mijnmuseum colfontaine-wasmes (b ) danburiet jaarverslag 1994 en véél nieuws...

Transcriptie

1 g geonieuws maandblad van d e mineralogische kring antwerpen v.z.w. 20(7), september mijnmuseum colfontaine-wasmes (b ) danburiet jaarverslag 1994 en véél nieuws... jµ5, i *. I - 1 di r

2 mineralogische kring antwerpen vzw Oprichtingsdatum : 11 mei 1963 Statuten.. nr. 9925, B.S Zetel. mmeganckstraat 26, Antwerpen BTW-nummer Wettelijk depot : Kon. Bib België BD 3343 Verschijninqsdata maandelijks behalve in juli en augustu s Redakteur en verantwoordelijkeuitgever H DILLEN. Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk. fotokopie, mikrofilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van d e uitgeve r Betalinge n Belgie kontributie : bankrekening andere betalingen : bankrekening of postrekening Nederland alle betalingen : girorekening (NL) (betalingen in gulden). Al deze rekeningen staan op naam van M K.A v.z.w.. Marialei 43, B-2900 Schote n NUTTIGE ADRESSE N * BALCK F., Rustoordlei 58, B-2930 Brasschaat. Tel Bestuurder. * BENDER H., Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem. Tel. en fax Bestuurder, sekretaris, ledenadministratie. * BENDER P., Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem. Tel. en fax Bestuurder, technische realisatie Geonieuws. * CORNELIS G., Schijfstraat 81, B-2020 Antwerpen. Tel Bestuurder, mineraal van de maand. jeugdwerkin g * DILLEN H., Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas Tel Redakteur Geonieuws. EMMERMANN A., Lobbesplein 12. B-2640 Mortsel Tel Werkgroep technische realisaties. * JENSEN J., Petrus Delenstraat 3, B-2390 Westmalle. Tel Bestuurder, ondervoorzitte r LOYENS R., Noorderveld 15, B-2960 Sint-Job-in-'t-GoorlBrecht. Tel Llitleendienst, werkgroep fluorescentie. * MAERTENS J.. Guido Gezellestraat 5, B-2540 Have. Tel Fax Ekskursies, werkgroep informatika, vindplaatsenkartoteek. * OP DE BEECK E.. L Weytensstraat 127, B-2900 Schoten. Tel Vergaderingen RVB. * PAUWELS M., Boskouter 70, B-2070 Burcht. Tel. en fax Samenaankoop. ROGIEST G.. Prins Kavellei 86 B-2930 Brasschaat. Tel * Bestuurder. public relation s SCHUYBROECK E., Karel de Vle straat 11, B-2030 Antwerpen. Tel Bibliotekaris * TAMBUYSER J. Jan Samijnlaan 37, B-2100 Deurne. Tel Determinatiedienst. * TAMBUYSER P. Surmerhuizerweg 23, NL-1744 JB Eenigenburg Tel Fax Werkgroep edeisteenkunde. * VAN GOETHEM L., Boterlaarbaan 225, B-2100 Deurne. Tel. en fax Werkgroepen. opvang nieuwe leden, kulturele raden, public relations. * VAN HEE P.. Marialei 43. B-2900 Schoten. Tel. en fax Bestuurder, voorzitter, koordinator beurzen en tentoonstellinge n * VAN HEE-SCHOENMAEKERS A.. Marialei 43, B-2900 Schoten Tel en fax Penningmeesteres. * VERCAMMEN A., Palmanshoevestraat 2 1, B-2610 Wilrilk Tel. en fax Exposantenadrninistratie Mineran t adres : mineral c d ds.n l [hierover verneemt U meer in een volgend nummer]

3 mka-kalende r Vrijdaq 1 september Vergadering in Sint-Job-in-'t-Goor (zie mededeling hieromtrent verder in dit numme r onder de rubriek MKA-nieuws), in het Kultuurcentrum Reinaert, Eikenlei 41 te 2128 Sint- Job-in-'t-Goor, om h. Twee voordrachten : 1. Eigen vondsten in de Mine de 1 1Et0e, Shaba, Zaire 2. Uraniumminerale n door de heer P. Van he e Vrijdaq 8 september Maandelijkse vergadering in zaal "OP-SINJOORKE" van de Vlaamse Jeugdherberg, Eric Sasselaan 2 te Antwerpen (d.i. langs de Singel/E17, tussen uitrit 4 en 5). Openbaa r vervoer : tram 2 of h gelegenheid tot transakties, identifikaties, tombola, afspraken voor privé - ekskursies, raadplegen van de biblioteek, uitleendienst of... gewoon ee n gezellig babbeltje... Als mineraal van de maand wordt deze maan d danburiet-)o( aangeboden (zie artikel verder in dit nummer) h Voordracht met dia's ove r Mineralen uit het kubische stelsel door de heren C.H. VAN AS en LJ. HEMMES De verschillende vormen, beginnend bij de eenvoudige hexaëder tot ingewikkeld e combinatievormen, worden aan de hand van bekende en minder bekende minerale n getoond. Ook onderwerpen als streping, groei, tweelingen komen aan bod, evenals ee n aantal pseudovormen. Titelpagina Mina "Manolita", Alumbres, Spanje. Uit de reeks "Las minas de La Union Y Portman". Tekening Dioni. Zie Geonieuws 19(3), 59 (1994) voor meer details. Geonieuws 20(7), september

4 Zaterdaq 9 september Vergadering van de werkgroep edelsteenkunde in het lokaal Ommeganckstraat 26 t e 2000 Antwerpen, van 9.30 tot h. Praktikumvergadering. Er is weer uitgebreid gelegenheid tot determineren en de nieuwste verworvenheden kunnen flink onder de loupe genomen worden. Vergeet nie t schrijfgerief, pincet, handboek en liefst ook wat stenen mee te brengen. Zaterdaq 16 september Geologische familie-uitstap naar de provincie NAMUR. In samenwerking met Prof. Dr. Jos Bouckaert (geoloog) stelt de MKA een geologischhistorische verkenning voor van het Carboon en het Devoon in de provincie Namur. We leren, luisterend naar de boeiende verteller Bouckaert, over de historische e n geologische geschiedenis van de Citadel van Namen men zijn steenkoolmijnen in he t Namuriaan, zijn moddervulkanen, zijn hangende tuinen en zijn fort. We rijden per auto stroomopwaarts langs de Maas, terug in de geologische tijd richtin g Dianant langs synclines en anticlines naar de voormalige kalksteengroeve te Bomel Hierna vervolgen we onze verkenning te Lustin/Tailfer en bezoeken daar de voormalig e ontginningen van odlytisch ijzer in kleikalksteen van het onder-frasniaan en d e gepensionneerde marmergroeve van Tailfer (nu een beschermde geologische site), in d e biostroom met kalksteen met lamellaire stromatoporen in het midden Frasniaan. Wil U t e weten komen wat de geologische vaktaal in de vorige zin betekent, dan moet U beslis t meegaan De uitstap gaat verder zuidwaarts langs o.a. de rots van Poilvache (Viseaan) (vergee t aan de heer Bouckaert niet te vragen naar de eraan verbonden legende), resultaat va n geologische 'overlapping', via de vallei van de Molignée naar de abdij van Maredsous. Hier nuttigen we een patersmiddagmaal en bezoeken de fossielen- en mineralenverzameling in het Centre Fournier (evenwel onder voorbehoud - er zijn ver-bouwingswerken aan de gang). In de namiddag leren we, voor zover de tijd ons toelaat. meer over de Rocher Bayard t e Dinant, verkennen we de administratieve grens tussen het Carboon en het Devoon t e Anseremme en de bekend-uit-schoolboeken-aardrijkskunde-syncline van Freyr t e Hastière Hopelijk hebt U begrepen dat er tijdens de geologische uitstap geen minerale n verzameld worden. Gebruikelijk kapmateriaal kan U dus voor één keer thuislaten. Klee d U wandel-sportief met de gebruikelijke Belgisch weer wind- en regenbescherming. Er wordt een bijdrage van 40 BEF per persoon gevraagd. Om praktische redenen worde n maximaal zes auto's met in totaal 15 deelnemers toegelaten en verzoeken wij U du s zoveel mogelijk samen te rijden. U kan Uw deelname aanmelden tot 10 september bij d e heer Johan MAERTENS (adres : zie binnenkaft). Indien de vraag tot deelname (te) groot is wordt de groep verdeeld en wordt de uitstap herhaald in 1996 (april 7). De ingeschreven deelnemers ontmoeten elkaar om 9.30 h op de citadel van Namur o p de grote parking voor het Théatre de Verdure Geonieuws 20(7), september 1995

