Eerst even kort de context van het onderzoek naar de lichtechtheid en identificatie van metaalzout-beitsen op eikenhout.
|
|
- Cornelis Bos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Dia 1 Deze titel heb ik vorig jaar gebruikt voor mijn masterscriptie en gebruik ik vanmiddag weer omdat ik jullie iets wil vertellen over dat onderzoek naar de lichtechtheid en identificatie van metaalzout-beitsen. Dia 2! Het onderzoek heb ik dus uitgevoerd in het kader van mijn masterscriptie. En daarbij heb ik samengewerkt met onderzoekers van het voormalige ICN. Uiteraard kan ik in de komende 20 minuten niet mijn hele onderzoek presenteren maar ik zal met name de verrassende waarnemingen die ik tijdens het onderzoek gedaan heb, laten zien. Eerst even kort de context van het onderzoek naar de lichtechtheid en identificatie van metaalzout-beitsen op eikenhout. - Een veel voorkomende restauratiebehandeling is het op kleur brengen van aangevuld hout en de bekende uitdaging daarbij is ervoor te zorgen dat het verkleuringsproces zo veel mogelijk lijkt op dat van het aangrenzende, originele hout. Helaas verkleurd het aangevulde gedeelte in de loop der tijd meestal anders dat het originele hout en is de restauratie na verloop van tijd weer zichtbaar. Dit fenomeen kennen we allemaal. - Tijdens de opleiding hebben leren we dat er verschillende manieren zijn om hout op kleur te brengen en dat waterbeitsen, spiritusbeitsen en chemische beitsen materialen zijn die hier vaak voor gebruikt worden. Onder chemische beitsen versta ik de metaalzout-beitsen, dus de in water oplosbare metaalzouten zoals bv kaliumdichromaat, kaliumpermanganaat en ijzersulfaat. We hebben geleerd dat met behulp van chemische beitsen een bestendige manier van kleuren bereikt wordt. Deze kleuring is nauwelijks ongedaan te maken omdat metaalzout-beitsen moeilijk tot niet oplosbaar zijn na het aanbrengen op het hout, daarom worden zij vaak als basislaag aangebracht. Op deze basislaag kunnen vervolgens de water- en spiritusbeitsen gebruikt worden om een gewenste kleur te bereiken. - Na het bestuderen van de literatuur en na wat rondvragen bij meubelrestauratoren kwam ik op de volgende aanname: Metaalzout-beitsen zijn het meest stabiel en lichtecht in vergelijking met water- en spiritusbeitsen, daarom worden zij vandaag de dag nog regelmatig gebruikt voor het op kleur brengen en retoucheren. - In mijn onderzoek heb ik gekeken naar hoe het met deze lichtechtheid van metaalzout-beitsen gesteld is en of deze beitsen ook aangetoond kunnen worden aan de hand van spottesten. Dia 3 Tijdens het onderzoek heb ik mij beperkt tot de 3 hier genoemde metaalzoutbeitsen. Kaliumdichromaat, kaliumpermaganaat en ijzersulfaat zijn metaalzouten die opgelost in water een chemische beitsen vormen. - Chroom en Mangaan zijn elementen die in de loop van de 18e eeuw werden ontdekt maar pas halverwege de 19e eeuw hun weg vinden naar het hout en in de vorm van Kaliumdichromaat en kaliumpermanganaat tot chemische beitsen werden verwerkt. IJzersulfaat daarentegen werd al in de 15e eeuw als beits toegepast. - De werking van een metaalzout-beits wordt toegeschreven aan een chemisch proces. De aanwezigheid van looistoffen in het hout speelt hierbij een belangrijke rol. Metaalzout-oplossingen dringen namelijk diep in de celstructuur van het hout en hebben daarbij een gelijke verdeling over het vroeghout en het laathout. Onder invloed van licht en zuurstof wordt het zure gedeelte van een metaalzout losgemaakt. Er blijft nu een metaaloxide over en dit metaaloxide gaat een verbinding aan met de in het hout aanwezige looistoffen. Het gevormde metaaloxide-looistof complex slaat vervolgens neer op en in de houtvezel. Hierdoor krijgt het hout een specifieke kleur. Zoals we weten is de aanwezigheid van looistoffen in hout afhankelijk van de houtsoort. Op houtsoorten met weinig tot geen looistoffen hebben metaalzoutoplossingen dus ook geen effect. Dia 4 Om de lichtechtheid van de metaalzout-beitsen te onderzoeken heb ik testmateriaal gemaakt dat zowel op een kunstmatige manier als op een natuurlijke manier verouderd is, en met veroudering bedoel ik een lichtveroudering.
2 Dia 5 Het testmateriaal dat kunstmatig verouderd is zien we hier: Voor elke beits is een paneeltje gemaakt waar stukjes eiken op zijn aangebracht. Omdat op meubelen meestal een afwerking is aangebracht zijn twee veel voorkomende afwerkingen meegenomen, namelijk was en schellak. Dus op een paneeltje hebben we een stukje onbehandeld eiken, hier kaliumdichromaat zonder afwerking, daaronder kaliumdichromaat met was en onderaan kaliumdichromaat met schellak. En zo ook voor kaliumpermanganaat en ijzersulfaat. Zoals ik al eerder vertelde zijn de gekozen beitsen volgens de literatuur & restauratoren stabiel en lichtecht. De verwachting was dan ook dat er geen ernstige verkleuring op deze testpaneeltjes te zien zou zijn. Omdat ik, tijdens het onderzoek, uitging van de aanname dat de metaalzout-beitsen lichtechter zijn dan de water- en spiritusbeitsen wilde ik die beitsen ook een lichtveroudering laten ondergaan. Helaas was er niet voldoende plek in het apparaat van de Xenotest dus heb ik testpaneeltjes thuis voor het raam gezet. Dia 6 Dit paneel bevat dezelfde 3 metaalzout-beitsen die we zojuist ook zagen en ook weer met en zonder afwerking. En in de eerste kolom is het onbehandelde eiken weer als controle meegenomen. Dia 7 Daarnaast heb ik een paneeltje gemaakt met 3 waterbeitsen van Clou en 3 spiritusbeitsen van Orasol. Deze paneeltjes hebben in totaal 3 maanden voor het raam gestaan en om de twee weken heb ik een visuele waarneming genoteerd. Dia 8 - Door middel van de zo gehete Xenotest zijn de eerste paneeltjes die ik liet zien onder gecontroleerde omstandigheden belicht. Er werd een daglicht achter glas situatie gesimuleerd. De lichtveroudering bestond uit acht stappen waarbij uiteindelijk een simulatie van ± 32 jaar museumbelichting werd bereikt. Na elke stap zijn kleurmetingen met een spectrofotometer gedaan om kleurveranderingen te registreren. De spectrofotometer was zodanig ingesteld dat een kleur werd gemeten zoals deze door de mens wordt waargenomen. Hierbij is dus ook rekening gehouden met een het onregelmatige en heterogene oppervlak van hout. En omdat hout een onregelmatig oppervlak heeft zijn alle kleurmetingen in drievoud uitgevoerd waar vervolgens het gemiddelde van genomen is. - Deze metingen hebben een kleine 5000 getallen opgeleverd die omgezet zijn in grafieken en diagrammen. De zogenaamde Lab-plotdigrammen en Delta-E curves. Dia 9 Nee, jullie hoeven niet te schrikken want dit wordt geen schei- en natuurkunde les. ik zal jullie niet lastig vallen met de vele grafieken en diagrammen die gemaakt zijn en ook niet met de formules die ik binnen dit onderzoek gebruikt heb. Daar heb ik nu niet genoeg tijd voor en ik denk dat het niet ten goede komt aan de opzet van mijn verhaal en eigenlijk alleen maar 'schadelijk' zou zijn voor deze presentatie ;) Voor wie wel heel graag met deze getallen en grafieken wil stoeien, mijn scriptieverslag met alle resultaten is te vinden in de RCE bibliotheek in Amsterdam en op mijn website. Nu wil ik alleen met woorden vertellen en met beeldmateriaal laten zien wat mijn bevindingen zijn geweest.
3 Dia 10 Zoals ik al zei zijn de resultaten verkregen door testpaneeltjes een kunstmatige en natuurlijke lichtveroudering te laten ondergaan. Tijdens elke belichting is een gedeelte van het hout afgedekt zodat steeds een vergelijking gemaakt kon worden tussen het hout dat belicht werd en het gedeelte dat onbelicht bleef. Wat heb ik waargenomen??? - Het eiken is verdonkerd, dit was geheel volgens verwachting aangezien het algemeen bekend is dat eiken donkerder wordt naarmate het ouder wordt. - Een afwerking blijkt een beschermende functie tegen lichtveroudering te hebben. Ook dit is niet onbekend, want uit ervaring weten we dat schellak een UV-werende werking heeft en de onderliggende beits dus voor een deel beschermd. - Maar wat mij opviel was dat de chemische beitsen die met de Xenotest verouderd waren wel degelijk een verkleuring lieten zien en dat had ik dus niet verwacht. Dia 11 Hier zien we het testmateriaal van het experiment met de Xenotest waarbij het gebied binnen de rechthoeken wel belicht werd en de rest er omheen werd afgedekt en is dus onbelicht gebleven. In de rechthoeken zien we inderdaad de verdonkering van het eikenhout. En we zien ook dat de metaalzoutbeitsen allemaal een verkleuring laten zien. Kaliumdichromaat is lichter geworden, dit geldt ook voor kaliumpermanganaat. En bij het ijzersulfaat is ook een verkleuring te zien, het is namelijk geler geworden. Uit de grafieken, die ik gemaakt heb, viel op te maken dat deze beitsen al na enkele stappen van de Xenotest een duidelijk waarneembare verandering lieten zien. De belichting komt overeen met ongeveer 2 tot 4 jaar museumbelichting. Hier moet ik wel even benadrukken dat het om een kunstmatige lichtveroudering gaat en factoren als luchtvochtigheid en temperatuur niet meegenomen zijn. Maar tijdens mijn experiment was bij kaliumdichromaat en kaliumpermanganaat na ± 2 jaar museumbelichting al een verkleuring te zien en bij ijzersulfaat na ± 4 jaar. Tevens bleek ook uit de grafieken dat kaliumdichromaat en kaliumpermanganaat op een bepaald moment zo verbleekt zijn dat het donker geworden eiken erdoorheen komt en daarmee dus de kleur die je ziet gaat bepalen. In het geval van ijzersulfaat wordt dit als een vergeling zichtbaar. Na deze waarnemingen vroeg ik mij meteen af: Maar hoe zit het dan met de water- en spiritusbeitsen? Voor een antwoord hierop moest ik terugvallen op het thuisexperiment. Dia 12 De resultaten van het thuisexperiment komen, voor het testpaneel met de metaalzout-beitsen, overeen met wat ik zojuist heb laten zien. Het eiken wordt donkerder, de afwerking heeft een beschermende functie en de metaalzoutbeitsen laten een verkleuring zien. Maar... Ik zag dat de metaalzout-beitsen eerder verkleurden dan de waterbeitsen van Clou en spiritusbeitsen van Orasol, en dus niet later zoals ik verwacht had. Omdat deze paneeltjes thuis voor het raam hebben gestaan is de belichting niet onder gecontroleerde omstandigheden uitgevoerd en zijn er geen kleurmetingen gedaan. Daarom kan ik over de mate van verkleuring geen uitspraak doen. Maar de verkleuringen waren echter wel duidelijk en visueel waarneembaar. Wat ik zag was dat de metaalzout-beitsen na ± 5 weken een net waarneembare verkleuring lieten zien, voor de waterbeitsen was dat na ± 7 weken en voor de spiritusbeitsen na ± 11 weken. Tijdens dit experiment waren de metaalzout-beitsen dus minder lichtecht dan de water- en spiritusbeitsen. Omdat ik dit thuisexperiment als extraatje heb gedaan heb ik helaas geen beeldmateriaal om jullie de verkleuringen duidelijk te laten zien, maar ik hoop dat jullie mijn waarnemingen willen geloven.
4 Dia 13 - De conclusie van dit gedeelte van mijn onderzoek luidt dus als volgt: metaalzout-beitsen lijken minder lichtecht dan de hedendaagse, commercieel verkrijgbare water- en spiritusbeitsen. - Hoe verhoudt dit zich tot de literatuur? De literatuur die ik heb gelezen tijdens het vooronderzoek blijkt zich met name te richten op recepten van water- en spiritus beitsen tot de jaren '50 van de twintigste eeuw. Ook recente literatuur verwijst met name naar bronnen die ouder zijn dan 60 jaar. Uiteraard is de ontwikkeling van commercieel verkrijgbare beitsen in de afgelopen 60 jaar doorgegaan, vermoedelijk resulterend in eindproducten met een grotere lichtechtheid. De samenstelling van de commercieel verkrijgbare beitsen is eigenlijk altijd onbekend. Het is echter aannemelijk dat deze beitsen toevoegingen als UV stabilisatoren bevatten. De samenstelling van de metaalzout-beitsen die ik gebruikt heb zijn in de loop der decennia uiteraard niet veranderd omdat de chemische structuur van een metaalzout hetzelfde blijft. - Of de moderne, commercieel verkrijgbare water- en spiritusbeitsen van nu een grotere lichtechtheid hebben dan die van 60 jaar geleden en of ze daarmee de metaalzout-beitsen overtreffen kan aan de hand van mijn onderzoek niet helemaal bevestigd worden. Maar de resultaten wijzen wel in die richting en daarom is, naar mijn idee, verder onderzoek dan ook noodzakelijk. Dia 14 - Ik wil het nog even kort over de identificatie van metaalzout-beitsen hebben. Want binnen mijn onderzoek heb ik ook de vraag gesteld of metaalzout-beitsen op hout aangetoond kunnen worden dmv spottesten. - Met behulp van allerhande fancy apparatuur kunnen we tegenwoordig veel materialen en zelfs losse elementen aantonen en identificeren. Maar wat kan je doen als je geen toegang hebt tot al die machines en toch iets over een toegepaste beits op een meubel wil weten. Ik heb tijdens mijn onderzoek een poging gedaan om spottesten te ontwikkelen voor metaalzout-beitsen. - Met behulp van een microchemische analyse, oftewel een spottest, kunnen metaal-elementen aangetoond worden. Een voorbeeld van zo n test kennen de meeste van jullie wel, denk maar aan de vele crime-scene series waarin ze met een wattenstaafje over een bloedvlek gaan en waar een vloeistof op gedruppeld wordt en vervolgens wordt het dan knal roze. Een meubel kan als een crime-scene gezien worden, alleen hebben we dan te maken hebben met beitsen die diep in het hout zijn gedrongen en niet zomaar op een wattenstaafje over te brengen zijn. Daarom heb ik bestaande testen met zogenaamd indicatorpapier aangepast zodat ze direct op het hout uitgevoerd kunnen worden. Dia 15 Een van de testen die ik heb aangepast is voor het aantonen van de aanwezigheid van chromaten. De test is ontwikkeld op het referentiemateriaal met de metaalzout-beits Kaliumdichromaat dat ik al eerder heb laten zien. De test werkt zowel op de verouderde als op de onverouderde beits. Deze test is eenvoudig uit te voeren en je hebt alleen Chroom-indicator papier, waterstofperoxide, ammonia en salpeterzuur nodig. Het gaat als volgt in zijn werk: Een afwerking op het te testen oppervlak moet eerst verwijderd worden. Dan wordt een druppel van de waterstofperoxide-ammonia-oplossing op het oppervlak gedaan en deze blijft 10 min zitten. Er ontstaan kleine luchtbelletjes en de in het hout gedrongen elementen worden in de oplossing gebracht. Vervolgens neemt een stukje chroom-indicatorpapier de druppel op wordt een druppel 7% salpeterzuur op het natte papier aangebracht. Het resultaat is direct zichtbaar. Als er chromaten aanwezig zijn ontstaat er een diepe roze kleur en bij afwezigheid blijft het papier wit. Een zwak positief resultaat geeft een licht roze kleur.
5 Dia 16 Een spottest voor het aantonen van ijzer wordt ook in de papierwereld gebruikt, om ijzer-ionen van de ijzergallus inkt aan te tonen en is heel eenvoudig. Deze test heb toegepast op de testpaneeltjes met de verouderde en onverouderde ijzersulfaat-beits. Voor deze spottest zijn helemaal geen chemicaliën nodig. Het indicator papier voor ijzer en gedemineraliseerd water zijn de twee benodigdheden. Het werkt als volgt: Een aanwezige afwerklaag wordt wederom verwijderd en er wordt een druppel water op het hout geplaatst. Het overtollige water wordt afgevloeid met een tissue en het indicatorpapier wordt op het vochtige oppervlak gelegd. Dit wordt afgedekt met een stukje melinex of plastic folie en het geheel wordt 30 seconden met een vinger aangedrukt. Vervolgens is het resultaat zichtbaar. Bij een roze kleur zijn er ijzer-ionen aanwezig en bij een negatief resultaat blijft het papier wit. Dia 17 Als eindconclusie van deze presentatie kan ik het volgende zeggen: Ten eerste wijzen de testen met de lichtveroudering er op dat metaalzout-beitsen minder lichtecht lijken te zijn dan de hedendaagse water- en spiritusbeitsen. Hier moet echter meer onderzoek naar gedaan worden maar ik hoop dat ik jullie met mijn verhaal aan het denken heb gezet over de toepassing en het gebruik van deze beitsen in de toekomst. Ten tweede heb ik voor de identificatie van chromaten en ijzer-ionen twee eenvoudige spottesten ontwikkeld die met de inhoud van het gootsteen kastje van een restaurator redelijk eenvoudig uitgevoerd kunnen worden. Dia 18 Tot slot wil ik deze mensen bedanken voor hun hulp tijdens mijn onderzoek.
Chemische beitsen. een onderzoek naar de lichtechtheid en identificatie van drie metaalzout-beitsen op eikenhout
Chemische beitsen een onderzoek naar de lichtechtheid en identificatie van drie metaalzout-beitsen op eikenhout Saskia Smulders - de Jong Masterscriptie UvA 5626773 Conservering en Restauratie van Cultureel
Nadere informatieTitel Wat is de titel van het boek? Geeft de titel aan waar het verhaal over gaat? Kun je uitleggen waarom er voor die titel is gekozen?
Het maken van een boekbespreking in Powerpoint De voorbereiding: het kiezen van een boek Bedenk eerst heel goed over welk boek je een boekbespreking wilt gaan houden. Je kunt het beste een boek uitkiezen
Nadere informatiemaakboek In dit Klooikoffer Maakboek vertel je over je werkstuk. Zo leren anderen van jouw werk. Dat is toch gaaf?
let op: al het klooien is op eigen risico! ;) Lekker samen klooien! maakboek In dit Klooikoffer Maakboek vertel je over je werkstuk. Zo leren anderen van jouw werk. Dat is toch gaaf? Vertel alles wat je
Nadere informatiePatineren http://www.hubcoonen.nl/bronswiki/van%20was%20naar%20brons/2-1-formules.html "Formules voor Messing, Brons en Koper" 01. Licht tot donker Bruin 02. Bruin naar zwart 03. Zwart bruin 04. Florentijns
Nadere informatieDe stap 1 en 3 en stap 2 zijn samen het antislip system, De stap 4 is de reiniger voor het antislip system. Hoe het werkt
Gebruiksaanwijzing Gefeliciteerd met de aankoop van uw antislip system! antislip system is geen coating of etsproduct. Het is een onzichtbaar antislip product dat in 3 stappen wordt aangebracht. Het verkleint
Nadere informatieIk plaats mijn boog in de wolken; die zal het teken zijn van het verbond tussen mij en de aarde.
De regenboog God heeft een boog in de wolken geplaatst om ons aan het verbond te laten herinneren. Er zal nooit meer zo n grote zondvloed komen, dat heel de aarde onder water staat. Laten we een regenboog
Nadere informatieHYDRATIESTATION leerling-sectie
Missie X: Train als een astronaut HYDRATIESTATION leerling-sectie Naam leerling Deze les zal je helpen verschillende hydratieniveaus te identificeren en je eigen hydratieniveaus waar te nemen. Tijdens
Nadere informatieOpstart modulen. Einde topografie oefenen
Start Topografie oefenen Opstart modulen Onderwerp kiezen Onderwerp uitvoeren Afsluit module Einde topografie oefenen Start opstart module Charlie zit Charlie gaat staan, gaat zwaaien met 1 hand en hij
Nadere informatieBorstkanker ''Angst voor het onbekende''
Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Ellen Wagter-Streep Schrijver: Ellen Wagter-Streep ISBN: 9789402129663 Ellen Wagter-Streep Inhoud Inhoud... 05 Voorwoord...
Nadere informatieLes 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"
Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6
1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Mijn artfiact 3 Proces 4 Mijn beoordelingsblad en presentatie 5 Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 2 Autobiotic Selfie Inleiding De autobiotic selfie heeft mij heel
Nadere informatieMaatschappelijke Zorgboerderij. Amatheon. Nikki van Berlo. Jasmijn Borms. Joy Willems T4B
Maatschappelijke Zorgboerderij Amatheon Nikki van Berlo Jasmijn Borms Joy Willems T4B Inleiding Ons groepje bestaat uit Nil
Nadere informatieExcellent Rekenen Goede tot zeer goede rekenaars in het vmbo. Bijlage 2 Statistiekbrochure Materiaal. Naam:...
Excellent Rekenen Goede tot zeer goede rekenaars in het vmbo Bijlage 2 Statistiekbrochure Materiaal Naam:... Inleiding Als onderdeel van het onderzoek Excellent rekenen in het vmbo zijn er twee opdrachten
Nadere informatieOPDRACHTKAART. Thema: Drukken. Zeefdrukken 2. Een zeefdrukraam prepareren DR-03-02-01. Voorkennis: Zeefdrukapparatuur
OPDRACHTKAART DR-03-02-01 Voorkennis: Zeefdrukapparatuur Intro: Zeefdruk is een doordruktechniek. De inkt wordt door de open gaatjes van het gaas gedrukt. Het beeld wordt gevormd door gaatjes dicht te
Nadere informatiePersoonlijk opleiding plan
Persoonlijk opleiding plan Een opdrachtgever adviseren Hem vertellen wat jou de beste optie lijkt. Het klopt dat ik deze competenties zo had ingevuld. Ik heb hiermee ervaring doordat ik vaak op forums
Nadere informatieGastlessen Duurzaam Energie Gebruik
Gastlessen Duurzaam Energie Gebruik 17 en 19 november 2009 Strabrecht College, Geldrop HAVO/VWO-2 Het doel Het doel van deze gastlessen is om de leerlingen bewust te maken van energieverbruik. De gastles
Nadere informatieVerslag labodag. Naam: Charlotte Goethals Klas: 5WWA School: Hemaco Dendermonde
Verslag labodag Vrijdag 20 januari was voor 9 leerlingen van de 5 de Wetenschappen wiskunde van het Heilig Maagd College te Dendermonde een wetenschappelijke en interessante dag. We moesten voor een keer
Nadere informatiePeize, 25 september 2010 Chris Herenius Enige tijd geleden kreeg ik monsters van de nieuwe waterverdunbare olieverf, de Talens Cobra olieverf. Op de website http://www.cobra.royal-talens.com/9/home.html
Nadere informatieIndividueel verslag Timo de Reus klas 4A
Individueel verslag de Reus klas 4A Overzicht en tijdsbesteding van taken en activiteiten 3.2 Wanneer Planning: hoe zorg je ervoor dat het project binnen de beschikbare tijd wordt afgerond? Wat Wie Van
Nadere informatieAcryl hoogglans wordt aangeboden als prijsalternatief voor de gepolierde hoogglans lakdeuren.
MATERIALEN VOOR FRONTEN ACRYL Eigenschappen acryl Acryl hoogglans wordt aangeboden als prijsalternatief voor de gepolierde hoogglans lakdeuren. Acryl hoogglans is een kunststof en kan enkel als vlakke
Nadere informatieScheikundige begrippen
Scheikundige begrippen Door: Ruby Vreedenburgh, Jesse Bosman, Colana van Klink en Fleur Jansen Scheikunde begrippen 1 Chemische reactie Ruby Vreedenburgh Overal om ons heen vinden er chemische reacties
Nadere informatieEen glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt op tafel gezet. De buitenkant wordt nat. Waarom?
Docentversie (24/05/2012) Natte Glazen Benodigdheden -glazen -ijsklontjes -koud water in kan of thermos of plastic flessen -maatbeker -weegschaal Een glas water uit de ijskast en met ijsklontjes wordt
Nadere informatieDesign Document If This Then That. HSP moodlight Liad Damhuis G&I1B Game Art
Design Document If This Then That HSP moodlight Liad Damhuis G&I1B Game Art Concept Iedereen ervaart wel eens stress of een drukke ruimte die ze even teveel wordt waar ze even weg van moeten gaan om tot
Nadere informatieStagedag Christiaan Huygens College, Eindhoven Natuurwetenschappelijk onderzoek 2, dd. 8 april 2008
Stagedag Christiaan Huygens College, Eindhoven Natuurwetenschappelijk onderzoek 2, dd. 8 april 2008 Plan: Bij het Christiaan Huygens College mogen 4-VWO leerlingen een aantal dagen meelopen bij een bedrijf
Nadere informatieJeugdproject Geheim van de Ekeko op de Professor Waterinkschool te Amsterdam 1
Jeugdproject Geheim van de Ekeko op de Professor Waterinkschool te Amsterdam 1 Verslag: Raoul Papavoine, 12 september 2007 School: Professor Waterinkschool, Moreelsestraat 19, 1071 BJ Amsterdam, 020-6798627
Nadere informatieIf This Then That Project - Atmospheric Temperature Light. Yannick Seyeux Game Design G&I1D Studentnummer:
If This Then That Project - Atmospheric Temperature Light Yannick Seyeux Game Design G&I1D Studentnummer: 3012803 18-01-2016 Het concept Mijn project heet Atmospheric Temperature Light. Het is een sfeerlampje
Nadere informatiePasen met peuters en kleuters. Jojo is weg
Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?
Nadere informatie1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:.
1e klas BiNaSch slootwateronderzoek Deze reader is van: Klas:. Docent: Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas Waterkwaliteit In deze lessencyclus ga je naar de kwaliteit van het water van
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieHC zd. 22 nr. 32. dia 1
HC zd. 22 nr. 32 een spannend onderwerp als dit niet waar is, valt alles duigen of zoals Paulus het zegt in 1 Kor. 15 : 19 als wij alleen voor dit leven op Christus hopen zijn wij de beklagenswaardigste
Nadere informatieWaarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen
week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HOE KUN JE JEZELF EEN NIEUW GEZICHT GEVEN? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met de eigenschappen van spiegels. Met de exhibit kunnen de bezoekers een nieuw
Nadere informatie1. Een van mijn collega s, liet een mooi verhaal zien: De opgave was: Los op ln(x + 2) ln(x + 1) = 1.
Tentamen-wiskunde?. De basiswiskunde. Een van mijn collega s, liet een mooi verhaal zien: De opgave was: Los op ln(x + 2) ln(x + ) =. Oplossing : ln(x + 2) = + ln(x + ) x + 2 = ln + x + 3 = ln dus x =
Nadere informatiePicasa voor beginners
Picasa voor beginners Picasa (van Google) is gratis en Photoshop (van Adobe) is erg duur, dus Picasa is voor beginners en Photoshop is voor gevorderden. Dat laatste is waar, maar het eerste suggereert
Nadere informatieGerda Straatman Pagina 1
Voorwoord. Ik heb stage gelopen van 4 september 2011 tot en met 21 januari 2012 bij Glas atelier 't Aanzicht in Bredevoort. Ik heb daar een erg leuke tijd gehad. Ik heb daar heel veel verschillende dingen
Nadere informatieSamen eenzaam. Frida den Hollander
Samen eenzaam Samen eenzaam Frida den Hollander Tweede editie Schrijver: Frida den Hollander Coverontwerp: Koos den Hollander Correctie: Koos den Hollander ISBN:9789402122442 Inhoud Inleiding 1 Ik ben
Nadere informatieKennis over Kinderarbeid
Kennis over Kinderarbeid Context onderzoek Naam: Daniël Seton Klas: G&I 1D Datum: 13 Maart 2016 Docent: Harald Warmelink Module: Pr.Context: Research Opdracht: Context Onderzoek Inleiding Uit vooronderzoek
Nadere informatieLes 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper
Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Het lampje is aan, dat betekent dat we gaan filosoferen. Isa-Noa vertlede in de eerste les dat zij lippenstift en badeendjes
Nadere informatie1. Brillenglazen zijn toch gewoon brillenglazen? Merk jij het verschil tussen een glas van Pearle, Hans Anders of een dure opticien? Waarom een hele hoop euro's betalen als het ook stukken goedkoper kan.
Nadere informatieART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT
ART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT Gwen Bergers G&I1A 3009429 19.11.15 Project docenten: Saskia Freeke, Sonja van Vuuren, Martin Lacet & John Hennequin Art/Media & Me Autobiotic Selfie Voor de lessen
Nadere informatieLou en Lena: NEE tegen geweld!
Mijn prentenboek Prentenboek voor leerlingen 1 e en 2 e leerjaar Lou en Lena: NEE tegen geweld! Mijn naam:... Mijn klas:... Mondiale Vorming - Plan België Hallo, ik ben Lou. En dit is mijn zus Lena. We
Nadere informatieSo you think you can PRINT!? #1
So you think you can PRINT!? #1 Iedereen levert document aan in InDesign voor een voorkant van de kaart. Achterzijde eventueel in overleg (bedrukking alleen in zwart). InDesign kan in versie zoals je hebt.
Nadere informatieAlgemene instructies voor de strategie: Vragen stellen. Introductiefase bij de eerste les:
Algemene instructies voor de strategie: Vragen stellen "Welkom,." Introductiefase bij de eerste les: 1. "Vandaag gaan we weer een tekst lezen. Daarbij gaan we een nieuwe strategie leren. Deze strategie
Nadere informatieBij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.
Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral
Nadere informatieLes 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase
Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening "Welkom:... " Introductiefase 1. "In de afgelopen weken hebben we veel teksten gelezen. Deze teksten hebben we samengevat, we hebben vragen erbij gesteld, gekeken
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieDe lamp. Copyright Vakcollege Groep B.V. 2011. Alle rechten voorbehouden.
De lamp Copyright Vakcollege Groep B.V. 2011. Alle rechten voorbehouden. De lamp Met lampen is het als met schoenen; ze zijn vanzelfsprekend en je ziet ze overal. Pas als de stroom een keer uitvalt, merk
Nadere informatieAls eerste bedankt voor het aanschaffen van deze PDF waarin ik je handige tips en trucs zal geven over het schrijven van een handleiding.
Bedankt! Als eerste bedankt voor het aanschaffen van deze PDF waarin ik je handige tips en trucs zal geven over het schrijven van een handleiding. Graag zou ik je willen vragen mij een email te sturen
Nadere informatieCopyRight TV: We Own You
CopyRight TV: We Own You Sander Smid 1878972 1IMM IM0903 Inhoudsopgave Inleiding 3 Copyright 3 Ontwerp en materiaal 3-4 Ximpel en Ximpeltv 4 Samenwerking 5 Conclusie 5 Inleiding: De laatste periode van
Nadere informatieAan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt
Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief
Nadere informatieWerkwoorden in uitvoering - Werkwoorden schrijven - leerboek - 1
Werkwoorden in uitvoering - Werkwoorden schrijven - leerboek - 1 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave 6 2. Werkwoorden schrijven, een verhaal (1). 9 We missen iemand Werkwoorden: een begin 3. Werkwoorden
Nadere informatieResearch context: van venster naar poort Onderdeel: context
Research context: van venster naar poort Onderdeel: context Naam: Zoë Tabak Klas: GAR1D Vak: Research Leraar: Harald Warmelink Datum: 15-3-2015 Inleiding Naar aanleiding van de eerste discussies binnen
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HOE KUN JE EEN PINGPONGBALLETJE LATEN ZWEVEN IN DE LUCHT? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met de eigenschappen van luchtstromen en luchtdruk. Met de exhibit
Nadere informatieDie nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.
Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard
Nadere informatieUndo (ongedaan maken) in Picasa
Undo (ongedaan maken) in Picasa De veranderingen in Picasa 3.6 en 3.8 spelen voor dit onderwerp geen rol - hoogstens zijn er kleine verschillen in de schermafbeeldingen. Zie Intro Picasa 3.6NL en Intro
Nadere informatieVOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG
VOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG LET OP: DIT IS EEN VOORBEELDVERSLAG EN IS DUS ERG BEKNOPT! NAAM: VOORNAAM & ACHTERNAAM KLAS: 1M1 - SCHOOL VAK: BIOLOGIE DOCENT: MEVROUW SMIT INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding..
Nadere informatieResultaten enquête Proeve van bekwaamheid EAT najaar 2011. Vragenlijst deelnemers Proeve van bekwaamheid eerste Autotechnicus
Resultaten enquête Proeve van bekwaamheid EAT najaar 2011 In oktober en november 2011 hebben de deelnemers van de PvB EAT deelgenomen aan een onderzoek naar de beleving van de werkzaamheden binnen de proeven.
Nadere informatieMusical De Eendenclub verdwaalt
Pagina 1 van 9 Musical De Eendenclub verdwaalt Normale versie voor 3 typetjes (Otto/Elle/Izzi) Een eigen productie van Recrateam Zang: Leonie van Gent en Martijn Boer Stemmen op de cd-versie: Martijn Boer
Nadere informatieEnkele vragen aan Kristin Harmel
Enkele vragen aan Kristin Harmel Waar gaat Zolang er sterren aan de hemel staan over? Zolang er sterren aan de hemel staan gaat over Hope McKenna- Smith, eigenaresse van een bakkerij in Cape Cod. Ze komt
Nadere informatieOntwerp je eigen prefabhuis
Ontwerp je eigen prefabhuis Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Wist jij dat er in Nederland iets meer dan 7 miljoen huizen staan? Tegenwoordig worden de meeste
Nadere informatieLes 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts
Les 1 Vragen stellen Leestekst: De tandarts "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vandaag gaan we weer een tekst lezen. Daarbij gaan we een nieuwe strategie leren. Deze strategie heet vragen stellen. We gaan
Nadere informatieStoffen en Reacties 2
Stoffen en Reacties 2 Practicum Metalen Naam student 1. Naam student2..... Pagina 2 van 13 Inleiding Reageert metaal met zuurstof? Sinds de mensheid metalen kent worden ze voor allerlei toepassingen gebruikt
Nadere informatie: Afwerking van Western red cedar kozijnen Oorspronkelijke titel : Idem. : Rapport 980369.RAP, Verf Advies Centrum.
Titel : Afwerking van Western red cedar kozijnen Oorspronkelijke titel : Idem Auteur : H.Jellema Bron : Rapport 980369.RAP, Verf Advies Centrum. Inleiding Op verzoek van een woningcorporatie heeft het
Nadere informatieNeus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen
Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind
Nadere informatieDagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?
Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je
Nadere informatiePracticum algemeen. 1 Diagrammen maken 2 Lineair verband en evenredig verband 3 Het schrijven van een verslag
Practicum algemeen 1 Diagrammen maken 2 Lineair verband en evenredig verband 3 Het schrijven van een verslag 1 Diagrammen maken Onafhankelijke grootheid en afhankelijke grootheid In veel experimenten wordt
Nadere informatieVoorwoord. 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde
Voorwoord 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde Fluitsma & Van Tijn, 2007 Het zijn er inmiddels 16 miljoen en het zullen er ook nog
Nadere informatieWerkblad 3: Gravenfeest China
1. Lees onderstaande mails en noteer op een apart blad wat je leert over Qing Ming Jie. 2. Bedenk een verhaal over het gravenfeest dat je kan vertellen aan de andere kinderen van je klas. Welke prenten
Nadere informatieTeam 2: Wolken Onderzoek naar de invloed van wolken op zonnepanelen
Zonnepanelen op school Team 2: Wolken Onderzoek naar de invloed van wolken op zonnepanelen Jullie gaan onderzoeken wat de invloed is van wolken op de opbrengst van zonnepanelen 1. SAMENWERKEN IN EEN TEAM
Nadere informatieHoe zou je dit vertellen aan iemand die er vandaag niet bij is? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: Vragen die: Ben je het er mee eens?
Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: 1 2 Welke strategie heb je gebruikt? 3 Ben je het er mee eens? Ben je het er mee oneens? 4 Zou je die vraag aan de klas kunnen stellen? 5 Kun je je 6 Wil 7 oplosmethode
Nadere informatie-Detective en restaurator- raadsel opgelost van 16 de eeuwse eiken kast
Houtsymposium Restauratiebeurs 14 april 2011 -Detective en restaurator- raadsel opgelost van 16 de eeuwse eiken kast Yvonne Nijlunsing, houtrestaurator Den Andel Kast van het Klaarkampster Weeshuis,
Nadere informatieLes 1 Samenvatten Leestekst: Afval
Les 1 Samenvatten Leestekst: Afval "Goedemorgen.. De vorige lessen zijn we bezig geweest met het ophelderen van moeilijke woorden in de tekst. Vandaag gaan we een andere manier proberen om de tekst beter
Nadere informatietandglazuur kroon tandvlees zenuwholte wortel kaakbot bloedvat en zenuw r tandbeen
Een wit en stralend gebit. Wie wil dat niet? Mooie witte tanden zijn populair en het aanbod om ze te krijgen is enorm. De reclames beloven hagelwitte tanden, vaak zelfs binnen een uur. Tanden wit maken
Nadere informatieNa het bekijken van de video en het bestuderen van bovenstaande illustratie, moet je de onderstaande vragen kunnen maken.
Je hebt naar de Mythbusters video praten tegen planten gekeken. Het Mythbusterteam doet in deze video onderzoek naar de invloed van praten op de kiemsnelheid en groeisnelheid van planten. De Mythbusters
Nadere informatieOnderzoeksboekje. Klas: Namen:
Onderzoeksboekje Klas: Namen: De onderdelen van de onderzoekscyclus: 1. Introductie 2. Verkennen 3. Opzetten onderzoek 4. Uitvoeren onderzoek 5. Concluderen 6. Presenteren 7. Verdiepen/verbreden 2 Science
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatie5,9. Praktische-opdracht door een scholier 2779 woorden 8 mei keer beoordeeld. Natuurkunde. Inhoud
Praktische-opdracht door een scholier 2779 woorden 8 mei 2001 5,9 50 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inhoud * Inhoud * Inleiding * Het gidsexperiment * Het onderzoek * Snelheid, impuls en kinetische energie
Nadere informatieReflectie PRAKTIJKLES KLEUR. Mathieu Peters. Fontys PTH Eindhoven. Studentennummer: 2073444
Reflectie PRAKTIJKLES KLEUR Mathieu Peters Fontys PTH Eindhoven Studentennummer: 2073444 2014 2015 Inhoudsopgave 1. De praktische opdrachten... 2 2. Secundaire kleuren mengen... 3 3. Zwart mengen... 5
Nadere informatieOp de grote vitrines in het midden van de zaal liggen rode lappen. Je mag ze optillen en de bijzondere boeken bekijken.
OPDRACHTENFORMULIER PAS OP Lucht- en lichtgevaar ZAAL 2 Op de grote vitrines in het midden van de zaal liggen rode lappen. Je mag ze optillen en de bijzondere boeken bekijken. 1. Waarom liggen die lappen
Nadere informatieJessica Huizer. aardrijkskunde
Naam: Studentnummer: Opleiding: Klas: Vak: Docent: Jessica Huizer 0541685 Pabo 2P aardrijkskunde Vincent Bax 3 lessen * Introductie thema: Identiteit * introductie venster: Hindoeïsme * Les1: godsdiensten
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieInleiding op het lespakket. Blz. 3. Het verhaal van Musa Blz. 4. Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5
Musa Inhoud Inleiding op het lespakket. Blz. 3 Het verhaal van Musa Blz. 4 Even voorstellen, Inleiding op Musa in de klas. Blz. 5 Het koffertje ontdekken. Blz. 6 en 7 Inhoud koffertje. Blz. 8 en 9 2 Inleiding
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieEen eeuwige kalender is een goed idee! Uit welke materialen kunnen we zo een kalender maken? Project Eeuwige kalender Techniek Mevr.
Het nieuwe jaar is pas begonnen. Hoe kunnen we nu weten welke datum het vandaag is? Inderdaad door te kijken op de kalender! Hebben we er één? Misschien wel, misschien niet! Ieder jaar hetzelfde op zoek
Nadere informatieAfval Anne en de Sorteerbrigade
Afval Anne en de Sorteerbrigade Verhaal ontwikkeld voor educatieproject Afval groep 3 School en Cultuur Veenendaal 2014 Geschreven door: Sanne Heymann Tekeningen door: Sjoerd Kreijns Dit is Afval Anne.
Nadere informatieMijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar
Mijn 7 grootste inzichten in ICT in de zorg uit de afgelopen 15 jaar Gebaseerd op ervaringen die ik opdeed in meer dan 10 verschillende ziekenhuizen Mirjan van der Meijden Zorginformatisering Vooraf In
Nadere informatieEr was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig
Nadere informatieM I J N Z E L F B O U W A Q U A R I U M A C H T E R W A N D
1 M I J N Z E L F B O U W A Q U A R I U M A C H T E R W A N D Na wat rondkijken op internet, en vragen stellen aan andere aquarianen ben ik toch zelf begonnen. Ik had er ook in div. winkels al veel gezien
Nadere informatieEen goede vangst! Een goede vangst 2014 - http://omwb.braintrigger.nl
Een goede vangst! Om fijn te leven maak je veel gebruik van energie. Bijvoorbeeld om eten te koken, of om te spelen met een spelcomputer. Maar ook om het huis te verwarmen of jezelf te vervoeren. Voor
Nadere informatieHet labjournaal. Verslaglegging van onderzoek naar nieuwe uitvindingen. Inleiding
Vereenigde Octrooibureaux N.V. Johan de Wittlaan 7 2517 JR Postbus 87930 2508 DH Den Haag Het labjournaal Verslaglegging van onderzoek naar nieuwe uitvindingen Telefoon 070 416 67 11 Telefax 070 416 67
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatiehoge stroming Fase Ontdek en onderzoek
Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje
Nadere informatieWrts.nl. Woordenschat leer je zo!
Wrts.nl Woordenschat leer je zo! Vroeger toen ik studeerde aan het secundaire onderwijs gaf ons leerkracht van Frans overhoringen op vrijdagen. Ik vond het heel lastig om 500 Franse woordjes te blokken
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatieCloud Computing. Cloud Computing. Welkom allemaal hier op het science park.
Cloud Computing Cloud Computing Het Telraam van de Toekomst of Hoe Hyves en Battlefield 2 het Rekenen veranderen... Floris Sluiter Adviseur bij SARA Het Telraam van de Toekomst of Hoe Hyves en Battlefield
Nadere informatie: Onderzoek verfschade van kookverf op houten gevelbekleding
Titel Oorspronkelijke titel Auteur Bron : Onderzoek verfschade van kookverf op houten gevelbekleding : Idem : Verf Advies Centrum : Intern rapport Inleiding De vuren gevelbekleding van een natuur- en milieucentrum
Nadere informatie