Ontwikkeling van richtlijnen en protocollen
|
|
- Leona ten Wolde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 health research and consultancy NIEUWSBRIEF najaar 2009 THEMA Ontwikkeling van richtlijnen en protocollen Pallas heeft ruime ervaring met de ontwikkeling van evidence-based richtlijnen en protocollen voor diagnose, behandeling en/of omgaan met medische aandoeningen. Hierbij voeren wij zowel uitvoerende als procesbegeleidende taken uit, waarbij flexibiliteit, klantgerichtheid en kwaliteit hoog in het vaandel staan. De werkwijze voor de ontwikkeling van een richtlijn of protocol kan variëren, maar omvat meestal de volgende onderdelen: Samenstellen van een werkgroep bestaande uit experts uit betrokken disciplines; Opstellen van uitgangsvragen; Systematisch literatuuronderzoek voor elke uitgangsvraag, bestaand uit: Opstellen zoekstrategieën (bijvoorbeeld voor Medline, Embase, Cochrane, andere relevante literatuurdatabases); Uitvoeren van de zoekacties en opstellen van literatuurlijsten; Selectie van relevante artikelen; Beoordelen van geselecteerde literatuur op methodologische kwaliteit; In evidencetabellen verwerken van resultaten uit artikelen die voldoen aan de methodologische kwaliteitseisen; Samenvatten van de literatuur per uitgangsvraag; Formuleren van één of meerdere conclusies per uitgangsvraag en vastleggen van het bijbehorend bewijsniveau op basis van de literatuur; Inventariseren van eventuele overige overwegingen; Schrijven van aanbevelingen (meestal) door experts, op basis van de conclusies en overige overwegingen. Pallas kan in overleg met de opdrachtgever op één of meer van bovengenoemde onderdelen ondersteuning bieden. In deze nieuwsbrief vindt u een aantal voorbeelden van projecten op dit gebied waarbij Pallas recentelijk betrokken is geweest. Inhoud Ondersteuning ontwikkeling multidisciplinaire richtlijn Multiple Sclerose... 2 Medicatieprotocollen Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie: een update... 4 Richtlijn endometriumcarcinoom
2 Ondersteuning ontwikkeling multidisciplinaire richtlijn Multiple Sclerose Het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO ontwikkelt in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Neurologie (NVN) en diverse andere betrokken beroepsverenigingen een multidisciplinaire richtlijn voor diagnostiek, behandeling en functioneren bij Multiple sclerose. Pallas heeft het projectvoorstel voor de ontwikkeling van deze richtlijn geoptimaliseerd, het proces van de ontwikkeling van deze richtlijn begeleid en een knelpuntenanalyse voor dit onderwerp uitgevoerd. Multiple sclerose (MS) is een relatief vaak voorkomende chronische aandoening van het centraal zenuwstelsel. MS is de meest frequente oorzaak van invaliditeit onder jong volwassenen in de westerse wereld. De laatste jaren wordt duidelijk dat problemen op cognitief gebied ook een groot deel van de kwaliteit van leven van mensen met MS bepalen. In Nederland zijn ongeveer mensen met MS ( De invaliderende symptomen hebben grote gevolgen voor hun maatschappelijke participatie. Hiermee wordt een groot beroep gedaan op het aanbod van medische zorg en maatschappelijke ondersteuning. In de behandeling en begeleiding van mensen met MS bestaat nog weinig eenduidigheid. Dit leidt tot zowel over- als onderconsumptie van beschikbare middelen, en tot onzekerheid bij patiënten en zorgverleners. Een richtlijn voor diagnose, behandeling en begeleiding van mensen met MS zou hierin verbetering kunnen brengen. De veelheid aan betrokken zorg- en hulpverleners vraagt om de ontwikkeling van een effectieve multidisciplinaire benadering van de MS-patiënt.
3 De invaliderende symptomen hebben grote gevolgen voor maatschappelijke participatie. Het doel van de richtlijnontwikkeling is om volgens de EBRO-methode ( en met inbreng van patiënten een multidisciplinaire richtlijn te ontwikkelen voor een brede groep van zorgverleners, waaronder neurologen, revalidatieartsen, psychologen, fysiotherapeuten, MS-verpleegkundigen, verpleeghuisartsen en arbo-artsen. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan de gevolgen van MS voor het maatschappelijk participeren, inclusief het werk. Procesmanagement taken van Pallas waren onder andere: contacten onderhouden met de werkgroepleden, werkgroepvoorzitter en andere betrokkenen; organiseren en voorbereiden van de (werkgroep)bijeenkomsten; bewaken van de voortgang. Open Space bijeenkomst Een activiteit van Pallas bij de ontwikkeling van de MS-richtlijn betrof het uitvoeren van een knelpuntanalyse onder betrokken beroepsgroepen en mensen met MS via het organiseren van een Open Space-bijeenkomst. Bijeenkomsten met de Open Space-methode hebben een interactief karakter, waarbij de inhoudelijke sturing bij de deelnemers ligt ( html). Door mensen met MS intensief bij deze bijeenkomst te betrekken, kan het patiëntenperspectief optimaal in de richtlijn meegenomen worden. De bijeenkomst werd door de deelnemers als positief ervaren en leverde inzicht in de knelpunten op het gebied van behandeling van en functioneren met MS. De resultaten van de Open Space bijeenkomst zijn door Pallas in een rapport verwerkt. Op basis van de geïdentificeerde knelpunten heeft Pallas in samenwerking met het CBO en de richtlijnwerkgroep uitgangsvragen opgesteld, die in de richtlijn uitgewerkt zullen worden. Welkom bij Pallas Lieke Wielders Junior onderzoeker Lieke studeerde Biomedische Wetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In de Master specialiseerde zij zich in Epidemiologie en Bewegingswetenschappen en daarnaast volgde zij het Management profiel. Sinds 2009 is Lieke werkzaam bij Pallas. Floor Willeboordse Junior onderzoeker Floor studeerde Voeding en Gezondheid aan Wageningen Universiteit. In de Master specialiseerde zij zich in de richting Nutrition in Health and Disease. Sinds 2009 werkt Floor bij Pallas.
