Moerdijk Shell-producten in het dagelijkse leven Molecuulketens in stukjes gehakt Fabrieken met lastige namen Lucht, land en water Wist u dat...

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Moerdijk Shell-producten in het dagelijkse leven Molecuulketens in stukjes gehakt Fabrieken met lastige namen Lucht, land en water Wist u dat..."

Transcriptie

1 Een uitgave van Shell MOERDIJK DE WERELD VAN Shell Moerdijk Veilig werken boven alles Moerdijk Shell-producten in het dagelijkse leven Molecuulketens in stukjes gehakt Fabrieken met lastige namen Lucht, land en water Wist u dat... Een goede buur De wereld van Shell Moerdijk 1

2 Het wereldconcern Shell De Koninklijke/Shell Groep heeft vestigingen in ongeveer 110 landen, heeft werknemers en is actief op het gebied van aardolie, petrochemie, elektriciteit en duurzame energie. Het bedrijf komt voort uit een fusie in 1907 tussen de Nederlandse N.V. Koninklijke Nederlandsche Petroleum Maatschappij en het Engelse The Shell Transport and Trading Company Limited. Lange tijd heeft het bedrijf een duale bestuurstructuur gekend. Het Engelse en Nederlandse bedrijf zijn in 2005 samengegaan tot RDS, Royal Dutch Shell plc. 2 De wereld van Shell Moerdijk

3 De wereld van Shell Moerdijk 3

4 Inhoud 6. Welkom in de wereld van Shell Moerdijk Shell Moerdijk levert grondstoffen voor cd s, flessen of tuinstoel. 8. Chemie in het dagelijkse leven Producten van Shell spelen belangrijke rol in dagelijks leven. 9. Motor economische groei Shell Moerdijk speelt grote rol in economische groei Nederland. 10. Ruwe olie als basis Ruwe olie verwerkt tot diverse basisproducten. Diversiteit aan fabrieken Diverse fabrieken voor basischemicaliën. 11. De kraker: de basisfabriek Grote moleculen worden kleiner gemaakt door middel van een chemisch proces. 12. Ondergrondse oliesnelwegen Uitgebreid pijpleidingenstelsel zorgt voor aan- en afvoer van producten. Sterke band tussen Moerdijk en Pernis Shell Pernis levert voeding voor Moerdijkse fabrieken. Chemie in ons leven Ruwe olie als basis De kraker Shell speelt een belangrijke rol in het dagelijkse, moderne leven. Voor de productie van banden van uw auto, de surfplank of een tuinstoel levert Shell de grondstoffen. Shell is een belangrijke speler binnen de bedrijfstak petrochemie. Shell produceert de grondstoffen die andere bedrijven verwerken in producten. De basisfabriek op het bedrijventerrein is de kraker. Deze etheenfabriek maakt door middel van een chemisch proces van grote moleculen kleine moleculen De wereld van Shell Moerdijk

5 13. Veilig werken boven alles Hier werk je veilig, of je werkt hier niet. Wist u dat 14. Portretten van Shell Medewerkers aan het woord. 16. Lucht, land en water De uitstoot van schadelijke stoffen wordt scherp in de gaten gehouden. 17. Wat is de zin van fakkelen? Beheerst en veilig verbranden van producten. Groot onderhoud Onderhoudsstop blijft niet onopgemerkt door omgeving. 18. Een goede buur Shell neemt maatschappelijke verantwoordelijkheid serieus. 19. Zorg voor dieren Oeverzwaluw welkom op Shell terrein. Ondersteuning maatschappelijke projecten De afdeling Social Investment draagt bij aan duurzame samenleving. Veilig werken Groot onderhoud Zorg voor dieren Hier werk je veilig, of je werkt hier niet, is het motto voor iedereen die op het bedrijventerrein van Shell werkt. De installaties worden zorgvuldig onderhouden. Voor groot onderhoud moet zelfs een fabriek worden stilgelegd. Dieren trekken zich niets aan van de opgelegde regels voor mensen. Om risico s te vermijden probeert Shell een oplossing te bedenken voor het welzijn van de dieren De wereld van Shell Moerdijk 5

6 6 De wereld van Shell Moerdijk

7 Welkom in de wereld van Shell Moerdijk Een CD tje opzetten, cola uit een fles schenken, relaxen in een tuinstoel, met de auto naar een afspraak rijden, het speelgoed van kinderen lijmen Bij al deze handelingen gebruiken we dagelijkse gebruiksgoederen. Er is bijna geen groter contrast denkbaar dan tussen deze producten en Shell Moerdijk. Toch zijn het de chemicaliën die door de fabrieken van Shell Moerdijk worden gemaakt die de productie van veel consumentenproducten mogelijk maken. Sterker nog: de samenleving zoals we die nu kennen zou niet bestaan als er geen petrochemische basisproducten zouden zijn voor de massaproductie van gebruiksgoederen. Shell Moerdijk is een verzameling fabrieken waar, met behulp van complexe processen, basischemicaliën worden gefabriceerd die hun oorsprong vinden in aardolie. De grondstoffen waarmee ze worden gemaakt zijn brandbaar. Voor de productieprocessen wordt gewerkt met hoge druk en hoge temperaturen. Deze omstandigheden vereisen de grootst mogelijke zorgvuldigheid om gevaren en overlast voor de mensen die werken op het terrein en de omwonenden tot een minimum te beperken. In deze brochure proberen we vooral duidelijk te maken dat we met deze verantwoordelijkheid zeer serieus omgaan. Verder willen we ons best doen om u in het kort een indruk te geven van onze activiteiten, zodat u na het lezen van deze brochure een beter idee krijgt van onze rol in het maatschappelijke en economische leven. De wereld van Shell Moerdijk 7

8 Chemie in het dagelijkse leven De basischemicaliën die door de fabrieken van Shell Moerdijk worden geproduceerd, spreken voor de meeste mensen niet of nauwelijks tot de verbeelding. Toch spelen zij een belangrijke rol in ons moderne leven. Andere bedrijven maken met deze basischemicaliën de producten waarmee we ons dagelijks omringen. Wat er uiteindelijk van gemaakt wordt, is heel divers. Het zijn de banden onder uw auto, de zolen van uw schoenen en de rug (onderlaag) van het tapijt. Het kan ook de matras zijn waarop u slaapt, de tuinstoel waarop u zit, of de surfplank waarmee u over het water scheert. Maar ook de verpakking van uw CD s, de fles waaruit u cola drinkt, de verf op uw wanden thuis en het verpakkingsmateriaal van uw nieuwe tv. Kortom, ongelooflijk veel gebruiksartikelen die ons dagelijkse leven veraangenamen. 8 De wereld van Shell Moerdijk

