Woord vooraf. toekomstopwielen.be. Opdrachten. Evaluatie

Transcriptie

1 Technische communicatie Woord vooraf Techniek is een prachtig huis met vele kamers. U, als leerkracht technologische opvoeding, bent uitstekend geplaatst om jongeren met een technische knobbel door dat huis te leiden. Maar uw lestijd is beperkt en dus bent u voortdurend op zoek naar handige en efficiënte educatieve middelen. Daar wil u bij helpen en daarom ontvangt u nu de nieuwste lesbrief voor leerkrachten, het ideale hulpmiddel om techniek en auto s op een leuke manier in uw lessen aan bod te brengen. De lesbriefonderwerpen: Nummer 1: technisch communiceren (reeds verschenen) Nummer 2: beslissen met poorten en sturingen (reeds verschenen) Nummer 3: elektrische kringloop (reeds verschenen) Nummer 4: overbrengingen (reeds verschenen) Nummer 5: (nu beschikbaar) Per schooljaar verschijnen vier lesbrieven, altijd met een onderwerp dat perfect inspeelt op de eindtermen van het leerplan. Maar de indeling van de lesbrieven verandert niet. Elke editie heeft vijf vaste hoofdstukken: chtergrond Dankzij dit theoretische hoofdstukje kan u zich de inhoud van het onderwerp eigen maken en kan u inschatten over welke kennis de leerlingen moeten beschikken om de opdrachten aan te kunnen. Eindtermen Een overzicht van de eindtermen technologische opvoeding die met de opdrachten in deze lesbrief behandeld worden. Opdrachten De eigenlijke opdrachten bevatten tips en didactische wenken om de opdracht nog beter in te kleden en te kaderen. De opdrachten variëren in moeilijkheid voor het 1ste en het 2de jaar, maar altijd gaat het om: het opstellen van een schema of overzicht het opsporen van een fout of storing het uitvoeren van een proef of opstelling. Evaluatie Dit laatste hoofdstuk bevat de resultaten of oplossingen van de opdrachten en suggesties voor een nabespreking. Lesbladen De invulbladen voor de leerlingen worden u apart aangeboden. U kan ze makkelijk zelf in de gewenste oplage afdrukken. Log met uw persoonlijke paswoord in op de leerkrachtenpagina van de GaragastenSite. Op kan u zowel de lesbrief als de lesbladen in pdf-formaat downloaden. Surf ook even naar Daar vindt u nog meer kant-en-klare hulpmiddelen die u als leerkracht kan gebruiken om de passie voor techniek bij jongeren te stimuleren. LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 1

2 1 chtergrond 1 ste & 2 de jaar Perspectieftekenen Iedereen communiceert elke dag. Een sms je naar vrienden, een naar een verre kennis of een babbeltje met ma en pa. Meestal communiceren we met gesproken of geschreven taal. Maar ook beeldtaal komt vaker voor dan we zelf beseffen. Symbolen en pictogrammen zijn daar duidelijke voorbeelden van. Het lijnperspectief Om de driedimensionale werkelijkheid weer te geven op een (tweedimensionaal) plat vlak is het lijnperspectief of vluchtpuntperspectief een van de mogelijke oplossingen. Daarbij geldt dat: je iets wat verder weg staat, als kleiner ziet. ls je midden op een rechte spoorbaan staat, lijkt die in de verte steeds smaller te worden en in één punt te eindigen, het zogenaamde vluchtpunt. lijnen die in het echt parallel lopen hetzelfde vluchtpunt hebben. Het lijnperspectief geeft daarmee een mooie illusie van werkelijkheid. Maar de afmetingen en verhoudingen zijn onvoldoende nauwkeurig weergegeven om als basis voor een technisch ontwerp te kunnen dienen. Het Voor is gewone taal en beeldtaal te omslachtig. Het komt er immers op aan erg nauwkeurig en eenduidig te zijn. Hoe kan je anders uitleggen wat de juiste verhoudingen van een nieuwbouwwoning zijn? Zonder technische tekening lukt dat nooit. Technici gebruiken daarom tekeningen waarop ze de afmetingen van een voorwerp heel nauwkeurig kunnen nameten. En dan steekt het probleem van de dimensies de kop op: de hoogte (H), de lengte (L) en de breedte (B). Twee dimensies weergeven is makkelijk omdat het blad waarop we de technische tekening maken ook twee dimensies heeft. Maar als we in 3D willen tekenen, moeten we het over een andere boeg gooien. En kiezen voor een perspectieftekening of een projectietekening. technisch perspectief Het technisch perspectief is betrouwbaarder omdat parallelle lijnen hier parallel getekend worden. Een veelgebruikt technisch perspectief is het isometrisch perspectief. Daarbij wordt aan de voorkant een verticale ribbe getekend. De vluchtlijnen in beide richtingen vormen dan telkens een hoek van 30 ten opzichte van de horizontale. LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 2

