een lessenreeks over dalton voor de Koninklijke Scholengemeenschap te Apeldoorn

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "een lessenreeks over dalton voor de Koninklijke Scholengemeenschap te Apeldoorn"

Transcriptie

1 Dalton op onze MAVO een lessenreeks over dalton voor de Koninklijke Scholengemeenschap te Apeldoorn ~ 1 ~

2 Voorwoord Geachte mentor of docent, Voor je ligt de lessenreeks dalton. Deze lessenreeks is door ons ontwikkeld speciaal voor de Koninklijk Scholengemeenschap te Apeldoorn. De 4 lessen kunnen door jou, als mentor, op verschillende manieren worden ingezet. In de inleiding vindt u daarover meer informatie. We hopen met deze lessenreeks de school een stapje verder te helpen in de richting van een toonaangevende daltonschool. Voor de overige docenten is de lessenserie bedoeld om op aan te sluiten met de eigen lessen, taken en in de daltonuren. Succes en veel plezier, Inge de Bondt, Nico van Putten, Linda Buitenhuis. Apeldoorn, 30 juni 2011 ~ 2 ~

3 Inleiding Het daltononderwijs op de Koninklijke Scholengemeenschap is zich verder aan het ontwikkelen. De daltonlessenreeks die voor je ligt, is bedoeld als ondersteuning en als advies. Allereerst bespreken we hoe de lessenreeks ingezet wordt. Vervolgens wordt elke les beschreven. De volgende onderdelen van elke les komen aan bod: de doelen van de les, de beginsituatie van de leerlingen, het materiaal dat nodig is voor de les, een opzet voor de inleiding, de kern en de afsluiting van de les, een inschatting van de tijd die aan de les besteed wordt en als laatste vind je achtergrondinformatie voor de gebruiker. De lessen zijn voorbeelden van hoe de op pagina 4 en 5 gegeven doelen bereikt kunnen worden. Elke mentor heeft de vrijheid om de gegeven doelen op een andere manier te bereiken! Het is handig om de achtergrondinformatie door te lezen voordat je de les gaat uitvoeren of gebruiken. Les 1 gaat over de geschiedenis van het daltononderwijs en de manier waarop wij op onze school de hoofdpunten van het daltononderwijs vormgeven. Les 2 gaat in op het leven van Helen Parkhurst, de grondlegster van het Daltonplan en het daltononderwijs. In les 3 komen de taken aan bod. De leerlingen leren hoe ze om moeten gaan met taken. Les 4 gaat over de daltonuren bij ons op school. Mentormomenten De lessenreeks is in eerste instantie geschreven voor de studielessen bij ons op school. Aan het begin van het schooljaar krijgen alle leerlingen zo uitleg over dalton en de manier van werken bij ons op school. Van de mentor wordt gevraagd om zoveel mogelijk complimenten en positieve ondersteuning te geven tijdens de hele reeks. Bij elke les is aangegeven hoeveel minuten het onderwerp ongeveer in beslag neemt. Dit zijn natuurlijk richtlijnen. Het is aan te bevelen vaker aandacht te besteden aan de doelen van deze lessenreeks. Bijvoorbeeld door de lessen (gedeeltelijk) te herhalen op een later tijdstip in het schooljaar. Daltonuren en lessen Tijdens daltonuren en tijdens de lessen kunnen alle docenten verwijzen naar of gebruik maken van specifieke onderdelen van de lessenreeks, waar zij dit nodig achten. Het is aan te bevelen voor de docenten om in de lessen aandacht te besteden aan daltonvaardigheden. Bij elke les zijn hiervoor tips opgenomen. ~ 3 ~

4 De doelen Met deze lessenreeks willen we een aantal doelen bereiken bij onze leerlingen. Hieronder staan ze op een rijtje: De leerlingen kennen de hoofdpunten van de geschiedenis van dalton. o Helen Parkhurst (VS) o Onderwijs volgens het Daltonplan (1922) o Via Engeland overgekomen naar Nederland (1940) o Drie pijlers: zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en samenwerken. Ze weten dat het doel van het daltononderwijs is dat leerlingen zich meer zelfstandigheid eigen maken, beter leren omgaan met het dragen van verantwoordelijkheid, volwassenen worden zonder vrees en dit alles op hun eigen individuele niveau. Ze weten wat we op onze school verstaan onder de verschillende onderdelen van dalton: kernkwaliteiten, vertrouwen in de leerlingen (vertrouwensdriehoek), de daltontaak en maatwerk. De leerlingen leren werken met taken. o De leerlingen weten welke stappen ze moeten zetten bij het maken van de taak. o De leerlingen weten dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor het afmaken van de taak, maar dat alle docenten hen willen ondersteunen. Er zijn afspraken met de leerlingen gemaakt over het oefenen met plannen en verantwoording afleggen aan de mentor over het werk. De leerlingen weten wat de school van hen verwacht tijdens daltonuren en zij weten wat ze van hun mentor en de docenten mogen verwachten. De leerlingen vullen de zelfscans met betrekking tot de kernkwaliteiten een aantal keer in het schooljaar in. ~ 4 ~

5 Tijdpad De mentor besteedt in de eerste weken tijd aan het behalen van de eerste vier doelen. De doelen die daarna genoemd worden komen de rest van het jaar meerdere keren aan bod. ~ 5 ~

6 Les 1 Daltononderwijs Doelen Aan het eind van de les kennen de leerlingen de hoofdpunten van de geschiedenis van dalton. Ze weten met welk doel het daltononderwijs is opgezet. Ze weten wat we op onze school verstaan onder de verschillende onderdelen van dalton: de leerling centraal, kernkwaliteiten, vertrouwen in de leerlingen, de taak, de docent, de gemeenschap en efficiëntie. Beginsituatie Leg uit dat de eerste 5 tot 10 minuten een rustsituatie vormen. De leerlingen komen binnen en nemen hun spullen voor zich en gaan in stilte aan de slag. Deze rustsituatie komt bij ieder vak en iedere les weer terug. In de rustsituatie bepaal je dus zelf waar je was gebleven en wat je moet doen. Schrijf nu eerst je naam en je klas op deze reader. De beginsituatie van de leerlingen met betrekking tot kennis over daltononderwijs zal heel verschillend zijn. Een deel van de leerlingen weet niet dat het op een daltonschool zit terwijl andere leerlingen misschien zelfs Parkhurst kunnen noemen. Materiaal Een woordweb per groepje van 3 of 4. Voor een leeg woordweb, zie bladzijde 13. Inleiding In elk vaklokaal hangt een poster met de lesopbouw. Geef kort een uitleg. Allereerst is het belangrijk de leerlingen aan het woord te laten. Wat weten zij al van dalton? Vervolgens ga je met hen in gesprek. De volgende onderwerpen moeten aan bod komen: Dalton is al heel oud, Onderwijs volgens het Daltonplan is van 1922 Helen Parkhurst (kort) Anderen dan Parkhurst hebben invloed gehad op het daltononderwijs Daarom nu drie principes: zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en samenwerking, deze behoren tot onze kernkwaliteiten. Een leerling die bijvoorbeeld goed is in wiskunde krijgt op andere scholen evenveel uren wiskunde als iemand die minder goed is in wiskunde. Dit is onlogisch. Daarom ~ 6 ~

7 hebben wij daltonuren. In deze uren krijg je de mogelijkheid om aan die vakken te werken, waar je nog niet zo goed in bent. Maatjes maken + achtergrondinformatie doornemen. Kern De leerlingen gaan in groepjes elk één onderdeel van het daltononderwijs verkennen met behulp van een woordweb. Er zijn zes onderdelen: De leerling centraal De kernkwaliteiten Vertrouwen in leerlingen De taak De docent De gemeenschap Nummer de leerlingen. Laat ze het onderwerp noteren in het middelste wolkje van het woordweb. Neem eerst de opdracht met de leerlingen door. Geef een voorbeeld. Geef ook een tijd mee. (8 min.) Ze beantwoorden eerst allemaal individueel de onderstaande vragen. 1. Wat denk je dat het onderdeel betekent? 2. Wat denk je van dit onderdeel te zien in je lessen? 3. Wat vind je goed aan dit onderdeel? 4. Wat vind je minder goed aan dit onderdeel? Extra tekstballontje over, voor eigen invulling. Geef aan als de tijd verstreken is. De groepsleden zoeken elkaar op. Daarna kunnen ze met elkaar in discussie gaan en moeten ze komen tot één gezamenlijk groepsantwoord per vraag. De mentor loopt rond tijdens de opdracht en luistert of de groepjes de goede richting op gaan. Hij of zij stelt vragen om de leerlingen op het juiste pad te brengen als dit nodig is. En zorgt voor een prettig en rustig werkklimaat. Afsluiting ~ 7 ~