5 Zaterdaq 23 september Vergadering van de jongerenwerking in het lokaal Ommeganckstraat 26 te Antwerpe n (achter de Zoo), van 9.30 tot h. Tijdens deze vergadering gaan we de vondsten van tijdens de vakantieperiode een s samen bekijken. Samen zullen we proberen je mineralen van een juiste naam t e voorzien. Als EXTRA zul je kunnen meereizen (met dia's natuurlijk) naar een mineraalrij k land. Welk land??? Kom maar eens lang s h uitwisselen van ervaringen, afspraken voor uitstappe n h determineren van je vakantievondsten en een diareeks over??? Zoals steeds mag je ook je geïntereseerde kameraden meebrengen! Zaterdag 14 oktober Verzameluitstap naar een kalksteengroeve bij Verviers, waar U vondsten ma g verwachten van (fluorescerende) calciet). Meer gedetailleerde informatie mag U verwachten in het oktobernummer van Geonieuws. Hou alvast de datum vrij I WX/CICI/1-ie/11-e 22tÓ'te/ieate/1Z, Grote keuze bergkristal Mount Ida, Arkansas, US A Zeldzame systematiek Mont-St-Hilaire, Québec, Canad a Kola, Siberië, Murum(skij), Oerai, Kazachstan enz. (GOS) Arizona, Arkansas, Ohio, Tennessee (USA ) Esthetische zeolieten : Poona, Nasik, Arangabad, Bombay (India ) apophylliet, gyroliet, mesoliet, okeniet, stilbiet, powellie t Nieuw I spectaculaire vondst van cavansiet (Whagoli mine ) Grote keuze geologische en mineralogische boeken. Katalogus op aanvraag. Handgemaakte zilveren juwelen, en Katchinas (Navajo-Indiaanse poppen ) Katalogus nu verkrijgbaar. GEONIC, Henricus Bracqstraat 10, B-9030 Gent (Mariakerke). Tel. 09/ Geonieuws 20(7), september

6 mka-nieuws Vereniqinq voor mineraloqie en paleontoloqie geïntegreerd in d e MKA vzw In februari 1995 werd door de heer Miel DANEELS, voorzitter van de VMP te Sint-Job-in- 't-goor, een brief gezonden aan de leden (ook ik was er lid) waarin hij te kennen gaf da t hij zich terugtrok als voorzitter. Erger was de mededeling dat er hoogst waarschijnlij k geen opvolger te verwachten was die zijn en/of andere bestuursfunkties zou overnemen. Deze brief stemde mij tot nadenken, temeer omdat mij tijdens de eerstvolgend e vergadering gevraagd werd waarom ik me niet kandidaat stelde ais voorzitter. Insiders weten dat dit laatste omwille van de MKA-statuten niet kan, zodat ik toen heel vaag ee n andere mogelijkheid voorstelde, nl. om de VMP om te vormen tot een werkgroep van d e MKA. Verdere gesprekken resulteerden in een plan dat op 7 april 1995 aan de!eden van d e VMP werd voorgesteld. Het voorste! zag eruit ais volgt (en werd ondertussen aanvaar d en geïmplementeerd ) De VMP wordt als vereniging geïntegreerd in de MKA als een "werkgroep". Dit houdt o.a. het volgende i n De leden van de vroegere VMP worden automatisch en gratis tot eind 1996 lid va n de MKA. Daarna wordt er lidgeld betaald aan de MKA, te kiezen tussen individuee l en gezinslidmaatschap. De organisatie van de ledenvergaderingen, de volledige ledenadministratie, de uitstappen enzovoort gebeurt vanaf nu door de MKA. Er zijn vanaf nu in principe elke maand twee ledenvergaderingen : één in Antwerpe n en één in Sint-Job. Beide vergaderingen zijn uiteraard voor alle MKA-leden (dus oo k ex-vmp-leden) toegankelijk. De aankondiging van alle aktiviteiten, dus ook die van de werkgroep Sint-Job (d e vroegere VMP dus) gebeurt via Geonieuws. Fossielenliefhebbers blijven aan hun trekken komen via voordrachten en uitstappen. De bestaande tijdschriftabonnementen blijven doorgaan en zullen naargelang va n de behoeften eventueel worden uitgebreid. De heer Herman REYNDERS zal als ko6rdinator voor Sint-Job fungeren (inmiddels heeft hij reeds deelgenomen aan een vergadering van het dagelijks bestuur) e n instaan voor de toegang tot de zaal en het ontvangen van de spreker Mevrouw Frieda REYNDERS zal, eventueel volgens een beurtrol, ervoor zorgen da t er vrijwilligers zijn om te helpen achter de toog. 9. De kassa van de vroegere VMP wordt integraal overgedragen aan de MKA. 10 De traditionele winterwandeling en het juni-feest van de VMP kan door eender welke groep vrijwilligers verder worden georganizeerd Geonieuws 20(7), september 1995

7 Voor de leden van de ex-vmp de volgende boodschap. Vanaf nu is U lid van de MKA. Hopelijk zal U buiten het feit dat U Geonieuws ontvangt eigenlijk niet veel verschil zie n t.o.v. voorheen, integendeel... U krijgt meer dan U kocht! U zult op de vergaderingen no g steeds Frans, Machteld, Etienne, Mia, Herman, Frieda, Miel, Yvette, Emmy, Manfred, Helma... ontmoeten, en mij natuurlijk ook. Ik zal er kunnen rondhangen zonder "voorzitte r in het kwadraat" te moeten spelen. Zoals Miel al schreef in zijn samenvatting van di e avond : indien er problemen zouden rijzen, echte of vermeende, dan zullen we trachte n deze in goede verstandhouding op te losse n Deze mededeling werd ook binnen de MKA zeer positief onthaald. Het is inderdaad ee n blijk van ver-trouwen dat U (VMP) ons heeft gegeven. Ik heet alle leden van de ex-vm P dan ook van harte welkom bij de MKA. [Paul Van hee] Verslaq van de Alqemene Verqaderinq qehouden op 10/02/199 5 Verslagvan de voorzitter over1994:zie verde r 1. Verkiezinge n De Heren Rogiest en Van hee waren ontslagnemend en herverkiesbaar. De Heer A. Vercamme n was ontslagnemend en stelde zich niet herverkiesbaar. De heer P. Bender stelde zich kandidaat voor een bestuursfunctie. Gezien het aantal kandidaten niet groter was dan het aantal mandate n was er geen stemming nodig. Het bestuur dankt langs deze weg De heer A. Vercammen voor zijn jarenlange inzet en toewijding. 2. Ledenbijdrag e Het bestuur heeft beslist de ledenbijdragen voor 1996 met te verhogen. 3. Financieel verslagover1993 Op voorstel van de commissarissen. de heren Troch en Smedts, werden de rekeningen over na zorgvuldige controle goedgekeurd. Ook het door de Raad van Bestuur voorgestelde budge t voor 1995 werd goedgekeurd. De cijfers zijn weergegeven in de tabel. P. Van hee H. Bender A. Van hee-schoenmaekers Voorzitter Secretaris Penningmeestere s Geonieuws 20(7), september

