Maïsrassenkeuze i.f.v. de voederkwaliteit
|
|
- Floris ten Hart
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Maïsrassenkeuze i.f.v. de voederkwaliteit J. De Boever Studieavond voor de Veehouderij Oostkamp 6/02/2013 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Dier Beleidsdomein Landbouw en Visserij
2 Criteria voor rassenvergelijking - Droge stofopbrengst - Vroegrijpheid - Legervastheid Inleiding - Voederwaarde: verteerbaarheid van de OS - Keuze maïsvariëteit obv - Belgische beschrijvende en aanbevelende rassenlijst voor voedergewassen en groenbedekkers van het ILVO - Rassenproeven van LCV en CIPF - Promotie door veredelingsbedrijven Polemiek in landbouwpers tussen veredelingsbedrijven Celwanden verteren niet in de koe en VEM heeft geen waarde! Alleen het zetmeel en het eiwit zorgen voor de melk en het vlees! Enkel met VEM kan je melken! Er zijn nog zekerheden in de melkveehouderij verwarrend voor veehouders 2
3 Chemische samenstelling maïskuil (n=36) Samenstelling (g/kg DS) Gemiddelde Min. Max. Droge stof (g/kg) Ruw eiwit Ruw vet Ruwe celstof Ruwe as Totale celwanden Zetmeel Fermentatieproducten RNSP (o.a. pectines) Verse maïs (n=150) suikers: 122 ( g/kg DS) 3
4 Celwanden Celwand verdikking Primaire celwand Secundaire celwand Celinhoud Celwanden (g/kg DS) Cellulose Hemicellulose Lignine Lignine gehalte Het ligninegehalte, maar vooral zijn verstrengeling met (hemi)cellulose beïnvloedt de celwandverteerbaarheid negatief 4
5 Verteerbaarheid maïskuil Onderhoud (schapen) n=36 Ad libitum (koeien) n=19 Parameter Gemiddelde Min. Max. Gemiddelde Min. Max. VC organische stof 75,5 69,6 79,1 68,8 65,7 71,9 VC ruwe celstof 65,9 56,7 72,7 56,6 49,0 63,3 VC ruw vet 79,2 71,8 85,3 77,7 64,1-87,0 VC ruw eiwit 56,2 44,4 65,0 43,4 30,9 55,4 VC overige koolhydraten* 80,7 76,4 83,9 75,4 72,3 77,6 VEM Overige koolhydraten = 100 RE RC Rvet - As = zetmeel, hemicellulose, fermentatieproducten 5
6 Verbanden met VEM (n=36) Parameter VEM Ruwe celstof - 0,75 Lignine - 0,72 Celwanden (NDF) - 0,57 Cellulose - 0,52 Zetmeel Hemicellulose NS NS Verteerbaarheid OS 0,95 Verteerbaarheid RC 0,82 6
7 Verteerbaarheid in rassenonderzoek Geschat met NIRS-techniek: calibraties gebaseerd op verteerbaarheid bepaald in het labo met pensvocht of enzymes = in vitro verteerbaarheid In vitro verteerbaarheid is sterk gerelateerd met verteerbaarheid bepaald met schapen gevoederd op onderhoudsniveau = potentiële verteerbaarheid KRITIEK: Bij hogere voederniveau s (VN) passeert het voeder sneller door de pens, effectieve verteerbaarheid lager dan potentiële verteerbaarheid In VEM-systeem wordt de netto-energie uitgedrukt op een VN van 2,38 d.i. voor onderhoud en productie van een koe van 550 kg met 15 kg Mmelk. Hierbij neemt men aan dat VC OS gedrukt wordt met 1,8% per hoger VN ILVO: verteerbaarheid 2 partijen MK bij droogstaande vs. lacterende koeien (VN x 2,5) Verteerbaarheid Droogst. koeien Lacterende koeien % Vert. dep./vn Organische stof 78,3 67,7 4,3 Ruwe celstof 71,7 57,7 5,8 Ruw eiwit 53,9 35,6 7,5 Overige koolhydr. 82,6 73,9 3,6 Ruw vet 84,9 75,1 4,0 7
8 Aandeel verteerde compenten in ME Proeven op onderhoud (n=36) Proeven ad libitum (n=19) Gemiddelde min. - max. Gemiddelde min. - max. Verteerde celwanden Verteerd zetmeel Fermentatieproducten Verteerd eiwit Verteerd vet
9 VEM = (27,38 + 0,142 q) x ME x 0,01 Netto-energie (VEM) ME = metaboliseerbare of benutbare energie berekend obv totaal verteerde voedercomponenten bepaald met schapen ME (kcal/kg DS) = 3,8xVRE + 9,0xVRV + 3,3xVRC + 3,5xVOK En met q = ME/BE BE = bruto-energie of verbrandingswaarde nagenoeg geen verschil in energiewaarde tussen zetmeel en verteerde CW KRITIEK: geen rekening met plaats en snelheid van vertering noch met gevormde nutriënten 9
10 Pensfabreekbaarheid en -passage Parameter Celwanden Zetmeel Maïskuilen (n=36) Gem. Min.- Max. Gem. Min.- Max. % uitwasbaar 0,0 56,5 10,8 92,7 % afbreekbaar 66,9 54,0 76, ,3 89,2 % onafbreekbaar 33,1 23,4 46,0 0,0 Afbraaksnelheid (%/uur) 1,58 0,86 2,30 33,3 9,6 58,1 Passagesnelheid (%/uur) 1,67 1,54 1, %Fermenteerbaar in de pens 32,3 20,7-41,9 70,8 43,9 86,3 100 Afbraak (%) ZETMEEL CELWANDEN Verblijfsduur (uren)
11 Verteerbaarheid in de darm - Celwanden worden nog ten dele verteerd in de dikke darm door celwandafbrekende bacteriën (idem als pens) - Bestendig zetmeel wordt nog ten dele in de dunne darm verteerd door enzymes (amylase) en rechtstreeks als glucose opgenomen en ten dele in de dikke darm door bacteriën (idem als pens) Zetmeelopname (kg/d) Mills et al. (1999) VCZET (%) 3 98,4 5 95,9 8 94,4 11
