Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw Dit is een uitgave van Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw datum Juni 2012 Versie 5.0

2 Samenvatting KERNCIJFERS Aangesloten werkgevers Deelnemers Arbeidsongeschikte deelnemers Gepensioneerden: Ouderdomspensioen Nabestaandenpensioen Wezenpensioen BPL-Flexpensioen Arbeidsongeschiktheidspensioen Slapers Feitelijke premie 18,15% 14,6% 14,6% 14,6% 14,6% (x 1.000) Feitelijke premie Kostendekkende premie Gedempte premie Uitkeringen Pensioenuitvoeringskosten Belegd vermogen (incl. rentehedge) Beleggingsopbrengst (incl. rentehedge) Pensioenvermogen Algemene reserve Gespecificeerde reserves Pensioenverplichtingen Aanwezige dekkingsgraad (in %) 100,6% 110,4% 117,8% 112,2% 141,3% Vereiste dekkingsgraad (in %) 117,0% 117,2% 113,7% 111,2% 112,8% Saldo van baten en lasten Gemiddelde interest van verplichtingen 2,7% 3,4% 3,9% 3,5% 4,8% Z-score -0,70-0,12 0,05 0,49-0,17 De feitelijke premie is de premie die in het boekjaar is ontvangen. De kostendekkende premie is de premie die daadwerkelijk benodigd was voor de financiering van de in het boekjaar toegekende pensioenaanspraken. De kostendekkende premie is gebaseerd op de marktrente en is inclusief de opslag voor administratiekosten en solvabiliteitsopslag. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 2

3 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2011 van de Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (BPL). Het zijn spannende tijden voor pensioenfondsen. Er gaat geen week voorbij zonder dat pensioen in het nieuws is geweest. Ook 2011 was weer een hectisch jaar voor BPL. De economische omstandigheden bleven negatief, vooral op het gebied van de rente. Helaas heeft dat er toe geleid dat BPL in de loop van 2011 in de situatie van een dekkingstekort is terecht gekomen, omdat de dekkingsgraad onder de minimaal vereiste dekkingsgraad van 104,4% is beland. Als gevolg daarvan heeft het bestuur een korte termijnherstelplan geschreven dat door DNB is goedgekeurd. De kern van dit herstelplan draait er om dat er in 2011 met terugwerkende kracht een kostendekkende premie geheven moest worden. De details leest u in het jaarverslag, maar het bestuur ziet het als een lichtpuntje in deze moeilijke tijden dat werkgevers- en werknemerspartijen besloten hebben deze last gezamenlijk te dragen. In 2011 heeft het bestuur een paar belangrijke besluiten genomen op het gebied van de uitvoering van de pensioenregeling. Het bestuur zag zich genoodzaakt de aflopende overeenkomst voor het pensioenbeheer met Syntrus Achmea Pensioenbeheer niet te verlengen. In de plaats daarvan is na een uitgebreide selectieprocedure de keuze gevallen op TKP Pensioenen als nieuwe uitvoerder van de pensioenregeling. De overeenkomsten met Syntrus Achmea Vermogensbeheer en Syntrus Achmea Vastgoed zijn wel verlengd na onderhandelingen over nieuwe voorwaarden. Het bestuur is er van overtuigd met deze overeenkomsten de uitvoering van de pensioenregeling voor de komende jaren goed te hebben geregeld. Verder is er in 2011 een begin gemaakt met het vaststellen van een strategische agenda. Het bestuur is en blijft van mening dat een collectieve en solidaire voorziening voor de oude dag vele voordelen kent. Om die goed over het voetlicht te blijven brengen is het noodzakelijk dat op alle gebieden de vinger aan de pols gehouden blijft worden voor wat betreft aantrekkelijkheid en adequaatheid van de regeling voor de betrokken stakeholders. Via een strategische agenda kan het bestuur hier proactief op sturen zodat de doelstellingen van BPL ook in de toekomst gerealiseerd kunnen blijven worden. In hoofdstuk 1 vind u een beschrijving van de organisatie van het pensioenfonds. In hoofdstuk 2 wordt vervolgens dieper in gegaan op de ontwikkelingen die in 2011 speelden. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 het financieel beleid van het fonds beschreven, gevolgd door een verslag over de uitvoering van de pensioenregeling. In de hoofdstukken 5, 6 en 7 vindt u een terugkoppeling van respectievelijk de deelnemersraad, het verantwoordingsorgaan en de visitatiecommissie. In hoofdstuk 8 komt de jaarrekening aan bod. Het jaarverslag wordt afgesloten met de verklaringen van de accountant en de certificerend actuaris. Het bestuur wil iedereen bedanken die in 2011 BPL op de een of andere manier heeft ondersteund. Veel leesplezier toegewenst. Met vriendelijke groet, H.Th.J. Vulto Voorzitter werkgevers G.P.M.J. Roest Voorzitter werknemers Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 3

4 Inhoud Samenvatting 2 Voorwoord 3 Bestuursverslag (hoofdstuk 1 tot en met hoofdstuk 4) Hoofdstuk 1; Inleiding 5 Hoofdstuk 2; Ontwikkelingen 13 Hoofdstuk 3; Financieel beleid 16 Hoofdstuk 4; Uitvoering van de pensioenregeling 29 Hoofdstuk 5; Deelnemersraad 41 Hoofdstuk 6; Verslag van het verantwoordingsorgaan 43 Hoofdstuk 7; Visitatiecommissie 46 Hoofdstuk 8; Jaarrekening 48 Hoofdstuk 9; Overige gegevens 83 Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 4

5 1. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 1.1 Inleiding Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw heeft verschillende organen, zoals het bestuur, de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan. Ook heeft het pensioenfonds een bestuursbureau. Daarnaast is een aantal externe partijen intensief bij het fonds betrokken. In dit hoofdstuk stelt het fonds de bestuursorganen, het bestuursbureau en de externe partijen voor. Allereerst volgen de doelstelling en een aantal algemene gegevens van het fonds. 1.2 Over het fonds Naam en vestigingsplaats De Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (hierna: het fonds of BPL) is opgericht in 1948 en gevestigd in Zoetermeer. Het fonds is een bedrijfstakpensioenfonds en is aangesloten bij de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen. De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer De statuten zijn voor het laatst gewijzigd per 1 januari Statutaire doelstelling Het doel van het pensioenfonds is om nu en in de toekomst uitkeringen te verstrekken aan gepensioneerden en nabestaanden bij ouderdom, overlijden en arbeidsongeschiktheid. Om dit doel te realiseren int het fonds premies bij de aangesloten ondernemingen in overeenstemming met de statuten en het pensioenreglement. De verkregen gelden worden beheerd en belegd Samenwerkende organisaties De volgende organisaties benoemen leden in het bestuur, de deelnemersraad of het verantwoordingsorgaan. Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO Nederland); CUMELA Nederland; Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners (VHG); FNV Bondgenoten; CNV Vakmensen; CSO. 1.3 Het bestuur Het bestuur bestaat uit een even aantal van minimaal tien bestuursleden. Voor elk bestuurslid kan ook een plaatsvervangend bestuurslid worden benoemd. De helft van de bestuursleden wordt benoemd door de volgende werkgeversorganisaties: Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO Nederland); CUMELA Nederland; Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners (VHG). De andere helft van de bestuursleden wordt benoemd door de werknemersorganisaties: FNV Bondgenoten; CNV Vakmensen. Samenstelling bestuur per 31 december 2011 Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 5