8 Budgettering = saldo irttrusten beheerskosten b a Í Nl Inerant Werkgroepe n Aankom toestellen Sekretaria at 5. ngefl 6 ;' Kwelt 7 > vergaderingen Ceor<ieuw s 1 0 Uitstappen 1 1 3elast.ísubsid a 13 e-x- aankopen 14 Lidgelden 15 Andere manifest, ' 6050 i M Riblioteek (alg. ) 21 3iblioteek (ti1dschr.) 22 J i3ibl ioteek (boeken) 30 Gez. aank. doosjes p.rrr. TOTALEN 11 tlrrt 30) NETTO RESULTAAT TOTALEN (INKL.. 0, 00, 00 SALDO PER " "` ? V Geonieuws 20(7), september 199 5

9 Jaaroverzichtover Inleiding Wie dacht dat de MKA na de reorganisatie van 1993 even ging rusten heeft het zeker mis No g nooit werden er zoveel vergaderingen gehouden, en was Minerant zo succesvol. De jaarresultate n bevestigen dit. Het bestuur blijft nog steeds zoeken naar een betere vestiging voor vergaderingen. Het is mijn s inziens nog niet zo dat we onze "vaste" vergaderplaats-stek hebben gevonden. Dat we uitstraling hebben toont de lijst met voordrachten die reden van onze vereniging bij zusterverenigingen hebben gehouden. Uitstraling die tot in Denemarken reikt, immers ee n Deense maakte er ons op attent dat de kleurenuitgave van Geonieuws een fout bevatt e 2. Lede n Het aantal [eden is dit jaar met een dertigtal toegenomen om een totaal te vormen van Personali a - Isabelle Warnier, dochter van Michel Warnier - standhouder op Minerant en lid van de A G.A. B (Liège), kwam om bij een auto-ongeval met vluchtmisdrijf. - P. Stessens lid van de MKA en van de Geologische Vereniging Limburg overleed eveneens. - Medelid Piet Van Broekhoven overleed tijdens zijn vakantie. - Joh Tavernier-Romijn, echtgenote van Gaston, een vroegere voorzitter van Nautilus, en lid voo r het leven bij MKA, wegens het in de prille beginjaren van de MKA schenken van ee n stencilmachine is ook in 1994 overleden. - Charles Van den Eynde, vader van Ria en schoonvader van Rik Dillen. iemand die in hee l Kontich bekend was als een zeer behulpzaam persoon, overleed eind 1994 na een korte ziekte. Hij was voor de MKA de man die er voor zorgde dat Geonieuws steeds op tijd werd gepost. Zelf s Rik werd af en toe met klem aangemaand voort te doen aan "zijn" boekje. 4. Vergaderinge n 41. Ledenvergaderinge n Er werden 9 ledenvergaderingen gehouden, telkens met minstens één lezing, voorafgegaan va n een ruiluurtje. De opkomst tijdens de vergaderingen lag tussen de 70 en Statutaire algemene vergaderin g Deze vond plaats op Het verslag kan U vinden in Geonieuws 19 (6), Lezinge n De lezingen gehouden tijdens de ledenvergaderingen behandelden uitvoerig de volgend e onderwerpe n Jan : Canada : droomparadijs voor mineralenverzamelaars (G. Claeys). Feb : Statutaire vergadering. Mrt : Alles wat U wilde weten over Gips (R. Loyens). Apr : Mineralenkwis (L. Van Goethem). Basaltzuilen in de Ardèche (F. Quadens). Jun : Het Zuid-Westen van de V.S. : een mineralogisch - geologische rondreis (H. Pelckmans). Sep : 1. Verlichtingsapparatuur voor makrofotografie, demonstratie (P. de Groot). 2. Herkimer Diamonds (K. Van de Moortel). Geonieuws 20(7), september

10 3. Impressies over Otto Von Gdricke en een trip door het Thuringer Wald (P. Van hee). Okt Rariteitenfluokabinet of een kleurige tocht door UJV-land (A. Emmerman). Nov 1. Mineralogische musea in de V.S. (R. Dillen). 2. Het mineraal IJs, vindplaats cumutonimbus (A. Emmerman). Dec : De groeve Clara in het Zwarte Woud (E. Van der Meersche) Mineralen vandemaand Er werden 9 mineralen aangeboden tijdens de vergaderingen. Er waren dit jaar geen mild e schenkingen, wel een aanbod tussen goedkoop en relatief duur. De grootte van de stukke n varieerde tussen micromount en handstukken. Deze mineralen werden in Geonieuws uitvoeri g beschreven. De aangeboden mineralen waren : Jan roze albiet, Canad a Feb : toermalijn, Brazili ë Mrt beryl, Madagasca r Apr gormaniet, Canad a Jun. fantoomkwarts, Madagasca r Sep : jarnesoniet. Roemeni ë Okt goud, Tschechi ë Nov anthophylliet, Tschechi ë Dec molybdeniet, Tschechi ë 4.5. Raadvan Bestuu r De raad van bestuur vergaderde twee maal formeel. Het aantal informele vergaderingen pe r telefoon is echter niet te tellen geweest, we zullen nog wel eens een eigen stel vergaderlijne n moeten aanvragen (?). Ook het vergaderen per fax deed zijn intrede Werkgroepen, Edelsteenkund e De volgende onderwerpen kwamen ter sprake tijdens de maandvergaderingen van de werkgroe p edelsteenkunde Ja n Feb Mr t Apr : Me i Ju n Se p Ok t Nov : Dec : Stenen zetten (J. Relecom). Practicum. Chemische formules (R. Hofkens). Microscopie in het edelsteenkundig onderzoek (J. HOfeld). Hoort een edelsteen thuis in een sieraad? (T. Goossens). Charoiet (J. Kerstens). Practicum. Hoort een edelsteen thuis i n een sieraad? (vervolg) (T. Goossens). Practicum. Jade (A. Van Wassenhoven) Jongerenwerkin g De jeugdverantwoordelijken organiseerden enkele vergaderingen voor de jeugd, van 7 tot 77 jaar. Een waarachtig kursusboek werd samengesteld door jongeren-kursus-leider G. Cornelis. ee n aanbeveling, ook voor die boven de 20 jaa r Behandelde thema's waren : Feb : Organisatie van een kaptocht. Mrt : Reinigen van mineralen. Apr : Dia safari door België. Oct. Vorming en voorkomen van mineralen Geonieuws 20(7), september 1995

11 Belgische Minerale n Tussen pot en pint. deskundigen noemen dit informeel vergaderen of "sapzieveren" is d e algemene trend bij deze groep. Wat niet belet dat deze mensen regelmatig zeer interessant e vondsten weten te bemachtigen en te bespreken Fluorescenti e Deze werkgroep vergaderde 4 maal ten huize van de leden, M. Seykens, J. Maertens en P. Van Hooi, dit in samenwerking met de FMS. Volgende thema's werden naar voor gebrach t Jan : Fluorescentie, hoe en wat verzamelen (R. Loyens). Apr : Onderzoek met LG en KG fluorescentie lampen van de verzameling van J. Maertens. Mei : Algemene vergadering samen met het FMS. Algemeenheden over fluorescentie in d e mineralogie. Nov 't Rariteitenfluokabinet (A. Emmerman ) Verder werden er nog 2 werkvergaderingen gehouden (op 26-juni-1994 en op 30-augustus-1994 ) in het KBIN (Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen) waar onze leden nog steed s bezig zijn met het opstellen van een inventaris van alle fluorescerende mineralen in alle schuive n die de afdeling mineralogie van het Instituut bezit! Verder verscheen er van de hand van R. Loyens een artikel over fluorescentie in het Frans e tijdschrift "Minéraux et Fossiles", 6 bladzijden groot met 7 kleurenfoto's Excursie s Er werden een 4-tal uitstappen door de MKA georganiseerd naar de volgende vindplaatsen : 16 apr 1994 Mont sur Marchienne en Landelie s 18 jun 1994 Sclay n 17 sep 1994 Antoin g 15 okt 1994 Vielsalm + een tweede vindplaats in de omgeving. 5. Mineran t Minerant, op 7 en 8 mei, zorgde er weer voor dat de Handelsbeurs voor 2 dagen volliep. Qu a standhouders was alles volzet met ongeveer 350 lopende meter tafel verhuurd aan ongeveer 10 0 standhouders, verdeeld over 11 nationaliteiten. België, Duitsland, Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Polen, Tsjechoslowakije, Roemenië, GOS, Groot-Brittannië en Italië zorgden voor d e internationale verdeling. Een telling uitgevoerd op verschillende tijdstippen laat vermoeden dat er gedurende die 2 dage n tussen en bezoekers over de vloer van de Handelsbeurs "geschuifeld" hebben. En de financiën van de MKA werden er ruim ,- BEF gezonder van. Zoals gewoonlijk was er weerom veel animatie aan de 'bar', gerund door onze nu al vaste ploe g met vrijwilligers. Aan allen dank voor de prima medewerking. 6. Tentoonstellinqe n Er was tijdens Minerant een beperkte didactische tentoonstelling en een afzonderlijk e identifikatiestand voor edelstenen. Wie zijn edelsteen wou of durfde laten keuren kon daar terecht. Een tijdelijk "permanente" tentoonstelling (al meer dan 2 jaar) werd door P. Van hee opgesteld bij de firma ICI. En in Enschede was er op 13 nov 1994 een tentoonstellingsstand opgericht door R. Loyens me t als thema, wat dacht U, fluorescentie. Geonieuws 20(7), september

12 7. Geonieuws Dit jaar zorgde redacteur R. Dillen en zijn crew ervoor dat Geonieuws, met 10 nummers, 208 blz. en 20 redactionele artikels, steeds goed op tijd aan de leden werd bezorgd. 8. Dienstverleninge n 8.1. Bibliothee k De bibliotheek werd in september 1993, eindelijk, heropend en begint stilaan terug te "draaien " zoals het hoort. Al is de ruimte niet optimaal en zijn het kasten met veeeeel deuren, het is in ieder geva l werkzaam. Al vermoed ik dat Man Schuybroek heimwee heeft naar de catacomben van de HB K (?? ) 8.2. Apparatendiens t Het uitlenen van apparaten, dienst onder leiding van R. Loyens draait letterlijk op volle toeren. He t gevolg is dat enkele nieuwe investeringen zijn gedaan. Een nieuwe steenbreker en 2 geigertellers zijn de nieuwste aanwinsten Samenaankoop Zoals vorig jaar heeft Mario deze dienst secuur waargenomen Adressenbestand Minerant Het adressenbestand werd zoals de vorige jaren aangepast met de nieuwste gegevens vergaar d door het houden van de gratis tombola's tijdens Minerant. Voor Minerant 94 werd het bestan d omgezet om de adressen rechtstreeks af te drukken op de uitnodigingskaarten. Dit vooral om tij d te winnen. m dezelfde reden werd gebruik gemaakt van een voorgedrukte-poststempel. 9. Externe relatie s 9.1. Andere vereniginge n Het is stilaan traditie dat leden van de MKA veel gevraagd worden als sprekers bij gelijkaardig e verenigingen zelfs bij de Universiteit. De lijst is dit jaar indrukwekkend : 04/02/94 VMP, St. Job Zillertal, H. & P. Bende r 21/02/94 ACAM, Den Haan Zillertal. H. & P. Bende r 04/03/94 VMP, St. Job Gips, R. Loyen s 21/03/94 GEA, De Kempen Madeira, L. Van Goethe m 04/03/94 ACAM, Den Haan Lanzarote, P. Van de Veld e 01/04/94 VMP, St. Job Deelname aan vrij Forum, P. Van he e 09/04/94 Geol. Ver. Limburg Franklin Sterling Hill, P. Van he e??i??194 ACAM, Schoten Gips, R. Loyen s 15/04/94 ACAM, Den Haan Belgische Mineralen, L. Van Goethe m 18/05/94 GEODE, Zwijndrecht (NL) Vindplaatsen in België, L. Van Goethe m 04/08/94 Geol. Ver. Limburg Mineralen reinigen, R. Dille n 24/08/94 ACAM, Den Haan Gips, R. Loyen s 21/09/94 GEODE, Zwijndrecht (NL) Franklin Sterling Hill, P. Van he e?? ACAM, Schoten Mineralen uit Engeland, J. Bastiaen s 15/12/94 UIA, winterschool Cursus Mineralogie, P. Van hee Geonieuws 20(7), september 199 5

13 92. Culturele rade n De MKA, aangesloten bij de culturele raad van de Provincie Antwerpen, mocht een subsidie va n ,- BEF ontvangen, waarvoor onze dank. De MKA blijft eveneens nog steeds aangesloten bij het Kontaktkomitee van de Kringen voo r Natuurstudie en Natuurbehoud'. Wij maken gretig gebruik van het lokaal, Ommeganckstraat 26. Antwerpen. a rato van twee zaterdagen per maand en twee zondagen per jaar voor d e vergaderingen van de RVB Ander e We mogen de Stad Antwerpen niet vergeten. De MKA dankt hierbij de Stad Antwerpen voor d e medewerking die zij telkens, als vereniging, ontvangt, onder andere ter gelegenheid van Minerant. De MKA dankt ook het personeel en de directie van den Vlaamse Jeugdherbergcentrale waar w e maandelijks mogen vergaderen. 10. Beslui t De leden en het bestuur van de MKA hebben dit jaar zeker niet stil gezeten. Een jaar waarin Minerant weerom zeer succesvol was. Het bestuur zal voor de toekomst de dienstverlening naar de leden toe, in al zijn facetten, no g trachten te verbeteren. Samenvattinq verslaq raad van bestuur - 12 maart Samenstelling bestuur De bestuursfuncties worden als volgt toegewezen : voorzitter : P. Van hee, ondervoorzitter : J. Jensen, secretaris : H. Bender. Wegens zijn gezondheidstoestand geeft G. Rogiest er de voorkeur aan niet opnieuw ondervoorzitter te worden. 2. Vereniging Mineralogie Paleontologie (St Job ) M. Daneels wenst zich als voorzitter van VMP terug te trekken. Aangezien er geen opvolge r kan gevonden worden, is de kans groot dat deze vereniging zal ophouden te bestaan PV H heeft het voorstel gelanceerd de VMP als werkgroep in de MKA op te nemen. De MKAbestuurders hebben geen bezwaren tegen dit voorstel. Het moet nog wel bij VMP besproken worden. 3. Urania PVH, JM en HB hebben een bezoek gebracht aan Urania (Hove) ivm een mogelijkheid voo r de MKA om hier een vaste stek te bekomen. Het volledige dagelijkse bestuur zal een bezoe k brengen aan Urania alvorens een definitieve beslissing zal genomen worden. 4. Varia GC zal de taak van "Mineraal van de maand" overnemen van PB. P. Van hee H. Bender Geonieuws 20(7), september

14 Samenvatting verslaq dagelijks bestuur - 12 maart VMP PVH licht de toestand toe : zie verslag raad van bestuur. 2. Urania PVH licht de toestand toe : zie verslag raad van bestuur. 3. Minerant 95 Reeds geruime tijd volzet : 360m ; reeds 120m geweigerd! 4. Geonieuws Het uitbrengen van een kleurengeonieuws over Belgische mineralen wordt uitgesteld to t De thematische 20-jaar Geonieuws index zal als decembernummer verschijnen. 5. Varia HD stelt voor los van de vergaderingen een tweedelige cursus op te starten (1 : basischemie, II : chemische mineralogie). P. Van hee H. Bender Samenvatting verslaq Raad van Bestuur/Dagelijks Bestuur april Het dagelijks bestuur brengt een werkbezoek aan Urania en wordt ontvangen door de here n W. Hamelinck en M. Van den Broeck. De verschillende lokalen worden bezocht en d e mogelijkheden besproken. Naar aanleiding van dit bezoek heeft de voorzitter een hel e bundel reacties ontvangen ter voorbereiding van de vergadering van 1 mei P. Van hee H. Bender Samenvattinq verslaq Raad van BestuurlDagelijks Bestuur - 1 me i Lokalen Urania,Hove De algemene tendens na het werkbezoek van 18 april MKA moet grote uitgaven doe n (stoelen, tafels, bib-kasten) om te kunnen starten. Er is geen lange termijn garantie. Ee n echte eigen stek is dit dus niet. Daarenboven zijn er praktische problemen zoals opbergruimte voor tafels en stoelen, "vrijwilligers" om deze meubelen te plaatsen en terug op t e bergen, vergaderen in een echte tumzaal, slechte verbinding met openbaar vervoer. Conclusie : PVH schrijft een brief aan de voorzitter van Urania om hem voor het aanbod t e bedanken. Dit sluit niet uit dat MKA bij sommige gelegenheden Urania kan helpen met bijv. een tijdelijke tentoonstelling Geonieuws 20(7), september 1995

15 PVH zal nagaan of een aantal nadelen van de Jeugdherberg kunnen verholpen worde n (licht, gordijnen, vaste klankinstallatie, roldeuren voor bib-kasten,. }. Handelsbeurs : over "enkele" jaren komt een inbraakveilig lokaal vrij, dat als vergaderlokaa l voor werkgroepen, annex archief voor de bibliotheek zou kunnen dienen. 2. VMPSt. Job De leden van VMP hebben unaniem de beslissing goedgekeurd om binnen de MKA d e aktiviteiten in St. Job verder te zetten. H Reynders wordt de kontaktpersoon (en lid dagelijk s bestuur). HB zorgt voor de ledenadministratie. LVG zorgt voor de voordrachten. De vergadering in St. Job blijft op de eerste vrijdag van september t/m juni in het lokaal Reinaart. Geonieuws zal een week vroeger verstuurd warden. Kaptochten worden door MKA georganiseerd. Alle VMP-leden worden vanaf 1 september 1995 MKA-lid. In beperkte mate zulle n aktiviteiten i.v.m. fossielen een exclusief St. Job-karakter hebben. De bibliotheek van St. Jo b blijft behouden. De kas van VMP wordt overgedragen aan MKA. Als compensatie zijn de huidige VMP-ers die geen lid zijn van MKA lid van MKA tot einde Wie wel lid is va n beide verenigingen bespaart het VMP-lidgeld voor Minerant Enkele praktische punten voor de organisatie worden overlopen. P. Van hee P. Bender Drukfouten in Geonieuws... In het themanummer over Kipushi (20(5), mei 1995) op p. 100 is het onderschrift va n figuur 8 volkomen fout. Het gaat om een synthetisch briartietkristal (naar Ottenberghs e n Goethals, 1972). Zoals trouwens verder uit de tekst blijkt werd briartiet tot nu toe nooit i n de natuur als idiomorfe kristallen gevonden. Sorry. En in het juninummer werd op p. 123 beweerd dat de MKA 320 BEF inkomgeld zo u hebben gevraagd voor Minerant... dat was natuurlijk 20 BEF 1 "I1 Professore", Andrea TRAVAGLINI overlede n Onlangs overleed in Italië Andrea TRAVAGLINI, de bezieler en uitgever van het tijdschrif t Notiziario di Mineralogia e Paleontologia. De familie van de overledene stelt het tijdschrif t ter beschikking van wie het wil voortzetten. Zij vrezen echter dat ook de Notiziario te r ziele zal gaan. Waarschijnlijk is dit dus weer een mineralogisch tijdschrift dat verdwijnt. Voor wie geïnteresseerd is : alle nummers (van nr. 30 tot nr. 82) zijn nog verkrijgbaar bi j de familie, die ze voor een spotprijs van de hand doet. De inhoud van de Notiziario ka n U bekijken in de bibliotheek, want de MKA heeft de komplete kollektie. Geïnteresseerde n kunnen rechtstreeks bestellen bij Mevr. Bice SPADELLINI v. TRAVAGLINI, Vi a Maroncelli 7, RICCIONE. Geonieuws 20(7), september

16 Samenaankoo p Hieronder vindt U de lijst van voorradige Jousi-doosjes, kit en plexi-staandertjes. Klein e hoeveelheden kunnen direkt op elke maandvergadering worden meegenomen, groter e hoeveelheden bestelt U best op voorhand. Daartoe kan U zich wenden tot de heer Mari o PAUWELS, Boskouter 70 te B-2070 Burcht Tel. en fax 03/ kade binnenafmetingen prijs per stuk S BEF 2 54 X rem S X 54 X 29 mm 21 BEF S785 76X54X54mrri 25 BEF X76X29mm 30 BE F $7885 ;78X76XB9mm 40 BEF X45X48mm 22 BE F kit plexi-staander s Personali a Op 7 juli 1995 vierden Bertha en René TANNER hun vijftigste huwelijksverjaardag. Alle andere MKA-leden feliciteren hen van harte en wensen hen nog vele jaren same n toe Dit jaar wordt er blijkbaar nogal wat gejubileerd : Annie en Paul VAN HEE vieren dit jaa r hun vijfentwintigjarig huwelijksjubileum. Daarenboven werd Paul ook dit jaar vijfti g jaar Heel wat redenen dus om uitgebreid te vieren... wat ook gebeurd e 1 52 Geonieuws 20(7), september 1995

17 beurzen en tentoonstellingen OS BRUSSEL.. Museum Autoworld, Jubelpark_ Beurs (M E-J-E)_ 10 :18 h,2 ; De heer Roger LEEMANS, Felix Delhas$estraat36, B-1060 Brussel, Tel. k / NL AMERSFOORT De Flint, T Coninckstraat h. Beurs B BERNISSART (Henegouwen). Hal! Omnisports du Préau h. Beurs (M-F). Info. Cercle Géol. du Hainaut, Anue des Ornes 16, 7020 Nimy. Tel D BONN. Stadthalle Bad-Godesberg, Koblenzerstrasse 80. Beurs (M-J-F-E) D NEUBULACH. Festhalle h. Beurs (M) D HANNOVER. Burgerhaus Hannover-Misburg, Seckbruchstr h. "Mini "-beurs D HERDORF Knappensaal h. Beurs (M) tent. Siegerland A SAALFELDEN Festsaal h UK SOUTHAMPTON. The Avenue Hall, The Avenue h. Beurs (M-F) CH WIL SG. Tonhalle Wil, Tonhallestr. 29. Beurs (M) h F L'ORIENT (56). Salie Cosmao Dumaoir. Beurs (M-F) D HEIDELBERG. StadthallelKongresshaus /11-17 h Beurs (M) F AVANTON 1POITIERS (86). Ruilbeur s F MULHOUSE-BOURTZWILLER (68). Salie de gymnastique, rue de Mittelwihr. Beurs D KIEL. Kieler Schloss, Wall h. Beurs (M-F-J-E) K KOPENHAGEN. AB-Halle h. Beurs (M-F) NL NIJMEGEN. Jan Massing Hal, Nw. Dukenburgseweg h. Beurs D AUGSBURG. Aula des Reischlesen Wirtschaftsschule, Alter Postweg 86a (bij Messe) h. Beurs (M) D BAD HOMBURG.VHS, Elisabethenstr h. Beurs (M-F) CHEMNITZ. Veranstaltungszentrum FORUM, Bruckenstr h. Beurs (M-F-J-E) D DARMSTADTIEBERSTADT. Ernst-Ludwig-Saai h Beurs (M-F ) A EISENERZ. Stadtsaal 9-16 h D INGOLSTADT_ Stadttheater h. Beurs (M-F) A LIENZ. Volkshaus Beda-Webergasse h. Beurs (M) D SIEGEN. Siegerlandhalle h. Beurs (M) VARESE. Ruilbeurs (M-F) USA DENVER. Holiday Inn enver North h. Beurs tentoonstelling over calciet (me t ook een kast met Belgische calcieten, verzorgd door P. Tambuyser) A EISENSTADT.Georgihalle, Kasernenstrasse 9a h. Beurs (M) INSBACH. Gemeindehalle h. Beurs (M-F) D V1LLINGEN-SCHWENNINGEN. Messegelánde h. Beurs (M-F) CH LUGANO Palazzo dei Congressi. Beurs h F TOURNEFEUILLE (31). Beurs (M-F) D BREMEN-VEGESACK. G.-Heinemann-Burgerhaus, Kirchheide 49. Beurs (M-F) D HANNOVER. Cpngress-Zentrum, Theodor-Heuss-Platz h. Beurs (M-F-J-E) D RENDSBURG. Nordmarkhalle, Willy-Brandt-Platz h. Beurs (M-F ) F GRANDE-SYNTHE (59). Ruilbeurs (M-F) E GRIONS-ST. FELIU DE BUIXALLEU h. MM-beurs NL DEN BOSCH. Brabanthallen h. Beurs D MARPINGEN-SAAR. Aula der Gesamtschule. Beurs (M) CREMONA. Micromounts-ruilbeurs. Centro "ITIS" Tarriani VOLPIANO. Scuola Materna Elementari, Via Trieste. Ruilbeurs (M) CH ST. GALLEN. SVSM-Tagung, met diverse aktiviteiten en ekskursies D IDAR-OBERSTEIN. Edelsteenbeurs NL DEN HAAG Nederlands Congresgebouw h. Beurs (M) D HAGEN Stadthalle, Wasserloses Tal h Beurs (M-F-J-E). Geonieuws 20(7), september

18 F PESSAC (33). Salie Le Royal. Beurs (M-F-E) F SOISSONS (02). Ruilbeurs F CHALON-SUR-SAONE (71). Parc des Expositions. Beurs (M-F) A WIEN. Albert-Sever-Saal, Schumeierplatz h. Beurs, tent. Griekse mineralen MILAAN. Cascina Grande di Rozzano. Ruilbeurs LUCCA. Palazzetto dello Sport. Beurs (M-F) MERANO. Vereinshaus di Tirolo. saia Raiffeisen. Beurs (M) F TONNERRE. Salie Polyvalente h. Beurs (M-F) ARNSBERG. Kulturzentrum (Neheim-Husten), Berliner Platz h. Beurs (M-F) GERA. Klubzentrum "Gamma". Heinrichstr h. Beurs (M-F) ; tent. "agaat" DRESDEN. Festsaal TU Dresden, Dulferstr h. Beurs (M-F) MERANO. Vereinshaus Dorf Tirol h. Beurs (M) K NAESTVED. Naestved Hal h. Beurs (M-F) CLAUSTHAL-ZELLERFELD. Stadthalle. Beurs (M-F) NURNBERG.. Meistersingerhalle h. Beurs (M-F) CH LANDQUART h. Beurs (M-E) F COLMAR (68). Salie des Catherinettes. Beurs (M-F) F TROYES-SAINT-JULIEN (10). Salie des fëtes de Saint-Julien les Villas. Beurs (M-F-E ) F BLOIS (41). Hall aux Grains de Blois. Beurs (M-F-E) F SAINT-GEORGES-DES-COTEAUX (17). Beurs (M-F) D DUSSELDORF. Robert-Schumann-Saa i, Ehrenhof 4a,(tegenover Rheinterassen) h. Beurs (M-F-J-E) H SIOFOK. Krudy Gyula Szakkozépiskola, Koch R. Str. 8. Beurs (M) D AUGSBURG. Kongresshaile h. Beurs (M-F) A BRUCK AID MUR. Eduard-Schwarz-Haus. Schillerstr h. Beurs (M) D GIESSEN. Kongresshalle. Berliner Platz h. Beurs (M-J-F-E) D KORBACH. Stadthalle h. Beurs (M-F), tent. "Grube Christiane, Adorf' A MELK. Gasthaf Wachauer Hof, Wiener Str h. Beurs (M, géén J). 1i 13 OF HAAN. 111e beurs rmh iet ama", ingericht door ACAM. Hotel A drltai, Kor i lijk an 34. D ',pan 10 tot 1 * 1ntormaltiie:` Mevratru*>, SWA N N- AN N Hoge Ka 73 F BASSCHAAT NL ROTTERDAM-IJSSELMONDE. Micromountbeurs. I n of BOTTROP. Museum Quadrat Am Stadtgarten h Ruilbeurs (M) GOS ST -PETERSBURG h Beurs (M-F-J-E) F L'ARBRESLE (69). Salie des Fétes, route de Paris. Beurs (M-F-E) F THIONVILLE (57). Salie Jean Burger. Théátre Municipal de Thionville. Beurs (M-F) F WASQUEHAL (59) (bij Lille). Salie du Centre, rue Victor Hugo. Beurs (M-F) F NANTES (44). Parc de Ia Beaujoire, Grand Palais. Beurs (M-F) F FONTAINEBLEAU (77). Salie des Elections. Beurs (M-F) UK BAKEWELL (Derbyshire). Ruilbeurs A WIEN (Rudolfsheim). Haus der Begegnung, Schwendergasse h. Beurs (M) D DREIEICH. Burgerhaus Sprendlingen h SCANDICCI (Fl). Beurs (M-F) BG SOFIA. Nationaal museum "Aarde en mensen", Tscherni Vrach Boul 4 Beurs (M) ULM. Donauhalie h. Beurs (M-F) _ WIESBADEN. Rhein-Main-Halle, Rheinstrasse h Beurs (M-F-J-E) DARMSTADT Orangerie, Bessunger Strasse h. Beurs (M-F ) GROSSENLUDER (Fulda). Burgerhaus h. Beurs (M-F) A INNSBRUCK Gasthof "Sandwirt am Inn Reichenauer STr. 151 (Innbrucke( 9-16 h Beurs (M), tent. alpiene mineralen D KERPEN. Jahnhalle, Rathaus h. Beurs (M-F) NEUENRADE. Hotel Kaisergarten h. Beurs (M-F) OBERTSHAUSEN. Burgerhaus h. Beurs WALDKRAIBURG. Haus der Vereine h Beurs (M-F ) NL BREDA. Sporthal DE HEERBAAN (tegenover Casino) h Beurs D FLOHA. Gaststdtte Fldhatal h. "Mini"-beurs (M) Geonieuws 20(7), september 1995

19 het mijnmuseum t e colfontaine-wasmes : een prachtig e herinnerin g aan de geschiedenis van de borinag e j. maerten s Alvorens mineralen te verzamelen i n de streek, bezocht de Mineralogische Kring Antwerpen een van d e weinige mijnmusea die de nochtan s rijke belgische ondergrondse geschiedenis tracht te bewaren voo r de wereld. Bijna vijftien MKA leden verzamelden te Wasmes, niet ver van de prachtige historische mijnbouwsit e van Le Grand Hornu (daar moet u ook eens gaan wandelen!). Het museum ligt te midden van de voor - malige koolmijnondernemingen van "d'hornu en Wasmes". Wasmes zelf, ligt in het har t van de Borinage (ten westen van Mons) en kende een zeer actieve steenkoolnijverheid. De verleden tijd is hier letterlijk te interpreteren, want alle ondergronds e mijnbouwaktiviteiten eindigden nu al bijna 30 jaar geleden na een tweehonderdjarig e geschiedenis. Deze periode droeg niet alleen bij tot de industriële ontwikkeling va n België maar had ook minder aangename aspecten. Ongure werkomstandigheden, vrouw- en kinderarbeid leidden tot ziekte, misère en doden. In Hornu-Wasmes stierve n op 25 september mijnwerkers. Van 1793 tot 1953 kwamen alleen al uit het dorp Wasmes 366 mijnwerkers nooit meer boven. In La Grande Veine (De Grote Mijnader ) verloren 33 mensen het leven in 1918 en 91 in 1919! Op 13 januari 1953 doodde d e ramp van Marcasse te Escauffiaux nog 17 mijnwerkers. Dat was het harde mijnleven! Om toekomstige ondergronders voor te bereiden op hun zware taak, werd reeds in een mijnschool letterlijk 'uitgebouwd'. In 1978 werd de school omgedoopt tot ee n mijnmuseum. Hierna beschrijven we onze waarnemingen en indrukken. Al van bij de toegang, van het onopvallend gelegen museum. vallen enkele mijnrekonstrukties op : 1. doorsnede van een mijngang met eenvoudige houten stutte n 2. maquette van activiteiten op de mijnbode m Geonreuws 20(7), september

20 3. doorsnede van een werkfront met hoogte van 40 cm tot 160 c m 4. doorsnede van een mijngang op ware grootte met metalen stutten (gebruikt na d e tweede wereldoorlog} met leiding ("canard" genoemd} waarlangs de voor he t overleven van de mijnwerkers noodzakelijke lucht werd aangevoerd. 5. robot: stutapparaat, gebruikt door de gangbouwers tijdens het uitgraven van d e fronten. Het toestel ondersteunde de zoldering alvorens de stutten geplaatst werden. 6. foto's van mijnbouwaktiviteiten. We wandelen verder naar de volgende grote zaal met : Een verticale doorsnede van een koolmijn met : twee putten: een voor luchtaanvoer en koolextractie en een tweede voo r afvoer van vochtige en vervuilde luch t - hoofdmijngangen : horizontaal gegraven pijpen tot 4 à 5 km lan g werkfronten : volgens de koolader : bijna steeds schuin tot verticaal omhoog en 250 tot 300 meter lan g Diverse gereedschappen : houweel, boren, drilhamer, boormachine, boorstan g Werkuitrustin g Rond 1950, werd een "veiligheidscommissie" opgericht die bijdroeg tot enige ver - lichting van het zware werk van de koolmijnwerker. Zo zien we : stofmaskers uitrusting door redders gebruikt na ongevalle n helm met elektrisch lich t knie- en beenbeschermers, veiligheidsschoenen, handschoe n Foto's en documenten vertellen stil hun verhaa l Steenkool en zijn verschillende toepassinge n Veel uitleg over de toepassing van steenkool hebben we niet meer nodig. Steenkool verdwijnt wel langzaam uit onze privé omgeving en wordt vervange n door andere fossiele brandstoffen zoals huisbrandolie, petroleum en aardgas o f door elektriciteit (gedeeltelijk opgewekt door... buitenlandse steenkool i n krachtcentrales). We leren toch dat na de behandeling in een sorteer-wasbekken men va n steenkool tot wel 3000 nevenprodukten kan afleiden Geonieuws 20(7), september 1995

21 Tentoon stelling ska s t Hierin liggen diverse lamptypes, mijngasdetectoren, explosievenuitrustin g Kabels in staaldraad die de liftkooien trokken (vroeger waren het hennepkoorden ) 8. Een volledig mijnwerkerspa k 9. Kaart van de Borinag e In 1945 waren er nog 22 steenkoolontginningen actief in een straal van 6 km me t aanverwante nijverheden zoals kabelmakerijen, schoenmakers (leerbewerking), mechaniek- en electriciteitswerkplaatsen, Dit stelde tot mensen te werk. Wanneer we de tentoonstellingsruimten verlaten dalen we af in een op ware grootte nagebouwde ondergrondse mijngang (enkele honderden meter lang ) De - toegang via een steil afgraaffron t - voorstelling van een schraapinstallati e - schudgoot die het afgegraven materiaal naar de wagentjes breng t - werkfront van een mijngang in uitgravin g - diverse soorten stutkonstrukties : houtwerk, schoren en metalen kader s - kop van een werkfront in de nauwe ade r maken van deze reconstructie een waarachtige ondergrondse steenkoolmijn. Minder vermoeid dan de mijnwerkers na een zware werkdag, zoeken we bovengrond s terug het daglicht op en spoelen het mijnstof weg in het cafetaria van het museum. Na het nuttigen van boterhammen en dergelijke aldaar, werd er nog hard gewerkt in ee n openlucht kalksteengroeve nabij Antoing. Resultaten hiervan verschenen eerder i n Geonieuws. Deze beschrijving kan - hopelijk nog actueel - dienen als nederlandstalige gids bij he t bezoek aan dit buitengewoon en onvergetelijk bewijs van het verleden van de Borinage. Het Musée de la Mine is : PAf S 4- OUSSu AUTOROUTE SOR11E DE S.CHISLAI N DIRECTION H7RN U 1 GRAN D HORN U BRUXELLE S MONS toegankelijk van maanda g tot vrijdag van 9u tot 15 u ook geopend op afspraa k op zaterdag gelegen in de rue du Pon t d'arcole 14 : 7200 Wasmes- Calfontain e telefonisch bereikbaar vi a het nummer MUSfE GOLF NTA1NE WASME S Geonieuws 20(7). september