12 Verteerde celwanden vs. zetmeel MaIskuil Verteerbare celwanden Zetmeel VCW Metaboliseerbare energie 3,4 3,5 0 Nutriënten in de pens azijnzuur propionzuur FOS (g/kg DS) 124 ± ± 52 g microbieel eiwit/kg FOS ZET Structuurwaarde * Opneembaarheid 0 + ±* Nutriënten in de darm azijnzuur glucose Productie melkvet lactose lichaamsvet Teveel onbestendig zetmeel in rantsoen leidt tot snelle zuurvorming in de pens: Als ph < 5,7 wordt de afbreekbaarheid van de celwanden afgeremd en de voederopname gedrukt Als ph < 5,2 acidose: voederweigering 12
13 Argumenten pro kuilmaïs met beter verteerbare celwanden ILVO: 36 in vivo verteringsproeven met schapen: Hoge correlatie tussen in vivo VC RC en VEM-waarde (0,82), daarentegen geen verband met zetmeelgehalte Barrière et al. (1995): 9 maïskuilen van rassen: - Verteringsproeven schapen: VC CW : 47 58% 120 VEM per kg DS - Voederproeven melkvee met 16 kg MK DS/d zelfde energieverschil in hogere melkproductie/groei - bij rassen met veel zetmeel minder goede valorisatie bij koeien vs. schapen verklaard door negatief effect op ph in de pens en celwandafbreekbaarheid Oba & Allen (1999): 1% hogere CW-verteerbaarheid 0,17 hogere DS-opname en 0,25 meer Mmelk Ivan et al.(2005): zetmeelrijke MK vs. MK met meer en beter verteerbare CW - Kompleet rantsoen: 45%MK+ 23% maïs+14%soja+10%luzernehooi - cross-over met 40 hoogprod. koeien, 2 weken aanpassing en 1 week proef - Hogere DS-opname en hogere Mmelkproductie met celwandrijke MK door sneller verdwijnen van NDF uit de pens 13
14 Amerikaans onderzoek (Ivan et al., 2005) Zetmeelrijke MK Celwandrijke MK DS (g/kg) NDF (g/kg DS) Zetmeel (g/kg DS) In vitro NDF-vert. (%) 50,7 54,8 DS-opname (kg/d) 24,2 25,4* Mmelk (kg/d) 33,5 35,7** %Vet 3,68 3,75 %Eiwit 2,91 2,93 %Lactose 4,89 4,85 VC-OS % 62,1 61,2 VC-NDF% 39,1 43,3** VC-ZET % 89,2 85,7 NDF-verdwijning uit pens %/u 5,1 6,3** 14
15 ILVO-onderzoek ( ) MK Laag ZET + KV1 MK Hoog ZET +KV1 MK Hoog ZET +KV2 DS-opname (kg/d) 20,4 19,7 20,2 Mmelk (kg/d) 28,5 a 27,1 b 27,6 ab %Vet 4,26 a 4,21 a 4,08 b %Eiwit 3,32 3,29 3,27 Gewichtstoen. (kg/d) 0,33 0,19 0,29 MK Laag ZET: 303 g DS/kg, 269 g ZET en 419 g NDF/kg DS, 76,7% VC OS MK Hoog ZET: 313 g DS/kg, 294 g ZET en 413 g NDF/kg DS, 75,4% VC OS Rantsoen: MK ad lib. + 2,7 kg DS perspulp + KV KV1: 96 g ZET en 312 g NDF/kg DS KV2: 339 g ZET en 169 g NDF/kg DS 15
16 Argumenten pro zetmeelrijke kuilmaïs Veel minder sterke verteringsdepressie bij hogere voederniveau s Hoger zetmeelgehalte betekent een lager NDF-gehalte, hetgeen resulteert in een hogere opneembaarheid (tot een bepaald niveau!) Vorming van glucogene nutriënten, die interessant zijn voor productie v. lactose en melkproductie Meer efficiënte productie van microbieel eiwit in de pens dan obv verteerde CW Minder vorming van methaan: Zetmeel: glucose + 8 waterstof 2 propionzuur + 2 water Celwanden: glucose + 2 water 2 azijnzuur + 8 waterstof koolstofdioxide + 8 waterstof methaan + 2 water 16
17 Genetische stabiliteit Studie i.s.m. ILVO-Plant op 36 maïsstalen uit rassenproeven - 14 variëteiten van 2002, zowel van Merelbeke als van Geel - 8 variëteiten van 2001 van Merelbeke zetmeel (ZET) celwanden(ndf) Celwandverteerbaarheid (VC NDF in vitro met pensvocht) bestendigheid zetmeel (%BZET) Effect factor locatie (n=14), factor seizoen (n=8) ZET NDF VCNDF %BZET Locatie NS NS 0,82*** 0,56* Seizoen NS NS 0,80** NS NS: geen verband; *: verband; **: sterk verband; ***: zeer sterk verband 17
18 Prioriteiten rassenkeuze 1. i.f.v. regionale groeiseizoen: vroegrijpheid (ten minste 30% DS bij oogst) 2. i.f.v. perceel: - droog gevoeligheid stengelrot, builenbrand - nat & koud jeugdgroei, legervastheid 3. i.f.v. energieproductie: VEM/kg DS 4. i.f.v. aandeel maïs/zetmeel in rantsoen: - laag (<50%): (bestendig) zetmeel - middelmatig: bestendig zetmeel bij hoge producties hoge celwandverteerbaarheid bij lage producties - Hoog (>70%): hoge celwandverteerbaarheid 18
Fundamenten rekenregels enterisch methaan
Fundamenten rekenregels enterisch methaan ( in de KringLoopWijzer ) André Bannink Wageningen Livestock Research Monitoren BKG emissies On-line meting CH 4 -emissie, onzeker op nationale schaal en op bedrijfsniveau,
Nadere informatieKUNNEN VOEDERBIETEN PERSPULP VERVANGEN IN HET
KUNNEN VOEDERBIETEN PERSPULP VERVANGEN IN HET MELKVEERANTSOEN? Daniël De Brabander en Sam De Campeneere Vlaamse overheid, Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) Eenheid Dier Alex De Vliegher
Nadere informatieEnergie WAARDERING. Voederwaarde bepaling 26/09/2018
VAKGROEP VOORTPLANTING VERLOSKUNDE EN BEDRIJFSDIERGENEESKUNDE FACULTEIT DIERGENEESKUNDE UNIVERSITEIT GENT Voederwaarde bepaling Jenne De Koster, Geert Opsomer, Miel Hostens Energie WAARDERING Het hechten
Nadere informatieIngekuilde mengteelt van witte en rode klaver met gras voor melkvee
Landbouwcentrum voor Voedergewassen vzw Gegevens uit deze publicatie mogen overgenomen worden mits bronvermelding (=vermelding kader onderaan) Ingekuilde mengteelt van witte en rode klaver met gras voor
Nadere informatieLaag RE-rantsoen bij hoogproductief melkvee: kunnen aminozuren helpen?