3 1 chtergrond Projectietekenen Conventies bij projectietekenen Een echt duidelijke weergave van de werkelijkheid krijg je met een projectietekening. Daarbij wordt elk aanzicht van een driedimensionaal voorwerp op een projectievlak geprojecteerd, d.w.z. alle punten van dat aanzicht worden op het vlak overgebracht. Op die manier levert de projectie van de voorzijde het vooraanzicht op, zorgt de projectie van de linkerzijde voor het zijaanzicht en de projectie van de bovenkant voor het bovenaanzicht. Dit zijn de meest gebruikte aanzichten. Voor ingewikkelde werkstukken gebruiken we ook het rechterzijaanzicht en het onderaanzicht. Een belangrijk kenmerk van een goede technische tekening is dat ze eenduidig en goed leesbaar is voor wie de tekentaal kent. Om misverstanden uit te sluiten gelden daarom een paar vaste afspraken onder technici. de weergave van lijnen De zichtbare lijnen van een voorwerp worden aangeduid met een dikke, volle lijn. De onzichtbare lijnen zijn dunne, streepjeslijnen. Volgens de normen van de Europese projectie krijgen de drie projectievlakken een vaste plaats tegenover elkaar. De maatlijnen worden weergegeven met een dunne, volle lijn, die buiten het voorwerp zelf getekend wordt. Het getal naast de maatlijn geeft de afmeting weer tekenen op schaal Grote voorwerpen worden verkleind getekend, kleine voorwerpen worden uitvergroot. De schaal bij de tekening geeft dan de verhouding weer tussen de getekende grootte en de werkelijke grootte. Een voorwerp dat op schaal 00 wordt weergegeven, is in werkelijkheid honderd keer groter dan op de tekening. Een voorwerp dat op schaal 10:1 werd getekend, is in werkelijkheid tien keer kleiner. Daarbij valt op dat een groot schaalgetal (de noemer van de breuk) een kleine schaal aangeeft en omgekeerd. Schaal 000 is immers kleiner dan schaal 00. LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 3

4 2 EINDTERMEN -stroom 1 ennismaken met techniek en erover reflecteren De leerlingen illustreren het belang van technische tekeningen en andere technische gegevensoverdragers maken kennis met de activiteiten van technische beroepsbeoefenaars, zowel mannen als vrouwen. 2 Planmatig werken en attitudes aannemen De leerlingen evalueren eigen werk in elke fase van het technologisch proces raadplegen een handleiding, plan of schema leren systematisch te werk gaan bij het uitvoeren van een technische opdracht leren het belang erkennen van de technische beroepen en van technische vaardigheden in de huidige samenleving, zowel voor mannen als voor vrouwen. B-stroom De leerlingen kunnen symbolen lezen die rechtstreeks in verband staan met het gekozen verkenningsgebied kunnen eenvoudige tekeningen lezen kunnen bij de opgelegde oefeningen juist, veilig en volgens gepaste regels omgaan met gereedschappen, toestellen of apparaten. Zij kennen ook de juiste benaming, enkele mogelijkheden en beperkingen ervan kunnen onder begeleiding een opdracht voltooien en de kwaliteit controleren en evalueren kunnen fouten of gebreken die ze gemaakt hebben herkennen, opzoeken en zo mogelijk herstellen monteren (demonteren) of construeren of voegen de verschillende delen samen, herkennen de samenhang, benoemen de delen en voeren het geheel precies uit. 3 Enkele technische begrippen verwerven De leerlingen duiden de onderdelen aan van een technisch systeem met behulp van een eenvoudig schema (stuklijst en/of symbolen) herkennen in concrete situaties de meest gebruikte technische tekensymbolen en genormaliseerde afspraken. 4 Enkele technische basisvaardigheden beheersen De leerlingen bepalen grootheden met correct gekozen eenvoudige meetinstrumenten gebruiken voor een eenvoudig praktisch werkstuk het gepaste gereedschap brengen een eenvoudige tekening over op materiaal. gebruiken de juiste tekenbenodigdheden rekening houdende met de opdracht schetsen een eenvoudig technisch voorwerp lezen de afmetingen van een voorwerp op een tekening af. LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 4

5 3 opdrachten 1 ste jaar ningen zijn gegeven: eentje van een ladekast en eentje anpak Beroepen te over waarin technische tekeningen onmisbaar zijn. Neem nu de autosector. De diagnosetechnicus gaat, gewapend met elektrische schema s en computer, op zoek naar de oorzaak van de storing. De mecanicien gebruikt een plan om na te gaan waar de remleidingen zitten, hoe groot de koplampen zijn en waar de accu zich bevindt. Maar weten uw leerlingen eigenlijk wel hoe alomtegenwoordig technische tekeningen zijn? Vraag hen daarom voor het aanvatten van de opdrachten even om een voorbeeld te geven van een technische tekening die met auto s te maken heeft. Of toon hen zelf een ploftekening van een modelbouwauto, het bedradingsschema van een airco of het grondplan van een chassis. De tekeningen in dit deel van de lesbrief zijn onvolledig en dienen slechts ter illustratie. De volledige tekeningen vindt u in de lesblaadjes vanaf pagina 13. van een lade. Maar helaas, de garagehouder ziet niet meteen in hoe hij aan de constructie van die opbergkast moet beginnen. an de leerlingen daarom de vraag om de verschillende stappen in het productieproces te onderscheiden en te benoemen. Elke stap krijgt een cijfer van 1 tot 5, beginnend bij de kast en eindigend bij de lade. De ploftekeningen tonen drie verschillende bevestigingsmaterialen: spijkers, schroeven en houten pluggen. Elk bevestigingsmateriaal komt overeen met een stap in het productieproces. En dus zijn er drie stappen te onderscheiden bij het maken van de kast en twee bij het maken van de lade. Laat de leerlingen logisch nadenken over de te volgen stappen. De ene stap kan een andere stap immers onmogelijk maken. Zodra de wanden vastgespijkerd zijn, kunnen de balkjes bijvoorbeeld niet meer worden aangebracht. 1.2 Zoek de fout: kies de juiste onderdelen 1.1 Netheid op de werkvloer De eerste opdracht is er eentje die schemalezen combineert met netheid. De leerlingen komen immers een ambitieuze garagehouder te hulp die extra opbergruimte nodig heeft voor de vele werktuigen van zijn personeel. Twee plofteke- Bij technische opdrachten speelt de voorbereiding altijd B C D een heel belangrijke rol. Schema tekenen, werktuigen kiezen, materiaal bepalen. En bij een constructie komt het er natuurlijk op aan om de juiste onderdelen te kiezen, in de juiste hoeveelheid. E De meetstaat bepalen, heet dat. En dat is precies wat de leerlingen in Fdeze oefening doen. G H De half afgewerkte carrosserie van een auto is gegeven. De voorruit, Ieen voordeur en een achterdeur ontbreken nog. an de leerlingen de vraag om uit de vele mogelijkheden precies die onderdelen te kiezen die nodig zijn om de auto af te werken volgens het gegeven voorbeeld. Opgelet: sommige auto-onderdelen staan in spiegelbeeld afgebeeld, werden omgekeerd of omgedraaid. De opdracht kan daardoor iets moeilijker zijn dan ze op het eerste gezicht lijkt. L 3x + = LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 5

6 3 opdrachten 1.3 Projecteer zelf een garagegebouw De derde opdracht is het klapstuk van de reeks. Nu moeten de leerlingen zelf aan de slag. De tekening van een garagegebouw is gegeven. Die tekening is uitgezet op een drie-assenstelsel. Het gebouw is 10 m hoog tot de dakrand, 40 m lang en 30 m breed. De nok van het zadeldak steekt vier meter boven de dakrand uit. TIP: Zijn uw leerlingen na de bovenstaande opdrachten aan een extra uitdaging toe? Schotel hen dan ook de opdrachten van het tweede jaar voor. De uitdaging voor de leerlingen luidt als volgt: maak een projectie van het vooraanzicht, het zijaanzicht en het bovenaanzicht. ls dat goed gebeurt, kunnen de leerlingen vervolgens de hellingsgraad van de twee vlakken van het dak met een gradenboog meten. Bijkomende opdracht: in de langste wand van het garagegebouw is een poort aangebracht. Dankzij het raster kunnen de leerlingen de breedte van die poort berekenen. Dé vraag is echter of de auto die voor de garage geparkeerd staat, de garage binnen kan. Is hij smal genoeg of is hij te breed? Om dat te achterhalen, moeten de leerlingen eerst de schaal van de auto naar de juiste maten omrekenen. 25 LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 6

7 3 opdrachten 2 de jaar anpak Beroepen te over waarin technische tekeningen onmisbaar zijn. Neem nu de autosector. De diagnosetechnicus gaat, gewapend met elektrische schema s en computer, op zoek naar de oorzaak van de storing. De mecanicien gebruikt een plan om na te gaan waar de remleidingen zitten, hoe groot de koplampen zijn en waar de accu zich bevindt. Maar weten uw leerlingen eigenlijk wel hoe alomtegenwoordig technische tekeningen zijn? Vraag hen daarom voor het aanvatten van de opdrachten even om een voorbeeld te geven van een technische tekening die met auto s te maken heeft. Of toon hen zelf een ploftekening van een modelbouwauto, het bedradingsschema van een airco of het grondplan van een chassis. Tijdens het bouwen van de kast moet de garagist verschillende werktuigen gebruiken. Die worden met een letter aangegeven. Laat de leerlingen bij elke stap nagaan welk werktuig in die stap gebruikt moet worden, en laat ze de overeenkomstige letter in de tekening aanbrengen. 2.2 Zoek de fout: kies het juiste gereedschap 2.1 Netheid op de werkvloer De eerste opdracht is er eentje die schemalezen combineert met netheid. De leerlingen komen immers een ambitieuze garagehouder te hulp die extra opbergruimte nodig heeft voor de vele werktuigen van zijn personeel. Twee ploftekeningen zijn gegeven: eentje van een ladekast en eentje van een lade. Maar helaas, de garagehouder ziet niet meteen in hoe hij aan de constructie van die opbergkast moet beginnen. an de leerlingen daarom de vraag om de verschillende stappen in het productieproces te onderscheiden en te benoemen. Elke stap krijgt een cijfer van 1 tot 5, beginnend bij de kast en eindigend bij de lade. Het juiste gereedschap voor de juiste opdracht kiezen, is van cruciaal belang om een opdracht tot een goed einde te brengen. In de tweede opgave gaan de leerlingen daarom op zoek naar de fout. Of beter: gaan ze op zoek naar de juiste oplossing tussen een hoop foute alternatieven. Drie schroeven en moeren op ware grootte zijn gegeven. De eerste moet met een inbussleutel worden aangedraaid, de tweede met een schroevendraaier en de derde met een moersleutel. Van elk van die gereedschappen zijn verschillende exemplaren afgebeeld. Maar er is er telkens maar één geschikt. Om te achterhalen welk exemplaar bruikbaar is, moeten de leerlingen rekening houden met de vorm én met de schaalgrootte. De ploftekeningen tonen drie verschillende bevestigingsmaterialen: spijkers, schroeven en houten pluggen. Elk bevestigingsmateriaal komt overeen met een stap in het productieproces. En dus zijn er drie stappen te onderscheiden bij het maken van de kast en twee bij het maken van de lade. Laat de leerlingen logisch nadenken over de te volgen stappen. De ene stap kan een andere stap immers onmogelijk maken. Zodra de wanden vastgespijkerd zijn, kunnen de balkjes bijvoorbeeld niet meer worden aangebracht. LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 7 C D E