8 Elk groepje laat kort horen wat hun gezamenlijke antwoorden waren. Na elk groepje is er ruimte voor discussie gestuurd door de mentor. Hij of zij stelt vragen als: denkt de rest er ook zo over? Denken jullie iets anders? Etc. Voor de volgende les krijgen de leerlingen de opdracht om individueel drie feiten over Helen Parkhurst op te zoeken. Weten de leerlingen wat een feit is? HW dus, leerlingen noteren dit in hun agenda (check).neem de reader aan het einde van de les in. Tijd 50 minuten Achtergrondinformatie In Education on the Daltonplan (1922) heeft Parkhurst een plan uiteengezet om het onderwijs te verbeteren. Zij schreef het Daltonplan voor leerlingen vanaf acht jaar. Zij gaf de naam Dalton aan dit plan, omdat deze manier van lesgeven in het plaatsje Dalton, USA, uitgeprobeerd is op een school voor voortgezet onderwijs. Over het plan heeft zij geschreven: I am content that the Dalton Plan should be judged by its fruits. I do not claim to have perfected my plan. Many minds must concentrate and co-operate upon it if it is to be a living and vital thing. Dit plan wordt besproken aan de hand van de volgende, vaak samenhangende, kernmerken: het centraal stellen van de leerling, effectiviteit, de taak, het vertrouwen in leerlingen, de specifieke rol van de docent en de rol van de school als gemeenschap. In het Daltonplan wilde Parkhurst de leerling centraal stellen. Hierdoor kon effectiever met de onderwijstijd worden omgegaan. Een van de manieren om de leerling centraal te stellen, was het aannemen van werk door de leerling. Het jaar moest vooruit gepland worden, zodat de leerling overzicht kreeg van het werk dat hij of zij in een jaar moest afmaken, alleen zo zou het iets van hemzelf worden. Vervolgens nam de leerling het werk voor een jaar aan of bijvoorbeeld voor de eerste maand van dat jaar. Hij ondertekende hiervoor een klein contract. Zo neemt de leerling het werk aan en is hij er zelf verantwoordelijk voor. Een andere manier om de leerling centraal te stellen is de individuele leerling als uitgangspunt te nemen. In het oude klassikale systeem van rond 1900 kreeg een leerling die bijvoorbeeld goed was in wiskunde even veel tijd om daar aan te werken als een leerling die minder goed was in wiskunde. Daarnaast luisterden leerlingen vaak naar instructie waar ze misschien niet klaar voor waren of waar ze niets aan hadden, omdat ze het al snapten. Dit noemde Parkhurst ~ 8 ~

9 ondoeltreffend. Ze zag de taak als oplossing voor dit probleem. Parkhurst wilde de taak gebruiken als hulponderwijzer door in de taak niet alleen informatie over het onderwerp te zetten maar ook instructie voor het maken van de opdrachten. Hierdoor konden de leerlingen op hun eigen tempo door de stof heengaan. Ze ging in op verschillen door de leerlingen die dat nodig hadden extra te ondersteunen bij het plannen van hun taken, door de taken af te stemmen op de individuele leerling als dat mogelijk was en door groepen of individuele leerlingen instructie te geven. Ze stelde wel eisen aan de taak, zo moesten er bijvoorbeeld tips in worden opgenomen. Als tip kon opgegeven worden welke naslagwerken handig waren voor het maken van de taak. Daarnaast bestond de inleiding van de taak uit prikkelende stukjes tekst die de motivatie om met de taak bezig te gaan moesten vergroten. De taak werd schriftelijk aan de leerlingen overhandigd en zowel de opdracht als het doel moest duidelijk geformuleerd zijn. Vervolgens gingen de leerlingen zelfstandig met deze taak aan het werk, waarbij ze medeleerlingen en de docenten om hulp konden vragen. Zo kregen de leerlingen instructie gericht op de problemen waar ze tegenaan liepen. De leraar kon er ook voor kiezen om een conferentie in te roosteren als er extra instructie aan een groep leerlingen gegeven moest worden, omdat deze leerlingen gelijktijdig tegen een probleem aanliepen. Zo n conferentie kon natuurlijk ook voor een hele klas zijn, wanneer elke individuele leerling de extra instructie nodig had. Parkhurst wilde klassikale instructie niet geheel afschaffen. Zij beschreef in haar Education on the Daltonplan dat klassikale instructie heel effectief kan zijn op bepaalde momenten. Ze gaf aan dat docenten zelf konden overzien, aan de hand van de overzichten van het werk van de leerlingen, wanneer het effectief zou zijn om klassikale instructie te geven. Om een leerling effectief met de taak te laten werken, moest de leerling verantwoordelijk zijn voor de indeling van zijn tijd. Under the new plan there are no bells to tear him away at an appointed hour and chain him pedagogically to another subject and another teacher. De leerling kreeg de vrijheid om zelf te bepalen wanneer hij aan welk vak ging werken. Dit was vooral effectief, omdat een leerling dat vak koos waar hij op dat moment het meeste zin in had en Parkhurst ging ervan uit dat leerlingen het beste leren op momenten dat ze belangstelling hebben voor het vak waar ze mee bezig zijn. Daltondocenten werkten vanuit de visie dat leerlingen veel kunnen. Ze hadden vertrouwen in leerlingen en gaven hen daarom de vrijheid die zij nodig hadden om effectief te kunnen werken. De voornaamste taken van de docent waren niet meer het orde houden en instructie geven. De docenten gaven nu vooral hulp aan de leerlingen bij het maken van de taken en ze ~ 9 ~

10 observeerden de leerlingen om effectievere taken te kunnen maken. De docenten leerden meer over de beste manier van lesgeven door hun leerlingen tijdens het werken te observeren. Parkhurst en andere vernieuwers van die tijd wilden van de school een gemeenschap maken. Parkhurst zag verschillende voordelen van deze gemeenschap. Ze ging er van uit dat in een gemeenschap waarin alle leden van die gemeenschap verantwoording aan elkaar verschuldigd zijn en verantwoordelijk zijn voor de gemeenschap, geen van de leerlingen of docenten zich binnen de school zou kunnen isoleren. Dus alle leerlingen en docenten droegen gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor het leren op school. Parkhurst ging er van uit dat alle leden van de gemeenschap nog iets van elkaar zouden kunnen leren. Als onderdeel van het werken in een schoolgemeenschap stelde ze voor om alle taken die gemaakt werden voor een bepaalde maand, een week van tevoren met het team te bespreken. Ze wilde dat de leraren zochten naar verbanden tussen de lesstof c.q. de taken, om de lesstof ook in samenhang aan de kinderen over te dragen. Ook dit was weer gericht op effectiviteit, omdat Parkhurst ervan uitging dat het voor leerlingen gemakkelijker is om twee vakken te leren die met elkaar verband houden, dan om twee op zich zelfstaande vakken te leren. Ons daltononderwijs Het daltononderwijs in Nederland is in bijna honderd jaar sterk veranderd. Verschillende pedagogen hebben invloed gehad op het Nederlandse daltononderwijs. In Nederland wordt gewerkt met drie pijlers: vrijheid, zelfstandigheid en samenwerken. Er wordt vanuit gegaan dat een leerling goed voorbereid wordt op de samenleving als deze drie pijlers in het onderwijs in meer of mindere mate ontwikkeld worden. De Koninklijk Scholengemeenschap wil dit terug laten komen in het onderwijs. Voorbeeld van een woordweb: ~ 10 ~

11 ~ 11 ~

12 Les 2 Helen Parkhurst Doelen Aan het eind van de les kennen de leerlingen de volgende feiten over Helen Parkhurst: Ze heeft het boek Onderwijs volgens het Daltonplan geschreven. Ze is geboren en heeft geleefd in Amerika, maar ze heeft veel gereisd. Ze is juf geweest en directrice van The Dalton School in New York. Aan het eind van de les hebben de leerlingen voor het eerst kennis gemaakt met de taak. Beginsituatie De beginsituatie van de leerlingen met betrekking tot kennis over Helen Parkhurst zal heel verschillend zijn. Om de beginsituatie meer gelijk te maken, hebben de leerlingen in de vorige les de opdracht gekregen om drie feiten over Helen Parkhurst op te zoeken. De eerste 5 tot 10 minuten vormen een rustsituatie. De leerlingen komen binnen en nemen hun spullen voor zich en gaan in stilte aan de slag. Deze rustsituatie komt bij ieder vak en iedere les weer terug. In de rustsituatie bepaal je dus zelf waar je was gebleven en wat je moet doen. Schrijf nu eerst je naam en je klas op deze reader. Materiaal Een powerpoint presentatie over Helen Parkhurst. Inleiding Optie 1: Een samenwerkingsvorm waarbij de leerling zijn drie feiten opgeschreven heeft en verteld aan een hem toegewezen of door hem gekozen partner. Vervolgens wordt er gewisseld van partner en steeds vertelt de leerling zijn drie feiten door en probeert hetgeen zijn vorige partner verteld heeft te onthouden en ook te vertellen aan zijn nieuwe partner. Er wordt vier keer gewisseld. Optie 2: Laat de leerlingen ervaren wat de ideeen van Helen Parkhurst zijn. Dit doen ze d.m.v. een opdracht. Vraag b.v. naar een hobby of sport. Er zullen veel verschillende hobbies en sporten zijn in de klas. Als een leerling zijn sport, b.v. voetbal, moet gaan uitleggen aan de klas, merkt hij/ zij al gauw dat een groepje leerlingen de spelregels al weet, sommigen weten niks, ~ 12 ~