9 Motor economische groei De petrochemische industrie heeft de basis gelegd voor het grootschalig en voordelig produceren van consumptiegoederen. Rond 1920 begint in de VS de ontwikkeling van deze industrietak. Zo n zestig jaar geleden werd de petrochemie in Nederland een leidende, industriële activiteit en droeg in belangrijke mate bij aan de economische groei in ons land. De eerste petrochemische fabrieken van Shell Moerdijk werden in 1970 gebouwd. In de loop van de tijd is Shell Moerdijk uitgegroeid tot een grote verzameling fabrieken en een van de grootste chemische complexen van Nederland. De wereld van Shell Moerdijk 9

10 Ruwe olie als basis De naam petrochemie is een samenvoeging van petroleum (het Engelse woord petroleum als synoniem voor ruwe olie) en chemie. De petrochemie is een industrietak waarbij basischemicaliën worden gefabriceerd die hun oorsprong vinden in ruwe aardolie. Shell is een belangrijke speler in de petrochemie en concentreert zich op de productie van grondstoffen. Andere bedrijven verwerken deze basischemicaliën tot een eindproduct. Diversiteit aan fabrieken Er staan op het terrein diverse productie-eenheden (fabrieken). De namen van deze fabrieken verwijzen naar het chemisch proces dat in de installaties wordt toegepast of het product dat er gemaakt wordt, zoals hydrogenering, butadieen - en benzeenextractie, etheenoxide, styreenmonomeer en propyleenoxide. Voor de meeste mensen zijn dit ingewikkelde begrippen die niets verhelderen. U mag ze onthouden, maar ook vergeten. Het is wel van belang te beseffen dat deze fabrieken geen eindproducten maken, maar chemicaliën die als basis dienen voor de fabricage van dagelijkse gebruiksgoederen. 10 De wereld van Shell Moerdijk

11 De kraker: de basisfabriek Op het bedrijventerrein van Shell Moerdijk staat een groot aantal fabrieken. De basisfabriek is de kraker (de etheenfabriek) van de afdeling Moerdijk Lower Olefins (MLO). De fabriek gebruikt nafta, gasolie of LPG als grondstof. In de kraker worden door een chemisch proces grotere moleculen in kleinere moleculen gehakt. De kraker produceert onder andere, etheen, propeen en butadieën en een aantal bijproducten zoals ruwe benzine, LPG en verschillende koolwaterstofstromen. De wereld van Shell Moerdijk 11

12 Ondergrondse oliesnelwegen De aan- en afvoer van veel olie- en petrochemische producten kan plaatsvinden via pijpleidingen. Dit is een snelle en efficiente manier om deze producten van de ene plek naar de andere te brengen. Tussen Pernis en Moerdijk ligt een uitgebreid pijpleidingstelsel. Grondstoffen, zoals nafta, die zijn geproduceerd in Pernis kunnen daardoor snel en zonder hinder van het verkeer getransporteerd worden naar Moerdijk voor verdere verwerking. Omgekeerd worden producten via pijpleidingen vervoerd naar Pernis. Sterke band tussen Moerdijk en Pernis Grote hoeveelheden basisproducten die Shell Moerdijk nodig heeft voor verdere verwerking, zijn afkomstig van Shell Pernis. Voornamelijk via pijpleidingen worden nafta, gasolie of LPG aangevoerd. Omgekeerd is er ook een productstroom richting Pernis. Namelijk door Moerdijk vervaardigde grondstoffen voor chemische fabrieken in Pernis die er onder meer oplosmiddelen en motorbrandstofcomponenten van maken. 12 De wereld van Shell Moerdijk

13 Veilig werken boven alles Hier werk je veilig, of je werkt hier niet, is het motto voor iedereen die op het bedrijventerrein van Shell werkt. Deze indringende boodschap geeft aan hoe serieus Shell veiligheid en gezondheid neemt. Omdat er op het bedrijventerrein met vluchtige, brandbare stoffen wordt gewerkt, heeft veiligheid topprioriteit. Het beleid gaat veel verder dan het naleven van de wettelijke verplichtingen. De belangrijkste doelstelling is de risico s steeds verder te verkleinen. Dat gebeurt door opleiding, training en het bewust maken van de verantwoordelijkheid van alle medewerkers op het terrein. Maar ook door regelmatig onderhoud en verbeteringen/investeringen aan onze fabrieken. Op deze wijze wil Shell de veiligheid en de gezondheid van iedereen op en om het terrein maximaal waarborgen. Wist u dat Het terrein van Moerdijk is ruim en overzichtelijk van opzet. Enkele kerncijfers: totale oppervlakte 500 hectare (waarvan 250 hectare daadwerkelijk in gebruik is) totale capaciteit 4,5 miljoen ton product per jaar 750 mensen in vaste dienst plus 350 medewerkers van aannemers de helft van het transport vindt plaats via pijpleidingen (veelal van en naar Pernis), 45 procent per schip en de overige vijf procent per trein en wegtransport (tankwagens). De wereld van Shell Moerdijk 13

14 precies op tijd stilleggen en daarna opnieuw opstarten! Leuke aan werk: In 2007 hebben we het weer voor elkaar gekregen; alles liep volgens planning en dat gaf Naam: Henk Jansen Functie: Operationeel Turnaround Coördinator Opleiding: Ulo B Uitdaging: Eens per twee jaar nemen we de fabrieken voor onderhoud en inspectie uit de running. Ik coördineer dat proces voor twee fabrieken. We beginnen anderhalf jaar van tevoren met het voorbereiden. De uitdaging? De fabriek een geweldig gevoel! Naam: Abdelghafour Laarissi Functie: Functie: Analist Opleiding: Middelbaar Laboratorium Onderwijs Uitdaging: : Als analist controleer ik hier op het lab of onze producten voldoen aan de eisen. Daarnaast ontwikkel ik nieuwe, tijdbesparende analysetechnieken en projectwerk. Elke dag brengt weer nieuwe dingen, je weet nooit hoe het zal lopen. De uitdaging is om toch projectmatig te blijven werken! Leuke aan werk: De sfeer is hier super! Ook vind ik het contact met de klanten leuk. Dan weet je ook voor wie je het allemaal doet en dat geeft een extra dimensie aan je werk! 14 De wereld van Shell Moerdijk

15 Naam: Herman van Heteren Functie: Praktijkinstructeur Opleiding: LTS, bedrijfsschool Shell en MBO procestechnologie Uitdaging: Ik instrueer collega s over de fabriek, verzorg rondleidingen en schrijf mee aan bedrijfshandleidingen en werkvoorschriften. Mijn uitdaging is om te zorgen voor goed trainingsmateriaal. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de simulator; een kopie van de fabriek. Leuke aan werk: Ik heb een heel vrije functie en krijg de ruimte om deze zelf goed in te vullen! Naam: John Borremans Functie: Focal point Opleiding: MBO installatietechniek en opleiding tot fitter Uitdaging: : Ik ben het aanspreekpunt voor de las- en fitwerkzaamheden in twee fabrieken. Als er iets kapot gaat waardoor laswerk moet worden uitgevoerd, dan zorgen wij dat het gemaakt wordt. De uitdaging is om volgens planning te werken, met oog voor de veiligheid en de sfeer. Het is belangrijk dat we s avonds allemaal weer veilig naar huis gaan! Leuke aan werk: Ik werk met veel verschillende mensen, maar de sfeer is gemoedelijk. Ik ga elke dag met plezier naar mijn werk! Naam: Marinus Schaap Functie: Assistent afdelingschef Opleiding: Bedrijfskunde Erasmus Universiteit Uitdaging: : Wij zorgen voor alle verladingen in Moerdijk per schip, truck of trein. De uitdaging is om in een zeer dynamische omgeving alle verladingen gestroomlijnd, veilig en volgens plan te laten verlopen. Nu en in de toekomst. Leuke aan werk: We werken samen heel gericht aan onze doelen en we hebben een sterk teamgevoel! De wereld van Shell Moerdijk 15

16 Lucht, land en water In het verlengde van de zorg voor veiligheid en gezondheid spant Shell zich maximaal in om haar milieuprestaties te verbeteren. Een van de doelstellingen is de uitstoot van schadelijke stoffen te verminderen. Dit gebeurt door zoveel mogelijk milieu-investeringen te doen. Ook doet Shell haar best het afval- en proceswater nog beter te zuiveren. Een van de belangrijkste aandachtspunten van dit moment is het verminderen van de CO 2 -emissie. Daarnaast wordt er met grote investeringen gewerkt aan verdere verlaging van de SO 2 - en NO x -emissies. Een ander voorbeeld is de aandacht voor fakkelen. Doelstelling is minder te fakkelen en minder overlast te veroorzaken als fakkelen noodzakelijk is. Over de milieuprestaties rapporteert Shell Moerdijk jaarlijks, in de vorm van een milieuadvertentie. 16 De wereld van Shell Moerdijk

17 Wat is de zin van fakkelen? Een fakkel is de vlam op een hoge fakkelinstallatie. De vraag is natuurlijk: waarom is fakkelen nodig? Want een fakkel kan dreigend overkomen en het lijkt onnodige verspilling van energie. Het antwoord is dat fakkelen een belangrijk veiligheidsinstrument is. Door omstandigheden kunnen producten tijdelijk niet verder verwerkt of opgeslagen worden. Beheerst en veilig verbranden is dan de beste oplossing. Om de verbranding te verbeteren en roetvorming te voorkomen, wordt extra stoom toegevoegd. Maar soms is er teveel fakkelaanbod, of te weinig stoom beschikbaar. Dan is roetend fakkelen onvermijdelijk. Roetend fakkelen betekent dat er boven de vlam een zwarte pluim zichtbaar is. Fakkelen bij een incident (insiders spreken dan ook wel over een trip ) kan hoge vlammen en veel roet geven. Ook stank- en geluidsoverlast is dan mogelijk. Shell werkt er hard aan om incidenten te voorkomen en het fakkelen te verbeteren door vernieuwing van de fakkelsystemen. Groot onderhoud De installaties op het bedrijventerrein van Shell Moerdijk worden zorgvuldig onderhouden. Om geen productieverlies te lijden, gebeurt dat bij voorkeur als de fabrieken in bedrijf zijn. Voor groot onderhoud moet een fabriek worden stilgelegd. In vakjargon wordt dan gesproken van een onderhoudsstop, turnaround of shutdown. Zo n stop is een grote, complexe operatie waar heel veel mensen bij zijn betrokken, ook van buiten de organisatie. Een stop blijft meestal niet onopgemerkt door de omgeving. Want voor het stilleggen en opstarten van een fabriek is fakkelen noodzakelijk. Het fakkelen is dan een geplande activiteit, in tegenstelling tot het fakkelen bij een storing. De wereld van Shell Moerdijk 17

18 Een goede buur Shell is een bedrijf dat haar maatschappelijke verantwoordelijkheid heel serieus neemt. Dat houdt nadrukkelijk ook in dat we een goed en open contact met alle belanghebbenden in de directe omgeving belangrijk vinden. Om die reden participeert Shell Moerdijk in de Burenraad Moerdijk die door het Havenschap is opgezet. Dit is een zelfstandige overleggroep met een onafhankelijke voorzitter en vertegenwoordigers van de omwonenden en andere bedrijven, waaronder Shell. Het doel van de Burenraad is het vergroten van de kennis over de activiteiten die plaatsvinden op het industrie- en haventerrein, bij iedereen die hier belang bij heeft. Maar ook het verstrekken van informatie over de manier waarop deze activiteiten worden uitgevoerd en ervaren, en het daarop aanspreken van elkaar. Het secretariaat van de Burenraad Moerdijk wordt gevoerd door het Havenschap Moerdijk. 18 De wereld van Shell Moerdijk

19 De maatschappelijke verantwoordelijkheid van Shell komt ook tot uiting in de activiteiten van de afdeling Social Investment waarmee Shell wilt bijdragen aan een duurzame samenleving. Belangrijkste aandachtspunten zijn vrijwilligerswerk, jeugd en techniek, innovatie en ondernemerschap, en kennisoverdracht. Onder de naam Shell Cares wordt op landelijk niveau een actueel, maatschappelijk probleem aangepakt in samenwerking met een publieke partner. De projecten hebben telkens een looptijd van drie jaar. Shell Cares ondersteunt met name in de vorm van kennis en inzet die het bedrijf in huis heeft: de Shell-medewerkers die zich aanbieden als vrijwilliger. Zij denken mee en steken de handen uit de mouwen. Daarnaast geven de Donatiecommissies van Pernis en Moerdijk financiële ondersteuning aan projecten in de directe omgeving van beide Shell-sites. Dit zijn niet-structurele projectdonaties. Zorg voor dieren Voor de toelating van mensen op het bedrijventerrein gelden strikte regels. Dieren trekken zich daar niets van aan. Als ze op het terrein zijn, kan dat leiden tot onveilige situaties. Shell wil deze risico s vermijden, maar probeert tegelijk oplossingen te bedenken voor het welzijn van dieren en de bescherming van de natuur in het algemeen. Twee voorbeelden ter illustratie. Op het terrein nestelen oeverzwaluwen. Voor het maken van nesten heeft Shell een vijver speciaal aangepast. De oeverwanden zijn recht afgegraven, omdat oeverzwaluwen het liefst een nest bouwen in een rechte wand. Bij de afvalwaterbassins zijn de wanden juist schuin afgegraven om nestbouw te voorkomen. Ander voorbeeld: de slechtvalken die bij Shell te gast zijn. Ieder jaar maken deze vogels een nest op een bordes van de schoorsteen. Uit veiligheidsoverwegingen hebben ze een vaste nestkast gekregen, waardoor de kleintjes veilig kunnen worden grootgebracht. Ondersteuning maatschappelijke projecten De wereld van Shell Moerdijk 19

20 Op de website vindt u meer of aanvullende informatie over Shell Moerdijk. Via deze website kunt u zich tevens abonneren op de elektronische nieuwsbrief van Shell Moerdijk. Telefonisch zijn we bereikbaar op nummer of (de gratis burenlijn). Ons faxnummer is en ons adres is: infopernismoerdijk@shell.com. Schriftelijk kunt u ons als volgt bereiken: Shell Moerdijk, Afdeling Communicatie/External affairs, Postbus 6060, 4780 LN Moerdijk. Werken aan duurzaamheid 20 De wereld van Shell Moerdijk

Shell Pernis Benzine,

Shell Pernis Benzine, Een uitgave van Shell Pernis DE WERELD VAN Shell Pernis Benzine, diesel en veel meer Hoe maak je van ruwe olie benzine? Opslagtanks Europoort Veilig werken boven alles Lucht, land en water Wist u dat...

Nadere informatie

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN Lesbrief Primair onderwijs - MIDDENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per

Nadere informatie

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW OPDRACHTEN

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW OPDRACHTEN DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

Lesbrief. aardrijkskunde DUURZAAM PRODUCEREN OPDRACHT 1 - DUURZAAMHEID

Lesbrief. aardrijkskunde DUURZAAM PRODUCEREN OPDRACHT 1 - DUURZAAMHEID Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO DUURZAAM PRODUCEREN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip in Rotterdam binnen.

Nadere informatie

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

Op ontdekkingstocht naar aardolie

Op ontdekkingstocht naar aardolie O p o n t d e k k i n g s t o c h t n a a r a a r d o l i e Op ontdekkingstocht naar aardolie Miljoenen jaren geleden De mens heeft in de loop van de tijd vele vormen van energie gebruikt: spierkracht,

Nadere informatie

CO 2 Prestatieladder. Ketenanalyse diesel. Aspect(en): 4.A.1

CO 2 Prestatieladder. Ketenanalyse diesel. Aspect(en): 4.A.1 CO 2 Prestatieladder Ketenanalyse diesel Auteur: Dhr. A.J. van Doornmalen Aspect(en): 4.A.1 Vrijgegeven: Dhr. A.J. van der Heul Datum: 17 april 2014 Inhoudsopgave 1.0 Inleiding... 3 2.0 Doelstelling...

Nadere informatie

EXACT. Wat doe je als procesoperator: -ze nemen een monster van experimenten. -machines besturen. Wat hebben we deze les gedaan?

EXACT. Wat doe je als procesoperator: -ze nemen een monster van experimenten. -machines besturen. Wat hebben we deze les gedaan? EXACT Wij hebben vandaag een presentatie gekregen van EXACT. We hebben allerlei opdrachten moeten maken. EXACT had ook een proefje voor ons in petto. Pauline van CO3 gaf ons de les, ze gaf ons uitleg wat

Nadere informatie

Lesbrief. aardrijkskunde DUURZAAM PRODUCEREN OPDRACHT 1 - DUURZAAMHEID

Lesbrief. aardrijkskunde DUURZAAM PRODUCEREN OPDRACHT 1 - DUURZAAMHEID Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - HAVO DUURZAAM PRODUCEREN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip in Rotterdam binnen.

Nadere informatie

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW ANTWOORDEN

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW ANTWOORDEN DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

I LOVE AFVAL SCHEIDEN! JIJ OOK?

I LOVE AFVAL SCHEIDEN! JIJ OOK? I LOVE AFVAL SCHEIDEN! JIJ OOK? Hoi, ik ben Maarten Milieu. Ik werk voor Cyclus en haal bij jou thuis het afval op. De ene dag leeg ik groene minicontainers met een zijlader. De andere dag zie je me zakken

Nadere informatie

People/Social Environmental/Planet Economic/profit:

People/Social Environmental/Planet Economic/profit: 1 2 3 4 Bij Tennant zijn we op zoek naar een goede balans tussen People, Planet en Profit, en dat doen we samen met onze Partners. Het is de ambitie van Tennant om global een van de kartrekkers/leiders

Nadere informatie

Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau, Dames en heren,

Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau, Dames en heren, Vrijdag 10 september 2010 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Comité van de Regio s Resource Efficient Europa Mevrouw de voorzitter, Geachte leden van het Bureau,

Nadere informatie

Milieumanagementsysteem Avebe Foxhol

Milieumanagementsysteem Avebe Foxhol Milieumanagementsysteem Avebe Foxhol april 2017 2 Voorwoord Avebe wil continuïteit bieden voor haar leden en medewerkers door op een duurzame, kostenbewuste en innovatieve manier te werken. We werken elke

Nadere informatie

DeNOx-installatie. Onmisbaar voor schone lucht

DeNOx-installatie. Onmisbaar voor schone lucht DeNOx-installatie Een DeNOx-installatie is niets meer dan een uit de kluiten gewassen autokatalysator. Net als de installatie onder uw vierwieler zorgt een DeNOx-installatie ervoor dat schadelijke stoffen

Nadere informatie

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in

Nadere informatie

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk

Nadere informatie

novacollege.nl/autotechniek Autotechniek 2016/2017

novacollege.nl/autotechniek Autotechniek 2016/2017 novacollege.nl/autotechniek Autotechniek Autotechniek 2016/2017 Iemand die zo sociaal is als jij, moet je niet verstoppen in een werkplaats. Dat zei mijn stagebegeleider tegen mij. Ik puzzel graag net

Nadere informatie

Veiligheid. voor alles

Veiligheid. voor alles Veiligheid voor alles Voor BASF Nederland, locatie De Meern betekent veiligheid: alles in het werk stellen om te voorkomen dat er iets mis gaat. In deze brochure leest u hoe we dat doen. Veiligheid is

Nadere informatie

Wie weet wat Avri doet?

Wie weet wat Avri doet? Opdracht 1 Welkom Wie weet wat Avri doet? Opdracht 1 antwoord Welkom Wie weet wat Avri doet? In Rivierenland zamelt Avri afval in. Opdracht 2 Woordweb Als je het woord afval hoort, waar denk je dan aan?

Nadere informatie

ALLES OVER PLASTIC RECYCLING

ALLES OVER PLASTIC RECYCLING ALLES OVER PLASTIC RECYCLING Naam: Plastic Hero Gemaakt van: gerecycled plastic Naam in het Nederlands: Kunststof Held Zit onder andere in: je brooddoos en je spelcomputer Opdracht 1: PLASTIC GEZOCHT!

Nadere informatie

gerecycled plastic Plastic Hero je brooddoos en je spelcomputer Kunststof Held Alles over plastic recycling Gemaakt van: Naam: Zit onder andere in:

gerecycled plastic Plastic Hero je brooddoos en je spelcomputer Kunststof Held Alles over plastic recycling Gemaakt van: Naam: Zit onder andere in: Alles over plastic recycling Naam: Plastic Hero Gemaakt van: gerecycled plastic Naam in het Nederlands: Kunststof Held Zit onder andere in: je brooddoos en je spelcomputer Opdracht 1: Plastic gezocht!

Nadere informatie

Naam hoofdrubriek Naam rubriek RUBRIEK (V)= Vlarem

Naam hoofdrubriek Naam rubriek RUBRIEK (V)= Vlarem Lijst van risicoactiviteiten met verhoogde kans om een ernstige waterbodemverontreiniging Lijst opgemaakt op basis van bijlage 1 van het Vlarebo 2008, vs 1 febr 2016 : lijst risico-inrichtingen waarvan

Nadere informatie

Team 5: Natuur. Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel

Team 5: Natuur. Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel Zonnepanelen op school Team 5: Natuur Onderzoek naar de natuurlijke zonnecel Jullie gaan onderzoeken of de plant een zonnecel is en wie daar gebruik van maken 1. SAMENWERKEN IN EEN TEAM Jullie gaan samenwerken

Nadere informatie

Hand-out digiboard presentatie

Hand-out digiboard presentatie Hand-out digiboard presentatie Bij werkboekje Groepen 6, 7 en 8 basisonderwijs Wie weet wat AVRI doet? Opdracht 1 In Rivierenland zamelt AVRI afval in. Wie weet wat AVRI doet? Opdracht 1 Opdracht 2 Woordweb

Nadere informatie

Jos van der Graaf B.V.

Jos van der Graaf B.V. Jos van der Graaf B.V. Ketenanalyse Dieselverbruik Auteurs Eindverantwoordelijk : M. Wanner en J.K. Hoogendijk : E.A. van der Graaf IKZ05 Jos van der Graaf Ketenanalyse Dieselverbruik Revisie 0 Datum 10-09-2018

Nadere informatie

5S: de vijf stappen nader uitgelegd

5S: de vijf stappen nader uitgelegd 1. Stap 1 van 5S: de eerste stap: Selecteren Met geringe inspanning een aanzienlijke besparing De kracht van eenvoud wordt in bedrijven onderschat, je kunt je er twee zaken bij voorstellen: de vereenvoudiging

Nadere informatie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie Alles wat je zou moeten weten... feiten& weetjes zit het energiecentrale REC De REC maakt van uw afval duurzame energie Omrin is koploper in het scheiden van huishoudelijk afval. Ons doel? Zo veel mogelijk

Nadere informatie

Nascheiding kunststoffen. Het heldere alternatief van Attero

Nascheiding kunststoffen. Het heldere alternatief van Attero Nascheiding kunststoffen Het heldere alternatief van Attero Sinds 1 januari 2010 moet elke gemeente in Nederland een fors deel van het kunststof verpakkingsafval scheiden van de rest van het huishoudelijk

Nadere informatie

Burdock, the standard in project management, recruitment & consultancy. The perfect match is our standard

Burdock, the standard in project management, recruitment & consultancy. The perfect match is our standard Burdock, the standard in project management, recruitment & consultancy The perfect match is our standard Burdock is de verbindende factor tussen opdrachtgevers en technische specialisten in de procesindustrie.

Nadere informatie

MVO JAARVERSLAG. DCS Drecht Coating Services B.V.

MVO JAARVERSLAG. DCS Drecht Coating Services B.V. MVO JAARVERSLAG Drecht Coating Services B.V. 2012 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is voor DCS Drecht Coating Services dé bedrijfsvoerings filosofie voor de komende jaren. Continuïteit, arbeidsvreugde

Nadere informatie

Green Cleaning. Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol

Green Cleaning. Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol Green Cleaning Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol Waarom green? Green is bij ons meer dan groen het staat voor duurzaam. HECTAS hecht nadrukkelijk veel waarde

Nadere informatie

[tekst omslag - voorzijde] De plek van het milieu in de haven

[tekst omslag - voorzijde] De plek van het milieu in de haven [tekst omslag - voorzijde] De plek van het milieu in de haven De Rotterdamse haven kan niet bestaan zonder gebruik van energie en ruimte en zonder de omgeving en het milieu te belasten. Wel kan het Gemeentelijk

Nadere informatie

Persoonlijk opleiding plan

Persoonlijk opleiding plan Persoonlijk opleiding plan Een opdrachtgever adviseren Hem vertellen wat jou de beste optie lijkt. Het klopt dat ik deze competenties zo had ingevuld. Ik heb hiermee ervaring doordat ik vaak op forums

Nadere informatie

Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie

Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie Vertaling Aardrijkskunde Afval en energie Vertaling door een scholier 1337 woorden 2 juni 2004 5,8 76 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde AFVAL EN ENERGIE Energie Het is heel moeilijk te zeggen wat energie

Nadere informatie

Ons milieu, een kostbaar goed

Ons milieu, een kostbaar goed 1 Ons milieu, een kostbaar goed Datum Blz. 1. Inleiding 4 2. Soorten vervuiling 5 2.1. Luchtverontreiniging 5 2.2. Bodemvervuiling 6 2.3. Lichtvervuiling 7 2.4. Geluidsoverlast 7 2.5. Watervervuiling 8

Nadere informatie

BUURTONDERZOEK BP. BP Buurtonderzoek 2014

BUURTONDERZOEK BP. BP Buurtonderzoek 2014 BUURTONDERZOEK BP 2014 1 INHOUDSTAFEL Inleiding Doelstelling Methodologie Bespreking resultaten Besluit Aanbevelingen 2 INLEIDING 2 à 3 jaarlijks onderzoek Veiligheid- en communicatiebeleid 600 enquêtes

Nadere informatie

Tata Steel daagt je uit Processen van 9 fabrieken besturen en bewaken

Tata Steel daagt je uit Processen van 9 fabrieken besturen en bewaken Tata Steel daagt je uit Processen van 9 fabrieken besturen en bewaken Opleiding procestechniek (BBL MBO-3) Werken en leren tegelijk Tata Steel is wereldwijd één van de grootste staalproducenten. We maken

Nadere informatie

Mijn kledinggebruik. Succes! Dit gedeelte gaat over het kopen van kleding.

Mijn kledinggebruik. Succes! Dit gedeelte gaat over het kopen van kleding. Mijn kledinggebruik Wellicht weet je al dat verschillende aspecten van kleding slecht zijn voor het milieu. In deze opdracht gaan we bekijken op welke manier jij zelf je steentje bij kan dragen aan het

Nadere informatie

Wilt u uw producten en processen slimmer, veiliger en efficiënter maken?

Wilt u uw producten en processen slimmer, veiliger en efficiënter maken? you make it work Wilt u uw producten en processen slimmer, veiliger en efficiënter maken? ERIKS levert werktuigbouwkundige componenten in alle industriële sectoren. Maar we gaan verder dan dat. Als specialist

Nadere informatie

Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE

Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE SPREEKBEURT 1/8 Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE Q8KPE is gelegen in Rotterdam Europoort. De locatie Europoort heeft de grootste haven ter wereld waar veel producten worden gemaakt en verhandeld. Voor

Nadere informatie

Facts & Figures 2012»

Facts & Figures 2012» Facts & Figures 2012» Feiten en cijfers over de chemische industrie in Nederland - 2012 Nederland heeft een gunstig vestigingsklimaat voor de chemische industrie, omdat hiervoor de juiste randvoorwaarden

Nadere informatie

HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water

HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water 100%eco & NORTH RIVER ÉCHT DUURZAAM PRODUCEREN 100%eco 100% betrouwbaar - 100% transparant Ons doel is een kleurrijk voetspoor op

Nadere informatie

Lessenplan C2C, dé duurzame oplossing?

Lessenplan C2C, dé duurzame oplossing? Lessenplan C2C, dé duurzame oplossing? (gebaseerd op lessen van 50 minuten) Les 1 en 2: Bekijken van de DVD Afval is Voedsel (Vpro Tegenlicht 6 oktober 2006) Maken van de verwerkingsopdrachten. De DVD

Nadere informatie

Welkom in de wereld van VSM Sloopwerken B.V.

Welkom in de wereld van VSM Sloopwerken B.V. Welkom in de wereld van VSM Sloopwerken B.V. VSM Sloopwerken B.V. is nationaal én internationaal actief in het aannemen en uitvoeren van sloopwerken & asbestverwijdering in de volgende disciplines: Utiliteit-

Nadere informatie

Horizontale planning - integratie in de gehele olie-en gas supply chain

Horizontale planning - integratie in de gehele olie-en gas supply chain Managementsamenvatting Horizontale planning - integratie in de gehele olie-en gas supply chain Neem planningsbesluiten voor maximale winst, meer veiligheid en minimalenadelige gevolgen voor het milieu

Nadere informatie

Toelatingsvoorwaarden voor opslagbedrijven voor producten afkomstig van categorie 2- en 3 materiaal

Toelatingsvoorwaarden voor opslagbedrijven voor producten afkomstig van categorie 2- en 3 materiaal Toelatingsvoorwaarden voor opslagbedrijven voor producten afkomstig van categorie 2- en 3 materiaal Bijlage III.7.1. bij het koninklijk besluit van 16 januari 2006 tot vaststelling van de nadere regels

Nadere informatie

BESPAAR NU MET LED-VERLICHTING LED SOLUTIONS HOLLAND VERKOOPT BESPARINGEN!

BESPAAR NU MET LED-VERLICHTING LED SOLUTIONS HOLLAND VERKOOPT BESPARINGEN! BESPAAR NU MET LED-VERLICHTING LED SOLUTIONS HOLLAND VERKOOPT BESPARINGEN! WELKOM, LED verlichting is de toekomst LED-verlichting biedt ons vandaag de dag ongekend veel mogelijkheden om een natuurlijke

Nadere informatie

onze groene kijk op hygiene ecolabel reinigingsconcept

onze groene kijk op hygiene ecolabel reinigingsconcept onze groene kijk op hygiene ecolabel reinigingsconcept een duurzame keuze Traditioneel maar eenvoudig en efficiënter Duurzaam reinigen kan dat ook? Ja dat kan zeer zeker! als conventioneel systeem kan

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie

Duurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie Duurzame Industrie De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

mei 2008 ERO VGWM Gezondheid Veiligheid Welzijn VGWM A WAY OF LIVING Standaards voor professionals, wees alert!

mei 2008 ERO VGWM Gezondheid Veiligheid Welzijn VGWM A WAY OF LIVING Standaards voor professionals, wees alert! mei 2008 VGWM A WAY OF LIVING Veiligheid Gezondheid Welzijn Milieu VGWM Standaards voor professionals, wees alert! Werk veilig of werk niet Het werken op een locatie is niet altijd zonder risico s. Theoretisch

Nadere informatie

INTRODUCTIE VOOR DE LEERLINGEN

INTRODUCTIE VOOR DE LEERLINGEN INTRODUCTIE VOOR DE LEERLINGEN Waarom minder afval maken? Wisten jullie dat elk van ons gemiddeld 500 kg huishoudelijk afval per jaar produceert? Op school, in de klas en in onze boekentas blijft erg veel

Nadere informatie

Energie Rijk. Lesmap Leerlingen

Energie Rijk. Lesmap Leerlingen Energie Rijk Lesmap Leerlingen - augustus 2009 Inhoudstafel Inleiding! 3 Welkom bij Energie Rijk 3 Inhoudelijke Ondersteuning! 4 Informatiefiches 4 Windturbines-windenergie 5 Steenkoolcentrale 6 STEG centrale

Nadere informatie

Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek

Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek Lesbrief voor leerlingen: hoe ontwerp je een omslag voor een boek KIEZEN Een goed begin is het kiezen van het juiste boek. Er zijn zo veel mooie verhalen waardoor het soms lastig is om een goede keuze

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

Plafond- en wandmonteur

Plafond- en wandmonteur Plafond- en wandmonteur Het belangrijkste bouwwerk ben je zelf Alles wat je moet weten over het gezond en veilig monteren van wanden en plafonds Informatie voor de werknemer Zwaar werk Wanden en plafonds

Nadere informatie

Sheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen?

