Workshop. Streven naar een authentieke beleving van de bezoeker

Transcriptie

1 Workshop, zakelijk leider en afdelingsverantwoordelijke publiekswerking van het, kijken met een kritische blik naar de toeters en bellen van de beleveniseconomie. Het biedt een alternatieve benadering. Alle audioguides ten spijt, heeft het een totaalvisie op de beleving van de bezoeker, vanuit de mens als creatief wezen. Het museum wil een ontmoetingsplaats zijn: een open huis voor kunst, kunstenaars en voor alle mensen, met het museum als bemiddelaar. Streven naar een authentieke beleving van de bezoeker Kunst is mooi. Kunst is uniek. Kunst is origineel. Kunst is buitengewoon. Kunst is goed gemaakt. Kunst is de aller-individueelste uitdrukking van de aller-individueelste gevoelens van de kunstenaar. Kunst is waardevol. Kunst is complex, kan verontrusten. Kunst is blijkbaar omgeven door veel clichés, maar niemand slaagt erin om precies te verwoorden wat kunst is. We hebben echter wel allemaal een idee van wat kunst voor ons zou moeten zijn. Op de vraag naar wat kunst is, zal echter nooit een bevredigend antwoord komen. Kunst is te veel, te veranderlijk en te overweldigend om in één hokje te vangen. Kunst is ook voor iedereen anders: beauty is in the eye of the beholder, smaken verschillen, we geven allemaal onze eigen betekenis aan wat we zien. De museumbezoeker Vanuit deze visie kan kunst bij de museumbezoeker vragen oproepen, communicatie opwekken en een ontmoeting tot stand brengen tussen belevingswerelden die niet voor de hand liggen. Het vertrekt dan ook telkens vanuit de vraag: Wat kan hedendaagse kunst voor jou betekenen?. Een opstelling die nadrukkelijk wijst op het feit dat het museum in gesprek wil gaan met zijn bezoekers, de gebruikers van het museum. Iedere museumbezoeker geeft zelf betekenis aan een kunstwerk, ongeacht of die betekenis uiteindelijk gelijkenis vertoont met die van iemand anders. Het is in ons eigen kijken naar, in ons eigen bevragen van, in ons eigen gesprek met kunst dat we Streven naar een authentieke beleving van de bezoeker 1/6

2 betekenis construeren. Het is vanuit onze eigen achtergrond en ervaring, vanuit onze eigen kennis en verwachtingen, vanuit onze eigen oordelen en vooroordelen dat die betekenis vorm krijgt. Met de visuele en andere indrukken die het kunstwerk ons levert, met de informatie die ons ter beschikking wordt gesteld door bijvoorbeeld het museum, met de ideeën en meningen van andere bezoekers met wie we van gedachten wisselen, daarmee gaan we elk individueel aan de slag om onze eigen betekenis te genereren. Een kunstwerk spreekt in beeldentaal. Op basis van wat hij ziet de voorstelling, de kleuren en vormen, de materialen en technieken, de werking in de ruimte enzovoort kan de toeschouwer tot zinvolle conclusies over het kunstwerk komen. Elke mening, elke betekenis is waardevol: voor iedere bezoeker is de eigen interpretatie betekenisvol en belangrijk. De bezoeker hoeft daarbij niet noodzakelijk te beschikken over specifieke kennis over kunst (zoals kunstgeschiedenis, stijlen, de precieze werking van een bepaalde techniek) of over de kunstenaar (zoals zijn oeuvre, zijn evolutie, zijn verhaal); goed kunnen kijken en associëren brengt je een heel eind op weg. Afdeling Publiekswerking Bovenstaand betoog kan de indruk wekken dat kunst voor zich spreekt. Toch gaat dit idee niet op voor de afdeling publiekswerking in het. De interpretaties van mensen die toegang hebben tot de context van het kunstwerk (en die we kunnen terugvinden in allerhande teksten: muurteksten, catalogusteksten, folderteksten enzovoort) kunnen immers wel een meerwaarde vormen voor de interpretatie van de museumbezoeker: andere informatie dan diegenen die we van het kunstobject zelf kunnen aflezen zoals de titel, de bedoelingen van de kunstenaar, de omgeving waarin het werk is ontstaan, de plaats in de traditie kan elementen aanleveren die een nieuw licht op de zaak werpen. Het kan er dan op lijken alsof de betekenis van een kunstwerk eigenlijk al helemaal buiten de museumbezoeker om vastligt dit kunstwerk betekent zus, de kunstenaar bedoelde daarmee zo en op die manier moeten we het geheel bekijken maar toch Streven naar een authentieke beleving van de bezoeker 2/6