8 3 opdrachten 2.3 Projecteer zelf een garagegebouw In de derde opdracht maken de leerlingen zelf een projectietekening. De tekening van een garagegebouw met een kleine parkeergarage is gegeven. Die tekening is uitgezet op een drie-assenstelsel. Het hoofdgebouw is 10 m hoog tot de dakrand, 40 m lang en 30 m breed. De nok van het zadeldak steekt vier meter boven de dakrand uit. De parkeergarage meet 5 (L) bij 4 (B) bij 4 (H) meter. TIP: Op zoek naar een eenvoudige opstap naar de oefeningen voor het tweede jaar? Laat uw leerlingen dan eerst de opdrachten van het eerste jaar aanpakken. De uitdaging voor de leerlingen luidt als volgt: maak een projectie van het vooraanzicht, het zijaanzicht en het bovenaanzicht. ls dat goed gebeurt, kunnen de leerlingen vervolgens de hellingsgraad van de twee vlakken van het dak met een gradenboog meten. Bijkomende opdracht: in het bijgebouwtje is een poort aangebracht. Dankzij het raster kunnen de leerlingen de breedte van die poort berekenen. Dé vraag is echter of de auto s die voor het gebouw geparkeerd staan, de garage binnen kunnen. Zijn ze smal genoeg of zijn ze te breed? Om dat te achterhalen, moeten de leerlingen eerst de schaal van de auto s naar de juiste maten omrekenen :325 1: LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 8

9 4 Evaluatie en oplossingen Evaluatie De opdrachtenreeksen hebben de leerlingen inzichten verschaft over het belang van. Vraag hen ter evaluatie om met eigen woorden uit te leggen waarom een technicus voor technische tekeningen kiest en geen genoegen neemt met gewone geschreven taal. unnen ze dat ook met voorbeelden staven? Laat hen thuis op zoek gaan naar een technische tekening (instructie bij een modelbouwdoos, bouwplan van een kast, handleiding bij een elektrische huishoudtoestel), die ze de volgende dag meebrengen naar de klas. Herkennen ze de belangrijkste aspecten van een technische tekening: symbolen, lijnen, afmetingen, schaal en perspectief? Oplossingen 1.1 Netheid op de werkvloer stap schroef kast spijker kast spijker lade plug kast De handigste manier om de ladekast te bouwen, is om eerst de dwarslatjes met de schroeven aan te draaien, daarna de balkjes met de houten pluggen te bevestigen en ten slotte de drie overblijvende wanden met spijkers vast te slaan. e zou stap één en stap twee kunnen verwisselen, maar dat werkt veel minder handig. plug lade Zoek de fout: kies de juiste onderdelen B C D E F G H I L LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 9

10 4 evaluatie en oplossingen 1.3 Projecteer zelf een garagegebouw V Z Op de tekening is de auto 2 cm breed. Dat komt overeen met een werkelijke breedte van 2,5 m. En dus kan de auto door de poort, want die is 3 m breed. De nok van het dak vormt een hoek van 150. B 2.1 Netheid op de werkvloer stap gereedschap schroef kast spijker kast spijker lade plug kast D C De handigste manier om de ladekast te bouwen, is om eerst de dwarslatjes met de schroeven aan te draaien, daarna de balkjes met de houten pluggen te bevestigen en ten slotte de drie overblijvende wanden met spijkers vast te slaan. e zou stap één en stap twee kunnen verwisselen, maar dat werkt veel minder handig. plug lade 4 C LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 10

11 4 evaluatie en oplossingen 2.2 Zoek de fout: kies het juiste gereedschap D D B C E F 1:2 1/5 G 1:5 C B D I E F B 1:2 1:3 1/5 L C G B 1:5 D C E M B H 1/5 D D I CF E G F E G 1:2 1:2 1:3 1:5 1:5 1/5 1/5 F 1: F H L I I L I L HM H M F 1:3 1:3 1:3 M F M M L M LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 11

12 4 evaluatie en oplossingen 2.3 Projecteer zelf een garagegebouw De garagepoort is 3 m breed. uto 1 is 6,5 m breed, auto 2 is 5 m breed en auto 3 is 2,5 m breed. lleen auto 3 kan dus door de poort het garagegebouw in. De nok van het dak vormt een hoek van :325 1: heeft een hart voor jongeren met technische talenten en zet heel wat acties op touw om hen wegwijs te maken in het technisch onderwijs en de autosector. Maar u als leerkracht laten we evenmin in de kou staan. Ontdek ons educatief pakket voor de tentoonstelling Techniek op Wielen in utoworld in Brussel. Of neem s een exemplaar van TurboStart ter hand, het gratis magazine voor alle jongeren in het autotechnisch onderwijs. Meer info vindt u op En natuurlijk is er nog steeds de GaragastenEncyclopedie. Vier keer per jaar verschijnt er een leuk naslagwerkje over een specifiek auto-onderwerp. Laat uw leerlingen zich gratis op deze encyclopedie abonneren via LESBRIEF VOOR LEERRCHTEN P. 12