Nieuwe onteigeningswetgeving. en Vlaanderen

Transcriptie

1 Nieuwe onteigeningswetgeving in Nederland en Vlaanderen Arjen de Snoo Wouter De Cock Tom De Waele

2 ISBN: NUR , A. de Snoo, W. De Cock & T. De Waele Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgeverij. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16h tot en met 16m Auteurswet 1912 jo. het Besluit van 27 november 2002, Stb. 2002, 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken dient men zich tot de Stichting Instituut voor Bouwrecht te wenden. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photo print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.

3 Inhoudsopgave 1 Het Nederlandse onteigeningsrecht, en de vernieuwing daarvan Arjen de Snoo 1.1 Inleiding Het verloop van de onteigeningsprocedure naar huidig recht De administratieve fase Gerechtelijke fase De Omgevingswet De Aanvullingswet grondeigendom Omgevingswet Het verloop van de onteigeningsprocedure onder de Omgevingswet De administratieve fase De schadeloosstellingsprocedure Inleiding op de beschouwing Vergelijking van de doorlooptijd Vergelijking van de rechtsbescherming: administratieve procedure Belanghebbenden bij onteigeningsbeschikking Belanghebbenden die zijn overleden, in het buitenland wonen of geen adres hebben Voorstel: betekening van (ontwerp)onteigeningsbeschikking Terinzagelegging van een ontwerp onteigeningsbeschikking De verplichte adviescommissie Geen coördinatie met ruimtelijk besluit Voorstel: maak coördinatie mogelijk Een beroep van rechtswege? Vergelijking rechtsbescherming: schadeloosstellings procedure Het verzoekschrift: verweerder overleden/in het buitenland wonend/met onbekende woonplaats Het verzoekschrift: substantiëringsplicht Schadeloosstellingsprocedure: verweer en mondelinge behandeling Bijzondere procedure deskundigenadvies Voorstel: pas regeling Rv toe voor het deskundigenbericht Bijzondere procedure plaatsopneming Voorstel: pas Rv toe voor de plaatsopneming De onteigeningsakte Voorstel: laat beide partijen om akte vragen en bepaal een termijn Toetsing door de notaris? Voorstel: heldere taakomschrijving notaris Geen hoger beroep in schadeloosstellingsprocedure? Voorstel: maak hoger beroep in de schadeloosstellingsprocedure mogelijk 45 v

4 Nieuwe onteigeningswetgeving in Nederland en Vlaanderen 1.10 Vergelijking van de rechterlijke toetsing Onteigening alleen in algemeen belang Het noodzaakvereiste: poging tot minnelijke verwerving Voorstel: beoordeel de poging tot minnelijke verwerving ook ex nunc Het noodzaakvereiste: zelfrealisatie Start van de schadeloosstellingsprocedure Vaststelling van de schadeloosstelling Slot 54 Bijlage 1: Relevante bepalingen uit de Aanvullingswet Grondeigendom Omgevingswet 55 2 De Vlaamse onteigeningsregeling van naderbij bekeken Wouter De Cock 2.1 Inleiding De onteigeningsregeling in Vlaanderen zoals die bestond vóór het Vlaams onteigeningsdecreet van 24 februari Het legaliteitsbeginsel als basisprincipe Onteigenen in de gevallen bij de wet bepaald Onteigenen op de wijze die bij wet is bepaald Onteigenen volgens de (bestuurlijke) modaliteiten bepaald bij decreet Onteigenen volgens één van de gerechtelijke procedures bij (federale) wet bepaald De 'gewone' onteigeningsprocedure De rechtspleging bij hoogdringende omstandigheden De rechtspleging bij dringende omstandigheden De rol van de Raad van State als onteigeningsrechter Een groeiende aandacht voor zelfrealisatie als tegengewicht voor de onteigeningsnoodzaak Een blik op het nieuw Vlaams onteigeningsdecreet Aandacht voor de motiveringsplicht De minnelijke onderhandeling afgestoft Nu ook onteigening van zakelijke rechten mogelijk De vernieuwde onteigeningsmachtiging Een versnelde procedure De bestuurlijke fase De gerechtelijke fase bij de vrederechter Regeling met betrekking tot zelfrealisatie Vervalregeling bij gebrek aan een tijdige onteigening Het Vlaams bestuursrechtscollege ter vervanging van de Raad van State Wederoverdracht en verplichte aankoop Kritische reflecties Enkele bedenkingen bij de bestuurlijke fase 98 vi

5 Inhoudsopgave Set aan basisdocumenten Geen eenzijdige onderhandelingsplicht De vernieuwde onteigeningsmachtiging: procedurele vereenvoudiging of verminderde rechtsbescherming? Vervalregeling verhoogt de rechtszekerheid Slaagt de decreetgever in zijn opzet een versnelde, rechtszekere en vereenvoudigde gerechtelijke procedure in het leven te roepen? Verbetering op vlak van tegensprekelijk debat? Langgerekte herzieningsprocedure op de schop Is de rol van de vrederechter nog accuraat? Tegensprekelijk deskundigenonderzoek nu ook in de wet verankerd Ook de 'oude' onteigeningswetten blijven in Vlaanderen gelden 106 Bijlage I. Het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari Bijlage II. Het besluit van de Vlaamse regering van 27 oktober 2017 tot uitvoering van het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari Bijlage III. Procedureverloop Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari Bijlage IV. De wet van 26 juli 1962 betreffende de rechtspleging bij hoogdringende omstandigheden inzake onteigening ten algemenen nutte De onteigeningsprocedure in het nieuwe Vlaamse decreet betreffende ont eigening voor het algemeen nut en de rechtsbescherming Tom De Waele 3.1 Inleiding Wie biedt rechtsbescherming? het onvolmaakte duale systeem Betere rechtsbescherming met het nieuwe onteigenings decreet? Verstrikt in het kluwen van de staatshervorming Het algemeen nut als onteigeningsvoorwaarde Een onteigening is enkel wettig als ze noodzakelijk is De devaluatie van de figuur van de habilitatie De inperking van het machtigingsvereiste Het voorlopig onteigeningsbesluit en de projectnota Onderhandelingsplicht Altijd een openbaar onderzoek Consacratie van de figuur van de zelfrealisatie Het definitieve onteigeningsbesluit De gerechtelijke procedure voor de vrederechter Hoger(e) beroep(en) Onteigeningsprocedures voor de RvVb: enkele specialia De beroepstermijn Partijen voor de RvVb Hoogdringendheid om een onteigeningsbesluit te laten schorsen? 210 vii

6 Nieuwe onteigeningswetgeving in Nederland en Vlaanderen Bestuurlijke lus in onteigeningsprocedures? Bemiddelen Termijn- en andere injuncties bij het vernietigen van onteigeningsbesluiten Draagwijdte van een vernietigingsarrest van een onteigeningsbesluit Ten uitgeleide 217 viii