invloed van de economische crisis en het uiteenvallen van ABN AMRO tussen

Nadere informatie

Tarieven Internationale registratie (Benelux basis) 2016

Tarieven Internationale registratie (Benelux basis) 2016 Tarieven Internationale registratie (Benelux basis) 2016 Nieuwe aanvrage tot registratie officiële taksen in totale kosten in * basisbedrag t/m 3 klassen 755 1055 toeslag merk in kleur 250 275 Vernieuwing

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Verenigd Koninkrijk-Nederland 1 1. Goederenexport van het Verenigd Koninkrijk naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Britse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE

Nadere informatie

Rijverboden in Europa Mei 2018

Rijverboden in Europa Mei 2018 Rijverboden in Europa Mei 2018 Datum Land Beschrijving DI, 1-5-2018 Andorra dag van de Arbeid DI, 1-5-2018 Oostenrijk nationale feestdag DI, 1-5-2018 België dag van de Arbeid DI, 1-5-2018 Bulgarije dag

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Verenigde Arabische Emiraten- Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Verenigde Arabische Emiraten- Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Verenigde Arabische Emiraten- Nederland 1 1. Goederenexport van de Verenigde Arabische Emiraten naar andere landen Tabel 1: Voornaamste exportpartners van de Verenigde Arabische

Nadere informatie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie

de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie Raad van de Europese Unie Brussel, 23 mei 2017 (OR. en) 9601/17 ADD 4 JAI 537 ASIM 57 CO EUR-PREP 27 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 17 mei 2017 aan: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de

Nadere informatie

Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers

Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers EUROPESE COMMISSIE - PERSBERICHT Erasmus voor iedereen: EU-financiering voor 5 miljoen burgers Brussel, 23 november 2011 - Tot 5 miljoen mensen, bijna tweemaal zo veel als nu, krijgen de kans om in het

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1 1. Goederenexport van Canada naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Canadese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Nederland 0,10 0,10. Internationaal 0,10 0,10. Alarmnummer 112 Gratis Gratis

Nederland 0,10 0,10. Internationaal 0,10 0,10. Alarmnummer 112 Gratis Gratis Tarievenkaart Starttarieven Doel Incl. btw Mobiel Nederland 0,10 0,10 Internationaal 0,10 0,10 Tarieven bellen binnen Nederland tarieven in euro/ minuut (doorberekend per hele minuut) Bestemming Incl.

Nadere informatie

Resultaten VVNH monitoring 2008

Resultaten VVNH monitoring 2008 Resultaten VVNH monitoring 2008 Resultaten totaal In totaal is er door de leden van de VVNH in 2008 iets minder dan 2,3 miljoen m 3 naaldhout, hardhout en plaatmateriaal door de respondenten geïmporteerd.

Nadere informatie

Europese feestdagen 2019

Europese feestdagen 2019 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 01-02

Nadere informatie

Erasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1

Erasmus + 2015 2016. Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden. 10-12-2014 pag. 1 Erasmus + 2015 2016 Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden 10-12-2014 pag. 1 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO administratie door SAC 10-12-2014 pag. 2 Erasmus

Nadere informatie

Europese feestdagen 2018

Europese feestdagen 2018 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03

Nadere informatie

nr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen

nr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen Ten gevolge van de

Nadere informatie

Aantal ondervonden misdrijven per land en naar type delict (per 100 respondenten); onveiligheidsgevoelens

Aantal ondervonden misdrijven per land en naar type delict (per 100 respondenten); onveiligheidsgevoelens Bijlage 4 587 Tabellen bij hoofdstuk 11 Tabel 11.1 Aantal ondervonden misdrijven per land en naar type delict (per 100 respondenten); onveiligheidsgevoelens Autodiefstal Diefstal uit auto Diefstal van

Nadere informatie

Oriënteringssessie Op Erasmus gaan: een vlag met vele ladingen. International Days 2015