3 moeten we steeds voor onszelf nog uitmaken welke betekenis die betekenis voor ons persoonlijk heeft. Bemiddelen betekent tussenbeide komen om een overeenkomst tot stand te brengen waarbij deze tussenkomst tot een verzoening leidt. (Van Dale Groot Woordenboek der Nederlandse taal) De begeleiding spitst zich in de eerste plaats toe op de bemiddeling tussen de bezoeker en het kunstwerk. Om het contact tussen toeschouwer en kunstwerk te laten uitgroeien tot een betekenisvolle en geslaagde ervaring worden verschillende instrumenten aangeboden: van folder over museumspel tot rondleiding, voor ervaren en onervaren bezoekers, voor wie veel wil weten en voor wie aan een paar woorden genoeg heeft, voor individuele bezoekers en groepen, voor jong en oud, voor in de vrije tijd en voor het onderwijs enzovoort. Daarbij is het belangrijk om beide gesprekspartners op een correcte manier te benaderen en hen de bemiddeling te bieden die ze nodig hebben. Bemiddeling slaat op die manier de brug tussen kunstwerk en publiek, probeert barrières op te ruimen en deuren te openen. Bemiddeling wil stimuleren maar niet manipuleren. Het is niet de bedoeling om bijvoorbeeld het publiek te hersenspoelen of het kunstwerk te verantwoorden en evenmin kan bemiddeling van een scepticus een cultuurliefhebber maken of van een minder geslaagde/gesmaakte cultuuruiting een succes. Audioguides bijvoorbeeld vernauwen heel snel het ervaren en het interpreteren van een kunstwerk en sluiten het contact met andere bezoekers uit. Het kiest niet voor een specifiek doelgroepgerichte aanpak. De ruimte die wordt gecreëerd en de bemiddeling die wordt aangeboden is niet gekoppeld aan een specifieke groep bezoekers of leeftijd. Ook meer praktische aspecten, zoals onthaal, bezoekerscomfort en bewegwijzering, kunnen door de afdeling publiekswerking worden gecoördineerd tot een samenhangend geheel waarin de verschillende componenten elkaar versterken. Dat alles samen draagt er toe bij dat de bezoeker een aangename totaalervaring beleeft die het bezoek het contact met het kunstwerk tot een succes maakt. Door Streven naar een authentieke beleving van de bezoeker 3/6

4 zorg te besteden aan de begeleiding vooraf, tijdens en nadien, zal de kwaliteit van de kunstbeleving verbeteren. Het museum De bemiddeling moet in de praktijk worden gebracht binnen een overkoepelende visie die moet passen binnen het algemene beleid van het huis. Omgekeerd geldt ook dat alle medewerkers van het museum rekening moeten houden met het publiek. Als dat niet het geval is, kan de bemiddeling, hoe kwaliteitsvol ze op zich ook is, verworden tot een doekje voor het bloeden. Het hele huis moet zich inleven in het publiek en niet de pretentie hebben dat alles voor zich spreekt. Het is belangrijk om naar elkaar te luisteren om tot een goed resultaat te komen voor de drie partijen: product, publiek, huis. Binnen deze visie omschrijft het zichzelf als een ontmoetingsplek. Hierbij zijn 3 elementen bepaald die de eigenheid van de werking uitmaken : - Een kritisch huis dat durft te denken, en dat een alternatief wil bieden voor allerhande vormen van populisme. Het museum propageert kritische zin, met aanstekelijke nieuwsgierigheid. Het gelooft in een integrale benadering van de mens en niet in een gestuurde functionaliteit. Emancipatie van het totale zijn (voelen en denken) in tegenstelling tot een voorgekauwde realiteit. (zie ook onze huidige tentoonstelling: De orde der dingen waar aangetoond wordt hoe de media de beleving van de wereld dicteren op basis van stereotype beelden). - Een open huis voor kunst en kunstenaars en voor alle mensen, een ontmoetingsplaats waar gerapporteerd wordt over beeldende kunst en beeldcultuur, met het museum als bemiddelaar, ook uitgedrukt in de infrastructuur en in een aangename en aantrekkelijke atmosfeer - Een integraal beeldcultureel huis dat een coherent beeld ambieert over een integraal veld van beeldcultureel denken waarin de inbreng duidelijk is van tradities als beeldende kunst of film en van specifieke vraagstellingen als nadenken over media of over maatschappelijke verhoudingen De brede omgeving van kunst [inclusief het museum] kan als een stimulerende context voor allerlei experimenten in onderricht en lering functioneren. Leren dat Streven naar een authentieke beleving van de bezoeker 4/6

5 in het Engels als teaching en learning vertaald kan worden is een levenslang en levensbreed proces dat zich niet tot de formele grenzen van het pedagogische instituut mag beperken. De wereld van de kunst is zeker een bevoorrechte plek waar dit proces maximaal kan gedijen. Het kunstwerk, de kunstenaar, de kunstplek, de kunst in het algemeen, kunnen ons heel wat leren niet in het minst hoe we onze houding tot een steeds ondoorzichtiger wordende, door technologie en bureaucratie bestierde sociale werkelijkheid anders kunnen leren verbeelden. Maar ook hoe we, in deze door marktdenken en reactionaire politiek verlamde tijden, eenvoudigweg anders kunnen leren kijken, denken en reageren. Praktische gegevens: (Museum van Hedendaagse kunst Antwerpen) Leuvenstraat Antwerpen +32 (0)3/ Wie is Luc Delrue? Luc Delrue is reeds 25 jaar actief in de culturele sector, waaronder 14 jaar met eindverantwoordelijkheid. Hij is Master in de communicatiewetenschappen en behaalde in 2007 een Executive Master of Business and Administration (EMBA) aan de Universiteit Antwerpen. Luc Delrue neemt diverse beheers- en beleidsfuncties waar, waaronder het voorzitterschap van de Verenigde Organisaties Beeldkunst (VOBK), de belangenbehartiger van de Beeldende Kunst en Audio Visuele organisaties en de musea. Via diverse organisaties en werkgroepen heeft hij sedert jaren inpakt op de ontwikkeling van het cultureel overheidsbeleid. Hij werkte van 1991 tot 1999 in de Stichting voor Kunstpromotie (Brussel) waarvan de laatste 6 jaar als directeur. Hij zette zich in voor het bouwen van bruggen tussen cultuur en economie en het motiveren van bedrijven om te investeren in de culturele Streven naar een authentieke beleving van de bezoeker 5/6

6 sector. In januari 2000 werd hij algemeen coördinator van Anno 02 (Kortrijk). Anno 2 had als missie: zuidelijk West-Vlaanderen op de culturele kaart plaatsen i.s.m. 15 plaatselijke gemeenten (centrumsteden: Kortrijk & Roeselare). Op dit moment is Luc Delrue zakelijk leider van het (Museum Hedendaagse Kunst Antwerpen). Hij start in januari 2009 met een nieuwe opdracht en wordt intendant van het nieuwe stedelijke museum M van Leuven. Contact: luc.delrue@muhka.be Wie is Peggy Saey? Peggy Saey is afdelingsverantwoordelijke publiekswerking van het Museum van Hedendaagse Kunst in Antwerpen (). Zij is zowel praktisch als theoretisch opgeleid binnen het onderwijs: eerst als kleuterleidster en vervolgens als onderwijskundige. Na haar studies begon Peggy Saey aan een lang parcours in het : eerst als stagiair op de toenmalige educatieve dienst, vervolgens als gids en stafmedewerker en sinds 2006 als afdelingsverantwoordelijke. Met een hoofd én hart voor het onderwijs én de kunsten is ze binnen het museum vooral bezig met de ontwikkeling van bemiddelingsmethodieken en -instrumenten voor het onderwijs en andere individuele museumbezoekers. Het runnen van de afdeling en het coachen van de publieksmedewerkers zijn door het jarenlange parcours een vanzelfsprekendheid geworden. Daarnaast is ze nog werkzaam als docent van het trainingsvak Begeleiden van artistieke werkvormen op de Karel de Grote Hogeschool, departement SCW/KUCU. Peggy Saey is actief in het werkveld als: ondervoorzitter van KUNSTWERK(t), bestuurslid Forum voor Amateurkunsten, bestuurslid van MOOSS, lid van Commissie Kunsteducatie, Koepel Publiekswerking van de Antwerpse Musea en diverse expertengroepen. Contact: Afdeling Publiekswerking Peggy Saey + 32 (0)3/ peggy.saey@muhka.be Streven naar een authentieke beleving van de bezoeker 6/6