13 anderen kunnen er maar niks van snappen of interesseert het niet. Hoe kan je dan uitleggen met al die verschillen in een groep? Kern Het bespreken van de power point d.m.v. de computer. Leerlingen gaan dus zelf de power point doornemen en leveren een kort verslagje in over wie Helen Parkhurst was en wat ze heeft gedaan voor het onderwijs. Afsluiting Reflectie op de power point. Tijd 50 minuten Tips De doelen van de lessen zijn uitgangspunt. De les zelf is een voorbeeld. De les is aan te passen aan het niveau van de leerling en met andere leuke lesopzetten kunnen de doelen ook bereikt worden. Leerlingen van de bovenbouw kunnen bijvoorbeeld een website of een video maken over Parkhurst en daltononderwijs. Van deze opdracht, kun je een taak maken, zodat de eisen aan de video duidelijk zijn. De beste video of website wordt het volgend schooljaar gebruikt in de eerste en eventueel de tweede klas. Achtergrondinformatie (docent) Helen Parkhurst is geboren in 1886 in Durand, Wisconsin in de Verenigde Staten van Amerika. Van 1905 tot 1913 was zij in de praktijk van het lager onderwijs werkzaam. In deze tijd experimenteerde zij op verschillende scholen verspreid over Amerika. Het is voor een goed begrip van Parkhurst van belang, dat haar streven naar veranderingen in het onderwijs en opvoeding wortelt in de confrontatie met de praktijk. ~ 13 ~

14 Haar eerste opgave is, op haar eerste school, een 'eenmansschooltje' in Wisconsin, zo goed mogelijk onderwijs te geven. Haar theoretische kennis over hoe kinderen leren lezen, schrijven en rekenen lost haar specifieke probleem niet op. Helen, de vers afgestudeerde leerkracht, krijgt te maken met veertig kinderen van verschillende leeftijden. Hoe zal ze dit probleem oplossen? Door in haar eigen praktijk te experimenteren komt ze tot onderwijs waarin zij de voorgeschreven bepalingen van het lesrooster en de leerstof doorbreekt. Ze vraagt kinderen zelf te kiezen uit de aangeboden leerstof, eigen leerprogramma's te maken en vertelt hen dat zij altijd hulp kunnen vragen aan haar of aan andere kinderen. Leerling en leerkracht gaan als het ware een samenwerkingsverband aan, waarbij de een zich verplicht het in vrijheid gekozen leerdoel binnen een bepaalde tijd te bereiken en de ander hem toezegt daarbij waar nodig behulpzaam te zijn. Helen kiest voor individualiserend onderwijs in plaats van frontaal klassikaal onderwijs, zoals dat in die tijd gebruikelijk was en nog steeds is. Omstreeks 1918 komt Helen Parkhurst in contact met de zeer rijke familie Crane uit de stad Dalton (Massachusetts). Ze geeft daar één jaar les aan de dochter des huizes en probeert haar ideeën te introduceren op de plaatselijke High School. De familie Crane is gecharmeerd van de ideeën van Parkhurst. Met financiële steun van de familie Crane opent Helen Parkhurst in 1919 "The Children's University School" in New York, die in 1920 wordt omgedoopt in "The Dalton School", naar de woonplaats van haar geldschieters. The Dalton School in New York werkt ook op dit moment nog met de ideeën van Parkhurst. In 1922 verschijnt haar boek 'Education on the Dalton Plan, waarin zij haar plan uiteenzet. Kenmerkend voor haar plan zijn o.a. het centraal stellen van de leerling, het vertrouwen in leerlingen en het gebruik van taken. Helen geeft in haar boek geen uitgebreide toelichting op de principes van het Daltonplan, vrijheid en interactie. Zij acht een dergelijke toelichting namelijk totaal overbodig, omdat deze principes in haar tijd veel gebruikt werden door onderwijsvernieuwers. Voor Parkhurst is er geen scheiding tussen onderwijs en opvoeding, tussen kennis- en cultuuroverdracht. Haar staat een school voor ogen waar 'het leren voor het leven' een leerproces inhoudt dat ieder kind in zijn waarde laat door dit proces steeds weer in handen te brengen en te laten van de leerling zelf. Het gaat Helen om intellectuele vorming en ontwikkeling van het karakter en de eigenschappen die de mens nodig heeft als lid van de samenleving. Door de kinderen op school waardevolle ervaringen te laten opdoen kan men hen op de samenleving voorbereiden. Zij onderkent het spanningsveld tussen de maatschappelijke functie van de school en de opdracht het individu te ontwikkelen. ~ 14 ~

15 Helen Parkhurst ( ), extra feiten: 1913: Helen gaat naar Italië om het werk van Maria Montessori te bekijken. 1951: Het tweede boek van Helen Parkhurst verschijnt: 'Exploring the child's world'. 1952: Helen bezoekt Nederland. 1957: Helen wordt benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. 1973: Zij overlijdt op 86-jarige leeftijd in New Milford, Connecticut. Bron: Education on the Daltonplan van Helen Parkhurst (1922) en The Dalton School van Susan F. Semel (1992). Achtergrondinformatie (leerling) Korte biografie van Helen Parkhurst Een biografie is een beschrijving van het leven van een persoon. In dit geval gaat het over Helen Parkhurst ( ). Zij heeft dalton bedacht en daarom is het belangrijk dat jullie iets over haar weten. Haar jeugd Helen Parkhurst werd geboren op 8 maart 1886 in het plaatsje Durand in Papin County aan de rivier de Chippewa. Dit plaatsje ligt in het westelijk deel van de staat Wisconsin in de Verenigde Staten. Dit is dus meer dan 120 jaar geleden! Haar ouders runden een hotel in het plaatsje en haar vader handelde ook in vee. Voor Helen was haar oma ook heel belangrijk. Haar oma gaf haar vertrouwen en heeft haar ook geld gegeven voor haar carrière. Helen kon als vijfjarige al heel goed lezen. Ze ging in Durand naar school en in 1904 haalde ze haar examen. Haar eerste beroep Ze was kritisch op het onderwijs: het steeds stil zitten, steeds luisteren, uit het hoofd leren van teksten en het oefenen en herhalen van opdrachten vond ze niet uitdagend genoeg. Parkhurst wist al vroeg dat ze onderwijzeres wilde worden. Na een korte zomercursus werd ze onderwijzeres van 40 kinderen. Ze was toen 17 jaar (!) en had nog geen opleiding gedaan ~ 15 ~

16 voor docent. Een jaar later (1905) begon ze daar wel mee. In 1907 haalde ze haar diploma. Ze had toen al allerlei nieuwe ideeën. Ze veranderde allerlei dingen in haar klaslokaal en in de manier van lesgeven. Ze werkte daarna op meerdere scholen en gaf ook al heel snel les aan docenten. Maria Montessori In 1913 werd Helen directeur van de onderwijsafdeling van de lerarenopleiding. Zo kwam ze in contact met Maria Montessori. De ideeën van Maria spraken haar erg aan. Ze reisde naar Rome in Italië om van Maria te leren. Van 1915 tot 1918 werkte ze samen met Maria Montessori. Omdat ze nu veel van Montessori onderwijs wist, werd ze officieel vertegenwoordiger van dit onderwijs in Amerika. Ze reisde heel Amerika door en gaf uitleg over Montessori onderwijs. The Dalton School Het contact tussen Helen Parkhurst en Maria Montessori werd minder goed. Dit kwam door de oorlog waarin Italië een vijand werd van Amerika. En doordat Helen haar eigen weg wilde gaan. Helen richtte in 1919 haar eigen school op in New York waar ze ging werken volgens het Daltonplan. Ze noemde deze school The Dalton School. Helen bleef tot 1942 directeur van deze school. Ze vond het vooral belangrijk dat het onderwijs aansluit bij wat een leerling al kan. Helen Parkhurst schreef een boek over haar manier van lesgeven. Dit boek heet Education on the Daltonplan. In het Nederlands vertaald, betekent dit Onderwijs volgens het Daltonplan. Het contact met Nederland In 1920 kreeg Helen bezoek van mensen uit Engeland. Een van deze bezoekers schreef een heel stuk in de krant over The Dalton School. Zo kreeg deze manier van lesgeven steeds meer bekendheid. Helen Parkhurst werd beroemd. Ze werd door veel landen uitgenodigd om te komen vertellen over haar plan. Hiervoor reisde ze naar Japan, China, Rusland, Canada, India, Chili, Zuid-Afrika en diverse landen in Europa, waaronder Nederland. Als in de jaren 30 de Nederlandse Daltonvereniging wordt opgericht, zijn er ook contacten met Helen Parkhurst. In ~ 16 ~

17 de laatste jaren van haar leven werd Parkhurst nog benoemd tot officier in de Orde van Oranje Nassau, een belangrijke benoeming in Nederland. De programma s op de radio In 1942 stapte Helen uit het onderwijs. Ze was toen 55 jaar oud en begint een nieuwe carrière. Ze ging psychologie studeren. Na deze studie besteedde ze haar tijd met het in gesprek gaan met kinderen over veel verschillende onderwerpen: liegen, stelen, straf, de dood en God. Uiteindelijk interviewde ze kinderen op de radio en tv over deze onderwerpen. Ze vond het heel belangrijk dat er eens naar de kinderen werd geluisterd. In 1951 schreef ze nog een boek over alle gesprekken die ze gevoerd had. ~ 17 ~

18 Les 3 Taken Doelen Aan het eind van deze les hebben de leerlingen het werken met een taak besproken. Ze weten dat je de volgende stappen moet zetten bij het maken van de taak: 1. Je leest de inleiding, de doelen en de opdracht. 2. Vervolgens maak je de opdracht(en). 3. Bij vragen of moeilijkheden lees je eerst de tips en bekijk je de naslagwerken. Kom je er dan nog niet uit dan vraag je een medeleerling. Pas daarna vraag je de docent. 4. Na het maken van de opdrachten ga je na of je het doel van de taak bereikt hebt en reflecteer je op het maken van de taak. De leerlingen weten dat ze er zelf verantwoordelijk voor zijn dat ze een taak afkrijgen, maar dat alle docenten hen willen ondersteunen. Beginsituatie De leerlingen moeten nog leren hoe ze met een taak op onze school om moeten gaan. Materiaal Uitleg blz.19 en 23 Inleiding Na de uitleg over taken en instructie kunnen leerlingen aan de slag. Samen of zelfstandig het stuk lezen over de voordelen van taken en het werken met taken. Kern Bespreken van een taak aan de hand van de volgende vragen: Wat zie je? Welke onderdelen zullen belangrijk zijn bij een taak? Wie moet de taak uitvoeren? Wie is er verantwoordelijk voor het uitvoeren van de taak? (De taak kan samen met de klas gelezen worden als de taak nieuw is.) De volgende onderwerpen komen aan bod: Lezen van de taak Verantwoordelijkheid voor de taak Samenwerken binnen de taak, feedback geven, discussiëren en compromissen sluiten Bronnen ~ 18 ~

19 Reflecteren (weten leerlingen wat dit is?) Begeleid de leerlingen tot de conclusie die ook in de doelen van deze les beschreven staat. Afsluiting Tijdens de afsluiting wordt geconcludeerd hoe de leerlingen de taak aan moeten pakken. We willen leerlingen ervan doordringen dat ze moeten durven en dat ze mogen vallen als ze maar weer opstaan. Leren van fouten. Tips Bespreek regelmatig met de leerling hoe hij of zij een taak aanpakt. Welke voordelen heeft het werken met taken? Het werken met taken heeft veel voordelen. De belangrijkste voordelen die voor alle leerlingen en docenten gelden, zijn: Door middel van taken krijgt de leerling overzicht over hetgeen hij moet leren en kunnen; door het beschrijven van de doelen van de opdrachten binnen de taak, krijgt de leerling veel duidelijkheid. Hij of zij weet wat hij moet kunnen en kennen; een goede taak zorgt voor motivatie bij de leerling; zowel leerlingen als docenten hebben meer kans op succeservaringen juist doordat de doelen helder zijn en doordat er aan het einde van elk proces gereflecteerd wordt; in het daltononderwijs is het leerproces de verantwoordelijkheid van de leerlingen. De leerling hoort het meeste werk te doen; door middel van taken kunnen leerlingen oefenen met zelfstandigheid; de taak biedt mogelijkheden om samenwerkingsopdrachten goed op te zetten, door de te formuleren opdrachten en de eisen hieraan. Een van de eisen kan inspelen op de wederzijdse afhankelijkheid die belangrijk is bij samenwerken; de taak biedt ook mogelijkheden om leerlingen te laten oefenen met de andere kernkwaliteiten. ~ 19 ~

20 Hoe maak je een goede taak? (kan ook op andere manieren) Een goede taak in het daltononderwijs beslaat een wezenlijk deel van het curriculum! Het maken van een taak betekent dus niet dat de leerlingen extra werk moet maken. Een goede taak is een onderdeel van de reguliere lesstof. De hieronder gegeven beschrijving is een mogelijkheid om een goede taak te schrijven, maar er kunnen ook andere wegen gevolgd worden. 1. Als je een taak gaat schrijven moet je altijd eerst weten welk doel je nastreeft met de taak. Een doel formuleer je naar de leerling: Als je deze taak volbracht hebt, kun je of Aan het einde van deze taak weet je.. Doelen moeten geformuleerd worden in meetbaar of zichtbaar gedrag. 2. Gekoppeld aan het doel bepaal je de doelgroep. Is dit een hele klas? Of is het doel voor een deel van de groep niet relevant (bijvoorbeeld omdat ze het doel al bereikt hebben)? 3. Nu je het doel en de doelgroep van de taak weet, ga je het onderwerp van de taak bepalen. Soms ligt dit onderwerp al vast door het doel van de taak. Bijvoorbeeld: Doel: Aan het einde van de taak kun je alle namen opnoemen van de staten van de Verenigde Staten. Onderwerp: de V.S. Maar er zijn ook doelen die aan meerdere onderwerpen te koppelen zijn. Bijvoorbeeld: Doel: Als je deze taak volbracht hebt, kun je een nette, formele brief schrijven. Onderwerp: De tweede kamer (brief aan minister) of solliciteren Probeer altijd aan te sluiten bij de belevingswereld van de leerlingen. 4. Vervolgens kun je een uitstapje maken naar andere vakken. Welke vakken passen nog meer binnen dit onderwerp? Je zou kunnen gaan samenwerken met een docent van een ander vak. Met één taak kunnen doelen van verschillende vakken gerealiseerd worden. Moeten andere docenten met hun leerlingen nog doelen behalen die in jouw onderwerp verwerkt zouden kunnen worden? Deze nieuwe doelen geef je aan onder het kopje samenhang. 5. Als je het doel en het onderwerp weet, ga je nadenken over de werkvorm. De werkvorm moet gericht zijn op het doel dat je nastreeft. ~ 20 ~

21 Individueel of samen? Lezen? Doen? Werkstuk maken? Oefenen? Discussiëren? Zelf opdrachten voor de toets maken? Etc. 6. In ons format van een Daltontaak formuleer je vervolgens de doelen die de leerlingen moeten halen en de opdrachten die ze moeten doen. Daarnaast formuleer je bij de opdrachten welke eisen je aan de opdracht stelt. Als je dit hebt gedaan, kun je naar de andere onderdelen van de taak toe. Het bovenste kopje geeft aan waarover een bepaald vak een daltontaak geeft en over welke doelgroep het gaat. Onder het kopje voorwoord geef je aan wat het doel is dat je met de taak wilt bereiken.. Onder beoordeling geef je aan of het werk voldoende moet zijn afgetekend, wordt becijferd of op een andere manier wordt beoordeeld. Onder het kopje conferenties geef je aan wanneer je over het onderwerp van de taak iets gaat uitleggen, bijvoorbeeld tijdens een bepaalde les of op een bepaald tijdstip. Daarnaast geef je aan of deze uitleg verplicht is voor alle leerlingen of voor een deel van de leerlingen. Onder naslagwerken komen alle informatiebronnen die een leerling kan gebruiken bij de taak. Onder tijd schrijf je hoeveel tijd de leerlingen gemiddeld kwijt zullen zijn aan de opdracht(en). Zo heeft de leerling een idee voor zijn planning. Onder het kopje mededelingenbord komen eventuele opmerkingen te staan, maar dit kopje kan ook weggelaten worden. Onder het kopje samenhang geef je aan bij welke andere vakken deze opdracht ook zou passen. ~ 21 ~

22 7. Als de bovenstaande onderdelen van de taak zijn beschreven, dan hoort de taak een naam te krijgen, meestal gerelateerd aan het onderwerp van de taak. Daarnaast wordt het vak genoemd en krijgt de taak een nummer, zodat er een bepaalde volgorde aangehouden kan worden. 8. Als laatste schrijf je als docent de inleiding. Dit is een van de belangrijkste onderdelen van de taak. De inleiding moet de motivatie van de leerling namelijk stimuleren! Dit kun je bijvoorbeeld doen door in de inleiding vragen te stellen: Heb jij wel eens meegemaakt dat.? Waarom hebben we geen groene lucht en blauwe bomen? Maar de motivatie kan ook gestimuleerd worden door een plaatje of door een verhaaltje. Nog een keer kort: 1. doel 2. doelgroep 3. onderwerp 4. andere vakken 5. werkvorm 6. andere onderdelen 7. naam 8. inleiding Hoe werk je met de taak? Leerlingen moeten het werken met taken leren. Daarom moet er op verschillende manieren opbouw zitten in het werken met taken. Deze opbouw zien we terug in de volgende gebieden: de manier van aanbieden van de taak, de zelfstandigheid in de taak, de creativiteit die de taak van de leerling vraagt, de keuzevrijheid, de hoeveelheid werk, de manier van samenwerken binnen de taak en de manier van reflecteren op de taak. Eerst gaan we in op het aanbieden van de taak. De eerste paar keer dat de leerlingen een taak krijgen, is het verstandig (afhankelijk van leesniveau) om de taak voor te lezen of voor te laten lezen door een leerling. Bij beide werkvormen lezen alle leerlingen voor zichzelf mee en vervolgens bespreek je de taak aan de hand van de onderstaande vragen. Een volgende stap is het individueel laten lezen, met daarna alsnog de bespreking van onderstaande vragen: Wat lees je eerst? Welke onderdelen zijn belangrijk? Wat willen we dat je bereikt met de taak, m.a.w.: wat is het doel en wat moet je doen om dit doel te bereiken? ~ 22 ~

23 Als de leerlingen dit gewend zijn, kan een aantal leerlingen de taak individueel benaderen. Een groep leerlingen zal meer oefening nodig hebben met de taak en een aantal leerlingen zal altijd hulp nodig hebben bij het maken van taken. Dit onderscheid mag er zijn en is vaak snel duidelijk voor de docent. De expertise van de docent is dan ook zeer belangrijk. In de taken hoort binnen het jaar en met betrekking tot leerjaren een opbouw te zitten wat betreft zelfstandigheid. Per afdeling moeten hierover afspraken gemaakt worden. Hierbij moet goed rekening gehouden worden met de beginsituatie van leerlingen m.b.t. zelfstandigheid. Leerlingen kunnen al een bepaalde zelfstandigheid aan als ze bij ons op school komen. We mogen dus best iets vragen van de leerlingen. Dit zal voor docenten ook met vallen en opstaan gaan. Voorbeelden: In de eerste klas staan de bronnen nog op de taak. In de derde klas staat op de taak waar de leerlingen de bronnen kunnen vinden. In de vierde klas staat er niets meer over de bronnen vermeld op de taak. In de eerste klas moeten leerlingen zelfstandig groepjes vormen. In de derde klas bepalen de leerlingen of ze samenwerken of niet. In de vierde klas bepalen leerlingen zelf wat ze gaan doen om de doelen van de taak te bereiken. Tip: laat bovenbouwleerlingen taken schrijven voor de onderbouw (voor bovenbouwers als herhaling van de stof). Hoe verder een leerling komt op onze school des te minder details er in de taken hoeven te staan. De opdrachten worden steeds opener. Hierdoor kunnen leerlingen meer keuzes maken en zo een eigen invulling aan de taak geven, zolang de doelen bereikt worden. Hiermee hangt de creativiteit samen. Hoe opener de opdrachten, hoe meer mogelijkheden voor leerlingen om creatief op te gaan lossen. Voor de meeste leerlingen zal gelden dat ze meer aankunnen naarmate ze meer ervaring hebben met taken en naarmate ze zich verder ontwikkelen. Hoe ouder de leerling wordt, des te meer tijd hij of zij kan overzien. Daarom kan een taak uit hogere klassen meer lesstof omvatten. In de eerste klas kan het werk van een taak bijvoorbeeld drie uur beslaan, terwijl het werk van een taak uit de vierde klas zes of acht uur kan beslaan. Als laatste gaan we in op het samenwerken binnen de taak. Dalton Deventer heeft een ontwikkelingslijn opgesteld voor samenwerken binnen daltononderwijs. Deze ontwikkelingslijn gaat van samenwerken, naar samenwerkend leren, naar coöperatief leren. Als de leerlingen samenwerken, zijn ze samen met een opdracht bezig. Zijn de leerlingen aan het samenwerkend leren, dan leren ze elkaar iets. Als de leerlingen coöperatief leren, zijn ze gezamenlijk met een opdracht bezig waarbij ze allemaal de verantwoordelijkheid dragen voor ~ 23 ~

24 een deel van de opdracht. Ze zijn dan van elkaar afhankelijk voor het goed uitvoeren van de opdracht. Deze manieren van samenwerken kunnen de leerlingen niet zomaar toepassen. Het is belangrijk om leerlingen deze vormen te leren. Hoe evalueer je de taak? De volgende onderwerpen komen hierbij aan bod: het toetsen van de doelen van de taak, het reflecteren van de leerlingen en het evalueren door de docent. Als de leerlingen de opdrachten van een taak af hebben, horen ze daarmee de doelen van de taak bereikt te hebben. Om dit te toetsen kan, zoals gebruikelijk, een schriftelijke toets worden afgenomen. Maar er zijn ook andere manieren van toetsen die in de taak beschreven kunnen worden, zoals een powerpointpresentatie, een tweedimensionale presentatie op papier, een driedimensionale presentatie, een verslag of een mondelinge overhoring. Al deze vormen zijn nuttig voor leerlingen en dus is het goed om hiermee te oefenen. Als de leerlingen de opdrachten van de taak gemaakt hebben, moeten ze nog reflecteren op de taak. Het reflecteren heeft tot doel dat de leerling leert van zijn leerproces. Om dit te bereiken moet reflectie zowel door leerlingen als door docenten als een belangrijk onderdeel van de taak gezien worden. Reflecteren kan op verschillende manieren. De docent kan dit samen met de groep leerlingen doen die tegelijk een taak afmaken door ze de reflectievragen van de taak voor te leggen. Elke leerling geeft antwoord op de vraag en met de groep kan hierover gesproken worden. Het reflecteren kan elke leerling ook individueel doen. In dit geval is het handig om het onderdeel reflectie op een aparte bladzijde te zetten. De leerling kan deze bladzijde invullen en vervolgens inleveren bij de docent. De docent neemt deze door en koppelt eventuele vragen of opvallende zaken terug aan de leerling of klas. Andere vormen van reflecteren zijn ook mogelijk, zoals leerlingen met een medeleerling te laten reflecteren, maar hou daarbij het doel van reflectie voor ogen. Als laatste gaan we in op de evaluatie door de docent. Tijdens het proces waarin de leerlingen een taak maken, kunnen er veel dingen misgaan. Voor een deel zal dit liggen aan de formulering of concreetheid van de taak. Een ander deel zal liggen aan de geboden hulp in de klas. Na dit proces kijk je als docent terug op de onderdelen van de taak/opdracht die goed liepen en je kijkt terug op de onderdelen die niet zo goed liepen. Ook de docent kan leren van het proces en zijn werkwijze hieraan aanpassen. ~ 24 ~

25 Voorbeeldtaak: Klas: Mentorles DALTONTAAK : Het leven van Helen Parkhurst VOORWOORD Je zit op de DaltonMAVO van de Koninklijke Scholengemeenschap. Inmiddels weet je een beetje waar het woord dalton in onze naam voor staat. Maar hoe is daltononderwijs ontstaan? Hoewel dalton lang geleden bedacht is, komt dit onderwijs nu tot een grote bloei in Nederland. Waarom is dat? OPDRACHTEN Maak een groepje met twee andere leerlingen, waarmee je tien zinnen op papier gaat zetten over één van de volgende onderwerpen: Waar is ze allemaal geweest? Welke beroepen heeft ze gehad? Welke boeken heeft ze geschreven? Als je de taak klaar hebt, wordt één van jullie gevraagd om de informatie die jullie hebben opgeschreven duidelijk te vertellen aan de klas. Zorg dus allemaal dat je de informatie snapt. Als je deze taak hebt gemaakt, weet je nog meer over Helen Parkhurst en je weet waarom zij op deze manier wilde werken. n.v.t. BEOORDELING CONFERENTIES Er is geen speciale les. Je mag altijd uitleg en informatie vragen aan de docent. NASLAGWERKEN De informatie die de docent / je mentor je geeft en internet. TIJD Deze taak maak je in een half uur. MEDEDELINGENBORD Schrijf voor de presentatie hoofdpunten voor jezelf op.. n.v.t. SAMENHANG ~ 25 ~

26 Les 4 Daltonuren Doelen Aan het eind van deze les hebben leerlingen gesproken over het omgaan met de daltonuren. Er zijn afspraken met de leerlingen gemaakt over plannen en verantwoording afleggen. De leerlingen weten na deze lessen wat er van hen verwacht wordt tijdens daltonuren en wat ze van de docent mogen verwachten. Beginsituatie De beginsituatie van de leerlingen is verschillend. Leerlingen die hier al een jaar op school zitten hebben al ervaring met de daltonuren en dus met keuzes maken. Bij deze leerlingen zijn er misschien ook al routines ingeslopen die we dit schooljaar niet wenselijk achten. Voor 1 e jaars leerlingen is de school nieuw en de daltonuren dus ook. Materiaal De leerling zelf. Je geeft zelf aan waar je moeite mee hebt en waar en hoe je hulp wilt krijgen. Inleiding Laat de leerlingen vertellen in welk vak ze goed zijn (rondje langs alle leerlingen). Laat de leerlingen vervolgens vertellen waar ze minder goed in zijn. Leerlingen moeten hierbij opmerken dat dit verschillend is voor verschillende leerlingen. Ze hebben dus op verschillende vakgebieden meer hulp nodig dan anderen. Daarom werken wij met daltonuren. Op andere scholen hebben ze allemaal dezelfde lessen, hier willen we het meer aanpassen op wat ze als leerling nodig hebben. Kern De leerlingen krijgen van ons dus de vrijheid om zelf te bedenken waar ze hulp nodig hebben. Dit betekent: keuzes maken. Dat is soms best lastig. Dat zal ook niet altijd goed gaan, maar we willen dat ze het leren, omdat ze het nodig hebben in de rest van hun leven. We willen wel dat de leerlingen ons inzicht geven in hun keuzes. Dit doen we m.b.v. CUP. Elke dag mag je zelf een Daltonuur kiezen, die je een week van te voren al ingepland hebt. ~ 26 ~

27 Afsluiting Nu de leerlingen weten wat daltonuren precies inhouden, kan er met hen gesproken worden over wat zij dan moeten kunnen om dit goed te laten verlopen. Aan bod komen: stil zijn, samenwerken, overleggen, hulp vragen, verantwoordelijkheid voor anderen, concentratie etc. ( zie poster) Het moet duidelijk worden voor de leerling dat de daltonuren er zijn om hen te laten oefenen. Ze mogen hierin fouten blijven maken. Als er maar geleerd wordt van de fouten. Huiswerk: vul voor de komende week blz. 29 in, daarin motiveer je de keuze voor de Daltonuren. Tijd 50 minuten Tips Mogelijkheden tot reflecteren: Bespreek met de leerlingen regelmatig hoe ze het maken van keuzes aanpakken.wat ze geleerd hebben. Wat ging wel/ niet? Laat leerlingen aan het einde van de daltonuren bedenken of ze datgene gedaan hebben wat ze gepland hadden en laat ze bepalen hoe effectief ze gewerkt hebben (bijvoorbeeld in procenten). Hoe maak je daltonuren voor leerlingen effectief? ( tips docent) Het effectief maken van de daltonuren is een complex probleem met zeer veel meespelende factoren. Lang niet alle huidige daltonuren zijn effectief. Dit verschilt per moment, per vak, per docent en per afdeling. Net als bij andere lesuren worden daltonuren ook nooit 100% effectief. Maar we kunnen er wel alles aan doen om de daltonuren zo effectief mogelijk te maken. Hiervoor moet er een aantal afspraken gemaakt worden tussen afdelingen, tussen docenten en tussen leerlingen en docenten. De eerste afspraak die gemaakt is, is dat leerlingen zich digitaal inschrijven. Dit kan in de voorafgaande week op dinsdag en woensdag. De mentor kan dan op donderdag inzien wie zich niet hebben ingeschreven. Hierover gaat de mentor in gesprek met de leerling en plant hem/haar in. Een tweede afspraak die belangrijk is voor het werken in daltonuren en die met alle leerlingen besproken moet worden, is: leerlingen hebben altijd hun spullen bij zich, zodat ze altijd aan de slag kunnen ook als een ~ 27 ~

28 docent bijvoorbeeld ziek is. De taken staan op Teletop en bij verschillende docenten zijn de naslagwerken te vinden. Dit is niet de plek om in te gaan op de complexiteit van de daltonuren. Toch wil ik een aantal tips kwijt, dat bij kan dragen aan het effectiever maken van de daltonuren: Hanteer een geluidsniveau waarop alle leerlingen kunnen werken, leerlingen die samenwerken mogen andere leerlingen niet van het werk af houden; Pak kleine ordeverstoringen snel (individueel) aan: complimenten met de hele klas erbij, maar terecht spreken als het mogelijk is individueel. Natuurlijk is het zo nu en dan nodig om een leerling aan te spreken op zijn gedrag ten overstaan van de gehele klas. Het geven van complimenten voor goed gedrag is echter vaak effectiever dan het straffen van verkeerd gedrag; Laat leerlingen niet anoniem binnenkomen: verwelkom de leerlingen; Vraag leerlingen aan het begin van het uur wat ze van plan zijn te doen; Vertel de leerlingen hoe ze je kunnen benaderen voor hulp; Bespreek hun taak met die leerlingen die anderen storen: Wat moet je doen? Wat wil je dit uur gedaan hebben?; Stimuleer dat leerlingen elkaar helpen. ~ 28 ~

29 Planningsinstrument KSG HP- locatie daltonuur daltonuur daltonuur daltonuur daltonuur maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag Wat ga ik doen? Waar ga ik dit doen? Met wie ga ik dit doen? Waar heb ik hulp bij nodig? Aan wie vraag ik om hulp? Is het werk Ja Nee, Ja Nee, Ja Nee, Ja Nee, Ja Nee, af? want want want want want ~ 29 ~

Basisschool Den Bongerd

Basisschool Den Bongerd Basisschool Den Bongerd een Daltonschool in oprichting Beste ouders en verzorgers, U ontvangt van ons deze informatiekrant, omdat we graag alle ouders willen informeren over de voortgang van onze onderwijskundige

Nadere informatie

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de

Nadere informatie

Vrijheid, vrijheid in gebondenheid of toch maar verantwoordelijkheid? Het begrip vrijheid in de praktijk van het Nederlandse daltononderwijs

Vrijheid, vrijheid in gebondenheid of toch maar verantwoordelijkheid? Het begrip vrijheid in de praktijk van het Nederlandse daltononderwijs Vrijheid, vrijheid in gebondenheid of toch maar verantwoordelijkheid? Het begrip vrijheid in de praktijk van het Nederlandse daltononderwijs Inleiding René Berends Versie 1, juli 2008 De Nederlandse Dalton

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2012-2013

Sectorwerkstuk 2012-2013 Sectorwerkstuk 2012-2013 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2010-2011

Sectorwerkstuk 2010-2011 Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

Hieronder geven wij antwoord op een aantal vragen, die van belang kunnen zijn bij het kiezen van een school voor uw kind(eren).

Hieronder geven wij antwoord op een aantal vragen, die van belang kunnen zijn bij het kiezen van een school voor uw kind(eren). Waarom kiezen voor onze school? Het is geen gemakkelijke opgave, een goede basisschool te kiezen voor uw kind(eren). De basisschool vervult immers een belangrijke rol in de opvoeding en ontwikkeling van

Nadere informatie

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.

Nadere informatie

De spreekbeurt. In welke groepen wordt een spreekbeurt gehouden? De spreekbeurt wordt gehouden in de groepen 5 t/m 8.

De spreekbeurt. In welke groepen wordt een spreekbeurt gehouden? De spreekbeurt wordt gehouden in de groepen 5 t/m 8. De spreekbeurt mei 2011. Wat is een spreekbeurt? Onder een spreekbeurt verstaan we een vertelbeurt voor de klas. De leerling leert in het openbaar voor een groep te durven spreken over een bepaald onderwerp.

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau A, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

LESBESCHRIJVINGSFORMULIER

LESBESCHRIJVINGSFORMULIER LESBESCHRIJVINGSFORMULIER Beroepstaak 1 Omgaan met kinderen in een leersituatie Stageschool Plaats Stagementor Stagegroep Aantal kinderen Gegevens Stageschool Datum Naam student Groep Vakgebied Gegevens

Nadere informatie

Waarom kiest t Kienholt voor Daltononderwijs?

Waarom kiest t Kienholt voor Daltononderwijs? Waarom kiest t Kienholt voor Daltononderwijs? Lesgeven aan leerlingen wordt regelmatig aangepast aan de veranderende eisen en verwachtingen van onze samenleving. We vinden dit terug in drie principes:

Nadere informatie

Les Dieren met een baan, thema vermaak

Les Dieren met een baan, thema vermaak Les Dieren met een baan, thema vermaak Lesvoorbereidingsformulier Doelgroep: groep 6 Beginsituatie: Wat kunnen en kennen de leerlingen al m.b.t. de doelstelling? Kijk in de methode, praat met je mentor,

Nadere informatie

Opbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking

Opbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Opbrengstgericht omgaan met verschillen Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Programma Doelen en programma toelichten Terugblik op huiswerkopdracht Een

Nadere informatie

HUISWERKBELEID 1. AANLEIDING

HUISWERKBELEID 1. AANLEIDING HUISWERKBELEID 1. AANLEIDING In het schooljaar2013-2014 staat onder andere een beleidsplan over huiswerk centraal. Met dit nieuwe beleidsplan krijgen de leerkrachten een afgewogen werkinstrument ter beschikking.

Nadere informatie

Daarna wil ik een les gaan geven over het formuleren van vragen, zodat kinderen hier inzicht in krijgen hoe ze dit goed kunnen doen.

Daarna wil ik een les gaan geven over het formuleren van vragen, zodat kinderen hier inzicht in krijgen hoe ze dit goed kunnen doen. Plan van aanpak 1. Welk gebied heb je samen met de kinderen gekozen? De kinderen hebben door middel van stemmen voor het land Italië gekozen. Ik heb daarna enkele kinderen gevraag waarom ze voor dit land

Nadere informatie

Nieuws. Dalton. Hallo Allemaal, Ouders in de klas. Dit Daltonkrantje is gemaakt met inbreng van ouders, kinderen en leerkrachten.

Nieuws. Dalton. Hallo Allemaal, Ouders in de klas. Dit Daltonkrantje is gemaakt met inbreng van ouders, kinderen en leerkrachten. Dalton Wat is Dalton? Wat doen we? -------------------------------------------------------------- Nieuws 2010-2011/1 ------------------------------------------------------------ Hallo Allemaal, Dit Daltonkrantje

Nadere informatie

Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen?

Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen? Met welk werk kunnen kinderen uit groep 5-6 thuiskomen en hoe kunt u uw kind thuis helpen? In groep 5-6 nemen kinderen steeds vaker werk mee naar huis. Vaak vinden kinderen het leuk om thuis aan schooldingen

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Oefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties

Oefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties Presenteren vmbo-4 Presenteren is aan de ene kant een kunst de één is er beter in dan de ander maar aan de andere kant valt of staat elke presentatie met een goede voorbereiding en veel oefening. Bij presenteren

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

leer-actief werkboek Naam: www.leer-actief.nl 1

leer-actief werkboek Naam: www.leer-actief.nl 1 leer-actief werkboek Naam: www.leer-actief.nl 1 actief leren WWW.leer-actief.nl Dit is Wybo. Wybo was vroeger een heel gewoon jongetje, maar hij was wel erg lui. En dat...werd zijn redding. Hij had nooit

Nadere informatie

Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2:

Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4 Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Leerlingen raken vertrouwd met het presenteren voor een groep Leerlingen raken vertrouwd

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan

Opbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct

Nadere informatie

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn. Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp

Nadere informatie

SG Nelson Mandela. mavo en mavo/havo algemeen toegankelijk

SG Nelson Mandela. mavo en mavo/havo algemeen toegankelijk SG Nelson Mandela mavo en mavo/havo algemeen toegankelijk Dalton is een Daltonschool Zo wil Scholengemeenschap Nelson Mandela bekend staan. In een open sfeer bepalen de leerlingen zelf voor een deel hun

Nadere informatie

Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting

Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Visie in de praktijk

Visie in de praktijk Gastlessen voor studenten 2 e leerjaar PW 3 en 4 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar - Docentenhandleiding Visie in de praktijk Gastles visie in de praktijk - Docentenhandleiding Theorie over dit onderwerp:

Nadere informatie

Uitwerking workshop Creatief reflecteren met kinderen

Uitwerking workshop Creatief reflecteren met kinderen Uitwerking workshop Creatief reflecteren met kinderen 4 november 2011 NJPV Conferentie door Welmoed Lockefeer Onderwijs Maak Je Samen Waarom reflecteren met kinderen? Roepvraag met hele groep, bij aanvang

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Vragenlijst: Wat vind jij van je

Vragenlijst: Wat vind jij van je Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op

Nadere informatie

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen

Waarom ga je schrijven? Om de directeur te overtuigen week 17 20 april 2015 - Schrijfopdrachten niveau B, les 1 Les 1: Een overtuigende tekst schrijven Beantwoord deze vragen: Een mooie manier om te herdenken 1. Waarom is het volgens jou belangrijk om de

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

Mijn doelen voor dit jaar

Mijn doelen voor dit jaar Mijn doelen voor dit jaar Een nieuw schooljaar betekent nieuwe kansen. Aan het begin van een nieuw kalenderjaar maken veel mensen goede voornemens. Dat gaan wij nu ook doen: het maken van voornemens of

Nadere informatie

RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164

RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 R.K. Basisschool De Vlinder RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 GOEDE STUDIEGEWOONTEN Bij goed studeren (leren) of huiswerk maken

Nadere informatie

Spreekbeurt, en werkstuk

Spreekbeurt, en werkstuk Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid

Nadere informatie

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk

Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Handleiding voor: * spreekbeurt * nieuwskring * leeskring * werkstuk Antoniusschool Groep 5/6 Let op: deze heb je het hele schooljaar nodig! Hoe maak je een spreekbeurt? Mijn voorbereiding: 1. Je kiest

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

HOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.

HOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe. HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.

Nadere informatie

Onze schooleigenvisie op huiswerk

Onze schooleigenvisie op huiswerk Huistaken en lessen uit het schoolreglement De leerlingen zijn steeds verplicht de opgegeven lessen te leren. De leerkracht is steeds gerechtigd deze leerstof mondeling of schriftelijk op te vragen. De

Nadere informatie

Christelijke Basisschool De Bron. Frankenskamp 4 3848 DE Harderwijk 0341-426704 www.debronharderwijk.nl

Christelijke Basisschool De Bron. Frankenskamp 4 3848 DE Harderwijk 0341-426704 www.debronharderwijk.nl Christelijke Basisschool De Bron Frankenskamp 4 3848 DE Harderwijk 0341-426704 www.debronharderwijk.nl Huiswerkprotocol Visie op huiswerk Niet alle scholen geven huiswerk. Toch zijn er veel scholen, waaronder

Nadere informatie

Agendaplanner. Udens College, Theoretisch 1

Agendaplanner. Udens College, Theoretisch 1 Agendaplanner Udens College, Theoretisch 1 De basis Huiswerk/ leerwerk altijd opschrijven in agenda (verplicht). Opschrijven bij de dag dat het huiswerk af moet zijn/ het proefwerk of de overhoring gemaakt

Nadere informatie

Welkom in de derde klas!

Welkom in de derde klas! Welkom in de derde klas! De meeste van jullie zijn twee jaar leerling van onze school geweest. Jullie weten wel hoe het hier werkt. Wat er van je verwacht wordt. Wat wel en niet geaccepteerd wordt. Dat

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

Een spreekbeurt houden

Een spreekbeurt houden Een spreekbeurt houden Groep 4 gaat voor het eerst een spreekbeurt voorbereiden en houden. Moeilijk? Eng? Voor veel kinderen is praten met de groep als publiek wel lastig. De een maakt zich er drukker

Nadere informatie

Het huiswerk heeft de volgende functies: - Het kan er toe bijdragen dat kinderen niet achterop raken met het onderwijsprogramma

Het huiswerk heeft de volgende functies: - Het kan er toe bijdragen dat kinderen niet achterop raken met het onderwijsprogramma Huiswerk op De Springplank Informatiebrochure voor ouders / verzorgers Deze brochure is opgezet om u als ouders/verzorgers te informeren over de rol van huiswerk op De Springplank. We hopen dat deze informatie

Nadere informatie

WAT IS DALTONONDERWIJS?

WAT IS DALTONONDERWIJS? WESTERKIM EN DALTON DALTONONDERWIJS Westerkim vindt het belangrijk rekening te houden met de mogelijkheden van het kind en de verschillen tussen kinderen. Aandacht voor ieder kind, zelfstandigheidsbevordering,

Nadere informatie

De beste basis voor je toekomst

De beste basis voor je toekomst Visser t Hooft Lyceum Leiderdorp KANSRIJK EN UITDAGEND De beste basis voor je toekomst i 11gymnasium 11atheneum 11havo vhl.nl 11mavo (vmbo-t) Muzenlaan 155 q Op de open avond vond ik de school meteen leuk

Nadere informatie

Wie ben jij? HANDLEIDING

Wie ben jij? HANDLEIDING HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan

Nadere informatie

Alles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af.

Alles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af. Intro Met de docent Wat ga je doen in dit hoofdstuk? 1 Herhalen: je gaat herhalen wat je hebt geleerd in hoofdstuk 7, 8 en 9. 2 Toepassen: je gaat wat je hebt geleerd gebruiken in een situatie over werk.

Nadere informatie

Draaiboek voor een gastles

Draaiboek voor een gastles Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een

Nadere informatie

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot.

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. Fase.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. 1 1 Lees onderstaande tekst. Daarna ga je zelf een soortgelijke tekst schrijven.

Nadere informatie

Een spreekbeurt houden

Een spreekbeurt houden Een spreekbeurt houden Groep 4 gaat voor het eerst een spreekbeurt voorbereiden en houden. Moeilijk? Eng?We hebben nu al een beetje geoefend met een boekbespreking, maar voor veel kinderen is praten met

Nadere informatie

Huiswerk tips! Speciaal voor jou! Praktijk voor reflexintegratie & kindercoaching

Huiswerk tips! Speciaal voor jou! Praktijk voor reflexintegratie & kindercoaching Speciaal voor jou! De leergierige scholier Huiswerk tips! Praktijk voor reflexintegratie & kindercoaching Schipperswijk 10 9665PM Oude Pekela tel: 06-10318833 info@moniquecoachtkids.nl www.moniquecoachtkids.nl

Nadere informatie

GRO TE REIS. Het leven is één WAAR DE SCHOOL VOOR STAAT 2

GRO TE REIS. Het leven is één WAAR DE SCHOOL VOOR STAAT 2 Schoolbrochure GRO TE REIS Het leven is één WAAR DE SCHOOL VOOR STAAT 2 het onderwijsaanbod 8 typisch Daltonschool 14 WAAR DE SCHOOL VOOR STAAT Onze kernwaarden 1 3 4 5 6 7 2 3 Leren leven, leren leren

Nadere informatie

H u i s w e r k b e l e i d

H u i s w e r k b e l e i d H u i s w e r k b e l e i d Voor maken. sommige een Voor kinderen aantal anderen kinderen een is complexe het levert huiswerk huiswerk taak echter waarbij geen een zij problemen bron een beroep van op,

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum

Nationaal Gevangenismuseum Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 5. In beeld gevangen Les 5. In beeld gevangen Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les Deze les maken de leerlingen

Nadere informatie

HUISWERKBELEID Waarom geven wij op school huiswerk? Hoe kunnen wij er samen voor zorgen dat uw kind optimaal leert?

HUISWERKBELEID Waarom geven wij op school huiswerk? Hoe kunnen wij er samen voor zorgen dat uw kind optimaal leert? HUISWERKBELEID Op de Hobbitstee wordt in diverse groepen huiswerk gegeven. Onder huiswerk verstaan we werk dat vanuit de school meegegeven wordt en waarvan verwacht wordt dat het door uw kind thuis gemaakt

Nadere informatie

Hoe pak je je schoolwerk aan?

Hoe pak je je schoolwerk aan? Hoe pak je je schoolwerk aan? Leren plannen In elke agenda heb je spitsuren ; je hebt van die dagen dat je zoveel hebt dat het gewoon niet past allemaal! Je hebt bijvoorbeeld tot het 7 e uur les, s avonds

Nadere informatie

En, wat hebben we deze les geleerd?

En, wat hebben we deze les geleerd? Feedback Evaluatie Team 5 En, wat hebben we deze les geleerd? FEED BACK in de klas En, wat hebben we deze les geleerd? Leerkracht Marnix wijst naar het doel op het bord. De leerlingen antwoorden in koor:

Nadere informatie

Sneller, Leuker en Makkelijker : Plannen. Pauline Jonker Maak Mij Wat Wijs!

