Het verlangen van de egel

Transcriptie

1 Het verlangen van de egel Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 1

2 Ander werk van Toon Tellegen Theo Thijssenprijs 1997 Hendrik de Vriesprijs 2006 Constantijn Huygensprijs 2007 Misschien wisten zij alles (verzamelde dierenverhalen, 1995, 2007) De genezing van de krekel (roman, 1999, 2008) De Gouden Uil 2000 De trein naar Pavlovsk en Oostvoorne (verhalen, 2000) Brieven aan Doornroosje (verhalen, 2002) Raafvogels (gedichten, 2006) Morgen was het feest (dierenverhalen, 2008) Iedereen was er (meer verzamelde dierenverhalen, 2009) Het vertrek van de mier (roman, 2009) Het wezen van de olifant (roman, 2010) Schrijver en lezer (gedichten, met tekeningen van Boris Tellegen, 2011) Het geluk van de sprinkhaan (roman, 2011) De optocht (gedicht, 2012) Het lot van de kikker (roman, 2013) Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 2

3 Toon Tellegen Het verlangen van de egel Amsterdam Antwerpen Em. Querido s Uitgeverij bv 2014 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 3

4 Copyright 2014 Toon Tellegen Voor overname kunt u zich wenden tot Em. Querido s Uitgeverij bv, Singel 262, 1016 ac, Amsterdam. Omslag Brigitte Slangen Omslagillustratie Mance Post Foto auteur xxx isbn / nur Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 4

5 1 Op een dag tegen het eind van de herfst zat de egel voor zijn raam en keek naar buiten. Hij was alleen, er kwam nooit iemand bij hem op bezoek en als er toch iemand toevallig langs zijn huis liep en dacht: ach, hier woont toch de egel? en aanklopte, dan sliep hij of aarzelde hij zo lang voor hij opendeed dat die iemand alweer was doorgelopen. Hij drukte zijn neus tegen het raam, kneep zijn ogen dicht en dacht aan de dieren die hij kende, die allemaal voortdurend bij elkaar op bezoek gingen, ook zomaar, als ze niet jarig waren of een andere reden hadden om feest te vieren. Als ík ze nu eens uitnodig... dacht hij. Hij had nog nooit iemand uitgenodigd. Hij deed zijn ogen weer open en krabde tussen de stekels op zijn achterhoofd, dacht nog een tijd na en schreef toen een brief: Beste dieren, Hierbij nodig ik jullie allemaal uit om bij mij op bezoek te komen. Hij beet op zijn pen, krabde opnieuw aan zijn achterhoofd en schreef eronder: Maar als er niemand komt is het ook goed. Hij fronste zijn voorhoofd. 5 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 5

6 Als ze die brief lezen, dacht hij, denken ze dan niet: eigenlijk wil hij helemaal geen bezoek...? Of: gauw, meteen op bezoek bij hem, want straks wil hij het niet meer... hij wil altijd iets anders...? Ik weet het niet, dacht hij. Hij legde de brief in een la van zijn kast en schudde zijn hoofd. Ik verstuur hem niet, dacht hij. Nog niet. 6 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 6

7 2 Nog niet. De egel ging weer voor zijn raam zitten en dacht over die twee woorden na. Nog en niet. Ze leken wel te dansen in zijn hoofd. Nog keek af en toe onzeker om zich heen. Niet draaide met afgemeten passen in het rond. Hij deed zijn ogen dicht. Zo kan ik ze beter zien, dacht hij. Niet greep nog vast en nog vlijde zich tegen niet aan. Ze dansten en hadden alleen maar oog voor elkaar. Maar plotseling ging de deur open en stapte er iemand naar binnen. Dat is lang, dacht de egel. Hij herkende hem aan zijn jas, die achter hem aan fladderde. Lang ging naar nog en niet toe, wrong zich tussen hen in en danste met hen mee. De egel zuchtte. Het leek alsof er plotseling ook iets anders naar binnen was gekomen. Iets onzichtbaars. Ondenkbaar, dacht hij. Dat is ondenkbaar. Die kan niet eens zichtbaar zijn. Na een tijd ging lang weer weg en kwam altijd binnen. Hij droeg een dikke, gewatteerde winterjas, had een hoed op en wrong zich ook tussen nog en niet in. De egel voelde zijn hart bonzen en het was alsof ze naar hem toe dansten, dwars door zijn gedachten heen, en iets van hem verwachtten, met hem wilden doen. Hij wist niet wat. Ze sprongen met zijn drieën op de tafel en dansten verder, steeds sneller en wilder. De egel kon er bijna niet meer naar kijken. Hij stond op het punt om in zijn ge- 7 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 7

