Leerplicht en Recht op onderwijs

Transcriptie

1 Leerplicht en Recht op onderwijs mr. dr. Coby de Graaf en dr. Hanneke Visser 9 maart 2018

2 De jurist en de schoolpsycholoog Centre for Children s Rights Amsterdam 2

3 De jurist en de schoolpsycholoog Centre for Children s Rights Amsterdam 3

4 Centre for Children s Rights Amsterdam 4

5 De jurist Waar is Leerplicht oorspronkelijk voor bedoeld? Hoe wordt Leerplicht gehandhaafd? Hoe heeft de Leerplicht zich door de jaren heen ontwikkeld? Wat houdt het Recht op Onderwijs in? Centre for Children s Rights Amsterdam 5

6 De schoolpsycholoog Wat zien we in de dagelijkse praktijk van passend onderwijs en zorgplicht van scholen? Waar wringt de schoen in relatie tot Leerplicht en Recht op onderwijs? Hoe kunnen we de samenwerking met Leerplicht verbeteren? Centre for Children s Rights Amsterdam 6

7 Post- its Welke (groepen) leerlingen hebben in jouw werksetting te maken met Leerplicht? (* als je er als schoolpsycholoog bemoeienis mee hebt) Als je de termen Leerplicht en Recht op onderwijs hoort, welke gedachten roept dit bij je op? Centre for Children s Rights Amsterdam 7

8 Kernthema s Legitimiteit - handhaving/strafbaarstelling Effecitiviteit - passend onderwijsaanbod Centre for Children s Rights Amsterdam 8

9 Leerplichtwet 1900 Verplichting voor de ouders (tegenover de vrijheid van keuze van ouders, art. 23 Gw) Leerplicht valt onder de opvoedingsplicht van de ouders legitimiteit Uitbreiding van de overheidstaak (NB kinderbeschermingswetgeving 1901) Het recht op onderwijs van het kind Disciplineringsfunctie van de leerplicht wordt niet expliciet aangevoerd Strafbaarstelling van de ouders - symbolisch karakter (ultimum remedium) zwakke broeders hardhorigen - halstarrigen 6-jarige leerplicht Centre for Children's Rights Amsterdam 9

10 Verlengen van de leerplicht 1950 tot 8 jaar 1971 tot 9 jaar Veel aandacht voor de uitvoerbaarheid van de leerplichtverlengingen: aansluiting van het onderwijsaanbod bij de groep van de weinig begaafde leerlingen op wie de verplichting met name rustte. Centre for Children s Rights Amsterdam 10

11 Intrede van het gelijkheidsbeginsel Aandacht voor passend onderwijs verflauwt Te beginnen met de Mammoetwet: algemeen welzijn als interventiecriterium voor overheidsingrijpen Onderwijs als middel tot sociale verandering jaren `70 Gelijkheidsdenken past gemakkelijk in een marktgeoriënteerde benadering van de jaren `80 Centre for Children s Rights Amsterdam 11

12 Waar dient het onderwijs op gericht te zijn Zin en nut van onderwijs Lea Dasberg Hannah Arendt Kinderen hebben er recht op kind te zijn Voorbereiden op levenstaak I. Berlin Onderwijs is niet alleen een fundamenteel vrijheidsrecht, maar ook een springplank naar de realisatie van andere fundamentele rechten en de fundamentele rechten van anderen. Centre for Children s Rights Amsterdam 12

13 Artikel 28 IVRK: 1. De Staten die partij zijn, erkennen het recht van het kind op onderwijs, en teneinde dit recht geleidelijk en op basis van gelijke kansen te verwezenlijken, verbinden zij zich er met name toe: a. primair onderwijs verplicht te stellen en voor iedereen gratis beschikbaar te stellen; b. de ontwikkeling van verschillende vormen van voortgezet onderwijs aan te moedigen, met inbegrip van algemeen onderwijs en beroepsonderwijs, deze vormen voor ieder kind beschikbaar te stellen en toegankelijk te maken, en passende maatregelen te nemen zoals de invoering van gratis onderwijs en het bieden van financiële bijstand indien noodzakelijk; c. met behulp van alle passende middelen hoger onderwijs toegankelijk te maken voor een ieder naar gelang zijn capaciteiten; d. informatie over en begeleiding bij onderwijs- en beroepskeuze voor alle kinderen beschikbaar te stellen en toegankelijk te maken; e. maatregelen te nemen om regelmatig schoolbezoek te bevorderen en het aantal kinderen dat de school vroegtijdig verlaat, te verminderen. 2. De Staten die partij zijn, nemen alle passende maatregelen om te verzekeren dat de wijze van handhaving van de discipline op scholen verenigbaar is met de menselijke waardigheid van het kind en in overeenstemming is met dit Verdrag. 3. De Staten die partij zijn, bevorderen en stimuleren internationale samenwerking in aangelegenheden die verband houden met onderwijs, met name teneinde bij te dragen tot de uitbanning van onwetendheid en analfabetisme in de gehele wereld, en de toegankelijkheid van wetenschappelijke en technische kennis en moderne onderwijsmethoden te vergroten. In dit opzicht wordt met name rekening gehouden met de behoeften van de ontwikkelingslanden. Centre for Children s Rights Amsterdam 13

14 Artikel 29 IVRK 1. De Staten die partij zijn, komen overeen dat het onderwijs aan het kind dient te zijn gericht op: a. de zo volledig mogelijke ontplooiing van de persoonlijkheid, talenten en geestelijke en lichamelijke vermogen van het kind; b. het bijbrengen van eerbied voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, en voor de in het Handvest van de Verenigde Naties vastgelegde beginselen; c. het bijbrengen van eerbied voor de ouders van het kind, voor zijn of haar eigen culturele identiteit, taal en waarden, voor de nationale waarden van het land waar het kind woont, het land waar het is geboren, en voor andere beschavingen dan de zijne of hare; d. de voorbereiding van het kind op een verantwoord leven in een vrije samenleving, in de geest van begrip, vrede, verdraagzaamheid, gelijkheid van geslachten, en vriendelijkheid tussen alle volken, etnische, nationale en godsdienstige groepen en personen behorend tot de oorspronkelijke bevolking; e. het bijbrengen van eerbied voor de natuurlijke omgeving. 2. Geen enkel gedeelte van dit artikel of van artikel 28 mag zo worden uitgelegd dat het de vrijheid aantast van individuele personen en rechtspersonen, onderwijsinstellingen op te richten en daaraan leiding te geven, evenwel altijd met inachtneming van de in het eerste lid van dit artikel vervatte beginselen, en van het vereiste dat het aan die instellingen gegeven onderwijs voldoet aan de door de Staat vastgestelde minimumnormen. Centre for Children s Rights Amsterdam 14

15 Rol van het recht Langdurig schoolverzuim als grond voor OTS - Rechtbank Gelderland 11 september 2017 Cultuurverschil: binnen de ROMA-cultuur gaan kinderen pas met 8 jaar naar school (ECLI:2017:4911) Strafbaarstelling als ultimum remedium: voorwaardelijke werkstraf voor overtreding van de leerplichtwet zonder bijzondere voorwaarden: strafbaarstelling heeft zijn werk gedaan: de minderjarige gaat weer naar school (Gerechtshof Amsterdam 14 december 2017, ECLI:GHAMS:2017:5220) Centre for Children s Rights Amsterdam 15

16 Passend onderwijs.. als recht op onderwijs Een passende onderwijsplek voor iedereen, ook voor de leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Scholen hebben zorgplicht. Centre for Children s Rights Amsterdam 16

17 Groepen leerlingen 1. De leerlingen voor wie Leerplicht oorspronkelijk was bedoeld. 2. De leerlingen met diagnoses (ASS, ADHD etc) waarbij de school niet kan voldoen aan de onderwijsbehoeften. 3. Leerlingen met medisch onverklaarde klachten die vaak ziek gemeld worden door ouders. 4. Leerlingen die gepest worden op school en niet meer naar school durven. 5. Leerlingen met niet gediagnosticeerde gedragsproblemen die (na schorsingen) verwijderd zijn van school. Centre for Children s Rights Amsterdam 17

18 Meer informatie - NJI dossier Voortijdig schoolverlaten en verzuim - Thuiszitterspact (2016) - G4 Thuiszittersaanpak (feb 2017) - Methodische aanpak schoolverzuim (MAS) (juni 2017) (Ingrado.nl) Centre for Children s Rights Amsterdam 18

19 19

20 Aanbevelingen uit G4 thuiszittersaanpak Beter samenwerking school / LP / jeugdhulp / SWV Vroegtijdige signalering op school Bij vrijstelling Leerplicht: advies SWV Betere aansluiting LP / OM / RdvK Gecombineerde zittingen straf- en civielrechtelijke procedures Centre for Children s Rights Amsterdam 20

21 Centre for Children s Rights Amsterdam 21

22 De jurist en de schoolpsycholoog Centre for Children s Rights Amsterdam 22

23 De jurist, de schoolpsycholoog en Centre for Children s Rights Amsterdam 23