6,5. Samenvatting door een scholier 2124 woorden 3 maart keer beoordeeld. Natuurkunde. 4 Medisch meten
|
|
- Bertha Mulder
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samenvatting door een scholier 2124 woorden 3 maart ,5 44 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Pulsar 4 Medisch meten 4.1 Meten aan je lichaam Wat valt er te meten aan een mens? De moderne geneeskunde ziet ziekte als afwijking die je kunt meten. Wat kun je allemaal meten: Grootheid symbool eenheid symbool Massa M kilogram kg Spierkracht F newton N Volume van je longen V kub. Meter m³ Spanning van je zenuwen U volt V Temperatuur T graden ºC Frequentie van je hartslag F hertz Hz Wat zegt de temperatuur over je gezondheid? In onze hersenen ligt een thermostaat, die ervoor zorgt dat de lichaamstemperatuur ongeveer 37 ºC is. Deze warmte wordt geproduceerd door verbranding van glucose en vet. Door sensoren in de huid weet je lichaam of het moet afkoelen of juist opwarmen. De mens kan zijn lichaamstemperatuur constant houden door: - verwijden van de bloedvaten in de huid (afkoeling), bijv. rood hoofd - transpiratie; zweetklieren in de huid geven extra water af dat verdampt (afkoeling) - rillen van de bewegingsspieren (opwarmen) Extra warmte krijg je door beweging. Koorts: Je thermostaat wordt hoger gezet, bv op ºC, dit is om ziekteverwekkers geen kans te geven. Je lichaam is kouder en daardoor ga je rillen en klappertanden bij beginnende koorts. Als de ziekte bijna over is dan is je thermostaat weer lager en moet je lichaam afkoelen (je huid voelt dan warm aan, er is meer bloed naar je huid gestroomd om af te koelen). Warmtetransport: Eerst stroming: warmte van binnenin je lichaam stroomt naar je huid, daarna geleiding/straling: lichaamswarmte wordt afgegeven aan de koelere buitenlucht. Wat zijn de eenheden van temperatuur en warmte? Temperatuur kan op 2 manieren worden gemeten: Pagina 1 van 6
2 - ºCelsius: ijs = 0 ºC, kokend water = 100 ºC - natuurkundigen gebruiken Kelvin: laagste is 0 Kelvin. - Omrekenen van ºC -> K: graden Celsius = Kelvin - 0 Kelvin = -273 graden celsius (absolute nulpunt) Warmte: is een vorm van energie die van een heet naar een koud voorwerp stroomt (Joule). Wat zie je op een thermogram? Een thermogram is een soort foto waarbij temperatuur naar kleur wordt vertaald. Het wordt gemaakt met behulp van de infrarode straling die ons lichaam uitzendt. Met een thermogram kan een arts sommige niet te diep liggende tumoren opsporen. 4.2 Binnenin kijken Hoe werkt een endoscoop? Endoscoop: instrument waarmee artsen binnen in een lichaam kunnen kijken (kijkoperatie). Het is een bestuurbare en buigzame slang die artsen gebruiken voor bijvoorbeeld onderzoek van het spijsverteringskanaal. De endoscoop wordt via de mond of via de anus ingebracht. Op een beeldscherm kan de arts dan kijken hoe het er van binnen uitziet. In de buigzame slang zitten twee bundels met glasvezels: - Bundel met dikkere vezels voeren het licht van buiten naar binnen - Bundel met veel dunne vezels transporteren geluidsgolven. Na weerkaatsing in het lichaam worden de echo s van de geluidsgolven opgevangen en omgezet in zichtbaar beeld op een monitor. Elke vezel geeft een punt van het beeld door. Dus beeld van binnen naar buiten. - Sommige endoscopen bevatten ook eenvoudige operatiegereedschappen, bijv. schaartjes, klemmetjes, sproeier etc. Door de komst van de endoscopie zijn veel minder operaties nodig. Ook is het mogelijk om op afstand te opereren, een zeer gespecialiseerde arts kan in Amerika een patiënt in Europa opereren. Beeldvertraging kan hierbij wel een nadeel zijn. Hoe geeft een glasvezelkabel licht door? Als licht van lucht naar een doorzichtig materiaal gaat (bijv. glas of water), dan breekt de lichtstraal, maar er wordt ook een deel teruggekaatst. De hoeken van breking en terugkaatsing meet je altijd van de normaal; een loodlijn op het oppervlak. Als licht van lucht naar een doorzichtige stof gaat, is de brekingshoek altijd kleiner dan de invalshoek (het licht breekt naar de normaal toe). Als licht loodrecht op het grensvlak tussen 2 stoffen valt, wordt het licht niet gebroken (alle hoeken zijn nul graden). Als licht van glas naar lucht gaat, is de brekingshoek groter (het licht breekt van de normaal af). Hoe groter de invalshoek, hoe groter de brekingshoek en hoe meer weerkaatsing! Zo werkt het ook in een glasvezel. Doordat het licht in de glasvezel een bijzonder kleine hoek met de buitenkant van de vezel maakt, is reflectie gegarandeerd en blijft het licht in de vezel door interne reflectie. Hoe sterk is een lens (hoeveel dioptrie)? Brandpuntafstand: de afstand van het brandpunt tot het midden van de lens (in meters!). Hoe sterker de lens, hoe sterker de lichtstralen worden gebroken en de brandpuntsafstand ƒ wordt kleiner. Sterkte: 1 : brandpuntsafstand. Brandpuntafstand 0,02 meter -> dioptrie 50 Dioptrie 2 -> brandpuntafstand 0,50 meter Evenwijdige lichtbundels op een bolle lens komen samen in het brandpunt. Pagina 2 van 6