4 Medicatieprotocollen Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie: een update Voor het Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie heeft Pallas evidencerapporten samengesteld voor de update van de medicatieprotocollen van acht psychiatrische aandoeningen bij kinderen en adolescenten. In samenwerking met experts is gezocht naar wetenschappelijke literatuur ter beantwoording van de uitgangsvragen. Dit wetenschappelijk bewijs levert samen met overwegingen van experts aanknopingspunten op om de medicatieprotocollen aan te passen naar de huidige kennis. In 2006 zijn voor acht psychiatrische aandoeningen medicatieprotocollen opgesteld door het Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie (LKC KJP) (www. kenniscentrum-kjp.nl). Het gaat om de volgende aandoeningen: ADHD Autismespectrum-stoornissen Ticstoornissen Angststoornissen Depressie Oppositioneel-opstandige gedragsstoornissen en antisociale gedragsstoornissen Dwangstoornissen (obsessieve compulsieve stoornissen) Psychose Sinds de publicatiedatum is er nieuwe wetenschappelijke kennis beschikbaar gekomen, op basis waarvan een update van de protocollen zal plaatsvinden. Daarnaast is sinds 1 juli 2007 de nieuwe Geneesmiddelenwet in werking getreden. Daarin is een artikel opgenomen dat gaat over het voorschrijven van medicatie buiten de indicaties waarvoor het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen toestemming heeft gegeven. Concreet betekent dit dat er voor bijna alle medicamenteuze behandelingen binnen de kinder- en jeugdpsychiatrie protocollen of standaarden voorhanden moeten zijn, daar bijna alle medicamenten niet geregistreerd zijn voor kinderen of voor de betreffende indicatie. Pallas voerde interviews met experts op het gebied van de verschillende aandoeningen en stelde in overleg met hen uitgangsvragen op. Volgens de EBRO-methode (www. cbo.nl) werden in PubMed en Cochrane relevante meta-analyses, systematische reviews en Randomized Controlled Trials gezocht en beoordeeld op kwaliteit. De uitkomsten werden samengevat met behulp van evidencetabellen, aangevuld met overwegingen van de expert(s). Op basis van deze evidencerapporten zal het Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie de medicatieprotocollen voor de verschillende aandoeningen indien nodig aanpassen naar de huidige kennis over medicamenteuze behandeling van kinderen en jeugdigen. Nieuwsbrief najaar
5 Richtlijn endometriumcarcinoom In Nederland wordt jaarlijks bij circa 1500 vrouwen endometriumcarcinoom (baarmoederslijmvlieskanker) gediagnosticeerd. Per jaar overlijden circa 350 vrouwen aan de gevolgen van endometriumcarcinoom. Dit type carcinoom heeft daarmee de laagste mortaliteit van de belangrijke gynaecologische kwaadaardige tumoren. In opdracht van de Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC) en de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) is Pallas betrokken bij het ontwikkelen van een evidencebased richtlijn met betrekking tot de behandeling van endometriumcarcinoom. Experts op het gebied van behandeling van endometriumcarcinoom hebben acht uitgangsvragen voor de richtlijn opgesteld. Voor de selectie van onderwerpen voor deze vragen is het veld geraadpleegd via een digitale enquête en is een vertegenwoordiger van de patiëntenvereniging betrokken. De vragen hebben betrekking op chirurgie, adjuvante therapie, systemische therapie, preoperatief onderzoek, beeldvormende technieken en follow-up. Pallas voert, in overleg met experts, voor elke uitgangsvraag een systematisch literatuuronderzoek uit, beoordeelt de door experts geselecteerde literatuur op methodologische kwaliteit en vat resultaten van geïncludeerde artikelen samen. Op basis van de conclusies en eventuele overige overwegingen schrijven de experts aanbevelingen voor de behandeling van endometriumcarcinoom. Beoordeling van kwaliteit van de evidence gebeurt bij dit project aan de hand van criteria die beschreven zijn door de Coordination of Cancer Clinical Practice Guidelines in Europe (CoCanCPG). Deze werkwijze, die door achttien Europese partners (waaronder de VIKC) is ontwikkeld, wordt door het VIKC voor al hun richtlijnen gehanteerd. De werkwijze bevat kwaliteitseisen waaraan artikelen moeten voldoen om opgenomen te kunnen worden in een evidence-based richtlijn. Er bestaan verschillende lijsten met CoCan- CPG-criteria voor meta-analyses en systematische reviews, gerandomiseerde gecontroleerde trials, cohortstudies, patiënt-controle studies, diagnostisch accuratesse onderzoek en economische evaluaties. Het streven is dat de richtlijn in 2010 gereed is. Deze zal dan terug te vinden zijn op www. oncoline.nl.