Laag RE-rantsoen bij hoogproductief melkvee: kunnen aminozuren helpen? Leen Vandaele Studiedag Methaan & Ammoniak - 11/12/2018 -2% RE Recent onderzoek Vleesvee en Jongvee => sterke reductie in ammoniakemissie
Nadere informatieDe Weende-analyse bij veevoeding. Scheikunde voor VE41, Auteur: E. Held; bewerkt : door H. Hermans
De Weende-analyse bij veevoeding Scheikunde voor VE41, 2017-2018 Auteur: E. Held; bewerkt : door H. Hermans Weende-analyse: DS-gehalte Droge stof (DS): Het materiaal dat overblijft als, door verwarming
Nadere informatieVoederbieten: bewaring en voederwaarde
Voederbieten: bewaring en voederwaarde DE BOEVER JOHAN Voederbietendag - Herenthout 9 november 2018 Inleiding VOORDELEN Hoge opbrengst: 17-20 ton DS per ha Lange groeiperiode: goed vanggewas voor stikstof
Nadere informatieInvloed voeding op pensfermentatie in melkvee
Invloed voeding op pensfermentatie in melkvee André Bannink andre.bannink@wur.nl Animal Sciences Group Wageningen UR in samenwerking met : Jan Dijkstra, Lsg Diervoeding, Wageningen Universiteit Pensfermentatie
Nadere informatieTARWE INGEKUILD IN DRAF VERGELEKEN MET GEPLETTE TARWE EN
TARWE INGEKUILD IN DRAF VERGELEKEN MET GEPLETTE TARWE EN INGEKUILDE GEMALEN TARWE BIJ MELKVEE S. De Campeneere, J. De Boever, D. De Brabander Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) Eenheid
Nadere informatie2.2 De Weende-analyse bij veevoeding
2.2 De Weende-analyse bij veevoeding Scheikunde voor VE31-VE41, 2018-2019 Auteur: E. Held; bewerkt door H. Hermans : Hoofdstuk 2 De Weende-analyse (presentatie) 1 Bij het oprispen boeren komt methaan (CH4)
Nadere informatieVoederwaarde-onderzoek Gras ingekuild Kuilkenner Excellent kuil 1
Onderzoek Onderzoek-/ordernummer: Datum verslag: 731267/002743994 22-07-2011 Oogstdatum: Datum monstername: Monster genomen door: Contactpersoon monstername: 16-05-2011 07-07-2011 Dick Huiberts: 0652002131
Nadere informatieOptimaal inzetten van ruwvoeders op een melkveebedrijf.
Optimaal inzetten van ruwvoeders op een melkveebedrijf. Eddy Decaesteker Bedrijfsadvisering Melkveehouderij eddy.decaesteker@inagro.be LCV-avond Poperinge 31 jan 2018 Ruwvoederkostprijzen LCV 2012 Kostprijs
Nadere informatieKringloopdenken. centraal. op elk melkveebedrijf! ir. Frank Verhoeven
Kringloopdenken centraal op elk melkveebedrijf! ir. Frank Verhoeven Inhoud - Introductie - Duurzame melk en de kringloopwijzer - Wetgeving geeft weinig andere opties - Van kringloopwijzer naar kringloopboer!
Nadere informatieINVLOED VAN PENSVERZURING OP DE VOEROPNAME EN MELKPRODUCTIE EN MAATREGELEN OM PENSVERZURING TE VERHELPEN
SCH-2002-17 INVLOED VAN PENSVERZURING OP DE VOEROPNAME EN MELKPRODUCTIE EN MAATREGELEN OM PENSVERZURING TE VERHELPEN De fermentatie van voedermiddelen in de pens speelt een cruciale rol in de voorziening
Nadere informatieVan dit product worden onderstaand allereerst de gehalten van de benodigde componenten weergegeven:
REKENVOORBEELDEN VOEDERWAARDEN HERKAUWERS 1 Energiewaarde herkauwers: VEM en VEVI In het rekenvoorbeeld voor de VEM-en VEVI waarde voor herkauwers wordt uitgegaan van een willekeurige partij palmpitschilfers
Nadere informatieBijvoedering van melkveerantsoenen op basis van gras(klaver)
Bijvoedering van melkveerantsoenen op basis van gras(klaver) Daniël De Brabander ILVO-studienamiddag Optimale eiwitproductie met grasland voor rundvee 10/11/2011 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek
Nadere informatieKwaliteit snijmais irt methaanemissie
Kwaliteit snijmais irt methaanemissie Effect van een latere oogst op methaanemissie in melkvee PhD Thesis Bayissa Hatew http://edepot.wur.nl/357155 Rol snijmais / intensiteit voeding op on-farm BKG-emissies
Nadere informatieKAN KOOLZAADKOEK INGESCHAKELD WORDEN IN
KAN KOOLZAADKOEK INGESCHAKELD WORDEN IN MELKVEERANTSOENEN? J. De Boever, J. Vanacker, S. De Campeneere en D. De Brabander Vlaamse Overheid, Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek, Eenheid Dier Koolzaadolie
Nadere informatieMachiel C. Blok Veevoederbureau Productschap Diervoeder. Achtergronden van het CVB DVE/OEB 2007 systeem voor melkvee
Machiel C. Blok Veevoederbureau Productschap Diervoeder Achtergronden van het CVB DVE/OEB 2007 systeem voor melkvee Inleiding Opzet van de presentatie Opbouw DVE Chemische componenten en fracties in situ
Nadere informatieVan maaien..tot inkuilen
Van maaien..tot inkuilen Tijdstip van maaien Weersverwachtingen Voldoende RE in het gras 15 a 16% RE in basisrantsoen Meer maïs in het rantsoen hoger RE-gehalte in gras Voldoende suiker in het gras Minimaal
Nadere informatieKoeienvoer klas 1. Werkboek: Koeienvoer klas 1
Koeienvoer klas 1 1 Inhoud Hoofdstuk 1: Verteringsstelsel van de koe... 3 1.1: Herkauwen en speeksel... 3 1.2: Magenstelsel... 5 1.3: Darmstelsel... 8 1.4: Verteringsstelsel kalf... 8 Hoofdstuk 2: Voedingsstoffen
Nadere informatieQuinoa-GPS in het rantsoen voor melkkoeien
Quinoa-GPS in het rantsoen voor melkkoeien Ronald Zom, Herman van Schooten en Ina Pinxterhuis Quinoa is een eenvoudig te telen gewas dat in korte tijd een hoge opbrengst geeft, goed te conserveren is en
Nadere informatieInschatten van nutriëntenbenutting via NIRS analyses
Inschatten van nutriëntenbenutting via NIRS analyses Louis Paternostre, Johan De Boever, Laid Douidah, Sam Millet 02/04/2019 Wat is NIRS? NIRS = Nabij infrarood reflectie spectroscopie Spectroscopie verwijst