3 Met drie lichtstralen kun je het beeld bij een lens tekenen: - Straal 1 gaat evenwijdig met hoofdas naar de lens, om daarna te breken, via het brandpunt achter de lens naar het beeldpunt - Straal 2 gaat door het midden van de lens, wordt niet gebroken en komt zo ook uit op het beeldpunt - Straal 3 gaat eerst via het brandpunt voor de lens naar de lens, om daar gebroken te worden en evenwijdig met de hoofdas naar het beeldpunt te gaan. Als het brandpunt niet precies op je netvlies valt, heb je een bril nodig. - Brandpunt nog voor het netvlies: ooglens is te sterk - Brandpunt achter het netvlies; ooglens is te zwak Hoe bereken je de vergroting Als het beeld de helft is van het voorwerp, dan is de beeldafstand b ook de helft van de voorwerpafstand v. Grootte beeld beeldafstand Vergroting = = Grootte voorwerp voorwerpafstand PilCam capsule met camera, lampje en batterij die wordt doorgeslikt. Geschikt om diagnose te stellen bij aandoeningen in de dunne darm. Via de endoscoop kon slechts een gedeelte van de dunne darm worden onderzocht omdat de dunne darm vele malen langer is dan een endoscoop. Onderweg van de mond naar de darm worden elke seconde 2 foto s gemaakt. 4.3 Kijken zonder licht Hoe werkt echoscopie? Een transducer wordt met gel vlak tegen bijvoorbeeld de buik gehouden. Deze transducer zendt ultrasone geluidsgolven (niet hoorbare, zeer hoge frequentie) uit. De gel is nodig om te voorkomen dat de geluidsgolven al tegen de buikwand worden teruggekaatst. De transducer ontvangt ook weer de teruggekaatste geluidsgolven (echo s). Elke verandering van weefsel zorgt voor terugkaatsing van geluid. Een speciaal computerprogramma vertaalt de echo s in beeld op de monitor. Dopplerecho Wordt gebruikt bij bloedvaten; je kunt hiermee de richting en de snelheid van het bloed bepalen en aantonen of een bloedvat bijvoorbeeld vernauwingen bevat. Hoe groter de snelheid van het bloed, hoe groter het verschil tussen het uitgezonden en het teruggekaatste geluid. Bloed dat naar het apparaat toestroomt heeft een hogere frequentie dan het bloed dat van het apparaat afstroomt Frequentie in Hz = ƒ = Hz = trillingstijd in sec. T 0, sec 6 MHz is Hz Rekenen met kleine getallen 0, = 6 x 10 ^ = 3 x 10 ^ 7 0,0148 = 1,48 x 10 ^ Röntgenstraling Wat kan röntgenstraling? Ontdekt in 1895 door Wilhelm Röntgen. Rontgenstraling gaat door menselijk weefsel heen. Botten houden de straling goed tegen, spieren en organen laten Pagina 3 van 6
4 meer straling door. De fotografische plaat wordt zwart op de plaatsen van zachte weefsels, wit op de plaats van botten. Rontgenstraling is een soort elektromagnetische straling die zo sterk is dat het door materiaal heen gaat waar normaal licht niet doorheen kan. Rontgenstraling is niet ongevaarlijk, radiologen en radiolaboranten worden met loodschorten beschermd of moeten achter een muurtje staan. Het effect van röntgenstraling hangt af van de dosis. Dit wordt uitgedrukt in millisievert (msv). Wat is een CT-scan? Computer Tomografie Voor een meer gedetailleerd beeld en om te zien hoe diep een afwijking ligt, wordt een CT scan gebruikt. De patient wordt in een soort tunnel geschoven en je lichaam wordt in plakjes in beeld gebracht. Een soort ring met aan de ene kant een röntgenbuis en aan de andere krant een röntgendetector draait om het lichaam heen. Elk plakje kan gemaakt worden nadat de ring een heel rondje heeft gemaakt en dus vanaf alle kanten röntgenstraling door dat plakje van het lichaam is gegaan. Plakjes tegen elkaar geeft een 3D beeld. Voordeel: - Niet alleen om tumoren op te sporen, maar ook voor het bepalen van afmetingen en vormen van organen - Veel bruikbaarder bij diagnose dan gewone rontgenfoto Nadeel: - 10 tot 100x zoveel straling als bij gewone röntgenfoto. Wat is MRI? MRI Magnetic Resonance Imaging Magneetscan, bedoeld voor personen waarbij rontenstraling een groot risico is. De werking van deze scan lijkt op de CT scan, de ring is alleen een heel sterke elektromagneet. Doordat radiogolven door het lichaam worden gezonden, gedragen de waterstofatomen in het lichaam zich als minimagneten. Ook een MRI scan geeft een 3D beeld. Voordeel: geen gevaarlijke straling. Nadeel: metalen of magnetische voorwerpen mogen niet in de buurt komen van de scan. Een pacemaker kan ook bijvoorbeeld van slag raken. 4.5 Radioactieve stoffen Wat zijn radioactieve stoffen? Radioactieve stoffen zenden spontaan straling uit. Dit is gammastraling. Gammastraling heeft nog meer energie dan röntgenstraling en is nog schadelijker voor het menselijk lichaam. Toch wordt in het ziekenhuis ook gammastraling gebruikt. Radioactieve stof wordt ingespoten in een bloedvat om in een orgaan. Aan de buitenkant van het lichaam kan dan gemeten worden waar de stof zich bevindt. Je kunt dan precies het spoor van deze stof volgen. De radioactieve stof doet dienst als tracer. Bijvoorbeeld: - Werken je nieren nog na een ongeluk? - Krijgt je hartspier voldoende bloed? Radiotherapie: Bestraling van kankerpatiënten met gammastraling; de groei van tumoren wordt gestopt of de tumor wordt zelfs vernietigd. röntgenstraling gammastraling Soort straling Elektromagnetisch elektromagnetisch Hoe ontstaat het Vanuit apparaat Vanuit radioactieve stof Pagina 4 van 6
