S childeren. Rapportage Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Sector Schilderen en Onderhoud. O nderhoud

Transcriptie

1 S childeren en Rapportage Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Sector Schilderen en Onderhoud 2014 Datum: augustus 2014 O nderhoud

2 Colofon Savantis is een kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor de sectoren Schilderen en Onderhoud; Afbouw; Reclame, Presentatie en Communicatie; en Schoonmaak en Glazenwassen. In haar register van erkende leerbedrijven zijn ruim bedrijven opgenomen, waar meer dan leerlingen en stagiairs uit het middelbaar beroepsonderwijs het praktijkdeel van hun opleiding volgen. Savantis onderhoudt 22 ministerieel erkende kwalificatiedossiers, samen goed voor 61 uitstromen. Ook ontwikkelt en organiseert Savantis praktijk- en theorietrainingen, met jaarlijks deelnemers. Ontwikkeling en productie: Savantis Postbus AB Waddinxveen T info@savantis.nl Savantis, Vakcentrum Afbouw en Onderhoud, Presentatie en Communicatie, Waddinxveen, juni 2014 Alle rechten voorbehouden. OO bladzijde 2 datum:

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Leeswijzer 5 2. Ontwikkelingen in het onderwijs 6 3. Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Bedrijven en werknemers in de sector Schilderen en Onderhoud Vooruitzichten voor de schilderssector Beschikbaarheid van bpv-plaatsen en het arbeidsmarktperspectief van leerlingen Beschikbaarheid van bpv-plaatsen Arbeidsmarktperspectief van gediplomeerde leerlingen 22 OO bladzijde 3 datum:

4 1. Inleiding De sector Schilderen en Onderhoud bestaat uit diverse subsectoren. Naast schildersbedrijven behoren daartoe glaszetbedrijven, industriële lakverwerkingsbedrijven, metaalconserveringsbedrijven en bedrijven die zich bezighouden met totaalonderhoud dan wel vastgoedonderhoud. Voor de sector Schilderen en Onderhoud zijn er op verschillende niveaus mbo-opleidingen voor schilders, glaszetters en industrieel lakverwerkers en metaalconserveerders. Savantis onderhoudt de kwalificatiedossiers voor de sector Schilderen en Onderhoud. In dit rapport wordt de meest recente arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie over de sector gepresenteerd. 1.1 Leeswijzer In het volgende hoofdstuk worden de meest recente ontwikkelingen in het mbo-onderwijs voor de kwalificaties van Savantis in de sector Schilderen en Onderhoud weergegeven. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Eerst wordt er ingegaan op de bedrijvigheid en werkgelegenheid in de sector om vervolgens de vooruitzichten te presenteren. In hoofdstuk 4 tot slot wordt de beschikbaarheid van opleidingsplaatsen en het arbeidsmarktperspectief van gediplomeerde leerlingen geschetst. OO bladzijde 5 datum:

5 2. Ontwikkelingen in het onderwijs Het opleidingsaanbod in de sector sluit aan op de belangrijkste deelsectoren: schilderen en onderhoud, glaszetten en industriële lakverwerking. Op 1 oktober 2013 werden leerlingen opgeleid binnen de sector. Dit is veertien procent minder dan het schooljaar daarvoor. Vanaf 2005/2006 was er vier jaar lang sprake van een stijging van het aantal leerlingen dat een schildersopleiding volgde. Vanaf het schooljaar 2009/2010 is het leerlingaantal jaarlijks gedaald. Tabel 1 geeft een overzicht van het aantal leerlingen per opleiding gedurende vijf schooljaren. Het cluster Industriële lakverwerking bevat ook de opleidingen tot metaalconserveerder. Tabel 1 Aantal leerlingen Schilderen en Onderhoud per opleiding, 2009/ /2014 Naam kwalificatie Schilderen en Onderhoud Niveau 2009/ / / / 2013 Assistent schilder / 2014 Medewerker schilderen Gezel schilder Bouwkundig onderhoudsmedewerker Middenkaderfunctionaris afbouw en onderhoud Restauratieschilder Specialist schilderen subtotaal Glaszetten Glaszetter Gezel glaszetter subtotaal Industriële lakverwerking Assistent Industriële lakverwerking Medewerker Industriële lakverwerking Medewerker Industriële lakverwerking Chef Lakkerij subtotaal Eindtotaal Bron: DUO, peildatum 1 oktober Dit aantal is exclusief het aantal leerlingen dat een opleiding Middenkaderfunctionaris afbouw en onderhoud (Mikaopleiding) volgt in de sector Afbouw. Duo registreert deze cijfers onder één opleiding Mika. Het aantal leerlingen dat een Afbouw opleiding volgt op niveau 4 is op basis van de registratiegegevens van Savantis meegeteld met het aantal leerlingen in de sector Afbouw. Dat betekent dat deze 27 deelnemers die in het DUO bestand onder Middenkaderfunctionaris afbouw en onderhoud zijn geregistreerd hier niet zijn meegeteld. OO bladzijde 6 datum:

6 De daling van het aantal leerlingen betreft voornamelijk de leerlingen in het cluster Schilderen en Onderhoud. Procentueel gezien is de afname het grootst in het cluster glaszetten (65%). Daling bbl De grootste daling van het aantal leerlingen in de sector komt voor rekening van de bbl 2. De cijfers laten zien dat het aantal bol 3 -leerlingen bij Schilderen en Onderhoud in de loop van de afgelopen vijf jaar is gestegen en het aantal bbl-leerlingen is gedaald. 4 Ten opzichte van vorig schooljaar is het aantal leerlingen dat een schilderopleiding volgt in de bbl gedaald met 27 procent. Dit is een gevolg van de crisis waardoor er minder werk is en er dus minder leerwerkplaatsen (bbl) beschikbaar zijn bij bedrijven. Het aantal bol-leerlingen is daarentegen gestegen met vijf procent ten opzichte van het schooljaar 2012/2013. Figuur 1 geeft een grafisch overzicht van de ontwikkelingen van het aantal leerlingen in de sector. Hier is te zien dat het aantal leerlingen vanaf schooljaar 2008/2009 (het begin van de crisis) jaarlijks daalt. Ook is te zien dat de daling zich de afgelopen twee schooljaren extra manifesteert. Elk schooljaar doet het deel van het totaal aantal leerlingen dat in het examenjaar van de opleiding zit examen voor een diploma. De ontwikkelingen in het aantal gediplomeerden loopt altijd iets achter op de ontwikkelingen in het totaal aantal leerlingen van de sector. Dat betekent dat wanneer het totaal aantal leerlingen stijgt, het aantal gediplomeerden een aantal jaar later ook een stijging doormaakt en vice versa. De ontwikkelingen van het aantal gediplomeerden 5 is ook weergegeven in figuur 1. Figuur 1. Ontwikkeling totaal aantal leerlingen, en gediplomeerden, SenO, 2005/ /14. Aantal leerlingen Aantal diploma's /' /' /' /' /' /' /' /' /'14 Bron: DUO, peildatum 1 oktober 2 BBL staat voor beroepsbegeleidende leerweg en bestaat uit één à twee dagen school en de rest van de week beroepspraktijkvorming (bpv). Het praktijkonderdeel beslaat uit ten minste 60% van de opleiding. 3 Bol staat voor beroepsopleidende leerweg en bestaat uit eerst een periode fulltime naar school en daarna een periode bpv. Het praktijkonderdeel bestrijkt ten minste 20% en minder dan 60% van de opleiding. 4 Zie voor uitgebreidere ontwikkeling van de leerlingen in de sector: Savantis, Ontwikkeling aantal leerlingen Schilderen en Onderhoud 2013/2014. Statistisch Jaaroverzicht deel 1, Voor meer informatie over gediplomeerden zie Gediplomeerden in de sector Schilderen en Onderhoud schooljaar 2012/2013. Statistisch jaaroverzicht deel op OO bladzijde 7 datum:

7 Na een stijging van het aantal gediplomeerden in de sector in het schooljaar 2009/2010 is er vanaf 2010/2011 een kleine daling waarneembaar in de richting van de aantallen van voorgaande jaren (2007/2008). Gezien de daling van het aantal leerlingen in 2012/2013 en 2013/2014 zal ook het aantal gediplomeerden de komende jaren dalen. Dat betekent dat er minder nieuw personeel vanuit het mbo in de sector instroomt. OO bladzijde 8 datum:

8 3. Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt 3.1 Bedrijven en werknemers in de sector Schilderen en Onderhoud De sector Schilderen en Onderhoud bestaat uit verschillende soorten bedrijven: - Schilders- en (totaal) onderhoudsbedrijven - Glaszetbedrijven - Metaalconserveringsbedrijven - Industriële lakverwerkings-/onderhoudsbedrijven. Schilder- en onderhoudsbedrijven hebben over het algemeen een werkgebied dat zich uitstrekt over een straal van ongeveer dertig kilometer. Belangrijke activiteiten die de bedrijven uitvoeren zijn onder andere schilderwerk, onderhoud, schilderwerk in de nieuwbouw, kleuradvisering, glas zetten en behangen. 6 Schilder- en onderhoudswerk kent een seizoenspatroon met een hoogseizoen van mei tot en met november. De productie van de bedrijven bestaat volgens de Rabobank voor het grootste deel (60%) uit onderhoudswerkzaamheden aan de bestaande woningvoorraad. Met name onderhoud aan het buitenwerk gebeurt vooral tijdens het hoogseizoen. In de wintermaanden heeft een groot deel van de schildersbedrijven vaak een te klein werkaanbod. De sector kent ruim bedrijven waarvan circa bedrijven zonder personeel 8. Door een toename van het aantal zzp ers in de branche is het aantal bedrijven tot 2012 toegenomen. De totale omzet in de schilder- en onderhoudsbranche is circa 2,7 miljard euro. 9 Binnen de sector zijn bijna bedrijven actief die onder de cao voor het Schilders-, Afwerkingsen Glaszetbedrijf vallen. De meeste bedrijven zijn klein; rond de 80% van de bedrijven heeft minder dan 10 werknemers in dienst. Bij deze cao-bedrijven werken zo n werknemers. Daarnaast zijn er ruim zzp'ers geregistreerd. De totale sector Schilderen en Onderhoud is echter waarschijnlijk nog wat groter. In de sector wordt regelmatig gebruik gemaakt van flexibele krachten, bijvoorbeeld uitzendkrachten, gedetacheerden en buitenlandse zzp'ers. Dit maakt het moeilijk om een goed beeld te geven van de totale ontwikkeling van de bedrijvigheid en werkgelegenheid in de branche. Bij andere bedrijven, bijvoorbeeld bouwbedrijven of woningcorporaties zijn ook schilders werkzaam. Dit blijkt ook uit het feit dat er in de sector ook leerbedrijven zijn die niet onder de cao 10 vallen of als zzp'er bij A&O Services geregistreerd staan. Met name binnen het werkveld industriële lakverwerking valt het grootste deel van de leerbedrijven niet onder de cao. Het aantal schildersbedrijven en werkenden onder de cao daalt al jaren. Met name na 2012 is een scherpe daling zichtbaar. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de betaalbaarheid van de collectieve uitgaven en de organisatie van arbeid in de sector. Andere cao s in de bouwgerelateerde sectoren ervaren hetzelfde probleem. 11 In figuur 2 zijn deze ontwikkelingen grafisch weergegeven. Hierin is ook te zien dat het aantal ondernemers zonder personeel (ozp ers, ook wel zzp ers) dat 6 Rabobank Cijfers & Trends, Branche-informatie Schilders, editie 2012/2013. Peildatum en Rabobank Cijfers & Trends, Branche-informatie Schilders, editie Peildatum Kamer van Koophandel, Ondernemersplein. Branche-informatie Schilderen en Glaszetten, Aantal vestigingen, peildatum Rabobank Cijfers & Trends, Branche-informatie Schilders, editie Peildatum Rabobank Cijfers & Trends, Branche-informatie Schilders, editie Peildatum De cao voor het Schilders-, Afwerkings- en Glaszetbedrijf. 11 Bouwend Nederland, Eenderde van bouwvakkers en schilders al verdwenen, 31 mei OO bladzijde 9 datum:

9 geregistreerd wordt door A&O Services tussen 2004 en 2012 juist is gestegen. Vanaf 2012 is hier echter ook sprake van een daling van het aantal geregistreerde zzp ers. Figuur 2. Ontwikkelingen bedrijfstak werkenden werkgevers werknemers ozp-ers Bron: A&O Services, bewerkt door OnderhoudNL en Savantis 12 Faillissementen Bovenstaande gegevens laten zien dat het aantal cao-bedrijven met personeel in de sector de laatste jaren afneemt. De Kamer van Koophandel (KvK) houdt gegevens bij over het aantal vestigingen en faillissementen in verschillende branches. Opgeheven vestigingen betreffen in dit geval de som van het aantal opgeheven hoofd- en nevenvestigingen 13. De reden van opheffing kan een algemene reden hebben, bijv. de ondernemer staakt zijn/haar bedrijf (te weinig omzet/leeftijd ondernemer etc.) of als reden opheffing door faillissement. In figuur 3 (zie volgende pagina) is de ontwikkeling van het aantal opgeheven vestigingen van de afgelopen twee jaren per maand weergegeven. Tijdens de wintermaanden is te zien dat het aantal opgeheven vestigingen in de branche toeneemt. 12 OnderhoudNL, Fosag magazine, nummer , pagina 33. De cijfers over 2012 tot en met 2014 zijn berekend door Savantis door het gemiddelde te nemen van peildatum 1-januari en 1-juni. 13 Dit wordt per maand bijgehouden door de KvK. Kamer van Koophandel, Ondernemersplein. Branche-informatie Schilderen en Glaszetten, peildatum OO bladzijde 10 datum:

10 Figuur 3. Ontwikkeling aantal opgeheven vestigingen Schilderen en Glaszetten Bron: Kamer van Koophandel, Ondernemersplein. Branche-informatie Schilderen en Glaszetten De KvK houdt ook gegevens bij over het aantal nieuwe vestigingen. Hier gaat het om de som van het aantal nieuw opgerichte bedrijven (starters) en nevenvestigingen. In onderstaande figuur is te zien dat het aantal nieuwe vestigingen over het algemeen hoger ligt dan het aantal opgeheven vestigingen. Met name in de maand maart is het aantal vestigingen toegenomen. Figuur 4. Ontwikkeling aantal nieuwe vestigingen Schilderen en Glaszetten Bron: Kamer van Koophandel, Ondernemersplein. Branche-informatie Schilderen en Glaszetten Leeftijdsopbouw De leeftijdsopbouw van de cao-werknemers in de sector wijkt af van het geheel van de Nederlandse beroepsbevolking. Omdat hier alleen de werknemers met een vaste aanstelling onder de cao in beeld zijn gebracht is dit niet per se het beeld van de sector als geheel. In figuur 5 (zie volgende pagina) is de leeftijdsverdeling weergegeven. De groep cao-werknemers van 55 jaar en ouder is met bijna een kwart van de werknemers in totaal een stuk groter dan bij de beroepsbevolking als geheel. 14 Kamer van Koophandel, Ondernemersplein. Branche-informatie Schilderen en Glaszetten, Aantal nieuwe vestigingen binnen Schilderen en glaszetten in Nederland peildatum OO bladzijde 11 datum:

11 Figuur 5. Leeftijdsopbouw cao voor het Schilders-, Afwerkings- en Glaszetbedrijf en Nederlandse beroepsbevolking 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 25% 26% 22% 10% 26% 17% 20% 12% 24% 10% 22% 25% 26% 17% 12% 17% 20% 26% 24% 15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 plus* 17% Werknemers cao schilderen Nederlandse beroepsbevolking Bron: CBS en A&O Services, bewerkt door Savantis. Peildatum Van de groep werknemers van 55 jaar en ouder is 46 procent ouder dan 60 jaar en zal dus de komende jaren de sector verlaten. Dit is 11 procent van het totaal aantal cao-werknemers. Doordat jongeren in de sector aan het werk gaan vanaf hun 16 e jaar is het aantal jongeren in de sector iets groter dan in de beroepsbevolking als geheel. Duurzame inzetbaarheid Door de leeftijdsopbouw en de aard van het werk in de sector is er steeds meer aandacht voor het onderwerp duurzame inzetbaarheid. Voor werkgevers is het belangrijk om er voor te zorgen dat de medewerkers goed, gezond en gemotiveerd bij het bedrijf aan het werk zijn en op die manier dus duurzaam inzetbaar zijn. Voor werknemers is het belangrijk om ervoor te zorgen dat zij op een goede en gezonde manier kunnen blijven werken tot aan de pensioensleeftijd. Duurzame inzetbaarheid leidt tot gemotiveerde medewerkers. Zulke medewerkers produceren meer en melden zich minder snel ziek. Aandacht voor duurzame inzetbaarheid geeft dus van twee kanten rendement. Reden genoeg voor de Nederlandse overheid en de sociale partners in de sector om er aandacht aan te besteden. Langer, gezond en met plezier aan het werk. Dat is bijvoorbeeld de doelstelling van het project Duurzame Inzetbaarheid in de Schildersbranche (DIS) dat in 2013 is geëvalueerd. DIS is een initiatief van de cao-partijen en wordt uitgevoerd door Savantis en Arbouw 15. Deelnemende bedrijven kregen inzicht in de duurzame inzetbaarheid van medewerkers op vier onderdelen: gezondheid, arbeidsomstandigheden, ontwikkeling en organisatie. Hierbij zijn speciaal ontwikkelde instrumenten ingezet. Per onderdeel is een verbeteradvies opgesteld, inclusief een Plan van Aanpak. Om het onderwerp sectorbreed op de agenda te zetten is het ook opgenomen in het Sectorplan Schilderen en Onderhoud en Afbouw (dit onderwerp wordt verderop besproken). 15 Savantis.nl, Zeven bedrijven nemen deel aan pilot duurzame inzetbaarheid, OO bladzijde 12 datum:

12 Arbeidsongevallen Schilders kunnen te maken hebben met gevaarlijk werk en zware lichamelijk belasting. Dit zijn factoren die gepaard gaan met een grotere kans op een arbeidsongeval. 16 In 2012 werden volgens Arbouw bijna werknemers in de bouw (inclusief schilders en stukadoors) geconfronteerd met een ongeval dat leidde tot verzuim. Dat is een daling van tweeduizend (15%) ten opzichte van Door de aard van het werk in de sector is er een grotere kans op ongevallen tijdens het werk dan in andere sectoren in Nederland. Volgens Inspectie SZW (de voormalige Arbeidsinspectie) komen er op bouwterreinen in Nederland elk jaar gemiddeld vijf mensen om het leven en houden tientallen anderen blijvend letsel over door een val van een ladder of een steiger. De schilder maakt deel uit van de top 3 van beroepen in de bouw met het grootste risico op vallen (samen met de timmerman en de monteur). Oorzaken van dergelijke ongelukken zijn vaak dat de ladders of steigers niet stabiel zijn neergezet. Ook treedt er valgevaar op wanneer iemand zich niet goed vast kan houden doordat hij 18 op een ladder met twee handen aan een klus werkt of iets zwaars naar boven tilt. 19 Ook TNO schaalt schilders onder de zogenaamde risicoberoepen als het gaat om arbeidsongevallen met letsel en verzuim. Met zo n 8000 arbeidsongevallen per werknemers betekent dat een risico van 1 procent op een ongeval tijdens werk. 20 Het kan hierbij gaan om snijden (aan glas of een zaagmachine), contact met een bewegend object (zoals een luchtdrukpistool), een vreemd voorwerp in het lichaam (bijvoorbeeld een metaalsplinter) en natuurlijk een val van hoogte (bijvoorbeeld van een steiger of ladder). 21 Uit gegevens uit 2012 blijkt dat werknemers verzuimd hebben wegens een ongeval. Dat komt neer op 7,5 procent van het totaal aantal werkzame schilders. Dit aandeel ligt hoger bij de werknemers jonger dan 25 jaar. Verder blijkt dat bijna al deze ongevallen leiden tot ten minste vier dagen verzuim. Van deze ruim duizend werknemers is er bij 30,5 procent (n=370) sprake van een arbeidsongeval. Dat komt neer op 2,3 procent van de werknemers. Arbeidsongevallen kunnen leiden tot aanzienlijke financiële, sociale en psychische gevolgen. Het is dus in het belang van werkgevers en werknemers en werkgevers in de sector om ongevallen zoveel mogelijk te voorkomen. Door bijvoorbeeld persoonlijke beschermingsmiddelen te gebruiken kunnen de letsel en het verzuim als gevolg van letsel verminderd worden Vooruitzichten voor de schilderssector Door de aanhoudende economische crisis hebben de bouwgerelateerde sectoren het moeilijk. Als oorzaken hiervan worden onder andere het onzekere economische klimaat en de impasse op de woningmarkt aangewezen. Onderhoud geldt als het minst volatiele 23 en dus meest stabiele deel van de bouwproductie. Toch was er in 2012 voor het eerst in jaren sprake van een krimp van 5 procent in het onderhoud. Onder andere onder invloed van de tijdelijke btw-verlaging per 1 maart 2013 was er in 2013 met een per saldo groei van de productie van 1,5 procent sprake van herstel. 24 Het schilderen en behangen van woningen ouder dan 2 jaar valt onder het 6%-btw tarief. Hieronder vallen ook het voorbereiden van het schilder- en behangwerk, voorbehandelingen en de gebruikte 16 TNO, Monitor arbeidsongevallen in Nederland 2009, Arbouw, Monitor arbeidsongevallen in de bouw 2012, Overal waar hij in de tekst staat, kan ook zij gelezen worden. 19 Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Arboportaal.nl, Valgevaar in de bouw kost elk jaar levens, 16 april TNO, Arbeidsongevallen in Nederland 2011, TNO, Sectorprofielen arbeidsongevallen. Bijlage bij de Monitor Arbeidsongevallen 2009, Arbouw, Monitor arbeidsongevallen in de bouw 2012, Definitie volatiel: sterk in waarde op en neer bewegend. 24 EIB, Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2014, p. 19. OO bladzijde 13 datum:

13 materialen. 25 Vanaf 1 maart 2013 tot 1 januari 2015 er is bovendien sprake van een tijdelijke verlaging van het btw-tarief voor verbouw-, renovatie en herstelwerkzaamheden aan woningen ouder dan 2 jaar. De arbeid valt onder het lage tarief van 6%. Het materiaal moet tegen 21% gefactureerd worden. 26 In de bouw als geheel heeft de verlaging van het btw-tarief sinds de invoer voor 2,6 miljard euro aan extra omzet opgeleverd. Deze extra omzet heeft geleid tot het behoud van bijna banen in de sectoren waar de maatregel van toepassing is. 27 Gemiddeld biedt de maatregel ,- extra omzet per schilderbedrijf. Bijna driekwart van de bedrijven heeft het idee dat de maatregel tot meer offertes bij particulieren heeft geleid. Ongeveer twee derde deel van de bedrijven geeft aan dat het ook tot meer opdrachten en omzet bij particulieren leidt. 28 Hoewel de tijdelijke btwverlaging heeft geleid tot een herstel van de productie in de onderhoud van gebouwen (woningen) heeft dit geleid tot het vervroegen van onderhoudsuitgaven. Dat betekent volgens het EIB dat de productie hier in 2015 hinder van zal ondervinden. 29 De slechte woningmarkt kan ook minder negatieve gevolgen hebben in de sector Schilderen en Onderhoud. Wanneer de woningmarkt slecht loopt en het lastig is voor huizenverkopers om hun huis te verkopen wordt er vaker gekozen voor het verbouwen van de woning. Een verbouwing kan het huis aantrekkelijker maken voor mogelijke kopers. Daarnaast kan een verbouwing de woning aanpassen aan de actuele woonwensen. 30 Voor de gehele economie verwacht het CPB een licht herstel in 2014 met een groei van 0,75 procent en in 2015 een groei van 1,25 procent. 31 De ING raamt voor het onderhoudsdeel in de woningbouw een groei van een half procent. 32 Volgens de Rabobank is er sprake van stabilisatie van de sector en noemt 2014 een overgangsjaar voor de schilders. Doordat de gemiddelde leeftijd van gebouwen toeneemt zullen ook de onderhoudsbehoeften stijgen waardoor er ruimte komt voor onderhoud en renovatie. 33 Onderhoud van utiliteitsgebouwen lijkt conjunctuurgevoeliger dan het onderhoud van woningen. 34 In de periode verwacht het CPB een gemiddeld groei van 1,5 procent. 35 Met de voorspelde hoge groeicijfers binnen de bouwnijverheid in zijn geheel zijn er ook voor de schildersbranche gunstige vooruitzichten met een groei van ongeveer 1,5 procent per jaar. 36 Door het gebruik van doorwerkverven en afschermingssystemen kunnen seizoensfluctuaties in de sector verminderen. Het aanbieden van vierseizoenenonderhoud aan opdrachtgevers is een ander instrument om het werkaanbod in de winter te vergroten. In de sector is een aantal trends zichtbaar: 25 Belastingdienst, BTW, Schilderen en Behangen, website geraadpleegd op Belastingdienst, BTW. Verbouwen en herstellen van woningen, website geraadpleegd op Dit zijn de bouw-, installatie-, en groenvoorzieningsectoren. Bron: USP, Monitor: wat zijn de effecten van de tijdelijke btwverlaging voor de bouw-, installatie- en groenvoorziening? Belangrijkste resultaten Meting 2, OnerhoudNL, OnderhoudNL Magazine, nummer , p. 5. Behoud van laag btw voor renovatie bepleit bij Tweede Kamer. 29 EIB, Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2014, p ING Economisch Bureau, Kwartaalbericht Bouw, maart CPB, Centraal Economisch Plan 2014, 2014, p ING Economisch Bureau, Kwartaalbericht Bouw. Door onderhoud en verbouw weer groei, december Rabobank Cijfers & Trends, Branche-informatie Schilders, editie Peildatum EIB, Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2014, p CPB, Juniraming 2012: De Nederlandse economie tot en met 2017, inclusief Begrotingsakkoord 2013, Rabobank Cijfers & Trends, Branche-informatie Schilders, editie Peildatum OO bladzijde 14 datum:

14 Er is sprake van groei van het aantal zelfstandigen zonder personeel (zzp ers). Het aantal meerjarige onderhoudscontracten neemt toe waardoor eigenaren van panden worden ontzorgd. De prijzen staan onder druk. Er is een toename van strategische samenwerkingsverbanden tussen bijvoorbeeld een stukadoor, aannemer en installateur. Daarbij is enerzijds sprake van meer ketensamenwerking en anderzijds gaan Schilder- en Onderhoudsbedrijven zich meer als aannemer opstellen. Er is enerzijds sprake van specialisatie in de branche en anderzijds sprake van de verbreding van activiteiten. 37 Er zijn regionale verschillen waar te nemen in de omvang van de onderhoudsmarkt. Voornaamste reden van deze verschillen is dat de omvang en de leeftijd van de gebouwenvoorraad verschilt per provincie. Uit onderstaande figuur is op te maken dat bijna de helft (44%) van de onderhoudsproductie plaatsvindt in de Randstedelijke provincies Zuid- en Noord-Holland en Utrecht. Figuur 6. Verdeling onderhoudsproductie van gebouwen naar provincie Zuid Limburg 7% 7% 7% Noord-Brabant 15% 15% 15% Zeeland 2% 2% 2% West Zuid-Holland 21% 21% 21% Noord-Holland 16% 16% 16% Utrecht 7% 7% 7% Oost Gelderland 12% 12% 12% Flevoland 2% 2% 2% Overijssel 7% 7% 7% Noord Drenthe 3% 3% 3% Friesland 4% 4% 4% Groningen 4% 4% 4% 0% 5% 10% 15% 20% 25% Bron: EIB 37 Rabobank Cijfers & Trends, Branche-informatie Schilders, editie 2012/2013. Peildatum EIB, Verwachtingen bouwproductie en werkgelegenheid 2014, p. 77, OO bladzijde 15 datum:

15 In figuur 7 is de ontwikkeling van het niveau van de onderhoudsproductie van 2012 tot en met 2014 grafisch weergegeven. Hierin is te zien dat de onderhoudsproductie in 2013 is gestegen ten opzicht van Het EIB verwacht dat de productie in 2014 gelijk blijft aan die van Figuur 7. Onderhoudsproductie van gebouwen Nederland (in miljoenen euro s) Bron: EIB Werkloosheid en vacatures Het krimpen van de omzet van de sector heeft ook krimp van de werkgelegenheid tot gevolg. Bij een daling van de bouwproductie van vijf procent neemt volgens het UWV de totale bouwgerelateerde werkgelegenheid af met vier procent in Doordat de productie in de onderhoudssector naar verwachting minder hard daalt zal de daling in de werkgelegenheid in het onderhoudswerk er waarschijnlijk anders uitzien dan in de nieuwbouw. De arbeidsmarkt herstelt zich over het algemeen later dan de productie. Dat betekent dat de werkloosheid nog zal pieken in 2014 en pas vanaf 2015 daalt. 40 In figuur 8 (zie volgende pagina) is de ontwikkeling van het aantal niet-werkende werkzoekende 41 schilders volgens registratie bij UWV weergegeven. Hierin is te zien dat het aantal werkzoekenden afneemt gedurende de zomermaanden, de daling zet in vanaf maart. Ook is te zien dat er in de winter van 2013/2014 meer mensen op zoek waren naar een baan dan in de wintermaanden van 2012/ UWV, De bouwnijverheid, Sectorbeschrijving, CPB, Centraal Economisch Plan 2014, 2014, p Hierna ook wel werkzoekenden genoemd. Het gaat hierbij bij om personen die zich bij UWV inschrijven als werkzoekende zonder baan of minder dan 12 uur per week werken. Deze groep bestaat vooral uit uitkeringsgerechtigden met een WW- of WWB-uitkering maar het kunnen ook werkzoekenden zonder uitkering zijn. OO bladzijde 16 datum:

16 januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december januari februari maart april Rapportage Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Figuur 8. Ontwikkeling aantal niet-werkende werkzoekende schilders jan april Schilder-behanger Huisschilder, verfspuiter Bron: UWV, Niet-werkende werkzoekenden, peildatum In de ontwikkeling van het aantal werkzoekenden is duidelijk de effecten van de seizoenen terug te zien. Door de crisis hebben bedrijven hun personeelsbestand teruggebracht tot een kleinere vaste kern. Veelal vangen zij een eventuele tijdelijke grotere personeelsbehoefte op de korte termijn op met inhuur van zelfstandigen en uitzendkrachten. 43 Het UWV houdt ook gegevens bij over het aantal vacatures per maand (nieuwe en reeds openstaande). De ontwikkeling van het aantal vacatures voor de schilders is weergegeven in figuur 9 (zie volgende pagina). In de figuur is te zien hoe het aantal vacatures toeneemt in het voorjaar (vanaf februari) en de zomermaanden met een toppunt in juni. Daarna neemt het aantal schildervacatures af met een dieptepunt in december. 42 In de figuur zijn de volgende beroepen meegenomen: huisschilder, verfspuiter (bestaande uit: grondverver-glaszetter timmerfabriek, houtwarenschilder, huisschilder, industrieschilder, lakspuiter meubels, meewerkend voorman onderhoud schilder(sbedrijf), schilder, metaalwarenschilder, meubelschilder, meubelspuiter, nieuwbouwschilder, onderhoudsschilder, schilder-glaszetter bouw, voorman algemeen onderhoud schildersbedrijf, voorman schilder) en de schilder-behanger. 43 UWV, De bouwnijverheid, Sectorbeschrijving, 12 mei OO bladzijde 17 datum:

17 januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december januari februari maart april Rapportage Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Figuur 9. Ontwikkeling aantal vacatures schilders januari 2013-april Aantal nieuwe vactures Aantal openstaande vacatures Bron: UWV, Vacatures, peildatum In de figuur is ook te zien dat het aantal vacatures in februari en maart van 2014 lager liggen dan het aantal geregistreerde vacatures in februari en maart 2013 (respectievelijk 25% en 11% lager). Verduurzaaming Duurzaamheid is in de sector Schilderen en Onderhoud een steeds belangrijker thema. Het gaat hierbij niet alleen om het verduurzamen en het verlengen van de houdbaarheid van het onderhoudsen schilderwerk, maar ook om het gebruiken van duurzame producten, zoals verf. Deze ontwikkeling komt niet alleen vanuit de bedrijven, producenten en consumenten maar wordt ook steeds meer gestimuleerd vanuit de Rijksoverheid. In het tweede deel van 2013 is er door de overheid en verschillende stakeholders uit de maatschappij, waaronder werkgevers en werknemers een energieakkoord ondertekend. Met dit akkoord dient de duurzame energievoorziening een stap dichterbij te komen terwijl het banen oplevert en een positief effect heeft op de energierekening van consumenten. 45 Ook beoogt minister Blok van Wonen met de Greendeal Renovatie het energiezuiniger maken van huurwoningen. OnderhoudNL is hierbij betrokken als co-maker 46. OnderhoudNL geeft aan blij te zijn met het gepresenteerde Energieakkoord. De markt voor energiebesparing in corporatiewoningen krijgt door afspraken in het akkoord een (financiële) impuls van 400 miljoen in vier jaar. Zo moeten tot 2020 minstens bestaande woningen en andere gebouwen per jaar 44 In de figuur zijn vacatures voor de volgende beroepen meegenomen: huisschilder, verfspuiter (bestaande uit: grondververglaszetter timmerfabriek, houtwarenschilder, huisschilder, industrieschilder, lakspuiter meubels, meewerkend voorman onderhoud schildersbedrijf, meewerkend voorman schilder, metaalwarenschilder, meubelschilder, meubelspuiter, nieuwbouwschilder, onderhoudsschilder, schilder-glaszetter bouw, voorman algemeen onderhoud schildersbedrijf, voorman schilder) en de schilder-behanger. 45 Rijksoverheid.nl, Energieakkoord: schonere energie, meer banen, 06 september OnderhoudNL, Greendeal en Energieakoord impulsen voor energiebesparing, OnderhoudNL Magazine, nummer OO bladzijde 18 datum:

18 opgewaardeerd worden met minimaal twee energielabels. Bijvoorbeeld van energielabel D naar B. Vanaf 2020 zou in de nieuwbouw bijna energieneutraal gebouwd moeten worden en zouden sociale huurwoningen gemiddeld een energielabel B moeten hebben. Particuliere huurwoningen zouden voor 80 procent op energielabel C moeten uitkomen. Voor utiliteitsgebouwen (zoals kantoorgebouwen) dienen energiebesparende maatregelen en investeringen te worden uitgevoerd als deze in minder dan vijf jaar zijn terug te verdienen. 47 Voor energiebesparing bij particulieren komt er een nationaal energiefonds van 600 miljoen euro. Uit dit fonds kunnen particulieren tegen lagere (rente)kosten geld lenen om te investeren in energiebesparing. Verwacht wordt dat het Energieakkoord extra banen oplevert in de bouw- en installatiesector. Bedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud kunnen hiervan meeprofiteren op het gebied van bijvoorbeeld de verbeterde isolatie van woningen door het plaatsen van dubbel glas. Ook voor bedrijven die actief zijn in het vastgoedonderhoud en veel werken in opdracht van woningcorporaties zal dit een impuls kunnen betekenen. Bijbehorend voordeel is dat voor het plaatsen van isolatieglas het btw-tarief permanent omlaag is gegaan voor het arbeidstarief. 48 Vanaf 21 januari is het voor particulieren mogelijk om een Energiebespaarlening af te sluiten die gebruikt kan worden voor investeringen in energiebesparende maatregelen in de eigen woning. Dit kan leiden tot een lagere energierekening en een verhoging van de woningwaarde. Met deze lening kunnen verschillende energiebesparende maatregelen worden gefinancierd welke uitgevoerd kunnen worden door vakmensen uit de sector. Ook op het gebied van grondstoffen en materialen is er sprake van toenemende aandacht voor duurzaamheid. Zo is begin 2014 de eerste in Nederland gerecyclede verf geproduceerd. Deze verf is op basis van watergedragen verfrestanten (vooral van particulieren) te recyclen tot een verf die voldoet aan de benodigde kwaliteitseisen. De branchevereniging van bedrijven in de verf- en drukinktindustrie (VVVF) heeft samen met afvalmanagementbedrijf SITA het initiatief genomen om de kringloop van verf te sluiten. Verfresten worden ingezameld en verwerkt tot grondstof die door verffabrikanten vervolgens kan worden gebruikt als ingrediënt voor nieuwe verven. Dit levert een milieuwinst van 72 procent op. Met deze werkwijze kan een groot deel van de 10 miljoen kilo aan verfrestanten die Nederland jaarlijks bij het afval terechtkomen gerecycled worden. 49 Ook wordt er in het kader van de zogenaamde Green Deal Bevorderen Duurzaam Bosbeheer 50 de handelsketen voor duurzaam hout eenvoudiger ingericht. Op die manier nemen de betrokken partijen, waaronder de branche vereniging voor de schilders, een volgende stap richting de 100 procent duurzaamheid van hout in de keten OnderhoudNL, Onderhoudsbedrijfstak en het energieakkoord: gevolgen en kansen, 4 september OnderhoudNL, Greendeal en Energieakkoord impulsen voor energiebesparing, OnderhoudNL Magazine, nummer Online kenniscentrum op het gebied van duurzaam ondernemen en maatschappelijk verantwoord ondernemen (Duurzaamondernemen.nl), Eerste in Nederland gerecyclede verf op de markt, Deze is gesloten op 20 juni 2013 door de branches in de houtindustrie, en bijna alle betrokken branches in de bouwmeubel- en retailketen die hout gebruiken, verkopen of voorschrijven en de Rijksoverheid, IDH the Sustainable Trade Initiative, de vakbonden en Stichting Tropenbos International. 51 OnderhoudNL, Handelsketen voor duurzaam hout wordt eenvoudiger ingericht, 5 maart OO bladzijde 19 datum:

19 4. Beschikbaarheid van bpv-plaatsen en het arbeidsmarktperspectief van leerlingen 4.1 Beschikbaarheid van bpv-plaatsen Leerlingen in het middelbaar beroepsonderwijs worden via stages en leerbanen opgeleid in de praktijk van een beroep. De zogenoemde beroepspraktijkvorming (bpv) is een verplicht onderdeel van iedere mbo-opleiding. Een leerbedrijf leidt een leerling (leerling-werknemer, stagiair) op voor het beroep waarvoor hij leert. Gewoon op de werkvloer in de dagelijkse praktijk. Savantis heeft de wettelijke taak om leerbedrijven te erkennen en de kwaliteit van de leeromgeving te bevorderen en te toetsen. Het aantal leerbedrijven per sector is voortdurend in beweging. Onderstaande tabel laat de ontwikkeling van het aantal erkende leerbedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud zien. Het aantal leerbedrijven is voor het eerst sinds 2009 gedaald. Tabel 2. Erkende leerbedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud, per 1 januari Jaar Schilderen Industriële lakverwerking Totaal Groei t.o.v ,4% -8% -1,9% Bron: Savantis Het aantal erkende leerbedrijven in de sector Schilderen en Onderhoud is licht gedaald met 1,9 procent. Dit betekent overigens niet dat hiermee de opleidingscapaciteit vanzelfsprekend is afgenomen. Sommige leerbedrijven zijn in staat meerdere leerlingen tegelijkertijd op te leiden. Figuur 10. Ontwikkeling aantal erkende leerbedrijven in de sector SenO, Aantal erkende leerbedrijven sector SenO Bron: Savantis OO bladzijde 20 datum:

20 De teruglopende werkgelegenheid in de sector heeft ervoor gezorgd dat de opleidingscapaciteit bij bedrijven afneemt. Net als in de sector Afbouw heeft in de sector Schilderen en Onderhoud de afgelopen jaren een verschuiving plaatsgevonden van de werkgelegenheid. Het aantal bedrijven met personeel en de werkgelegenheid bij deze bedrijven is afgenomen. Tegelijkertijd is het aantal zzp ers gestegen. Dit heeft effect op de opleidingscapaciteit van de sector als geheel. Het aantal bbl-leerlingen dat een opleiding volgt in de sector is tussen schooljaar 2012/2013 en 2013/2014 met 27 procent afgenomen. Ten opzichte van schooljaar 2011/2012 is het aantal bblleerlingen zelfs met 38 procent gedaald 52 Dit duidt erop dat leerlingen over het algemeen steeds minder goed in staat zijn een beroepspraktijkvormingsplaats te vinden. In de bouwgerelateerde sector Schilderen en Onderhoud zijn er in toenemende mate te weinig bedrijven die leerlingen een leerwerkbaan kunnen aanbieden. De meeste leerlingen die momenteel een opleiding volgen hebben een plek en worden daarbij al dan niet geholpen door een samenwerkingsverband in de regio. Er wordt in de sector Schilderen en Onderhoud actief geworven door Savantis en de samenwerkingsverbanden om zo veel mogelijk bedrijven te betrekken bij het opleiden van leerlingen. Daarbij wordt ook gekeken naar mogelijke bol-constructies. Er wordt strenger geselecteerd bij de samenwerkingsverbanden, als een leerling geen baan heeft kan hij ook geen bbl-opleiding volgen. In 2012 is voor leerlingen een nieuwe functie- en loonstructuur bij Schilderen en Onderhoud ingevoerd. Doordat bedrijven leerlingen een lager loon hoeven te betalen kan dit een impuls geven aan bedrijven om toch weer een leerling aan te nemen. De kosten voor een leerlingwerknemer zijn aanzienlijk lager dan de vorige cao. Daar staat tegenover dat de opleidingsinfrastructuur in de sector erg goed is. De negentien samenwerkingsverbanden zorgen er samen met Savantis en sociale partners al jaren voor dat de instroom van leerlingen op peil blijft. De meeste actieve leerbedrijven die hebben meegedaan met het onderzoek van Savantis 53 geven aan dat de leerlingen in dienst zijn bij het samenwerkingsverband en geplaatst zijn in het bedrijf. Dit percentage komt overeen met het in de branche bekende cijfer van 70 procent. Niettemin is er zeker ook sprake van een vergrote druk op het huishoudboekje van samenwerkingsverbanden. Dit komt mede doordat er in de winterperiode verhoudingsgewijs meer leerlingen terug zijn in de leerwerkplaats en er minder betaalde uren gemaakt kunnen worden. Om de hier beschreven ontwikkelingen aan te pakken en de instroom in de sector te bevorderen hebben cao-partijen Schilderen en Onderhoud samen met de sector Afbouw eind 2013 een sectorplan opgesteld en ingediend bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Drie van de zes maatregelen die zijn opgenomen in het plan hebben als doel om meer leerlingen op te kunnen leiden en bestaande leerlingen een opleidingsplaats te garanderen. Door bedrijfsbezoeken worden bedrijven en instanties gestimuleerd om een (extra) leer/werkplaats of gedeeltelijke leer/werkplaats te bieden. Ook wordt binnen deze maatregel contact gelegd met gemeenten en woningcorporaties om alternatieve leerplaatsen te realiseren. In alle 35 arbeidsmarktregio s zullen jaarlijks gemiddeld 60 bezoeken plaatsvinden, oftewel in totaal bezoeken. In 2 jaar tijd worden dus bezoeken afgelegd. Daarbij wordt aansluiting gezocht bij de regionale plannen ter bestrijding van de jeugdwerkloosheid. De uitvoering zal gebeuren door 52 Het aantal bol-leerlingen is daarentegen maar met 2 procent gestegen. Zie deel 1 van het Statistisch Jaaroverzicht van Savantis, Ontwikkeling van de leerlingaantallen 2012/ Onderzoek Savantis in opdracht van de sociale partners Schilderen. Onderzoeksrapportage arbeidsmarkt en opleidingsmogelijkheden Schilderen en Onderhoud, OO bladzijde 21 datum:

21 samenwerkingsverbanden, scholen en Savantis en het hebben als doel om leer/werkplaatsen te behouden en te werven. Als tweede maatregel wordt aan de regionale samenwerkingsverbanden gevraagd of zij in hun praktijkruimte alternatieve beroepspraktijkvorming (bpv) willen verzorgen voor leerlingen schilderen op niveau 2 en 3. Door de praktijksimulatie aan het begin van de opleiding te plannen, leert de leerling basisvaardigheden die direct kunnen worden ingezet als hij vervolgens bij een leerbedrijf wordt uitgeplaatst. In plaats van 4 dagen gaat de leerling bij deze maatregel gemiddeld 3 dagen naar het opleidingsbedrijf, dit geeft de bedrijven meer ruimte en verlaagt de drempel om een leerling aan te nemen. Volgens het plan leidt deze maatregel in 2014 en 2015 tot 585 respectievelijk 750 extra leerwerkplekken. De afdrachtvermindering loonbelasting onderwijs (WVA) is per 1 januari 2014 afgeschaft. Via deze afdrachtvermindering betaalde een werkgever die leerlingen en/of stagiairs aanneemt minder loonbelasting en premie volksverzekering. Deze regeling is omgezet naar Subsidieregeling praktijkleren met extra aandacht voor de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) in het mbo. 54 Doordat de financiële gevolgen van deze regeling nog niet exact bekend zijn kan nog niet worden ingeschat of dit een positief of negatief effect op de leerwerkbanenmarkt voor de schilders heeft. 4.2 Arbeidsmarktperspectief van gediplomeerde leerlingen Een deel van de gediplomeerden in de sector stroomt het volgende schooljaar door naar een andere (aansluitende) mbo-opleiding of, bij het behalen van een niveau 4-diploma, een opleiding in het hbo. Deze leerlingen komen niet (meteen) beschikbaar voor de arbeidsmarkt. Voor assistent schilder geldt dat 68 procent doorstroomt binnen het onderwijs. 55 Dat betekent dat slechts een klein deel van de gediplomeerden na het behalen van het diploma ook daadwerkelijk op zoek moet naar een baan. Voor lakspuiters (niveau 2) geldt dat 29 procent doorstroomt binnen het mbo-onderwijs na het behalen van een diploma. Van de gediplomeerde schilders op niveau 2 is dit met 48 procent bijna de helft. 56 De overige gediplomeerden komen beschikbaar voor de arbeidsmarkt en zullen dus op zoek gaan naar een baan. Van de gediplomeerde Specialisten decoratie en restauratie (niveau 4) stroomt 34 procent door binnen het onderwijs. Van de afgestudeerde calculator/onderhoudsspecialisten op niveau 4 stroomt bijna de helft van de leerlingen door binnen het onderwijs (48%, hbo), gevolgd door 46 procent van de kleur- en interieuradviseurs dat een diploma haalt en 44 procent van de projectleiders. Van de uitstromen ondernemer en uitvoerder stroomt een veel kleiner gedeelte door naar het hbo, namelijk respectievelijk 7 en 4 procent. 57 Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) hebben op basis van historische cijfers per opleiding bekeken welk percentage van de afgestudeerden dat beschikbaar komt voor de arbeidsmarkt een baan heeft van meer dan 12 uur per week in het jaar na afstuderen. 54 Antwoord voor bedrijven.nl, Afdrachtvermindering loonbelasting onderwijs verdwijnt 55 SBB, Doelmatigheidsrapportage 2014 sector Afbouw, hout en onderhoud, SBB, Doelmatigheidsrapportage 2014 sector Afbouw, hout en onderhoud, Idem. OO bladzijde 22 datum:

22 Volgens het ROA heeft 100% van deze gediplomeerden assistent schilder meer dan 12 uur werk en op niveau na het behalen van een diploma. Voor lakspuiters (niveau 2) geldt: 88% heeft werk (+12 uur) na afstuderen volgens het CBS. Voor vakkracht lakspuiters (niveau 3) geldt dat 92% meer dan 12 uur werk heeft een jaar na het behalen van een diploma (CBS). Van de schilders (niveau 2) heeft 89% werk (+12 uur) volgens het CBS, 96% volgens het ROA en 88% heeft ook werk op niveau volgens ROA. Voor gezel schilders (niveau 3) heeft 95% werk (CBS) en volgens het ROA zelfs 100%. Volgens het ROA is hiervan 39% werk op niveau. Van de leerlingen die een opleiding MIKA (niveau 4) hebben gevolgd zijn verschillen waarneembaar tussen de uitstromen. Van de afgestudeerde uitvoerders heeft 97% tot 100% werk na afstuderen (respectievelijk CBS en ROA). Hiervan is 31% werk op niveau. Van de ondernemers heeft 100% werk volgens ROA (73% volgens CBS) waarvan 59% werk op niveau. Van de kleur- en interieuradviseurs heeft 60% werk in het jaar na afstuderen volgens CBS (bijna de helft van de afgestudeerden van deze uitstroom stroomt door binnen het onderwijs). Van de opleiding specialist schilderen (niveau 4) heeft volgens het CBS 100% van de specialist interieur en decoratie werk in het jaar na het behalen van het diploma. Van de specialist decoratie en restauratie is dit aandeel 63%. 58 Omdat het gaat om historische gegevens geeft dit puur een indicatie van de kans op werk na afstuderen. Niet over alle kwalificaties en uitstromen zijn gegevens bekend, maar de bekende percentages binnen de sectoren Afbouw en Schilderen en Onderhoud liggen over het algemeen vrij hoog. Dit sluit aan bij de reeds bekende trend dat veel van de bbl-leerlingen na afstuderen aan de slag kunnen blijven bij het bedrijf waar ze hun opleiding hebben genoten. In hoeverre de crisis de bekende percentages negatief zal beïnvloeden is de vraag. Op korte termijn zijn de vooruitzichten voor gediplomeerde leerlingen in de sector Schilderen en Onderhoud minder gunstig dan op lange termijn. Vooruitzichten In 2014 zal de werkgelegenheid in de sector Schilderen en Onderhoud naar verwachting niet groeien. Bovendien loopt de werkgelegenheid achter op de economische groei, en zal deze dus naar verwachting pas vanaf 2015 uit het dal klimmen. Enkele jaren geleden bestond er in de sector een groot tekort aan gekwalificeerd personeel. Nu is dat tekort door de economische recessie opgelost. Dat betekent dat leerlingen in sommige gevallen moeite kunnen hebben om in de sector te blijven werken. Aan de andere kant volgt een kleine meerderheid van de leerlingen nog steeds een bblopleiding. Dat betekent dat deze leerlingen al werkzaam zijn in een bedrijf. De ervaring van Savantis is dat het grootste gedeelte van de leerlingen na afronding van hun bbl-opleiding kan blijven werken bij hun werkgever. Wel worden steeds vaker tijdelijke contracten aangeboden. Dit betekent dat gediplomeerde leerlingen na afloop van hun contract soms eerst tijdelijk werk doen, bij het opleidingsbedrijf of bijvoorbeeld als uitzendkracht. Bijna een vijfde deel van de bedrijven in de sector die hebben meegedaan met het onderzoek van Savantis verwacht op langere termijn met meer leerlingen te werken en 60 procent verwacht dat het 58 SBB, Doelmatigheidsrapportage 2014 sector Afbouw, hout en onderhoud, OO bladzijde 23 datum:

23 aantal gelijk blijft. Veel respondenten verwachten meer leerlingen aan te nemen als gevolg van het aantrekken van de markt op termijn waardoor er meer werk zal zijn. 59 Voor de periode vanaf 2015 zijn de vooruitzichten gunstiger. Door de grote toekomstige vervangingsvraag als gevolg van de vergrijzing en het aantrekken van de productie in combinatie met de lage instroom van leerlingen in de schildersopleidingen is de verwachting van het UWV dat er na de crisis veel vraag ontstaat naar vakbekwaam personeel. Dat betekent dat het voor de sector niet alleen belangrijk is om te overleven, maar ook vakbekwaam personeel vast te houden en de instroom in de schildersopleidingen op peil te houden Onderzoek Savantis in opdracht van de sociale partners Schilderen. Onderzoeksrapportage arbeidsmarkt en opleidingsmogelijkheden Schilderen en Onderhoud, UWV, Sectorbeschrijving bouwnijverheid, 12 april OO bladzijde 24 datum: