inhoud blz. Glas 1. Het eerste glas 2. Het maken van glas 3. Het gebruik van glas 4. Hergebruik 5. Glasweetjes 6. Filmpjes Pluskaarten

Transcriptie

1 Glas

2 inhoud blz. Glas 3 1. Het eerste glas 4 2. Het maken van glas 5 3. Het gebruik van glas 7 4. Hergebruik Glasweetjes Filmpjes 14 Pluskaarten 15 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden 18

3 Glas Glas vind je overal om je heen. In ramen en deuren, in auto s, maar ook in de schappen van de supermarkt staat het vol met potten en flessen. In dit boek lees je meer over hoe glas vroeger geboren werd. Je leest hoe nu glas gemaakt wordt. Ook leer je meer wat je allemaal van glas kunt maken.

4 1. Het eerste glas Glas in de natuur Glas kwam vroeger al in de natuur voor. Mensen in de steentijd vonden dit glas in de buurt van vulkanen. Dit vulkanisch glas ontstond uit de lava van een vulkaan. Dit lava is gesmolten steen uit het binnenste van de aarde. Als de lava buiten de vulkaan snel afkoelde, werd het vulkanisch glas of obsidian. Mensen in de steentijd gebruikten deze vlijmscherpe glasstenen als mes of wapen. speerpunt glas uit een vulkaan glasketting uit Egypte Glas maken Ongeveer 5000 jaar geleden maakten mensen al zelf glas. Dat gebeurde in Egypte. Het glas maken ging langzaam en het was duur. Om glas te kunnen smelten, heb je ovens nodig. Het vuur in die ovens moest heel heet worden anders smolt het glas niet. In die tijd was het moeilijk om de ovens heet genoeg te stoken. Van het glas werden meestal kralen gesmolten. Die kralen werden gebruikt voor sieraden.

5 Blazen Ongeveer 2000 jaar geleden vonden mensen in het land Syrië het blazen van glas uit. Een hete klomp glas hing aan het eind van een lange blaaspijp. De pijp werd rondgedraaid, terwijl er lucht ingeblazen werd. Zo kon de glassmaker het glas in een bepaalde vorm krijgen. glasblazen Romeins vensterglas ramen met stijlen Ramen van glas De Romeinen bedachten ongeveer 1900 jaar geleden het glas in ramen. Ze maakten veel stijlen in hun venster, zodat de stukken glas niet zo groot hoefden te zijn. De kleur was een beetje groenig. Je kom er niet zo goed doorheen kijken. De ramen zorgden dat wind en regen buiten bleven. Het groene glas zorgde toch dat er licht in de huizen kwam.

6 2. Het maken van glas Zand, kalk en soda Om glas te kunnen maken heb je drie stoffen nodig. In glas zit voor het grootste deel kwartszand. Als je goed naar zand kijkt, zie je al hele kleine korreltjes glas. Verder gaat er een deel soda in. Soda is een soort zout. Soda zorgt er voor dat het glas helder wordt. Ook zorgt soda ervoor dat het mengsel eerder gaat smelten. Tot slot gaat er kalk in het mengsel. Kalk bestaat uit miljoenen jaar oude schelpen. Kalk zorgt er voor dat het glasmengsel later goed smelt als het heet wordt. Als de drie stoffen gemengd zijn, gaan ze in een superhete oven. zand soda kalk gesmolten glas Smelten In die oven kan het wel 2300 graden worden. Het mengsel gaat smelten. Het wordt een dikke, taaie brij van gesmolten glas. Het lijkt wel een beetje op de lava die uit een vulkaan stroomt. Van deze dikke soep worden alle voorwerpen van glas gemaakt: flessen, glazen en vensterglas.

7 Toeval Er bestaat een oud verhaal. Dat verhaal vertelt, dat glas maken toevallig ontdekt werd. Meer dan 4000 jaar geleden reisden enkele kooplieden met een schip om hun koopwaar te verkopen. Ze handelden in soda. Ze legden met hun schip aan bij de kust van Libanon. Ze wilden op het strand hun eten koken. Ze maakten een vuur, maar konden geen goede stenen vinden om hun potten en pannen op te zetten. Ze namen een paar blokken soda uit hun schip. De soda werd heet door het vuur. Die hete soda mengde zich met het gloeiend hete zand van het strand. Er gebeurde op dat strand iets vreemds: er ontstond een bijzondere glasachtige brij. Het glas was geboren. 3. Het gebruik van glas Drie soorten Glas vind je overal om je heen. Maar niet alle glas is hetzelfde. Er zijn drie soorten glas; verpakkingsglas vlakglas technisch glas vlakglas verpakkingsglas technisch glas

8 Verpakkingsglas In de winkel zijn alle spullen verpakt. Soms zit iets in een kartonnen doos of in een plastic bakje. Veel spullen zijn verpakt in glas. Op deze bladzijde zie je wat voorbeelden. groenten in glas drinkglazen sauzen in flessen parfumflesjes vazen lampenglas drank in flessen Veel van dit verpakkingsglas wordt na gebruik weggegooid. De meeste soorten worden maar één keer gebruikt, voordat het in de glasbak terechtkomt.

9 Vlakglas Vlakglas is plat. Je vindt dit glas in vensters en in auto s. Maar er worden ook spiegels van gemaakt. Op het glas komt een heel dun laagje zilver. In het zilver kun je jezelf zien. Draadglas is glas waar ijzerdraad in zit. Het is velig glas, want je kunt er niet doorheen vallen. Zo kun je niet gewond raken. Ook inbrekers kunnen niet goed door draadglas heenkomen. spiegels spiegelglas draadglas ramen autoglas

10 Technisch glas Glas kan ook in heel dunne draden getrokken worden. Je noemt het glasvezeldraad. Door die draden gaat geen stroom, maar licht. Glasvezeldraad wordt gebruikt om informatie te versturen naar televisies, telefoons en computers. de glaswol de glasvezeldraad Ook wordt uit glas glaswol gemaakt. Glaswol wordt veel gebruikt bij de bouw van huizen en andere gebouwen. Glaswol gaat tussen muren en tussen het dak. In de glaswol zit veel lucht. Die lucht en de glaswol houden in de winter de kou goed buiten en de warmte juist binnen, In de zomer blijft juist de warmte goed buiten. Glas kun je ook vinden in allerlei soorten lenzen. Bij een lens wordt het glas hol of bol geslepen. Door een lens kun je iets vergroot zien. Lenzen vind je in verrekijkers, fototoestellen, telescopen en microscopen. de microscoop de verrekijker de camera de lenzen de telescoop

11 4. Het hergebruik van glas De glasbak Je hebt al gelezen dat glas veel gebruikt wordt als verpakking, Het voordeel van die glazen verpakking is, dat na gebruik het glas opnieuw gebruikt kan worden. Dat wordt ook wel het hergebruik of het recyclen (zeg riesei-klen) van glas genoemd. De mensen die het glas gebruikt hebben, moeten hun glasafval in de glasbak gooien. Elke opening van de glasbak heeft zijn eigen glaskleur: wit, bruin en groen. gebruikt glas glasbreker glasmaler nieuw glas glaspoeder glas zeven oven lopende band glasmixer de glasfabriek: van gebruikt naar nieuw glas de glasbak De glasfabriek Eens in de zoveel tijd leegt een vrachtwagen de glasbak. Het glas gaat naar de fabriek. Het glas komt daar op een lopende band. Een grote magneet trekt alle metalen doppen tussen het glas uit,. Mensen halen met de hand andere spullen weg die niet tussen het glas horen. Nu wordt het gebroken glas fijngemalen. Daarna is het klaar om in de oven te gaan. Daar wordt het glas opnieuw gesmolten. Van het gesmolten glas kunnen weer nieuwe potten en flessen gemaakt worden. Dat gaat snel en gemakkelijk, maar het kost wel veel energie (warmte) om het glas te smelten.

12 5. Glasweetjes Blazen De oudste manier om iets van glas te maken is het glasblazen met een riet. Het riet is een lange pijp waarmee het gloeiendhete glas bol geblazen wordt. De glasblazer moet steeds het glas even in de oven houden. Zo kan hij het glas vormen. En ook wordt zo het glas hol van binnen. Glasblazers maken nog glas met de hand. Het is duur, want het kost veel tijd. In fabrieken doen machines het sneller. Die machines draaien het glas snel rond en blazen er lucht in. De hete klomp glas komt in een vorm terecht. het handwerk de machine het glasbad Plat glas Plat glas wordt op een andere manier gemaakt. Het gesmolten glas wordt in een bad gegoten. In dat bad drijft een laagje gesmolten metaal. Het oppervlak van dat laagje is heel glad. Het hete glas wordt op het laagje metaal gegoten. Zo wordt het glas heel glad. Dit glas wordt gebruikt in ramen of voor glazen tafelbladen.

13 Kristal Kristal is een bijzonder soort glas. Bij het maken van kristal gaat er meer lood in het glas dan bij normaal glas. Kristal is daardoor zwaarder en helderder dan gewoon glas. En als je tegen kristal aantikt met je nagel geeft het een mooi hoog geluid. Dit bijzondere glas wordt gebruikt voor het maken van dure wijnglazen, asbakken, karaffen, vazen en schalen. kristallen glazen oud huis met glas en lood het kerkraam met glas en lood Glas in lood Glas in lood werd vroeger veel gebruikt om de ramen van kerken te versieren. Met gekleurd glas werden figuren gemaakt. Men gebruikte steeds kleine stukken glas. Die kwamen in een lijst van lood te zitten. Dat lood zie je in het glas in looodraam als de zwarte lijnen. Je vindt soms ook nog wel glas in lood in oude huizen. Nu wordt glas in lood meestal nog door kunstenaars gebruikt

14 6. Filmpjes Het Klokhuis: glas Bekijk het filmpje

15

16

17 Bronnen en foto s

18 Dit is een uitgave van E-duboek Website: Copyright Age Cnossen 2013 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van dit e-boek bestede zorg kan noch de auteur, noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van enige fout in deze uitgave.