5 Gebruik in ziekenhuis Diagnose (foto) Diagnose (tracer) en behandeling (radiotherapie) Schadelijkheid menselijk lichaam Ja Ja, meer dan röntgen Energie Ja Ja, meer dan röntgen Waar ontstaat radioactiviteit? Nucleaire geneeskunde: afdeling in ziekenhuis waar straling gebruikt wordt voor diagnose of behandeling. Radioactiviteit ontstaat in de kernen van atomen, daarom heet het kernstraling Atoomkernen bestaan uit: 1. Protonen, het aantal protonen bepaalt welk soort atoom het is. 2. Neutronen, de lijmdeeltjes die de protonen bij elkaar houden. Voorbeeld: Uranium-238 bestaat uit 238 kerndeeltjes (92 protonen +146 neutronen) Koolstof-14 bestaat uit 14 kerndeeltjes (6 protonen + 8 neutronen) Gammastraling ontstaat bij radioactief verval. Soms zijn atoomkernen niet stabiel en stoot de kern een aantal kerndeeltjes uit. Daarbij ontstaat gammastraling. Hierbij kan de stof van gedaante veranderen, als het aantal protonen vermindert. Hoe sneller het verval, des te groter de radioactiviteit. Hoe meet je de radioactiviteit? Activiteit van de stof: het aantal atomen dat per seconde vervalt (=Bq, Becquerel). Dit wordt gemeten met een geigerteller, dat tikt bij opvang straling. Bij veel atoomverval, gaat de teller knetteren (vgl. metaaldetector). kbq = 1000 becquerel MBq = 1miljoen becquerel Gbq = 1 miljard becquerel Voorbeeld: 2,5 x 10^5 tikken per minuut. Hoe groot is de radioactiviteit? = 2,5 x 10^5 x 60 tikken per seconden. = Bq = 15 MBq Ziekenhuispersoneel draagt altijd een badge, waarop te zien is of ze aan straling hebben blootgestaan. Wat is de halveringstijd? Als een stof straling uitzendt, dan vervallen de atomen. Halveringstijd: de tijd waarin de helft van het aantal atomen vervalt. Hoe langer de halveringstijd, des te minder straling zendt de stof uit. Voorbeelden: - Koolstof 14 halveert in 5730 jaar (zeer zwak radioactief) - Jood 131 halveert in 8 dagen (radioactief, goed voor onderzoek te gebruiken) - Jood 128 halveert in 25 minuten (zéér radioactief, te snel verval voor onderzoek) 1 gram jood 128 heeft dezelfde radioactiviteit als 461 gram jood 131 (1 : 25 minuten x 60 minuten x 24 uur x 8 dagen) Hoe bescherm je je tegen straling? Blootstelling aan kernstraling van buitenaf of door stoffen in je lichaam. Soorten kernstraling: Pagina 5 van 6
6 Gammastraling Alfastraling betastraling Elektromagnetische golven Elektromagnetische kleine deeltjes Elektromagnetische kleine deeltjes Schadelijk Schadelijk schadelijk Weinig doordringend vermogen Weinig doordringend vermogen Kan niet door de huid Straling van buitenaf is niet zo gevaarlijk, als je het maar tijdig kunt afspoelen. Blootstelling aan hoge doses straling is zeer gevaarlijk Schade varieert van afname van de witte bloedlichaampjes tot aan aantasting van het centrale zenuwstelsel gevolgd door een snelle dood. Mensen die met straling werken, moeten dus worden beschermd door middel van een zo dik mogelijke laag beton of lood. Buiten het ziekenhuis komt iedereen in aanraking met achtergrondstraling; komt vanuit het heelal, van natuurlijk radioactief materiaal in de grond, gesteente, ook in bakstenen. Radioactieve stoffen die in het ziekenhuis gebruikt worden, worden gemaakt in een kernreactor. Pagina 6 van 6
5,5. Samenvatting door een scholier 1429 woorden 13 juli keer beoordeeld. Natuurkunde
Samenvatting door een scholier 1429 woorden 13 juli 2006 5,5 66 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Natuurkunde samenvatting hoofdstuk 3 ioniserende straling 3. 1 de bouw van de atoomkernen. * Atoom: - bestaat
Nadere informatieH8 straling les.notebook. June 11, 2014. Straling? Straling: Wordt doorgelaten of wordt geabsorbeerd. Stralingsbron en straling
Stralingsbron en straling Straling? Bron Soorten straling: Licht Zichtbaarlicht (Kleuren violet tot rood) Infrarood (warmte straling) Ultraviolet (maakt je bruin/rood) Elektromagnetische straling Magnetron
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Ioniserende straling
Samenvatting Natuurkunde Ioniserende straling Samenvatting door een scholier 1947 woorden 26 augustus 2006 6,5 102 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Samenvatting Natuurkunde VWO
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Domein B2
Samenvatting Natuurkunde Domein B2 Samenvatting door R. 1964 woorden 2 mei 2017 7,1 4 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Domein B. Beeld- en geluidstechniek Subdomein B2. Medische beeldvorming 1. Uitzending,
Nadere informatieIoniserende straling - samenvatting
Ioniserende straling - samenvatting Maak eerst zélf een samenvatting van de theorie over ioniserende straling. Zorg dat je samenvatting de volgende elementen bevat: Over straling: o een definitie van het
Nadere informatieHoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 5 Straling Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 5.1 Straling en bronnen Eigenschappen van straling RA α γ β 1) Beweegt langs rechte lijnen vanuit een bron. 2) Zwakker als ze verder
Nadere informatieHoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 5 Straling Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 5.1 Straling en bronnen Eigenschappen van straling RA α γ β 1) Beweegt langs rechte lijnen vanuit een bron. ) Zwakker als ze verder
Nadere informatieH7+8 kort les.notebook June 05, 2018
H78 kort les.notebook June 05, 2018 Hoofdstuk 7 en Materie We gaan eens goed naar die stoffen kijken. We gaan steeds een niveau dieper. Stoffen bijv. limonade (mengsel) Hoofdstuk 8 Straling Moleculen water
Nadere informatieDosisbegrippen stralingsbescherming. /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e
13 Dosisbegrippen stralingsbescherming 1 13 Ioniserende straling ontvanger stralingsbron stralingsbundel zendt straling uit absorptie van energie dosis mogelijke biologische effecten 2 13 Ioniserende straling
Nadere informatieRadioactiviteit werd ontdekt in 1898 door de Franse natuurkundige Henri Becquerel.
H7: Radioactiviteit Als een bepaalde kern van een element te veel of te weinig neutronen heeft is het onstabiel. Daardoor gaan ze na een zekere tijd uit elkaar vallen, op die manier bereiken ze een stabiele
Nadere informatieSamenvatting H5 straling Natuurkunde
Samenvatting H5 straling Natuurkunde Deze samenvatting bevat: Een begrippenlijst van dikgedrukte woorden uit de tekst Belangrijke getallen en/of eenheden (Alle) Formules van het hoofdstuk (Handige) tabellen
Nadere informatie6,1. Werkstuk door een scholier 1691 woorden 21 mei keer beoordeeld. Natuurkunde
Werkstuk door een scholier 1691 woorden 21 mei 2002 6,1 171 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inleiding. Pasgeleden las ik in de krant een artikel over een chirurg die een taartschijf had laten zitten bij
Nadere informatieHoofdstuk 4: Licht. Natuurkunde Havo 2011/2012.
Hoofdstuk 4: Licht Natuurkunde Havo 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 4: Licht Natuurkunde 1. Kracht en beweging 2. Licht en geluid 3. Elektrische processen 4. Materie en energie Beweging Trillingen en
Nadere informatieNationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen. informatiefiche RADIOACTIVITEIT, EEN INLEIDING
Nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen informatiefiche RADIOACTIVITEIT, EEN INLEIDING NIRAS Brussel, 01-01-2001 1. Radioactiviteit en ioniserende straling Alles rondom ons
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde H3 optica
Samenvatting Natuurkunde H3 optica Samenvatting door een scholier 992 woorden 19 januari 2013 5,6 22 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Hoofdstuk 3 Optica 3.1 Zien Dit hoofdstuk
Nadere informatie1 Uit welke deeltjes is de kern van een atoom opgebouwd? Protonen en neutronen.
SO Straling 1 Uit welke deeltjes is de kern van een atoom opgebouwd? Protonen en neutronen. 2 Waaruit bestaat de elektronenwolk van een atoom? Negatief geladen deeltjes, elektronen. 3 Wat bevindt zich
Nadere informatie3HAVO Totaaloverzicht Licht
3HAVO Totaaloverzicht Licht Algemene informatie Terugkaatsing van licht kan op twee manieren: Diffuus: het licht wordt in verschillende richtingen teruggekaatst (verstrooid) Spiegelend: het licht wordt
Nadere informatieNatuurkunde Hoofdstuk 12 & 13 VWO 5 / SE IV
Natuurkunde Hoofdstuk 12 & 13 VWO 5 / SE IV 12.1 Een deel van het elektromagnetische spectrum is infrarood, dit zit naast het zichtbare licht en wordt vaak warmtestraling genoemd. Alle voorwerpen zenden
Nadere informatieDeze methoden worden vaak naar elkaar toegepast. Extraheren -> Filtreren -> Indampen.
Samenvatting door Lotte 2524 woorden 19 juni 2015 7,4 82 keer beoordeeld Vak NaSk 1 1 Stoffen gebruik je bij alles wat je doet. Veel van deze stoffen komen uit de natuur, deze zijn vaak niet zuiver maar
Nadere informatieLicht; Elektromagnetische straling een golf Licht; een deeltje (foto-elektrisch effect). Licht; als een lichtstraal Licht beweegt met de
Licht; Elektromagnetische straling een golf Licht; een deeltje (foto-elektrisch effect). Licht; als een lichtstraal Licht beweegt met de lichtsnelheid ~300.000 km/s! Rechte lijn Pijl er in voor de richting
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 3 Licht en Lenzen
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 3 Licht en Lenzen Samenvatting door A. 1760 woorden 11 maart 2016 7,4 132 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova 1: Lichtbreking Een dunne lichtbundel - een lichtstraal
Nadere informatieDe hoeveelheid lucht die elke dag onderzocht wordt bedraagt 5,0 cm 3. Op dag 40
berekend. De meetresultaten zijn verwerkt in figuur. figuur De hoeveelheid lucht die elke dag onderzocht wordt bedraagt 5,0 cm 3. Op dag 40 3 vond men daarin 3,6 0 atomen radon. 8 Bereken het volume van
Nadere informatieRADIOACTIEF VERVAL. Vervalsnelheid
/stralingsbeschermingsdienst 8385-I dictaat september 2000 RADIOACTIEF VERVAL Voor een beperkt aantal van nature voorkomende kernsoorten en voor de meeste kunstmatig gevormde nucliden wijkt de neutron/proton
Nadere informatieHoofdstuk 9: Radioactiviteit
Hoofdstuk 9: Radioactiviteit Natuurkunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 9: Radioactiviteit Natuurkunde 1. Mechanica 2. Golven en straling 3. Elektriciteit en magnetisme 4. Warmteleer Rechtlijnige
Nadere informatieWetenschappelijke Begrippen
Wetenschappelijke Begrippen Isotoop Als twee soorten atoomkernen hetzelfde aantal protonen heeft (en dus van hetzelfde element zijn), maar een ander aantal neutronen (en dus een andere massa), dan noemen
Nadere informatieOpgave 4 Het atoomnummer is het aantal protonen in de kern. Het massagetal is het aantal protonen plus het aantal neutronen in de kern.
Uitwerkingen 1 protonen en neutronen Opgave negatief positief neutraal positief neutraal Een atoom bevat twee soorten geladen deeltjes namelijk protonen en elektronen. Elk elektron is evenveel negatief
Nadere informatieGroep 1 + 2 (klas 5), deel 1 Vraag 1 Vraag 2 Vraag 3 Vraag 4 Vraag 5
Groep 1 + 2 (klas 5), deel 1 Meerkeuzevragen + bijbehorende antwoorden aansluitend op hoofdstuk 2 paragraaf 1 t/m 3, Kromlijnige bewegingen (Systematische Natuurkunde) Vraag 1 Bij een horizontale worp
Nadere informatieNucleaire Geneeskunde. Wat is Nucleaire Geneeskunde
Afdeling: Onderwerp: Nucleaire Geneeskunde 1 Voorwoord In Nederland worden per jaar meer dan honderdduizend mensen verwezen voor een nucleair geneeskundig onderzoek of behandeling. Nucleair geneeskundig
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 5. Licht 3VMBO
Samenvatting Hoofdstuk 5 Licht 3VMBO Hoofdstuk 5 Licht We hebben zichtbaar licht in de kleuren Rood, Oranje, Geel, Groen, Blauw en Violet (en alles wat er tussen zit) Wit licht bestaat uit een mengsel
Nadere informatiePijnbehandeling door de anesthesioloog. Operatie met doorlichting op OK.
00 Röntgenstraling Inleiding Uw arts heeft voor u een röntgenonderzoek afgesproken. Misschien heeft u vragen over de straling die bij het röntgenonderzoek wordt gebruikt. Deze folder informeert u over
Nadere informatieEindexamen natuurkunde havo I
Opgave 1 Lord of the Flies Lees eerst de tekst in het kader. Er bestaan twee soorten brillenglazen: - bolle (met een positieve sterkte) en - holle (met een negatieve sterkte). In de figuren hiernaast is
Nadere informatieExamentraining 2015. Leerlingmateriaal
Examentraining 2015 Leerlingmateriaal Vak Natuurkunde Klas 5 havo Bloknummer Docent(en) Blok IV Medische beeldvorming (B2) WAN Domein B: Beeld- en geluidstechniek Subdomein B2: Straling en gezondheid
Nadere informatieVoorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Licht als golf en als deeltje. 24 juli 2015. dr. Brenda Casteleyn
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Licht als golf en als deeltje 24 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Atheneum van Veurne (http://www.natuurdigitaal.be/geneeskunde/fysica/wiskunde/wiskunde.htm),
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 2 Licht. Wat moet je leren/ kunnen voor het PW H2 Licht?
Wat moet je leren/ kunnen voor het PW H2 Licht? Alles noteren met significantie en in de standaard vorm ( in hoeverre dit lukt). Eerst opschrijven wat de gegevens en formules zijn en wat gevraagd wordt.
Nadere informatieVoorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Licht als golf en als deeltje. 4 november Brenda Casteleyn, PhD
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Licht als golf en als deeltje 4 november 2017 Brenda Casteleyn, PhD Met dank aan: Atheneum van Veurne, Leen Goyens (http://users.telenet.be/toelating)
Nadere informatieSamenvatting NaSk Hoofdstuk 4
Samenvatting NaSk Hoofdstuk 4 Samenvatting door L. 1264 woorden 2 juli 2014 3,9 15 keer beoordeeld Vak NaSk 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school. Om iets te verwarmen heb je
Nadere informatieFysische grondslagen radioprotectie deel 1. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum
Fysische grondslagen radioprotectie deel 1 dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum rik.leyssen@jessazh.be Fysische grondslagen radioprotectie H1: INLEIDING H2: STRALING - RADIOACTIVITEIT
Nadere informatieVoorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Kernfysica. 25 juli 2015. dr. Brenda Casteleyn
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Kernfysica 25 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Atheneum van Veurne (http://www.natuurdigitaal.be/geneeskunde/fysica/wiskunde/wiskunde.htm),
Nadere informatieZonnestraling. Samenvatting. Elektromagnetisme
Zonnestraling Samenvatting De Zon zendt elektromagnetische straling uit. Hierbij verplaatst energie zich via elektromagnetische golven. De golflengte van de straling hangt samen met de energie-inhoud.
Nadere informatienatuurkunde Compex natuurkunde 1,2 Compex
Examen HAVO 2009 tijdvak 1 donderdag 28 mei totale examentijd 3 uur tevens oud programma natuurkunde Compex natuurkunde 1,2 Compex Vragen 1 tot en met 14 In dit deel van het examen staan vragen waarbij
Nadere informatieHulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk. Let op dat je alle vragen beantwoordt.
Oefentoets schoolexamen 5 Vwo Natuurkunde Leerstof: Hoofdstukken 3, 5, 6 Tijdsduur: Versie: A Vragen: 24 Punten: Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk Opmerking: Let op dat je alle
Nadere informatieGeometrische optica. Hoofdstuk 1. 1.1 Principe van Huygens. 1.2 Weerkaatsing van lichtgolven.
Inhoudsopgave Geometrische optica Principe van Huygens Weerkaatsing van lichtgolven 3 Breking van lichtgolven 4 4 Totale weerkaatsing en lichtgeleiders 6 5 Breking van lichtstralen door een sferisch diopter
Nadere informatieRadiologisch onderzoek Onderzoek met behulp van röntgenstralen
Radiologisch onderzoek Onderzoek met behulp van röntgenstralen Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Radiologie... 1 3 Voor het onderzoek... 3 4 Uitslag... 3 5 Tot slot... 4 Belangrijk: Röntgenstralen kunnen
Nadere informatienatuurkunde havo 2017-I
Molybdeen-99 In Petten staat een kerncentrale waar isotopen voor medische toepassingen worden geproduceerd. Eén van de belangrijkste producten is molybdeen-99 (Mo-99). Mo-99 wordt geproduceerd door een
Nadere informatieKrachten Hoofdstuk 1. Bewegingsverandering/snelheidsverandering (bijv. verandering van bewegingsrichting)
Krachten Hoofdstuk 1 een kracht zelf kun je niet zien maar... Waaraan zie je dat er een kracht werkt: Plastische Vervorming (blijvend) Elastische Vervorming (tijdelijk) Bewegingsverandering/snelheidsverandering
Nadere informatieHulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk. Let op dat je alle vragen beantwoordt.
Oefentoets schoolexamen 5 Vwo Natuurkunde Leerstof: Hoofdstukken 3, 5, 6 en 7 Tijdsduur: Versie: 90 minuten A Vragen: 20 Punten: Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk Opmerking: Let
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton)
Samenvatting Natuurkunde Verwarmen en isoleren (Newton) Samenvatting door een scholier 1404 woorden 25 augustus 2003 5,4 75 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Verwarmen en isoleren Warmte en energie 2.1 Energievraag
Nadere informatieBestaand (les)materiaal. Loran de Vries
Bestaand (les)materiaal Loran de Vries Database www.adrive.com Email: ldevries@amsterdams.com ww: Natuurkunde4life NiNa lesmateriaal Leerlingenboekje in Word Docentenhandleiding Antwoorden op de opgaven
Nadere informatieHoofdstuk 3: Licht. Natuurkunde VWO 2011/2012. www.lyceo.nl
Hoofdstuk 3: Licht Natuurkunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 3: Licht Natuurkunde 1. Mechanica 2. Golven en straling 3. Elektriciteit en magnetisme 4. Warmteleer Rechtlijnige beweging Trilling en
Nadere informatieVoorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Vrijdag 27 mei totale examentijd 3 uur
natuurkunde 1,2 Examen VWO - Compex Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Vrijdag 27 mei totale examentijd 3 uur 20 05 Vragen 1 tot en met 17. In dit deel staan de vragen waarbij de computer
Nadere informatieOpgave 4 Het atoomnummer is het aantal protonen in de kern. Het massagetal is het aantal protonen plus het aantal neutronen in de kern.
Uitwerkingen 1 Opgave 1 protonen en neutronen Opgave negatief positief neutraal positief neutraal Opgave 3 Een atoom bevat twee soorten geladen deeltjes namelijk protonen en elektronen. Elk elektron is
Nadere informatiePatiënteninformatie. Longkanker
Patiënteninformatie Longkanker Inhoudsopgave Pagina Wat is longkanker? 4 Onderzoek en diagnose 4 De meest voorkomende onderzoeken. 5 Behandeling 7 De meest voorkomende behandelmethoden 8 Revalidatie 9
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Examenstof (zonder formules!)
Samenvatting Natuurkunde Examenstof (zonder formules!) Samenvatting door C. 3768 woorden 26 mei 2015 5 10 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Systematische natuurkunde Voor de gemiddelde snelheid geldt:
Nadere informatieStabiliteit van atoomkernen
Stabiliteit van atoomkernen Wanneer is een atoomkern stabiel? Wat is een radioactieve stof? Wat doet een radioactieve stof? 1 Soorten ioniserende straling Alfa-straling of α-straling Bèta-straling of β-straling
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4
Samenvatting Natuurkunde hoofdstuk 4 Samenvatting door Jel 1075 woorden 17 maart 2018 8 3 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova 1 Warmtebronnen en brandstoffen. Warmtebronnen thuis en op school.
Nadere informatie6.1 Voortplanting en weerkaatsing van licht 6.2 Spiegel en spiegelbeeld
6.1 Voortplanting en weerkaatsing van licht 6.2 Spiegel en spiegelbeeld Lichtbronnen: Directe lichtbronnen produceren zelf licht Indirecte lichtbronnen reflecteren licht. Je ziet een voorwerp als er licht
Nadere informatieScriptie Natuurkunde Rontgenstraling en mammografie
Scriptie Natuurkunde Rontgenstraling en mamm Scriptie door een scholier 1848 woorden 19 maart 2002 6,7 84 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Röntgenonderzoek Röntgenonderzoek is een term die valt binnen de
Nadere informatiePositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica
PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica Wat zie je? PositronEmissieTomografie (PET) Nucleaire geneeskunde: basisprincipe Toepassing van nucleaire geneeskunde Vakgebieden
Nadere informatieEindexamen natuurkunde 1 vwo II
Opgave 1 Defibrillator Een defibrillator wordt gebruikt om het hart van mensen met een acute hartstilstand te reactiveren. Zie figuur 1. figuur 1 electroden De borstkas van de patiënt wordt ontbloot, waarna
Nadere informatieExact Periode 5. Dictaat Licht
Exact Periode 5 Dictaat Licht 1 1 Wat is licht? In de figuur hieronder zie je een elektromagnetische golf: een golf die bestaat uit elektrische en magnetische trillingen.(zie figuur). Licht is een elektromagnetische
Nadere informatievoor ouders Controleer deze lijst voor de n Motiveer uw kind voor het onderzoek.
