Centrum Seksueel Geweld: De rol van de verpleegkundige voor het slachtoffer

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Centrum Seksueel Geweld: De rol van de verpleegkundige voor het slachtoffer"

Transcriptie

1 ACHTERGROND Centrum Seksueel Geweld: De rol van de verpleegkundige voor het slachtoffer Het eerste Centrum Seksueel Geweld startte in 2012 in het UMC Utrecht. Een centrum waarin politie met hulpverleners en Acute Zorg medewerkers samenwerken om slachtoffers van seksueel geweld zo effectief mogelijk bij te staan. Zij kunnen er 24/7 terecht. De SEH-verpleegkundige vangt het slachtoffer als eerste op. Tekst Romy Dingemans Fotografie Glenn Cornelisse Initiatiefneemster en coördinator van het Centrum Seksueel Geweld (CSG) is psycholoog Iva Bicanic (43): Het is belangrijk dat er snel en professioneel wordt gehandeld in de We streven ernaar dat het slachtoffer zich maar één keer uit hoeft te kleden eerste week na een aanranding of verkrachting, legt ze uit. Eind jaren 90 is hier onderzoek naar gedaan: in Nederland - waar toen een gebrek was aan een geïntegreerde samenwerking tussen de verschillende professionals- deden mensen langer over hun herstel, dan in landen waar rape centers zijn. Daarom kreeg de Nederlandse overheid toen het advies om een landelijk netwerk van rape centers te organiseren. Dat gebeurde uiteindelijk niet, want in die tijd stond huiselijk geweld meer op de voorgrond dan seksueel geweld. Voor Bicanic was de versnipperde zorg echter een aanleiding om vanuit het UMC met verschillende disciplines rond de tafel te gaan zitten. Ik wilde de nodige zorg en onderzoek direct na verkrachting integreren. Samen met medische professionals, politie en psychologen hebben we gezegd: iedereen doet het goed, maar er is geen integratie. En dat moet wel! Zo zijn we op één locatie gaan werken, op de Spoedeisende Hulp (SEH), met alle disciplines bij elkaar. Sneller hulp zoeken Bicanic is hoofd van het landelijk psychotraumacentrum, waar ze veel contact had met jonge slachtoffers van seksueel geweld: Veel professionals vinden het lastig om met deze groep om te gaan, weten niet wat te doen. Als je daaroverheen kunt stappen, is er eigenlijk heel veel mogelijk. Ik heb het gevoel dat ik het herstelproces 12 Venticare Magazine

2 DECEMBER 2015 Met een brandwond ga je naar het brandwondencentrum, na verkrachting kun je bij het CSG terecht Vakblad voor Acute Zorg 13

3 ACHTERGROND dat het slachtoffer niet vaker dan nodig zijn of haar verhaal hoeft te doen en zich maar één keer uit hoeft te kleden. Forensisch onderzoek Ellen Graauwmans (55) is verpleegkundige op de SEH van het UMC Utrecht. Daarnaast coördineert ze sinds 2012 het CSG aldaar. Ze legt uit hoe het werkt: Wij maken gebruik van het zorgpad, waarin de rol van alle disciplines is beschreven. Momenteel komen veel patiënten via de politie naar het centrum en zijn er weinig zelfverwijzers. De vooraankondiging wordt door de politie gedaan en dan maakt een verpleegkundige een ruimte in orde voor het forensisch onderzoek. Het volledige forensisch team wordt daar ontvangen, dat bestaat uit technische recherche, zedenrecherche en een forensisch arts. Er volgt een korte overdracht door de politie aan de verpleegkundige, die daarop de triage toepast. Tevens verifieert zij de verkregen gegevens bij de patiënt. Tijdens het forensisch onderzoek is de verpleegkundige De verpleegkundige is altijd aanwezig, om het stresslevel bij het slachtoffer te verlagen aanwezig, ter ondersteuning en om het stresslevel te verlagen. Tegelijkertijd kijken we mee naar eventuele verwondingen of letsels, zodat die overgedragen kunnen worden aan de SEH-arts, met als doel dat de patiënt zich minder vaak uit hoeft te kleden. Iva Bicanic, coördinator van het Centrum Seksueel Geweld (CSG) van slachtoffers ondersteun en voel me zelden machteloos. Dat was vóór het CSG iets anders. Ze merkte dat slachtoffers vaak pas hulp zochten als zij vastliepen in hun leven, wat soms pas anderhalf jaar na het misdrijf was. Mensen proberen het eerst te vergeten, zegt de psycholoog. Het CSG moet acute, gepaste hulp na verkrachting makkelijker maken. Vastlopen voorkomen Volgens Bicanic is dat belangrijk voor het slachtoffer, omdat je na verkrachting - vergeleken met andere trauma s - het meeste risico hebt op psychische klachten. Vijftig procent loopt vast, vertelt ze. Het idee van CSG is dat we de persoon minder vaak hoeven te belasten als we samenwerken. Hij of zij hoeft niet vaker dan nodig over de gebeurtenis te vertellen. We proberen de vraag wat is er gebeurd te vermijden, omdat het stress geeft. We streven ernaar Slachtofferprofiel Hoewel er wel degelijk mannelijke slachtoffers van verkrachting voorkomen, zijn vrouwen, meisjes, kinderen en mensen met een beperking vaker slachtoffer dan (niet-gehandicapte) mannen. Verstandelijk beperkten zijn zelfs vier keer vaker slachtoffer. Ook tussen de 12 en 24 jaar is het verkrachtingsrisico vier keer zo groot. De gemiddelde leeftijd bij aanvang van misbruik is 10 jaar bij vrouwen en 11 jaar bij mannen. Uit landelijke politiecijfers van 2007 blijkt dat 43% van de slachtoffers van seksueel huiselijk geweld jonger is dan 18 jaar. Daarvan is 19% 0-12 jaar en 24% jaar. Bovendien geeft 2% van de jongens en 6% van de meisjes aan dat er fysiek geweld tegen hen wordt gebruikt. In mannenorganisaties zoals het leger en de gevangenis lopen de sociaal zwakste mannen (pedofielen en homo s) een relatief grote kans slachtoffer te worden van seksueel geweld. Van de mensen met een verstandelijke beperking heeft naar eigen zeggen 61% van de vrouwen en 23% van de mannen ooit seksueel geweld meegemaakt, variërend van op een kwetsende manier aangeraakt worden tot verkrachting. Gemiddeld 25% van alle cliënten in de GGZ heeft met seksueel misbruik te maken (Höing et al., 2003). Uit een onderzoek van Movisie (Cense, 2000) binnen drie grote Nederlandse GGZ-organisaties blijkt dat 24% van de cliënten last heeft van lichamelijk opdringerige medecliënten. 17% laat medecliënten soms verder gaan dan ze zouden willen en 10% van de cliënten meldt dat verpleegkundigen zich grensoverschrijdend gedragen. Uit onderzoek blijken vluchtelingen, asielzoekers en mensen zonder wettig verblijf in Europa een groep te zijn die extreem kwetsbaar is voor seksueel geweld (Keygnaert et al., 2008). 14 Venticare Magazine

