RISICODELING JEUGDHULP IN REGIO ZUID OOST UTRECHT

Transcriptie

1 1. Inleiding Binnen de regio Zuid Oost Utrecht (ZOU) wordt sinds enige jaren intensief samengewerkt in het sociaal domein. Naast het gezamenlijk inkopen van zorg wordt steeds breder gekeken hoe we als regio samen kunnen optrekken. Ook financieel trekt de regio als 1 geheel samen op. Zo zijn we als regio in de bovenregionale jeugdzorg sterk vertegenwoordigd en verder lopen we samen op naar het ministerie voor o.a. aanvullende compensatie. Dit zijn slechts enkele voorbeelden waarop wij als regio samenwerken. Daarnaast hebben wij binnen de regio financiële afspraken gemaakt voor de jaren op het gebied van risicodeling jeugdhulp. Met de afrekening 2016 lopen de gemaakte afspraken ten einde. In de regio is een brede wens om nieuwe afspraken te maken voor de periode 2017 en verder. De afspraken zijn geëvalueerd om te bekijken welke onderdelen van deze afspraken wenselijk zijn om te behouden voor 2017 tot en met 2019, en bij welke aspecten van de afspraken door voortschrijdend inzicht wijzigingen passend zijn. Deze notitie betreft deze nieuwe afspraken. Daarnaast betreft deze notitie een aanvulling/bijstelling van de afspraken Deze zijn opgesteld met de kennis en inzichten die we op dat moment hadden. Destijds is geen rekening gehouden met de mogelijkheid dat de ZOU-gemeenten budget over zouden houden. Dit bleek bij de afrekening van 2015 wel het geval. 2. Afspraken Voor de jaren 2015 en 2016 zijn in regionaal verband afspraken gemaakt over risicodeling jeugdhulp. Inmiddels is het jaar 2015 onderling met de regiogemeenten verrekend. Nu binnenkort de (regionale) balans voor risicodeling voor het jaar 2016 wordt opgemaakt, bestaat de wens om de positieve saldi jeugdhulp van de afrekening 2015 per gemeente als buffer (spaarpot) te gebruiken en deze als eerste in te zetten voor dekking van een eventueel tekort voordat sprake is van verrekening met de regiogemeenten. De afrekening 2015 cluster 1 is daarbij als uitgangspunt genomen. Het saldo van deze afrekening wordt gelabeld als een fictieve spaarpot per gemeente (er wordt per gemeente een spaarpot gevormd). Voor 2016 gelden zodoende de volgende aanvullende afspraken: Een eventueel gemeentelijk tekort op cluster 1 wordt eerst verrekend met het saldo van de spaarpot; Is het saldo van deze spaarpot te laag dan wordt het resterende tekort verrekend met de regiogemeenten Is sprake van een overschot op cluster 1 dan wordt de spaarpot met dit bedrag verhoogd. Een cijfervoorbeeld ter illustratie van de werking. Stel gemeente x heeft op basis van de afrekening 2015 een positief saldo van Dit bedrag wordt aangemerkt als (fictieve) spaarpot. Indien in 2016 sprake is van tekort op cluster 1 van zal gemeente x eerst het saldo van de spaarpot benutten. In dit voorbeeld zal gemeente x bij de regiogemeenten in rekening brengen. Zou het saldo van cluster 1 bij de jaarrekening positief zijn dan wordt de spaarpot De werkwijze van de risicodeling 2016 blijft volledig in tact. Dit betreft een aanvulling op de eerder gemaakte afspraken. De reden voor dit addendum is dat het moeilijk (politiek) uit te leggen is dat een gemeente aanspraak kan maken op gelden van de regiogemeenten als het jaar ervoor sprake was van een overschot en dat dit niet eerst aangesproken wordt. De afrekening van cluster 1 voor 2015 laat de onderstaande saldi zien. Deze saldi vormen de spaarpot Het is overigens niet noodzakelijk dat gemeenten de spaarpot ook daadwerkelijk gereserveerd hebben. Gemeenten kunnen pas aanspraak maken op gelden van de andere gemeenten na het benutten van de eigen gemeentelijke fictieve spaarpot. Behoort bij raadsbesluit d.d. 28 september 2017 tot bekrachtiging van vernieuwde afspraken over regionale risicodeling van kosten voor jeugdhulp 1

2 3. Definities, randvoorwaarden en uitgangspunten. Bij het maken van afspraken over risicodeling en solidariteit is het belangrijk dat iedereen dezelfde taal spreekt. Verstaat iedereen hetzelfde onder de gehanteerde begrippen. Voor de afspraken 2017 en verder is daarom expliciet stilgestaan bij het opzetten van een eenduidige taal. Dit maakt dat er bij het afrekenen minder spraakverwarring kan optreden omdat de belangrijkste begrippen zijn vastgelegd. De volgende definities zijn opgesteld. Solidariteit: als we elkaar nodig hebben zijn we er voor elkaar ongeacht de lokale consequenties. Risico. Een gebeurtenis die niet voorzienbaar is, met financiële gevolgen. Financiële verevening: regionale verrekening van kosten die voortvloeien uit bovenregionale afspraken. Risicodeling: onderling delen van financiële gevolgen van gebeurtenissen die een grote impact hebben en waarvoor geen of onvoldoende beheersmaatregelen genomen kunnen worden (externe oorzaak). Tekort: er is sprake van een tekort zodra de aan het jaar toe te rekenen directe zorgkosten het beschikbaar gesteld budget per gemeente overschrijdt. (directe zorgkosten zijn of worden gefactureerd inclusief voorschotbetalingen) Beschikbaar gesteld budget per gemeente: budget gebaseerd op een afgesproken maatstaf die geconcretiseerd wordt per module. Eigen risico gemeente: het deel van het tekort dat een gemeente zelf moet dragen voordat aanspraak gemaakt kan worden op de risicodeling. Spaarpot: de middelen die een gemeente in de voorgaande jaren over heeft gehouden, worden als eerste aangewend voor de verrekening van het tekort binnen de module. De spaarpot heeft dezelfde reikwijde als de gekozen module. Beïnvloedbaarheid: de mate waarin een gemeente invloed kan uitoefenen op de hoogte van de zorgkosten door o.a. te sturen op toegang en preventie. Essentiele functies: driemileuvoorzieningen (via de zorgaanbieders Youke, s Heerenloo en Intermetzo) de klinische ggz zorg (Intermetzo) en jeugdzorgplus (Intermetzo) Daarnaast zijn enkele randvoorwaarden en uitgangspunten benoemd. Deze bevatten tevens praktische werkafspraken. De volgende randvoorwaarden en uitgangspunten zijn opgesteld. Solidariteit: als we elkaar nodig hebben zijn we er voor elkaar ongeacht de lokale consequenties. Eigen risico: wordt ingevoerd zodra de invloed op kosten toeneemt. Hoe groter de invloed, hoe hoger het eigen risico. Disclaimer: de disclaimer die gemaakt is in de afspraken wordt voor deze periode gehandhaafd. Regionale afspraken mogen lokale beleidsvrijheid niet belemmeren. Zorg staat voorop, niet het geld. Uitgangspunt is de huidige wet/regelgeving. Indien door wetswijzigingen de afspraken niet meer kunnen, worden nieuwe afspraken gemaakt. Er wordt uitgegaan van Rijkscompensatie voor voogdijkinderen en 18+ bij UH en Zeist. Als er geen of onvoldoende compensatie komt is dit aanleiding om als 5 regiogemeenten met elkaar aanvullende afspraken te maken. Bij verhuizingen van instanties tussen de regiogemeenten moet dit financieel verrekend worden. Dit wordt verrekend met het budget voor de essentiële functies. De ontvangende en vertrekkende gemeente maken onderling afspraken hierover. Duur van de overeenkomst is 3 jaar (2017/2018/2019) 2

3 Indien na afloop van deze overeenkomst geen nieuwe overeenkomst gesloten wordt vervalt de opgebouwde spaarpot tgv iedere gemeente (na afrekening van het laatste jaar). Afrekenmoment: jaarlijks op basis van de jaarrekening na accountantscontrole De administratie van iedere gemeente moet op de gekozen module volgen. 3

4 4. Afspraken Om nieuwe afspraken te maken voor 2017 tot en met 2019 is voor een modulaire aanpak (4 modules) gekozen. De belangrijkste redenen hiervoor zijn: Er is verscheidenheid in gemeenten, ook de problematiek binnen de gemeenten is niet gelijk. Er is geen regionaal beleid en geen gezamenlijke backoffice waardoor er discussie kan ontstaan over lokaal gevoerd beleid. Gekozen is om per module vast te leggen wat de reikwijdte van de module is, wat als (fictief) budget gehanteerd wordt voor de berekeningswijze binnen de module, hoe afgerekend gaat worden en wat de voor- en nadelen zijn. Het (fictief) budget is gebaseerd op de werkelijke uitgaven van de voorgaande jaren van een gemeente en is slechts bedoeld om de werkelijke uitgaven van het lopende boekjaar af te zetten. Hierdoor kan een saldo per gemeente bepaald worden dat in de risicodeling wordt betrokken. Gekozen is om trapsgewijs de modules op te bouwen, van kosten waarop geen invloed is naar kosten waarop meer invloed is. - invloed Kosten Bovenregionaal: hoge kosten per cliënt/weinig invloed Regionaal: gemiddelde kosten per cliënt/gemiddelde invloed Lokaal: lage kosten per cliënt/meer invloed Daarnaast is gekeken naar de afspraken Wat heeft goed gewerkt en waar is, met de kennis van nu, aanpassing nodig. De inleg per gemeente (het fictieve budget) is ten opzichte van de afspraken aangepast. Omdat er in geen gegevens voor handen waren die een goed beeld konden geven van de te verwachten zorgkosten is gewerkt met een vast percentage van het macrobudget per gemeente. Dit heeft geleid tot afwijkingen. We zijn nu enkele jaren verder. Hierdoor is meer data voorhanden waardoor het mogelijk is het budget reëler te bepalen. Het fictieve budget binnen alle modules wordt gebaseerd op de werkelijke uitgaven van de jaren ervoor. Hierdoor zullen de werkelijke uitgaven van een gemeente steeds minder afwijken van het fictieve budget, tenzij er onvoorziene ontwikkelingen plaatsvinden. De opzet van de modules werkt als volgt. Iedere module kent een eigen set van afspraken. Bij iedere volgende module wordt er een extra afspraak aan toegevoegd. De afspraken van de oorspronkelijke module worden aangevuld met de afspraken van de nieuwe module. Omdat in module 1 feitelijk geen sprake is van risicodeling maar een onderlinge afspraak is over de afrekening van de gevolgen van bovenregionale afspraken, wordt vanaf module 2 in iedere module gewerkt met een spaarpot. Deze spaarpot is een fictieve lokale spaarpot. Het eindsaldo uit de afrekening 4

5 risicodeling 2016 is het startsaldo van de spaarpot voor Het voorstel is gebaseerd op principes binnen iedere module. De werkelijke financiële gevolgen kunnen nu nog niet bepaald worden omdat we de werkelijke cijfers nog niet kennen. In totaal zijn vier modules uitgewerkt waarbij de voorkeur van de colleges van de vijf regiogemeenten uitgaat naar module 3. De argumenten om voor deze module te kiezen treft u verder op in de voorstel. We hebben er voor gekozen om eerst kort alle modules toe te lichten en de voor- en nadelen in beeld te brengen. In de bijlage worden alle modules uitgebreider beschreven. Daar zal ook aandacht zijn voor de financiële verrekeningssystematiek die de gemeenten onderling zijn overeengekomen. Modules Module 1 Gevolgen bovenregionaal Bovenregionaal zijn afspraken gemaakt die invloed kunnen hebben op de regio ZOU. Deze afspraken hebben betrekking op de afgegeven garantie vanwege de beschikbaarheid van bedden en de verrekening van tekorten indien de landelijke compensatie onvoldoende is. Indien dit daadwerkelijk tot kostenverrekening leidt zal de regio ZOU hierin 16% van de kosten moeten dragen. Deze kosten moeten doorberekend worden naar de 5 gemeenten binnen de regio ZOU. Voor- en nadelen module 1 Kosten zijn niet beïnvloedbaar Eenvoud in het systeem Bijdrage naar verhouding van het ontvangen macro budget jeugdhulp Kosten zijn waarschijnlijk gering Komt niet tegemoet aan wens solidariteit/risicodeling binnen de regio ZOU Module 2 Essentiële functies In deze module worden naast de afspraken in module 1 (gevolgen bovenregionaal) afspraken gemaakt over de essentiële functies. Het betreft de gevolgen van bovenregionale inkoopafspraken. De kosten per cliënt zijn hoog en moeilijk te beïnvloeden door de gemeente. Voor- en nadelen module 2 Kosten moeilijk te beïnvloeden Eenvoud in het systeem Sluit aan bij de bovenregionaal gemaakte afspraken over risicodeling Geen discussie over verschillen in de lokale uitvoering (lokaal beleid) Gaat voorbij aan de wens voor verdere solidariteit/ risicodeling overige jeugdhulp Geen afspraken over SAVE, ed. De kosten zijn hier ook hoog te noemen. op de overige jeugdhulp worden niet bij de afrekening betrokken 5

6 Module 3 Essentiële functies PLUS De inhoud en afspraken van deze module bevat de inhoud van module 1 en 2 uitgebreid met de kosten van landelijke transitie arrangementen (lta), Samen Veilig Midden Nederland (SAVE) en crisis. Het gaat hier om zorgkosten die enigszins te beïnvloeden is maar waarvan de kosten per cliënt relatief hoog zijn. Voor- en nadelen module 3 Kosten zijn enigszins beïnvloedbaar, vandaar dat gewerkt wordt met een eigen risico van 3%. Het eigen risico moet lokaal het terugdringen van kosten stimuleren Komt niet tegemoet aan de wens voor verdere solidariteit/ risicodeling overige jeugdhulp overige jeugdhulp worden niet bij de afrekening betrokken Module 4 Totale jeugdhulp De gestaffelde opbouw van de voorgaande modules vormt de basis voor module 4 aangevuld met de afspraken van de overige jeugdhulp. Hier worden alle overige hulpvormen onder verstaan, voorbeelden hiervan zijn de pgb s, kosten van lokale zorg, enz. Voor- en nadelen module 4 Regionale solidariteit en risicodeling op alle onderdelen van de jeugdhulp Het eigen risico (10%) moet het lokaal terugdringen van kosten stimuleren Mogelijke discussie over verschillen in het uitgevoerde lokale beleid Regionale voorkeur voor module 3. In de regionale stuurgroep van 31 maart jl zijn alle modules besproken en hebben de verantwoordelijk wethouders uiteindelijk gekozen voor module 3. Dit besluit is door de colleges van de vijf regiogemeenten collectief overgenomen. De keuze voor module 3 is een compromisbesluit zoals uit onderstaande tabel blijkt. Bunnik De Bilt Utrechtse Heuvelrug Wijk bij Duurstede Zeist Module I Module II Module III Module IV Voorkeur Acceptabel Verzet Iedere gemeente heeft zich uiteindelijk positief uitgesproken over module 3 als maximaal haalbaar. 6

7 Disclaimer Bovenstaande afspraken worden aangevuld met een disclaimer, deze maakt dan ook integraal onderdeel uit van de afsprakenset. De disclaimer houdt in dat mocht blijken dat de effecten van de genoemde principes toch financieel slecht uitpakken in individuele gevallen er alsnog een maatwerkoplossing wordt gezocht voor de betreffende gemeente(n). Daarbij is het uitgangspunt van de vijf gemeenten dat zeer terughoudend gebruik wordt gemaakt van de disclaimer. Gevallen waarin een gemeente beroep kan doen op de disclaimer zijn bijvoorbeeld: - extra (op dit moment nog onbekende) Rijkskortingen; - verhuizing van een zorginstelling binnen de regio; - wetswijzigingen die een grote financiële impact hebben; - noodzakelijke tussentijdse contractaanpassingen met zorgaanbieders (bijvoorbeeld bij faillissementen genoodzaakt zijn om duurdere zorg in te kopen). Bovenstaand overzicht betreft geen uitputtende lijst aan voorbeelden. Een gemeente kan bij andere onverwachte uitzonderlijke situaties altijd een beroep doen op de disclaimer. Op dat moment wordt met elkaar beoordeeld of het beroep past binnen het gedachtegoed van de disclaimer 7

8 Bijlage beschrijven alle modules Module 1 Gevolgen bovenregionaal Reikwijdte: Bovenregionaal zijn afspraken gemaakt die invloed kunnen hebben op de regio ZOU. Deze afspraken betreffen de afgegeven garantie op de beschikbaarheid van bedden en de verrekening van tekorten indien de landelijke compensatie onvoldoende is. Indien dit daadwerkelijk tot kostenverrekening leidt zal de regio ZOU hierin 16% van de kosten moeten dragen. Deze kosten moeten doorberekend worden naar de 5 gemeenten binnen de regio ZOU. Afrekening: Omdat het hier om een risico gaat of er kosten aan de regiogemeenten worden doorberekend is het niet noodzakelijk hiervoor een fictief budget aan te houden. Als we als regio voor kosten worden aangeslagen zullen we ze aan de 5 regiogemeenten doorbelasten. Dit doen we in de verhouding van het gemeentelijk macrobudget jeugdhulp ten opzicht van het totaal macrobudget jeugdhulp van alle vijf de gemeenten. Als basis geldt het macrobudget jeugdzorg (meicirculaire T-1) 1. Voor- en nadelen module 1 Kosten zijn niet beïnvloedbaar Eenvoud in het systeem Bijdrage naar verhouding van het ontvangen macro budget jeugdhulp Kosten zijn waarschijnlijk gering Komt niet tegemoet aan wens solidariteit/risicodeling binnen de regio ZOU Module 2 Essentiële functies Reikwijdte: In deze module worden naast de afspraken in module 1 (gevolgen bovenregionaal) afspraken gemaakt over de essentiële functies. Het betreft de gevolgen van de bovenregionale inkoopafspraken. De kosten per cliënt zijn hoog en moeilijk te beïnvloeden door de gemeente. Afrekening: Het budget per gemeente in deze module is gebaseerd op het gemiddelde van de werkelijke uitgaven T-2 en de cijfers van kwartaal 1 en kwartaal 2 van T-1. Verder wordt de fictieve spaarpot toegepast. Indien er sprake is van een tekort voor een gemeente in deze module wordt dit tekort als eerste verrekend met de spaarpot. Als na deze verrekening nog sprake is van een resterend tekort wordt het verschil met de regiogemeenten verrekend op basis van de verhouding van het macrobudget jeugdhulp meicirculaire (T- 1) van een gemeente ten opzichte van het totaal van de vijf regiogemeenten. Een eventueel positief saldo wordt aan de fictieve spaarpot toegevoegd. 1 De betekenis van T-1 is als volgt. T staat voor het huidige boek jaar. Met T-1 wordt het vorige boekjaar bedoeld. 8

9 Indien gemeenten moeten bijdragen aan het tekort van een regiogemeente wordt dit in mindering gebracht op de spaarpot van de bijdragende gemeente. Hierdoor neemt het saldo van de spaarpot af. De gemeente komt daardoor zelf eerder in aanmerking voor verrekening van kosten met de regiogemeenten. Voor- en nadelen module 2 Kosten per cliënt zijn hoog en moeilijk te beïnvloeden Eenvoud in het systeem Sluit aan bij de bovenregionaal gemaakte afspraken over risicodeling Geen discussie over verschillen in de lokale uitvoering (lokaal beleid) Gaat voorbij aan de wens voor verdere solidariteit/ risicodeling overige jeugdhulp Geen afspraken over SAVE, ed. De kosten zijn hier ook hoog te noemen. op de overige jeugdhulp worden niet bij de afrekening betrokken Module 3 Essentiële functies PLUS Reikwijdte: De inhoud en afspraken van deze module bevat de inhoud van module 1 en 2 uitgebreid met de kosten van landelijke transitie arrangementen (lta), Samen Veilig Midden Nederland (SAVE) en crisis. Afrekening: De kosten van de taken die in deze module aan de afspraken van module 1 en 2 worden toegevoegd zijn enigszins te beïnvloeden. Daarom wordt voor de extra toegevoegde taken een eigen risico van 3% gehanteerd. Concreet betekent dit dat bij een tekort op het budget voor LTA, SAVE en crisis, de gemeente de eerste 3% van de kosten zelf draagt. Een voorbeeld ter verduidelijking Kosten module = 720, kosten nieuwe elementen module 3 = 400. Te verrekenen: (97% van 400) = (ipv 1.120) Het fictieve budget is gebaseerd op de werkelijke uitgaven T-1 (cijfers jaarrekening T-1). Indien er sprake is van een tekort voor een gemeente in deze module wordt dit tekort als eerste verrekend met de spaarpot. Als na deze verrekening nog sprake is van een resterend tekort wordt het verschil met de regiogemeenten verrekend op basis van de verhouding van het macrobudget jeugdhulp meicirculaire (T- 1) van een gemeente ten opzichte van het totaal van de vijf regiogemeenten. Een eventueel positief saldo wordt aan de fictieve spaarpot toegevoegd. Indien een gemeente moet bijdragen aan het tekort van een regiogemeente wordt dit in mindering gebracht op haar spaarpot van de bijdragende gemeente Voor- en nadelen module 3 Kosten zijn enigszins beïnvloedbaar, vandaar dat gewerkt wordt met een eigen risico van 3%. Het eigen risico moet lokaal het terugdringen van kosten stimuleren Komt niet tegemoet aan de wens voor verdere solidariteit/ risicodeling overige jeugdhulp overige jeugdhulp worden niet bij de afrekening betrokken 9

10 Module 4 Totale jeugdhulp Reikwijdte: De gestaffelde opbouw van de voorgaande modules vormt de basis voor module 4 aangevuld met de afspraken van de overige jeugdhulp. Afrekening: Deze module betreft dus zowel beïnvloedbare als moeilijk beïnvloedbare kosten. Vanwege de grotere beïnvloedbaarheid van kosten voor de overige jeugdhulp, wordt voor deze kosten met een eigen risico van 10% gerekend. Concreet betekent dit dat bij een tekort op het budget voor de overige jeugdzorg, de gemeente de eerste 10% van de kosten zelf draagt. Een voorbeeld ter verduidelijking Kosten module 1 tm 3 = 1.108, kosten overige jeugdhulp module 4 = Te verrekenen: (90% van 1.000) = Het fictieve budget voor de extra toevoeging in module 4 is gebaseerd op het macrobudget jeugdhulp (meicirculaire T-1) minus 22% 2 (kosten bestemd voor innovatie, toeleiding en overhead). Indien er sprake is van een tekort voor een gemeente in deze module wordt dit tekort als eerste verrekend met de spaarpot. Als na deze verrekening nog sprake is van een resterend tekort wordt het verschil met de regiogemeenten verrekend op basis van de verhouding van het macrobudget jeugdhulp meicirculaire (T-1) van een gemeente ten opzichte van het totaal van de vijf regiogemeenten. Een eventueel positief saldo wordt aan de fictieve spaarpot toegevoegd. Indien een gemeente moet bijdragen aan het tekort van een regiogemeente wordt dit in mindering gebracht op de spaarpot van de bijdragende gemeente. Voor- en nadelen module 4 Regionale solidariteit en risicodeling op alle onderdelen van de jeugdhulp Het eigen risico (10%) moet het lokaal terugdringen van kosten stimuleren Mogelijke discussie over verschillen in het uitgevoerde lokale beleid 2 Dit percentage is vastgesteld bij het inkoopkader ZOU