Oriënteringssessie Op Erasmus gaan: een vlag met vele ladingen. International Days 2015 Oriënteringssessie Op Erasmus gaan: een vlag met vele ladingen International Days 2015 Op Erasmus gaan: wereldwijde mogelijkheden Binnen Europa: 32 landen: 28 EU landen, Turkije, IJsland, Noorwegen, FYROM

Nadere informatie

Lokale Coloplast kantoren

Lokale Coloplast kantoren Afrika Azië Australië Europa Noord Amerika Zuid Amerika Afrika Algerije (Frans, Arabisch) (gratis nummer*) +213 0560 16 50 18, +213 0560 16 59 59 dzconsumerservice@coloplast.com Congo, Egypte, Kenia, Marokko,

Nadere informatie

Inloggen op het Eduroam wireless netwerk

Inloggen op het Eduroam wireless netwerk Inloggen op het Eduroam wireless netwerk Inhoud Wat is Eduroam?... 3 Internationaal... 3 Eduroam op Nyenrode... 4 Eduroam instellen op jouw apparaat... 5 IPhone (IOS7 en hoger)... 6 Ipad (IOS7 en hoger)...

Nadere informatie

Bijlage B4. Werken aan de start. Freek Bucx

Bijlage B4. Werken aan de start. Freek Bucx Bijlage B4 Werken aan de start Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 5 Tabel B4.3... 6 Tabel B4.4... 7 Tabel B4.5... 8 Tabel B4.6... 9 Tabel B4.7... 10 Tabel B4.8... 11 Tabel B4.9... 12 Tabel

Nadere informatie

Thema 2 Om ons heen. Samenvatting. Meander Samenvatting groep 7. Landschappen. Klimaten. Samenwerking. de regering. Onder de loep.

Thema 2 Om ons heen. Samenvatting. Meander Samenvatting groep 7. Landschappen. Klimaten. Samenwerking. de regering. Onder de loep. Meander Samenvatting groep 7 Thema 2 Om ons heen Samenvatting Landschappen Landschappen in Europa zijn heel verschillend. Nederland is een heel vlak land. Frankrijk is een land met heuvels en bergen. Zweden

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland mei 2019

Handels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland mei 2019 Handels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland mei 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Rijstvelden in de provincie Hà Giang, Vietnam - Pixabay Wat kunt

Nadere informatie

toerisme in cijfers tourism in figures aantal overnachtingen naar logiesvorm 2011 number of overnight stays by type of accommodation 2011

toerisme in cijfers tourism in figures aantal overnachtingen naar logiesvorm 2011 number of overnight stays by type of accommodation 2011 in cijfers tourism in figures 2011 XL 01 aantal overnachtingen naar logiesvorm 2011 number of overnight stays by type of accommodation 2011 Kennisbeheer Juni 2012 2 AANTAL OVERNACHTINGEN NAAR LOGIESVORM,

Nadere informatie

TOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010

TOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010 UPDATE CIJFERS TOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010 Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Verwerking: Stad Genk, Dienst Beleidsplanning Aankomsten en overnachtingen

Nadere informatie

IMMIGRATIE IN DE EU 85% 51% 49% Immigratie van niet-eu-burgers. Emigratie van niet-eu-burgers

IMMIGRATIE IN DE EU 85% 51% 49% Immigratie van niet-eu-burgers. Emigratie van niet-eu-burgers IMMIGRATIE IN DE EU Bron: Eurostat, 2014, tenzij anders aangegeven De gegevens verwijzen naar niet-eu-burgers van wie de vorige gewone verblijfplaats in een land buiten de EU lag en die al minstens twaalf

Nadere informatie

nog geen BKO behaald met > 5 jaar ervaring EWI KO niet afgerond EWI KO afgerond ervaring

nog geen BKO behaald met > 5 jaar ervaring EWI KO niet afgerond EWI KO afgerond ervaring Docenten van EWI, professioneel en altijd beter! Inhoud: 1. Doorstroomschema: waar sta ik? 2. Overzicht met verplicht en keuzeprogramma 3. Toelichting op elk onderdeel van het overzicht Docent met < 5

Nadere informatie

Arbeidsmarkt allochtonen

Arbeidsmarkt allochtonen Streekpact 2013-2018 Cijferanalyse Publicatiedatum: 30 september 2013 Contactpersoon: Kim Nevelsteen Arbeidsmarkt allochtonen Samenvatting 1.176 werkzoekende allochtone Kempenaren (2012) vaak man meestal

Nadere informatie

MinervaEC. MInisterial NEtwoRk for Valorising Activities in digitisation, econtentplus. Periode: 1 /10/ 2006 31/09/2008. http://www.minervaeurope.

MinervaEC. MInisterial NEtwoRk for Valorising Activities in digitisation, econtentplus. Periode: 1 /10/ 2006 31/09/2008. http://www.minervaeurope. MinervaEC MInisterial NEtwoRk for Valorising Activities in digitisation, econtentplus Periode: 1 /10/ 2006 31/09/2008 http://www.minervaeurope.org/ Hans van der Linden 11 december 2007 Coördinerend netwerk

Nadere informatie

Sessie 18. Ervaring opdoen bij een sportdienst in het buitenland

Sessie 18. Ervaring opdoen bij een sportdienst in het buitenland Sessie 18 Ervaring opdoen bij een sportdienst in het buitenland Youth in Action Vrijwilligerswerk in het kader van Youth in Action Youth in Action www.youthinaction.be JINT vzw www.jint.be Waarom Youth

Nadere informatie

ERASMUS+ STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN SCHOOL EXCHANGE PARTNERSHIPS

ERASMUS+ STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN SCHOOL EXCHANGE PARTNERSHIPS INFO OPROEP 2019 ERASMUS STRATEGISCHE SAMENWERKING TUSSEN SCHOLEN VOOR WIE? De School Exchange Partnerships (KA229) of samenwerking voor enkel scholen binnen Erasmus bestaat enkel voor scholen uit het

Nadere informatie

EU-Speak _ leslla docenten

EU-Speak _ leslla docenten EU-Speak _ leslla docenten Wat heeft een docent nodig om de laaggeletterde volwassen immigrant te leren lezen en schrijven? EU-Speak 1 Partners: Engeland, Zweden, Denemarken, Duitsland, Spanje, Nederland

Nadere informatie

Europese feestdagen 2017

Europese feestdagen 2017 Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03 Denemarken

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Rusland-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Rusland-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Rusland-Nederland 1 1. Goederenexport van Rusland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Russische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING

Deel 8 INTERNATIONALE VERGELIJKING Deel INTERNATIONALE VERGELIJKING INTERNATIONALE VERGELIJKING Internationale onderwijsstatistieken zijn gebaseerd op een standaardterminologie, standaardconcepten, -definities en -classificaties, en dit

Nadere informatie

Europese octrooiaanvragen

Europese octrooiaanvragen Vereenigde Octrooibureaux N.V. Johan de Wittlaan 7 2517 JR Postbus 87930 2508 DH Den Haag Telefoon 070 416 67 11 Telefax 070 416 67 99 patent@vereenigde.com trademark@vereenigde.com legal@vereenigde.com

Nadere informatie

13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange?

13/10/2014. Erasmus + Waarom exchange? Erasmus + 2015 2016 Erasmus+ 2015-2016 Erasmus + beleid door IRMO Mobiliteitsproject van de EU 2014 2020 en andere exchange mogelijkheden administratie door SAC 13-10-2014 pag. 1 13-10-2014 pag. 2 Waarom

Nadere informatie

Inloggen op het eduroam wireless netwerk

Inloggen op het eduroam wireless netwerk Inloggen op het eduroam wireless netwerk Inhoud Wat is eduroam?... 3 Internationaal... 3 Eduroam op Nyenrode... 4 Eduroam instellen op jouw apparaat... 5 IPhone (IOS7 en hoger)... 6 Ipad (IOS7 en hoger)...

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Slowakije-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Slowakije-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Slowakije-Nederland 1 1. Goederenexport van Slowakije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Slowaakse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie