6,4. Praktische-opdracht door een scholier 2282 woorden 17 januari keer beoordeeld

Transcriptie

1 Praktische-opdracht door een scholier 2282 woorden 17 januari ,4 35 keer beoordeeld Vak ANW Onderzoeksvraag: Hoe wordt kanker bestreden en wat zijn de ontwikkelingen? Inhoudsopgave Inleiding Wat is kanker? Solide kankers Goedaardige tumoren Kwaadaardige tumoren Niet solide kankers Wat zijn de oorzaken van kanker? Kankerverwekkende stoffen Tabak Alcohol Kankervoorkomende stoffen Wijn Voeding Erfelijkheid Fysieke & geestelijke gevolgen Therapie Ontwikkelingen Immuuntherapie Gentherapie Anti-angiogenese Conclusie Mijn mening Bronvermelding Logboek Inleiding Bijna iedereen kent wel iemand met kanker uit zijn omgeving. Het is doodsoorzaak nummer 2, op hart- en vaatziekten na, maar naar schatting wordt het in de loop van deze eeuw nummer één. Eén op de vier mannen en één op de vijf vrouwen krijgt kanker. Driekwart van de kankergevallen heeft te maken met hun leefstijl. Zo kun je van veel roken longkanker krijgen. Pagina 1 van 6

2 Zelf wist ik heel weinig over kanker, ook al is mijn oom acht jaar geleden aan kanker van het lymfeklierstelsel overleden. Ik wou er meer over weten, vandaar dat ik dit onderwerp heb gekozen. Wat is kanker? Kanker komt uit het Latijn wat kreeft betekend. Kanker heeft altijd bestaan, er zijn zelfs kankers ontdekt in skeletten van dinosaurussen. Je kunt niet in één zin antwoord geven op de vraag Wat is kanker? omdat er ongeveer honderd verschillende kankers zijn, met hun eigen eigenschappen. Er zijn er zoveel omdat verschillende weefsels en organen kunnen verkankeren, zo krijg je allemaal verschillende combinaties zoals borst- of longkanker. Ze hebben allen wel een gemeenschappelijk kenmerk en dat is een ontregelde celdeling. Normaal regelt en controleert het lichaam de celdeling goed. De informatiebron die het daarvoor gebruikt ligt vast in de genen, die wij van onze ouders hebben geërfd. Dit erfelijke materiaal (DNA) komt bijna voor in elke lichaamscel. Als lichaamscellen beschadigd raken dan worden ze meestal door de genen weer gemaakt, maar ze kunnen ook onherstelbaar beschadigd worden. Het lichaam is lang in staat om de zaak in balans te houden, maar op den duur lukt dit niet meer (vandaar dat kanker vaak op latere leeftijd voorkomt. Het gevolg is dat er veranderingen optreden in de genen. De groei, de deling en de ontwikkeling van een cel wordt ontregeld en zo ontstaat er een ongeremde celdeling wat kan leiden tot een gezwel of een tumor. Dit zijn solide kankers. Je hebt goede en kwaadaardige tumoren. Solide kankers Goedaardige tumoren Goedaardige tumoren kunnen zich niet door het lichaam verspreiden. Voorbeelden van goedaardige tumoren zijn wratten en onderhuidse gezwellen die voelbaar zijn. Kwaadaardige tumoren Bij kwaadaardige tumoren krijgt het lichaam de celdeling niet meer onder controle. De cellen zijn ziek en het weefsel wijkt af en groeit meestal te snel. Deze gezwellen groeien door en steken andere weefsels aan. Als het gezwel niet helemaal word weggehaald dan zal het restant door blijven groeien, vaak nog sneller dan eerst. Het is dus kenmerkend dat kwaadaardige tumoren door blijven groeien. Niet solide kankers Niet alle vormen van kanker gaan gepaard met gezwelvorming. Kankercellen die ontstaan in het beenmerg of in het lymfsysteem bijvoorbeeld, gaan door de bloedbaan, verdringen de normale cellen en verstoren zo de aanmaak en de werking van het bloed. Dit zijn niet-solide kankers. Ze ontstaan vrijwel altijd op één plaats bijvoorbeeld in beenmerg of in het lymfestelsel. Omdat dit weefsel ook op andere plaatsen in het lichaam voorkomt verspreiden niet-solide kankers zich snel. Wat zijn de oorzaken van kanker? Je kunt niet één oorzaak opnoemen waardoor iemand kanker krijgt, meestal is het een samenloop van omstandigheden. Je hebt bijvoorbeeld meer kans om kanker op te lopen als je bijvoorbeeld ongezond leeft of veel ligt te zonnebaden. 80% van de kankers die mensen oplopen hebben ze dan ook te danken aan hun leefgedrag. Carcinogenen spelen hierin een belangrijke rol. Carcinogenen zijn stoffen die het lichaam aanzetten tot het produceren van kankercellen. Kankerverwekkende stoffen Tabak De grootste vijand is nog steeds tabak. Tabaksrook bevat veel carcinogenen die erg agressief zijn, waardoor de kans dat je longkanker krijgt wordt verhoogd. Vroeger was er een duidelijk verschil tussen het aantal mannen met longkanker in vergelijking met vrouwen, maar dit verschil begint steeds kleiner te Pagina 2 van 6