6 Welkom bij Pallas Mijke Zeegers Senior onderzoeker Mijke studeerde Psychologie aan de Universiteit Utrecht (specialisatie Biopsychologie). Zij promoveerde bij de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie van het UMC Utrecht op het onderwerp Toddlers with autism; metabolic, radiologic and volumetric aspect of brain development (promotores prof.dr. J.K. Buitelaar, prof.dr. H. van Engeland). Na haar promotie heeft ze voor de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie van het Erasmus MC het Kinder NeuroImaging Centrum Rotterdam (KNIC-R) opgericht, een MRI onderzoekscentrum voor patiënten van de afdeling en voor kinderen die deelnemen aan de populatiestudie Generation R. Sinds 2009 werkt Mijke bij Pallas. Wat biedt Pallas? Pallas biedt hoogwaardige onderzoeksondersteuning op het terrein van volksgezondheid en gezondheidszorg. Pallas heeft kennis van zaken en werkt efficiënt. De opdrachtgever blijft zichtbaar presentatie van resultaten vindt in overleg plaats. Wanneer Pallas inschakelen? U kunt Pallas inschakelen wanneer u flexibele onderzoekscapaciteit nodig heeft. Bij een onvoorziene hoge werklast om welke reden dan ook kan Pallas u werk uit handen nemen, bijvoorbeeld in het geval van een openstaande vacature of zwangerschapsverlof van een medewerker. Onderzoeksvormen Literatuurreviews Epidemiologisch onderzoek (Internationaal) vergelijkend onderzoek Evaluatieonderzoek Diensten van Pallas Maken van een onderzoeksdesign Dataverzameling en data-analyse Expertinterviews en focusgroepen Wetenschappelijke publicatie tot webtekst Projectmanagement Ondersteuning (inter)nationale subsidieaanvragen Inhoudelijk faciliteren van projectteams en conferenties Opdrachtgevers van Pallas GGD en RIVM Universiteiten, UMC s Onderzoeksscholen Onderzoeksinstituten Kenniscentra Koepelorganisaties Farmaceutische industrie Zorgverzekeraars Consultancybedrijven Bezoek voor meer informatie over diensten, projecten en medewerkers onze website. Ook kunt u zich er aanmelden voor een digitale editie van de nieuwsbrief: health research and consultancy Postbus AE Rotterdam T: E: info@pallas-healthresearch.com
Kosteneffectiviteit van tuberculosebestrijding. Nederland. Het consulteren van experts. NIEUWSBRIEF najaar 2012. Inhoud
health research and consultancy NIEUWSBRIEF najaar 2012 Kosteneffectiviteit van tuberculosebestrijding in Nederland Het consulteren van experts Mycobacterium tuberculosis. Foto: CDC via Wikimedia Commons
Nadere informatieGezondheidsonderzoek bij jeugd. Peilstation-onderzoek naar genotmiddelen onder scholieren...5 THEMA. NIEUWSBRIEF voorjaar 2009
health research and consultancy NIEUWSBRIEF voorjaar 2009 THEMA Gezondheidsonderzoek bij jeugd Pallas is werkzaam op diverse gebieden, variërend van kwalitatief en kwantitatief (epidemiologisch) onderzoek,
Nadere informatiePilot populatiegerichte. zorg. NIEUWSBRIEF voorjaar Inhoud. health research and consultancy
health research and consultancy NIEUWSBRIEF voorjaar 2013 Pilot populatiegerichte zorg De afgelopen jaren is de zorgvraag en -complexiteit in Nederland toegenomen. Naar verwachting zal deze trend, mede
Nadere informatieEvaluatie effecten palliatief team
health research and consultancy NIEUWSBRIEF voorjaar 2011 Evaluatie effecten palliatief team Palliatieve zorg is de zorg die gericht is op verbetering van de kwaliteit van leven van patiënten en hun naasten
Nadere informatieKWALITATIEF ONDERZOEK GESTANDAARDISEERD SYSTEMATISCH TRANSPARANT. NIEUWSBRIEF najaar health research and consultancy
health research and consultancy NIEUWSBRIEF najaar 2013 GESTANDAARDISEERD SYSTEMATISCH TRANSPARANT Inhoud Delphi-onderzoek kostenontwikkeling implantaatgedragen gebitsprothesen... 2 Begrippenkader Gepaste
Nadere informatieVerstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen
Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker
Nadere informatieVerstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen
Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker
Nadere informatieMultidisciplinaire Richtlijn ALS ergotherapie, fysiotherapie en logopedie: een update
www.als-centrum.nl Multidisciplinaire Richtlijn ALS ergotherapie, fysiotherapie en logopedie: een update Anita Beelen Senioronderzoeker Revalidatie AMC Projectleider Richtlijnproject Update bestaande richtlijn
Nadere informatieKennis in Beweging. 30/10/14 MTP Fysiotherapie/KBC Haaglanden 1
Kennis in Beweging 30/10/14 MTP Fysiotherapie/KBC Haaglanden 1 Eisen en doelen overheid Opdracht Kwaliteitsinstituut: maak kwaliteit transparant. Kwaliteitsstandaarden & Meetinstrumenten Tripartiet (patiënten,
Nadere informatieInhoud. Hoofdstuk 4 Screening en diagnostiek bij volwassenen 71 1 Inleiding 71 2 Screening bij volwassenen 72 3 Diagnostiek bij volwassenen 74
Inhoud Hoofdstuk 1 Algemene inleiding 11 1 Kenmerken en classificatiecriteria van bipolaire stoornissen 11 2 Epidemiologie 12 3 Differentiële diagnostiek 13 4 Comorbiditeit 13 5 Beloop 16 6 Diagnostiek
Nadere informatieArbokennis ontsloten
Arbokennis ontsloten Kennis voor en door(?) arboprofessionals NVvA symposium maart 2012 Door: Huib Arts Kennisbronnen (1) Tekst communicatie: De wetenschappelijke wereld / Kennisinstituten Handboeken en
Nadere informatieRichtlijnontwikkeling Een praktische handleiding voor patiëntenvertegenwoordigers
Richtlijnontwikkeling Een praktische handleiding voor patiëntenvertegenwoordigers Ontwikkeld door: Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) Versie
Nadere informatieRAPPORT KNELPUNTENANALYSE RICHTLIJN CHRONISCH VERMOEIDHEIDSSYNDROOM
RAPPORT KNELPUNTENANALYSE RICHTLIJN CHRONISCH VERMOEIDHEIDSSYNDROOM Maart 2007 Namens de kerngroep: Drs. D.M. Schipper Dr. J.S. Burgers Samenstelling van de kerngroep - Mw. J. Lanphen, huisarts, voorzitter
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 9. Samenstelling van de werkgroep 11
Inhoud Voorwoord 9 Samenstelling van de werkgroep 11 Samenvatting 13 Samenvatting van de aanbevelingen 13 Symptomen van het PD 13 Criteria voor PD 14 Risicofactoren 14 Meetinstrumenten 14 Patiëntenperspectief
Nadere informatieMULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN WERK EN ERNSTIGE PSYCHISCHE AANDOENINGEN. Versie 0.0
MULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN WERK EN ERNSTIGE PSYCHISCHE AANDOENINGEN Versie 0.0 Datum Goedkeuring 21-04-2011 Methodiek Evidence based Verantwoording Trimbos-instituut Inhoudsopgave Multidisciplinaire
Nadere informatieKWALITEITSSTANDAARDEN VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN VERZORGENDEN
KWALITEITSSTANDAARDEN VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN VERZORGENDEN Patiënten en cliënten hebben het recht om kwalitatief goede zorg te ontvangen. Daarom stimuleert V&VN verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig
Nadere informatiehealth research and consultancy
health research and consultancy NIEUWSBRIEF najaar 2014 15 jaar Pallas In deze nieuwsbrief: Pallas, 15 jaar een doener...2 WHO-richtlijn management latente TB...4 Presentatie begrippenkader Gepaste zorg...5
Nadere informatieAntwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010)
AH 740 2010Z13219 Antwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010) 1 Bent u bekend met nieuw onderzoek van Michigan State University
Nadere informatieErgotherapie richtlijn voor patiënten met ALS/PSMA/PLS; knelpuntenanalyse en wetenschappelijk bewijs
www.als-centrum.nl Ergotherapie richtlijn voor patiënten met ALS/PSMA/PLS; knelpuntenanalyse en wetenschappelijk bewijs ALS congres 29 september 2017 Anita Beelen Huub Creemers Doelstellingen workshop
Nadere informatieEvidence Based Practice in de alledaagse praktijk. Definitie EBP 16-4-2015
Evidence Based Practice in de alledaagse praktijk Lies Braam, verpleegkundig specialist neurologie 26 maart 2015 V &VN neurocongres Definitie EBP Bij EBP gaat het om klinische beslissingen op basis van
Nadere informatieEen hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren
Een hoogwaardige GGz in de vaart der volkeren Aart Schene Hoogleraar Psychiatrie Radboud umc, Nijmegen Artikelen Neurowetenschappen - 1973-2012 - 2010 2000 1990 Translational Research Basic Animal Research
Nadere informatieOpleiden voor Public Health. Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud
Opleiden voor Public Health Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud Public Health = alles wat we doen om de volksgezondheid te verbeteren Cellen > individuen -> maatschappij Preventie Effectiviteit
Nadere informatieOntwikkelen van een Cochrane Systematic Review over interventies
Ontwikkelen van een Cochrane Systematic Review over interventies 22 en 23 Maart 2016 Bestemd voor personen die in het kader van de Cochrane Collaboration een systematische review over interventies gaan
Nadere informatieRichtlijn ondervoeding bij patiënten met kanker
Richtlijn ondervoeding bij patiënten met kanker Jolanda Chua-Hendriks Wat is evidence-based? Niet: volledig of uitsluitend gebaseerd op evidence (wetenschappelijk bewijs) Wel: ontwikkeld volgens (5 stappen)
Nadere informatieChapter 9 Samenvatting CHAPTER 9. Samenvatting
Chapter 9 Samenvatting CHAPTER 9 Samenvatting 155 Chapter 9 Samenvatting SAMENVATTING Richtlijnen en protocollen worden ontwikkeld om de variatie van professioneel handelen te reduceren, om kwaliteit van
Nadere informatieLUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT:
Op weg naar een Kamer Mondzorg Josef Bruers LUSTRUMPROGRAMMA OPLEIDING MONDZORGKUNDE UTRECHT: Quality for the future 4 oktober 2013 Kamer Mondzorg Werktitel voor een initiatief om in Nederland te komen
Nadere informatieVerpleegkundige dossierbesprekingen. Evidence-based practice voor de dagelijkse praktijk
Verpleegkundige dossierbesprekingen Evidence-based practice voor de dagelijkse praktijk Agenda EBP in het AMC Verpleegkundige dossierbesprekingen Praktijkvoorbeeld EBP in de psychiatrie EBP is ook belangrijk
Nadere informatieEvidence zoeken @ WWW
Evidence zoeken @ WWW Dirk Ubbink Evidence Based Surgery 2011 Informatie Jaarlijks: >20.000 tijdschriften en boeken MEDLINE: >6.700 tijdschriften Jaarlijks 2 miljoen artikelen gepubliceerd 5500 publicaties
Nadere informatieSamenstelling van de verschillende werkgroepen 11. 1 Inleiding 15
Inhoud Samenstelling van de verschillende werkgroepen 11 1 Inleiding 15 1.1 Aanleiding voor de richtlijn 15 1.2 Werkwijze 15 1.3 Patiëntenpopulatie 16 1.4 Doelgroep 16 2 De ziekte van Parkinson 17 2.1
Nadere informatieZoeken naar evidence
Zoeken naar evidence Faridi van Etten-Jamaludin Clinical librarian Medische Bibliotheek AMC 2 december 2008 Evidence Based Practice? Bij EBP worden klinische beslissingen genomen op basis van het best
Nadere informatiehealth research and consultancy van borstvoeding
health research and consultancy NIEUWSBRIEF voorjaar 2015 van borstvoeding Pallas voerde in opdracht van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het ministerie van Volksgezondheid,
Nadere informatieEvidence based nursing: wat is dat?
Evidence based nursing: wat is dat? Sandra Beurskens Lector kenniskring autonomie en participatie van mensen met een chronische ziekte Kenniskring autonomie en participatie EBN in de praktijk: veel vragen
Nadere informatieKennisbank richtlijnontwikkeling. Tool Knelpuntenanalyse. 1. Inleiding. Ondersteunende materialen bij het ontwikkelen van richtlijnen.
Kennisbank richtlijnontwikkeling Ondersteunende materialen bij het ontwikkelen van richtlijnen Tool Knelpuntenanalyse Inhoud 1. Inleiding 2. Doel van deze tool 2.1. Deze tool ondersteunt de processen van:
Nadere informatieendometrium carcinoom in Nederland
endometrium carcinoom in Nederland 2012-2016 voorwoord Door informatie over variatie in diagnostiek en behandelingen periodiek met elkaar te bespreken, kunnen we samen de kwaliteit van zorg voor vrouwen
Nadere informatiePresentatie onderzoek Oncologiedagen 18 november Saskia Verhoeven Verpleegkundig specialist MANP Jeroen Bosch Ziekenhuis
Presentatie onderzoek Oncologiedagen 18 november 2014 Saskia Verhoeven Verpleegkundig specialist MANP Jeroen Bosch Ziekenhuis De acute zorg voor de oncologische patiënt met een verdenking op febriele neutropenie:
Nadere informatieSamenvatting. Effectiviteit van ergotherapie: stand van zaken
Samenvatting Effectiviteit van ergotherapie: stand van zaken Ergotherapie is een paramedisch beroep dat gericht is op het verbeteren van het zelfstandig functioneren door het individu in de voor die persoon
Nadere informatieHandreiking Off-label medicatie voorschrijven in de kinder- en jeugdpsychiatrie
Handreiking Off-label medicatie voorschrijven in de kinder- en jeugdpsychiatrie P.W. Troost, L.J. Kalverdijk, A.P. Cohen & N.J.M. Beuk INLEIDING 2 In de Geneesmiddelenwet 1) zijn voor het voorschrijven
Nadere informatieBlauwdruk patiëntenparticipatie in richtlijnontwikkeling Leidraad voor richtlijnmakers
Blauwdruk patiëntenparticipatie in richtlijnontwikkeling Leidraad voor richtlijnmakers Ontwikkeld door: Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF)
Nadere informatieSystematische review naar effectieve interventies ter preventie van kindermishandeling.
Rapport Systematische review naar effectieve interventies ter preventie van kindermishandeling. Auteurs: F.J.M. van Leerdam 1 K. Kooijman 2 F. Öry 1 M. Landweer 3 1: TNO Preventie en Gezondheid Postbus
Nadere informatieBeweegrichtlijnen 2017
Beweegrichtlijnen 2017 Vereniging voor Bewegingswetenschappen De Gezondheidsraad 2 Gezondheidsraad 21 november 2016 De Gezondheidsraad Onafhankelijk advies over gezondheid aan regering en parlement Advies
Nadere informatieProf. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn
Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Epidemiologie, preventie, diagnostiek,
Nadere informatieBevorderen arbeidsparticipatie chronisch zieken: effectieve interventies
Bevorderen arbeidsparticipatie chronisch zieken: effectieve interventies Marloes Vooijs Monique Leensen Jan Hoving Haije Wind Monique Frings-Dresen Organisatie voor Arbeid en Gezondheid (AMC) Preventie
Nadere informatieEvidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog
Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten Ton Kuijpers, Epidemioloog Guru based medicine Inhoud Voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoeksdesign (RCT) Mate van bewijs Conclusies
Nadere informatieDirk Ubbink. Evidence Based Surgery Workshop 2010
Dirk Ubbink Evidence Based Surgery Workshop 2010 Jaarlijks: 20.000 tijdschriften 17.000 nieuwe boeken MEDLINE: >6.700 tijdschriften jaarlijks 2 miljoen artikelen gepubliceerd 5500 publicaties per dag!
Nadere informatieAchtergronddocument Kennisinfrastructuur GGZ
Achtergronddocument Kennisinfrastructuur GGZ Kennisinfrastructuur GGZ 1 2 Achtergronddocument bij advies Hoogspecialistische GGZ 1 Ontstaan van een kennisinfrastructuur in de GGZ In 1954 verzuchtte hoogleraar
Nadere informatieUpdate Multidisciplinaire richtlijn ALS fysiotherapie, ergotherapie en logopedie: stand van zaken
www.als-centrum.nl Update Multidisciplinaire richtlijn ALS fysiotherapie, ergotherapie en logopedie: stand van zaken Anita Beelen Senioronderzoeker Revalidatie AMC-UMCU Projectleider Richtlijnproject Richtlijnwerkgroep
Nadere informatieDebby Gerritsen. Kaf van Koren weten wat werkt
Debby Gerritsen Kaf van Koren weten wat werkt Doelen UKON 1) Kennis ontwikkelen (=onderzoek) 2) Deze kennis delen en vertalen in praktische producten voor deskundigheidsbevordering (=onderwijs en opleiding)
Nadere informatiePeer review EBM. Ontwikkeld door WVVK in opdracht van Pro-Q-Kine
Peer review EBM Inleiding Doelstellingen? Attitude: bereid zijn om evidence based te handelen, om expertise te delen, om evidentie te bespreken Kennis: wat is EBM, wat is evidentie, wat is een richtlijn,
Nadere informatieMet elkaar in gesprek over kwaliteitsverbetering en hoogspecialistische ggz. Door Ralph Kupka en Sebastiaan Baan
Met elkaar in gesprek over kwaliteitsverbetering en hoogspecialistische ggz Door Ralph Kupka en Sebastiaan Baan Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ Sebastiaan Baan Netwerk LPGGz NIP NVvP Nederlands Huisartsen
Nadere informatieObservationeel onderzoek Patiënt-controleonderzoek Cohortonderzoek Cross-sectioneel Systematisch review
Zoekstrategie JGZ-richtlijn Taalontwikkeling Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken zijn deze eerst omgevormd tot PICO uitgangsvragen. Hierbij wordt achtereenvolgens het volgende
Nadere informatieVerzekeringsgeneeskunde en Wetenschap
Verzekeringsgeneeskunde en Wetenschap hoop voor de toekomst! Em. Prof. Dr. Haije Wind, verzekeringsarts Amsterdam, 14 maart 2019 Amsterdam UMC locatie AMC, Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid,
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek en MS bij kinderen. Kinder MS dag 2014 Efteling Kaatsheuvel Daniëlle van Pelt, Arts-onderzoeker. ErasMS
Wetenschappelijk onderzoek en MS bij kinderen Kinder MS dag 2014 Efteling Kaatsheuvel Daniëlle van Pelt, Arts-onderzoeker Kinder MS dag 2013 Blijdorp Rotterdam Kinder MS dag 2013 Onderzoek Risicogenen
Nadere informatieRichtlijn Vroeg en/of small voor gestational age (SGA) geboren kinderen (2013)
Richtlijn Vroeg en/of small voor gestational age (SGA) geboren kinderen (2013) Verantwoording Zoekstrategie Methode Bij het uitwerken van de inhoud van de richtlijn en het beantwoorden van de uitgangsvragen
Nadere informatieDit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.
Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met
Nadere informatie5. LITERATUURONDERZOEK
5. LITERATUURONDERZOEK In dit hoofdstuk wordt niet alleen het zoeken naar literatuur besproken. Ook het selecteren, beoordelen en samenvatten van de literatuur in evidence tabellen komt aan de orde. 5.1
Nadere informatieTotstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Wratten (verrucae vulgares/plantares)
Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Wratten (verrucae vulgares/plantares) Utrecht, 1 november 2016 Inhoudsopgave 1 Samenstelling werkgroep 3 2 Inleiding 4 2.1 Doel van de NHG-Behandelrichtlijn
Nadere informatieKWALITEITSONTWIKKELING GGZ
KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Kwalitatief goede zorg tegen aanvaardbare kosten Door Sebastiaan Baan Korte uitleg animatie: https://youtu.be/dl6n5hix2d Y 2 NETWERK KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Landelijk Platform
Nadere informatieProcedure modulair onderhoud van richtlijnen. September 2015
Procedure modulair onderhoud van richtlijnen September 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Uitgangspunten... 3 1. Regiehouder... 4 2. Beoordelen op actualiteit... 6 3. Prioritering voor actualisatie... 8
Nadere informatieEvidence Based Nursing
Evidence Based Nursing - filosofie - Bart Geurden, RN, MScN Van verpleegkundige Diagnostiek naar evidence-based handelen Medische Diagnostiek >1900 Multi- Disciplinaire Problemen 1980- Verpleegkundige
Nadere informatieProcedures Richtlijnen
Nederlandse Vereniging voor Urologie Conceptversie 1.0 vastgesteld HV 22 mei 2014 Procedures Richtlijnen 1 Inhoud Begrippen... 3 Inleiding... 4 1. Ontwikkeling richtlijnen... 4 2. Consultatie / Commentaarfase...
Nadere informatieConvenant tussen. Stichting Seniorenraad Meierijstad en. BENU Apotheek De Meierij
Convenant tussen Stichting Seniorenraad Meierijstad en BENU Apotheek De Meierij 1 INHOUD 1 Inleiding 3 2 Doelstelling Seniorenraad 4 A. Een bijdrage leveren aan integraal ouderenbeleid 4 B. Het bewaken
Nadere informatieFysiotherapie bij patiënten met Hart-, Vaat- en / of Longaandoeningen, een blik naar de toekomst
Fysiotherapie bij patiënten met Hart-, Vaat- en / of Longaandoeningen, een blik naar de toekomst 24 april 2013, Deventer Leendert Tissink Msc Fysiotherapeut Van Zuilichem / Partners Oud Gastel; Docent
Nadere informatieTotstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Tekenbeet en erythema migrans
Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Tekenbeet en erythema migrans april 2017 Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Tekenbeet en erythema migrans Utrecht, 25 april 2017 Inhoudsopgave
Nadere informatieKetenzorg bij AD(H)D in de eerste-, nuldeen tweedelijn
Ketenzorg bij AD(H)D in de eerste-, nuldeen tweedelijn Themacafé Tijdelijk Fonds en Innovatie 5 juli 2017 dr. Hendrik Koopman, Klinisch psycholoog & Kinder en Jeugdspecialist NIP drs. Marianne de Haas,
Nadere informatieLandelijke dag VMDB 18 maart Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden
Landelijke dag VMDB 18 maart 2017 Ontwikkelen en implementeren van Zorgstandaarden Bestuurlijk akkoord Netwerk Kwaliteitsontwikkeling Het Netwerk Het netwerk is een samenwerkingsverband waarin partijen
Nadere informaties-gravenhage, 14 januari 2000 De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, E. Borst-Eilers
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 14 januari 2000 Onderwerp: Beleidsvisie landelijk kennis/behandelcentrum eetstoornissen Hierbij doe ik u een mijn «beleidsvisie voor
Nadere informatieDe indeling van de sector Gezondheidszorg
De indeling van de sector Gezondheidszorg Elke sector is opgedeeld in vijf tot acht subsectoren. Deze sector is ingedeeld in zeven subsectoren: 1 Geneeskunde 2 Verlos- en verpleegkunde 3 Tandheelkunde
Nadere informatieEvidence-based Richtlijnontwikkeling. Handleiding voor werkgroepleden
Evidence-based Richtlijnontwikkeling Handleiding voor werkgroepleden Oorspronkelijke publicatie: April 2005 Update: November 2007 INHOUDSOPGAVE 1. Introductie 1.1. Doel van deze handleiding 1.2. Evidence-based
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatiePrioritering van Richtlijnen Jeugdgezondheidszorg t.b.v. de ZonMw call Inleiding. Verzoek. Procedure
Prioritering van Richtlijnen Jeugdgezondheidszorg t.b.v. de ZonMw call 2010 Inleiding Het ZonMw programma Richtlijnen Jeugdgezondheid heeft tot doel om multidisciplinaire richtlijnen voor professionals
Nadere informatieRichtlijn Vroeg en/of small voor gestational age (SGA) geboren kinderen (2013)
Richtlijn Vroeg en/of small voor gestational age (SGA) geboren kinderen (2013) Totstandkoming Richtlijn Werkwijze Samenstelling van de kerngroep en de werkgroep Bij de ontwikkeling van de richtlijn is
Nadere informatie- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?
- Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen
Nadere informatieUMC St Radboud. Mindfulness voor mensen met MS
UMC St Radboud Mindfulness voor mensen met MS Patiënteninformatie De diagnose MS is ingrijpend voor u en uw omgeving. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bij ziekte angst, depressie en andere psychologische
Nadere informatieAntwoorden op kamervragen van het Kamerlid Van Gerven over prozac voor kinderen. (2009Z03061 / 2080914240)
Antwoorden op kamervragen van het Kamerlid Van Gerven over prozac voor kinderen. (2009Z03061 / 2080914240) Vraag 1 Wat is uw mening over de nieuwe behandelrichtlijn Addendum Depressie bij kinderen, volgens
Nadere informatieComparison: Kinderen zonder deze risicofactor.
Zoekstrategieën JGZ-richtlijn Taalontwikkeling oekstrategie Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken tot beantwoordbare vragen zijn deze eerst omgewerkt tot PICO uitgangsvragen.
Nadere informatieComplexiteit vraagt maatwerk. Henk Mathijssen 12 oktober 2017
Complexiteit vraagt maatwerk Henk Mathijssen 12 oktober 2017 Welkom Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-NC-SA Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-SA Arnoud
Nadere informatieALS Centrum Nederland
ALS Centrum Nederland In deze brochure vertellen wij over ALS (amyotrofische laterale sclerose) en over ALS Centrum Nederland. Wij spreken over ALS maar bedoelen dan ook PSMA (progressieve spinale musculaire
Nadere informatieZorg & Revalidatie. Werken aan optimaal herstel
Werken aan optimaal herstel Over BeLife Wij geloven in de kracht van mensen. Je hoeft tenslotte niet ziek te zijn om beter te worden. BeLife biedt medisch-specialistische revalidatiezorg aan mensen die
Nadere informatieLICHTE COGNITIEVE STOORNISSEN
LICHTE COGNITIEVE STOORNISSEN Wel of geen diagnostiek? Wel of geen diagnose? BrainAgingMonitor Hoe oud is jouw brein? Donderdag 26 april 2012 www.brainagingmonitor.nl Toelichting PAO Heyendael organiseert
Nadere informatieHerziening NVAB richtlijn Zwangerschap, postpartumperiode en werk
Herziening NVAB richtlijn Zwangerschap, postpartumperiode en werk Ageeth Schonewille-Rosman, verloskundige, senior onderzoeker Monique van Beukering Bedrijfsarts, onderzoeker Disclosure belangen spreker
Nadere informatieAanmelding, intake en diagnostiek. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers
Aanmelding, intake en diagnostiek Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Aanmelding, intake en diagnostiek Inleiding In deze brochure geven wij u informatie over de aanmelding, de intake
Nadere informatieNEDERLANDSE HERSENBANK. De oplossing zit in de hersenen
NEDERLANDSE HERSENBANK De oplossing zit in de hersenen Onderzoek doet leven Het wetenschappelijk onderzoek is de laatste jaren in een stroomversnelling geraakt. Nieuwe technieken maken het mogelijk om
Nadere informatiePREVIEW: ZELFZORGADVIES IN DE APOTHEEK PRAKTIJKGIDS
PREVIEW: ZELFZORGADVIES IN DE APOTHEEK PRAKTIJKGIDS INHOUDSOPGAVE Inhoud 1. Het boek 1 2. Woord vooraf 2 3. Onmisbare wegwijzer voor de aanpak van zelfzorg in de apotheek 3 4. Over de initiatiefnemers
Nadere informatieNieuwsbrief. Nr 3, April 2015
Nieuwsbrief Nr 3, April 2015 Correspondentie: Reinier de Nooij Radboud Universiteit Nijmegen Institute for Science, Innovation and Society r.denooij@science.ru.nl Inhoud: 1. Eerste resulaten Pilotonderzoek
Nadere informatieMH ID. Richtlijnen en principes. 29 maart Over diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking
Richtlijnen en principes MH ID Over diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking 29 maart 2011 Barbara Pot, orthopedagoge/gz psychologe Meest voorkomende
Nadere informatiehet Diagnostiek, Advies en ConsultatieTeam
het Diagnostiek, Advies en ConsultatieTeam informatie voor patiënten en verwijzers november 2016 centrum voor autisme dr. leo kannerhuis verder met autisme Wat is het Diagnostiek, Advies en ConsultatieTeam?
Nadere informatieZorgstandaard. Problematisch Alcoholgebruik & Alcoholverslaving
Zorgstandaard Problematisch Alcoholgebruik & Alcoholverslaving WORKSHOP - inleiding, dr. Peter Greeven, klinisch-psycholoog, lid werkgroep Zorgstandaarden, bestuurslid NIP - vervolg, Marcella Mulder, teamleider
Nadere informatieFormulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een systematische review. Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 2
Formulier voor het beoordelen van de kwaliteit van een systematische review Behorend bij: Evidence-based logopedie, hoofdstuk 2 Toelichting bij de criteria voor het beoordelen van de kwaliteit van een
Nadere informatieTwee- en Driegesprek. het patiëntenperspectief in ziektespecifieke kwaliteitscriteria, richtlijnen, communicatiemiddelen en doelmatigheidsnotities
Twee- en Driegesprek het patiëntenperspectief in ziektespecifieke kwaliteitscriteria, richtlijnen, communicatiemiddelen en doelmatigheidsnotities COLOFON Twee- en Driegesprek het patiëntenperspectief in
Nadere informatieTotstandkoming en methoden. NHG-Behandelrichtlijn Menstruatie-uitstel
Totstandkoming en methoden NHG-Behandelrichtlijn Menstruatie-uitstel Utrecht, 4 augustus 2016 Inhoudsopgave 1 Samenstelling werkgroep 3 2 Inleiding 4 2.1 Doel van de NHG-Behandelrichtlijn 4 2.2 Afbakening
Nadere informatieHET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE
HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM
Nadere informatieZorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis
Zorgprogramma voor mensen met gerontopsychiatrische problematiek in het verpleeghuis Anne van den Brink Specialist Ouderengeneeskunde Onderzoeker Pakkende ondertitel Inhoud presentatie Inleiding Aanleiding
Nadere informatieKritische reflectie over alternatieve geneeswijzen voor rugpijn
Kritische reflectie over alternatieve geneeswijzen voor rugpijn N. Fraeyman Maart 2012 1 Scope van de presentatie 1. Afbakening van het onderwerp 2. Alternatieve therapieën en rugpijn 3. Bestuderen van
Nadere informatieBelangrijk. Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is:
MS-Centrum Belangrijk Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is: 1 Inleiding Heeft u onlangs de diagnose Multiple Sclerose (MS) gekregen? Of bent
Nadere informatieHANDREIKING VOOR CLIËNTENRADEN behorend bij de Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vochten voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden 1
HANDREIKING VOOR CLIËNTENRADEN behorend bij de Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vochten voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden 1 Voorwoord: Deze handreiking is geschreven als leeswijzer
Nadere informatie(Neo)adjuvante chemotherapie bij het rectumcarcinoom. Prof.dr. Kees Punt afd. Medische Oncologie AMC Amsterdam
(Neo)adjuvante chemotherapie bij het rectumcarcinoom Prof.dr. Kees Punt afd. Medische Oncologie AMC Amsterdam Adjuvante chemotherapie bij rectumcarcinoom in Nederland Geloof Gewoonte Evidence-based medicine
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 18 november 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieZELFEVALUATIE VAN DE THEMA S HOOG RISICO MEDICATIE IDENTITOVIGILANTIE
COÖRDINATIE KWALITEIT EN PATIËNTVEILIGHEID TWEEDE MEERJARENPLAN 2013-2017 Contract 2013 ZELFEVALUATIE VAN DE THEMA S HOOG RISICO MEDICATIE IDENTITOVIGILANTIE Sp-ziekenhuizen 1 1. Inleiding Hierna volgt
Nadere informatieCritical Appraisal of a Topic De 7 stappen van de CAT Bachelor geneeskunde 3de jaar AWV
Critical Appraisal of a Topic De 7 stappen van de CAT Bachelor geneeskunde 3de jaar AWV Arno Roest en Saskia Le Cessie CAT-project@lumc.nl Evidence based medicine (EBM) (Patho)fysiologie: Klachten, ziekte,
Nadere informatie