8 dachten zijn ogen dicht te doen en ze daarna in het echt weer open te doen. Maar plotseling was altijd verdwenen. Nog en niet stapten van de tafel af en stonden besluiteloos op de grond. Ze keken elkaar aan. Verder dansen? Nog trok zijn wenkbrauwen op, hij wilde wel, maar niet schudde zijn hoofd. Er klonk rumoer. De deur ging opnieuw open en één en keer kwamen binnen. Ze waren uitgelaten. Ze sprongen en kirden. Ze hadden allebei een rare rode veer op hun hoofd. Ze grepen nog en niet beet en op hetzelfde ogenblik kwamen ze tot bedaren en begonnen behoedzaam met z n vieren te dansen. Het was donker geworden in de kamer van de egel. Nog niet één keer, dacht hij. Niet één keer nog. Nog één keer niet. En opeens waren ze schitterend, zoals ze daar dansten, en dacht hij: dans maar door, dans altijd maar door. Want achter de woorden was alles zwart. 8 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 8

9 3 Spelletjes, dacht de egel en deed zijn ogen weer open. Houd daarmee op. Het gaat om bezoek en dat is geen spelletje. Hij ging op zijn bed liggen en dacht aan de brief in de la van zijn kast. Misschien schrijven ze allemaal wel terug dat ze niet komen, dacht hij. Ze hebben vast hun redenen. Hij zag al tientallen brieven onder zijn deur door naar binnen waaien. Hij raapte ze op en las ze een voor een: Als ik op bezoek kom wil ik een honingtaart van drie verdiepingen, met sui ker eromheen en een fontein bovenop waaruit room omhoogspuit en daarboven een hemel van fondant, maar ik denk niet dat ik kom. Ik was pas al op bezoek bij je, maar je deed niet open, ik zag door je raam nog net dat je vlug onder je bed kroop. Dankjewel voor je uitnodiging! Op bezoek, bij jou! Wat ontzettend leuk! Ik sprong een gat in de lucht toen ik je brief las! De egel, op bezoek bij de egel... Maar ik kom niet. Ik denk dat ik niet kom, ik weet alleen nu nog niet de reden. Ik kom in gedachte wel. Hartelijke groeten in plaats van bezoek. Hij zuchtte. Er komt natuurlijk niemand. Hij legde de brieven naast zijn bed op de grond en draaide zich op zijn rug. Hij voelde zich opgelucht en verdrietig tegelijk. Eenzaamheid hoort bij mij, dacht hij, 9 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 9

10 net als stekels. Als ik vleugels had in plaats van stekels was ik niet zo eenzaam. Dan vloog ik overal heen en hoefde ik nergens meer naar te verlangen. Hij wilde gaan slapen. Maar dat lukte niet. Misschien komen ze wél allemaal, dacht hij. Hij rilde, stond op en zette thee. Voor zichzelf. Twee kopjes. 10 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 10

11 4 Toen hij de thee had gedronken pakte hij de brief uit de la en las hem over. Misschien komen ze morgen al, dacht hij. Allemaal tegelijk. Morgenochtend vroeg. Hij kreeg het koud en legde de brief neer. Hij hoorde de dieren al aankomen, het bos leek wel te beven van opwinding. Ze verdrongen zich voor zijn deur en riepen met z n allen: Egel! Hier zijn wij! Je bezoek! Dankjewel voor de uitnodiging! We zijn er allemaal! Er ontbreekt niemand! Ze duwden de deur open en stormden naar binnen. De meesten liepen, vlogen of kropen, maar de snoek en de karper, en even later ook de walvis en de haai, zwommen in een vloedgolf, die ze voor de gelegenheid hadden meegebracht, de kamer in. Wat gezellig, egel! riep iedereen. Is er ook thee? En taart? Het waren te veel dieren om thee voor te zetten. En er was maar één kleine, tamelijk oude taart. De egel maakte een hulpeloos gebaar. Dat geeft niks, hoor, riepen ze, we gaan wel dansen. Ze sloegen hun armen om elkaars schouders, zongen: Wij zijn het bezoek, het bezoek van de egel. Wij zijn compleet en wij hoeven geen thee, en dansten om zijn tafel heen. Maar zijn jullie dan niet bang voor mij? vroeg hij en hij stak zijn stekels zo recht mogelijk omhoog. 11 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 11

12 Nee hoor, riepen ze. We zijn veel te blij om bang te zijn. Algauw zakten ze al dansend door de vloer, waardoor er een gat ontstond waaruit de mol en de aardworm omhoogkropen en riepen dat ze ook op bezoek kwamen. Ze hadden moddertaarten bij zich die volgens hen jaren goed bleven, maar ook meteen opgegeten mochten worden. Wie had dít verwacht? werd er geroepen. Ik niet, dacht de egel. Hij sloop naar buiten en kroop in het struikgewas achter zijn huis. De dieren hielden even later op met dansen. Ze misten hem. Egel, egel! riepen ze. Hun kreten klonken tot ver buiten het bos, zodat ook de kameel en de termiet nog aan kwamen hollen vanuit de woestijn. Ze wilden niet achterblijven. Egel, egel, egel... Ze bleven met z n allen roepen. Maar de egel kroop nog dieper in het struikgewas weg. Hij schudde zijn hoofd, veranderde jullie allemaal in een van jullie, zette daar nog hoogstens voor en las de brief over. 12 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 12

13 5 Nee, dacht hij toen, zo kunnen ze nog altijd allemaal tegelijk komen. Hij beet op zijn pen en dacht een tijd na. Als ik hem niet verstuur komt er in elk geval niemand. Dat weet ik zeker. Ze komen niet zomaar, onuitgenodigd. Er verschenen diepe rimpels op zijn voorhoofd. Ze zijn wél bang voor mij, dacht hij. Alleen durven ze dat niet te zeggen. Ze hebben ontzag voor mijn stekels. Als ze elkaar tegenkomen zeggen ze dat ze wat er ook gebeurt nooit op bezoek zullen gaan bij mij. Ik ga bij iedereen op bezoek. Maar niet bij de egel. Ik ook niet. Die stekels van hem... Ja, die verschrikkelijke stekels van hem... Weet je waarom hij die heeft? Nee. Om ons af te schrikken. Ja. De egel legde de brief terug. Ze hebben gelijk, dacht hij. Ik schrik af. Hij rilde even en zijn stekels zwaaiden heen en weer. Het was alsof er binnen in hem iemand heen en weer holde en overal aan schudde omdat hij eruit wilde. En toch ben ik niet afschrikwekkend! dacht hij. Hij had zijn deur wel willen opendoen en buiten op zijn tenen willen gaan staan en willen roepen: Dieren! Ik ben het! De egel! Ik ben heel aardig! Ik schrik niet af! 13 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 13

14 Dan zouden hun ogen opengaan en zouden ze allemaal terugroepen: Egel! Je hebt gelijk! Je schrikt niemand af! Dat kun je niet eens! Je bent het aardigste dier dat wij kennen. Als je ons uitnodigt komen we allemaal op bezoek. Die stekels van je stellen niks voor... De egel voelde dat er nog diepere rimpels ontstonden tussen de stekels op zijn voorhoofd en schreef toen in een voetnoot onder aan de brief: Mijn stekels stellen niets voor Hij beet op zijn pen, dacht lang na en legde de brief weer terug in de la in zijn kast. Mijn stekels stellen wel wat voor, dacht hij. Mijn stekels stellen heel veel voor. Hij knikte. Meer dan ikzelf. 14 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 14

15 6 Misschien zijn er nu wel overal dieren bij elkaar op bezoek, dacht hij even later. Misschien vragen ze elkaar wel: Tussen twee haakjes, ga jij misschien toevallig binnenkort op bezoek bij de egel? Nee, jij? Nee, ik ook niet, hij heeft mij niet uitgenodigd. Mij ook niet. Wat jammer, hè? Ja, heel jammer. Maar hij moet het zelf weten. Ja. Als hij ons niet uitnodigt nodigen wij hem ook niet uit. Nee, dat doen we niet. Ze halen hun schouders op. Nu. Op dit ogenblik. Overal in het bos. Op zee. In de woestijn. Achter de wolken. Iedereen op bezoek bij iedereen. Behalve ik. Ze dansen met elkaar en hebben het ondertussen over mij en halen allemaal hun schouders op. Hij voelde zich heel verdrietig worden en ging naar buiten, en luisterde of hij ergens feestgedruis hoorde. Maar het was stil in het bos. Heel ver weg hoorde hij de olifant uit een boom vallen en iets dichterbij hoorde hij de kikker proberen een paar noten te kwaken waar hij niet bij kon. Er was nergens een teken van feest of van dieren die bij elkaar op bezoek waren. Toen dacht hij: misschien is er wel een eind aan al het bezoek gekomen, is het vanaf vandaag verboden. 15 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 15

16 Hij stelde zich enorme borden voor met: vanaf heden ten strengste verboden op bezoek te gaan en vanaf heden ten strengste verboden bezoek te ontvangen Misschien gaat er nu nooit meer iemand bij iemand op bezoek en schrijven ze alleen nog maar brieven, maar die ook steeds minder vaak en steeds korter: en: Dag egel, Dit is alles. Beste vlieg, Ik en dan niets meer. Dan hoefde hij in elk geval ook niemand uit te nodigen. Hij spitste zijn oren. Hij meende in de verte overal dieren te horen zuchten, want ze waren heel verdrietig, ze deden niets liever dan bij elkaar op bezoek gaan en brieven schrijven. Maar verbod is verbod. Wat zal ik doen? dacht hij. Hij haalde de brief uit de la, las hem twee keer over, keek naar zijn tenen, dacht na en 16 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 16

17 legde hem toen weer terug. Ik weet het niet, dacht hij. 17 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 17

18 7 De egel stond voor zijn kast, dacht aan zijn brief en schudde zijn hoofd. Maar meteen daarna veranderde hij van mening, knikte, schudde zijn hoofd weer en knikte opnieuw. Dat gebeurde soms wel honderd keer op een dag. Mijn meningen willen niets liever dan veranderen, dacht hij. En ik? Ik sta erbij en heb niets over ze te vertellen. Hij kuchte even, ging rechtop zitten en dacht aan dieren die hij goed kende en die vast wel op bezoek zouden komen als hij ze uitnodigde. De boktor bijvoorbeeld... Hij krabde aan zijn achterhoofd. Nee, dacht hij, ik vergis me, die komt zeker niet, die leest mijn uitnodiging met tegenzin. Iemand die iets van hem wil. De boktor zou een brief terugschrijven: Beste egel, Ik kom niet bij je op bezoek. Je wilt vast dat ik iets voor je doe. Je wilt een vel zonder stekels. Of twee steeltjes op je hoofd (iedereen wil twee steeltjes op zijn hoofd). Of nooit meer ritselen. Of kunnen zingen. Waarom blijf je niet gewoon zoals je bent? Eenzaam, nergens zeker van, een beetje ongelukkig, maar ook een beetje gelukkig? 18 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 18

19 Waarom verzín je geen dieren die op bezoek komen, praat je met ze, danst met ze, laat ze zeggen dat ze je aardig vinden, veel aardiger dan ze hadden gedacht? De boktor Dat zou hij schrijven, dacht de egel. Hij knikte weer en schreef een brief aan de boktor terug: Beste boktor, Dankjewel voor je brief. Je hebt gelijk: ik wil dat allemaal. Ik zal bezoek verzinnen en blijven zoals ik ben. De egel Hij schreef die brief wel tien keer over, liet telkens iets weg, net zo lang tot er niets meer in stond. Het maakt niet uit, dacht hij. De boktor komt toch niet, hij is de enige die zeker niet komt. Maar hij wou dat de boktor de enige was die wel kwam en dat hij de egel hem niets zou vragen en dat ze theedronken en niets zeiden en alleen maar knikten naar elkaar, en dat de boktor daarna weer naar huis ging. Hij liep naar zijn raam en keek naar buiten. In zijn hoofd kwamen er overal vandaan dieren op hem af. Ze riepen: Egel! Egel! We komen op bezoek! Dankjewel dat je ons hebt uitgenodigd! Ik ben er niet! wilde hij roepen. Maar in plaats daarvan riep hij: Dat is goed. 19 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 19

20 8 De slak en de schildpad, dacht hij, en hij ging aan zijn tafel zitten, die maken vast al aanstalten om op weg te gaan als ik ze uitnodig. Hij zag ze voor zich. Laten we gaan, zei de schildpad. Hij had zijn schild zo goed gepoetst dat het glansde in de zon en de toppen van de bomen weerkaatste. Maar de slak schudde zijn hoofd. Het komt mij nu niet goed uit, zei hij. Morgen dan? Morgen ook niet. Wanneer dan wel? De slak dacht even na. De twee steeltjes op zijn hoofd wiebelden zachtjes heen en weer. Nooit, zei hij toen. Het komt mij nooit goed uit. Niets kwam hem ooit goed uit, als hij erover nadacht. De schildpad keek naar de grond en trok zijn hoofd onder zijn schild. Jou komt het natuurlijk wel goed uit, riep de slak, jou komt alles altijd goed uit. Geef maar toe! De schildpad verdween helemaal onder zijn schild. Welja! riep de slak. Trek je maar terug! Laat mij maar weer in de steek. Je vriend. Hij had wel willen stampvoeten. Toen deed hij een stapje naar voren. Ik ga al, hoor, zei hij. De schildpad kwam onder zijn schild vandaan en zette ook één stap. 20 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 20

21 Maar alleen om jou je zin te geven. Weet je wie jij eigenlijk bent? Nee. Niet de schildpad. O nee? Nee. De dwingeland. Kijk, wie loopt daar? Dat is de dwingeland. O, wat kan die dwingen! Zeg dat wel. Als ik daarover begin... Alsof dat bezoek niet kan wachten! En morgen zeker op bezoek bij de ijsbeer. En overmorgen bij iemand op de maan. Je doet maar. De ene uitnodiging na de andere. Maar beseffen dat je slachtoffers maakt, ho maar. Opjagen. Afmatten. Slopen. Dat kun je! Dat weet je zeker niet, hè? Nee, dat weet je niet. Je hebt maar één ding aan je hoofd. Jezelf. Ja. Weet je wat je ook bent? Nee, zei de schildpad. Zelfzuchtig. Verregaand zelfzuchtig. De slak had al pratend nog een stap gezet en bleef toen weer stilstaan. Hij was uitgeput. De afstand naar het huis van de egel ging zijn voorstellingsvermogen te boven. Hij had zin in nietsdoen. Mopperen en nietsdoen. De schildpad bleef ook staan en dacht aan de winter, als hij eindelijk heel lang en heel diep in het donker onder zijn schild zou mogen slapen. 21 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 21

22 9 De egel stond op, liep een tijdlang door zijn kamer heen en weer en ging op bed liggen. Hij nam zich voor daar voorlopig te blijven liggen. Als ik opsta ga ik toch weer denken, dacht hij. En als ik denk ga ik weer twijfelen. Zo gaat het altijd. Hij zuchtte. Misschien heb ik wel meer twijfels dan stekels. Het is maar goed dat twijfels onzichtbaar zijn. Alhoewel... Misschien zijn ze wel zichtbaar, ziet iedereen ze, behalve ik. De egel... Bedoel je dat dier met al die twijfels? Ja, die. Wat heeft die er veel! Wel duizend! Kijk, ze stralen! Hij lijkt de zon wel! Hij deed zijn ogen dicht. Ik twijfel altijd, dacht hij, en ik ben soms verdrietig. Maar ik ben nooit ten einde raad. Dat kan ik niet zijn. De egel wist dat als hij ten einde raad dreigde te raken een stem binnen in hem Ho! zei. Alsof hij anders tegen iets zou aanbotsen, waar hij in elk geval nooit tegenaan moest botsen. Toen dacht hij aan de pad, die vast niet een stem binnen in zich had, die Ho! zei als hij weer eens woedend aan het worden was. Het was vroeg in de ochtend. Er werd op zijn deur geklopt. Ja, zei hij. De pad stapte naar binnen. Dag egel, zei hij. Dag pad, zei de egel. 22 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 22

23 Ik kom op bezoek. Dat is goed. De pad keek om zich heen. Ze dronken thee en zaten een lange tijd zwijgend tegenover elkaar. Als de thee op is gaat hij misschien weer weg, dacht de egel. Dan heb ik onverwacht bezoek gehad en hoeft er daarna nooit meer iemand te komen. Maar de pad schraapte zijn keel en zei: Ik wil boos worden, egel. Waarom? vroeg de egel. Dat wil ik altijd als ik bij iemand op bezoek ben. Boosheid is zoiets heerlijks... Daar is taart niets bij. De egel zei niets. Hij werd nooit boos. Razend wil ik worden, ging de pad verder. Zo boos dat ik opzwel en ontplof van woede. Hij keek de egel aan. Jij moet me wel boos maken. Dat kan ik niet, zei de egel voorzichtig. Dat kun je wel! schreeuwde de pad en hij sprong op. Ik ben toch op bezoek bij jou? Ik ben toch je gast? Ik wil nú boos worden! Maar hoe moet ik... zei de egel. Zeg wat je van me vindt! Afschuwelijk! Stom! Lelijk! Was ik maar niet op bezoek gekomen! Bestond ik maar niet! Je hele winter nu al bedorven! Door mij! Hij zwaaide met zijn vuisten. Maar dat vind ik allemaal niet, zei de egel. Dat vind je allemaal wel! gilde de pad. Dat móét je vinden! Hij zwol vervaarlijk op en liep donkergroen aan. Hij begon langzaam de hele kamer van de egel te vullen. Nu! krijste hij. Nu moet je dat vinden! Ik vind je afschuwelijk... fluisterde de egel en hij sloeg zijn ogen neer. 23 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 23

24 Wát? schreeuwde de pad. Wát zeg je daar? Dat je me afschuwelijk vindt...? Toen kon hij niet nog verder opzwellen en nog roder worden en ontplofte hij met een woedende maar verzaligde blik in zijn ogen. De egel draaide zich op zijn zij. Ik was van plan nog even te blijven liggen en niet na te denken... dacht hij. Dat lukt dus niet. 24 Het verlangen van de egel, Tellegen [PS] 1e proef pag. 24