Nadere informatieKengetallen voor het ideale voedermanagement
Kengetallen voor het ideale voedermanagement Els Van Looveren Gregory Antrop Melkveecongres, september 2016 Doelstelling melkveehouder Ik ben gezond dus ik doe wat er van mij verwacht wordt : veel melk
Nadere informatieKuilkenner Grasbalen (afgesloten) balen juli. Uw klantnummer: Eurofins Agro Postbus 170 NL AD Wageningen
Kuilkenner Grasbalen (afgesloten) Uw klantnummer: 2011239 H. Holman Markewg 17 9307 PC STEENBERGEN DR Eurofins Agro Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername: Johan de Vries: 0652002171 T klantenservice:
Nadere informatieEffect van het additief 11GFT in graskuil op de pensafbreekbaarheid en melkproductieresultaten
Effect van het additief 11GFT in graskuil op de pensafbreekbaarheid en melkproductieresultaten Auteurs Johan De Boever, Leen Vandaele Eva Wambacq Elien Dupon, Joos Latré 6/05/2014 www.lcvvzw.be 2 / 11
Nadere informatieBemesting en uitbating gras(klaver)
Bemesting en uitbating gras(klaver) Alex De Vliegher ILVO-Plant T&O Melle, 10 november 2011 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en
Nadere informatie12 Voeding. 12.1.1 Koolhydraten
12 Voeding 12.1 Voederwaarde... 171 12.1.1 Koolhydraten... 171 12.1.2 Eiwit... 173 12.1.3 Vet... 174 12.1.4 Mineralen, sporenelementen en vitaminen... 174 12.2 Opname van snijmaïs... 175 12.3 Structuurwaarde
Nadere informatieGRASDUINEN IN HET GRAS
Ruraal Netwerk 25 april 2013 GRASDUINEN IN HET GRAS GEBRUIKSDOELSTELLINGEN VAN GRAS VOOR LANDBOUW Geert Rombouts Mathias Abts Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Voorlichting
Nadere informatiewat is de kwaliteit van het weidegras
8 Veevoeding en beweiding VERTEERBAARHEID NDF / ADF / ADL Hemicellulose gemakkelijk verteerbaar Cellulose Lignine Wat moet ik weten van veevoeding en vers gras? moeilijk verteerbaar niet verteerbaar 3
Nadere informatie1. Waarom hoeven herkauwers niet alle essentiële aminozuren via het voer op te nemen.
2.4: Eiwitten 1. Waarom hoeven herkauwers niet alle essentiële aminozuren via het voer op te nemen. Plantaardige aminozuren worden door de pensmicroben omgezet in dierlijke aminozuren. 2. Hoe wordt het
Nadere informatieVoederwaardeonderzoek Grasbalen (afgesloten) Voeding compleet Balen 73 x. Uw klantnummer: Eurofins Agro Postbus 170 NL AD Wageningen
Voederwaardeonderzoek Grasbalen (afgesloten) Voeding compleet Uw klantnummer: 2704803 D. Oosterhof Het Zuid 53 9203 TC DRACHTEN Eurofins Agro Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername: Sipke Nijboer:
Nadere informatieHet gebruik van DDGS bij vleesvarkens. Samenstelling (g/kg DS) Samenstelling (g/kg DS) Sam Millet. Studiedag Recent voedingsonderzoek op ILVO DIER
tarwe milo/ maïs fermentatie Het gebrui van bij vleesvarens ethanol draf Sam Millet solubles Wet cae Ingedite solubles DGS Studiedag Recent voedingsonderzoe op ILVO DIER Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoe
Nadere informatiePraktisch aan de slag met duurzaamheid! Koeien voeren! Doel = meer melk uit eigen ruwvoer. Sojaprijzen stijgen. Voerprijzen stijgen
Koeien voeren! Doel = meer melk uit eigen ruwvoer Praktisch aan de slag met duurzaamheid! ir. Frank Verhoeven Boerenverstand Consultancy Voerprijzen stijgen Sojaprijzen stijgen A-brok 1992-2013 600 Soja
Nadere informatieVoeren met Boerenverstand
Voeren met Boerenverstand De basiskennis van het voeren van koeien terug bij de melkveehouder! Versie september 2014 Van Boerenverstand Postbus 114 3500 AC Utrecht LET OP! Dit document (of delen daarvan)
Nadere informatieKwantificeren CH 4 reductie voerspoor: Rekenregels KringloopWijzer. André Bannink Wageningen UR Livestock Research
Kwantificeren CH 4 reductie voerspoor: Rekenregels KringloopWijzer André Bannink Wageningen UR Livestock Research Bestaande rekenregel : IPCC Tier 2 IPCC-Tier 2 : Volwassen herkauwers (geen feedlot) 6.5%
Nadere informatieKoeienvoer klas 1 WERKBOEK
Koeienvoer klas 1 WERKBOEK 1 Inhoud Hoofdstuk 1: Verteringsstelsel van de koe... 3 1.1: Herkauwen en speeksel... 3 1.2: Magenstelsel... 5 1.3: Darmstelsel... 8 1.4: Verteringsstelsel kalf... 8 Hoofdstuk
Nadere informatieHUMUSZUREN ALS HULPMIDDEL VOOR DE OPTIMALISATIE VAN
HUMUSZUREN ALS HULPMIDDEL VOOR DE OPTIMALISATIE VAN OPBRENGST EN KWALITEIT VAN RAAIGRAS BIJ VERMINDERDE BEMESTING Greet Verlinden, Thomas Coussens en Geert Haesaert Hogeschool Gent, Departement Biowetenschappen
Nadere informatieOnze toprassen, voor je hoogste rendement! CATALOGUE maïs 2018
Onze toprassen, voor je hoogste rendement! CATALOGUE maïs 2018 Maïsrassen 2018 De hoogste voederwaarde! De hoogste ruwvoeder-opbrengst! Rassen FAO Zetmeelconcentratie* Verteerbaarheid organische stof*
Nadere informatieKuilkenner Gras ingekuild kuilsilo 2. Uw klantnummer: Eurofins Agro Postbus 170 NL AD Wageningen
Kuilkenner Gras ingekuild kuilsilo 2 Uw klantnummer: 2011239 H. Holman Markewg 17 9307 PC STEENBERGEN DR Eurofins Agro Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername: Johan de Vries: 0652002171 T klantenservice:
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting 106 Samenvatting Samenvatting Actieve sportpaarden krijgen vaak vetrijke rantsoenen met vetgehalten tot 130 g/kg droge stof. De toevoeging van vet verhoogt de energiedichtheid van voeders.