Speciale informatie voor ouders n Motiveer uw kind voor het onderzoek. Leg uit dat het noodzakelijk is om in het lichaam te kijken om de oorzaak te vinden waarom hij of zij zich niet goed voelt en vertel
Nadere informatie6.1 Voortplanting en weerkaatsing van licht
Uitwerkingen opgaven hoofdstuk 6 6.1 Voortplanting en weerkaatsing van licht Opgave 1 Opgave 2 Bij diffuse terugkaatsing wordt opvallend licht in alle mogelijke richtingen teruggekaatst, zelfs als de opvallende
Nadere informatiep na = p n,na + p p,na p n,na = m n v 3
Kernreactoren Opgave: Moderatorkeuze in een kernsplijtingscentrale a) Er is geen relevante externe resulterende kracht. Dat betekent dat er geen relevante stoot wordt uitgeoefend en de impuls van het systeem
Nadere informatieWorkshop beeldvormend onderzoek
Workshop beeldvormend onderzoek Wat zijn beeldvormende technieken Röntgen(contrast)onderzoek CT-scan Echografie Magnetische resonantie PET-scan RÖNTGENFOTO Op een thoraxfoto kunnen onder andere de contouren
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 5 en 6
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 5 en 6 Samenvatting door een scholier 1748 woorden 7 februari 2005 6 53 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Scoop Samenvatting Natuurkunde H5 Spiegels en lenzen +
Nadere informatieInleiding stralingsfysica
Inleiding stralingsfysica Historie 1896: Henri Becquerel ontdekt het verschijnsel radioactiviteit 1895: Wilhelm Conrad Röntgen ontdekt Röntgenstraling RadioNucliden: Inleiding Stralingsfysica 1 Wat maakt
Nadere informatieOpgave 1 Millenniumbrug
Opgave Millenniumbrug maximumscore antwoord: resonantie maximumscore uitkomst: v =, 6 0 m s voorbeeld van een berekening: Er geldt: λ = vt met λ = 44 m en T = 0,90 s. De golfsnelheid in het λ 44 wegdek
Nadere informatieLANDSEXAMEN HAVO
Examenprogramma NATUURKUNDE H.A.V.O. LANDSEXAMEN HAVO 2017-2018 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting
Nadere informatieIoniserende straling. Straling en gezondheid. Sectie natuurkunde - Thijs Harleman 1
Ioniserende straling Straling en gezondheid Sectie natuurkunde - Thijs Harleman 1 Inleiding: Fukushima Het kernongeluk van Fukushima vond plaats in de kerncentrale Fukushima I in Japan, in de dagen volgend
Nadere informatieIn de figuur hieronder zie je een Elektromagnetische golf: een golf die bestaat uit elektrische en magnetische trillingen.(zie figuur).
2.1 Wat is licht? In de figuur hieronder zie je een Elektromagnetische golf: een golf die bestaat uit elektrische en magnetische trillingen.(zie figuur). Licht is een elektromagnetische golf. Andere voorbeelden
Nadere informatie10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte.
1 Materie en warmte Onderwerpen - Temperatuur en warmte. - Verschillende temperatuurschalen - Berekening hoeveelheid warmte t.o.v. bepaalde temperatuur. - Thermische geleidbaarheid van een stof. - Warmteweerstand
Nadere informatieExamen VWO. natuurkunde 1. tijdvak 2 woensdag 24 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Examen VWO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 13.30-16.30 uur natuurkunde 1 Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 24 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen. Voor
Nadere informatieDuplex onderzoek van de aders
Duplex onderzoek van de aders Het is belangrijk dat u deze folder aandachtig doorleest. Hierdoor kunt u zich goed op het onderzoek voorbereiden. Goede voorbereiding draagt bij aan het uiteindelijke resultaat
Nadere informatieNaam: Klas: Repetitie Radioactiviteit VWO (versie A)
Naam: Klas: Repetitie Radioactiviteit VWO (versie A) Aan het einde van de repetitie vind je de lijst met elementen en twee tabellen met weegfactoren voor het berekenen van de equivalente en effectieve
Nadere informatie1 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw
1 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj 2018 Mieke Blaauw 2 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj 2018 1-3 Atoombouw en verval 4,5 Wisselwerking van straling met materie en afscherming 6-9 Röntgentoestellen,
Nadere informatieOnderzoeken bij (vermoeden van) de ziekte Sclerodermie
Onderzoeken bij (vermoeden van) de ziekte Sclerodermie Het VUmc is een van de ziekenhuizen die gespecialiseerd is in het behandelen van mensen die bekend zijn met de reumatische aandoening Sclerodermie.
Nadere informatieOrthopedie. Orthopedisch oncologisch spreekuur
Orthopedie Orthopedisch oncologisch spreekuur Orthopedie Inleiding U bent verwezen naar het orthopedisch oncologisch spreekuur voor vervolgonderzoek. Bij dit spreekuur zijn een oncologisch orthopeed en
Nadere informatieBasiskennis inzake radioactiviteit en basisprincipes van de stralingsbescherming
Basiskennis inzake radioactiviteit en basisprincipes van de stralingsbescherming Nucleair?? Radioactiviteit?? Ioniserende straling!! Wat is dat? Basisprincipes Waar komen we radioactiviteit/ioniserende
Nadere informatieEindexamen natuurkunde havo I
Opgave 1 Accu In een auto wordt bij de elektriciteitsvoorziening een accu gebruikt. Op zo n accu staan gegevens vermeld. Zie figuur 1. figuur 1 Behalve de spanning van 12 V vermeldt men ook de zogenaamde
Nadere informatieMRI (Magnetic Resonance Imaging) onderzoek
MRI (Magnetic Resonance Imaging) onderzoek Wat is MRI? MRI is een afkorting van Magnetic Resonance Imaging. Dit is een moderne techniek, waarbij met een krachtig magneetveld in het lichaam kleine radiogolven
Nadere informatieOefen-vt vwo4 B h6/7 licht 2007/2008. Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl
Opgaven en uitwerkingen vind je op www.agtijmensen.nl Oefen-vt vwo4 h6/7 licht 007/008. Lichtbreking (hoofdstuk 6). Een glasvezel bestaat uit één soort materiaal met een brekingsindex van,08. Laserstraal
Nadere informatieVragen en antwoorden in verband met het mogelijk tekort aan medische radio-isotopen
Vragen en antwoorden in verband met het mogelijk tekort aan medische radio-isotopen 1. Wat zijn radio-isotopen? Een radio-isotoop is een atoomkern die niet stabiel is, maar volgens een proces van radioactief
Nadere informatieAfdeling Radiologie. Algemene folder
Afdeling Radiologie Algemene folder Inleiding Op de afdeling radiologie worden diverse onderzoeken uitgevoerd. Door middel van deze folder willen we u in het kort een aantal zaken over deze onderzoeken
Nadere informatieFysica. Een lichtstraal gaat van middenstof A via middenstof B naar middenstof C. De stralengang van de lichtstraal is aangegeven in de figuur.
