WAT IS GOUDS PLATEEL?

Transcriptie

1

2 WAT IS GOUDS PLATEEL? Plateel betekent beschilderd aardewerk. Aardewerk is een verzamelnaam voor voorwerpen van gebakken klei. Dat kan van alles zijn: een vaas, een kop en schotel, een bord, een suikerpotje, noem maar op. Plateel is altijd gemaakt van vloeibare klei die bijvoorbeeld in een gipsen mal werd gegoten. Het werd dus nooit op een draaischijf gemaakt. Dit project gaat over plateel uit Gouda. Gouds plateel werd vooral gemaakt vanaf het begin van de twintigste eeuw tot in de jaren tachtig Glazuur is een dun laagje dat je op het aardewerk aanbrengt en dat in de oven smelt. Hierdoor wordt het voorwerp waterdicht. Bovenstaand glazuur ziet er helder uit, als glas. Er bestaat ook mat glazuur, dat minder doorzichtig is. Er zijn drie soorten plateel: gebruiksaardewerk, sieraardewerk en gelegenheidsaardewerk. 1.Gebruiksaardewerk is gemaakt voor regelmatig gebruik. Bijvoorbeeld het kopje waar je elke dag thee uit drinkt. 2.Sieraardewerk is vooral voor de sier. Bijvoorbeeld die mooie vaas bij je oma op de kast. Je oma heeft de vaas vooral om naar te kijken. 3.Gelegenheidsaardewerk is gemaakt ter gelegenheid van een speciale gebeurtenis. Bijvoorbeeld bij de geboorte van een prinsje of prinsesje. 2

3 PLATEELFABRIEKEN, SCHILDERS EN ONTWERPERS Het is best lastig om de plateelproducten goed uit elkaar te houden, omdat sommige voorwerpen erg op elkaar lijken. Daar zijn twee redenen voor. Ten eerste waren er begin twintigste eeuw in Gouda vijf grote aardewerkfabrieken die elkaar goed in de gaten hielden. Wanneer de één met een nieuw decor (beschildering op het aardewerk) veel succes had, volgden de anderen snel met een zelfde soort decor. Ten tweede veranderden plateelschilders regelmatig van werkgever. Wanneer ze in een nieuwe plateelfabriek aan het werk gingen, hadden ze veel ontwerpen uit de vorige fabriek nog in hun hoofd. Die decors namen ze niet precies over, maar wel voor een groot deel. Plateel kun je dus niet alleen herkennen aan de fabriek, maar ook aan de plateelschilder. Veel plateelschilders signeerden hun werk: zij zetten hun initialen (de eerste letter van de voornaam en de eerste letter van de achternaam) onderop. Bekende ontwerpers van Gouds Plateel zijn Theo Colenbrander, Leen Muller, Lion Cachet en Jan Schonk. Bekende plateelschilders zijn Henri Breetvelt, Jan van Ham en Willem Hartgring. Het duurste plateel is het plateel waar er maar één van gemaakt is. Dat noem je een unica. Dat plateel is met de hand beschilderd. Plateel waar er (in de fabriek) heel veel van gemaakt zijn, noem je serieproducten. Die zijn veel minder waard dan de unica. Bij het serieplateel en het gebruiksaardewerk werden vaak plakplaatjes gebruikt als versiering; die heten transfers. Hoe weet je nu of je met een unica of een serieproduct te maken hebt? Draai je bord of vaas om en kijk op de onderkant. Daar zie je meestal een aantal merktekens staan. Wanneer je naast het teken van de fabriek (het logo) een teken van de ontwerper, de plateelschilder én het woord unica ziet staan, dan is het een uniek product. Staat er naast het fabrieksteken alleen de naam van een decor of een plateelschilder, dan heb je waarschijnlijk een serieproduct in handen. 3

4 OPDRACHT GOUDS PLATEEL Jullie gaan op internet op zoek naar informatie over Gouds Plateel. Vraag aan de docent of je dat alleen doet, of in groepjes van twee. Beantwoord de onderstaande vragen. 1. Wat is plateel? 2. Wat is een decor? 3. Wat is gebruiksaardewerk? 4. Wat is sieraardewerk? 5. Wat is gelegenheidsaardewerk? 4

5 Ga nu naar de veilingsites: of Zoek in de rubrieken Antiek en Kunst naar vazen of servies. Probeer dan een aantal zoektermen als Gouda, plateel, Regina, Zuid-Holland, sieraardewerk. Misschien weet je er zelf nog meer? 6. Zoek een voorbeeld op van gebruiksaardewerk Wat is het? Welke kleuren heeft het? Waar komt het vandaan? Hoe oud is het? Hoeveel is het waard? Wat zou jij er voor bieden? 7. Zoek een voorbeeld op van sieraardewerk Wat is het? Beschrijf het decor. Welke kleuren heeft het? Waar komt het vandaan? Hoe oud is het? Hoeveel is het waard? Wat zou jij er voor bieden? 5

6 8. Zoek een voorbeeld op van gelegenheidsaardewerk Wat is het? Beschrijf het decor. Welke kleuren heeft het? Waar komt het vandaan? Hoe oud is het? Hoeveel is het waard? Wat zou jij er voor bieden? Conclusie Je hebt nu een aardig idee van voorbeelden en prijzen van Gouds Plateel. Wat is nu je conclusie? Is Gouds Plateel duur of niet? Omcirkel het juiste antwoord: Gouds Plateel is duur/goedkoop, want Welk voorwerp vind je het mooist? Waarom? Als je het mocht kopen, hoeveel zou jij ervoor willen betalen? 6