Managementsamenvatting.4

Transcriptie

1

2 Inhoudsopgave Managementsamenvatting.4 Hoofdrapport 1 Inleiding Achtergrond van dit onderzoek Vraag aan Tabula Rasa Leeswijzer Uitgangspunten en opzet van het onderzoek Het voorspellen van toekomstig gedrag Combinatie kwalitatief en kwantitatief onderzoek Respons.11 3 Belangrijkste conclusies en aanbevelingen Inleiding Conclusies Rust, gezondheid en ruimte belangrijke waarden Inrichting: 'wilde natuur en water' het aantrekkelijkst Wat doen mensen nu? Natuur en recreatie in polder van Rhoon kan meerwaarde opleveren Aanbevelingen Meest kansrijk is aansluiten bij natuur- recreatiebehoeften: rust en variatie in het landschap Creër een eigen identiteit ten opzichte van concurrerende gebieden Zorg dat het landschapspark verbonden is met andere gebieden in de regio Goede bereikbaarheid is cruciaal Deelrapport 1: Resultaten kwalitatief onderzoek Doel en opzet Kenmerken huidige natuur- en recreatiegedrag Natuur en recreatie: behoeften en waarden Gedragsmotieven achterhalen via 'laddering-methodiek' Behoeften en waarden die aan natuur en recreatie worden toegekend De inrichting van een ideaal natuur- en recreatiegebied Wensen inrichtingselementen Wensen gebiedseigenschappen Geboden voorzieningen Randvoorwaarden Reactie op plannen voor meer natuur en recreatie in de regio

3 Deelrapport 2: Resultaten kwantitatief onderzoek Doel en opzet Kenmerken huidige natuur- en recreatiegedrag Natuur/recreatiewaarden en inrichtingsvoorkeuren Behoeften en waarden die men toekent aan natuur en recreatie Voorkeuren met betrekking tot gebiedsinrichting Mogelijke meerwaarde van Landschapspark Buytenland Bestaande aanbod komt redelijk tegemoet aan wensen Een recreatiegebied in de polders van Rhoon: neutraal-positieve attitude Bijlage 1: Methode kwalitatief onderzoek Bijlage 2: Getoonde foto s kwantitatief onderzoek

4 Managementsamenvatting Vraag aan Tabula Rasa In opdracht van de Provincie Zuid-Holland heeft Tabula Rasa onderzoek gedaan naar de natuur- en recreatiebehoeften van inwoners uit de regio Rotterdam in De uitkomsten leveren input voor het ontwerp-bestemmingsplan van Landschapspark Buytenland en de communicatie over het gebied. Uitgangspunt: onderzoek naar de waarden achter het huidige gedrag Mensen vragen naar hun gedrag in 2025 levert onbetrouwbare resultaten op. Een belangrijke voorspeller van toekomstig gedrag is wel: het huidige gedrag. Niet zozeer welke concrete activiteiten mensen ondernemen, maar vooral waarom ze naar buiten gaan. Door daarop door te vragen krijgen we inzicht in de waarden/behoeften die aan hun natuur- en recreatiegedrag ten grondslag liggen. Deze veranderen niet zo snel, terwijl concrete activiteiten vaak aan trends onderhevig zijn (denk aan nordic walking). Combinatie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek Eerst is kwalitatief onderzoek uitgevoerd, waarbij 30 diepte-interviews werden afgenomen onder mensen in en om het plangebied. Op basis hiervan is een enquête ontwikkeld, die (na voorlegging aan de diverse stakeholders) via internet is uitgezet. 814 respondenten verspreid over de regio hebben deze (digitale) vragenlijst ingevuld. De belangrijkste conclusies en aanbevelingen zijn: Conclusies Mensen trekken erop uit voor natuur en recreatie omdat het een goed gevoel geeft en ze van het landschap genieten. De belangrijkste waarden die men hieraan koppelt zijn rust, gezondheid en ruimte. En in mindere mate voorziet erop trekken in de natuur ook in sociale behoeften. Tweederde van de respondenten vindt wilde natuur en water de meest aantrekkelijke gebiedsinrichting (afgezet tegen parklandschap en agrarisch polderlandschap). Een breed gedragen opvatting is: hoe meer groen, hoe beter. Maar de respondenten zijn niet ontevreden over de bestaande voorzieningen. Er zijn geen wensen voor iets spectaculair anders. 4

5 Ze zoeken vooral rust, stilte en schone lucht. Wat mensen het liefst en het meest doen, is wandelen en fietsen in hun eigen omgeving. Voor ouders is het essentieel dat ergens iets te doen is voor kinderen (glijbaan, ijsje). Met name een uitbreiding van de bestaande voorzieningen komt aan de wensen tegemoet (meer wandel- en fietspaden, bankjes en ontspanningsplekken aan het water). Als het alternatief voor het plangebied van Landschapspark Buytenland in de toekomst meer nieuwbouw zou kunnen zijn, zien mensen uit de directe omgeving liever dat het door een nieuw natuur- en recreatiegebied als groen behouden blijft. Op de vraag welk karakter Landschapspark Buytenland het beste zou kunnen hebben ( familiepark, boerenland, water en ruige natuur, parklandschap of een combinatie van deze karakters ) koos de helft van de respondenten voor de combinatie. Eenderde geeft de voorkeur aan water en ruige natuur. Elk van de andere opties (familiepark, boerenland, parklandschap) behaalt minder dan 10% steun. Aanbevelingen Het meest kansrijk is een park waarin bezoekers rust en variatie vinden in dit onderzoek de belangrijkste waarden en behoeften. Een evenemententerrein of familiepark voorziet hier niet in. Binnen deze randvoorwaarde is het belangrijk het park een duidelijk eigen gezicht en identiteit te geven. Zo onderscheidt het zich van omliggende gebieden. Het zou goed zijn als natuurgebieden in de regio ook fysiek met elkaar verbonden zijn, onder andere via aantrekkelijke en goed gemarkeerde fietsroutes. Zo versterken natuurgebieden elkaar. Hetzelfde geldt voor de informatievoorziening over de natuur- en recreatiegebieden in Zuid-Holland. Informatie over natuur en recreatie in Zuid-Holland is nu erg versnipperd. Sluit aan bij de manier waarop en plaatsen waar consumenten informatie zoeken over recreatie in hun omgeving. En biedt informatie aan over alle natuur- en recreatiegebieden in de provincie. Door aan te sluiten bij wat mensen al kennen, wordt iets nieuws eerder opgemerkt en beter onthouden. 5

6 Goede bereikbaarheid (ook met OV) is cruciaal om nieuwe bezoekers te trekken. Mensen recreëren vooral dichtbij huis; mensen van verder uit de regio komen alleen naar het park als zij dat nog als dichtbij ervaren. 6

7 1 Inleiding 1.1 Achtergrond van dit onderzoek De Provincie Zuid-Holland gaat een nieuw natuur- en recreatiegebied creëren ten zuiden van Rotterdam, in de gemeente Albrandswaard. Dit 600 hectare grote Landschapspark Buytenland is primair bedoeld voor inwoners van de regio Rotterdam. De realisatie van het park is voorzien rond Hoe het park precies ingericht zal worden, is nog niet definitief vastgelegd. Wel zijn er in het verleden een aantal varianten ontwikkeld en onderzocht ten behoeve van de milieu-effectrapportage (MER). Het Voorkeursalternatief vormt de leidraad voor de verdere planontwikkeling. De provincie Zuid-Holland wil voor de inrichting, verwerving en beheer van het gebied inzicht in de natuur- en recreatiebehoeften van inwoners van de regio Rotterdam in Ook het Platform Polders Albrandswaard (PPA) heeft hierom gevraagd. 1.2 Vraag aan Tabula Rasa De provincie heeft Tabula Rasa gevraagd een belevingswaardenonderzoek uit te voeren, dat antwoord geeft op de volgende vragen: Hoe willen inwoners van de regio Rotterdam recreëren en genieten van de natuur? Welke meerwaarde heeft Landschapspark Buytenland voor de leefbaarheid van de regio Rotterdam? Door inzicht in de kenmerken van natuur- en recreatiegedrag en de waarden die hieraan ten grondslag liggen, levert het onderzoek input voor het ontwerp-bestemmingsplan. En voor de positionering van Buytenland. Het doel is niet om te onderzoeken hoeveel draagvlak er is voor de verschillende varianten uit de MER. Tegelijk met dit onderzoek van Tabula Rasa heeft Willemieke Trouwborst als stageopdracht bij de provincie een concurrentieanalyse van natuurgebieden in de regio Rotterdam uitgevoerd. Daarnaast heeft zij op basis van deskresearch en interviews geïnventariseerd welke 7

8 trends in natuur en recreatie de komende tien tot vijftien jaar verwacht worden. Tabula Rasa heeft haar stage mede-begeleid. 1.3 Leeswijzer Om de vragen van de provincie te beantwoorden, heeft Tabula Rasa onderzoek in twee delen uitgevoerd: een kwalitatief en een kwantitatief deel. De uitgebreide resultaten hiervan zijn apart in twee deelrapporten in dit verslag opgenomen. In het hoofdrapport vindt u een korte verantwoording van de gehanteerde methoden en de belangrijkste conclusies die uit beide onderzoeksdelen getrokken kunnen worden. Daarbij is ook gebruik gemaakt van de uitkomsten van het onderzoek naar de aanbodzijde van de markt door Willemieke Trouwborst. 8

9 2 Uitgangspunten en opzet van het onderzoek 2.1 Het voorspellen van toekomstig gedrag De provincie en de bewoners van het gebied waar Landschapspark Buytenland komt, willen graag weten of er wel behoefte bestaat aan het park. Als het gaat om voorspellingen over toekomstige wensen en gedrag, is er echter een aantal opmerkingen te maken. Gedragsintentie is geen betrouwbare voorspeller Mensen vragen naar wat ze denken te gaan doen in 2025 levert onbetrouwbare resultaten op. Ook al denken veel mensen dat ze gebruik zullen gaan maken van het nieuwe natuur- en recreatiepark, dan zegt dat niets over of zij dat ook daadwerkelijk gaan doen. Het is in feite onmogelijk een betrouwbare uitspraak te doen over toekomstige bezoekersaantallen voor Landschapspark Buytenland in De beste voorspeller voor toekomstig gedrag: het huidige gedrag Wat we wel kunnen, is op basis van het heden verwachtingen formuleren voor de toekomst. Een belangrijke voorspeller van toekomstig gedrag is namelijk het huidige gedrag van mensen. Daarbij gaat het niet zozeer om de concrete activiteiten die men onderneemt, maar veel meer om de aard en het doel van deze bezigheden. Deze dieperliggende motieven veranderen niet zo snel. Waarom gaat iemand naar buiten om een rondje te fietsen? Inzicht in de achterliggende waarden en behoeften ten aanzien van natuur en recreatie, maakt het mogelijk om uitspraken te doen over gedrag in de toekomst. Een voorbeeld ter illustratie. Stel dat mensen gezondheid een belangrijke waarde vinden. Dan is bewegen een manier om dat te realiseren. De komende 15 jaar kunnen nieuwe manieren van bewegen bedacht worden waarmee dezelfde waarde vervuld kan worden. Nordic walking was 10 jaar geleden ook nog niet populair. Het succes van Buytenland zal verder ook afhangen van de positionering en identiteit van het gebied. Wat biedt dit onderzoek? Het onderzoek dat Tabula Rasa heeft uitgevoerd biedt inzicht in de markt die bestaat voor (varianten van) het landschapspark. Natuurlijk kan er in een periode van tien tot vijftien jaar veel veranderen. Maar dit onderzoek levert waardevolle inzichten op voor de verdere ontwikkeling van het gebied. Ook geeft het rapport handvatten voor de communicatie over Buytenland. 9

10 2.2 Combinatie kwalitatief en kwantitatief onderzoek Oriëntatiefase Om de centrale vragen (zie 1.2) in dit onderzoek te beantwoorden, is uitvoerig deskresearch gedaan. Ook hebben we het gebied waar het landschapspark gepland staat een aantal keer bezocht. Daarnaast zijn gesprekken gevoerd met een aantal inhoudelijk betrokken: afgevaardigden van de Gemeente Albrandswaard, de Stadsregio Rotterdam, het Platform Polders Albrandswaard en het Zuid-Hollands Landschap. Kwalitatief en kwantitatief onderzoek Na deze oriëntatiefase zijn twee onderzoeken uitgevoerd: een kwalitatief en een kwantitatief onderzoek. Dit om de volgende reden. De crux van behoeftenonderzoek is te achterhalen wat mensen nu werkelijk vinden en willen. Bij de afname van alleen een door de onderzoeker opgestelde vragenlijst, wordt slechts inzicht verkregen in de onderwerpen die de onderzoeker zelf in die enquête aan de orde stelt. Daarbij kunnen makkelijk allerlei (voor respondenten relevante) zaken over het hoofd gezien worden. De combinatie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek ondervangt dit probleem en levert daardoor de meest waardevolle inzichten. Door te beginnen met het afnemen van 30 diepte-interviews (face-toface, met verschillende soorten mensen), kregen we een goed beeld van het belang van natuur(recreatie) en het huidige recreatiegedrag. Zoals in 2.1 omschreven, is het om iets te kunnen zeggen over het gedrag in de toekomst, belangrijk om zicht te hebben op de waarden die vervuld worden door te recreëren in de natuur. Die zullen niet snel veranderen, terwijl de concrete recreatievormen waarmee die waarden gerealiseerd worden wel aan verandering onderhevig zijn. Om deze waarden te achterhalen hebben we gebruik gemaakt van de ladderingmethodiek, een vraag- en analysetechniek uit de productontwikkeling. Daarbij is met waarom -vragen achterhaald welke waarden mensen koppelen aan natuur en recreatie. Voor een uitgebreidere beschrijving van de methode in het kwalitatief onderzoek wordt u verwezen naar hoofdstuk 1 van deelrapport 1 en naar bijlage 1. De resultaten van het kwalitatief deelonderzoek zijn vervolgens verwerkt in een vragenlijst die is afgenomen onder een internetpanel van ruim 800 inwoners uit de regio Rotterdam (het kwantitatief deelonderzoek). Zo worden de uitkomsten van het kwalitatief onderzoek getoetst. In de enquête werden mensen zoveel mogelijk gestimuleerd goed na te denken over het onderwerp. Bijvoorbeeld door uitvoerig stil 10

11 te staan bij de motieven van hun recreatiegedrag. Voordat de enquête werd uitgezet, is deze aan een aantal stakeholders voorgelegd: Gemeente Albrandswaard, Gemeente Barendrecht, Gemeente Rotterdam, Stadsregio Rotterdam, Platform Polders Albrandswaard, Zuid-Hollands Landschap, ANWB, Waterschap Hollandse Delta en het Recreatieschap IJsselmonde. 2.3 Respons Kwalitatief onderzoek Zoals hierboven vermeld, zijn in het kwalitatief onderzoek 30 interviews gehouden. De belangrijkste indeling die in deze respondentenselectie is aangebracht, is de afstand van de woonplaats tot Landschapspark Buytenland. We hebben gesproken met: 3 inwoners en 2 recreërende bezoekers van het gebied waar het landschapspark gerealiseerd gaat worden (straal 1). 10 inwoners uit Rhoon, Poortugaal en Smitshoek (Barendrecht) (straal 2). 15 inwoners verdeeld over omliggende gemeenten in de regio: Rotterdam(-Zuid), Barendrecht ( overige wijken), Oud-Beijerland, Hoogvliet, Spijkenisse (straal 3). Verder is gezorgd voor een verdeling naar leeftijd, sekse, gezinssamenstelling en afkomst (autochtoon/allochtoon). Zie voor meer informatie hoofdstuk 1 van deelrapport 1. Kwantitatief onderzoek In totaal hebben 814 mensen de digitale enquête ingevuld. De bedoeling van dit onderzoek was een zo goed mogelijk beeld te geven van de wensen en behoeften van de inwoners van de regio Rotterdam. Gestreefd is dus naar een zo goed mogelijke verdeling van respondenten over de regio. De belangrijkste indelingsvariabele was wederom de woonplaats van de respondenten (wat betekent: de afstand van huis tot Landschapspark Buytenland). In dit onderzoek zijn vergelijkingen gemaakt tussen de volgende drie gebieden 1 : Straal 1: het gebied met direct-omwonenden van het landschapspark (Albrandswaard en het westen van Barendrecht [postcodegebieden 2992 en 2993]) 1 NB: De indeling in stralen in het kwalitatief en kwantitatief onderzoek is verschillend. 11

12 Straal 2: een eerste kring om het kerngebied (straal 1) heen (oostkant Barendrecht [postcode 2991], Rotterdam-Zuid (incl. Pernis), Hoogvliet, Spijkenisse en Oud-Beijerland). Straal 3: inwoners uit de overige delen van de regio (Rotterdam- Noord, Bernisse, Binnenmaas, Korendijk, Strijen, Rozenburg). Tabel 1 : Verdeling respondenten naar gebiedsstraal aantal (N) percentage straal ,6% straal ,8% straal ,6% totaal % 12

13 3 Belangrijkste conclusies en aanbevelingen 3.1 Inleiding De provincie Zuid-Holland wil inzicht in natuur- en recreatiebehoeften van inwoners uit de regio Rotterdam in Mensen vragen naar wat ze denken te gaan doen in 2025 levert echter onbetrouwbare resultaten op. Ook al zéggen veel mensen dat ze gebruik zullen gaan maken van een nieuw natuur- en recreatiepark, dan zegt dat niets over of zij dat ook daadwerkelijk gaan doen. Daarom is in dit onderzoek gevraagd naar wat mensen nu doen, en waarom. Een van de belangrijkste voorspellers van gedrag in de toekomst is het huidige gedrag. We hebben vooral achterhaald wat de aard en het doel van dit gedrag is. Welke waarden koppelen mensen aan natuur en recreatie? Deze dieperliggende motieven veranderen niet snel, terwijl feitelijke activiteiten vaak aan trends onderhevig zijn (zie nordic walking). In dit hoofdstuk staan de belangrijkste conclusies die op grond van beide onderzoeken (kwalitatief en kwantitatief ) van Tabula Rasa getrokken kunnen worden. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van het onderzoek naar de aanbodzijde van de markt (concurrerende gebieden en trends). Hoe willen inwoners van de regio Rotterdam recreëren en genieten van de natuur? Welke meerwaarde kan Landschapspark Buytenland bieden voor de leefbaarheid van de regio Rotterdam? 3.2 Conclusies Rust, gezondheid en ruimte belangrijke waarden Als je aan mensen vraagt waarom zij naar een recreatie- of natuurgebied gaan, is het eerste wat gezegd wordt vaak dat het een goed gevoel geeft. Bij doorvragen blijkt dat dit komt doordat mensen de volgende waarden toekennen aan natuur en recreatie: Rust/ontspanning. Voor veel mensen is recreëren in de natuur een manier om hun hoofd leeg te maken en te ontstressen, of om stilte te ervaren. Gezondheid. Veel recreatieactiviteiten (zoals wandelen, fietsen, hardlopen, etc.) brengen je in beweging. Dat is goed voor je 13

14 conditie en gewicht. Ook frisse lucht is goed voor je. En de schone lucht van bos of strand zuivert je longen. Vrijheidsgevoel. Als je buiten bent, is het heerlijk om de ruimte om je heen te ervaren. Dat geeft een gevoel van vrijheid. Met name in het kwalitatief onderzoek bleek dat ook sociale behoeften een rol spelen. 2 Tijdens een wandeling kun je goede gesprekken voeren en de band met je naasten versterken. Of gezellig op een terrasje zitten en mensen kijken. Met name in het kwalitatief onderzoek bleek dat recreëren in de natuur vooral voor niet-westerse allochtonen een manier is om sociale behoeften te vervullen: samen buiten eten en andere mensen ontmoeten bij picknick- en barbecuevoorzieningen. Het begrip leefbaarheid Hoewel mensen groen en natuur erg belangrijk vinden, associëren ze dit niet met het begrip leefbaarheid. Dat is als het mensen al iets zegt eerder verbonden aan hun directe woonomgeving dan aan voorzieningen verder weg. Hieruit blijkt dat leefbaarheid in de communicatie met de doelgroep geen geschikte term is Inrichting: wilde natuur en water het aantrekkelijkst Gevraagd naar de aantrekkelijkheid van verschillende soorten natuur- en recreatiegebieden (in algemene zin), blijkt dat een landschap van wilde natuur en water de voorkeur heeft boven een parklandschap en een agrarisch polderlandschap. Tweederde van de respondenten kwam tot dit oordeel na het bekijken van foto s die van elk van deze gebieden een impressie gaven (zie voor de gebruikte foto s bijlage 2). Dit geldt voor mensen verspreid over de regio en van verschillende leeftijden. In aansluiting op de waarden die mensen willen vervullen als ze naar buiten gaan, hebben ze geen behoefte aan drukke activiteiten. Dus geen festivalterrein of familiepark. Voor ouders is het wel belangrijk dat er in een gebied iets te doen is voor hun kinderen. Kinderen fietsen niet om het fietsen, maar voor een doel: een klimrek, zandbak of ijsje. Vermaak voor kinderen kan simpel zijn: zelfs de bult (berg) in het landschap bij Barendrecht waar je even op en af kunt rennen blijkt al te volstaan. Een familiepark 3 wordt niet aantrekkelijk gevonden. 2 In het kwantitatieve deel kwam dit minder duidelijk naar voren dan de hiervoor genoemde waarden. 3 In de vragenlijst omschreven als van speeltuin en waterfietsen tot pannenkoekenhuis. 14

15 3.3.3 Wat doen mensen nu? Voor veel mensen maakt recreëren en genieten van de natuur deel uit van hun vrijetijdsbesteding. Een ruime meerderheid (82,5%) van de ruim 800 respondenten in dit onderzoek trekt er wel eens op uit. Het liefst doen mensen dat in hun eigen omgeving. Wandelen en fietsen zijn de meest populaire activiteiten. Waar gaan mensen nu naar toe? Mensen uit de omgeving van Landschapspark Buytenland gaan nu vaak naar de Rhoonse of Carnisse Grienden of de Oude Maas. Vanuit de gehele regio bezien, is met name het Kralingse Bos populair. Meer in het algemeen vinden de respondenten bos, wandel- en fietsmogelijkheden in de omgeving en het strand de meest aantrekkelijke plekken om te recreëren. Wat ze gaan doen, hangt af van waar ze op dat moment zin in hebben Natuur en recreatie in polders van Rhoon kan meerwaarde opleveren De respondenten zijn niet ontevreden over de bestaande voorzieningen voor natuur en recreatie. Er zijn geen wensen voor iets spectaculair anders. Animo voor luidruchtige attracties is er niet. Mensen zoeken vooral rust, stilte en schone lucht. Vooral een uitbreiding van de bestaande voorzieningen komt daaraan tegemoet. Bijvoorbeeld meer wandel- en fietspaden, bankjes en ontspanningsplekken aan het water. Een breed gedragen opvatting is: hoe meer groen hoe beter. Mensen uit de directe omgeving van het landschapspark zien liever dat het gebied door een nieuw natuur- en recreatiegebied als groen behouden wordt, dan dat het in de toekomst alsnog verloren gaat aan nieuwbouw. Karakter Landschapspark Buytenland Er is in het onderzoek ook specifiek gevraagd naar welk karakter Landschapspark Buytenland het beste zou kunnen hebben. Daarbij lieten we mensen kiezen uit familiepark, boerenland, water en ruige natuur, parklandschap of een combinatie van deze karakters. De helft van de ondervraagden koos voor de combinatie. Eenderde geeft de voorkeur aan water en ruige natuur. Elk van de andere opties (familiepark, boerenland, parklandschap) behaalt bij minder dan 10% van de respondenten steun. 15

16 3.3 Aanbevelingen Meest kansrijk is aansluiten bij natuur- en recreatiebehoeften: rust en variatie in het landschap Als het landschapspark niet aansluit op hetgeen wat mensen zoeken, is de kans groot dat bezoekers weg zullen blijven. Uit dit onderzoek blijkt dat mensen vooral voor rust, gezondheid en ruimte recreëren in de natuur. En ook wel om samen te zijn (sociale behoeften vervullen). Een gevarieerd landschap, met eventueel een accent op wilde natuur en water vinden mensen het aantrekkelijkst. Wandel- en fietspaden en ontspanningsplekken aan het water voorzien in behoeften. Voor ouders is het cruciaal dat er iets te doen is voor kinderen. Simpel vermaak volstaat daarbij. Inspelen op demografische ontwikkelingen Met het oog op de vergrijzing is de kans op succes van een rustig, natuurlijk gebied waar je kunt wandelen en fietsen nog groter. Dit is voor de meeste respondenten al het aantrekkelijkst, maar dat geldt voor ouderen in nog sterkere mate. Gezien de groei van het aandeel allochtonen in Rotterdam (55% in 2025, zie PZH-rapport over aanbodzijde markt) zouden ook faciliteiten voor picknick- en barbecueplaatsen een kans kunnen zijn voor Landschapspark Buytenland. Om allochtonen naar het park te trekken, is het wel belangrijk de communicatie specifiek op hen af te stemmen. Met de reguliere media worden zij nauwelijks bereikt Creëer een eigen identiteit ten opzichte van concurrerende gebieden Het is belangrijk het park een duidelijk eigen gezicht en identiteit te geven binnen het netwerk van omliggende gebieden. Zo onderscheidt het zich van concurrenten. Een voordeel is dat nu slechts bij enkele omliggende gebieden de kernkwaliteiten en beoogde doelgroepen duidelijk herkenbaar zijn (zie PZH-rapport aanbodzijde markt) Zorg dat het landschapspark verbonden is met andere gebieden in de regio Het zou goed zijn als natuurgebieden in de regio fysiek met elkaar verbonden zijn, bijvoorbeeld via aantrekkelijke en goed gemarkeerde fietsroutes. Zo versterken de gebieden elkaar (zie ook PZH-rapport 16

17 aanbodzijde markt). Het kan een manier zijn om nieuwe recreanten landschapspark in te trekken. het Dit geldt ook voor de communicatie en informatievoorziening Veel mensen van verder weg uit de regio kennen het gebied waar het landschapspark komt op dit moment niet. Om behalve bij omwonenden ook bij anderen uit de regio interesse voor het gebied te wekken, is het verstandig om ook in de communicatie en informatievoorziening over het park verbanden te leggen met omliggende gebieden. Dit om twee redenen: Door een relatie met hetgeen wat mensen al wel kennen, wordt iets nieuws eerder opgemerkt en beter onthouden. Informatie over natuur en recreatie in Zuid-Holland is nu erg versnipperd. Daardoor sluit het niet aan bij de manier waarop mensen informatie zoeken. Iemand die op zondag buiten iets leuks wil doen, zou snel moeten kunnen vinden (op internet bijvoorbeeld) welke mogelijkheden er in de omgeving zijn. Niet (alleen) geïsoleerde informatie over het park, maar bij voorkeur goed toegankelijke informatie over alle recreatiegebieden in Zuid- Holland, sluit op die zoekvraag aan. Ook hiermee kunnen gebieden elkaar versterken Goede bereikbaarheid is cruciaal Een regelmatig bezoek aan een natuur- of recreatiegebied staat of valt met de moeite (vooral de tijd) die het kost om er te komen. Vanwege de voorkeur voor recreatie dicht bij huis, komen mensen van verder uit de regio alleen als zij het gebied nog als dichtbij ervaren. Voor respondenten uit Rotterdam-Noord was dit nu vaak niet zo, als het om de polders van Rhoon ging. Dat mensen er makkelijk kunnen komen, is een essentiële voorwaarde om meer bezoekers te trekken. Er werd in de reacties op de open vragen in de enquête door de respondenten regelmatig gevraagd naar de mogelijkheden om met het openbaar vervoer in Buytenland te komen. Vooral om mensen uit de stad (Rotterdam) te trekken, liggen daarin kansen. 17

18 Deelrapport 1: Resultaten kwalitatief onderzoek 18

19 1 Doel en opzet Doel van dit kwalitatief onderzoek Het kwalitatief onderzoek geeft inzicht in de wijze waarop inwoners van de regio Rotterdam willen recreëren en genieten van de natuur. Een belangrijk doel daarbij is te achterhalen welke (belevings)waarden zij koppelen aan natuur en recreatie. Kwalitatief onderzoek is op zichzelf een rijke gegevensbron. De uitkomsten leveren waardevolle informatie op wat betreft het bepalen van de meerwaarde die Buytenland zou kunnen bieden. Daarnaast vormen de resultaten vooral een belangrijk uitgangspunt voor de ontwikkeling van de enquête die wordt afgenomen in het kwantitatief onderzoek. Daarmee worden de uitkomsten van de interviews ook onder een grote groep getoetst (zie hoofdstuk 2: Uitgangspunten en opzet van het onderzoek). Methode Er zijn 30 diepte-interviews afgenomen bij inwoners van de regio Rotterdam, zowel uit het gebied waar het park komt, als daaromheen. Deze gesprekken waren face-to-face en duurden ongeveer een uur. Er werd zonder vaste vragenlijst gewerkt om de gesprekken zo min mogelijk te sturen. Op deze manier kan het beste een betrouwbaar beeld gevormd worden van het gedrag en de behoeften van respondenten. Om te achterhalen waarom mensen naar buiten gaan voor natuur of recreatie, werd een interviewtechniek ingezet waarbij stapsgewijs werd doorgevraagd naar dieperliggende gedragsmotieven ( laddering ). Zie voor een uitgebreidere beschrijving van de opzet en het verloop van de gesprekken bijlage 1. Respondenten De belangrijkste indeling die in de respondentenselectie voor de interviews is aangebracht, is de afstand van de woonplaats tot Landschapspark Buytenland. Verder is gezorgd voor een verdeling naar leeftijd, sekse, gezinssamenstelling en afkomst (autochtoon/allochtoon). Er is gesproken met: 19

20 3 inwoners en 2 recreërende bezoekers van het gebied waar het landschapspark gerealiseerd gaat worden (straal 1). Tabel 1: Kenmerken respondenten straal 1 woonplaats sekse leeftijd gezinssituatie afkomst 1 gebied LB man 46 met partner en 1 kind (8) autochtoon 2 gebied LB man 20 inwonend autochtoon 3 gebied LB vrouw 40 met partner en 2 kinderen (3,7) autochtoon 4 recreant vrouw 70 met partner (kinderen huis uit) autochtoon 5 recreant man 28 met partner autochtoon 10 inwoners uit Rhoon, Poortugaal en Smitshoek (Barendrecht) (straal 2). Tabel 2: Kenmerken respondenten straal 2 woonplaats sekse leeftijd gezinssituatie afkomst 1 Poortugaal vrouw 46 Met partner, 2 kinderen (10,13) autochtoon 2 Barendrecht man 53 Met partner (kinderen huis uit) autochtoon 3 Barendrecht man 62 Met partner (kinderen huis uit) autochtoon 4 Poortugaal vrouw 21 alleenstaand autochtoon 5 Rhoon man 25 inwonend autochtoon 6 Rhoon vrouw 40 Met partner, 1 kind (2) autochtoon 7 Rhoon vrouw 81 Met partner (kinderen huis uit) autochtoon 8 Barendrecht man 46 Met partner, 2 kinderen (5,9) allochtoon 9 Rhoon vrouw 43 Alleenstaand autochtoon 10 Barendrecht man 22 inwonend allochtoon 15 inwoners verdeeld over omliggende gemeenten in de regio: Rotterdam(-Zuid), Barendrecht (overige wijken), Hoogvliet, Spijkenisse (straal 3). Tabel 3: Kenmerken respondenten straal 3 woonplaats sekse leeftijd gezinssituatie afkomst 1 Barendrecht vrouw 57 Met partner (kinderen huis uit) autochtoon 2 Barendrecht vrouw 46 Met partner en 3 kinderen (13, autochtoon 19, 20 [is uitwonend]) 3 Barendrecht man 46 Met partner en 2 kinderen (18, autochtoon 20) 4 Barendrecht vrouw 40 Met partner en 2 kinderen (<5) autochtoon 5 Rdam-Zuid man 81 Met partner (kinderen huis uit) autochtoon 6 Spijkenisse man 67 Met partner (kinderen huis uit) autochtoon 7 Hoogvliet vrouw 59 Met partner, geen kinderen autochtoon 8 Rotterdam vrouw 22 inwonend allochtoon 9 Rdam-Zuid man 46 Met partner, 3 kinderen (<10) allochtoon 10 Rdam-Zuid vrouw 43 Met partner, 3 kinderen (15, allochtoon 12,10) 11 Rotterdam vrouw 55 Met partner, geen kinderen allochtoon 12 Rdam-Zuid vrouw 42 Met partner, 2 kinderen (<10) allochtoon 13 Rotterdam man 35 Alleenstaand autochtoon 14 Spijkenisse vrouw 18 inwonend autochtoon 15 Rdam-Zuid vrouw 37 Met partner, 1 kind (<5) allochtoon 20

21 Opzet van dit deelrapport Dit rapport beschrijft de uitkomsten van de 30 interviews: de kenmerken van het huidige natuur- en recreatiegedrag (hoofdstuk 2), behoeften en waarden van de respondenten als het om natuur en recreatie gaat (hoofdstuk 3) en hun voorkeuren wat betreft gebiedsinrichting (hoofdstuk 4). Tot slot gaan we in op het laatste gedeelte van de gesprekken, waarbij we respondenten vroegen te reageren op de plannen voor Landschapspark Buytenland. 21

22 2 Kenmerken huidige natuur- en recreatiegedrag Dit hoofdstuk bespreekt het huidige natuur- en recreatiegedrag van de respondenten. Welke activiteiten ondernemen mensen en waar gaan ze voor natuur en recreatie naartoe? Natuur en recreatie: voor de meeste mensen een vast onderdeel van de vrijetijdsbesteding Aan het begin van de gesprekken werd mensen gevraagd wat zij prettig vinden om te doen in hun vrije tijd. Niemand noemde daarbij buitenrecreatie en/of genieten van de natuur als eerste. Wel gaven de meeste respondenten op een gegeven moment aan dat dit in enige vorm deel uitmaakte van hun vrijetijdsbesteding. Bijvoorbeeld het wekelijkse hardlooprondje in het park, of op zondag een stukje fietsen langs de Oude Maas. Mooi weer is een voorwaarde Voor veruit de meeste respondenten moet het wel mooi weer zijn om er op uit te trekken. Als het regent, blijven ze binnen. Wandelen en fietsen in de buurt zijn de meest populaire activiteiten De meest voorkomende manieren waarop de respondenten recreëren of genieten van de natuur zijn wandelen en fietsen. Het overgrote deel van hen doet dat het liefst en het vaakst in de eigen omgeving. Tripjes naar gebieden verder weg worden minder frequent (een paar keer per jaar) gemaakt en meestal van te voren gepland. Sportieve activiteiten Ongeveer eenderde van de respondenten trekt er op uit om te sporten in de natuur. Dat zijn zowel jongeren als ouderen, en mensen verspreid over de regio. Hardlopen, wielrennen, paardrijden en watersporten worden het meest genoemd. Allochtonen: vooral picknicken en barbecuen In plaats van te wandelen en fietsen, recreëren de geïnterviewden van allochtone afkomst meestal op een andere manier: zij trekken er op uit om te barbecuen of picknicken. Zij doen dat het liefst niet te ver van huis, omdat er veel spullen meegenomen moeten worden. Voor vijf van 22

23 de acht mensen uit deze subgroep zijn wandelen en fietsen activiteiten die zij nooit ondernemen. Ouders: er moet iets te doen zijn voor kinderen Alle mensen met jonge kinderen in dit onderzoek geven aan dat als het gaat om recreatie en genieten van de natuur, er iets te doen moet zijn voor de kinderen. Kinderen fietsen niet om het fietsen, maar hebben een doel nodig: een speeltuin, zandbak, pannenkoekenhuis. Iets eenvoudigs zoals de grote bult (berg) in het landschap bij Barendrecht kan al genoeg zijn. Waar gaat men graag naartoe? Op de vraag welke gebieden de respondenten opzoeken om te recreëren of te genieten van de natuur, worden de Oude Maas/Binnenmaas en de Rhoonse en Carnisse Grienden het meest genoemd. Afhankelijk van waar ze zin in hebben, kiezen de respondenten de ene keer voor bos, de andere keer voor strand en de volgende keer voor bijvoorbeeld de Efteling. Gemis Albrandswaardse bad Vijf respondenten (afkomstig uit straal 1 en 2) geven spontaan aan dat ze het oude Albrandswaardse bad missen. Er is tot nu toe geen goed alternatief voor dit zwembad gekomen. Een natuurplas of strandje zou volgens hen uitkomst kunnen bieden. 23

24 3 Natuur en recreatie: behoeften en waarden Dit hoofdstuk bespreekt de gedragsmotieven van de respondenten met betrekking tot natuur en recreatie. Welke waarden en behoeften verbinden zij aan buitenrecreatie en genieten van de natuur? 3.1 Gedragsmotieven achterhalen via laddering-methodiek Om te achterhalen welke waarden en behoeften natuur en recreatie vervullen, is de uit de productontwikkeling afkomstige techniek laddering ingezet. Eerst vroegen we mensen welke kenmerken zij aan natuur en recreatie toekennen en welke voorkeuren zij op dit gebied hebben. Met waarom -vragen trachtten we daarna na te gaan welke waarden hier voor hen aan ten grondslag liggen (zie bijlage 1). Zo kregen we behalve een beeld van hun recreatieactiviteiten, vooral inzicht in de aard en het doel van deze bezigheden. Omdat recreatieactiviteiten sterk aan verandering onderhevig kunnen zijn (denk aan trends als nordic walking), is het van groot belang de achterliggende waarden te kennen die mensen proberen te vervullen. Deze waarden zijn veel stabieler dan specifieke activiteiten. Doordat ze minder snel veranderen, kun je er makkelijker op inspelen. Als uitkomsten van de gesprekken zijn zogenaamde ladders ontstaan: schema s waarin begrippen die door meer dan drie respondenten met elkaar in verband zijn gebracht (als kenmerken, gevolgen en waarden van natuur en recreatie) in ketens worden weergegeven. Deze zullen in dit hoofdstuk als illustraties weergegeven worden bij de bespreking van de resultaten. Toelichting bij de ladders in dit hoofdstuk: Alleen begrippen die door meer dan drie respondenten aan elkaar werden gekoppeld, zijn in de ladders opgenomen. Visueel is weergegeven hoe sterk de verbanden zijn: hoe dikker de pijl is die begrippen verbindt, des te meer mensen hetzelfde verband noemen. Respondenten verschillen in de mate waarin zij van een recreatieaspect kunnen doorredeneren naar hun waarden of de vervulling van behoeften. Verbanden zijn alleen meegeteld als respondenten deze zelf expliciet legden. Bij iemand die bij het doorvragen over waarom beweging belangrijk voor hem is niet verder komt ( gewoon, voor de beweging ), is de relatie naar de voor de hand liggende eindwaarde gezondheid bijvoorbeeld niet meegeteld. 24

25 3.2 Behoeften en waarden die aan natuur en recreatie worden toegekend Gevraagd naar hun associaties met natuur en recreatie begint vrijwel iedereen over vormen van buitenrecreatie (hardlopen, paardrijden), soorten gebieden (strand, polder) en gebiedskenmerken (ongereptheid, bomen, vogeltjes). De meeste respondenten beschrijven in de eerste fase van het gesprek hun recreatie- en natuurgedrag. Via doorvragen zijn de ladders opgesteld, waarin ook de achterliggende waarden naar voren komen. Recreatie en natuur zorgen voor een positief gevoel Bij het doorvragen naar waarom respondenten bepaalde buitenactiviteiten ondernemen of gebiedsvoorkeuren hebben, gebruikt ongeveer tweederde de woorden leuk en/of mooi als argument. Genieten van de schoonheid van een landschap wordt een aantal keer expliciet genoemd, vooral in relatie tot beschrijvingen van ruige natuur en het polderlandschap. Daarnaast geeft de helft van de mensen aan een positief gevoel (blij, lekker, fijn, etc.) te krijgen van buiten zijn of het ondernemen van buitenactiviteiten. Enkelen zeggen daar gelukkig van te worden. Een meerderheid van de respondenten van allochtone afkomst stelt dat tijd doorbrengen in de buitenlucht of natuur hen ook doet denken aan het herkomstland; een positieve associatie. Verder werkt voor een klein deel van de respondenten (10%) de aanwezigheid van dieren in een gebied positief. Naar aanleiding van de gesprekken kon de volgende ladder worden opgesteld: geluk positief gevoel buiten zijn, wandelen, fietsen, etc. dieren Hoewel een positief gevoel het eerste is wat veel mensen met recreatie associëren, zegt dit op zichzelf nog niet zoveel. Waarom krijgen mensen een positief gevoel? Hierover geven de volgende ladders meer inzicht. 25

26 Rust en ontspanning: veelgenoemde eindwaarden Na een positief gevoel en geluk zijn rust en ontspanning waarden die door de meeste mensen worden genoemd als het gaat over het waarom van hun natuur- en recreatiegedrag. Voor sommigen vormen rust en ontspanning één en dezelfde waarde, anderen maken een onderscheid, waarbij rust specifiek samenhangt met het ervaren van stilte. Voor veel mensen zijn vormen van buitenrecreatie (meest genoemd: wandelen en fietsen) manieren waarop zij hun hoofd leeg kunnen maken. In die categorie zijn ook uitspraken als loslaten, ontstressen, uitwaaien, ontladen, gedachten verzetten en niet bezig zijn met andere dingen ingedeeld. Dat leidt tot rust en inspanning. Bepaalde gebiedskenmerken, vooral kenmerken die mensen uitlegden als vormen van wilde of ruige natuur (meest genoemd: bos, groen, natuur, dieren, kronkelpaadjes) zijn geassocieerd met stilte. En het ervaren van stilte leidt weer tot rust. Gebieden met kenmerken van wilde natuur vervullen daarnaast voor drie respondenten vanwege de stilte de behoefte zich als mens onderdeel te voelen van de natuur. ontspanning rust onderdeel uitmaken van de natuur hoofd leegmaken stilte wandelen, fietsen bos, groen, natuur, dieren, kronkelpaadjes buiten zijn 26

27 Frisse/schone lucht en beweging dragen bij aan gezondheid Ongeveer de helft van de respondenten legt een verband tussen buiten zijn of vormen van recreatie en beweging. De meeste van hen geven aan naar buiten te gaan voor hun gezondheid. Zij noemen daarbij op je gewicht letten, goed voor je lijf, conditie en fitter worden. Eenderde van de geïnterviewden zegt er op uit te trekken omdat ze niet de hele dag binnen wil zitten. Het merendeel heeft het daarbij over even opfrissen of ontluchten. Op grond van het idee dat frisse lucht goed voor je is, draagt dit bij aan de gezondheid. Voor een aantal mensen gaat het niet zozeer om frisse lucht, maar om schone lucht. Zij gaan naar buiten (vaak het bos) om schone longen te krijgen; zuurstof in te ademen in plaats van de uitlaatgassen in de stad. Dat zuivert je longen. gezondheid beweging frisse lucht schone lucht buiten zijn buiten zijn met name actief bezig met name in bos zijn (wa ndelen, fietsen, etc.) Vrijheid is een belangrijke waarde vooral geassocieerd met polderlandschap Voor ongeveer de helft van de respondenten is natuur en recreatie geassocieerd met vrijheid. Dit geldt met name voor het polderlandschap: de uitgestrektheid daarvan leidt tot de ervaring ruimte te beleven. Op de vraag waarom dit belangrijk is, geven de respondenten aan dat het gaat om het gevoel van vrijheid dat dit geeft. Twee twintigers (resp. 22 en 25 jaar) stellen dat het belangrijk is om in een park ruimte om je heen te hebben. Op die manier kun je doen wat je wilt, zonder anderen te storen. 27

28 vrijheid ruimte beleven natuur en buiten zijn met dschap name polderlan Recreatie vervult sociale behoeften Voor een substantieel deel van de respondenten zijn vormen van buitenrecreatie een manier om sociale behoeften te vervullen. Dit geldt bijvoorbeeld voor wandelen en fietsen, maar in het bijzonder voor picknicken en barbecuen daarom zijn deze als aparte categorieën in onderstaande ladder opgenomen: gezelligheid relatieonderhoud contact met anderen op een terras zitten picknicken, barbecueën buitenrecreatie Vormen van buitenrecreatie leiden tot contact met anderen ( praten met partner, mijn vrienden zien ). Dat vervult twee verschillende sociale behoeften: enerzijds iets wat met sociabiliteit aangeduid zou kunnen worden ( mensen om me heen hebben, nieuwe mensen ontmoeten, gezelligheid ) en anderzijds het aangaan van intensievere contacten die meer te maken hebben met relatieonderhoud ( gezinsleven, band met partner versterken ). Een aantal mensen associeert spontaan horeca met recreëren. En horeca geeft gezelligheid. 28

29 Recreatie en natuur: leuk als er iets te doen of te ontdekken valt Ongeveer een kwart van de respondenten trekt naar gebieden waar iets te doen is. Dit geldt met name voor degenen met kinderen. De kinderen moeten zich ergens kunnen vermaken (zie ook hoofdstuk 2). Een aantal mensen vindt het leuk om iets te ontdekken, zich te laten verrassen door de natuur. Het leeft buiten, dat is boeiend. Anderen geven aan dat je in een recreatiegebied ook iets kunt leren. Waar de melk vandaan komt bijvoorbeeld. Sommigen vinden ook het behoud van cultuurhistorische waarden belangrijk. Door deze te zien of te bezoeken, draag je bij tot het in stand houden ervan. En cultuurhistorie kan ook weer bijdragen aan educatie. iets beleven of ontdekken vermaak educatie behoud cultuurhistorie kinderboerderij stadsgezichten er is iets te doen buiten zijn, natuur recreatiegebied Emotionele waarde van Het Nederlands landschap Een aantal geïnterviewden geeft expliciet aan het Nederlands landschap (voornamelijk genoemd: polders, koeien, rijen bomen) te waarderen als zij in hun vrije tijd naar buiten gaan. Dit roept de associatie typisch Hollands op, wat een thuisgevoel geeft. Datgene wat de respondenten als Nederlands landschap typeren zorgt ook voor iets wat mensen historisch besef noemden. 29

30 thuisgevoel typisch Hollands historisch besef Het Nederlands landschap vlakke polders koeien rijen bomen Associaties die minder dan drie keer zijn genoemd In het onderzoek kwam een aantal categorieën voor die niet in de ladders zijn opgenomen, omdat er minder dan drie verbanden met andere items gelegd werden. Voor de volledigheid noemen we deze hieronder. Energie. Natuur en recreatie geeft nieuwe energie. Inspiratie. De natuur in trekken werkt geestverruimend en inspireert. Spanning en avontuur. Als er iets te beleven valt, vervullen natuur en recreatie de behoefte aan spanning en avontuur. 30

31 4 De inrichting van een ideaal natuur- en recreatiegebied Nu bekend is welke behoeften en waarden de respondenten met natuur en recreatie vervullen, is de vraag wat dit betekent voor hun gedrag. Welke factoren bepalen of mensen wel of niet naar een specifiek gebied gaan? We hebben de geïnterviewden gevraagd aan te geven hoe een gebied er voor hen uit zou moeten zien zodat zij het met plezier zouden bezoeken. 4.1 Wensen inrichtingselementen Water is veelgenoemd voorkeurselement 20 van de 30 geïnterviewden noemen spontaan dat zij water een aantrekkelijk element vinden in een recreatie- of natuurgebied. Water is leuk omdat er altijd wel iets te zien is of te beleven valt. Denk aan eenden of bootjes. Tegelijkertijd straalt het rust uit; water geeft een gevoel van ontspanning. Aanwezigheid dieren vaak gewaardeerd Twaalf van de dertig respondenten geven aan dat zij in hun ideale recreatie- of natuurgebied graag dieren zien. Dat varieert van boerderijdieren (geiten, koeien, schapen, varkens etc.) tot meer wilde dieren (vogels, konijnen, herten etc.). Bos of bomen: voor 1 op de 3 respondenten favoriet Ongeveer eenderde van de respondenten heeft een voorkeur voor bos of bomen in een gebied. Bos is rustgevend. Ook is er een sterke associatie tussen bos en schone lucht ( Bomen zuiveren je longen ). Verder is het beschut en gezellig. Maar als het te dicht begroeid is, wekt bos ook minder positieve associaties op; het kan donker en beklemmend zijn. Open plekken kunnen die negatieve beleving verminderen. Aanwezigheid groen is belangrijk Veel geïnterviewden stellen spontaan dat van groen en natuur in het algemeen een rustgevende werking uit gaat. 4.2 Wensen gebiedseigenschappen Veelgenoemde wens: variatie Verreweg de meeste respondenten geven spontaan (en zo niet, dan geholpen) aan dat zij variatie in een natuur- of recreatiegebied aantrekkelijk vinden. Een afwisseling van bijvoorbeeld (verschillende 31

32 soorten) bomen, waterpartijen, uitgestrekte vlaktes en beschutte stukken, stillere en drukkere plekken, picknickplaatsen en ongerepte natuur in één gebied heeft de voorkeur boven eenzelfde soort inrichting over het gehele terrein. Meer voorkeur voor rust dan voor drukte Ruim de helft van de respondenten heeft een uitgesproken voorkeur voor een rustig gebied. Slechts drie mensen (twee twintigers en een zestiger) geven expliciet aan drukte leuker te vinden. Ik ben zelf ook druk. En ik vind het gezellig om veel mensen om me heen te hebben. Een enkele respondent zegt geen voorkeur voor het een of het ander te hebben. Met name ouders zoeken het compromis: ze willen genieten van rust, maar er moet wel iets te doen zijn voor de kinderen -wat al snel een wat drukker gebied impliceert. Omvang: gebied moet groot genoeg zijn De grootte van een gebied is niet vaak een item dat mensen zelf naar voren brengen als zij hun ideale gebied omschrijven. Desgevraagd geeft ongeveer de helft van de geïnterviewden aan dat een recreatie- of natuurgebied groot genoeg moet zijn om te kunnen doen wat je wilt doen : groot genoeg om een goede wandeling te kunnen maken, groot genoeg om je niet te vervelen, groot genoeg om rust en ruimte te ervaren, en zo groot dat je geen snelwegen meer hoort. Anderen hebben geen uitgesproken mening over de ideale omvang van een gebied. Natuurlijke uitstraling geprefereerd De meeste respondenten vinden dat een recreatie- of natuurgebied er zo natuurlijk mogelijk moet uitzien. Bij de reacties op foto s die werden voorgelegd, blijken er wel verschillen te bestaan in wat mensen natuurlijk noemen. De meesten bedoelen hiermee (min of meer) ongerepte, ruige natuur, maar anderen vinden een aangelegd park ook heel natuurlijk. Voorkeur voor ruimtelijkheid of beschutting verschilt Sommige geïnterviewden geven de voorkeur aan een uitgestrekt, ruimtelijk gebied, terwijl anderen liever meer beschutting zoeken. Er zijn ook respondenten die graag een afwisseling van beide in een gebied zouden zien. Vaak wordt het polderlandschap geassocieerd met ruimtelijkheid en een vrijheidsgevoel (zie hoofdstuk 4). Daartegenover hebben drie respondenten uitgesproken negatieve associaties met het polderlandschap: het is kaal en saai. 32

33 Liever geen huizen en snelwegen in het zicht Een redelijk aantal respondenten geeft aan dat zij vanuit een natuur- of recreatiegebied het liefst geen huizen of snelwegen meer aan de horizon willen zien. 4.3 Geboden voorzieningen Fiets- en wandelpaden erg belangrijk Nagenoeg iedereen vindt (spontaan of geholpen) dat de aanwezigheid van wandel- en fietspaden belangrijk is in een gebied. Het liefst zijn deze van elkaar gescheiden, zodat voetgangers en fietsers elkaar niet in de weg zitten. Vraag om picknick- en barbecuemogelijkheden en sanitaire voorzieningen Met name de respondenten van allochtone afkomst (maar ook enkele autochtonen) geven aan dat zij graag mogelijkheden zien om te picknicken en/of barbecuen in een gebied. In aansluiting daarop zijn sanitaire voorzieningen zoals toiletten en stromend water gewenst. Die heb je nodig als je ergens uitgebreid wilt zitten en eten. Ook mensen die niet komen om te picknicken of barbecuen geven overigens aan sanitaire voorzieningen te wensen. Kleinschalige horecagelegenheid wordt gewaardeerd De meeste mensen vinden het aantrekkelijk als er in een gebied een uitspanning is waar je even iets kunt drinken of eten. De voorkeur gaat daarbij uit naar een kleinschalige gelegenheid die recht doet aan de oorspronkelijkheid van het gebied, in plaats van een uitgebreide horecavoorziening. Niet iedereen zou er zelf naartoe gaan ( Wij nemen onze eigen boterhammen altijd mee ), maar de meesten vinden het in elk geval goed als er zoiets is. Zitbanken Een aantal mensen noemt spontaan dat zij vaak bankjes missen in natuur- of recreatiegebieden. De aanwezigheid van zitbanken wordt prijs gesteld. Een aantal keer genoemd: kronkelpaadjes en bootje varen Sommige respondenten hebben een uitgesproken voorkeur voor kronkelpaadjes : onverharde weggetjes waarover je door de natuur kunt wandelen. Verder geven enkelen aan dat het leuk zou zijn om ergens met een bootje te kunnen varen of te kanoën. op 33

34 Niet veel animo voor attracties Op de vraag of men attracties aantrekkelijk vindt in een natuur- of recreatiegebied antwoordt het merendeel van de respondenten negatief. Liever zoekt men rust. Slechts twee personen zouden dit wel waarderen. 4.4 Randvoorwaarden Goede bereikbaarheid Sommige geïnterviewden vinden het belangrijk dat een gebied goed bereikbaar is met de auto. Anderen zien liever geen auto s en vinden het vooral van belang dat je er makkelijk vanaf huis heen kunt fietsen. In elk geval wil niemand in de file staan voor buitenrecreatie. Geen troep Het is belangrijk dat er in een natuur- of recreatiegebied geen afval of rommel rondslingert. Veiligheid Drie respondenten zeggen spontaan dat zij bepaalde parken mijden vanwege hangjongeren. Zij voelen zich daar onveilig. Ook ouders vinden het belangrijk dat een gebied veilig is, wat inhoudt: kindvriendelijk. Over een foto waarop een natuurgebied met wandelvlonders boven water te zien waren kwamen veel opmerkingen: deze zijn glad en te dicht bij het water: niet aantrekkelijk voor ouders met (kleine) kinderen. 34