Nadere informatie11/6/2016. Voeding voor plant is voeding voor dier. Snijmais opbrengst. Grasland opbrengst. Wat willen we t.a.v. bodem en vee
Voeding voor plant is voeding voor dier SLIM VOEDEN GEZONDE BODEM, GEZONDE PLANTEN, GEZONDE DIEREN KRACHT IN DE KETEN Op maat voeden en beschermen van dieren en gewassen leidt tot de beste prestaties op
Nadere informatieVoederwaardeonderzoek Gras ingekuild Voeding compleet Plaat 2. Uw klantnummer: Eurofins Agro Postbus 170 NL AD Wageningen
Voederwaardeonderzoek Gras ingekuild Voeding compleet Uw klantnummer: 3105474 R. Logtenberg Vinkegavaartwg 4 8394 TC DE HOEVE Eurofins Agro Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername: Sipke Nijboer:
Nadere informatieDe invloed van Bergafat F 100 op melkproductie en samenstelling in tankmelk van melkkoeien in mid-lactatie op een siësta beweidingssysteem
De invloed van Bergafat F 100 op melkproductie en samenstelling in tankmelk van melkkoeien in mid-lactatie op een siësta beweidingssysteem Proefverslag nr. 649 oktober 2004 auteur: dr. ir. W.M. van Straalen
Nadere informatieMEI Groningen. De Bodem voor Koegezondheid. 6 juni 2014. Gerrit Hegen. Bodem- plant- dier rela>es
MEI Groningen Bodem- plant- dier rela>es De Bodem voor Koegezondheid 6 juni 2014 Gerrit Hegen Kringloopwijzer KoeKompas: voorspellende risicoinventarisa:e Koe: 5 basisprocessen 1. Fokkerij: gene>ca nu
Nadere informatieVOEDERWAARDE VAN 4 GRASKLAVERKUILEN: WITTE KLAVER VERSUS
VOEDERWAARDE VAN 4 GRASKLAVERKUILEN: WITTE KLAVER VERSUS RODE KLAVER J. De Boever, J. Vanacker, S. De Campeneere en D. De Brabander Vlaamse Overheid, Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek, Eenheid
Nadere informatieFosfor op maat: wat is te bereiken via de voeding?
Fosfor op maat: wat is te bereiken via de voeding? Ant Koopmans Wilfried van Straalen Gezonde Melkveehouderij, Zwolle, 15-01-14 Indeling Fosfor huishouding en behoefte Effect van laag P: Korte termijn:
Nadere informatieDocumentatie. Praktijkinformatie voor de Varkenshouder 2009: ZELF MENGEN
Documentatie Het Praktijkcentrum Varkenshouderij en de Vlaamse overheid - Dep. Landbouw en Visserij organiseren de studiedagen: Praktijkinformatie voor de Varkenshouder 2009: ZELF MENGEN Ma 23 november
Nadere informatieLivestock Research Kwaliteit gras gedurende het jaar. Kwaliteit gras groeiperiode. 7 Graskwaliteit door het jaar Verloop voederwaarde
7 Graskwaliteit door het jaar Verloop voederwaarde Kwaliteit gras gedurende het jaar 1050 1040 1030 1020 1010 1000 990 980 970 960 950 apr mei jun juni aug sept 85,0 84,0 83,0 82,0 81,0 80,0 79,0 VEM VC-os
Nadere informatieSteekvast. nutriëntwaarden. Eiwitrijk. Bierdraf - persdraf. - traditionele draf. Chloride (Cl) 0.3
Eiwitrijk Bierdraf - persdraf Ruw eiwit 285 Ruw vet 109 Ruwe celstof 166 Ruw as 39 Zetmeel (tot) 27 Suiker 1 Calcium (Ca) 3.7 Fosfor (P) 5.5 Natrium (Na) 0.2 Kalium (K) 0.7 Magnesium (Mg) 2.2 Chloride
Nadere informatieVoederwaarde-onderzoek Gras ingekuild Kuilkenner Excellent plaat 10
Voederwaarde-onderzoek Gras ingekuild Kuilkenner Excellent plaat 10 Uw klantnummer: 2686678 Mts K.J & J.J & J.K van Weperen Jardinga 3 8431 RE OOSTERWOLDE FR Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername:
Nadere informatieVoederwaardeonderzoek Grasbalen (afgesloten) Voeding compleet 3e snee. Uw klantnummer: Eurofins Agro Postbus 170 NL AD Wageningen
Voederwaardeonderzoek Grasbalen (afgesloten) Voeding compleet Uw klantnummer: 2745984 Mts K. & R. Lieuwes De Wygeast 67 9294 KR OUDWOUDE Eurofins Agro Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen T monstername:
Nadere informatieBELGISCHE BESCHRIJVENDE EN AANBEVELENDE RASSENLIJST VOOR INDUSTRIËLE CICHOREI
INSTITUUT VOOR LANDBOUW EN VISSERIJONDERZOEK BELGISCHE BESCHRIJVENDE EN AANBEVELENDE RASSENLIJST VOOR INDUSTRIËLE CICHOREI 2012 Mededeling ILVO nr 110 Onderzoek en samenstelling: J. PANNECOUCQUE, G. JACQUEMIN,
Nadere informatieHet maïsseizoen 2017 start met de keuze van een maïsras op maat van je bedrijf!