Vraag 1 Een lichtstraal gaat van middenstof A via middenstof B naar middenstof C. De stralengang van de lichtstraal is aangegeven in de figuur. A n A B n B C n C Dan geldt voor de brekingsindices n A,
Nadere informatieELEKTROMAGNETISCHE STRALING
ELEKTRODYNAMICA 1. INLEIDING... 3 2. SPANNING... 5 3. DE STROOMSTERKTE... 6 4. DE WEERSTAND... 7 5. STROOMSCHEMA'S... 8 6. WEERSTANDEN SCHAKELEN...11 7. ENERGIE EN VERMOGEN... 13 7.1. ENERGIE EN JOULE-EFFECT...13
Nadere informatieHyperthermie met MRI. Afdeling Radiotherapie. Kanker Instituut
Kanker Instituut U heeft van uw behandelend arts gehoord dat u een behandeling met hyperthermie (warmtebehandeling) krijgt. Voorafgaand aan de eerste hyperthermie-behandeling heeft u een gesprek met een
Nadere informatieOpgave 1 Geef van de volgende zinnen aan of ze waar (W) of niet waar (NW) zijn. Omcirkel je keuze.
Naam: Klas: Repetitie licht 2-de klas HAVO Opgave 1 Geef van de volgende zinnen aan of ze waar () of niet waar () zijn. Omcirkel je keuze. Een zéér kleine lichtbron (een zogenaamde puntbron) verlicht een
Nadere informatie1 Lichtbreking. Hoofdstuk 2. Licht. Leerstof. Toepassing. 3 a Zie figuur 2. b Zie figuur 2. c Zie figuur t a bij B b bij A
BASISSTOF Hoofdstuk 2 Licht Hoofdstuk 2 Licht 1 Lichtbreking Leerstof 1 a de normaal b de hoek van inval c de hoek van breking 2 a Als licht van lucht naar perspex gaat, wordt het licht altijd naar de
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Algemene informatie afdeling radiologie
Refaja Ziekenhuis Stadskanaal Algemene informatie afdeling radiologie ALGEMENE INFORMATIE AFDELING RADIOLOGIE INLEIDING U bent door uw huisarts of specialist verwezen naar de afdeling radiologie. Op deze
Nadere informatieFAQ - Risico op een tekort aan bepaalde isotopen voor medisch gebruik
FAQ - Risico op een tekort aan bepaalde isotopen voor medisch gebruik 1. Wat zijn radio-isotopen? Een radio-isotoop is een atoomkern die niet stabiel is, maar volgens een proces van radioactief verval
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 3 Materialen
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 3 Materi Samenvatting door een scholier 1210 woorden 6 april 2015 6,9 35 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Hoofdstuk 3: Materi Eigenschappen van moleculen: -Ze verschillen
Nadere informatie4VMBO H2 warmte samenvatting.notebook September 02, Warmte. Hoofdstuk 2. samenvatting. Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte
Warmte Hoofdstuk 2 samenvatting Warmte is Energie Vaak zetten we Chemische energie om in Warmte Brandstoffen verbranden: Brandstof Zuurstof voldoende hoge temperatuur (ontbrandingstemperatuur) Iedere brandstof
Nadere informatieOpgave 3 N-16 in een kerncentrale 2014 II
Opgave 3 N-16 in een kerncentrale 2014 II In de reactor binnen in het reactorgebouw van een kerncentrale komt warmte vrij door kernsplijtingen. Die warmte wordt afgevoerd door het water in het primaire
Nadere informatie2 Van 1 liter vloeistof wordt door koken 1000 liter damp gemaakt.
Domein E: Materie en energie Subdomein: Energie 1 De dichtheid van een kubus P is 10 keer zo groot als de dichtheid van een kubus Q. De ribbe van kubus Q is 10 keer zo groot als de ribbe van kubus P. Hoe
Nadere informatieDuplex/doppler onderzoek van de grote lichaamsslagader in de buik (aorta).
Duplex/doppler onderzoek van de grote lichaamsslagader in de buik (aorta). Duplex/doppler onderzoek van de grote lichaamsslagader in de buik (aorta). Het is belangrijk dat u deze folder aandachtig doorleest.
Nadere informatietoelatingsexamen-geneeskunde.be
Fysica juli 2009 Laatste update: 31/07/2009. Vragen gebaseerd op het ingangsexamen juli 2009. Vraag 1 Een landingsbaan is 500 lang. Een vliegtuig heeft de volledige lengte van de startbaan nodig om op
Nadere informatieEindexamen natuurkunde 1-2 havo 2001-II
Eindexamen natuurkunde - havo 00-II 4 Antwoordmodel Opgave Fietsdynamo uitkomst: f = 49 Hz (met een marge van Hz) Twee perioden duren 47 6 = 4 ms; voor één periode geldt: T = Dus f = = = 49 Hz. - T 0,5
Nadere informatie