Sheet 2: Bekijk met de kinderen de tussenstand van Afval the Game op Instagram en/of Facebook. Hoe gaat het bij de kinderen met inzamelen? Afval the Game Docentenhandleiding les 2 Duur Voor deze les hebt u ongeveer 80 minuten nodig. Leerdoelen De kinderen hebben in de vorige les geleerd dat het belangrijk is om plastic te scheiden, zodat

Nadere informatie

Dit is Chemours in Dordrecht

Dit is Chemours in Dordrecht Dit is Chemours in Dordrecht Dit is de Chemours fabriek, die sinds 1959 in Dordrecht staat. Het is de belangrijkste productielocatie in Europa voor fluorpolymeren: kunststoffen zoals Teflon en Viton. Een

Nadere informatie

PLUSEPA MorEPA. Verbetert de concentratie en is goed voor de gemoedstoestand

PLUSEPA MorEPA. Verbetert de concentratie en is goed voor de gemoedstoestand Een positieve stemming? Geconcentreerd blijven? Q PLUSEPA MorEPA Verbetert de concentratie en is goed voor de gemoedstoestand Slechts één capsule per dag voorziet u van de hoogst mogelijke EPA-concentratie

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 Organische stoffen

Hoofdstuk 3 Organische stoffen oofdstuk 3 Organische stoffen 3.1 Organische stoffen Organische stoffen bestaan uit moleculen die opgebouwd zijn uit één of meer koolstofatomen die onderling en/of aan andere atomen gebonden zijn door

Nadere informatie

novacollege.nl/mytec Elektrotechniek Procestechniek Werktuigbouw MyTec 2016/2017

novacollege.nl/mytec Elektrotechniek Procestechniek Werktuigbouw MyTec 2016/2017 novacollege.nl/mytec Elektrotechniek Procestechniek Werktuigbouw MyTec 2016/2017 Ik heb stage gelopen bij Liander, de beheerder van het elektriciteitsnetwerk. Later wil ik daar aan de slag: systemen doormeten,

Nadere informatie

Infra n Parkeren n Water n Industrie n Energie. BAM Civiel flexibel denken, flexibel bouwen

Infra n Parkeren n Water n Industrie n Energie. BAM Civiel flexibel denken, flexibel bouwen BAM Civiel flexibel denken, flexibel bouwen De maatschappelijke aandacht voor mens en milieu neemt steeds meer toe. Klimaatveranderingen, milieuvervuiling en de toenemende schaarste aan grondstoffen baren

Nadere informatie

1. Welke mogelijke risicobronnen* bevinden zich volgens u in uw woonomgeving? (binnen een straal van ongeveer 500 meter)

1. Welke mogelijke risicobronnen* bevinden zich volgens u in uw woonomgeving? (binnen een straal van ongeveer 500 meter) 1. Welke mogelijke risicobronnen* bevinden zich volgens u in uw woonomgeving? (binnen een straal van ongeveer 500 meter) * Bedrijven of instellingen die gevaarlijke stoffen gebruiken of opslaan. Gevaarlijke

Nadere informatie

De Energiezuinige Wijk - De opdracht

De Energiezuinige Wijk - De opdracht De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien

Nadere informatie

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN

Nadere informatie

MANAGING DIRECTOR #VACATURE

MANAGING DIRECTOR #VACATURE #VACATURE MANAGING DIRECTOR Smurfit Kappa levert meer dan verpakkingen. Met innovatieve, efficiënte en duurzame verpakkingsoplossingen voegt de Europese marktleider tastbare waarde toe voor iedere klant

Nadere informatie

Duurzaam van nature. bakstenen met een warm hart

Duurzaam van nature. bakstenen met een warm hart Duurzaam van nature Caprice. Het hart op de juiste plaats Caprice is een groeiend en onafhankelijk familiebedrijf, gespecialiseerd in de productie van bakstenen voor de woning- en utiliteitsbouw. Een veelzijdig

Nadere informatie

1 Ik vind dat 2 Ik vind dat 3 Ik vind dat 4 Ik vind dat 5 Ik vind dat 6 Ik vind dat 7 Ik vind dat

1 Ik vind dat 2 Ik vind dat 3 Ik vind dat 4 Ik vind dat 5 Ik vind dat 6 Ik vind dat 7 Ik vind dat opdracht 1: KIES DE GOEDE REDEN 1 Ik vind dat benzine voor auto's duurder moet zijn,... a omdat dan minder mensen auto rijden. b omdat dan iedereen auto kan rijden. c omdat benzine niet lekker is. 2 Ik

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt Duurzame Industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

EEN KORTE INLEIDING OP VOS-RICHTLIJNEN

EEN KORTE INLEIDING OP VOS-RICHTLIJNEN Hempel ondersteunt zijn klanten en eindgebruikers op verschillende manieren. We verschaffen productgegevens om het VOS-gebruik te bewaken, geven advies over het samenstellen van coatingsystemen die aan

Nadere informatie

Onderzoek Omgekeerd Inzamelen tweede fase

Onderzoek Omgekeerd Inzamelen tweede fase Onderzoek Omgekeerd Inzamelen tweede fase Duurzaam van Afval naar Grondstof Bewonersonderzoek De vragenlijst bestaat uit verschillende delen. Het eerste deel gaat in op de situatie vóór de proef, het laatste

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Biobased economy keuzekaart

Praktische opdracht ANW Biobased economy keuzekaart Praktische opdracht ANW Biobased economy k Praktische-opdracht door een scholier 1807 woorden 26 juni 2011 4,7 3 keer beoordeeld Vak ANW Keuzeopdracht ANW Jan H. 4V SGL 09-06-2011 Biobased Economy Het

Nadere informatie

Team Milieu. Afval scheiden: dat doen we samen! Arbo & Milieu. Met het oog op een gezond milieu!

Team Milieu. Afval scheiden: dat doen we samen! Arbo & Milieu. Met het oog op een gezond milieu! Team Milieu Afval scheiden: dat doen we samen! Arbo & Milieu Met het oog op een gezond milieu! De basis van de werkzaamheden van de sector Arbo & Milieu van de directie Personeel van Erasmus MC is neergelegd

Nadere informatie

Tata Steel daagt je uit Miljoenen tonnen staal gereed maken voor transport

Tata Steel daagt je uit Miljoenen tonnen staal gereed maken voor transport Tata Steel daagt je uit Miljoenen tonnen staal gereed maken voor transport Opleiding logistiek MBO-3 Werken en leren tegelijk Miljoenen tonnen aan hoogwaardige staalproducten verlaten elk jaar het terrein

Nadere informatie

Communicatie kracht van Papier Gert Rieder. milieu consultant Antalis

Communicatie kracht van Papier Gert Rieder. milieu consultant Antalis Communicatie kracht van Papier Gert Rieder milieu consultant Antalis Welke communicatie variabelen staan ons bij papier ter beschikking? Touch Kleur Vorm Afmeting Design Afwerking Signaalfunctie Invloed

Nadere informatie

emissie broeikasgassen

emissie broeikasgassen Eco-efficiëntie van de industrie D index (=1) 12 11 1 9 8 7 6 5 21 22 23 24 26 27 26 bruto toegevoegde waarde totaal energiegebruik emissie fijn stof (M 2,5 ) emissie broeikasgassen emissie ozonprecursoren

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Welkom bij de toolbox: T043 Duurzaam Ondernemen

Welkom bij de toolbox: T043 Duurzaam Ondernemen Welkom bij de toolbox: T043 Duurzaam Ondernemen Na deze toolbox begrijp je: Wat Duurzaam Ondernemen betekent Waarom het Belangrijk is om CO2 uitstoot te verminderen Welke Richtlijn SPIE hanteert om duurzaam

Nadere informatie

De oorspronkelijke versie van deze opgave is na het correctievoorschrift opgenomen.

De oorspronkelijke versie van deze opgave is na het correctievoorschrift opgenomen. Toelichting bij Voorbeeldopgaven Syllabus Nieuwe Scheikunde HAVO De opgave is een bewerking van de volgende CE-opgave: LPG 2007-2de tijdvak De oorspronkelijke versie van deze opgave is na het correctievoorschrift

Nadere informatie

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 Een advies aan de Provincie Zuid-Holland Maart 2019 Zuid-Holland kent een dubbele urgentie voor ontwikkelen groene waterstofeconomie:

Nadere informatie

Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10

Kids United Inhoudsopgave. Kids United Voorwoord Henk Sijtsma. Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Kids United Inhoudsopgave Kids United Voorwoord Henk Sijtsma Inhoudsopgave 02 Voorwoord 03 Terugblik 04 Samenwerking 08 Hoofdsponsor 10 Enthousiast, gedreven, betrokken, respect: dat waren de woorden die

Nadere informatie

Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans

Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Mij is gevraagd iets te vertellen over onze pogingen om rendement in de bedrijfsvoering te verbinden met duurzaamheid. Dat is vooral een kwestie om met boerenverstand

Nadere informatie

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019 ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:

Nadere informatie

De hoogwaardige zuivering van afvalwater papierfabrieken Eerbeek

De hoogwaardige zuivering van afvalwater papierfabrieken Eerbeek De hoogwaardige zuivering van afvalwater papierfabrieken Eerbeek De drie oprichters van IWE Binnen modern en duurzaam ondernemerschap past het niet om het milieu onnodig te belasten. Een besef dat nu wijdverbreid

Nadere informatie

SANITAIR PAPIER > SATINO > VAN HOUTUM

SANITAIR PAPIER > SATINO > VAN HOUTUM SANITAIR PAPIER > SATINO > VAN HOUTUM PAPIER > PAPIER > PAPIER > PAPIER > PAPIER > PAPIER Wie aan duurzaamheid denkt, denkt misschien niet direct aan papieren handdoekjes en toiletpapier. In breder perspecfief

Nadere informatie

Praktijkinstructie Bedrijfsoriëntatie 1 (CAL01.1/CREBO:50240)

Praktijkinstructie Bedrijfsoriëntatie 1 (CAL01.1/CREBO:50240) instructie Bedrijfsoriëntatie 1 (CAL01/CREBO:50240) pi.cal0v2 ECABO, 1 september 2003 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd

Nadere informatie

De kritische consument

De kritische consument De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als

Nadere informatie

Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA

Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt houden over afval, afvalscheiding of recycling. Een super interessant onderwerp

Nadere informatie

Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA

Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Waar op de wereld wordt het afval nog verwerkt op de manier van vroeger? Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt

Nadere informatie

Voorproefje Cosun MVO-verslag 2011

Voorproefje Cosun MVO-verslag 2011 Voorproefje Cosun MVO-verslag 2011 1 Dit is een voorproefje in druk van het digitale Cosun MVO-verslag over 2011. Wilt u meer gegevens raadplegen over wat wij zoal ondernemen met het oog op onze maatschappelijke

Nadere informatie

tijd voor een gezonde aanpak in de renovatieen onderhoudsbranche

tijd voor een gezonde aanpak in de renovatieen onderhoudsbranche tijd voor een gezonde aanpak in de renovatieen onderhoudsbranche wat te verwachten? delen van visie en droom van fareno inzicht in mogelijkheden en proces gezondere aanpak in onze branche u enthousiast

Nadere informatie

A1 Wat is de boodschap van de Plastic Soup Surfer? Zijn boodschap/missie is om aandacht te vragen voor plastic afval in zee

A1 Wat is de boodschap van de Plastic Soup Surfer? Zijn boodschap/missie is om aandacht te vragen voor plastic afval in zee ANTWOORDMODEL PROEFLES PLASTIC SOUP SURFER mei 2016 Antwoordmodel opdracht A (T1) A1 Wat is de boodschap van de Plastic Soup Surfer? Zijn boodschap/missie is om aandacht te vragen voor plastic afval in

Nadere informatie

Inter-GreeN Reuse, recycle, reduce

Inter-GreeN Reuse, recycle, reduce Inter-GreeN Reuse, recycle, reduce REUSE REDUCE Inter-GreeN Hulpbronnen voor de ontwikkeling van chemische producten worden steeds beperkter. Fossiele grondstoffen zijn eindig, daarom vraagt de markt meer

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

WELKOM. Biobased Business Event Emmen. Over natuurlijke oplossingen gesproken

WELKOM. Biobased Business Event Emmen. Over natuurlijke oplossingen gesproken WELKOM Biobased Business Event Emmen Over natuurlijke oplossingen gesproken Natural Plastics Ontwikkelen, produceren en op de markt brengen van groene producten welke geen schade opleveren voor de natuur

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

MVO JAARVERSLAG. DCS Drecht Coating Services B.V. 0168 41 27 www.dcscoating.nl

MVO JAARVERSLAG. DCS Drecht Coating Services B.V. 0168 41 27 www.dcscoating.nl MVO JAARVERSLAG Drecht Coating Services B.V. 2010 Maatschappelijk Verantwoord d Ondernemen is voor DCS Drecht Coating Services dé bedrijfsvoerings filosofie voor de komende jaren. Continuïteit, arbeidsvreugde

Nadere informatie

Voor eigen regie in zorg en samenleving

Voor eigen regie in zorg en samenleving Voor eigen regie in zorg en samenleving Prima instrument, de Wet maatschappelijke ondersteuning. Mensen zelf hun dingen laten doen. Maar dat gaat niet vanzelf. Daarvoor moet je de burger wel goed toerusten.

Nadere informatie

Welkom bij buitenplaats Kasteel Wijlre!

Welkom bij buitenplaats Kasteel Wijlre! Welkom bij buitenplaats Kasteel Wijlre! Wat hebben plastic, afval en kunst met elkaar gemeen? Vandaag gaan we dat onderzoeken in drie tentoonstellingen: de Plastic Soupermarkt, de Bottle River en Rearranged.

Nadere informatie