6 Leden werkgeverszijde / Plaatsvervangende leden Organisatie Einde zittingsduur (plv) bestuursleden H. Th. J. Vulto (werkgeversvoorzitter) G.A.M. van der Grind LTO Nederland 1 januari 2012 / 1 januari 2014 R. le Clercq A. Hekman LTO Nederland 1 januari 2015 / 1januari 2012 J.W.J. van Leeuwen J.J.J. Langeslag LTO Nederland 1 januari 2016 / 1 januari 2015 F.M. Crucq N. Benamar VHG 1 januari 2013 / 1 januari 2016 J. Maris Mw. J.H. Zweverink-Bosch CUMELA Nederland 1 januari 2014 / 1 januari 2013 Leden werknemerszijde / Plaatsvervangende leden Organisatie Einde zittingsduur (plv) bestuursleden G.P.M.J. Roest (werknemersvoorzitter) FNV Bondgenoten 1 januari 2013 Vacature FNV Bondgenoten Mw. M.J.A.M. Daamen FNV Bondgenoten 1 januari 2015 Vacature FNV Bondgenoten G.H. Koudys J. Bosma CNV Vakmensen 1 januari 2012 / 1 januari 2015 In het verslagjaar is de samenstelling van het bestuur gewijzigd. Het bestuur heeft in 2011 elf keer vergaderd. In 2010 is besloten om de einddatum van de zittingsduur vanaf 2011 beter te spreiden zodat er per jaar maximaal 2 bestuursleden af kunnen treden als gevolg van het einde van hun zittingsduur. De bestuursleden met een einde zittingsduur op 1 januari 2011 en 1 januari 2012 zijn allen herbenoemd. Bij de leden werkgeverszijde heeft de VHG besloten om de heer J. Zijlmans te vervangen door de heer N. Benamar. Bij de leden werknemerszijde heeft FNV Bondgenoten besloten om niet langer gebruik te maken van de zetelmogelijkheid voor plaatsvervangende bestuursleden. De benoeming van de plaatsvervangende bestuursleden t.w. Mw. M.C.Bense en W.J.M. Baltussen werd ingetrokken. Mw. E. Kwakkelstein (organisatie: FNV Bondgenoten) is op eigen verzoek per 1 november 2011 afgetreden. Intussen wordt gewerkt aan de opvolging van Mw.E. Kwakkelstein Rol voorzitters De werkgevers- en werknemersvoorzitter fungeren per kalenderjaar beurtelings als voorzitter en plaatsvervangend voorzitter van het bestuur. In 2011 was de heer Vulto voorzitter en de heer Roest plaatsvervangend voorzitter. Het bestuur is belast met de leiding, het algemene beleid en het beheer van het fonds. De beide voorzitters vertegenwoordigen het fonds in en buiten rechte Bestuurlijke commissies Het fonds heeft vier bestuurlijke commissies ingesteld: het voorzittersoverleg (waaronder risicomanagement commissie), een beleggingsadviescommissie, een technische commissie en een dienstverleningsovereenkomst commissie. De taak van deze commissies is het voorbereiden van onderwerpen waarover het bestuur een besluit moet nemen. Voorzittersoverleg In het voorzittersoverleg worden voorleggers, dringende maar niet beleidsbepalende kwesties, en specifieke onderwerpen waar het bestuur mandaat voor heeft gegeven zoals risicomanagement aan de orde gesteld. In dit gremium vindt ook de risicomanagement commissie plaats. Hierbij worden alle mogelijke risico s in kaart gebracht, geprioriteerd en aan het bestuur gerapporteerd. In 2011heeft dit overleg twaalf keer plaatsgevonden. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 6

7 Samenstelling per 31 december 2011: Leden Organisatie H. Th. J. Vulto (werkgeversvoorzitter) LTO Nederland G.P.M.J. Roest (werknemersvoorzitter) FNV Bondgenoten De samenstelling van dit overleg is in 2011 niet gewijzigd. Beleggingsadviescommissie De beleggingsadviescommissie adviseert het bestuur over strategische beleggingen, investeringen in onroerend goed en wijzigingen op het gebied van vermogensbeheer en risicobeheersing. De commissie houdt toezicht op het financieel pensioenmanagement en het vermogensbeheer. In dat kader beoordeelt zij de betreffende rapportages. Daarnaast is de commissie betrokken bij het uitvoeren van ALM-studies. De taken en bevoegdheden van de beleggingsadviescommissie zijn vastgelegd in een beleggingsreglement. De beleggingsadviescommissie is in het verslagjaar zes keer bij elkaar geweest. De werkgevers- en werknemersvoorzitter fungeren per kalenderjaar beurtelings als voorzitter en plaatsvervangend voorzitter van de beleggingsadviescommissie. In 2011 was de heer Crucq voorzitter en mevrouw Kwakkelstein plaatsvervangend voorzitter. Door het vertrek van Mw. E. Kwakkelstein is een vacature ontstaan voor een werknemersvoorzitter. Samenstelling per 31 december 2011: Leden F.M. Crucq (werkgeversvoorzitter) Organisatie VHG H. Th. J. Vulto LTO Nederland G.P.M.J. Roest Vacature FNV Bondgenoten FNV Bondgenoten Technische Commissie De technische commissie adviseert het bestuur over nieuwe regelgeving en over communicatie. In het verslagjaar kwam de commissie vier keer bij elkaar. De werkgevers- en werknemersvoorzitter fungeren per kalenderjaar beurtelings als voorzitter en plaatsvervangend voorzitter van de technische commissie. In 2011 was de heer Maris voorzitter en de heer Koudys plaatsvervangend voorzitter. Mevrouw Kwakkelstein is op eigen verzoek per 1 november 2011 afgetreden. De heer Roest is vanaf de aftreeddatum van mevrouw Kwakkelstein de opvolger. Samenstelling per 31 december 2011: Leden Organisatie J. Maris (werkgeversvoorzitter) CUMELA Nederland G.A.M. van der Grind G.P.M.J. Roest G.H. Koudys (werknemersvoorzitter) LTO Nederland FNV Bondgenoten CNV Vakmensen Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 7

8 Dienstverleningsovereenkomst Commissie De DVO commissie adviseert het bestuur over de DVO rapportages. De taken en bevoegdheden van de commissie zijn vastgelegd in een reglement. De commissie is in 2009 ingesteld en is in 2011 vier keer bij elkaar geweest. De werkgevers- en werknemersvoorzitter fungeren per kalenderjaar beurtelings als voorzitter en plaatsvervangend voorzitter van de commissie. In 2011 was mevrouw Daamen voorzitter en de heer Van Leeuwen plaatsvervangend voorzitter. Samenstelling per 31 december 2011: Leden J.W.J. van Leeuwen (werkgeversvoorzitter) Mw. M.J.A.M. Daamen (werknemersvoorzitter) Organisatie LTO Nederland FNV Bondgenoten De samenstelling van de commissie is in 2011 niet gewijzigd. Naast deze bestuurlijke commissies heeft het bestuur een commissie van beroep, een adviescommissie bezwaarschriften en een visitatiecommissie ingesteld. 1.4 Visitatiecommissie De visitatiecommissie bestaat uit drie onafhankelijke deskundigen en heeft als taak om het functioneren van het fonds en het bestuur kritisch te bezien. Het bestuur zorgt door het verlenen van deze opdracht aan de visitatiecommissie, voor een transparant intern toezicht. De visitatiecommissie beoordeelt in ieder geval de volgende zaken: beleidsprocedures, bestuursprocessen en checks and balances binnen het fonds; de wijze waarop het bestuur het fonds aanstuurt; de wijze waarop het bestuur omgaat met risico s op de langere termijn. De visitatiecommissie rapporteert aan het bestuur. Het bestuur bespreekt de rapportage van de visitatiecommissie en de eventueel daarop gebaseerde (voorgenomen) bestuursbesluiten met het verantwoordingsorgaan. Het bestuur heeft de dames N. van Altenburg, J. Thole en de heer A. Hoekstra in de visitatiecommissie benoemd. De bevindingen van het meest recente onderzoek van de visitatiecommissie zijn in dit jaarverslag opgenomen. 1.5 Commissie van Beroep De commissie van beroep adviseert bij geschillen over besluiten van het bestuur. Het kan gaan om geschillen met deelnemers, gewezen deelnemers, andere aanspraakgerechtigden, pensioengerechtigden of werkgevers. Samenstelling per 31 december 2011: Leden Organisatie N. Ruiter (voorzitter) Bosch & Ruiter Advocaten Mw. L.H.F.M. Jansen FNV Bondgenoten W. van den Beucken LTO Nederland H.J. Vetter (plv. voorzitter) Uitvoering secretariaat Mw. K. Tusveld Van Till Advocaten Organisatie Actor Bureau voor Sectoradvies De commissie heeft in het verslagjaar geen voorlegger behandeld. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 8

9 1.6 Adviescommissie bezwaarschriften vrijstellingsbesluiten De adviescommissie bezwaarschriften vrijstellingsbesluiten adviseert het bestuur bij bezwaren van belanghebbenden wegens het niet verlenen van een vrijstelling. Samenstelling per 31 december 2011: Leden Organisatie M. van Maaren (voorzitter) Syntrus Achmea H.Th.J. Vulto Dhr. L.S. Rietema Mw. K. Tusveld (secretaris) LTO Nederland Syntrus Achmea Actor Bureau voor Sectoradvies De commissie heeft in het verslagjaar niet vergaderd. Vanwege de overgang per naar TKP zal de samenstelling van deze commissie worden aangepast. 1.7 Deelnemersraad De deelnemersraad adviseert het bestuur gevraagd en ongevraagd over onderwerpen die het pensioenfonds aangaan. De raad adviseert in elk geval over voorgenomen besluiten tot statuten- en reglementswijziging, vaststelling van het jaarverslag, vaststelling van de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN), premies en indexatiebeleid.. Naast het adviesrecht heeft de deelnemersraad in bepaalde omstandigheden een beroeps- en klachtrecht, bijvoorbeeld wanneer het bestuur een advies van de deelnemersraad niet opvolgt. Actor Bureau voor Sectoradvies verzorgt het secretariaat van de deelnemersraad. Vanaf 1 januari 2010 bestaat de deelnemersraad uit zestien leden. Elf leden namens de deelnemers en vijf leden namens de gepensioneerden. De heer Burger was in 2011 voorzitter van de deelnemersraad. De deelnemersraad vergadert minimaal twee keer per jaar. In het verslagjaar heeft de deelnemersraad drie keer vergaderd, waarvan drie keer met het bestuur. Samenstelling deelnemersraad per 31 december 2011: Leden namens actieve Plaatsvervangende leden deelnemers Organisatie S. Binda (plv. voorzitter) A. Hettinga FNV Bondgenoten D. Aaldring A. Hettinga FNV Bondgenoten A. Marijt A. Hettinga FNV Bondgenoten H. van der Werf A. Hettinga FNV Bondgenoten W. Korstanje A. Hettinga FNV Bondgenoten J. van der Oest A. Hettinga FNV Bondgenoten C. de Greeve A. Hettinga FNV Bondgenoten F.B. M. Kemps A. Hettinga FNV Bondgenoten G. Borsboom CNV Vakmensen C. Aangeenbrug CNV Vakmensen Y. Hylkema (plv. voorzitter) CNV Vakmensen Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 9

10 Namens de gepensioneerden Plaatsvervangende leden Organisatie H. Bos FNV Bondgenoten H. Wolters FNV Bondgenoten E. van Hulst H. Konjer CNV Vakmensen A.T. Burger (voorzitter) F. van Puffelen CSO H. Ligtenberg F. van Puffelen CSO 1.8 Het verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan beoordeelt het handelen van het bestuur, het gevoerde beleid en de beleidskeuzes voor de toekomst. Het verantwoordingsorgaan legt zijn oordeel tenminste één keer per jaar schriftelijk vast. Dit oordeel wordt, samen met de reactie van het bestuur daarop, opgenomen in het jaarverslag van het betreffende jaar. Het bestuursbureau Actor verzorgt het secretariaat van het verantwoordingsorgaan. Vanaf 1 januari 2010 bestaat het verantwoordingsorgaan uit vierentwintig leden. Acht leden namens de deelnemers, acht leden namens de gepensioneerden en acht leden namens de werkgevers. Elke geleding draagt een voorzitter voor. De drie voorzitters fungeren per periode van een kalenderjaar beurtelings als voorzitter van het verantwoordingsorgaan. De heer Burger was in 2011 voorzitter. De heren Binda en Schrijver waren plaatsvervangend voorzitters. In het verslagjaar heeft het verantwoordingsorgaan drie keer vergaderd, waarvan drie keer met het bestuur. Samenstelling verantwoordingsorgaan per 31 december 2011: Leden namens actieve deelnemers Plaatsvervangende leden Organisatie S. Binda (plv. voorzitter) Vacature FNV Bondgenoten H. van der Werf Vacature FNV Bondgenoten W. Korstanje Vacature FNV Bondgenoten J. van der Oest Vacature FNV Bondgenoten F.B. M. Kemps Vacature FNV Bondgenoten G. Borsboom Vacature CNV Vakmensen C. Aangeenbrug Vacature CNV Vakmensen Y. Hylkema Vacature CNV Vakmensen Namens de gepensioneerden Plaatsvervangende leden Organisatie H. Bos Vacature FNV Bondgenoten H. Wolters Vacature FNV Bondgenoten C. van Doesburg Vacature FNV Bondgenoten H. Kerssies E. van Hulst CNV Vakmensen H. Konjer E. van Hulst CNV Vakmensen Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 10

11 A.T. Burger (voorzitter) F. van Puffelen CSO H. Ligtenberg Vacature F. van Puffelen CSO FNV Bondgenoten Namens de werkgevers Plaatsvervangende leden Organisatie G.H. Schrijver (plv. voorzitter) LTO Noord B.B. Hasselo S. van der Schaar LTO Noord J.W.A. van Paassen LTO Noord A.W. Hokken F. de Wijs ZLTO B. Leenders C. Lebens LLTB J.H.J. Schoot Uiterkamp Mw. R. Zweistra CUMELA Mw. K. Miedema-Lammertsma Mw. J. Tuinenga CUMELA T. Greeve N. Benamar VHG 1.9 Uitbesteding Het bestuur is verantwoordelijk voor het beleid en voor de uitvoering van de pensioenregeling. Het bestuur heeft de uitvoering van het pensioenbeheer en het vermogens- en vastgoedbeheer uitbesteed aan Syntrus Achmea. Het bestuur heeft dit bedrijf gemandateerd voor de hieraan verbonden werkzaamheden. Syntrus Achmea bestaat uit drie rechtspersonen: Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Syntrus Achmea Vastgoed B.V. Het fonds en Syntrus Achmea hebben hun afspraken over uitbesteding vastgelegd in overeenkomsten van pensioenbeheer, vermogensbeheer en vastgoed. Bij deze overeenkomst zijn het fonds en de genoemde bedrijfsonderdelen van Syntrus Achmea partij. Nadere afspraken over de kwaliteit van de dienstverlening zijn vastgelegd in aparte dienstverleningsovereenkomsten (DVO s) voor pensioenbeheer, vermogensbeheer en vastgoedbeheer. Het fonds heeft begin 2009 een nieuwe dienstverleningsovereenkomst (DVO) met Syntrus Achmea Pensioenbeheer afgesloten. Deze is in 2011 op enkele punten aangepast. Alle overeenkomsten bieden de mogelijkheid om de bestaande dienstverlening tussentijds aan te passen of nieuwe diensten toe te voegen. Het bestuur en de uitvoerder leggen eventuele nieuwe afspraken altijd contractueel vast. Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. heeft na elk kwartaal aan het bestuur gerapporteerd over de DVO afspraken. Van Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V., -Vermogensbeheer B.V. en -Vastgoed B.V. ontvangt het bestuur een maand -, kwartaal - en jaarrapportage over Het bestuur ziet erop toe dat de risico s die verbonden zijn aan het uitbesteden van deze werkzaamheden adequaat worden beheerst. Op dagelijks niveau gebeurt dat door het bestuursbureau. Daarnaast monitort de DVO commissie op kwartaalbasis de prestaties van de uitvoerder ten opzichte van de gemaakte afspraken. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 11

12 1.10 BPL Bestuursbureau Ter ondersteuning van de besturen van diverse fondsen in de agrarische en groene sector hebben sociale partners een bestuursbureau opgericht. Het BPL Bestuursbureau ondersteunt en adviseert het bestuur, het voorzittersoverleg, de technische commissie, de beleggingsadviescommissie, de DVO commissie, de werkgevers- en deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan. Met ingang van 2009 verzorgt het bestuursbureau ook het secretariaat van het bestuur, de verschillende commissies en de medezeggenschapsorganen. Actor Bureau voor Sectoradvies Boerhaavelaan 30 Postbus AA Zoetermeer 1.11 Externe partijen Adviserend actuaris Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V., De Meern en Mercer Nederland B.V., Amstelveen Accountant Deloitte Accountants B.V., Amsterdam Waarmerkend actuaris Mercer Certificering B.V., Amstelveen Uitvoeringsorganisatie Pensioenbeheer Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. (handelsnaam Syntrus Achmea Pensioenbeheer) (tot ) Vermogensbeheer Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. (handelsnaam Syntrus Achmea Vermogensbeheer) Syntrus Achmea Vastgoed B.V. (handelsnaam Syntrus Achmea Vastgoed) Compliance Officer Nederlands Compliance Instituut, Capelle a/d IJssel (vanaf ) Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 12

13 2. Ontwikkelingen 2.1 Inleiding Het jaar 2011 wordt voor BPL gekenmerkt door een aantal bijzondere gebeurtenissen en de gevolgen daarvan. Vanwege de uitbestedingcontracten met Syntrus Achmea die eind december 2011 ten einde liepen, heeft BPL besloten om zich in 2011 te oriënteren en tenderprocedures aan te gaan zowel op het gebied van pensioenbeheer als het vermogensbeheer. Ook op het gebied van de uitbesteding van het vastgoed vonden onderhandelingen plaats voor een nieuw contract per 1 januari Voor het eerst na de aanvang van de economische crisis in september 2008 is het fonds vanaf eind september 2011 in een dekkingstekort terecht gekomen. Het fonds heeft hiervoor een herstelplan ingediend bij DNB. Daarnaast heeft het bestuur haar aandacht uiteraard geschonken aan de reguliere thema s waarvan vereist wordt dat het fonds haar aandacht daaraan besteed. 2.2 Tenderprocedure pensioenbeheer en vermogensbeheer De contracten voor pensioenbeheer en het vermogensbeheer zijn door het bestuur in november 2010 opgezegd met het doel zich te oriënteren op een passende uitvoerder op genoemde gebieden. Het bestuur heeft bij aanvang van de tenderprocedure criteria opgesteld die het uitgangspunt vormden bij een latere te maken keuze voor een mogelijke uitvoerder. Op het gebied van het pensioenbeheer en op het gebied van het vermogensbeheer werd het bestuur ondersteund door het bestuursbureau en twee extern adviseurs die ervaren en kundig zijn als het tenderprocedures op het gebied van het pensioenbeheer en vermogensbeheer betreft. Het bestuur heeft voor de tender pensioenbeheer zeven uitvoerders geselecteerd. Deze zijn benaderd om een door het bestuur opgestelde, uitgebreide vragenlijst te beantwoorden en om een offerte uit te brengen. De door deze uitvoerders uitgebrachte offertes en beantwoording van de vragen zijn beoordeeld aan de hand van de door het bestuur vastgestelde criteria. Van de zeven benaderde uitvoerders waren er drie die het meest aansloten bij BPL. Deze drie partijen zijn vervolgens in het bestuur uitgenodigd om zich te presenteren. Het bestuur heeft vervolgens besloten om met twee partijen verder te gaan. Er heeft een site visit bij TKP plaatsgevonden waar diverse afdelingen binnen TKP zijn bezocht en het bestuur een goed indruk heeft kunnen krijgen van de bedrijfsvoering bij TKP. Daarnaast heeft het bestuur een onderzoek gedaan naar de ervaringen in de markt met de twee overgebleven uitvoerders. Ook heeft zij onderzocht wat de gevolgen zouden zijn als er voor een transitie zou worden gekozen naar een nieuwe pensioenuitvoerder. Tevens heeft zij onderzocht hoe transities bij andere pensioenfondsen zijn verlopen die van Syntrus Achmea naar TKP waren overgegaan. Na dit uitgebreide onderzoek en na verdergaande onderhandelingen heeft het bestuur in de bestuursvergadering van 21 juni 2011 besloten om de pensioenadministratie vanaf 2012 uit te besteden aan TKP Pensioenen te Groningen. Dit besluit heeft zij genomen aangezien de dienstverlening die TKP Pensioenen biedt goed aansluit bij de door het bestuur opgestelde criteria, een goede kwaliteit/prijsverhouding biedt en de berichten over de dienstverlening van TKP over het algemeen positief zijn. Na 1 juli 2011 zijn voorbereidingen getroffen voor de transitie van de pensioenadministratie van Syntrus Achmea naar TKP Pensioen. De format voor de selectie van de fiduciair manager en de vermogensbeheerder waarmee BPL de komende jaren wenst samen te werken heeft volgens eenzelfde concept plaatsgevonden als het tendertraject bij pensioenbeheer. Voor het beantwoorden van een uitgebreide vragenlijst en het uitbrengen van een offerte zijn tien partijen uitgenodigd. Het bestuur heeft aan de hand van de beantwoording van de vragenlijst en de offertes een selectie gemaakt. Drie partijen bleven over. Het bestuur heeft aan deze drie partijen site visits gebracht. De keuze is gevallen op Syntrus Achmea Vermogensbeheer voor het strategisch pensioenmanagement en als vermogensbeheerder. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 13

14 2.3 Nieuw contract vastgoed Het contract voor de dienstverlening op gebied van het vastgoedbeheer met Syntrus Achmea Vastgoed liep af op 31 december De onderhandelingen voor een nieuw contract hebben afgelopen jaar plaatsgevonden waarbij het bestuur zorgvuldig is nagegaan op welke punten zij een aanpassing wenste. Hierbij is de door Syntrus Achmea Vastgoed verleende dienstverlening zorgvuldig tegen het licht gehouden en heeft het bestuur onderhandeld over de invulling van de dienstverlening, de tarieven van de dienstverlening en de toegenomen vereisten waaraan het bestuur dient te voldoen op basis van wetgeving en integriteit. Het nieuwe contract en bijgehorende dienstverleningsovereenkomst hebben een ingangsdatum van 1 januari Transitie naar TKP Pensioen Nadat het bestuur eind juni 2011 besloten had om de pensioenadministratie over te dragen aan TKP Pensioen, zijn vanaf juli 2011 de voorbereidingen genomen om het transitieproces in gang te zetten. Eind augustus is het transitieproces begonnen. BPL heeft een extern deskundige aangetrokken die namens BPL op dagelijkse basis betrokken is bij de transitie en contacten onderhoudt met zowel de projectleiders van de overdragende uitvoerder Syntrus Achmea Pensioenbeheer als met de nieuwe uitvoerder TKP Pensioenen. De extern deskundige heeft meerdere geslaagde transitieprocessen op zijn naam staan en beschikt daardoor over veel deskundigheid. Het bestuur is wekelijks door de extern deskundige gerapporteerd over de voortgang van de transitie en zo nodig eerder in geval van bijzonderheden. Daarnaast is er vanaf september 2011 een stuurgroep opgestart waar bestuurleden van BPL zitting in hebben en waaraan zowel de overdragende uitvoerder als de overnemende uitvoerder rapporteerden. De bestuursleden in de stuurgroep hebben van het bestuur het mandaat gekregen om over zaken die specifiek de transitie betreffen voorbereidende besluiten te nemen die later in de bestuursvergadering bekrachtigd werden. Het BPL bestuursbureau had een doorlopend contact met de door BPL ingeschakelde adviseur en kon het bestuur snel op de hoogte stellen van belangwekkende zaken. Het transitieplan werd in het bestuur in september 2011 goedgekeurd. Over de beëindigingovereenkomst tussen Syntrus Achmea Pensioenbeheer en BPL vonden nog nadere onderhandelingen plaats. In 2011 is de uitbestedingovereenkomst met TKP Pensioen getekend. 2.5 Herstelplan ingediend bij DNB Aan het begin van het jaar was er reeds sprake van een reservetekort bij BPL. De dekkingsgraad bedroeg 110,4% terwijl de vereiste dekkingsgraad 117,2% bedroeg. Eind augustus veranderde de financiële positie zodanig dat BPL, voor het eerst sinds de economische crisis die haar aanvang in september 2008 had, met een dekkingstekort werd geconfronteerd. De rente daalde en hierdoor is er binnen een pensioenfonds meer vermogen nodig om de toekomstige pensioenen te betalen. De dekkingsgraad eind augustus was 102,5% en daarmee heeft BPL een dekkingstekort. Bij een dekkingsgraad van 100% heeft een pensioenfonds precies genoeg vermogen om alle pensioenen nu en in de toekomst te kunnen betalen. BPL moet een dekkingsgraad van 117,2% hebben om helemaal financieel gezond te zijn. Het bestuur heeft binnen twee maanden een herstelplan bij DNB ingediend met maatregelen om de dekkingsgraad te verbeteren. Los van het herstelplan kon BPL sowieso door het dekking- en reservetekort geen premiekorting meer voeren en moest met terugwerkende kracht over heel 2011 een kostendekkende premie worden geheven. De premie werd in november 2011 met terugwerkende kracht verhoogd van 16,8% naar 18,15%. Deze verhoging kwam ten laste van het werkgeversdeel. Het werknemersdeel bleef hetzelfde. De kostendekkende premie bedroeg echter 19,5%. Om het tekort over 2011 te compenseren is besloten om de pensioenopbouw voor 2012 gedurende de periode van 1 jaar te verlagen van 2% naar 1,85%. Ter compensatie voor de premieverhoging voor BPL is daarnaast besloten om de premie voor SUWAS I te verlagen van 3,33% naar 2,5%. Hiervoor was ruimte in de reserves van SUWAS I. Door de door BPL gekozen maatregelen dragen werkgevers en werknemers in gelijke mate bij in de oplossing van de kostendekkende premie. Beide maatregelen zijn via een zorgvuldig traject aan zowel de deelnemers als aan de werkgevers gecommuniceerd. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 14

15 2.6 Communicatiebeleidsplan In januari 2011 is het communicatiebeleidsplan opnieuw vastgesteld voor een periode van drie jaar. Naast de standaard events zoals het twee keer per jaar uitbrengen van een pensioenkrant voor de deelnemers en de verzending van het Uniform Pensioenoverzicht voor 1 juni van 2011 heeft er in 2011 ook een informatieavond voor deelnemers plaatsgevonden eind november 2011 in Venlo. De informatieavond werd goed gewaardeerd door de deelnemers en het bestuur heeft het voornemen om meer informatieavonden te organiseren. De activiteiten op het gebied van de communicatie werden ook beïnvloed door het transitietraject dat na juli 2011 aanving. Het accent in de communicatie kwam vanaf dit moment te liggen op de transitie naar de nieuwe uitvoerder TKP Pensioen. Voor zowel de werkgevers als de werknemers werd een apart traject opgestart. Alle deelnemers zijn in dit traject schriftelijk geïnformeerd. Voor de werkgevers werd een zogenaamde drietrapsraket (3 communicatiemomenten) ontwikkeld. De communicatie over de transitie naar deelnemers en werkgevers namens het pensioenfonds werd in 2011 reeds door TKP Pensioen verzorgd. 2.7 Risicomanagement In het voorzittersoverleg wordt regelmatig aandacht besteed aan risicomanagement in de breedste zin van het woord. Het financiële risicomanagement komt in eerste instantie in de Beleggingsadviescommissie aan de orde. Het bestuur wordt over de bevindingen van de Beleggingsadviescommissie na iedere vergadering gerapporteerd. Daarnaast hebben de vermogensbeheerders van het BPL Bestuursbureau een frequent contact met de vermogensbeheerder en de vastgoedbeheerder van BPL. Het bestuur wijdt ten minste 1 keer per jaar een bestuursvergadering aan risicomanagement als hoofdthema. Dit komt vaker aan de orde als er bijzonderheden zijn. Het afgelopen jaar vond een gedeelte van het risicomanagement ook plaats in de stuurgroep die bij de transitie betrokken was. BPL heeft door het inschakelen van een extern adviseur een goed zicht op het dagelijks verloop van de transitie. Bijzonderheden worden door deze adviseur direct gemeld aan het BPL Bestuursbureau en bestuur. 2.8 Nieuw deskundigheidsplan en profielen bestuurders De Beleidsregel deskundigheid van DNB is in 2011 geactualiseerd en in werking getreden. BPL heeft haar deskundigheidsplan in september 2011 geactualiseerd zodat deze voldoet aan de vereisten die de Beleidsregel stelt. Nieuw in het deskundigheidsplan zijn de bijlagen waarin de profielen van bestuurders zijn opgenomen. De profielen zijn opgesteld voor een algemeen bestuurslid, een voorzitter, een lid van de Technische Commissie, een Beleggingsadvies commissielid en een lid van de Dienstverleningsovereenkomsten Commissie. De profielen bevatten naast vereisten op kennisgebied ook vereisten op het gebied van competenties die het pensioenfonds verwacht van nieuwe bestuurders in hun rol als algemeen of bijzonder bestuurslid. 2.9 Compliance Het hoofdthema in de novembervergadering 2011 was compliance. BPL heeft in 2011 een nieuwe compliance officer aangesteld, het Nederlands Compliance Instituut. De nieuwe compliance officer heeft de gedragscode van BPL geactualiseerd en voor BPL een Compliance Programma opgesteld. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 15

16 3 Financieel beleid 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk leest u over het financiering- en toeslagenbeleid van het fonds. Ook is hier de financiële situatie van het fonds samengevat en worden de ontwikkelingen op het gebied van beleggingen beschreven. In augustus 2010 is de dekkingsgraad gezakt tot onder de minimaal vereiste grens van 104,4%, waardoor BPL in een dekkingstekort is geraakt. Het bestuur heeft naar aanleiding hiervan een herstelplan bij DNB ingediend. Uit het plan blijkt dat naar verwachting met het bestaande beleid binnen de wettelijke termijn van 3 jaar de dekkingsgraad boven de minimaal vereiste dekkingsgraad uit komt. Het bestuur heeft, los van het dekkingstekort, besloten om in 2010 de premie versneld te verhogen naar het niveau van de gedempte kostendekkende premie. Door het al in 2009 ontstane reservetekort was het BPL niet meer toegestaan om een premiekorting te verlenen. In de volgende paragrafen wordt nader ingegaan op het gevoerde financiële beleid. 3.2 Premies Het fonds financiert de pensioenregeling met een reglementaire doorsnee premie. Deze premie moet minimaal gelijk zijn aan de kostendekkende premie. De kostendekkende premie wordt gebaseerd op de marktrente. Hierdoor wijzigt deze premie jaarlijks. Dit wordt door de CAO-partijen in de sector als onwenselijk gezien. De Pensioenwet biedt echter ook de mogelijkheid om de doorsnee premie te baseren op de gedempte kostendekkende premie. Het bestuur heeft er voor gekozen om deze premie te baseren op een vast rendement van 4%. Deze premie bedraagt 19,5% van de pensioengrondslag. Een lagere premie, ofwel een premiekorting, is slechts toegestaan als het pensioenfonds een gezonde financiële positie heeft en dus geen reservetekort heeft. In de loop van 2010 raakte BPL in een reservetekort. De premie bedroeg in ,6% van de pensioengrondslag en voldeed daarmee niet aan de gedempte kostendekkende premie. Het bestuur had in overleg met CAO-partijen besloten deze premie in twee stappen te verhogen naar 19,5% in 2012 (In ,8%). Hierdoor zou in 2012 geen sprake meer zijn van een premiekorting. Het bestuur heeft echter in de loop van 2011 besloten om de premiekorting in 2011 al ongedaan te maken. Het bestuur heeft dan ook in de loop van 2011 besloten om, in samenspraak met CAO-partners en het bestuur van SUWAS, de premie voor 2011 met terugwerkende kracht te verhogen van 16,8% naar 18,15%. Tegelijkertijd werd de premie voor SUWAS I verlaagd. De premie van 18,15% voldeed dus echter niet aan de wettelijk vereiste gedempte kostendekkende premie van 19,5%. In overleg met DNB heeft het bestuur in het najaar besloten om de premie voor 2011 vast te stellen op 18,15% en het premietekort te compenseren door een éénmalige verlaging van het opbouwpercentage van 2% naar 1,85% in Hierdoor voldoet de premie in 2011 én 2012 gezamenlijk aan de wettelijke eisen. Met de gedempte kostendekkende premie van 19,5% financiert het fonds het ouderdomspensioen, partnerpensioen, wezenpensioen en de Anw-hiaat uitkering. Het premiepercentage in het verslagjaar bedroeg 18,15% van de pensioengrondslag. De hoogte van de werkgeversbijdrage is uiteindelijk vastgesteld op 15,02% van de pensioengrondslag. De werknemersbijdrage is vastgesteld op 3,13%. De diverse premies bedragen (in miljoenen) als volgt: De ontvangen premie op basis van 18,15% van de pensioengrondslag De gedempte kostendekkende premie De kostendekkende premie Premie 2011 Totaal Werkgever Werknemer 18,15% 15,02% 3,13% Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 16

17 3.3 Franchise Sinds 1 januari 2002 streeft het fonds ernaar om de franchise jaarlijks beleidsmatig aan te passen aan de CBS-prijsindex alle huishoudens. De franchise is dan minimaal gelijk aan de franchise van artikel 18a, lid 8 van de Wet op de loonbelasting Voor 2011 is de franchise vastgesteld op 47 per dag. 3.4 Toeslagen Het bestuur hanteert vanaf 2009 variant D1 uit de toeslagenmatrix als uitgangspunt voor het aanpassen van pensioenaanspraken en pensioenrechten. Dit betekent dat het fonds ernaar streeft jaarlijks een toeslag te verlenen die gelijk is aan de stijging van het CBS-consumentenprijsindexcijfer (CPI, alle huishoudens afgeleid, dus exclusief effecten door overheidsbeleid, voor de maand september). Het bestuur beslist jaarlijks in hoeverre het de pensioenrechten en pensioenaanspraken daadwerkelijk verhoogt. Het fonds verleent alleen een toeslag voor zover de beschikbare middelen van het fonds dit naar het oordeel van het bestuur toelaten. Daarbij hanteert het de volgende staffel als leidraad: Hoogte toeslag Geen Voorwaarden gemiddelde dekkingsgraad is lager dan de vereiste dekkingsgraad Gedeeltelijk gemiddelde dekkingsgraad ligt tussen de vereiste dekkingsgraad en de vereiste dekkingsgraad +10% Volledig gemiddelde dekkingsgraad is hoger dan de vereiste dekkingsgraad +10% Volledig inclusief inhaal gemiddelde dekkingsgraad is hoger dan de vereiste dekkingsgraad +20%, als er in de drie voorgaande jaren een achterstand in toeslagverlening was De gemiddelde dekkingsgraad is het gemiddelde van de dekkingsgraad van vier kwartalen, eindigend bij het derde kwartaal in het jaar voorafgaand aan 1 januari van het jaar waarin toeslag wordt verleend. Daarbij geldt dat het verschil tussen hoogste kwartaalstand en laagste kwartaalstand niet meer mag bedragen dan 20%; is dit wel het geval dan wordt de hoogste kwartaalstand afgetopt op de laagste kwartaalstand + 20%. Ook geldt hierbij dat de actuele dekkingsgraad niet lager mag zijn dan de Vereiste Dekkingsgraad -/- 5% op het moment dat het indexatiebesluit genomen wordt. Bij de vaststelling van de Gemiddelde Dekkingsgraad, de Vereiste Dekkingsgraad en de actuele dekkingsgraad wordt de dekkingsgraad genomen voordat de toeslagtoekenning daarin verwerkt is. In 2011 heeft het bestuur het toeslagbeleid geëvalueerd. Daarbij heeft zij besloten om de staffel voor inhaaltoeslagen als volgt uit te specificeren. Hoogte toeslag Voorwaarden Over maximaal 1 jaar terug gemiddelde dekkingsgraad is hoger dan de vereiste dekkingsgraad +10%, Over maximaal 3 jaar terug gemiddelde dekkingsgraad is hoger dan de vereiste dekkingsgraad +20%, Over maximaal 5 jaar terug gemiddelde dekkingsgraad is hoger dan de vereiste dekkingsgraad +25%, Over maximaal 10 jaar terug gemiddelde dekkingsgraad is hoger dan de vereiste dekkingsgraad +30%, Over 2011 is in verband met het lange termijn herstelplan geen toeslag verleend. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 17

18 Onderstaande tabel laat zien welke toeslagen het fonds de afgelopen jaren heeft verleend en hoeveel de stijging van het prijsindexcijfer bedroeg over de van toepassing zijnde referteperiode. Jaar Percentage toeslag CPI ,0 3, ,0 3, ,5 1, ,6 0, ,5 1, ,4 1, ,4 1, ,8 2, ,1 0, ,0 1, ,0 2,5 3.5 Samenvatting financiële positie Samenvatting van de financiële positie van het fonds en ontwikkelingen gedurende het jaar: (x 1.000) Pensioen Technische Dekkingsvermogen voorzieningen graad % Stand per 1 januari ,4 Beleggingsresultaten Premiebijdragen Uitkeringen Wijziging marktrente Wijziging actuariële uitgangspunten - - Overige Stand per 31 december ,6 Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 18

19 Samenvatting van de actuariële analyse: De dekkingsgraad ultimo jaar (op basis van jaarrekening) heeft zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld: Dekkingsgraden ultimo 100,46% 110,4% 117,3% 112,2% 141,3% Rente ultimo jaar van de rentetermijn structuur Behorende bij de duration van het fonds 2,7% 3,4% 3,9% 3,5% 4,8% 3.6 Actuariële analyse De actuariële analyse van het saldo van baten en lasten kan als volgt worden weergegeven: Premieresultaat Premiebijdragen Pensioenopbouw Mutatie technische voorziening voor pensioenuitvoeringskosten Pensioenuitvoeringskosten Inclusief Interestresultaat Beleggingsresultaten inclusief rentederivaten Rentetoevoeging technische voorziening Wijziging marktrente Overige resultaten Resultaat op waardeoverdrachten Resultaat op kanssystemen (overige wijzigingen) Resultaat op uitkeringen Indexering en overige toeslagen Wijziging overige actuariële uitgangspunten Overige baten Overige lasten Vrijval voorziening Flex-pensioen Totaal saldo van baten en lasten Uitkomsten van de solvabiliteitstoets In boekjaar 2011 is de vermogenspositie van het pensioenfonds afgenomen tot een situatie waarin sprake is van een dekkingstekort. In deze situatie is het pensioenvermogen van het fonds lager dan het minimaal vereist vermogen. Voor de berekening van het vereiste eigen vermogen wordt gebruik gemaakt van het standaard model van DNB. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 19

20 3.6.2 Oordeel van de waarmerkend actuaris over de financiële positie De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk minimum vereist eigen vermogen. Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een dekkingstekort. Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet, met uitzondering van artikel 131 lid1 (vanwege het dekkingstekort) en artikel 132, lid 1 (vanwege het dekkingstekort) Risico en beheersing/beleid Het bestuur heeft zijn beleid verwoord in de ABTN. Algemene leidraad voor het uitvoeren van zijn beheertaken is risicomijdend operationeel management. Onderstaand treft u de risico s die het bestuur met prioriteit heeft aangepakt: Beleggingsrisico s Actuariële risico s Renterisico Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van deze risico s. Deze beleidsinstrumenten betreffen: beleggingsbeleid premiebeleid herverzekeringsbeleid toeslagbeleid. De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van ALM-studies. Een ALM-studie is een analyse van de structuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in diverse economische scenario s. De uitkomsten van deze analyses vinden hun weerslag in jaarlijks door het bestuur vast te stellen beleggingsrichtlijnen als basis voor het uit te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsrichtlijnen geven normen en limieten aan waarbinnen de uitvoering van het beleggingsbeleid moet plaatsvinden. Ze zijn gericht op het beheersen van de volgende belangrijkste (beleggings)risico s. Bij de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt gebruik gemaakt van derivaten Actuariële risico s De grondslag voor overlevingskansen is gebaseerd op de Prognosetafel van het Actuarieel Genootschap (AG). De AG Prognosetafel houdt rekening met de voorzienbare trend in overlevingskansen van de gehele Nederlandse Bevolking. De algemene sterftekansen die volgen uit de tafel worden voor het fonds gecorrigeerd in verband met ervaringssterfte. Overige relevante actuariële risico s zijn het overlijdensrisico (kortleven risico) en het arbeidsongeschiktheidsrisico Renterisico Het fonds is gevoelig voor wijzigingen in de marktrente omdat de duration van de beleggingen en de verplichtingen niet gelijk zijn. Bij de bepaling van het beleggingsbeleid weegt het bestuur zorgvuldig de voordelen (meer zekerheid) en nadelen (minder rendement) van meer of minder duration matching af ten opzichte van alternatieve strategieën. Het bestuur heeft ervoor gekozen om het renterisico deels af te dekken. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 20

21 3.7 Beleggingen Terugblik economie en financiële markten Het jaar 2010 was al een turbulent jaar voor beleggers in Europese staatsobligaties, in 2011 was een verdere escalatie van de crisis waarneembaar. Op meerdere momenten werd zelfs betwijfeld of de eurozone zou blijven bestaan. Er vonden diverse topontmoetingen van de Europese regeringsleiders plaats, maar iedere keer bleek dat de genomen besluiten niet tot een definitieve oplossing van de problemen leidde. Griekenland was ook in 2011 een bron van de problemen. Door het traag doorvoeren van overeengekomen of opgelegde bezuinigingen en privatiseringen en het feit dat de economie in een diepe recessie belandde, werd bij de sanering van de Griekse overheidsfinanciën weinig concreet resultaat geboekt. De ECB werd gedwongen de grenzen van haar mandaat af te tasten. Zo ging de ECB over tot het opkopen van perifere staatsleningen tot een bedrag van circa 212 miljard en verschafte daarmee ongekende liquiditeitssteun aan het Europese bankwezen. Om de problemen het hoofd te bieden werden in diverse landen bezuinigingen aangekondigd en in een snel tempo door het parlementaire proces geloodst. Hierbij was veelal ook sprake van drastische ingrepen in de pensioenstelsels. Dit alles vond plaats tegen de achtergrond van een conjunctuur die in de loop van de tweede helft van het jaar in een snel tempo afkoelde. Dit leidde vooral in Zuid Europese landen, maar ook in de VS, tot een hoge werkloosheid. De grote onzekerheid over de economie, de euro en financiële markten leidde er toe dat beleggers hun toevlucht namen tot de minst risicovolle beleggingen. Vooral Duitse staatsleningen fungeerden als "vluchthaven", waardoor de Duitse rente tot zeer lage niveaus daalde (voor kortlopende Duitse staatsleningen nagenoeg nihil). De Nederlandse rente volgde, als gebruikelijk, op korte afstand. Voor aandelen was 2011 na twee hersteljaren een jaar met twee gezichten, waarbij de balans uiteindelijk negatief doorsloeg. Onder invloed van de staatsschuldcrisis in Europa daalden de aandelenmarkten in deze regio in 2011 sterk en de Aziatische en opkomende markten nog sterker. De VS lieten door het sterke herstel in het 4e kwartaal wel een positief rendement zien. Gevoerd beleid Het beleggingsbeleid is gedurende 2011 op hoofdlijnen onveranderd gebleven. Vastrentende waarden, aandelen en Nederlands onroerend goed waren opnieuw de belangrijkste beleggingscategorieën. Verder werd ook in 2011 het renterisico gedeeltelijk afgedekt en werd de portefeuille met inflatiegerelateerde obligaties en swaps uitgebreid om het fonds meer inflatiebestendig te maken. Vanwege de situatie van dekkingstekort waarin het fonds zich in 2011 in bevond was de ruimte om het beleggingsbeleid te wijzigen beperkt. Met de huidige portefeuille is de verwachting dat het fonds zich zal herstellen. Wel heeft het bestuur besloten om bij de uitvoering van de rentehedge geen swaptions meer te gebruiken. Verder is besloten dat in de vastrentende waarden portefeuille het gebruik van Credit Default Swaps niet meer is toegestaan. Het resultaat op de totale vermogensbeheerportefeuille over 2011 kwam uit op 0,7%. Alle beleggingscategorieën, met uitzondering van aandelen, droegen in 2011 positief bij aan het behaalde resultaat. Omdat de rente over geheel 2011 verder daalde nam de rentehedge in waarde toe ter compensatie van de waardestijging van de pensioenverplichtingen. Inclusief de rentehedge resulteerde een rendement van 8,47%. Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw 21