4 DECEMBER 2015 Daderprofiel Het overgrote deel van de plegers is man. Uit informatie die verstrekt is door slachtoffers, kwam naar voren dat de dader bij 98% van de vrouwelijke en bij 58% van de mannelijke slachtoffers een man/jongen (of groep) was. In slechts 6% van de gevallen is de dader een vrouw. De meeste daders komen uit familie- of vriendenkring. Bij vrouwelijke slachtoffers is de pleger vaak de (ex)partner (23%), een buurtgenoot (11%) of een vage kennis (10%). Bij mannelijke slachtoffers is de pleger vaak een buurtgenoot (12%), een vriend(in) (8%) of vage kennis (ook 8%). Plegers die iemand met een verstandelijke handicap misbruikten, zijn meestal mannen en meestal bekenden van het slachtoffer. Een minderheid van de plegers is een professional in de zorg. Bron: Factsheet seksueel geweld van Movisie Medische analyse Na het forensisch onderzoek volgt het medisch gedeelte waarbij het voorkomen van soa s, zwangerschap en andere infectieziektes zoals hiv en hepatitis B op de voorgrond staat. De morning afterpil geven wij profylactisch, evenals antibiotica tegen chlamydia en gonorroe. Indien nodig starten we pep-medicatie. Als dat klaar is verwijst de verpleegkundige de patiënt door naar de casemanager. Die start de watchful waiting procedure, coördineert en legt als het nodig is contact met betreffende disciplines bij problemen. De casemanager helpt ook bij onder meer materiële schade, waarvoor het fonds slachtofferhulp wordt ingeschakeld. Verwerken, niet wegstoppen Bicanic benadrukt het belang van acute hulp, om (lange termijn-) problemen te voorkomen. Wegstoppen is vermijden. Je kunt beter iemand helpen te verwerken, stelt de psycholoog. In de meeste gevallen zullen er dan geen problemen ontstaan. Als mensen vastlopen, maken juist die problemen dat je kwetsbaar bent voor revictimisatie (red; herhaald slachtofferschap of herhaald seksueel misbruik als volwassene). PTSS is namelijk één van de meest voorkomende diagnoses die daar een oorzaak van zijn. PTSS maakt iemand kwetsbaar, het is heel belangrijk te voorkomen dat iemand dat krijgt. Daarom moet je er op tijd bij zijn. Bijscholing Alle CSG-betrokkenen hebben bijscholing gehad. Graauwmans: We hebben een cursus van één dag gehad om te leren hoe je met een slachtoffer van seksueel geweld omgaat. Onbeschermd seksueel contact komt vaker voor op de SEH, maar nu komt er het stukje ongewenst bij. Ook leer je hoe je forensische sporen veilig stelt. Vier keer per jaar hebben we overleg. We weten dus van elkaars disciplines, maar blijven wel ons eigen werk doen. Ik weet nu wat de patiënt doormaakt bij de politie en de politie weet wat de patiënt doormaakt op de SEH. Het is zo belangrijk dat je elkaar makkelijk kunt vinden en dat de patiënt daarin wordt ondersteund. Als Ellen Graauwmans is SEH-verpleegkundige en coördinator van het CSG in het UMCU Watchful waiting Bicanic vertelt over haar expertise: Direct na de gebeurtenis komt het slachtoffer bij de psycholoog (tevens casemanager) terecht. Praten hoeft niet; op vaste momenten zoekt de psycholoog zelf contact met het slachtoffer - telefonisch of face to face - om stressreacties te monitoren. Nemen ze af met de tijd of niet? Een proactief beleid. Ze vervolgt: Iedereen reageert met stress, soms met herbelevingen, slaapproblemen, veel huilen of snel schrikken. Door watchful waiting toe te passen, houd je contact met het slachtoffer terwijl je op afstand blijft. De psycholoog/casemanager onderhoudt ook contact met de politie, de verpleegkundigen en eventueel de huisarts. Vakblad voor Acute Zorg 15

5 ACHTERGROND Feiten 1 op de 5 slachtoffers krijgt een erectie of wordt vochtig. Dat zegt niets over toestemming Alcoholgebruik verhoogt het risico op seksueel geweld 30% van de misbruikte kinderen vertoont geen signalen Financiële gevolgen van seksueel geweld: 2 miljard euro per jaar 50% voelt zich verlamd Het risico op een posttraumatische stresstoornis na verkrachting is voor mannen 65%, voor vrouwen 45%. Zonder therapie maakt 2/3 opnieuw seksueel geweld mee Beschuldigen van het slachtoffer is vaak schadelijker dan de gebeurtenis zelf Bron: Centrum Seksueel Geweld we bijvoorbeeld een zelfverwijzer krijgen zullen we eerst de politie waarschuwen, als de patiënt dat wil. Bejegening Uit onderzoek blijkt dat het niet uitmaakt of de hulpverlening man of vrouw is, vertelt Bicanic. De bejegening is veel belangrijker. Victim blaming is uit den boze, vriendelijk en respectvol zijn is de kern van een adequate aanpak. Ik probeer het woord slachtoffer ook niet te gebruiken, dat is namelijk niet het enige wat die persoon is. Ik vertel mijn cliënt: je hebt iets meegemaakt dat niet had moeten gebeuren en we gaan nu zo goed mogelijk voor je zorgen. Mijn cliënt is ook op zoek naar support en beschermingsfactoren, dat moet je ondersteunen. Zo kan iemand snel de draad weer oppakken. Aangifte In de aflevering van Nieuwsuur op 24 september kwam naar voren dat het aantal aangiften van verkrachting in tien jaar tijd meer dan gehalveerd is. Van 2505 in 2005 naar 1175 vorig jaar, blijkt uit cijfers van het CBS. Tegelijkertijd is het aantal verkrachtingen gelijk gebleven of zelfs gestegen, volgens het Centrum Seksueel Geweld. In de uitzending was sprake van een ontmoedigingsbeleid, maar daar is Bicanic het niet mee eens: Aangifte doen heeft gevolgen voor het slachtoffer: je komt in een strafzaak terecht, als de dader bekend is weet die dat jij aangifte hebt gedaan en je wordt telkens opnieuw geconfronteerd met de gebeurtenis. Bovendien is het zeer moeilijk om daders te pakken. Het is nu eenmaal de wet dat je het moet zien te bewijzen, dat er dwang of geweld is gebruikt om de seks mee door te zetten tegen de zin van de ander, wat in het geval van een verkrachting nog knap lastig kan zijn. Daarom is het juist goed dat slachtoffers even kunnen nadenken of ze wel aangifte wíllen doen. Acuut melden In het CSG is uitgangspunt voor elke discipline: de schoenmaker blijft bij zijn eigen leest. Dat doen we allemaal goed, dus dat moeten we vooral blijven doen, zegt Graauwmans. Bicanic hoopt met het centrum vooral dat mensen zich vaker in de acute fase gaan melden: Slachtoffers springen het liefst meteen onder de douche, dan begint het vergeetproces al. Ik hoop dat meer mensen zich vroeg melden, dan kunnen we meer mensen helpen en zorgen dat ze niet vastlopen. Ook hopen we straks vijftien CSG s door Nederland te hebben. Zo kunnen we garanderen dat er overal mensen werken die goed weten wat ze moeten doen. Slachtoffers zullen die expertise opmerken en dat is wat ik wil: als je een brandwond hebt ga je naar het brandwondencentrum, als je verkracht bent moet je weten dat je bij het CSG kunt zijn. Bejegening is veel belangrijker dan het geslacht van de professional Meer informatie? Zie n Cijfers n Er zijn jaarlijks slachtoffers van seksueel geweld. Daarvan is 90% vrouw en 10% man n 12% van de vrouwen en 3% van de mannen is ooit verkracht (25% tot 50% daarvan zelfs meerdere keren) n Van slechts 11% van alle zedendelicten wordt melding gemaakt (3% daarvan leidt tot een aangifte) n Ongeveer 10% van de geregistreerde verkrachtingen leidt uiteindelijk tot een veroordeling n 44% van de vrouwelijke slachtoffers van seksueel geweld in Nederland zocht hulp (50% daarvan kreeg het ook, van de GGZ) n In Nederland maken jaarlijks 0,4% van de mannen en 2,3% van de vrouwen boven de 15 jaar ongewenst seksueel contact mee n Bij 19% van de vrouwelijke slachtoffers betrof dat contact een aanranding of verkrachting Bron: Centrum Seksueel Geweld 16 Venticare Magazine

6 DECEMBER 2015 Het verhaal van een verkrachting Lisa is 17 jaar en woont in Utrecht. Ze heeft sinds twee jaar een vriend: Mike. Ze zit op het MBO en heeft een bijbaantje in een supermarkt. Lisa woont bij haar ouders. Op een donderdagavond gaat ze met haar collega s uit, een groep van tien jongens en meisjes. Haar beste vriendin Vera gaat ook mee. Vera is vrijgezel en verliefd op Sebas. Sebas heeft een beste vriend: Wouter. Ze hebben het enorm naar hun zin. Ze trekt die avond met name op met Vera, Sebas en Wouter. Er wordt alcohol gedronken en ze gaan dansen in een hippe club. Lisa geniet er enorm van en ze hebben veel plezier. Het wordt steeds later en sommige collega s gaan al naar huis. Sebas stelt voor dat ze nog met z n vieren een drankje gaan drinken bij hem thuis. Zijn ouders zijn er toch niet. Lisa twijfelt, maar Vera weet haar over te halen. Aangekomen in het huis van Sebas trekken Sebas en Vera zich al snel terug op de slaapkamer van Sebas. Broek uit Lisa blijft alleen met Wouter achter op de bank. Ze besluiten om de tv aan te zetten. Terwijl ze tv kijken legt Wouter zijn hand op het been van Lisa. Lisa zegt dat ze een relatie heeft en dat ze dat niet wil. Wouter zegt dat ze niet zo moeilijk moet doen en hij streelt haar been. Lisa zegt nogmaals dat ze dat niet wil. Dan wordt Wouter boos. Hij geeft Lisa een duw waardoor ze ligt en hij doet haar broek uit. Lisa zou wel willen schreeuwen maar ze is bang dat ze Wouter alleen maar bozer maakt. Wouter verkracht haar zonder condoom. Het doet pijn. Na enkele minuten die wel uren lijken te duren komt hij klaar. Terwijl hij zijn broek weer aantrekt weet Lisa op te staan. Ze rent naar de kamer waar Vera en Sebas zijn en zegt haar vriendin dat ze naar huis toe moeten. Vera loopt gelijk met haar mee. Onderweg zegt ze niks tegen haar vriendin. Ze wil er niet meer aan denken en besluit er met niemand over te praten. Vies voelen Thuis aangekomen gaat ze naar haar kamer. Ze durft niet te douchen uit angst om haar ouders s nachts wakker te maken. Ze slaapt die nacht nauwelijks. Ze voelt zich zo vies en s morgens vroeg staat ze lang onder de douche. Ze gaat gewoon naar school. s Middags heeft ze een afspraak met haar vriend Mike. Ze vindt het heel fijn om hem te zien maar ze voelt ook ongemakkelijk onder de situatie. Mike merkt al snel dat er wat aan de hand is en gaat haar allerlei vragen stellen. Uiteindelijk vertelt ze hem het verhaal. Mike is heel boos op Wouter en wil naar hem toe. Lisa weet hem tegen te houden. Lisa zegt dat ze graag hulp wil: ze is bang dat ze een soa heeft en zwanger is en ze wil misschien wel aangifte gaan doen. Op internet gaan zoeken ze naar hulp en ze komen op de website van het Centrum Seksueel Geweld. Lisa besluit om te bellen. Sporen veilig stellen Ze wordt te woord gestaan door een vrouw aan wie ze kort haar verhaal doet. Ze vertelt dat graag medische hulp wil en dat ze misschien wel aangifte wil doen. De politie zoekt zelf contact met Lisa. Ze wordt uitgenodigd om naar het UMC Utrecht te komen. Daar gaat ze samen met Mike naar toe. Ze wordt opgewacht door een vriendelijke verpleegkundige. De verpleegkundige blijft de hele tijd bij haar. Ze krijgt een forensisch-medisch onderzoek om sporen veilig te stellen en letsel te duiden. Daarna krijgt ze alle medische behandelingen die nodig zijn. Bij vertrek krijgt ze een brief mee waar alle informatie in staat. Ze heeft een vervolg afspraak staan op de soapoli en een afspraak met de politie is gemaakt om verder te praten over het doen van aangifte. Chlamydia Een dag later wordt ze gebeld door haar casemanager, een psycholoog. Zij vraagt hoe ze het bezoek aan het Centrum Seksueel Geweld heeft ervaren, of alle afspraken duidelijk zijn en hoe het nu met haar gaat. Lisa vertelt dat ze haar ouders en Vera inmiddels heeft ingelicht. Ze slaapt slecht en is snel prikkelbaar. Aan het eind van de week wil ze weer naar school gaan. Ze wil niet meer werken in de supermarkt. Ze krijgt adviezen hoe ze hiermee om kan gaan en ze maken een afspraak om elkaar volgende week weer te bellen. Met Lisa gaat het nu weer goed. Ze gaat weer naar school, ze heeft een andere bijbaan gevonden. Haar relatie met Mike is nog steeds aan. Op seksueel gebied doen ze het nog wel rustig aan. Ze had helaas toch een soa, chlamydia, maar die is met succes behandeld. Ze heeft uiteindelijk besloten om geen aangifte te doen. Vakblad voor Acute Zorg 17

Dounia praat en overwint

Dounia praat en overwint Dounia praat en overwint Deze informatiefolder is een uitgave van Pharos, Expertisecentrum gezondheidsverschillen, in samenwerking met: Stichting Hindustani, Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders,

Nadere informatie

Eenmalig seksueel geweld

Eenmalig seksueel geweld Eenmalig seksueel geweld Iva Bicanic Coordinator Landelijk Psychotraumacentrum UMC Utrecht Eenmalig seksueel geweld At risk: 14-24 jaar At risk: eerder misbruik Dader meestal bekende Minderheid onthult

Nadere informatie

Centrum Seksueel Geweld Amsterdam-Amstelland. Jaarcijfers 2017

Centrum Seksueel Geweld Amsterdam-Amstelland. Jaarcijfers 2017 Centrum Seksueel Geweld Amsterdam-Amstelland Jaarcijfers 2017 Eind 2017 is het Centrum Seksueel Geweld (CSG) in de regio Amsterdam- Amstelland twee jaar op weg. Het CSG Amsterdam-Amstelland is één van

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat

Nadere informatie

Centrum Seksueel Geweld Amsterdam-Amstelland. Jaarcijfers 2016

Centrum Seksueel Geweld Amsterdam-Amstelland. Jaarcijfers 2016 Centrum Seksueel Geweld Amsterdam-Amstelland Jaarcijfers 2016 De GGD Amsterdam biedt sinds 2012 zorgcoördinatie voor slachtoffers van acuut seksueel geweld die een sporenonderzoek bij de politie ondergaan.

Nadere informatie

Directe Hulp bij Huiselijk. U staat er niet alleen voor!

Directe Hulp bij Huiselijk. U staat er niet alleen voor! Directe Hulp bij Huiselijk Geweld U staat er niet alleen voor! U krijgt hulp Wat nu? U bent in contact geweest met de politie of u heeft zelf om hulp gevraagd. Daarom krijgt u nu Directe Hulp bij Huiselijk

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben

Nadere informatie

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit

Nadere informatie

Zorgcentrum na seksueel geweld. Pilootproject

Zorgcentrum na seksueel geweld. Pilootproject Zorgcentrum na seksueel geweld Pilootproject 2017-18 Wat is seksueel geweld? iedere vorm van ongewenst seksueel contact Verkrachting: seksuele penetratie zonder toestemming van het slachtoffer met bv penis,

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker

Nadere informatie

Signaleren en handelen bij seksueel & huiselijk geweld

Signaleren en handelen bij seksueel & huiselijk geweld Signaleren en handelen bij seksueel & huiselijk geweld Acute Zorgregio Oost 2015 Drs. Loes Veraart Schelfhout, huisarts n.p. aandachtsfunctionaris HAP Arnhem e.o. Drs. Marie Louise Moors, SEH arts Radboudumc,

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?

Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Informatie en advies voor ouders

Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 2 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van geweld in het gezin net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt

Nadere informatie

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson Meld seksueel misbruik aan de commissie-samson Help ons Mijn naam is Rieke Samson en ik wil je vragen om ons te helpen bij het onderzoek naar seksueel misbruik van kinderen en jongeren. Zelf ben ik voorzitter

Nadere informatie

Signaleren en handelen bij seksueel & huiselijk geweld

Signaleren en handelen bij seksueel & huiselijk geweld Signaleren en handelen bij seksueel & huiselijk geweld Marijn Kraaijkamp, forensisch verpleegkundige i.o. Elza Zijlstra, coördinator CSG Toine Lagro-Janssen, hoofd CSG Disclosure belangenverstrengeling

Nadere informatie

Recent seksueel geweld. Zorgcoördinatie in cijfers

Recent seksueel geweld. Zorgcoördinatie in cijfers Recent seksueel geweld Zorgcoördinatie in cijfers Amsterdam, januari 2016 Deel 1 - Wie zijn de slachtoffers? Recent seksueel geweld - Zorgcoördinatie in cijfers 1. Aantal slachtoffers per jaar Slachtoffers

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen. Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut. www.huiselijkgeweldhollandsmidden.

Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen. Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut. www.huiselijkgeweldhollandsmidden. Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut www.huiselijkgeweldhollandsmidden.nl Huiselijk geweld stopt nooit vanzelf Misschien wil je

Nadere informatie

Leer uw kind De Ondergoedregel.

Leer uw kind De Ondergoedregel. 1. Leer uw kind De Ondergoedregel. Ongeveer één op de vijf kinderen is slachtoffer van seksueel geweld, waaronder seksueel misbruik. U kunt helpen voorkomen dat het uw kind overkomt. Leer uw kind De Ondergoedregel.

Nadere informatie

Verkeersongeluk. Misdrijf. Calamiteit. Praktisch. Slachtofferhulp Nederland Veelzijdig deskundig

Verkeersongeluk. Misdrijf. Calamiteit. Praktisch. Slachtofferhulp Nederland Veelzijdig deskundig Misdrijf Verkeersongeluk Calamiteit Juridisch Emotioneel Praktisch Veelzijdig deskundig biedt juridische, praktische en emotionele hulp aan slachtoffers van een misdrijf, calamiteit of verkeersongeluk.

Nadere informatie

Aanvullende seksualiteitshulpverlening: de cijfers over 2013

Aanvullende seksualiteitshulpverlening: de cijfers over 2013 Aanvullende seksualiteitshulpverlening: de cijfers over 2013 1. Inleiding De aanvullende seksualiteitshulpverlening (ASH) is laagdrempelige zorg waar jongeren tot 25 jaar gratis en indien gewenst anoniem

Nadere informatie

dr. Iva Bicanic Alcohol en seksueel geweld

dr. Iva Bicanic Alcohol en seksueel geweld dr. Iva Bicanic Alcohol en seksueel geweld Artikel 243 en 247 Sr Situaties waarbij de dader bewust misbruik maakt van de omstandigheid dat het slachtoffer in onvoldoende mate in staat is haar/zijn wil

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder

Terrorisme en dan verder Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Centrum Seksueel Geweld Utrecht voor slachtoffers van verkrachting < 72 uur

Centrum Seksueel Geweld Utrecht voor slachtoffers van verkrachting < 72 uur Centrum Seksueel Geweld Utrecht voor slachtoffers van verkrachting < 72 uur Iva Bicanic Coördinator Landelijk Psychotraumacentrum Coördinator Centrum Seksueel Geweld Utrecht Convenant Politie Utrecht Forensische

Nadere informatie

Fase I Voorvallen in de huiselijke kring Huiselijk geweld

Fase I Voorvallen in de huiselijke kring Huiselijk geweld Samenvatting Dit onderzoek heeft tot doel algemene informatie te verschaffen over slachtoffers van huiselijk geweld in Nederland. In het onderzoek wordt ingegaan op de vraag met welke typen van huiselijk

Nadere informatie

Mishandeling en seksueel. Geweld is niet oké. Het kan stoppen.

Mishandeling en seksueel. Geweld is niet oké. Het kan stoppen. Mishandeling en seksueel misbruik Geweld is niet oké. Het kan stoppen. Alles over mishandeling en seksueel misbruik Hulplijn 1712 www.1712.be tel. 1712 Voor geweld, misbruik en kindermishandeling. Elke

Nadere informatie

Inhoud. Mijn leven. de liefde en ik

Inhoud. Mijn leven. de liefde en ik Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

De bruiloft van Simson

De bruiloft van Simson De bruiloft van Simson Weet je nog waar de vertelling de vorige keer over ging? Over Simson, de nazireeër. Wat is een nazireeër? Een nazireeër is een bijzondere knecht van God. Een nazireeër mag zijn haar

Nadere informatie

Seksueel geweld en seksuele grensoverschrijding

Seksueel geweld en seksuele grensoverschrijding Hoofdstuk 7 Willy van Berlo & Denise Twisk Seksueel geweld en seksuele grensoverschrijding We spreken van seksueel geweld als iemand wordt gedwongen iets seksueels te doen wat die persoon niet wilde, of

Nadere informatie

Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren

Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Mijn leven veranderde zo n drie jaar geleden. Juist de dag voor mijn mama s verjaardag kreeg ze van mijn vader een kogel door het hoofd. Wonder boven wonder overleefde

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

5 juni 2012 ONDERZOEK BEPERKT WEERBAAR

5 juni 2012 ONDERZOEK BEPERKT WEERBAAR 5 juni 2012 ONDERZOEK BEPERKT WEERBAAR HET ONDERZOEK In opdracht van het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport Uitgevoerd door onderzoekers van Rutgers WPF en Movisie Hoofdvragen Hoe vaak komt

Nadere informatie

Hoofdstuk 1. namelijk afschuwelijke dingen! Daders zijn soms zo creatief en geslepen, daar kunnen we ons maar amper een voorstelling bij maken.

Hoofdstuk 1. namelijk afschuwelijke dingen! Daders zijn soms zo creatief en geslepen, daar kunnen we ons maar amper een voorstelling bij maken. Hoofdstuk 1 Het beestje bij de naam Wat gebeurt er precies? In dit hoofdstuk wil ik graag stilstaan bij geweld en misbruik en wat het precies is. We hebben hier allemaal onze eigen ideeën over. Schelden,

Nadere informatie

Ouderenmishandeling. Relatie slachtoffer pleger

Ouderenmishandeling. Relatie slachtoffer pleger Ouderenmishandeling Naar schatting worden jaarlijks 200.000 ouderen slachtoffer van ouderenmishandeling. Ouderenmishandeling is het handelen of nalaten van handelen van al degenen die in een terugkerende

Nadere informatie

Protocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school.

Protocol gedrag. Recht op veiligheid Iedere leerling heeft recht zich veilig te voelen in de klas en in de school. Protocol gedrag Een goede school heeft geen pestprojecten nodig, of anders gezegd: doet dagelijks een pestproject, mits zij zich er steeds van bewust blijft welke processen in de groepsvorming een belangrijke

Nadere informatie

Informatie en advies voor ouders

Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders 1 Wist u dat de gevolgen van het zien of horen van huiselijk geweld net zo groot zijn als zelf geslagen worden? Ook als het geweld gestopt

Nadere informatie

WAT IS GRENS OVERSCHRIJDEND GEDRAG? Veiligheid van leerlingen, vrijwilligers en instructeurs/instructrices is een

WAT IS GRENS OVERSCHRIJDEND GEDRAG? Veiligheid van leerlingen, vrijwilligers en instructeurs/instructrices is een WAT IS GRENS OVERSCHRIJDEND GEDRAG? Veiligheid van leerlingen, vrijwilligers en instructeurs/instructrices is een basisvoorwaarde om prettig met elkaar om te kunnen gaan, te kunnen zwemmen, zwemles te

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht Les 8: Verliefd Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten dat gevoelens van verliefdheid leuk maar ook lastig kunnen zijn; Kinderen zijn zich ervan bewust dat je op verschillende types mensen verliefd kunt

Nadere informatie

WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen

WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen Tekst: Aziza Sbiti & Cha-Hsuan Liu Colofon: Deze brochure is totstandgekomen met hulp van het Inspraak Orgaan Chinezen. De inhoud

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 22 juni 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 22 juni 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Bij huiselijk geweld tussen (ex) partners worden KINDEREN vaak over het hoofd gezien. Toch hebben zij meer in de gaten dan u denkt. Dit kan

Nadere informatie

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy Reality Reeks Verwerkingsopdrachten Mooi meisje Verliefd op een loverboy Lees blz. 3. Woont Laura in de stad of op het platteland? Hoe weet je dat? Lees blz. 5 en 7. Woont Laura s oma al lang op de boerderij?

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties

Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties Arosa biedt veiligheid en bescherming bij geweld in relaties. Vrouwen, mannen en hun kinderen kunnen bij Arosa terecht voor opvang en begeleiding. Arosa

Nadere informatie

Een kind helpen. na een misdrijf of verkeersongeluk. Slachtofferhulp 0900-0101. (lokaal tarief) na een misdrijf of een verkeersongeluk

Een kind helpen. na een misdrijf of verkeersongeluk. Slachtofferhulp 0900-0101. (lokaal tarief) na een misdrijf of een verkeersongeluk Een kind helpen na een misdrijf of verkeersongeluk Slachtofferhulp H E L P T na een misdrijf of een verkeersongeluk 0900-0101 (lokaal tarief) Een misdrijf of een verkeersongeluk kan een diepe indruk bij

Nadere informatie

Jaarverslag. Centrum Seksueel Geweld Utrecht

Jaarverslag. Centrum Seksueel Geweld Utrecht Jaarverslag Centrum Seksueel Geweld Utrecht 2017 Inhoudsopgave HET HUIDIGE JAARVERSLAG 5 WERKWIJZE CENTRUM SEKSUEEL GEWELD (CSG) UTRECHT 6 Samenwerkingsconvenant 6 Kwaliteitscriteria 7 Procedure 7 Het

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? RESPECT

WAAROM DIT BOEKJE? RESPECT WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over pesten op het werk. Iemand kan bijvoorbeeld gepest worden door een collega. Of door de baas. PESTEN OF PLAGEN? Pesten is wat anders dan plagen. Iedereen maakt wel

Nadere informatie

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding... 4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van de rechten... 6 Hoofdstuk 2 De belangrijkste rechten...12

Inhoud. Inleiding... 4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van de rechten... 6 Hoofdstuk 2 De belangrijkste rechten...12 Inhoud Inleiding... 4 Hoofdstuk 1 Het ontstaan van de rechten... 6 Hoofdstuk 2 De belangrijkste rechten...12 Onderwerp 1 Gelijkheid...13 De rechten van Tim... 14 Onderwerp 2 Toegankelijkheid...17 De rechten

Nadere informatie

Dierenmishandeling in gezinnen

Dierenmishandeling in gezinnen Dierenmishandeling in gezinnen Prof.dr. Marie-Jose Enders-Slegers, Leerstoel Antrozoologie, Faculteit Psychologie Stichting Cirkel van Geweld, Werkgroep Dierenpleegzorg marie-jose.enders@ou.nl Link - letter

Nadere informatie

Grensoverschrijdend gedrag. Sociale veiligheid binnen Lang Verblijf. Woonzorg en dagbesteding

Grensoverschrijdend gedrag. Sociale veiligheid binnen Lang Verblijf. Woonzorg en dagbesteding Grensoverschrijdend gedrag Sociale veiligheid binnen Lang Verblijf Woonzorg en dagbesteding Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Wat is grensoverschrijdend gedrag? 4 2.1 Verschillende vormen 5 2.2 Verschillende

Nadere informatie

Wat doet NIM Maatschappelijk Werk?

Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Hulp, informatie en advies voor iedereen die het nodig heeft Bij NIM Maatschappelijk Werk kan iedereen die het nodig heeft (in Nijmegen en de regio) aankloppen voor gratis

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Informatie voor professionals 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut Signaleren en samen aanpakken Wat is huiselijk geweld en wat is kindermishandeling? Verplicht

Nadere informatie

vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik

vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik OUDERS & OPVOEDERS Als er binnen uw gezin sprake is van seksueel misbruik, heeft dat grote invloed. Er is veel verdriet, boosheid, wantrouwen en schuldgevoel.

Nadere informatie

Protocol machtsmisbruik / meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Protocol machtsmisbruik / meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling geweld en kindermishandeling Doelgroep: Directies, leerkrachten en interne contactpersonen in primair onderwijs In deze protocollen beperken we ons tot een korte beschrijving van de taken die de interne

Nadere informatie

Informatie voor sporters

Informatie voor sporters Informatie voor sporters Wat is het? Hoe zorg ik dat het stopt? Tegen wie vertel ik het? 'Hij had me in zijn macht, want hij zei ook: "Zonder mij bereik je niets." Ik vind mezelf best een sterk persoon

Nadere informatie

Angststoornissen. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst

Angststoornissen. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst ggz voor doven & slechthorenden Angststoornissen Als angst en paniek invloed hebben op het dagelijks leven Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst Herkent u dit? Iedereen

Nadere informatie

Stop huiselijk geweld

Stop huiselijk geweld Stop huiselijk geweld Help jezelf. Help de ander. Inwoners van Schiedam, Vlaardingen en Maassluis kunnen ook direct het SHG bellen op 010 473 65 65 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut Huiselijk geweld stopt

Nadere informatie

Iva Bicanic, Landelijk Psychotraumacentrum en Centrum Seksueel Geweld

Iva Bicanic, Landelijk Psychotraumacentrum en Centrum Seksueel Geweld Iva Bicanic, Landelijk Psychotraumacentrum en Centrum Seksueel Geweld Plegers van seksueel geweld zijn vaak leeftijdgenoten? Bij seksueel geweld wordt vaak aangenomen dat de pleger een oudere man is. In

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo

Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo LANG LEVE DE DI VER SI TEIT tekst Saskia Doorschodt fotografie Dorien Grötzinger Op zoek naar de vrouw áchter de lesbo Ik ben lesbisch. Velen van ons hebben dit wel eens hardop tegen iemand anders gezegd.

Nadere informatie

Startopdracht. Iedereen die in Zorg en Welzijn werkt, krijgt te maken met agressie op het werk.

Startopdracht. Iedereen die in Zorg en Welzijn werkt, krijgt te maken met agressie op het werk. Agressiespel Startopdracht Iedereen die in Zorg en Welzijn werkt, krijgt te maken met agressie op het werk. Hoe vaak heb jij te maken met agressie op het werk, op een schaal van 0 (helemaal nooit) tot

Nadere informatie

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie

Werkinstructie benaderen intermediairs Sense

Werkinstructie benaderen intermediairs Sense Werkinstructie benaderen intermediairs Sense BIJLAGE 7 Voorbeeld van de opzet van de presentatie in PowerPoint BIJLAGE 7 VOORBEELD VAN DE OPZET VAN DE PRESENTATIE IN POWERPOINT] 1 WERKINSTRUCTIE BENADEREN

Nadere informatie

Hulp bij het herstel. Als slachtoffer kunt u bij. Slachtofferhulp Nederland terecht. voor kosteloze ondersteuning op

Hulp bij het herstel. Als slachtoffer kunt u bij. Slachtofferhulp Nederland terecht. voor kosteloze ondersteuning op Hulp bij het herstel Als slachtoffer kunt u bij Slachtofferhulp Nederland terecht 0900-0101 (lokaal tarief) voor kosteloze ondersteuning op emotioneel, praktisch en juridisch gebied. Bent u slachtoffer

Nadere informatie

Informatie over zorgzwaartepakketten

Informatie over zorgzwaartepakketten Informatie over zorgzwaartepakketten voor cliënten, familie en andere betrokkenen Voor wie is deze folder? Deze informatie is voor mensen met psychiatrische problemen die voor langere tijd bij GGZ ingeest

Nadere informatie

Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen

Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen Beste ouders en/of verzorgers, Inmiddels ligt de opname van uw kind op de Intensive Care achter u en bent u weer thuis, op de verpleegafdeling of in

Nadere informatie

Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking

Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking 1 Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking Onbestaanbaar waar. We kunnen en willen het niet geloven. Tegelijkertijd willen we helpen; maar hoe? Hoe voorkom je de impasse waarin iedereen

Nadere informatie

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar

Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.

Nadere informatie

Samenwerking met de politie. Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013.

Samenwerking met de politie. Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013. Samenwerking met de politie Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013. Inleiding Samenwerking waarom? Samenwerking hoe? Knelpunten: Informatie uitwisseling,

Nadere informatie

Kinderen. Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen

Kinderen. Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen Kinderen Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen Voor wie is dit boekje? Je hebt dit boekje gekregen omdat je autisme hebt of omdat je nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius

Nadere informatie

START HET GESPREK EN VOORKOM SEKSUEEL KINDER MISBRUIK! STOPITNOW.NL

START HET GESPREK EN VOORKOM SEKSUEEL KINDER MISBRUIK! STOPITNOW.NL START HET GESPREK EN VOORKOM SEKSUEEL KINDER MISBRUIK! STOPITNOW.NL WIE ZIJN WIJ? * Schaefer et al. (2010), Potential and Dunkelfeld offenders: Two neglected target groups for prevention of child sexual

Nadere informatie

Secundaire traumatisering

Secundaire traumatisering SECTORFONDSEN ZORG EN WELZIJN Secundaire traumatisering In de welzijnssector Informatie voor werknemers Weer een verhaal over incest: ik kan er niet meer tegen Als ik zo n lieve vader op de crèche zie,

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Datum 28 augustus 2015 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over seksueel misbruik bij boeddhisten in Nederland

Datum 28 augustus 2015 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over seksueel misbruik bij boeddhisten in Nederland 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bestuurlijke en Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500

Nadere informatie

IEMAND VAN JE FAMILIE

IEMAND VAN JE FAMILIE POLITIE STEUNKAARTJE IEMAND VAN JE FAMILIE STEUNKAARTJE IEMAND VAN JE GEZIN STEUNKAARTJE JE VERKERING STEUNKAARTJE BESTE VRIEND/VRIENDIN STEUNKAARTJE HUISARTS STEUNKAARTJE (LEERLING)BEGELEIDER STEUNKAARTJE

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Huiselijk geweld is: ruzie maken, schreeuwen, dreigen negeren, vernederen, uitschelden slaan, schoppen, door elkaar schudden dreigen met of

Nadere informatie

Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw

Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw gedrag gevaarlijk is voor andere mensen. Dit mag nooit

Nadere informatie

Interviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG :

Interviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG : Bijlage Interviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG : Interview: vragen gast : Levensgeschiedenis: Zie dossier Hoe vind

Nadere informatie

Verstandelijke beperking en middelengebruik. Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking

Verstandelijke beperking en middelengebruik. Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking Verstandelijke beperking en middelengebruik Een folder voor mantelzorgers en begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking Johan woont al enkele jaren zelfstandig. Als begeleider ga jij twee

Nadere informatie

Onderzoek Stress. 5 Juni 2014. Over het 1V Jongerenpanel

Onderzoek Stress. 5 Juni 2014. Over het 1V Jongerenpanel Onderzoek Stress 5 Juni 2014 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 20 mei tot en met 5 juni 2014 in samenwerking met 7Days, deden 2.415 jongeren mee. Hiervan zijn er 949 scholier en

Nadere informatie

Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen.

Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen. In de vorige les ben je gaan onderzoeken wat je droom is en ik hoop dat je het besluit hebt genomen om elke dag te dromen en dat je een moodboard hebt gemaakt. Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het

Nadere informatie

Hulp bij het herstel. Als slachtoffer kunt u bij. Slachtofferhulp Nederland terecht. voor kosteloze ondersteuning op

Hulp bij het herstel. Als slachtoffer kunt u bij. Slachtofferhulp Nederland terecht. voor kosteloze ondersteuning op Hulp bij het herstel Als slachtoffer kunt u bij Slachtofferhulp Nederland terecht voor kosteloze ondersteuning op emotioneel, praktisch en juridisch gebied. Bent u slachtoffer van een misdrijf, zoals een

Nadere informatie

Mishandeling en seksueel. Laat het niet zomaar gebeuren

Mishandeling en seksueel. Laat het niet zomaar gebeuren Mishandeling en seksueel geweld Laat het niet zomaar gebeuren Alles over mishandeling en seksueel geweld Meldpunt Geweld, Misbruik en Kindermishandeling tel. 1712 elke werkdag van 9 tot 17 uur Dit nummer

Nadere informatie

1 Telefonisch triëren

1 Telefonisch triëren 1 Telefonisch triëren 1.1 Inleiding Telefonisch triëren is een nieuw begrip binnen de gezondheidszorg. Het woord triëren komt uit het Frans en betekent sorteren. In het Nederlandse leger en bij rampen

Nadere informatie

Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Hey Russel! Een bijzondere vriendschap

Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Hey Russel! Een bijzondere vriendschap Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten Hey Russel! Een bijzondere vriendschap Lees blz. 5 tot en met 8. Jim vindt Rudsel een rare naam. Jim zegt dit ook tegen Rudsel. Vind jij het ook een rare naam? Is

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders U kunt deze brochure bestellen via www.movisie.nl Juli 2008 MOVISIE, kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling Auteurs: Bert Vissers

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Nazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders

Nazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders Nazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders Uw kind heeft een ongeluk gehad en is behandeld op de Spoedeisende Hulp (SEH) van het Radboudumc. Naast lichamelijke gevolgen kan het ongeluk

Nadere informatie