Jaarverslag TECHNISCH CENTRUM DER HOUTNIJVERHEID

Transcriptie

1 Jaarverslag 2005 TECHNISCH CENTRUM DER HOUTNIJVERHEID

2

3 INHOUD VOORSTELLING VAN HET TCHN 1.1. Opdracht Afdelingen en belangrijke cijfers Technische comités 5 2. WERKZAAMHEDEN 2.1. Productcertificatie Notificatie Voortzetting van de certificatiewerkzaamheden 2.2. Dienstverlening aan de industrie Technologisch advies Technische specificaties en normalisatie Proeven, raadgevingen en bijzondere onderzoeken Laboratoria Veiligheidsadvies 2.3. Onderzoekprogramma s Samenwerking PUBLICATIES 3

4 2005 Niet ieder jaar kan even revolutionair zijn. In 2005 werd de geconstateerde tendens, namelijk een uitbreiding van de dienstverlening aan ondernemingen (specifieke proeven, individueel onderzoek, enz), voortgezet en bevestigd. De invoering van de financiële hulpmaatregel van de federale regering door de vermindering van de bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers heeft het ons mogelijk gemaakt een nieuwe ingenieur, gespecialiseerd in houttechnologie, in dienst te nemen. Zij is inmiddels ons onderzoeksteam en onze hulpverlening aan de industrie komen versterken. De laboratoriumactiviteiten werden ook ijverig voortgezet en er werden vooral mechanische proeven uitgevoerd op meubels en op vloerbekledingen. Op het gebied van certificatie stellen we vast dat de nieuwe types certificaties steeds toenemen: certificatie van meubels t.o.v. Europese veiligheidsnormen, dit om tegemoet te komen aan de vraag van de markt, de chain of custody -certificatie (CoC) volgens PEFC heeft zich verder uitgebreid in Frankrijk en België en kent een schuchter begin in het Groot Hertogdom Luxemburg, de certificatie van verpakkingshout bestemd voor de internationale handel (volgens ISPM 15) is in 2005 aanzienlijk toegenomen. De andere, traditionele werkzaamheden van het TCHN werden gestaag voortgezet: dienstverlening aan de industrie (technologisch advies, veiligheid, normalisatie, enz.) vrijwillige certificaties (voornamelijk voor kindermeubels) collectief en individueel onderzoek. Aan het einde van 2005 kunnen we besluiten dat de medewerkers van het TCHN zich volledig ingezet hebben ten dienste van de sector en dat de ondernemingen die beroep op ons hebben gedaan, zeer tevreden waren. Ir. Alain GROSFILS Directeur 4

5 1. VOORSTELLING VAN HET TCHN 1.1. Opdracht Het Centrum is de opdracht die het bij zijn oprichting in 1947 kreeg, trouw gebleven, namelijk technische en wetenschappelijke steun verlenen op alle belangrijke gebieden van de hout- en meubelsector. Uiteraard is het aandachtsveld ondertussen geëvolueerd. De huidige activiteiten van het TCHN behelzen hoofdzakelijk drie hoofdthema s: dienstverlening aan de industrie (technologisch advies en veiligheid), productcertificatie, individueel of collectief onderzoek. De kwantitatieve verhouding tussen deze drie pijlers is ongeveer gelijk. Een van de belangrijkste activiteiten van het TCHN is advies geven aan de industrie. Daarvoor moet het TCHN deskundigheid verwerven en behouden op gebieden waar de industrie kennis nodig heeft die ze niet altijd volledig bezit. Deze technische activiteiten houden onder andere in: gericht antwoord geven op gestelde problemen, proeven en advies voor de ontwikkeling van nieuwe producten, normaliseringactiviteiten (het standpunt van Belgische industriëlen verdedigen bij Europese comités en de inhoud van de normen doorgeven aan de Belgische industrie), de industrie op de hoogte houden van de huidige kennis via artikels, seminaries enz. Veiligheid vormt een belangrijk onderdeel van het advies aan de industrie. De hout- en meubelindustrie brengt immers specifieke risico s met zich mee waar onze adviseurs zeer goed van op de hoogte zijn. Sinds enkele jaren al kent de productcertificatie een belangrijke uitbreiding. Het TCHN certificeert alle producten op basis van hout en van de meubelsector: kwaliteit: bouwproducten (ATG), veiligheid: bouwproducten (CE-markering), meubels, speeltuigen, enz. milieu: PEFC, reglementair: houten verpakkingen voor de internationale handel (ISPM15). Onderzoek was een van de eerste opdrachten van het TCHN en blijft een van zijn belangrijkste activiteiten. Buiten de grote collectieve onderzoeken die verschillende jaren in beslag nemen, heeft het TCHN kleinere onderzoeken uitgevoerd. 5

6 Afdelingen en enkele belangrijke cijfers De structuur van het TCHN, met deskundigen op alle technische gebieden, beantwoordt aan de eisen van de industrie. Hieronder vindt u de voornaamste afdelingen (met telkens hun voornaamste contactpersoon): directie : certificatie : normalisering : houttechnologie : houten panelen : structuren, bouwelementen : vloerbedekking : deuren en gevelelementen : meubels : speeltuigen : houtverduurzaming : veiligheidsadvies : A. GROSFILS (alain.grosfils@ctib-tchn.be) M. VAN LEEMPUT (marc.vanleemput@ctib-tchn.be) M. VAN LEEMPUT (marc.vanleemput@ctib-tchn.be) H. COPPENS (hugo.coppens@ctib-tchn.be) W. HAELVOET (wilfried.haelvoet@ctib-tchn.be) P. VAN DEN BOSSCHE (patrick.vandenbossche@ctib-tchn.be) W. VAN PETEGHEM (ward.vanpeteghem@ctib-tchn.be) R. VAN PESTEL (raymond.vanpestel@ctib-tchn.be) R. VAN PESTEL (raymond.vanpestel@ctib-tchn.be) W. VAN PETEGHEM (ward.vanpeteghem@ctib-tchn.be) M. VAN LEEMPUT (marc.vanleemput@ctib-tchn.be) J. DE CORTE (jozef.decorte@ctib-tchn.be) Bepaalde activiteiten die beheerd worden door de hierboven vermelde verantwoordelijken verdienen een speciale vermelding zodat de lezer sneller de gespecialiseerde gesprekspartner kan bereiken «Chain of Custody» (CoC) PEFC : A. GROSFILS (alain.grosfils@ctib-tchn.be) ISPM15 (verpakking) : M. VAN LEEMPUT (marc.vanleemput@ctib-tchn.be) Het Technisch Centrum der Houtnijverheid (TCHN) heeft het jaar 2005 met volgende cijfers afgesloten: personeelsbestand: 18 medewerkers van wie 12 met een universitair diploma. omzetcijfer: ongeveer , dus stabiel tegenover vorig jaar. 6

7 De inkomsten voor 2005 komen van: inbreng van de leden (als collectief centrum de Groote ): 31 % openbare steun (voor advies aan de industrie én voor onderzoeksprojecten): 24% facturatie voor dienstverlening (privé): 45 % 1.3. Technische Comités Omdat het onderzoek van het TCHN zo efficiënt mogelijk wil tegemoetkomen aan de noden van de industrie worden contacten met industriëlen aangemoedigd. Binnen hun opdracht brengen gespecialiseerde medewerkers van het TCHN dikwijls een bezoek aan ondernemingen en nemen ze geregeld deel aan sectorale vergaderingen. Tijdens deze vergaderingen (in feite technische comités van, bijvoorbeeld, beroepsfederaties) wordt het TCHN op de hoogte gebracht van de industriële noden en stelt het Centrum eventueel onderzoeksprogramma s voor. 2. WERKZAAMHEDEN 2.1. Productcertificatie De CE-markering van sommige producten (panelen, building kits, enz) uit de sector is al verplicht sinds vorig jaar. Sindsdien zijn er andere producten gevolgd. Trouw aan zijn opdracht van hulpverlening aan de ondernemingen heeft het TCHN de nodige maatregelen getroffen om een certificatie te kunnen aanbieden die aangepast is aan de al van kracht zijnde normen en zich tegelijk ook voorbereid op de gebieden die binnenkort verplicht zullen moeten gecertificeerd worden. Deze dienst omvat niet alleen het oprichten van de nodige administratieve infrastructuur (interne procedures, accreditatie, notificatie) maar ook een aanpassing van de nodige testinfrastructuur om aan de ondernemingen een geïntegreerde hulpverlening te kunnen aanbieden, zodat ze gemakkelijker toegang krijgen tot de CE-markering. In 2005 werden in het Publicatieblad van de Europese Unie de data gepubliceerd waarop normen van kracht worden voor een hele reeks producten op basis van hout. Wat betekent dit voor de houtverwerkingsector? We moeten drie zaken onderscheiden: de al van kracht zijnde documenten, de documenten die in de coëxistentieperiode zijn en degene die er dicht bij staan. Onderstaande tabel zal dit verduidelijken. 7

8 Al verplichte of toegelaten CE-markering Alle onderstaande normen die een CE-markering specificeren zijn al in voege of bestaan naast andere normen, en de markering is voor deze producten dus verplicht of toegelaten: gebied voorwerp Document Dapp DOW (begin coex.) (einde coex.) structuurelement scheidingsmuur ETAG /03/ /03/2004 structuurelement building kit (geprefabriceerd gebouw)- houtskeletbouw ETAG /05/ /05/2004 structuurelement geprefabriceerde trappen ETAG /10/ /10/2004 structuurelement Licht samengestelde balken en kolommen op basis van hout ETAG /10/ /10/2004 structuurelement building kits (geprefabriceerd gebouw) - stapelbouw ETAG /02/ /02/2005 structuurelement Driedimensionale verbindingsplaten ETAG /08/ /08/2007 structuurelement Lichte zelfdragende panelen ETAG /02/ /11/2006 structuurelement Prefab dragende caissonpanelen ETAG /11/2007* structuurelement Gelijmd gelamelleerd hout EN /04/ /04/2007 structuurelement Naar sterkte geklasseerd timmerhout EN /08/2007* structuurelement Geprefabriceerde dragende delen met hechtplaten EN /09/ /09/2006 structuurelement Gelamelleerd fineerhout voor dragende toepassingen EN /09/ /09/2006 (Laminated Veneer Lumber - LVL) panelen Houtachtig plaatmateriaal EN 13986: /04/ /03/2004 panelen Houtachtig plaatmateriaal EN 13986: /06/ /06/2006 panelen Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen EN /03/ /03/2003 Fabrieksmatig vervaardigde producten van houtvezel (WF) zolderingen Verlaagde zolderingen EN /01/ /01/2006 ramen en deuren Industriële, commerciële en garagedeuren en poorten EN /05/ /05/2005 zonder brand- of rookwerende kenmerken ramen en deuren Hang- en sluitwerk Sluitingen voor nooduitgangen met een deurkruk of een drukplaat EN 179: /04/ /04/2003 ramen en deuren Hang- en sluitwerk panieksluitingen voor nooduitgangen werkend met een horizontale bedieningstang EN 1125: /04/ /04/2003 ramen en deuren Hang- en sluitwerk deurdragers EN 1154: /10/ /10/2004 ramen en deuren Hang- en sluitwerk elektromagnetisch open-standhouders EN 1155: /10/ /10/2004 voor draaideuren ramen en deuren Hang- en sluitwerk regelaars voor de sluitvolgorde EN 1158: /10/ /10/2004 van deuren ramen en deuren Hang- en sluitwerk Klepscharnieren met enkelvoudige as EN 1935: /10/ /12/2003 ramen en deuren Hang- en schuifwerk - Sloten en grendels mechanisch EN 12209: 01/12/ /12/2005 bediende sloten, grendels en sluitplaten 2003 vloerbekleding Elastische vloerbekledingen, tapijt en laminaatvloer- EN /06/ /06/2006 bekleding vloerbekleding Elastische vloerbekledingen, tapijt en laminaatvloer- EN / 01/01/ /06/2007 bekleding (corrigendum) AC: 2005 vloerbekleding Houten vloeren EN /03/ /03/2007 vloerbekleding Decoratief hoge-druk laminaat (High Pressure EN 438-7: /11/ /11/2006 decorative laminates - HPL) 8

9 De coëxistentieperiode waarvan hier sprake is, is de periode waarin de CE-markering eventueel samen met een nationale (reglementaire) markering mag aangebracht worden. Voor de begindatum (Dapp Date of approval) is geen enkele CE-markering toegelaten en na de einddatum (DOW Date of withdrawal) moet de nationale markering verdwijnen en is de CE-markering verplicht. Dit is echter niet van toepassing op vrijwillige markeringen zoals ATG of BENOR. De data die in bovenstaande tabel met een (*) zijn gemarkeerd betreffen referentiedocumenten die gepubliceerd werden (door CEN of EOTA) maar waarvan men nog niet weet wanneer ze van kracht worden omdat die datum nog niet bekend werd gemaakt door een publicatie in het Publicatieblad van de EU. De vermelde data zijn de data waarop het TCHN vermoedt dat ze van kracht zullen worden. Het hoofdstuk Normenantenne op de website van het TCHN ( vermeldt deze normen en wordt continu geüpdatet. Een deel van deze normen brengt nieuwe verplichtingen met zich mee, of toch zeker verplichtingen die duidelijk strenger zijn dan degene waar de industrie van onze sector op dit ogenblik mee rekening houdt. De medewerkers van het TCHN zijn er zich goed van bewust dat het belangrijk is voor de sector dat de producenten zo snel mogelijk en zo uitvoerig mogelijk geïnformeerd worden. Voor de norm EN bijvoorbeeld (industriële, commerciële en garagedeuren zonder brandwering), waarvoor de markering verplicht is geworden op 1 mei 2005, hebben de medewerkers van het TCHN al veel energie gestoken in informatie, opleiding en proeven (of berekeningen) met het oog op de certificatie. Behalve CE-markeringen blijven vrijwillige markeringen van bouwproducten mogelijk (Benor, ATG). Hiervoor blijft het TCHN de enige Belgische certificatieverlener voor producten op basis van hout. De vrijwillige certificatie (CTIB-TCHN - label) voor meubels (kinderbedden, stapelbedden enz.) en speelpleintoestellen wordt voortgezet Notificatie Om zijn opdracht naar behoren uit te voeren, heeft het TCHN zijn positie op de Europese scène versterkt door zich al in 2002 te laten notificeren (nr. 1161) als certificatie- en inspectieorganisme alsook als proeflaboratorium voor een aantal bouwproducten op basis van hout (in het kader van de richtlijn Bouwproducten nr. 89/106) en voor speelgoed (in het kader van de richtlijn Speelgoed nr. 88/378). Het gebied dat deze notificatie bestrijkt wordt geregeld uitgebreid naar de verscheidene relevante normen zodra ze officieel worden gepubliceerd. 9

10 Panelen op basis van hout Het TCHN heeft zijn productcertificatiewerkzaamheden voortgezet, en dit vooral voor: Panelen op basis van hout Alle belangrijke Belgische producenten van panelen op basis van hout zijn door het TCHN gecertificeerd en volgen de regels van norm EN 13986, conform de CE-markeringverplichtingen. Via inspecties en proeven zorgt het TCHN ervoor dat de certificatieregels nagevolgd worden. Vloerbekleding Met de definitieve publicatie van de normen EN 14342: 2005 en EN 14041: 2004 en hun vermelding in 2005 in het Publicatieblad van de Europese Unie, weten vloerproducenten precies welke hun verplichtingen zijn en wanneer ze zullen moeten conform zijn met de specificaties van die Europese normen. In 2005 heeft het TCHN verder inspannigen geleverd om de ondernemingen te informeren en te begeleiden naar de CE-markering, om de nodige proeven uit te voeren, wat veel werk met zich meebracht voor het laboratorium. Houten constructies (building kits, enz) De ATG-conformiteitcertificatie van houten bouwproducten geldt tegenwoordig voor de productie van bouwelementen met houten structuur of stapelbouwhuizen. We volgen de productie van die elementen dus geregeld op. Voor gebouwen met een houten structuur is de CE-markering al verplicht sinds mei 2004 (volgens ETAG 007). Het TCHN heeft ervoor gezorgd dat het bevoegd is om zulke producten te certificeren. Om tegemoet te komen aan de noden van de industrie bereidt het TCHN samen met de BUtgb de redactie voor van de Europese technische goedkeuringen (ETA) en de certificatie die erop volgt. Als effectief lid van het comité Bouwsystemen neemt het TCHN ook deel aan de werkzaamheden van de BUtgb, de enige Belgische approval body voor het toekennen van Europese technische goedkeuringen. Bouwelementen Geïndustrialiseerde spanten, dakelementen en elementen in gelijmd gelamineerd hout zijn enkele producten waarvoor het TCHN het controlesysteem van de productie inspecteert en proeven uitvoert voor de toekenning van het ATG-label. Brandwerende en anti-inbraakdeuren De certificatie van brandwerende deuren blijft in België de regels volgen van het BENOR-ATG-certificaat. Het TCHN heeft dus haar werkzaamheden als inspectieorganisme en laboratorium voor mechanische proeven gewoon voortgezet. De certificatie van anti-inbraakdeuren conform de Europese normen ENV 1627, ENV 1628, ENV 1629 en ENV 1630 werd in 2004 begonnen en in 2005 voortgezet. 10

11 Constructiehout Constructiehout is een van die bouwproducten waarvoor een technische goedkeuring (ATG, hout geklasseerd volgens weerstand) bestaat. De firma s die een ATG hebben, moeten minstens één gekwalificeerde houtsorteerder in dienst hebben. De opleiding (vorming en ondersteuning) van houtsorteerders staat onder de leiding van het TCHN. De Europese norm die een EG-markering tot gevolg heeft, werd in de loop van 2005 gepubliceerd en verplicht België en meer in het bijzonder het TCHN zijn volledige klasseer- en kwalificatiemethode te herzien. Hierover werden verschillende vergaderingen gehouden met de sector en in 2006 zullen we dit werk voortzetten. Houtbescherming De certificatie richt zich eerst op de beschrijving van het beschermingsprocédé, zowel voor preventieve als voor curatieve behandelingen. Met deze eerste stap willen we de conformiteit verzekeren van deze procédés met de specificaties van de Europese normen en nationale teksten voor wat betreft de kwaliteit van de houtbehandeling in functie van zijn later gebruik. Later wordt het gebruik van die procédés door industriële stations en professionelen gecontroleerd tijdens bedrijf- en bouwwerfbezoeken. Tijdens deze bezoeken worden van de producten en van behandeld hout stalen genomen die in onze laboratoria aan een fysische en chemische analyse worden onderworpen. We gebruiken de meest gevoelige analytische methoden. Meubels Net zoals vorig jaar was het voor het proeflaboratorium voor meubels een bijzonder jaar. Omdat er proefcampagnes op grote schaal werden gehouden, maar ook omdat de fabrikanten vroegen om de prestatie van hun producten te bepalen. Het ging vooral om proeven op kinderbedden en stapelbedden, volgens de van kracht zijnde Europese veiligheidsnormen. Speeltuintoestellen De certificatie van speelpleintoestellen en meubilair werd voortgezet. De certificatie richtte zich op speelgoed (EN 71-1, EN 71-2, EN 71-3, e.a.), activiteitsspeelgoed zoals schommels en glijbanen voor privé gebruik (EN 71-8) en speeltuigen voor publiek gebruik (EN 1176). CoC / PEFC Chain of Custody Om tegemoet te komen aan de vraag van de houtsector heeft het TCHN ervoor gezorgd te kunnen instaan voor de certificatie van de Chain of Custody (CoC) volgens het PEFCsysteem en dit zowel in België als in Frankrijk en in het Groot Hertogdom Luxemburg. Eind 2005 telt men 126 certificaten (42 in België, 82 in Frankrijk en 2 in het Groot Hertogdom Luxemburg), wat van het TCHN het eerste certificatieorganisme maakt in België en het tweede in Frankrijk. 11

12 Certificatie van houten verpakkingen voor de buitenlandse handel (ISPM 15) De internationale norm ISPM 15 betreffende de preventieve fytosanitaire behandeling van alle verpakkingshout werd door een steeds groter aantal landen aangenomen als een onontkoombare eis om de invoer van producten op hun grondgebied toe te laten. In 2003 al heeft het TCHN op aanvraag van het Federale Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) een certificatieprocedure uitgewerkt waardoor de federale overheid in alle rust haar toestemming kan geven aan ondernemingen die hebben aangetoond dat ze in staat zijn een behandeling toe te passen die beantwoordt aan deze norm, namelijk door de aanbreng van een toegelaten onderscheidend nummer op verpakkingen die conform worden verklaard. Na een flitsende start in 2004, werd deze procedure nog veel meer toegepast in 2005 (+30%). Deze procedure verspreidde zich zowel bij de toepassers van thermische behandelingen als bij de fabrikanten van verpakkingen op basis van behandeld hout. Zo hebben verschillende ondernemingen behandelingsinstallaties aangeschaft om autonoom te kunnen werken. Het TCHN heeft het jaar afgesloten met 80 geldige certificaten en heeft dus bewezen dat het tegemoet kan komen aan de vraag van de ondernemingen én dat het meer dan voldoende flexibel is om een aangepaste oplossing te bieden, zo goed mogelijk rekening houdend met de specificiteit van de sector Dienstverlening aan de industrie Technologisch advies De hoogstaande technologische adviesdienst van het TCHN bleef de laatste jaren gericht op alle aspecten van hout en meubilering. De adviesdienst zorgt ervoor dat KMO-problemen rechtstreeks en persoonlijk behandeld worden door een deskundige. Hoewel de voornaamste doelstelling van de adviesdienst erin bestaat de innovatie in de ondernemingen van de sector te ontwikkelen, vormt de trouble shooting een uitstekend toegangskaartje. Dikwijls brengt de oplossing van een praktisch productieprobleem inderdaad een meer substantiële innovatie met zich mee. Buiten deze trouble shooting, houdt de adviesdienst zich op eigen initiatief bezig met thema s die rechtstreeks te maken hebben met de technologische noden van de sector, zoals o.a. droogtechnieken, nieuwe normen voor het klasseren van loofhout (eik, beuk), het klasseren volgens weerstand, de kwaliteit van hout (volgens de Europese normen en de typisch Belgische klassering). Specifiek om de innovatie te stimuleren bij de bedrijven in Vlaanderen wordt door het IWT aan het TCHN een kredietlijn toegekend voor het uitvoeren van Grondige Technologische Adviezen waarbij de KMO slechts 20 % van de onderzoekskosten betaalt, weliswaar beperkt in bedrag. Met de GTA wordt ingegaan op detailproblemen in het innovatieproces. 12

13 Technische specificaties en normalisatie Het TCHN blijft de Europese normalisatiewerkzaamheden volgen en er aan deelnemen om er het standpunt van de Belgische producenten te verdedigen. Vervolgens brengt het TCHN de producenten op de hoogte van de evolutie van de normen. Het 7de jaar op rij bezielt het TCHN de actie Normenantenne, ondersteund door de Federale Overheidsdienst Economie, met als doel de ondernemingen recente informatie te bezorgen over de evolutie van de normalisatie in onze sector. Over het algemeen wordt deze informatie opgenomen op de website van het TCHN waar ze zoveel mogelijk per thema wordt ingedeeld zodat de ondernemingen ze gemakkelijker zouden vinden. Er worden geregeld studiedagen georganiseerd in functie van de normalisatieactualiteit, om in voorbereiding zijnde documenten te bespreken en er de mogelijke gevolgen voor de ondernemingen uit te leggen. Tijdens deze workshops kunnen ondernemers ook hun suggesties doen zodat we hun standpunten nog meer efficiënt kunnen verdedigen in de werkgroepen en de technische comités van de CEN. Sinds dit jaar neemt het TCHN nog actiever deel aan de TC33 (ramen en deuren) vooral om zo de vragen van de producenten van brandwerende deuren te kunnen beantwoorden. In de sector meubelen was er in 2005 de vijfjaarlijkse vernieuwing van een tiental normen waaronder kinderbedden, stapelbedden en buitenmeubels die voor het TCHN klassiekers zijn. Wat vloerbekleding betreft, werden een pak normen herzien, o.a. productnorm laminaatvloer. In 2005 werd de STS 04 herschreven, waarbij werd rekening gehouden met de Europese normen. Hoewel de sector panelen bijvoorbeeld een traditionele sector is, werden innoverende producten op de markt gebracht, die verschillen van de producten beschreven in de Europese normen. Dit bewijst het nut van het ATG-systeem en een lastenkohier (STS) die de certificatie van die producten mogelijk maken. Het TCHN heeft zich voorbereid om te kunnen beantwoorden aan de oproep van de NBN (een nieuw Belgisch normalisatieorganisme dat de BIN zal vervangen) zodra deze werkzaam zal zijn, met het doel nog actiever deel te nemen aan de normalisatiewerkzaamheden Proeven, raadgevingen en bijzondere onderzoeken In deze paragraaf komen alle activiteiten aan bod die niet passen in grote gestructureerde programma s, bijvoorbeeld gerichte laboratoriumtesten, kleinschalige onderzoeken, expertisen. Buiten de collectieve onderzoeken kunnen ondernemingen of ondernemingsgroepen ook een beroep doen op het TCHN voor kleinschalige onderzoeken voor hun eigen rekening. Deze studies gebeuren in de grootste vertrouwelijkheid. De constante evolutie op het gebied van technologie en normalisatie maakt dat er jaarlijks een hele reeks onderzoeken worden uitgevoerd. Het confidentiële karakter van deze werkzaamheden maakt dat we er weinig kunnen over schrijven, ook al maken ze een groot deel uit van de activiteiten van het TCHN. 13

14 Laboratoria In het laboratorium van het TCHN worden twee soorten proeven uitgevoerd: fysische/mechanische en chemische. Deze proeven maken soms deel uit van een collectief onderzoekprogramma, soms worden ze voor specifieke klanten uitgevoerd. Onze inspanningen voor de accreditatie van het laboratorium maken dat deze proeven worden uitgevoerd volgens de strikte procedures van een geaccrediteerd kwaliteitssysteem. De productcertificatie is de belangrijkste activiteitenbron van het laboratorium geworden. Laten we enkele merkwaardige elementen aanhalen voor Meubels Binnen het domein mechanische testen voert het TCHN vnl. duurzaamheids- en veiligheidstesten uit. Over het algemeen volgen we de Europese normen, doch sporadisch wordt ook getest volgens de internationale ISO-standaard of Duitse DINstandaard. Het aandeel van specifieke veiligheidstesten is de laatste 5 jaar met ruim 80 % toegenomen. Waarschijnlijk door het beter afstemmen van de normen op de realiteit maar ook door de toenemende plichtsbewustheid, en dit vnl. naar gebruiksveiligheid toe. Meubels die beschouwd worden als kindermeubel, vormen het meest gevraagde testobject in het laboratorium. Voorbeelden hiervan zijn speelparken, babybedden, veiligheidshekken enz. Het TCHN is fier op de uitbreiding van de testunit, specifiek naar het testen van deze kindermeubels. Zo werd in 2005 een nieuw schoklichaam voor veiligheidshekken in dienst genomen. De veralgemening van de veiligheidszorg en van kwaliteit- en veiligheidslabels als commercieel argument heeft de fabrikanten ertoe gebracht validatieproeven te laten uitvoeren. De mogelijkheden zijn zeer talrijk en de meest gevraagde proeven staan in onderstaande tabel. Product Domeinen Referentie Kinderbedden Mechanische en veiligheidsaspecten EN 716 Verzorgingstafels Veiligheid en sterkte EN Speelparken Veiligheid en sterkte EN Eetstoelen Veiligheid en sterkte EN 1178 Stapelbedden Mechanische en veiligheidsaspecten EN 747 Keukenmeubels Veiligheidsaspecten EN 1153 Kasten Mechanische en veiligheidsaspecten EN 1727 Bedden Mechanische aspecten EN 1725 Hospitaalbedden Mechanische en veiligheidsaspecten EN 1970 Tafels Mechanische aspecten EN 1730 Buitenmeubels Mechanische en veiligheidsaspecten EN 581 Bureelmeubels Mechanische en veiligheidsaspecten EN

15 MEUBELTESTEN in % tuinmeubel kinderbed 7% stapelbed verzorgingstafel 7% 12% 10% 2% 7% 7% speelpark veiligheidshekken stoel tafel Een nieuwe trend is de zgn. small-scale pretesting: alvorens een fabrikant of ontwerper zijn volledig meubel aan de testen van de norm onderwerpt worden een aantal kritische punten vooraf getest. Zo wordt bvb. een welbepaalde lijm- of schroefverbinding veelvuldig beproefd alvorens deze toe te passen in het volledige meubel. Het chemische laboratorium voerde met betrekking tot meubelen voornamelijk analyses uit volgens EN 71-3 (bepalen giftige bestanddelen). Afwerking Een groot aantal testnormen op gebied van afwerking werd in 2005 aangepast of ontwikkeld. Het TCHN volgde deze ontwikkelingen op de voet en investeerde verder in deze richting. Gesteund door een nieuwe medewerker die zich op dit onderwerp toespitst, hopen wij de industrie in de toekomst nog beter van dienst te zijn via technologisch advies, projecten, expertise en testmogelijkheden in ons onafhankelijk labo. Naast onderstaand uittreksel uit onze proevenreeks kan het TCHN ook volgens andere Europese en nationale normen testen ( DIN, NF, etc). 15

16 Product Karakteristiek Referentie HPL Testmethode EN HPL Classificatie en specificaties EN tem EN Gemelamineerde platen Testmethode EN Gemelamineerde platen Specificaties EN Meubel Beoordeling van de invloed van lichtweerstand pren Meubel Beoordeling van de oppervlakteglans EN Meubel Beoordeling van de oppervlakteweerkaatsing EN Meubel Beoordeling van de oppervlakteweerstand tegen droge hitte EN Meubel Beoordeling van de oppervlakteweerstand tegen koude vloeistoffen EN Meubel Beoordeling van de oppervlakteweerstand tegen natte hitte EN Meubel Lichthechtheid EN ISO 105 Meubel Krastest CEN/TS Meubel Schuurweerstand EN Meubel Schuurweerstand CEN/TS Meubel / speelgoed Migratie van sommige elementen EN 71-3 Verf en vernis Cross cut EN ISO 2409 Verf en vernis Krastest EN ISO 1518 Verf en vernis Beproeving door vallend gewicht EN ISO 6272 Vloerbekledingen De wederom verhoogde activiteit op het gebied van vloerbekleding heeft twee hoofdredenen. Enerzijds werd het TCHN afgelopen jaar al veelvuldig gecontacteerd als Notified Body in het kader van de op til zijnde CE markering voor laminaatvloer, fineervloer en massief houten vloer. Anderzijds was er dit jaar meer dan ooit een vraag naar het evalueren van nieuw ontwikkelde producten zoals het hout - plastiek composiet (WPC Wood Plastic Composite). TESTEN VLOERBEKLEDING % 33% parket laminaatvloer andere 48% 16

17 Daarnaast waren er natuurlijk de klassieke laboratoriumactiviteiten in het kader van expertises en productcertificatie. In onderstaande tabel wordt een korte samenvatting gegeven van mogelijkheden op vlak van certificatie en beproeving. Product Karakteristiek Referentiedocument Laminaatvloer Specificaties, vereisten en testmethodes EN Laminaatvloer Gezondheid, veiligheid en energiebesparing : specificaties EN Laminaatvloer Formaldehyde-emissie EN Laminaatvloer Formaldehyde-emissie EN Laminaatvloer Bepaling van de wrijvingscoëfficiënt EN Vloerbekleding in houtfineer Qualification Wood veneer floor covering EN Houten vloer en parket Karakteristiek, evaluatie van de overeenstemming EN Houten vloer en parket Bepaling van de dimensionele stabiliteit EN 1910 Houten vloer en parket Bepaling van de geometrische karakteristieken EN Houten vloer en parket Bepaling van het vochtgehalte (ovendroog) EN Houten vloer en parket Bepaling van de hardheid (brinell) EN 1534 Houten vloer en parket Bepaling van de slijtweerstand ENV Houten vloer en parket Bepaling van de buigsterkte EN 1533 Houten vloer en parket Bepaling van de weerstand tegen chemische agentia EN Houten vloer en parket Bepaling van de slipweerstand EN 1339 Testen industriële en garagepoorten In 2005 werd de omvang van de EU - notificatie uitgebreid met activiteiten als Belgisch testlaboratorium m.b.t. productnorm EN Deze productnorm kadert in de toepassing van de Europese Bouwrichtlijn (BPR) en de verplichte aanbreng van de CE markering en dekt de industriële, commerciële en garagedeuren en poorten Deel 1: producten zonder brand- of rookwerende kenmerken. Motorisatie en sturingen van niet manuele deuren en poorten vallen ook onder de laagspanning-, EMC en machinerichtlijn die als richtlijn dienen gevolgd te worden bij het opstellen van een technisch -en risico - analyse dossier. Vanaf 1 mei 2005 werd de conformiteit van de door de norm EN vermelde producten met de bouwproductenrichtlijn eveneens verplicht. Industriële, commerciële en garagedeuren en -poorten (zowel manueel als automatisch) vallen onder het systeem 3 van de bouwproductenrichtlijn. Hier dienen de initiële typeproeven (ITT testen) uitgevoerd te worden door een notified body (genotificeerde instantie). Gezien de complexiteit m.b.t. toepassing van 3 verschillende richtlijnen was de adviserende functie van het TCHN hier meer dan nodig. 17

18 Volgende karakteristieken werden door het TCHN getest en / of berekend: - Weerstand tegen windbelasting. - Vrijkomen gevaarlijke stoffen. - Waterdichtheid. - Thermische weerstand. - Luchtdichtheid. - Veilig openen. - Bedieningskrachten. Een tiental fabrikanten vonden hun weg naar het testlaboratorium Veiligheidsadvies De kwaliteit en specificiteit van onze veiligheidsadviseurs worden unaniem gewaardeerd door de leden van de dienst Veiligheidsadvies. Onze adviseurs hebben inderdaad een diepgaande kennis van de specifieke veiligheidsproblemen in de hout- en meubelsector. Ze staan bekend om hun praktische en bruikbare raadgevingen en voor hun informatie op maat van de sector Onderzoekprogramma s Hoewel het geen exclusiviteit is, geeft het TCHN de voorkeur aan het voortzetten van collectieve onderzoeksprogramma s die van invloed kunnen zijn op alle ondernemingen van een industriële (sub)sector. Het is in die geest dat we de programma s CompoFloor (prenormatieve aanpak van de berekening- en gebruiksregels voor gemengde hout-beton vloeren) en AssessWoodCoat (voorspellende evaluatie van de prestaties van afwerkingsystemen voor buitenschrijnwerk) hebben voortgezet in samenwerking met onze partners, ondernemingen, onderzoekcentra en universiteiten. Op Europees niveau werkt het TCHN mee aan een programma dat zich tot doel stelt het onderzoek te vergemakkelijken door de inbreng van een Europees laboratorium of onderzoekcentrum dat een specifieke expertise bezit. Dit project, InnovaWood SSA genaamd, waar een twintigtal vooraanstaande actoren uit de Europese houtbewerkingsector aan meewerken, stelt zich tot doel een gereedschap te ontwikkelen waarmee ondernemingen in alle discretie hun gewenste partner zullen kunnen zoeken. Het programma Interreg dat sinds 2003 zowel in Frankrijk als in Wallonië wordt gevoerd, in samenwerking met verschillende technische instituten en technisch-economische regionale 18

19 animatiecentra, streeft met succes zijn doelstellingen na. Met dat programma wil het TCHN vooral aan ondernemingen een analyse aanbieden van hun noden aan software voor het ontwerpen (CAD), het tekenen (CAD) en het fabriceren (CAD) om ze op die manier de meest aangepaste oplossingen te kunnen voorstellen. Daarom stelt ons team een permanente inventaris op, en een evaluatie van verschillende soorten op de markt aangeboden software zodat de ondernemingen de beste raad kan gegeven worden. Men kan meer informatie vinden over dat programma op Van de onderzoeken die in 2005 werden ondernomen, willen we degene aanhalen die werd gevoerd op aansporing van het BIM en die tot doel had de invloed te bepalen van de werkzaamheden van de houtbewerkingsector op verschillende aspecten van het milieu. Hierdoor kunnen regionale overheden de sector relevante informatie bezorgen zodat die invloed zoveel mogelijk beperkt kan worden zonder dat de concurrentiekracht van de sector ondermijnd wordt. In 2005 heeft het TCHN twee andere prenormatieve onderzoeken voortgezet: een over de evaluatie van de prestaties van inbraakvertragend schrijnwerk en een ander dat de stijfheid van dak- en vloerpanelen wil bepalen en dat begonnen is in november Dit laatste onderzoek heeft als doel Eurocode 5 te vervolledigen met Belgische nationale specificaties op het gebied van stijfheid. Kleinere collectieve onderzoeken werden ook uitgevoerd in Daarvan zijn de resultaten dus veel sneller beschikbaar. Op het gebied van panelen bijvoorbeeld, was er een onderzoek over de invloed van de afwerking van panelen met een laag gelijmd hout aangebracht door middel van een aminoplast lijm. Uit de resultaten blijkt niet alleen dat er geen zekerheid is over de mechanische eigenschappen, maar vooral een grote onzekerheid wat betreft de emissie van formaldehyde. Een productiecontrole is geboden. Het TCHN neemt ook deel aan twee onderzoeksprogramma s van EPF (Europese federatie van paneelproducenten): 1. Wet bending: het doel van dit onderzoek is een unieke proefmethode te ontwikkelen voor alle soorten panelen en de aangepaste specificaties te bepalen. De wet bending-methode zal twee vroegere methodes vervangen, die voorlopig als evenwaardig werden beschouwd, namelijk de proef met kokend water en de cyclische proef. 2. Een onderzoek naar het verband tussen de Europese formaldehydemeetmethodes en de ISO-methode Droger. Het doel van dit onderzoek is de perforator -methode te vervangen door een eenvoudiger methode die minder impact heeft op het milieu en beter overeenstemt met de moeder-methode EN

20 In 2005 werden allerlei onderwerpen voor beperkt onderzoek aangeboden voor financiering door het IWT van de GTA (grondige technologische adviezen): invloed van de lijmkeuze en de temperatuur op het fineren van panelen, ontwikkeling van een innoverend deurontwerp, maakbaarheid van gelijmde gelamelleerde elementen in tropisch hout voor structurele binnentoepassingen, belastingprobleem in het kader van duurzame en veilige ontwikkeling van borstelstelen, rekenmethode voor de inklemminggraad van een trede in berkenhout voor een ladder van een nieuwe speelpleinuitrusting, onderzoek naar het stabiliteitsgedrag van een innoverend element met isolatie in een stapelbouwmuur, ontwerp van een brandwerend deurgeheel met vermindering van de gebruikte materialen, evaluatie van de mechanische belasting voor een nieuw type traptredenprofiel Samenwerking Verenigingen : Als Belgisch centrum voor hout- en meubeltechnologie bij uitstek neemt het TCHN deel aan de activiteiten van vele Belgische en buitenlandse verenigingen: in België : UCRC (Unie van Collectieve Researchcentra): beheerder VLOOT (Vlaamse Overkoepelende Organisatie van Technologieverstrekkers): bestuurder ACCORD-WALLONIE (Association de Centres Collectifs de Recherche concernés par le Décret Wallon): bestuurder CERTIBEL (Groepering van de geaccrediteerde certificatie- en inspectie-instellingen in België): bestuurder BUCP (Belgian Union of Certification and Attestation Bodies for Construction Products): lid ABPB BVHB (Belgische Vereniging voor Houtbescherming): voorzitter in het buitenland: InnovaWood (Europese vereniging van onderzoek- en opleidingscentra voor de bos-, hout- en meubelsector): executive director. 20

21 Samenwerking : Het TCHN is ook actief in volgende organisaties : in België : OCH (Opleiding Centrum Hout), waarvoor het TCHN opleiders levert, BUtgb - UBAtc (Belgische Unie voor de technische goedkeuring in de bouw) die de ATG s beheert, approval body is voor de aflevering van Europese goedkeuringen ETA en waar het TCHN het enige erkende organisme is voor de houtsector, IBN BIN: deelname aan de werking van verscheidene werkgroepen en lid, TCB Technische Commissie voor de Bouw: vertegenwoordiger van de UCRC, CPS Waalse Gewest: vertegenwoordiger van de UCRC, BQA (Belgian Quality Association), certificatieorganisme voor systemen: bestuurder, RECYWALL (vereniging van expertisecentra voor het recycleren van afval): bestuurder. in het buitenland: Europese Comités COST FFP TC (Forest & Forest products Technical committee) en COST E24, E29, E31, E34, E37, E44, E49, E53; Verscheidene normalisatie- WG s (working groups) van het Europees Comité voor normalisatie (CEN) : TC33 / WG2 & WG5 (doors, ), TC38 (wood preservation), TC112 (wood based panels), TC124 (timber structure), TC134 / WG9 (resilient textile and laminate floor covering), TC175 (round & sawn timber), TC193/SC1 (wood adhesives), TC250 (eurocodes), EU Group of Notified Bodies for the CPD: - SG 20 (wood based panels) - SG 18 (structural timber products) Gelijksoortige buitenlandse instellingen (onderzoekcentra en certificatieorganismes) in het kader van onderzoek-, certificatie-, inspectie- of laboratoriumactiviteiten. 21

22 3. PUBLICATIES In verband met zijn opdracht, namelijk de industrie inlichten, publiceert het TCHN regelmatig artikels in de gespecialiseerde pers en organiseert het of neemt het als spreker deel aan studiedagen. In 2005 heeft het TCHN verder voor een belangrijk aandeel gezorgd van het succesvolle driemaandelijks tijdschrift Houtnieuws. In bijna elk nummer heeft het TCHN een technisch artikel gepubliceerd. DE COLUMNA LIGNEA IN GRENEN, VUREN, LARIKS, EIK, PADOUK, AFZELIA, RED CEDAR,... EN NU OOK IN THERMOWOOD GETEST DOOR HET TCHN KG DRAAGKRACHT OP 1 KOLOM Verschillende artikels en presentaties ter gelegenheid van studiedagen over onderwerpen die de sector aanbelangen en de activiteiten van het TCGN werden ook in andere tijdschriften gepubliceerd. Elke maand publiceert het TCHN de nieuwsbrief CTIB-TCHN NEWS die onze relaties en de pers inlicht over sommige bijzondere acties van het TCHN of over nieuwe elementen in de technische actualiteit die voldoende belangrijk zijn. De website van het TCHN ( geeft niet alleen een overzicht van de geboden diensten maar vormt ook een informatiebron voor de sector. De site wordt door regelmatige bijdragen geüpdatet. Er werd bijzondere aandacht besteed aan een snelle synthese van wereldwijd gepubliceerde informatie over de lokale toepassingen van de reglementering op de markering van houten verpakkingen voor de buitenlandse handel (norm ISPM 15), zodat onze exportbedrijven niet in de fout gaan. De lijst door het TCHN gecertificeerde producten wordt ook geüpdatet zodat deze voor de sector en zijn klanten belangrijke informatie steeds geldig blijft. 22

23 Concept and Printing Scagraphic 2005.

24 Hof ter Vleest dreef, 3 B-1070 Brussel Tel. : Fax : info@ctib-tchn.be