22 mineraal van de maan d danburiet h. pelckman s Inleiding en historie k Studiemateriaal afkomstig van Danbury, Connecticut, USA (zie fig. 1), werd voor he t eerst beschreven door SHEPARD in 1839 als danburiet. Het mineraal is een typisc h voorbeeld van de ontdekkingsgeschiedenis van vele silikaten. Vermits de aanwezighei d van het element boor in dit silikaat pas veel later aangetoond werd (ERNI, 1850), liet ee n volledige beschrijving van dit mineraal jaren op zich wachten. In 1853 publiceerde n SMITH & BRUSH de correcte chemische analyseresultaten. Maar het duurde nog tot 1880 voor DANA & BRUSH, aan de hand van goed uitgekristalliseerd materiaal va n Russell, New York, USA, de fysische en kristallografische kenmerken terdege konde n beschrijven. Danburiet komt in diverse mineraalparageneses voor (zie Ontstaan). Toch komt he t mineraal niet zo frekwent voor. Daarenboven zijn slechts de goed uitgekristalliseerd e specimens van belang voor de meeste verzamelaars. Fysische eigenschappe n habitus : prismatische kristallen, ook massief, korrelig (zie Knstallografische kenmerken ) kleur : kleurloos, wit, bleek roos, licht- tot donkergeel, gelig bruin, bruin, soms groenig doo r insluitsel s doorzichtig tot doorschijnend, glasglan s kleurloze streepkleu r hardheid 7 n,, 1,6303, nf, 1,6332, n-, 1,636 0 dichtheid 2,97 tot 3,02 (gemeten), 2,995 bereken d splijting volgens {001} zeer onduidelij k schelpvormige breuk, broos thermomuminescentie (d.i. luminescentie door verhitting), waarbij het roodachtig lich t uitstraalt. Figuur 1. Geidealiseerde danburietknstallen voorzien van de meest voorkomende kristalvlakken en -indices (naa r HOCHLEITNER & WEISS, 1993) Geonieuws 20(7), september 1995

23 Kristallografische kenmerken orthorhombisch, 21m 21m 21m. - morfologische assenverhoudingen : a :b :c: 0,544 :1 :0,48. De kristallen zijn meestal prismatisch volgens de c-as en hebben een ruitvormige doorsnede. Vaak zijn ze beitelvormig beeindigd door het ontbreken van het {001}-vlakje. De vlakken di e het prismalichaam begrenzen zijn meestal {100}, {210}, {110} en {010}. Vee l voorkomende topvlakken zijn {212}, {111}, {011}, en {201} (zie fig. 2). De vertikale strepin g op de prismavlakken is vrij typerend. GOLDSCHMIDT (1916) vermeldt in zijn Atlas der Krystallformen zo'n 49 verschillend e kristalvlakken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de kristallen er vaak "complex " uitzien (zie fig. 3). Tweelingen van dit mineraal werden tot hiertoe nog niet beschreven. Topaas, dat mede door zijn prismatische habitus sterk gelijkt op danburiet, verraadt zic h echter door zijn perfecte splijtvlakken volgens {001}. Chemische kenmerke n Danburiet is een boorhoudend silikaat met als systematieknummer VIIIJ.8-2. De chemische formule is : CaB 2(Si0 4 ) 2 Uitgedrukt in gewichtsprocenten geeft dit CaO 22,8 % B203 28,4 % SiO 2 48,8% Onzuiverheden als Fe, Mn en Al (minder dan 1 gewichtsprocent) en Mg (minder dan 0, 4 gewichtsprocent) komen vaak voor. Het ontbindt niet in HCI, maar wordt er wel door aangetast. Het boor dat hierbij i n oplossing gaat kan aangetoond worden met curcumapapier (N.V.D.R - d.i papie r behandeld met een oplossing van curcumine ; bedenk dat het aantonen van boor minde r eenvoudig is dan het er op het eerste gezicht uitziet). Figuur 2. Een greep uit de meer complexe kristalvormen van danburiet. Deze kristallen komen va n Obira, Provincie Bungo. Japan (naar GOLDSCHMIDT. 1916). Geonieuws 20(7), september

24 Ontstaa n Danburiet kan op verschillende manieren ontstaan : 1. door kontaktmetasomatisme (vb Dalnegorsk.GOS), 2. in holten en spleten van granietpegmatieten, 3. in holten van lage temperatuur ertsgangen in carbonaatgesteenten (v b Charcas, Mexico), 4. in alpiene rekspleten van syéniet- en granaatgneisen (vb Piz Vallatscha, Zwitserland) (Alpiene danburieten zijn vrij zeldzaam en dus fel begeerd), 5. in mariene zoutafzettingen in associatie met haliet, anhydriet en gips, in metamorfe dolomietlichamen (vb Danbury, Connecticut, USA ) Vindplaatse n Tsjechoslowakije : Siánské Mountains : Maglovec Hiil (POF). Zwitserland : Uri : Val Medels of Medelser Tal : ten Oosten van Lukmanier : de Pi z Vallatscha (vroeger Piz Valatscha) is een klassieke danburietvindplaats waar het mineraa l reeds werd aangetroffen in 1882! Toen werd er immers een grote "kluft" met adulaar e n rookkwarts geopend In het hart van de ader vond men naast chloriet talrijke losse, vaak met epidoot vergroeide, dubbelbeeindigde danburietprisma's. De vindplaats werd in het begi n zelfs verkeerdelijk benoemd als "Scopi", waarschijnlijk omdat de Piz Vallatscha de noordelijke uitloper is van de Mt. Scopi en alzo de juiste vindplaats enigzins verdoezeld werd. De beste alpiene danburieten stammen uit deze omgeving. De kristallen tonen meesta l ''vlakpyramidale, afgeknotte eindvlakken", dit in tegenstelling tot de typische spitsbeitelvormige, topaasachtige terminaties. Ze zijn kleurloos en glashelder tot licht wijngeel, met een langpnsmatische tot naaldvormige habitus. De zeer vlakkenrijke kristallen vertonen vaa k vicinaalvlakjes en etsfiguren. Mooie specimens op een matrix van adulaar, albiet en chloriet zijn ook afkomstig van de Piz Miez. Graubunden : ValsertallAdula-gruppe : Lampertsch Alp en de Plattenberg. Tavetsch Val Nalps : Piz Rondadura. Nordtessin : Lukmaniergebiet Val Cadlimo : in associatie met bleekbruine titaniet in een ade r in orthogneis. Oostenrijk Scheiblinggraben bei Badgastein : kortpnsmatische, fel glanzende kristalletje s tot 3 mm werden voor het eerst gevonden in de jaren '80 op de wanden van een 2m lang e rekspleet in syenietgneis, in associatie met milanet, baveniet, chloriet en vooral adulaar. Verenigd Koninkrijk : Comwall : Linkinhome : Cheesewring Quarry : in werd hier i n een met leem gevulde granietspleet een kleurloos, beeindigd enkelkristal van danburie t gevonden. Begeleiders waren onder andere phenakiet, milariet en beryl. Burma : grinden. Mogok District : als uitstekende, geëtste, gele kristallen in de edelsteenhoudend e Zaire : Mulungo : als kleine, geïsoleerde, prismatische, kleurloze kristallen, bedekt me t chloriet. Deze werden gevonden door VAN ALBEL in de holten van een pegmatie t (BUTTGENBACH, 1947). GOS : Oost-Siberië : Dalnegorsk : `s werelds grootste danburiet-xx (tot 30cm lengte ) komen uit deze skarnachtige, metasomatisch gevormde lood-zink-boor-ertsafzettingen Geonieuws 20(7), september 1995