3 worden omdat vrouwen in verhouding steeds meer gaan roken. Roken verhoogt niet alleen de kans op longkanker, maar ook op bijvoorbeeld blaas- en baarmoederhalskanker. Alcohol Overmatig alcoholgebruik zorgt voor een grotere kans op kanker van mond- en keelholte, strottenhoofd of slokdarm, bij vrouwen komt daar ook nog eens borstkanker bij. Het effect wordt ook nog eens versterkt als je erbij rookt. Kankervoorkomende stoffen Wijn Alcohol wordt niet in elk geval afgeraden. Bij matig alcoholgebruik krijg je juist een gunstig effect, het beschermt je tegen hart- en vaatziekten, maar dan moet je niet dagelijks drinken en geen twee à drie glazen op één dag drinken. Rode wijn is ook goed voor je omdat er flavonoïden in zitten. Geef de voorkeur aan groente en fruit, want zij zijn veel belangrijker leveranciers van deze stof. Voeding Goede voedingsgewoonten leveren een bijdrage aan het voorkomen van kanker. Afwisselende maaltijden met genoeg groente en fruit wordt aanbevolen door de Nederlandse kankerbestrijding. Er zijn aanwijzingen dat vitamine C en foliumzuur (die in groente en fruit voorkomen) een rol spelen. Alleen vitamine C en foliumzuur heeft niet zoveel zin omdat het vooral de wisselwerking is die het effect geven. Erfelijkheid Erfelijkheid kan ook een rol spelen. Er zijn families waarin kanker veel voorkomt, maar meestal spreken we dan van toeval i.p.v. erfelijkheid. Is erfelijkheid wel het geval dan zijn er een aantal kenmerken. De kanker wordt op jonge leeftijd vastgesteld (vaak voor het 50e levensjaar) en het gaat vrijwel altijd om één soort kanker. Niet alle kankers zijn erfelijk. De volgende kankers kunnen erfelijk zijn: - Borstkanker - Dikke Darmkanker - Prostaatkanker - Melanoom (vorm van huidkanker) Dit gaat soms in combinatie met kanker in de omliggende organen. Er zijn veel meer dingen op te noemen die in verband (kunnen) staan met kanker. Een voorbeeld is teveel in aanraking komen met zonlicht en dan vooral met UV-licht. Een voorbeeld dat wel weer goed voor je is is voldoende lichaamsbeweging. Natuurlijk kunnen ook de mensen die gezond leven kanker krijgen. Je kunt niet garanderen dat iemand geen kanker krijgt, ook al leef je gezond, de kans zal altijd blijven bestaan. Naast aanleg of leefgewoonten kan toeval natuurlijk ook nog altijd een rol spelen. Fysieke & geestelijke gevolgen Je kunt je voorstellen dat kanker naast pijn tal van gevolgen met zich mee brengt. Gevolgen in zowel het fysieke als geestelijke aspect. Bij het fysieke aspect moet je denken aan: - Amputatie -> bewegingsbeperking in bijvoorbeeld sport en activiteit; - Het vereist gebruik maken van hulpmiddelen prothese, rolstoel; - Moeheid -> het lichaam wil niet meer zo goed; Bij het geestelijke aspect moet je denken aan: - Angst voor prognose, uitzaaiing, erfelijkheid, dood als gevolg; - Verdriet; Pagina 3 van 6

4 - Schaamte -> uiterlijk, stigmagevoel; - Verandering in seksuele activiteit; - Passiviteit -> het verliezen van activiteit (wanhoop en vutloosheid voor het uitvoeren van de dagelijkse activiteiten). Therapie Kanker kan niet vanzelf overgaan. Het kan alleen worden genezen als alle kankercellen vernietigd worden. Er zijn verschillende manieren om kanker te verwijderen. De artsen zullen proberen de patiënt te genezen. Dat heet een curatieve behandeling. Als de artsen weten dat de ziekte niet meer te genezen is, dan proberen ze er voor te zorgen dat de kanker tijdelijk terugdringt of klachten tegen te gaan. Dat heet een palliatieve behandeling. De behandeling van kanker is erg zwaar. Er kunnen allerlei bijwerkingen komen. Er zijn drie methodes om kanker te behandelen: - Met chirurgie (operatie): Soms kan de tumor weggesneden worden. Dat kan alleen als er nog geen uitzaaiingen zijn, en als er kansen op genezing zijn. Er moet ook genoeg ruimte zijn om de tumor weg te halen. Soms moet er zelfs een deel van het lichaam weggehaald worden. Bijvoorbeeld bij longkanker wordt er soms een long of een deel van de long weggehaald. Bij borstkanker wordt er soms een borst weggehaald. Soms zijn er meerdere operaties nodig om een tumor weg te halen. - Met radiotherapie (bestraling): Sommige soorten straling kunnen cellen vernietigen. Sommige kankercellen zijn gevoeliger voor deze straling dan gezonde cellen. De therapieën gaan in delen. Zo kunnen de gezonde cellen zich in tussen herstellen. Een dergelijke reeks bestralingen heet een bestralingkuur. Radiotherapie kan vervelende gevolgen hebben voor de patiënt, sommige zijn blijvend. Het ligt er aan op welke plaats er bestraald wordt, maar dit zijn een aantal bijwerkingen: haaruitval, je huid wordt rood, vermoeidheid of last van je darmen. - Met chemotherapie (medicijnen): Sinds de jaren 60 worden er medicijnen gebruikt die de celdeling tegen gaan. Ze heten cytostatica. De meest van deze medicijnen komen uit de natuur. Taxol wordt bijvoorbeeld gemaakt van de naalden of de bast van de taxusboom. De behandeling met deze medicijnen wordt chemotherapie genoemd. Cytostatica kunnen worden toegediend in tabletvorm, per injectie of per infuus. Bij sommige vormen van kanker werkt chemotherapie heel goed, bijvoorbeeld bij leukemie (dat is een vorm van kanker waarbij de aanmaak van witte bloedlichaampjes op hol is geslagen). Van de leukemie bij kinderen geneest nu 70% door chemotherapie. Bij chemotherapie worden niet alleen de kankercellen vergiftigd, maar ook de gezonde cellen moeten de therapie ondergaan. De behandelingen zijn zwaar. Door de medicijnen kun je minder weerstand oplopen. Daardoor zijn kankerpatiënten extra vatbaar voor kleine ziektes zoals griep en verkoudheid. Er zijn gevallen bekend waarvan de patiënt is komen te overlijden aan verkoudheid. Ontwikkelingen Dagelijks zijn er mensen bezig om kanker te bestrijden. Door te opereren of door kanker te onderzoeken en er een oplossing voor te vinden. Ik wil drie behandelingen die in onderzoek zijn kort toelichten Immuuntherapie Bij immuuntherapie wordt geprobeerd het afweersysteem van de patiënt zo te prikkelen dat het de tumor herkent en opruimt. Tot nu toe lukt dit maar op erg kleine schaal. Pagina 4 van 6

5 Gentherapie De term gentherapie geldt voor alle behandelingen waarbij een gen in het lichaam wordt gebracht. Met zo n gen proberen ze de tumor weer op het rechte pad te brengen. Ze onderzoeken of het mogelijk is de celdeling van de tumor te remmen of de tumorcellen gevoelig te maken zodat de medicijnen er meer vat op kan krijgen. Het probleem hierbij is het vinden van een veilige manier waarmee het genezende gen in de tumor kan worden gebracht. Anti-angiogenese Er lopen ook onderzoeken naar het laten afsterven van de tumorcellen. Ze proberen de aanleg van bloedvaten in het gezwel te blokkeren zodat de tumorcellen een hongerdood sterven. De afgelopen jaren zijn bij mensen de eerste medicijnen getest waarmee de vorming van de bloedvaten kan worden geblokkeerd Conclusie In de conclusie geef ik antwoord op de onderzoeksvraag: Hoe wordt kanker bestreden en wat zijn de ontwikkelingen? Tijdens het maken van deze praktische opdracht ben ik erachter gekomen hoe kanker in zijn werk gaat en wat de behandelingsmethoden zijn. Voordat ik dit wist zou ik eerst moeten weten waar het begin lag, kanker komt voort uit een ontregelde celdeling. Word het niet in zijn geheel weggehaald dan komt het terug (bij kwaadaardige tumoren). Kanker is een agressieve ziekte die ook onder zware therapieën moet worden onderdrukt. Dit brengt voor de patiënt zowel fysieke als psychische gevolgen met zich mee. Naast pijn ondergaat de patiënt moeheid en bewegingsbeperking omdat er bijvoorbeeld een been is geamputeerd. Psychisch hebben kankerpatiënten het ook moeilijk omdat ze geen zekerheid hebben in hun leven en altijd angst houden voor mogelijke uitzaaiingen wat soms de dood ten gevolge heeft. Ook komen er verdriet en schaamtegevoelens bij kijken. Gelukkig staan er veel mensen klaar om hun te helpen. Dagelijks zijn er mensen aan het werk om kanker tegen te gaan, ze onderzoeken hoe ze kanker kunnen bestrijden en bedenken nieuwe methoden. Ze proberen het afweersysteem te prikkelen zodat het de kanker herkent en opruimt. Andere behandelingen die worden onderzocht zijn de gentherapie en de Anti-angiogenese. Deze behandelingen moeten eerst nog worden onderzocht voordat het kan worden toegepast in de praktijk. Mijn mening Ik vond het erg moeilijk om deze praktische opdracht te maken. Ik had niet gedacht dat teveel informatie over een onderwerp een probleem konden zijn. Vooral in het begin schoot het niet op en was daarom niet gemotiveerd om fanatiek door te werken. Ik moest erg veel informatie ordenen en dat was mijn grootste probleem. Toen ik op 14 november hoorde dat ik de presentatie al over 3 dagen zou hebben schrok ik wel een beetje omdat ik ervan uit was gegaan dat ik het op vrijdag zou hebben en nog tijd genoeg had. Nou moest ik nog veel op het laatste doen, maar van de éne kant was ik er ook wel weer blij om, omdat ik er eerder vanaf zou zijn. Bronvermelding Frank de Fever Omgaan met kanker ISBN: Monda Heshusius De stand van zaken Cora Honing ISBN: Ik heb de website gebruikt toen ik er niet uitkwam. Soms was het mij niet Pagina 5 van 6

6 duidelijk wat er in het boek stond en dan gebruikte ik deze site. Ik heb de site vooral gebruikt bij de hoofdstukken Wat is kanker? en Wat zijn de oorzaken?. Logboek 20 oktober Vastgesteld waar ik mijn P.O. over zou gaan doen, kanker. Naar de bibliotheek geweest om de bovenstaande boeken te halen. 21 oktober Plan van aanpak opgesteld. Logboek gemaakt (tot nu toe) 22 oktober De inleiding afgemaakt en begonnen met Wat is kanker? 2 november Verder bezig geweest met Wat is kanker? 14 november Te horen gekregen dat ik op 17 november mijn presentatie heb. Tijdens ANW les bezig geweest met Wat zijn de oorzaken van kanker? 15 november Tot kankervoorkomende stoffen gekomen. 16 november Mijn Praktische Opdracht afgemaakt. Presentatie voorbereid. Pagina 6 van 6