28 LAND- EN TUINBOUW Het maïsseizoen 2017 start met de keuze van een maïsras op maat van je bedrijf! Dankzij de goede relatie met de belangrijkste Europese kweekbedrijven beschikt AVEVE over een ruim en
Nadere informatieILVO DIER. OG Rundveehouderij: Ammoniak en methaan vergeleken: oorsprong en reductiemogelijkheden. Ammoniak. Methaan 4/10/2015 NH 3 CH 4.
/0/205 Ammoniak en methaan vergeleken: oorsprong en reductiemogelijkheden Leen Vandaele / Sam De Campeneere ILVO DIER OG Rundveehouderij: Sam De Campeneere Leen Vandaele Nico Peiren Karen Goossens Ammoniak
Nadere informatieWaarom? Vertering bij de koe. Missie 8/03/2012. Belangrijkste economische parameters. Efficiënt en effectief gebruik van MPR. via rantsoenwijzigingen
Efficiënt en effectief gebruik van MPR Missie Objectieve data verzamelen Analyse Lokeren, 7 maart 2012 Concreet en bedrijfsspecifiek advies Opvolging Opleiding Er is geen universele waarheid Ieder bedrijf
Nadere informatieGranen in de Melkveehouderij. Henk Woolderink/ Roy Berentsen 30 mei 2013
Granen in de Melkveehouderij Henk Woolderink/ Roy Berentsen 30 mei 2013 Aandachtspunten Ontwikkelingen mestbeleid! Dreigend ruwvoeroverschot? Krachtvoervervangers! Projectmatig! Voedergewassen Eigen eiwit
Nadere informatie2. Het gewas. Voedergewassen
2. Het gewas Voedergewassen De plant Vegetatief - wortelstelsel - stengel - bladeren Generatief - kolf - pluim 2 Vegetatief (stengel en blad) Begint met bladeren stengel Lengte tot 4 meter Weinig zijstengels
Nadere informatieHoud SARA buiten de deur. Jan Veling, GD Gezonde Melkveehouderij, 15 januari 2015
Houd SARA buiten de deur Jan Veling, GD Gezonde Melkveehouderij, 15 januari 2015 Opzet presentatie Waarom praten over SARA? Wie of wat is SARA? Hoe herken ik SARA? Hoe houd ik SARA buiten de deur? SARA:
Nadere informatieBELGISCHE BESCHRIJVENDE EN AANBEVELENDE RASSENLIJST VOOR INDUSTRIËLE CICHOREI
Vlaamse overheid Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Wetenschappelijke instelling van de Vlaamse overheid - Landbouw en Visserij Burg. Van Gansberghelaan 96 bus 1 9820 Merelbeke-Lemberge, België
Nadere informatieWaarde van kruidenrijk gras en inpassing in de bedrijfsvoering
Waarde van kruidenrijk gras en inpassing in de bedrijfsvoering Hein Korevaar Slotbijeenkomst Praktijknetwerk Natuurlijk kruidenrijk gras voor de veehouderij; Wageningen 12 maart 2014 Inhoud van presentatie
Nadere informatieBELGISCHE BESCHRIJVENDE EN AANBEVELENDE RASSENLIJST VOOR INDUSTRIËLE CICHOREI
INSTITUUT VOOR LANDBOUW EN VISSERIJONDERZOEK BELGISCHE BESCHRIJVENDE EN AANBEVELENDE RASSENLIJST VOOR INDUSTRIËLE CICHOREI Mededeling ILVO nr 152 2014 Onderzoek en samenstelling: J. PANNECOUCQUE, G. JACQUEMIN,
Nadere informatieVoorjaarsbijeenkomsten Bel Leerdammer. Maart 2018 Gerrit Hegen, Reinard Everts, Ben van de Griend, Frank Oort, Karla Westerman
Voorjaarsbijeenkomsten Bel Leerdammer Maart 2018 Gerrit Hegen, Reinard Everts, Ben van de Griend, Frank Oort, Karla Westerman Programma Denken in veerkracht Veerkracht en KoeKompas Kringloopwijzer en KoeKompas
Nadere informatieLuchtkwaliteit: ammoniak en broeikasgassen. VK Loonwerkers Najaar 2018
Luchtkwaliteit: ammoniak en broeikasgassen VK Loonwerkers Najaar 2018 Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door: Methaan Lachgas Kooldioxide Ammoniak Nitraat Fosfaat Milieuopgave melkveehouderij 1 Ammoniak
Nadere informatieGezond voeren met een optimale melkproductie. Thomas Schonewille Faculteit Diergeneeskunde Afdeling Voeding
Gezond voeren met een optimale melkproductie Thomas Schonewille Faculteit Diergeneeskunde Afdeling Voeding Periodes in en rondom de droogstand-afkalven Droogzetten Afkalven Transitieperiode Einde lactatie
Nadere informatieBELGISCHE BESCHRIJVENDE EN AANBEVELENDE RASSENLIJST VOOR INDUSTRIËLE CICHOREI
INSTITUUT VOOR LANDBOUW EN VISSERIJONDERZOEK BELGISCHE BESCHRIJVENDE EN AANBEVELENDE RASSENLIJST VOOR INDUSTRIËLE CICHOREI 2013 Mededeling ILVO nr 128 Onderzoek en samenstelling: J. PANNECOUCQUE, G. JACQUEMIN,
Nadere informatieIn deze circulaire zal aandacht worden besteed aan maatregelen om deze ongewenste situaties te voorkomen of te beperken.
SCH-1996-20 DE INTERNE OF VOERGEBONDEN WARMTE VAN VARKENSVOEDERS Inleiding Van de energie die met het voer aan varkens wordt verstrekt komt een aanzienlijk deel vrij als warmte. Dit is de interne of voergebonden
Nadere informatieEffect van het additief 11GFT op de kuilkwaliteit, chemische samenstelling en in vitro verteerbaarheid van Engels raaigras
Effect van het additief 11GFT op de kuilkwaliteit, chemische samenstelling en in vitro verteerbaarheid van Engels raaigras Auteurs Joos Latré, Elien Dupon Eva Wambacq Johan De Boever, Leen Vandaele 6/05/2014
Nadere informatieBijproducten van de bio-ethanolproductie Aanbod en waarde voor melkvee
Bijproducten van de bio-ethanolproductie Aanbod en waarde voor melkvee ADLO-project 01/04/2009-30/06/2011 Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland 1 Colofon
Nadere informatieWeidemengsels Informatie en productenoverzicht
Weidemengsels 2019 Informatie en productenoverzicht Weidemengsels Het wordt voor de veehouder steeds belangrijker om zo veel mogelijk ruwvoer zelf te telen. Lagere voerkosten zorgen voor een beter rendement.
Nadere informatieKoeienvoer klas 1. werkboek. Koeienvoer op internet. september Werkboek: Koeienvoer klas 1
Koeienvoer klas 1 werkboek Koeienvoer op internet https://maken.wikiwijs.nl/79969/koeienvoer_1 september 2019 1 Inhoud Inleiding... 3 Hoofdstuk 1: Verteringsstelsel van de koe... 4 1.2: Herkauwen en speeksel...
Nadere informatieBELGISCHE BESCHRIJVENDE EN AANBEVELENDE RASSENLIJST VOOR INDUSTRIËLE CICHOREI
INSTITUUT VOOR LANDBOUW EN VISSERIJONDERZOEK BELGISCHE BESCHRIJVENDE EN AANBEVELENDE RASSENLIJST VOOR INDUSTRIËLE CICHOREI Mededeling ILVO nr 182 2015 Onderzoek en samenstelling: J. PANNECOUCQUE, G. JACQUEMIN,
Nadere informatieActief Melken Actieve koeien door passend voer en het beste advies
Actief Melken Actieve koeien door passend voer en het beste advies Actief Melken Actief Melken is dé handleiding voor de voeding van melkgevende koeien. ABZ Diervoeding onderscheidt zich door een rationele
Nadere informatieMethaan mitigatie via rundveevoeding. Overzicht. Methaan. Fermentatie in de pens. Onderzoek & Resultaten. Manipulatie van de pensflora/pensfermentatie
pyruvaat H2 Methaan mitigatie via rundveevoeding Onderzoek & Resultaten Overzicht en methaan 2. SMART melken VLAIO-traject. Meettechnieken 4. Resultaten SMART melken Vemis Ledenraad 2 oktober, Hooibeekhoeve,
Nadere informatieNaar een gebruikersinterface voor een pensfermentatie model
Naar een gebruikersinterface voor een pensfermentatie model programma EmissieArm Veevoer (EAV) André Bannink, Wageningen UR Livestock Research Jan Dijkstra, Animal Nutrition, Wageningen University melk,
Nadere informatieVoederwaarde van DDGS en enkele andere bijproducten van de bio-ethanolwinning uit granen voor rundvee,
Voederwaarde van DDGS en enkele andere bijproducten van de bio-ethanolwinning uit granen voor rundvee, varkens en pluimvee ILVO MEDEDELING nr 159 maart 2014 Johan De Boever Sofie Tanghe Leen Vandaele Evelyne
Nadere informatieILVO Mededeling 227. Belgische beschrijvende en aanbevelende rassenlijst voor industriële cichorei 2017
ILVO Mededeling 227 februari 2017 Belgische beschrijvende en aanbevelende rassenlijst voor industriële cichorei 2017 ILVO Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek www.ilvo.vlaanderen.be
Nadere informatieKoeienvoer klas 1. werkboek. Koeienvoer op internet. Werkboek: Koeienvoer klas 1
Koeienvoer klas 1 werkboek Koeienvoer op internet https://maken.wikiwijs.nl/79969/koeienvoer_1 1 Inhoud Inleiding... 3 Hoofdstuk 1: Verteringsstelsel van de koe... 4 1.2: Herkauwen en speeksel... 4 1.3:
Nadere informatieHet effect van LG Animal Nutrition-maïs op de voeropname, melkproductie en energiebalans van melkkoeien
Het effect van LG Animal Nutrition-maïs op de voeropname, melkproductie en energiebalans van melkkoeien opzet, resultaten en conclusies van de 2 e diervoederproef, wederom uitgevoerd door Schothorst Feed
Nadere informatieINKUILMANAGEMENT MAÏS
INKUILMANAGEMENT MAÏS iperen.com GEZOND RUWVOER Iedere boer weet dat goed en gezond ruwvoer belangrijk is voor probleemloos melken en een goede melkproductie. Ruwvoer afkomstig van 50 tot 100 hectare gras-
Nadere informatieINKUILMANAGEMENT MAÏS
INKUILMANAGEMENT MAÏS iperen.com GEZOND RUWVOER Iedere boer weet dat goed en gezond ruwvoer belangrijk is voor probleemloos melken en een goede melkproductie. Ruwvoer afkomstig van 50 tot 100 hectare gras-
Nadere informatieMELKVEEVOEDING. Vlaamse overheid Beleidsdomein Landbouw en Visserij. Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek
ILVO Mededeling 101 MELKVEEVOEDING Vlaamse overheid Beleidsdomein Landbouw en Visserij Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek MELKVEEVOEDING COLOFON Verantwoordelijke uitgever: J. Van Liefferinge
Nadere informatieInstituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Dier Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Dier www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en Visserij Hoe is het begonnen? Droom werd werkelijkheid: 16/09/1971: RVV, Werkgroep Melkveehouderij
Nadere informatieGoed voer voor gezonde koeien
Goed voer voor gezonde koeien Studiegroepen Boerenverstand Kampen (Weidse Waarden) 21 oktober 2014 Noord Holland 23 oktober 2014 Kringloopwijzer KoeKompas: voorspellende risicoinventarisatie Koe: 5 basisprocessen
Nadere informatieGebruik van kuilanalyses op het melkveebedrijf
Departement Industrieel Ingenieur en Biotechniek Graduaat Landbouw en Biotechnologie Optie Rundvee Gebruik van kuilanalyses op het melkveebedrijf CAMPUS Geel Vandelannoote Anne Academiejaar 2005-2006 De
Nadere informatieVOEDING VAN RUNDEREN VAN HET BELGISCH WITBLAUWE RAS. Vlaamse overheid Beleidsdomein Landbouw en Visserij
Technische brochure 57 VOEDING VAN RUNDEREN VAN HET BELGISCH WITBLAUWE RAS Vlaamse overheid Beleidsdomein Landbouw en Visserij VOEDING VAN RUNDEREN VAN HET BELGISCH WITBLAUWE RAS Entiteit: Departement
Nadere informatieKruidenrijk Grasland in de melkveehouderij
Kruidenrijk Grasland in de melkveehouderij Dr. Ir. Wiepk Voskamp-Harkema Lector Duurzame melkveehouderij Leeuwarden, 11 juni 2018 Met dank aan Goaitske Iepema Hoe denk je over kruidenrijk grasland? Hoe
Nadere informatieTeelt Voederbieten en eiwithoudende gewassen
Teelt en eiwithoudende gewassen Alex De Vliegher Studiedag : het nieuwe GLB- Vergroening: wat zijn passende keuzes voor uw melkveebedrijf? Meerhout 28 juni 2016 Oostkamp 30 juni 2016 Inhoud Vlinderbloemigen
Nadere informatieAlgemene bedenkingen:
Directie Burg. Van Gansberghelaan 92 9820 MERELBEKE Verslag datum 4 november 2016 Sam De Campeneere Algemene bedenkingen: Deze toetsing blijft een onvolledige toetsing omdat het een vergelijking is tussen
Nadere informatieMest- en mineralenkennis voor de praktijk
Mest- en mineralenkennis voor de praktijk Rantsoenen in de melkveehouderij: dekking van de stikstofbehoefte 1. Achtergrond Met de handreiking voor de melkveehouderij wordt een bedrijfsspecifieke afrekening
Nadere informatieOverzicht voor een geslaagde jongvee-opfok
Voeding tot 6 maand 1. Biest Overzicht voor een geslaagde jongvee-opfok Vlug: 1-1,5 liter direct na de geboorte, binnen de acht uur 4 liter Veel: minstens 4 liter per kalf per dag gedurende minstens de
Nadere informatiePerspectief Kroos Toepassing diervoer. Gert Hemke Hemke Nutri Consult
Perspectief Kroos Toepassing diervoer Gert Hemke Hemke Nutri Consult Agenda Kringloop : gebruik mest en stallucht Samenstelling kroos Basis voederwaarde Componenten met extra waarde Functionele activiteit
Nadere informatieWeiden met kringloop wijzer? Blij met een koe in de wei?
Weiden met kringloop wijzer? Blij met een koe in de wei? VKNN Bert Philipsen, zomer 2017 De KringloopWijzer Beoordeling van kengetallen II De KLW en Weidegang projecten: Wat is een goed KringloopWijzer
Nadere informatieEffect van voeding op de pens tijdens transitie
Effect van voeding op de pens tijdens transitie Anatomische en functionele aanpassingsvermogen van de penswand: het verhaal van de koe 15 januari 2015, Kasper Dieho Even voorstellen: Kasper Dieho Dierenarts
Nadere informatiePassagesnelheid (Kp) van deeltjes Gehalten aan verteerbare organische stof (VOS) van geplette tarwe, geplette gerst en tarwevlokken
Voorstel in situ pensafbraakkarakteristieken voor de gemalen voedermiddelen gerst, tarwe, mais, triticale en rogge en voor geplette gerst, geplette tarwe, tarwevlokken en gemalen ontsloten mais, Inleiding
Nadere informatieVerslag expertbijeenkomst ruwvoer
Verslag expertbijeenkomst ruwvoer Datum: 15 mei 2013 Plaats: Doel: De Marke, Hengelo (Gld) Vaststellen in hoeverre de geconstateerde teruglopende ruwvoerkwaliteit (graskuil) op De Marke een gevolg is van
Nadere informatieWeersinvloeden op oogst Actualiteiten Ruwvoerteelten. Weersinvloeden op oogst Weersinvloeden op oogst Januari.
Actualiteiten Ruwvoerteelten Mei Juni 1 Juli Juli Oktober Oktober 2 Oktober Oktober Terugblik 2015 & Vooruit kijken op 2016 3 Wat is mijn droge stof opbrengst? 1 e snede 4.000 31% 2 e snede 3.000 23% 3
Nadere informatieOnze zorgboerderij. Ons melkveebedrijf. Denken in kringlopen (2010): Bodemgezondheid
Ons melkveebedrijf 26,45 ha huiskavel 18. kg melk/ha 6 melkkoeien 22 jongvee zorgtak 1993 bedrijfsverplaatsing 2 bedrijfsovername 28 oprichting VOF met Conny 28 bouw jongveestal 29 start zorgboerderij
Nadere informatieBewaarbaarheid van de kuil. Blgg
Bewaarbaarheid van de kuil Blgg Inhoud Kengetallen gemiddeld bedrijf Conservering Belang ds bij conservering Verloop conservering Ontstaan van broei Nieuw kengetal broeigevoeligheid Voorbeelden broei Maatregelen
Nadere informatieGraan voeren aan melkvee Effecten op voeropname, productie en diergezondheid
Graan voeren aan melkvee Effecten op voeropname, productie en diergezondheid Arie Klop Marleen Plomp December 2006 Inhoudsopgave 1 Inleiding...1 2 Proefopzet...2 3 Resultaten...4 3.1 Samenstelling voeders
Nadere informatie