Sneller, Leuker en Makkelijker : Plannen. Pauline Jonker Maak Mij Wat Wijs! Sneller, Leuker en Makkelijker : Plannen Pauline Jonker Maak Mij Wat Wijs! Welkom! Allereerst bedankt voor het downloaden van deze planner! Deze planner gaat jou helpen om SLiM te plannen. Je gaat leren

Nadere informatie

Blauwe stenen leer je zo

Blauwe stenen leer je zo Handleiding groep 3-8 Blauwe stenen leer je zo Wijzers Jeelo heeft gele wijzers om samen met leerlingen te verkennen hoe je een steen van Jeelo leert. Voor groep 3-4 wijzer 2009 Zo leer je blauwe stenen

Nadere informatie

Leren (kan je ) leren!

Leren (kan je ) leren! Leren (kan je ) leren! Leertips op maat van de middenschool Beste leerlingen en ouders, Het begrip leren leren klinkt jullie waarschijnlijk niet onbekend in de oren. We hopen dat er in de basisschool al

Nadere informatie

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. 1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,

Nadere informatie

Dalton Skills. Stedelijk Dalton College Alkmaar

Dalton Skills. Stedelijk Dalton College Alkmaar Dalton Skills Stedelijk Dalton College Alkmaar Plaatsing in Dalton Skills Alle leerlingen met een bb, bb/kb, kb, kb/tl advies komen op het Stedelijk Dalton College terecht in Dalton Skills. Dit geldt ook

Nadere informatie

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: > Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,

Nadere informatie

Informatie voor nieuwe brugklasleerlingen 2015

Informatie voor nieuwe brugklasleerlingen 2015 EVEN KENNIS MAKEN Informatie voor nieuwe brugklasleerlingen 2015 De eerste jaren werken we vooral nog in thema s en met het spreekwoord van onze school: Willen, worden en zijn. Maar in latere jaren werken

Nadere informatie

euzedossier ouderparticipatie keuzedossier vmbo osb in de onderbouw theoretische leerweg

euzedossier ouderparticipatie keuzedossier vmbo osb in de onderbouw theoretische leerweg euzedossier ouderparticipatie keuzedossier vmbo osb in de onderbouw theoretische leerweg Op vijf bladzijden in het werkboek wordt de medewerking van de ouders of verzorgers van de leerlingen gevraagd.

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 2013-2014

SECTORWERKSTUK 2013-2014 SECTORWERKSTUK 2013-2014 1 HET SECTORWERKSTUK Het sectorwerkstuk is een verplicht onderdeel voor alle leerlingen uit het Mavo. Het maken van een sectorwerkstuk is een manier waarop je, als eindexamenkandidaat,

Nadere informatie

HANDLEIDING TALENTENQUIZ

HANDLEIDING TALENTENQUIZ HANDLEIDING TALENTENQUIZ STAPPENPLAN TALENTENQUIZ 1. Download alle nodige bestanden van de talentenquiz kleur bekennen met kinderen op de studentenpagina bij de pagina voor de coördinator bedenk & doe

Nadere informatie

Begeleide interne stage

Begeleide interne stage Ik, leren en werken Begeleide interne stage Deel 2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Marian van der Meijs Inhoudelijke redactie: Titel: Ik, leren

Nadere informatie

1 Introductie. We wensen je veel plezier met deze kaarten! Pieternel Dijkstra en Petra Bunnik

1 Introductie. We wensen je veel plezier met deze kaarten! Pieternel Dijkstra en Petra Bunnik 1 Introductie Leerlingen hebben recht op onderwijs dat bij hen past en dat hun individuele capaciteiten laat opbloeien. Deze kaarten helpen leerkrachten en docenten, intern begeleiders, remedial teachers,

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

Naam: Stageplek: Klas:

Naam: Stageplek: Klas: Naam: Stageplek: Klas: Inhoudsopgave Naam stagebegeleider Telefoonnummer stagebegeleider Mailadres stagebegeleider Adres stage bedrijf Naam stagebegeleider (als er 2 zijn) Telefoonnummer stagebegeleider

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1

Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1 Verslag Aardrijkskunde Lesvoorbereiding les 1 Verslag door J. 875 woorden 26 oktober 2016 5,5 1 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Lesvoorbereiding Verantwoording (waarom ga je dit doen) Beginsituatie

Nadere informatie

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit

Nadere informatie

Studievaardigheden van A tot Z

Studievaardigheden van A tot Z Geschreven door Patricia Hendrikx Studievaardigheden van A tot Z Actief leren Actief leren is het tegenovergestelde van passief leren. Bij actief leren doe je meer dan alleen de leerstof doorlezen. Je

Nadere informatie

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden. VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn

Nadere informatie

Plan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika

Plan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika Plan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika Welk gebied heb je gekozen? Het gekozen thema voor horizon verbreden is Zuid-Afrika. Ik ben zelf 4 keer in Zuid-Afrika geweest voor vrijwilligerswerk en ga

Nadere informatie

- Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt geschreven. - Je hebt aanmoediging nodig om je huiswerk te noteren.

- Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt geschreven. - Je hebt aanmoediging nodig om je huiswerk te noteren. Schoolse competenties Competentie 1: Agendagebruik - Je schrijft je huiswerk in je agenda als dit wordt opgegeven. - Je agenda ziet er verzorgd uit. - Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt

Nadere informatie

Bijlage interview meisje

Bijlage interview meisje Bijlage interview meisje Wat moet er aan de leerlingen gezegd worden voor het interview begint: Ik ben een student van de Universiteit van Gent. Ik wil met jou praten over schrijven en taken waarbij je

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Oriëntatie: Samen Scholen Beeldende Kunsteducatie. Helma Molenaars en Grada Buren.

Oriëntatie: Samen Scholen Beeldende Kunsteducatie. Helma Molenaars en Grada Buren. Oriëntatie: Het doel van deze lessenserie is: bestaande foto s zoeken met een eigen verhaal erbij. Dan gaan jullie mensen deze fotoserie voorleggen en vragen welk verhaal zij erin zien. Tot slot gaan jullie

Nadere informatie

KOM JE OOK NAAR HET DALTON LYCEUM BARENDRECHT?

KOM JE OOK NAAR HET DALTON LYCEUM BARENDRECHT? KOM JE OOK NAAR HET DALTON LYCEUM BARENDRECHT? Dynamisch Lerend Betrokken Informatiefolder gymnasium - technasium - atheneum - havo - mavo Kom je ook naar het Dalton Lyceum Barendrecht? Zit jij in groep

Nadere informatie

Tijd: 8:30. Klas: 3HVc 9:10. Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad (zie paper 1)

Tijd: 8:30. Klas: 3HVc 9:10. Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad (zie paper 1) Lesplan les 1 Seksualiteit: Grenzen en Wensen Tijd: 8:30 Klas: 3HVc Aantal lln: 15 Introductie van de lessenserie: grenzen en wensen Beginsituatie Leerlingen hebben week hiervoor toets seksualiteit gehad

Nadere informatie

EEN GOEDE VOORBEREIDING IS HET HALVE WERK. Plannen en evalueren van een activiteit. Inhoud

EEN GOEDE VOORBEREIDING IS HET HALVE WERK. Plannen en evalueren van een activiteit. Inhoud Plannen en evalueren van een activiteit Inhoud Doelgroep Vakgebied Duur Materialen Doelen In deze les moeten de leerlingen in groep een bepaalde activiteit voorbereiden. Dit kan bijvoorbeeld het organiseren

Nadere informatie

Het Sectorwerkstuk 2015-2016

Het Sectorwerkstuk 2015-2016 Het Sectorwerkstuk 2015-2016 Inhoud Inleiding... 3 Het Sectorwerkstuk... 4 De opbouw... 4 De voorbereiding... 5 Het onderzoek... 6 De verwerking... 7 De presentatie... 7 Het filmpje... 7 Het werkstuk...

Nadere informatie

In je kracht. Werkboek voor deelnemers

In je kracht. Werkboek voor deelnemers In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers

Nadere informatie

Driestar lesschema Pabo 1 2014-2015

Driestar lesschema Pabo 1 2014-2015 Driestar lesschema Pabo 1 2014-201 Gegevens opleiding Naam Sandra Kögeler van Helden Klas D1B Dag- of deeltijdopleiding Deeltijd Slb er L. van Hartingsveldt Periode 4 Gegevens stageschool Code Kri Naam

Nadere informatie

WikiKids Atlas. Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas

WikiKids Atlas. Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas WikiKids Atlas Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas 1. Inhoudsopgave. 1. Inhoudsopgave. p. 43 2. Inleiding. p. 44 3. Uitleg en kerndoelen WikiKids Atlas. p. 46 3.1. Inleiding. p. 46 3.2. Uitleg WikiKids.

Nadere informatie

Bodyclap. Make the Music with your body

Bodyclap. Make the Music with your body Bodyclap Make the Music with your body 1 Colofon Inhoud en samenstelling Patrick Couwenberg van 4XM www.workshopstartpagina.nl info@workshopstartpagina.nl 2 Bodyclap Inleiding In deze leuke en stoere workshop

Nadere informatie

Didactisch Coachen: checklist voor het basisonderwijs

Didactisch Coachen: checklist voor het basisonderwijs Didactisch Coachen: checklist voor het basisonderwijs Inleiding Een beeldcoach filmt een aantal leraren op een leerplein. Toevallig komen twee leraren tijdens dat filmen opeenvolgend bij dezelfde leerling

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie