Concept Werkdocument Horecabeleidsplan Gemeente Eindhoven

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Concept Werkdocument Horecabeleidsplan Gemeente Eindhoven"

Transcriptie

1 A gemeente Eindhoven Concept Werkdocument Horecaeleidsplan Gemeente Eindhoven Kennis maken met een gastvrije stad Oktoer 2013 mka/sc CONCEPT

2 Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Datum Oktoer 2013 CONCEPT gemeente Eindhoven

3 oktorer 2013 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 3 Inleiding 5 1 Het elang van horeca voor Eindhoven Waar Eindhoven van is Economische elangen van horeca Sociaal maatschappelijke elangen van horeca 10 2 Analyse en Ontwikkelingen van eleid, vraag en aanod Doelstelling Horecaeleidsplan Deelevaluatie openingstijden Wat is er geeurd sinds Nieuwe Drank- en Horecawet Trends & ontwikkelingen Sterkten Zwakten Kansen Bedreigingen Vraag, aanod en confrontatie Eindhoven Model Knelpunten Veel verschillen in de stad Nog te weinig actieve rol aan de aanodzijde Exploitatietijden zijn (op momenten) nog te knellend Onvoldoende ruimte voor experimenten 25 3 Visie en amities op hoofdlijnen Uitgangspunten voor horecaeleid Visie op hoofdlijnen voor horecaeleid Sturingsinstrumenten Type horeca en type ontwikkeling 30 4 Oplossing specifieke knelpunten Visie naar deelgeieden Actieve(re) rol overheid Voorstel openingstijden Eindhoven Onderzoek en conclusies openingstijden Veranderende openingstijden Tijdelijke horeca 36 gemeente Eindhoven 3

4 Bijlagen 40 1 Nieuwe Drank- en Horecawet Doelstellingen nieuwe DHW Belangrijkste wijzigingen nieuwe DHW 41 2 Concept uitvoeringsprogramma naar deelgeieden Terrassen algemeen Stationsplein en Dommelstraat Markt Stratumseind en omgeving Stratumseind Smalle Haven / Catharinaplein Kerkstraat De Bergen Grote Berg Kleine Berg Bergstraat Wilhelminaplein - Willemstraat Overig De Bergen Overig Eindhoven Centrum Kernwinkelgeied Binnenring Stadhuisplein Stratumsedijk Nieuwe geieden Eindhoven Centrum Terrein Fens Emmasingelkwadrant / Viktoriakwartier Stationsgeied Strijp S Radiaalwegen Woonwijken Woongeieden Winkelcentra/-geieden Parken Sportconcentratiegeieden Scholen Culturele instellingen Sportverenigingen Werklocaties Bedrijventerreinen algemeen Bedrijventerrein De Hurk High Tech Campus Eindhoven Bedrijventerrein Eindhoven Airport Bedrijvenpark Flight Forum Nieuw te ontwikkelen werklocaties Broedplaatsen 61 CONCEPT 4 gemeente Eindhoven

5 Inleiding De horeca is een afspiegeling van de maatschappij, zo luidt een stelling. Dit zou verklaren waarom het uitgaansleven tussen landen, en zelfs steden, zo verschilt. In onze vrije markteconomie, epaalt de horecavraag in grote mate het aanod en eïnvloedt het horecaaanod weer de vraag. Iedere stad heeft daardoor op uitgaansgeied als het ware een eigen DNA-profiel. Een zeer zichtaar en zelfs eeldepalend profiel, waarmee een stad zich kan profileren. Een profiel wat echter ook kan afwijken van hoe een stad zich zou willen profileren. In 2004 is door de gemeenteraad het horecaeleidsplan Kwaliteit door differentiatie vastgesteld. Bij de vaststelling van dit plan is afgesproken dat dit op termijn geëvalueerd zou worden. Bij een tussen evaluatie is door de gemeenteraad een raadswerkgroep ingesteld. Bij haar werkzaamheden kwam de raadswerkgroep tot de conclusie dat het horecaeleid door het ontreken van duidelijke doelstellingen niet goed evalueeraar was. Het eleid en ook de evaluatie richtten zich op het toepassen van instrumenten, zonder dat helder was waar de instrumenten precies aan moesten ijdragen. Waar innen de raad naar mening van de werkgroep ehoefte aan is, is een duidelijke proleemidentificatie van het eleidsveld horeca. Welke thema s zouden in het horecaeleid aan de orde moeten komen, wat zijn daarin de hete hangijzers en hoe is het eleid meetaar te maken? Hieruit zijn de thema s veiligheid, leefaarheid, gezondheid, levendigheid en ondernemersklimaat naar voren gekomen. 21 juli 2009 heeft de raad van de gemeente Eindhoven de nota Horecaeleid - Visie op Hoofdlijnen vastgesteld. Hierin is uitgesproken wat het elang is van horeca in Eindhoven. In deze nota wordt dit uitgewerkt in doelstellingen en pas dan is duidelijk welke instrumenten moeten worden toegepast en welke acties moeten worden ondernomen. Onder horeca wordt in dit Horecaeleidsplan verstaan: Bedrijfsmatige exploitaties met, voor puliek toegankelijke, ruimten die zijn estemd voor het verstrekken van dranken, spijzen en / of logies. Het uitoefenen van deze functies, die ter plaatse dienen te worden uitgeoefend, gaan gepaard met dienstverlening. Het gaat hierij om inrichtingen die ehoren tot de café-,cafetaria-, restaurant-, hotel- en aanverwante edrijven. De hotelsector komt ook in een separate nota aan de orde. Dit vanwege een aantal specifieke aspecten in vergelijking met de andere horeca. Hotels zijn namelijk directer etrokken ij het reguliere edrijfs- en zakenleven in Brainport Eindhoven. Ook vormen hotels elangrijke elementen in prioritaire geiedsontwikkelingen (soms zelfs drager) en spelen ze een elangrijke rol in de levendigheid en leefaarheid van hun omgeving (24 uursedrijf). Daarnaast zijn het meestal ook grote volumes en daarmee ruimtelijk zeer relevant. CONCEPT gemeente Eindhoven 5

6 Ander eleidsveld wat veel met horeca(-activiteiten) te maken heeft, zijn de evenementen. Een aantal evenementenlocaties in de stad overlappen, zijn gelijk aan of grenzen aan horecaconcentraties in de stad. Voor deze locaties wordt voor met name ondernemers en omwonenden duidelijk wat ze op het geied van evenementen kunnen verwachten. Per locatie wordt aangegeven hoeveel voor de omgeving elastende en niet elastende evenementen georganiseerd kunnen worden en wat de inhoud van die evenementen is (muziek, sport, cultuur, etc.). CONCEPT 6 gemeente Eindhoven

7 1 Het elang van horeca voor Eindhoven 1.1 Waar Eindhoven van is Om Eindhoven te kunnen waarderen, moet je egrijpen wat deze stad ijzonder maakt. Eindhoven heeft een optimale DNA samenstelling van mentaliteit, amitie, innovatieve kracht, samenwerking en productie. Door haar DNA is Eindhoven het industriële en innovatieve hart van Nederland en ovendien, door deze kwaliteiten, uitgeroepen tot slimste regio van de wereld De ontwikkelingsstadia van Eindhoven De stad verandert in rap tempo en eigenlijk is dat in Eindhoven geen nieuws. Deze stad is al vaker van gedaante veranderd en heeft al diverse grote transformaties doorgemaakt. Deze vonden altijd plaats in tijden van economische ontwikkeling. De stad waarin we op dit moment leven, is als het ware een optelsom van al deze veranderingen die door elkaar heen het huidige (stadseeld van) Eindhoven epalen. De ontwikkelingsstadia van Eindhoven vatten we als volgt samen: De middeleeuwse marktstad In de middeleeuwen vormde het marktprincipe de economische kracht voor het ontstaan van Eindhoven als een stadje met een markt, ereikaar voor het ommeland via de lintwegen. De industriestad De eerstvolgende grote verandering vindt plaats onder invloed van de toenemende industrialisatie in de 19e eeuw. Eindhoven als industriestad komt tot loei met de aanleg van het Eindhovens Kanaal en de spoorwegen. Company town Met de komst van Philips ontwikkelt Eindhoven zich meer en meer tot een company town. Er worden nieuwe farieken geouwd. Woningen, parken en sociaal-maatschappelijke geouwen worden veelal door nieuwe, groene stadslanen (o.a. Kastanjelaan, de Frederiklaan, de Parklaan) verspreid over ijna de gehele stad, met elkaar veronden. De Wederopouwstad Het eeld van Eindhoven als moderne wederopouwstad is te zien in de vele naoorlogse geouwen in het centrum zoals aan de Demer, het station, het postkantoor, de Bijenkorf en de Piazza. De estaande stad Sinds de vestiging van Philips heen Eindhoven en de omliggende regio op alle fronten een ook voor Nederland ongekende groei doorgemaakt. Stad en regio heen zich ontwikkeld tot een krachtig industrieel cluster. In de decennia daarna is Eindhoven getransformeerd van industriestad naar kennisgeoriënteerde regio. Het is deze optelsom, deze gelaagdheid van de vestingstad, de industriestad, de company town en de moderne stad die Eindhoven vooral in haar centrum een voor Nederland unieke dimensie geeft. CONCEPT gemeente Eindhoven 7

8 In het Coalitieakkoord Werken aan morgen verwoorden de Eindhovense coalitiepartners het voorgaande als volgt: Eindhoven is een dynamische (werk)stad: modern, snel en internationaal. Een stad waarin niet zo lang geleden het geld werd verdiend in de nog aanwezige farieksgeouwen op Strijp, die zich in rap tempo ontwikkelt naar een stad waarin de wereld van morgen wordt edacht en ontworpen. Samen met ondernemende edrijven, groot en klein, en samen met kennisinstellingen. De Brainport-regio is de tweede economie van Nederland. De Brainport regio Aan de gelaagde stad die Eindhoven is, voegt de recente ontwikkeling in het licht van Brainport een nieuwe laag met ouwstenen toe. De stad is niet los te zien van haar ommeland en is onlosmakelijk veronden met de regio Zuidoost-Braant. Deze regio geldt innen Europa als een van de meest toonaangevende kennis- en innovatieregio s en is met de aanduiding Brainport al in 2004 door het kainet aangewezen als sleutelgeied voor de nationale economie. De regio onderscheidt zich door een hoge mate van research en development in cominatie met industriële en hoogtechnologische edrijvigheid. De potentie en amities van deze kennisregio is in 2010 door de nationale overheid onderstreept in het visiedocument Brainport 2020 waaraan een uitvoeringsprogramma is gekoppeld. In deze visie is vastgelegd dat Brainport in 2020 van alle innovatieve regio s ehoort tot de top 3 van Europa en de top 10 van de wereld. Eindhoven heeft met de Brainport-regio de omvang en kritische massa aan edrijvigheid (zowel aan de asis als hoog technologisch) om mee te doen in een uitermate concurrerende mondiale markt. De Brainport wil, tegen de stroom in, lijven groeien door in te zetten op innovatie, talent en ondernemerschap. De kracht van de Brainport zit hem er juist in dat de versterking van zowel de asis (o.a. de hotelmarkt, horeca en leisurevoorzieningen) als de top (zgn. stuwende edrijven) door de triple helix-partijen gezamenlijk wordt gedaan en dat zowel het creatieve als het exacte (de linker en rechter hersenhelft) op hoog niveau ontwikkeld is. Een positieve eleving van de stad Een van de elangrijkste voorwaarden om edrijvigheid te stimuleren, is de zorg voor een positieve eleving van de stad. Eindhoven moet aantrekkelijk zijn om er te komen, te verlijven en te wonen. Dat wordt voor een elangrijk deel epaald door de aantrekkelijkheid van de voorzieningenstructuur in de stad. Het gaat daarij onder andere om economische functies zoals winkels, horeca en hotels. Daarnaast etreft het zachtere factoren zoals cultuur, sport, vrije tijd, evenementen, groen, woonomgeving. Uit (inter)nationale studies lijkt dat een loeiend cultuurklimaat in een stad sterk ijdraagt aan het economisch succes van die stad. Cultuur maakt een elangrijk onderdeel uit van het pakket van vestigingsfactoren voor edrijven, maar zeker ook voor (nieuwe) kenniswerkers. Cultuur is daarij ook nauw veronden met horeca. Het gaat de ezoeker niet alleen om de voorstelling zelf, maar steeds meer om het totaalpakket. Horeca is een wezenlijk onderdeel van een avondje cultuur. Vooraf uit eten, drankje voor en na de voorstelling, after-party. Wellicht lijven logeren in de stad waar men een voorstelling ezoekt. Cultuur wordt steeds meer CONCEPT 8 gemeente Eindhoven

9 aangeoden als onderdeel van een arrangement. Een prettige, originele en toegewijde horeca is een voorwaarde voor een positieve cultuurelevening. Het pallet van uitgaansgelegenheden, café s, restaurants en hotels weerspiegelt de mentaliteit van een stad. Daar waar het ijvooreeld in Den Bosch gaat om een meer klassieke eleving van horeca zou dat in Eindhoven gedurfder, frisser en innovatiever moeten zijn. De citymarketing strategie van Eindhoven draait om de kernkwaliteiten van de stad: innovatie (kennis), technologie, design, het zoeken naar nieuwe concepten via proeftuinen. Horeca, als onderdeel van een reed hospitality pakket, straalt die kwaliteiten uit. Het samenspel epaalt uiteindelijk hoe een stad wordt eleefd door zijn geruikers; waar Eindhoven van is. Bij het inden van mensen en edrijven aan de stad, heen in de loop der jaren de zachte vestigingsfactoren over het algemeen terrein gewonnen ten opzichte van de harde factoren. Eindhoven wil vooral mensen aantrekken die enerzijds economische potentie heen, maar anderzijds ook voor reuring in de stad zorgen. Het gaat daarij in elangrijke mate om studenten en kenniswerkers (talent moet immers in Eindhoven willen wonen), en dan ij voorkeur jonge mensen met een internationale oriëntatie ( uran culture ). Dit laatste is al ontegenzeggelijk het geval en samen met de al (langer of korter) gevestigde partijen in de stad zorgt dit voor een toenemende energie. Energie die ruimte zoekt, vraagt en claimt. Waarij ruimte in fysieke zin een onderdeel is in het faciliteren. 1.2 Economische elangen van horeca Horeca is een economische sector van elang Met meer dan werkzame personen is de horeca een werkgever van elang. Dit is ca. 4% van het totaal aantal werkzame personen in Eindhoven. Gezamenlijk zetten de ruim 600 horecaedrijven in Eindhoven jaarlijks gemiddeld zo n 200 miljoen om. Uiteraard is op deze omzet een multiplier van toepassing omdat horecaedrijven nogal wat lokale en regionale leveranciers heen. Horeca is een puliekstrekker sec Naast het uitgereide winkelaanod (15 miljoen ezoeken per jaar tijdens winkelopeningstijden in de innenstad), culturele en sportieve evenementen en instellingen is ook de horeca een trekker op zich. Tienduizenden mensen ezoeken in het weekend Eindhoven voor het horeca-aanod. Goede uitgaansgelegenheden en herkenare horecageieden fungeren daarij als puliekstrekker. Horeca is eeldepalend voor Quality of Life Brainport Eindhoven De gemeente Eindhoven wil dat de stad zich verder ontwikkelt als een passend centrum voor de Brainport Eindhoven. Hierinnen streven we naar een leef- en werkomgeving die faciliteert en stimuleert (wonen, cultuur, ereikaarheid, etc.). Een omgeving die in staat is om (jonge) mensen uit innen- en uitenland aan de regio te inden. Quality of life is een elangrijke concurrentiefactor in een kenniseconomie. De horeca speelt hierin een elangrijke rol en is zelfs eeldepalend. CONCEPT gemeente Eindhoven 9

10 Als de horeca de afspiegeling van de maatschappij is, heeft Eindhoven duidelijk een proleem volgens city marketeers. Creativiteit, innovatie, design, techniek, licht, kennis etc. zijn niet de kernwaarden die men ook als etiket op de horeca van Eindhoven zou plakken. Deels verklaaraar door de dominantie van het Stratumseind (asoluut en in de eeldvorming) en deels door relatief snelle veranderingen die Eindhoven doormaakt. De consumenten(voorkeuren) in Eindhoven veranderen daardoor ook. 1.3 Sociaal maatschappelijke elangen van horeca Horeca is er ook voor nieuwe en veranderende consumenten in Eindhoven De ontwikkeling van de Eindhovense horeca is afhankelijk van particulier initiatief. Het horeca-aanod wordt dan ook mede epaald door de vraag van de consument. En deze consument lijft in Brainport Eindhoven veranderen. De ewoners, geruikers, ezoekers en gasten van de stad veranderen. En daarmee dus ook de ehoeftes, interesses, het koop- en vrijetijdsgedrag. Steeds mee ezoekers met een totaal ander referentiekader zullen voor langere of kortere tijd Eindhoven ezoeken. Dit moet uiteraard gevolgen heen voor het aanod. De horeca in Eindhoven moet aantrekkelijk lijven voor de (veranderende) geruikers. De horeca moet ook aantrekkelijker worden om die (andere) geruikers te trekken. Horeca is onmisaar in Eindhoven Studentenstad Eindhoven wil zich op eigen wijze profileren als studentenstad. Dit profiel moet helpen om Eindhoven van haar relatief zwakke imago als studentenstad af te laten komen en te stoppen met zichzelf steeds te prolematiseren. Drie punten zijn in deze elangrijk: er moeten zich meer studenten in Eindhoven vestigen, er moeten meer studenten actief zijn innen de stad en Eindhoven moet zich krachtiger als studentenstad profileren. Dat de horeca in de stad een elangrijk rol speelt ij de profilering als studentenstad, staat uiten kijf. Horeca is een ontmoetingsplek in de creatieve en innovatieve kennisstad De horeca is ook van elang als ontmoetingsplek voor sectoren waarin uitwisseling van ideeën, discussies, meningsverschillen etc. tussen collega s onderling, éénpitters, met klanten en meer essentieel is. Dit geld zeker voor de creatieve industrie. Recente studies (o.a. Creative Cities: The Warhol Economy, Elizaeth Currid) tonen dit duidelijk aan. Een van de asisvoorwaarden waar een stad over dient te eschikken, leek uit haar onderzoek, is een ruisend nachtleven. Creatief en je niet van 9 tot 5, sterker nog: Je doet minstens zoveel zaken uiten kantooruren, aldus Elizaeth Currid. Horeca is ondersteunend aan de culturele amities van Eindhoven De horeca vervult een elangrijke ondersteunende rol voor voorzieningen als theaters, musea, winkels, evenementen, kantoren, etc. De programmering van de culturele instellingen trekt puliek naar de stad die een cominatie moeten kunnen maken met de horeca. Voor culturele instellingen en activiteiten in de stad, kunnen CONCEPT 10 gemeente Eindhoven

11 horeca-activiteiten meer dan ondersteunend zijn. Zeker waar het financieel rendement en exploitatie etreft. CONCEPT gemeente Eindhoven 11

12 2 Analyse en Ontwikkelingen van eleid, vraag en aanod 2.1 Doelstelling Horecaeleidsplan 2004 Het Horecaeleidsplan Kwaliteit door differentiatie vastgesteld door de raad van de Gemeente Eindhoven op 19 april 2004 had als doelstelling het verhogen van de kwaliteit van het horeca-aanod in de stad. Aanod heeft, volgens het Horecaeleidsplan uit 2004, kwaliteit als het voldoet aan een vraag en als het in staat is om in te spelen op veranderende trends en ontwikkelingen. Eindhoven-Centrum wordt in het Horecaeleidsplan 2004 aangemerkt als horecastimuleringsgeied vanwege: de toen estaande en toenemende oriëntatie op de innenstad; de toen al aanwezige en nodige (verkeers) infrastructuur; het toen estaande veiligheidseleid (o.a. kwaliteitskringenstructuur); de aanwezigheid van door de markt (h)erkende horecaconcentraties (deelgeieden) in het centrum van Eindhoven; Stratumseind Stationsplein en Dommelstraat Markt De Bergen het feit dat het centrum speerpunt van eleid was in de Stadsvisie 2010 (uitouw toeristisch-recreatieve sector en het leisure-pakket was hierin als programmadoelstelling geformuleerd). Kwaliteit door differentiatie 2004 Kwaliteit is het streven; zowel voor het aanod als voor de structuur waarinnen het aanod zich manifesteert. Een elangrijke kwaliteit van de Eindhovense horeca is de herkenaarheid van de clusters c.q. deelgeieden. Alle partijen (h)erkennen de verschillen tussen de deelgeieden. De differentiatie naar deelgeied is daarmee uitstekend. Een uitreiding van het horeca-aanod dient vernieuwend te zijn en de diversiteit van het aanod te verhogen. Dit geldt in eerste instantie voor Eindhoven maar ook voor het eigen cluster. Een uitreiding is vernieuwend als het.v. qua concept, thema, locatie of formule iets toevoegt. Ook innen deelgeieden zal het aanod zich differentiëren. In het ene deelgeied direct en in het andere deelgeied na verloop van tijd. Daar waar de druk het grootst is, zal het geied in eerste instantie vollopen met meer van hetzelfde, maar in een modernere setting. Daar waar de druk minder groot is en de menging met andere functies sterker, heeft de toename van horeca en de differentiatie daarinnen een meer natuurlijk verloop. CONCEPT 12 gemeente Eindhoven

13 2.2 Deelevaluatie openingstijden Op 19 april 2004 heeft de gemeenteraad het horecaeleidsplan vastgesteld. Onderdeel van dit esluit was een evaluatie 1 jaar na vaststelling van de nota. Tijdens de raadsehandeling werd echter een motie aangenomen met etrekking tot het terugrengen van de openingstijden voor de zgn. zachte horeca van 1 uur na sluiting van de harde horeca tot 1 uur voor sluiting van de harde horeca. Deze motie werd geëffectueerd met het vaststellen van een nieuwe APV (waarin de sluitingstijden worden geregeld) op 1 maart Daar dit een ingrijpende maatregel was, is de evaluatie uitgesteld tot 1 jaar na effectuering van de nieuwe openingstijden / sluitingstijden. ). Na deze evaluatie leek ook de discussie over de openingstijden de meest pregnante. Deze (deel)evaluatie heeft op 12 juni 2007 geleid tot het aanpassen van de openingstijden. De openingstijden van de zgn. natte en droge horeca zijn zo gelijkgeschakeld. 2.3 Wat is er geeurd sinds 2004 Het aantal horecaedrijven in Eindhoven is in de periode marginaal (+2%) toegenomen. Wel is de samenstelling van het aanod veranderd. Het aantal drankverstrekkers is afgenomen (-37) en het aantal maaltijdverstrekkers en zgn. fastservice edrijven is toegenomen. Duidelijk is ook de aanhoudende schaalvergroting. Overigens signaleren we dat in winkels ook steeds vaker horecaactiviteiten ontstaan. Dit wordt niet geregistreerd. Aantal edrijven Aantal m² Gemiddelde omvang Horecaedrijven Drankensector Fastservicesector Restaurantsector Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering De nota Kwaliteit door differentiatie ging uit van een zelfregulerend vermogen van de markt waarij de kwaliteit zou toenemen. Dit is niet overal het geval geweest. In de uitwerking naar deelgeieden gaan we hier verder op in. Overall is de doelstelling om meer kwaliteit te krijgen in het aanod en in de structuur waarinnen het aanod zich manifesteert, gehaald. Het aanod is in kwantiteit toegenomen en er zijn nieuwe locaties en concepten ontwikkeld die het totale aanod heen verruimd (vooreelden zijn Spijker Stratumseind, Usine Lichttoren, New York Café Dommelstraat, KB23 Kleine Berg, Allicht - Wilhelminaplein). De ruimte die in het horecaeleidsplan geoden is, is door de markt ingevuld. Hierij is door de markt veel geïnvesteerd. Niet alleen ij nieuwe edrijven. De Milieudienst geeft dan ook aan dat de toename van het aantal edrijven niet heeft geleid tot toename van het aantal (geluids)klachten. De nieuwe edrijven zijn immers allen zeer goed geïsoleerd. CONCEPT gemeente Eindhoven 13

14 2.4 Nieuwe Drank- en Horecawet Sinds 1 januari 2013 is de nieuwe Drank- en Horecawet (verder DHW) van kracht. Met de vernieuwde DHW wil het kainet: Alcoholgeruik onder jongeren terugdringen. Alcohol gerelateerde verstoring van de openare orde aanpakken. Bijdragen aan het verminderen van de administratieve lasten. In de ijlage worden de doelstellingen en de elangrijkste wijzigingen verder uitgewerkt. Op 9 april 2013 heeft de raad van de gemeente Eindhoven een nieuwe Drank- en horecaverordening Eindhoven vastgesteld. De meest relevant aspecten uit de verordening zijn: Er zijn eperkingen gesteld aan kortingsacties met alcoholhoudende drank in de horeca. Er is een maximaal kortingspercentage vastgesteld (prijs mag niet lager zijn dan 60% van de prijs die normaal gevraagd wordt), wat nog wel ruimte laat voor promotionele acties en aaniedingen, maar een acceptaele ondergrens creëert. Er is een onderscheid gemaakt tussen de verschillende typen paracommerciële rechtspersonen. Paracommerciële inrichtingen vervullen een elangrijke functie in onze samenleving. Deze functies variëren van sportief, recreatief, sociaal, cultureel, educatief en verzorgend tot levenseschouwelijke of godsdienstig. De eperking van de tijden waarop evenals de ijeenkomsten waarij- men alcoholhoudende drank mag schenken dient te zijn geaseerd op een ij de aard van de rechtspersoon passende afweging. In de verordening is dan ook rekening gehouden met de aard van de inrichting en de mate waarin er daadwerkelijk sprake is van oneerlijke mededinging of een mogelijke onwenselijke invloed op jeugdig alcoholgeruik. De in de verordening opgenomen schenktijden doen recht aan de door de Dranken Horecawet gestelde doelstellingen, erusten op draagvlak ij de instellingen en zijn handhaafaar. 2.5 Trends & ontwikkelingen Grote demografische (ontgroening, vergrijzing, veranderende huishoudensamenstelling), sociaal culturele, economische (recessie) en technologische (internet, social media) trends en ontwikkelingen zijn uiteraard van elang voor de horeca. De kunst is om lijvend in te spelen op de veranderende omgeving om de aantrekkelijkheid van de stad te orgen. In deze paragraaf zoomen we meer in op trends en ontwikkelingen waar we iets mee moeten en kunnen. De consument wil waar voor zijn/haar geld. De consument krijgt ook in hun horecagedrag steeds meer oog voor gezondheid. Hoe en de mate waarin varieert. Het uit zich in termen als verantwoord, met mate, iologisch, eerlijk, puur maar ook (mee)roken en gehoorschade. CONCEPT 14 gemeente Eindhoven

15 De consument wordt steeds minder eenduidig. Hij/zij danst (om in horecatermen te lijven) op steeds meer verschillende podia. De houdaarheidsdatum van concepten loopt terug. Ondernemers moeten sneller weer investeren in hun edrijf om voor de veeleisende consument interessant te lijven. Ondernemen in de horeca wordt steeds risicovoller waardoor ondernemers minder geneigd zijn om te experimenteren. Kopieergedrag wordt daarmee in de hand gewerkt. Steeds meer partijen ontplooien (ondersteunende) horeca-activiteiten waardoor nieuwe locaties en produkt-markt-cominaties ontstaan. Schaalvergroting en ketenvorming is een trend die zich door lijft zetten. Steeds meer consumenten vergaren en ezitten cultureel kapitaal. Het gemiddelde opleidingsniveau neemt toe. Lokale overheden worden steeds actiever in het enaderen van marktpartijen die het gewenste profiel van de stad of een epaald geied versterken. De Drank- en Horecawet is gewijzigd. Hoofddoel hiervan is het alcoholgeruik onder jongeren terug te dringen, verstoring van de openare orde te voorkomen en administratieve lasten te verminderen. 2.6 Sterkten Zwakten Kansen Bedreigingen Sterkten De horeca in het centrum van Eindhoven manifesteert zich in vier herkenare clusters met een eigen vorm en mentaliteit en epalen grotendeels het horecaaanod in het centrum: o De Markt (laagdrempelig, dag- en avondhoreca); o Stratumseind (uitgaan, jongeren); o Stationsplein / Dommelstraat (grootschalige nachthoreca, restauratief); o De Bergen (restauratief, trendy). Consumenten (h)erkennen de verschillende identiteiten van de horecageieden in de innenstad. De horeca in Eindhoven heeft een elangrijke regiofunctie. Dit hangt samen met het ovenstedelijke karakter van andere voorzieningen in Eindhoven zoals de detailhandel, maar ook de universiteit, zakelijke diensten en diverse evenementen. Hoge participatiegraad van ondernemers (hoge ledentallen van ondernemersverenigingen). Sterke verankering van het ondernemersnetwerk in winkelgeieden en uitgaansstraten en -pleinen als gevolg van een ottom-up organisatie. CONCEPT gemeente Eindhoven 15

16 Zwakten Het horeca-aanod op het Stratumseind is relatief eenzijdig qua samenstelling en heeft vooral een avond- en nachtfunctie. De leegstand op het Stratumseind. Matige staat van onderhoud. Verloedering van panden dreigt. In de Bergen laat de openare ruimte in of naij horecageieden te wensen over. Diverse parkeergelegenheden in de avonduren laten te wensen over qua veiligheidsgevoelens. Teveel parkeerfaciliteiten in de innenstad liggen in het donker of zijn ereikaar via donkere stegen, straten en pleinen. Daarnaast is er een gerek aan ewaakte fietsvoorzieningen, in het algemeen, en in het ijzonder voor het uitgaanspuliek. In het centrum ontreekt het aan horecagelegenheden innen het topsegment. Hiermee wordt voornamelijk gedoeld op de etere, luxere cafés en restaurants. De Binnenring is voor consumenten een psychologische drempel. Indien uiten de Binnenring hetzelfde wordt aangeoden als innen, steekt de consument niet over. Horecaconcepten uiten de Binnenring moeten dus qua concept iets ander ieden dat de horecaedrijven innen de Binnenring. Kansen De consument wordt steeds gevoeliger voor de aanwezigheid van gelijkgestemden in een veilige omgeving. Dit vraagt om duidelijke en herkenare horecageieden en concepten. Geiedsontwikkelingen als Emmasingelkwadrant, Stationsgeied, Strijp S ieden in ieder geval fysiek ruimte en decor voor horecaontwikkelingen. De ontwikkelingen ij de onderwijsinstellingen van Eindhoven (fysieke aanwezigheid, Eindhoven Studentenstad, ekendheid en imago Design Academy) duiden op het minimaal in stand houden van het huidige potentieel voor de horeca. Veranderend puliek door transitie van maak- naar kennis- en designregio. NS Nachtnet, groter potentieel puliek. Innovatief vermogen in de regio Zuidoost Braant. Waar diverse economische sectoren in Eindhoven en omgeving al profiteren van de aanwezige creativiteit en innovatief ondernemerschap is dit in de horeca nog nauwelijks het geval. Een enutting van de aanwezige kernkwaliteiten op het geied van creativiteit, innovatie, design, techniek en licht kan de (kwaliteit van de) horeca en het profiel van Eindhoven versterken. Concurrentiepositie van Eindhoven t.o.v. andere steden (in Braant) veretert door inspanningen om de kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening te vergroten. CONCEPT 16 gemeente Eindhoven

17 Bedreigingen Algemene enadering horeca vanuit overlast. Dit gaat ten koste van een positief en aantrekkelijk horecaklimaat. Omzetten staan onder druk door de economische tegenwind, het rookverod en het doodloeden van concepten. Homogenisering van het Eindhovens aanod. Er komt steeds meer van hetzelfde. Dit is vaak ook nog middelmaat of daaronder. Toenemende concurrentie vanuit detailhandel (met name food) en activiteiten op traffic-points Horeca-activiteiten door niet reguliere horeca. Voor de zgn. reguliere horeca ontstaat steeds meer concurrentie uit onverwachte hoek. Kantines ij sportverenigingen zijn de voor de hand liggende vooreelden, maar ook innen reguliere detailhandel worden steeds vaker horeca-activiteiten ontplooid. Toenemend investeringsrisico door trendgevoeligheid van de consument De consument heeft minder tijd. Zakelijk ezoek is in Eindhoven zeer conjunctuurgevoelig. Dit etreft dan zowel het aantal tijdelijke werkers in de stad (klantenpotentieel voor de horeca) als de zgn. MICE-markt (Meetings, Incentives, Conventions, Exhiitions). Gerek aan goed opgeleid horecapersoneel. Van de vaak jonge werknemers in de horeca (45% is jonger dan 23 jaar) lijven er weinig hangen. Maar één vijfde van het personeel is ouder dan 40 jaar. Onregelmatige werktijden en onvoldoende doorstroommogelijkheden door gerek aan opleiding, zorgen ervoor dat veel werknemers na een tijdje weer afhaken. Het is duidelijk dat de sector ehoefte heeft aan goed opgeleide vakmensen. De horeca en recreatie zijn naar verhouding een areidsintensieve sector waar een optimale inzet van areid cruciaal is. Eindhoven lijft achter ij de grote steden (m.n. Den Haag en Rotterdam) die actief marktpartijen enaderen om het gewenste profiel van de stad of een epaald geied te versterken. Toenemende en hardnekkiger wordende leegstand op het Stratumseind, maar ook het verdwijnen van uurtcafé s. Aantrekken van zogenaamde gelukszoekers, oftewel ondernemers zonder (horeca)ervaring op zoek naar een snelle status. CONCEPT gemeente Eindhoven 17

18 2.7 Vraag, aanod en confrontatie In 2009 / 2010 heeft het onderzoekureau HTC Advies een onderzoek gedaan naar de vraag naar en het aanod van horeca in Eindhoven. Tevens is gevraagd om deze vraag en aanod met elkaar te confronteren 1. Vraag Het aantal inwoners van de gemeente Eindhoven groeit van ruim tot ruim in De voor horeca elangrijke groepen als studenten, alleenstaanden, hoogopgeleiden en mensen tussen de 15 en 50 jaar lijven ook de komende jaren groeien. Deze groepen zijn elangrijk voor de horeca omdat ze of relatief veel te esteden heen of een relatief groot deel van hun estedingen in de horeca uitgeven. Het zijn vooral deze groepen die een hoge(re) horeca-participatie kennen. Behalve het aantal inwoners en hun estedingspotentieel is ook de zgn. zakelijke vraag van elang voor de horeca in Eindhoven. Van elang hierij is dat de zakelijke dienstverlening in Eindhoven nog altijd stijgt. Dit zijn de edrijven die relatief veel geruik maken van de horeca in een stad. Ook telt Eindhoven relatief veel grotere edrijven. Dit zijn vaak ook edrijven die meer esteden in de (lokale) horeca. Een derde markt voor de horeca in Eindhoven is de toeristische markt. Op asis van innenlandse toeristische cijfers kan de stelling worden verdedigd dat Eindhoven een aantrekkelijke (innenlandse) toeristische estemming is. Volgens het Continu Vakantie Onderzoek van NIPO-NBTC is Eindhoven één van de weinige Nederlandse steden waar het (innenlands) toerisme de afgelopen jaren is gegroeid. Met rond de ezoeken steeg Eindhoven in 2010 van de 9 e naar de 6 e plaats in de nationale stedenranking. Qua toeristische (innenlandse) estedingen neemt de stad Eindhoven met 264 miljoen euro in 2010 landelijk zelfs de 5 e plaats in, en vestigt zich daarmee nog oven de gangare toeristische trekpleisters Maastricht, Breda en Den Bosch. HTC Advies concludeert dat het draagvlak, de vraag, vanuit de particuliere, zakelijke en toeristische markt voldoende groot is. Aanod In hun aanodanalyse zijn de onderzoekers van HTC Advies kwantitatief en kwalitatief te werk gegaan. Met ruim 600 horecaedrijven op ruim inwoners is de horecadichtheid in Eindhoven vergelijkaar met die van Nederland. De drankensector en de fastservicesector zijn in Eindhoven meer dan gemiddeld vertegenwoordigd. Het centrum van Eindhoven iedt onderdak aan ca. 240 horecavestigingen. Grootste concentratie is nog steeds het Stratumseind met meer dan 50 edrijven. Het geied Stationsplein / Dommelstraat is met meer dan 40 edrijven ook een grote horecaconcentratie. In de uurt De Bergen zijn ijna 50 horecaedrijven gevestigd, waarvan de meeste aan Kleine Berg zijn gevestigd. 1 Ondersteuning en advisering horecaeleid Gemeente Eindhoven, HTC Advies, Hoorn 31 maart 2010 CONCEPT 18 gemeente Eindhoven

19 HTC Advies heeft de horeca concentratiegeieden in Eindhoven ook kwalitatief eoordeeld. Het volgende overzicht vat dit samen. Markt Stratumseind Stationsgeied De Bergen Wilheminaplein Kwaliteit Laag gem Laag Gemiddeld Gemiddeld Gem - hoog Prijs Laag gem Laag Gemiddeld Gemiddeld Gem hoog Variëteit D* Laag Laag Hoog Gemiddeld Gemiddeld Variëteit B** Hoog Laag Hoog Laag - gem Laag - gem Aanzicht Schoon / druk Vuil / ongeordend Schoon / ordelijk Schoon / ordelijk Schoon / ordelijk Panden Authentiek / Oud Authentiek / Authentiek / Authentiek modern modern modern Groen Weinig - gem Geen Weinig Weinig Gemiddeld Reclame*** Gem - veel Veel Gem - veel Gemiddeld Weinig - gem * Variëteit D = Diepte = de verscheidenheid aan concepten ** Variëteit B = Breedte = hoeveelheid verschillende type zaken *** Reclame = geruikte promotiemiddelen die vanaf uiten zichtaar zijn Ook de horeca elders in de gemeente Eindhoven is door HTC Advies nader ekeken. Hier zijn het vooral de zgn. radiaalwegen waar (concentraties van) horecaedrijven voorkomen. Aan de Radiaalwegen zijn weinig verschillende typen edrijven. Qua verscheidenheid aan concepten scoren de Radiaalwegen laag tot gemiddeld waarij er ehoorlijke verschillen onderling zijn. Het kwaliteitsniveau varieert ook sterk. Het kwantitatieve horeca-aanod van Eindhoven is ook vergeleken met aantal andere steden. Steden met een regionaal verzorgende functie waar ook een universiteit gevestigd is (Utrecht, Groningen), die of ongeveer vergelijkaar qua omvang zijn (Tilurg), of ook te maken heen met een naij gelegen stad zoals Helmond (Enschede). In het volgend overzicht wordt het horeca-aanod (per inwoners) van de steden onderling vergeleken. CONCEPT gemeente Eindhoven 19

20 Aanod per inw. Eindhoven Enschede Groningen Tilurg Utrecht Horecaedrijven 28,4 22,3 29,9 21,5 25,4 Bedrijven drankensector 11,1 9,0 12,9 9,1 8,4 Waarvan Cafes 7,0 5,0 9,1 5,8 4,5 Bedrijven fastservicesector 8,3 7,2 7,4 6,3 6,5 Bedrijven restaurantsector 7,0 5,0 7,7 4,7 8,4 Keuken Nederlands-Frans 1,8 2,3 2,4 1,9 2,6 Overig uitenlands 5,9 3,1 5,7 3,1 6,2 Waarvan Italiaans 0,6 0,4 1,1 0,1 0,6 overig Zuideuropees 1,0 0,7 1,2 0,7 1,5 Chinees-Indisch 1,6 0,6 1,1 1,2 0,9 Internationaal 1,3 0,5 0,9 0,5 1,3 Overige keukens 1,5 1,0 1,7 0,7 1,9 Met meer dan 28 edrijven per inwoners heeft Eindhoven een ehoorlijke horecadichtheid. Groningen onderscheidt zich duidelijk als echte studentenstad (hoge dichtheid en zeer veel drankverstrekkers). Confrontatie HTC Advies concludeert een aantal zaken (zgn. gaps) naar aanleiding van hun vraagaanod-confrontatie van de horeca in Eindhoven. Dit zowel kwantitatief als kwalitatief. Kwantitatief Gap 1 - Oververtegenwoordiging van fastfoodrestaurants. De dichtheid in Eindhoven in deze sector ligt gemiddeld 24% hoger dan in de enchmark steden (Enschede, Groningen, Tilurg, Utrecht) en 31% hoger dan het landelijk gemiddelde. Gap 2 - Oververtegenwoordiging grote edrijven in de fastfoodsector. Behalve dat het aantal fastfoodedrijven (dichtheid) hoger is dan gemiddeld, zijn de edrijven ook groter dan gemiddeld (grootschaligheid). Gap 3 - Ondervertegenwoordiging kleine hotels. De Eindhovense hotelmarkt heeft zich voor het grootste deel gericht naar de grootste markt; de zakelijke gast. Hierdoor is er zeer weinig (kleinschaliger) aanod wat de zuiver toeristische markt aanspreekt CONCEPT 20 gemeente Eindhoven

21 Kwalitatief Gap 4 - Ondervertegenwoordiging restaurants in hoger segment. De horecavraag in Eindhoven wordt epaald door studenten, alleenstaanden, hoogopgeleiden, zakelijke gasten en toeristen. Behalve door de studenten, genereren de ander groepen een vraag naar horeca in het midden en hoger segment. De horeca in Eindhoven is weliswaar gevarieerd maar er wordt te weinig diversiteit en kwaliteit geoden. Met de ontwikkeling van het edrijfsleven in Brainport Eindhoven maar ook de vergrijzing, kan deze Gap groter worden. Gap 5 Ondervertegenwoordiging trendy en vernieuwende formules. Eindhoven heeft (te) weinig opvallende concepten die een vernieuwende en trendy uitstraling heen. Weinig concepten waar het uiterlijk van de zaak, de muziek en het puliek epalend is voor de keuze van de consument. Gap 6 Ondervertegenwoordiging marktsegmenten iologisch, duurzaam en vegetarisch. De consumenten, in het ijzonder studenten, hoogopgeleiden en (internationale) zakelijke gasten vragen meer om kwaliteit en duurzame producten. Gap 7 Oververtegenwoordiging marktsegment cafés. Er is in Eindhoven een ruim aanod in cafés, met name op de Markt en het Stratumseind zijn er veel cafe s. De meeste cafés heen een vergelijkare uitstraling en een vergelijkaar concept. Er is weinig variëteit. Gap 8 Ondervertegenwoordiging marktsegment eetcafés. Veel eetcafés ieden een vergelijkare, Hollands-Franse kaart, er is weinig variëteit. Gap 9 Overmatige ediening van studenten. Door de grote hoeveelheid studenten in Eindhoven is er ook veel vraag naar studentenkroegen. De sectoren restaurants, fastfood en drank zijn hier sterk op ingespeeld. Hierdoor wordt deze groep in overmaat ediend. Gap 10 Weinig passend aanod voor regionaal puliek en hoog opgeleiden Zie ook Gap 4 Gap 11 Weinig passend aanod 50-plussers Met de aankomende vergrijzing is dit een steeds groter wordende groep. Bovendien is dit een kapitaalkrachtige groep met vrije tijd. De cominatie van horeca met kunst en cultuur spreekt deze doelgroep aan. Gap 12 - Horecaconcentratiegeieden geen duidelijke identiteit. Het Stratumseind trekt de student en het jongere puliek aan en heeft primair een uitgaansfunctie. De andere geieden heen een rede doelgroep van tussen de 20 en 55 jaar. De Bergen, Wilhelminaplein en Stationsgeied heen primair een eetfunctie en secundair een uitgaansfunctie. De Markt comineert eide functies in gelijke mate. Geieden heen dezelfde doelgroep en comineren functies waardoor er geen duidelijke identiteit is. CONCEPT gemeente Eindhoven 21

22 Concluderend Voorgaande (met name Gap 12 - Horecaconcentratiegeieden geen duidelijke identiteit) toont ons inziens duidelijk dat een min of meer traditionele enadering van de Eindhovense horecamarkt, en andere horecamarkten, niet voldoende handvatten iedt voor een geiedsgericht horecaeleid. Voor alle duidelijkheid, het was ook de opdracht van HTC Advies om met name kwantitatief te onderzoeken en op zicht de kwaliteit van de Eindhovense horeca te eoordelen. Dit is namelijk ook wat een argeloze ezoeker ij zijn eerste stop in Eindhoven doet. Het eeld van HTC over het horeca-aanod Eindhoven is dan ook herkenaar. Niet meegenomen is dat horecaconcepten met een duidelijke afgeakende doelgroep zich moeilijker in Eindhoven laten vinden doordat deze ijvooreeld niet gelegen zijn innen een horecaconcentratie. Concepten als Smalle Haven, Ketelhuis, André Amaro, Hoogste Tijd, Piet Hein Eek, Usine, Jiu.nu, Senora Rosa, Radio Royaal liggen niet in de gangare horecageieden en vervullen mede dankzij hun onderscheidende vermogen een autonome rol op veelal solitaire locaties. Door zich te vestigen uiten de gangare horecageieden onderstreept men het onderscheidende vermogen en ontwijkt men vaak hoge huurprijzen waardoor conceptopouw eter kan worden gewaarorgd. Door een (relatief) solitaire ligging zijn deze concepten voor de grote gemene deler of voor ezoekers van uitenaf moeilijker te spotten. 2.8 Eindhoven Model Daar de meer traditionele enadering van vraag en aanod tekort schiet ij de eschrijving van horecaclusters, maken wij geruik van de, inmiddels, als het Eindhoven Model ekend staande methode. Deze naamgeving duidt op de herkomst en etekent dus niet dat het model alleen op de horeca in Eindhoven kan worden toegepast. Dit Eindhoven Model wordt momenteel ook al ingezet in vraagstukken van geiedsontwikkeling en herestemming van leegstand. Het Eindhoven Model is een wetenschappelijk 2 gefundeerd model wat we heen geoperationaliseerd zodat het uitstekend is toe te passen ij ordenen van het horeca- -aanod in een geied. Het Eindhoven Model is feitelijk een uitreiding van het clustermodel, waar clusters / geieden in een stad worden eschreven aan de hand van thema en vorm. Het Eindhoven Model voegt hier mentaliteit aan toe en gaat uit van enkele asale uitgangspunten. Mensen willen zich van elkaar onderscheiden. Ze laten in hun gedrag en uiterlijk zien ij welke groep ze (willen) horen, of tegen welke groep ze zich juist willen afzetten. Het gaat nu vooral om de gemeenschappelijke mentaliteit die mensen zoeken: ze ewegen zich graag in een veilige omgeving met gelijkgestemden. De meeste horecaedrijven verkopen niet zozeer een product als wel atmosfeer. Wie voor atmosfeer komt, is per definitie sensitief voor de mentaliteit 2 Het Eindhoven Model is ontwikkeld door Erik van Gerwen en geaseerd op de theorie van Bourdieu. Het oek La Distinction (1984) van de Franse socioloog Bourdieu dient als inspirerend vooreeld. Ook de uitgave Leefstijlen in Nederland van het Sociaal Cultureel Planureau (Ganzeoom, 1988) heeft ijgedragen aan de compositie van de kwadranten. CONCEPT 22 gemeente Eindhoven

23 die een edrijf vertegenwoordigt. Die mentaliteit wordt epaald door interieur, locatie, assortiment, personeel, prijseleid en vooral door het puliek dat er komt. Via Eindhoven Model wordt in Eindhoven het horeca-aanod en de verschillende horecageieden gepositioneerd. We typeren of positioneren (stigmatiseren) dus NIET de consumenten. Het gedrag van consumenten is immers veranderlijk en wisselend (ook naar plaats en tijd). Ze dansen letterlijk op verschillende feesten. Uiteraard heen consumenten wel een soort van dominante mentaliteit. Op asis van de positionering van de horecageieden oftewel de geiedsprofielen wordt de toekomstige vraag gelegd. Deze vraag is geaseerd op de gewenste profilering van de stad. De (eventuele) verschillen (niches) en ontwikkelingen worden zo zichtaar. Hierdoor kunnen gevolgen van ontwikkelingen worden ingeschat / voorspeld. Ook worden partijen, ondernemers, innen en uiten Eindhoven, actief enaderd om niches in te vullen en of ontwikkelingen te versterken. Schematisch wordt dit als volgt gevisualiseerd. De horizontale s is de economische ladder, de verticale as is de culturele ladder. De schuine lijn staat voor de levensfases die de mens doormaakt. Door opleiding, werk, netwerken vergaart men cultureel kapitaal en economisch kapitaal (inkomen). Dit zorgt samen met de levensfase waarin men verkeert voor voorkeuren, smaken, status, vaardigheden en uit zich in een epaalde mentaliteit. Bij de 4 kwadranten van het Eindhoven Model zijn die mentaliteiten te geruiken ij de positionering van horecaedrijf en zelfs horecageieden. Door uitstraling, inrichting, prijsstelling, personeelseleid en muziekkeuze richten horecaedrijven (of zelfs geieden) zich op een kwadrant. CONCEPT gemeente Eindhoven 23

24 Voorgaande gaat leven als het Eindhoven Model wordt weergegeven als een verzameling kenmerken, kreten, trends etc. De horecageieden zoals die in de vorige nota Kwaliteit door differentiatie zijn onderscheiden, kunnen als volgt worden gepositioneerd. CONCEPT 24 gemeente Eindhoven

25 2.9 Knelpunten Het vorige eleid was te eenzijdig gericht op de vestigingslocaties van horeca in de stad. Dit lijft elangrijk. Partijen die willen ondernemen en investeren in Eindhoven moeten weten wat ze waar allemaal kunnen verwachten. Inmiddels is er nogal wat veranderd in de wereld om ons heen. Functies veranderen en/of verdwijnen en laten vastgoed achter. Tijdelijkheid van functies komt steeds vaker voor en is in sommige gevallen zelfs epalend voor de toekomst van delen van de stad (placemaking) geworden. Ook horeca heeft hierin een elangrijke rol. Horeca moet appelleren aan de smaken en mentaliteiten van de nieuwe en veranderende consumenten in Eindhoven, is onmisaar in de studentenstad Eindhoven en voor de culturele amities en is een ontmoetingsplek in de creatieve en innovatieve kennisstad. Dit leidt tot nieuwe amities en visie op hoofdlijnen zoals die in het volgende hoofdstuk worden gepresenteerd. Om de amities waar te maken en om de visie werkelijkheid te laten worden, is een aantal knelpunten gesignaleerd Veel verschillen in de stad Het aanod in de stad is ruim, divers, verspreid maar vaak ook geclusterd in opvallende geieden. Doelgroepen, omgevingsfactoren, mentaliteit, vitaliteit ed. verschillen enorm per geied. Dit vraagt ook om maatwerk per geied waardoor ook geiedsgerichte acties ondernomen kunnen worden Nog te weinig actieve rol aan de aanodzijde Signalen uit de markt, marktconsultaties voor ontwikkelingsgeieden en interessante ewegingen zoals het Hospitality Innovation Pact (HIP) tonen duidelijk dat Eindhoven nog lang niet overal top of mind is. Hiervoor is een actievere enadering van de markt van elang. Dit door acquisitie en het ieden van comfort reeds gevestigde ondernemers die (ver)nieuwe(nde) plannen heen en aan passende partijen die zich in Eindhoven willen vestigen Exploitatietijden zijn (op momenten) nog te knellend De ontwikkelingen in stad en regio die de amitie van Brainport 2020 waar moeten maken, vragen om een aanod wat kan eantwoorden aan een internationaal referentiekader. Diverse partijen vanuit de stad maar ook van daaruiten vragen om ruimte die we nu niet kunnen ieden. Daarij is Eindhoven als centrumgemeente verzorgend voor een grote regio en daarmee verantwoordelijk om een hierop toegesneden eheersaar uitgaansklimaat te ieden. Eindhoven is hier ook op toegerust. Een hoger schaalniveau is hierij van elang. Eindhoven is immers geen eiland. De consument is moiel (denk ook aan het NS Nachtnet) en op relatief eperkte afstand kan het veel anders zijn (.v. Tilurg of België). CONCEPT gemeente Eindhoven 25

26 2.9.4 Onvoldoende ruimte voor experimenten Deels overlappend met de knellende openingstijden is de vraag uit de stad naar plekken die (tijdelijk) ruimte ieden aan innovatieve experimenten op het geied van horeca (en vaak ook cultuur). Tijdelijke horeca en pop ups die we met name kennen van de DDW, zoeken vaker een plek. Aan wettelijke kaders als de Wet milieueheer en de Drank- en Horecawet kan en wil de gemeente niet tornen. Maar innen de kaders van die wetgeving is nog ruimte voor experimenten. Deze ruimte willen we opzoeken. Voor deze specifieke knelpunten iedt deze nieuwe nota (in hoofdstuk 4 en verder) een actieve aanpak. CONCEPT 26 gemeente Eindhoven

27 3 Visie en amities op hoofdlijnen 3.1 Uitgangspunten voor horecaeleid De raad heeft eerder in voorereiding op een eleidsplan en als een soort van stellingname om richting de partners in de stad duidelijk te maken wat hoe de horeca als sector gezien wordt, de volgende uitgangspunten vastgesteld: De horeca is een economische sector van elang voor Eindhoven en lijft qua werkgelegenheid, omvang en omzet minimaal op het huidig niveau. Eindhoven lijft ook op het geied van horeca als centrumgemeente verzorgend voor een grote regio. Bij de vestiging van (nieuwe) horeca moet sprake zijn van wederzijdse versterking van horeca en omliggende andere functies (zoals werken, wonen, cultuur, sport, uurtontmoeting en recreatie), vanzelfsprekend met regels voor eerlijke mededinging. (Nieuwe) draagt ij voorkeur ij aan de profilering van Eindhoven (als Brainport, Studentenstad etc.) en daartoe wordt de horecamarkt actief enaderd en gekoppeld aan de regionale netwerken op het geied van innovatie en design. Kwaliteit staat voorop en dat etekent ook dat we met de horeca op een nietvrijlijvende wijze samen werken aan veiligheid, eperking van overlast, gezondheid, deureleid en een aangenaam straateeld in de horecageieden. Dit zal waar mogelijk uitgewerkt worden in geiedscontracten. Happy Hours, overproductie van geluid en vergelijkare, maatschappelijk niet verantwoorde activiteiten gaan we aan anden leggen. De horecaconcentraties moeten goed veronden zijn met openaar vervoer, parkeervoorzieningen en geconcentreerde taxihaltes door middel van aantrekkelijke, goed verlichte en veilige looproutes. De horeca wordt getypeerd aan de hand van het al dan niet schenken van alcohol in cominatie met de openingstijden. Hierij wordt in ieder geval een onderscheid gemaakt tussen dag (winkeltijden), avond en nacht. Ten ehoeve van een zo veilig en ordelijk mogelijke afwikkeling van een uitgaansavond wordt het instrument van openingstijden toegepast. Hiertoe wordt de optie van zgn. venstertijden met eenrichtingsverkeer verkend. De te onderscheiden geieden in Eindhoven worden getypeerd aan de hand van de produkt-markt-cominatie die ze feitelijk vormen. Op asis hiervan worden dus horecatypen geweerd, gestimuleerd of geconsolideerd in een epaald geied. Regelgeving en handhaving (ijvooreeld met etrekking tot openingstijden) worden gedifferentieerd naar horecatypen en geiedsprofielen. Op het terrein van vergunningverlening, toezicht en de handhaving worden normatieve doelen / prestatie-indicatoren opgesteld met het oog op evordering van dienstverlening en eperking van regeldruk, voorkomen van overlast en discriminatie. CONCEPT gemeente Eindhoven 27

gemeente Eindhoven Betreft voortgang Horecabeleidsplan Gemeente Eindhoven Kennis maken met een gastvrije stad.

gemeente Eindhoven Betreft voortgang Horecabeleidsplan Gemeente Eindhoven Kennis maken met een gastvrije stad. gemeente Eindhoven Inboeknummer 13R5631 13BST00899 Dossiernummer 13.43.751 21 november 2013 Commissie Notitie Betreft voortgang Horecabeleidsplan Gemeente Eindhoven Kennis maken met een gastvrije stad.

Nadere informatie

Raadsvoorstelinzake Visie op Hoofdlijnen voor een nieuw horecabeleid in

Raadsvoorstelinzake Visie op Hoofdlijnen voor een nieuw horecabeleid in gemeente Eindhoven Sector Economische Zaken Raadsnummer 09.R3077.OOI Inboeknummer o9bstooyyr Beslisdatum B&W ar april 2009 Dossiernummer 9I7.552 Raadsvoorstelinzake Visie op Hoofdlijnen voor een nieuw

Nadere informatie

HORECA BELEIDS- PLAN. Kennis maken met een gastvrije stad

HORECA BELEIDS- PLAN. Kennis maken met een gastvrije stad HORECA BELEIDS- PLAN Kennis maken met een gastvrije stad Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Economie & Cultuur, Economische Zaken en Arbeidsmarkt Datum Maart 2014 Opmaak Studio gemeente Eindhoven Inhoudsopgave

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Raadsvoorstel Horecabeleidsplan Gemeente Eindhoven - Kennis maken met een gastvrije stad

gemeente Eindhoven Raadsvoorstel Horecabeleidsplan Gemeente Eindhoven - Kennis maken met een gastvrije stad gemeente Eindhoven Inboeknummer 14bst00258 Beslisdatum B&W 25 februari 2014 Dossiernummer - Raadsvoorstel Horecabeleidsplan Gemeente Eindhoven - Kennis maken met een gastvrije stad Inleiding De gemeente

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6244 Inboeknummer 15BST00413 Dossiernummer 15.14.851 3 april 2015 Commissie notitie Onderwerp: Right to Challenge.

gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6244 Inboeknummer 15BST00413 Dossiernummer 15.14.851 3 april 2015 Commissie notitie Onderwerp: Right to Challenge. gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6244 Inoeknummer 15BST00413 Dossiernummer 15.14.851 3 april 2015 Commissie notitie Onderwerp: Right to Challenge. Inleiding In de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

Nadere informatie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Zuid-Limburg Position Paper van de 16 Zuid-Limburgse gemeenten, aangeboden door de voorzitters van het Bestuurlijk Overleg Ruimtelijke Economie en Nationaal

Nadere informatie

Station Nieuwe Meer Het internationale & inclusieve woon- en werkgebied van Nieuw West

Station Nieuwe Meer Het internationale & inclusieve woon- en werkgebied van Nieuw West Station Nieuwe Meer Het internationale & inclusieve woon- en werkgebied van Nieuw West 2030 Station Nieuwe Meer is niet alleen een nieuwe metrostation verbonden met Schiphol, Hoofddorp, Zuidas en de Amsterdamse

Nadere informatie

Agenda informatieavond Drank en Horecawet, 13 juni 2013, 20.00 uur. -Burgemeester. -Ellen Zegers / Mark goossens. -Start interactief gedeelte

Agenda informatieavond Drank en Horecawet, 13 juni 2013, 20.00 uur. -Burgemeester. -Ellen Zegers / Mark goossens. -Start interactief gedeelte Agenda informatieavond Drank en Horecawet, 13 juni 2013, 20.00 uur -Burgemeester -Ellen Zegers / Mark goossens -Start interactief gedeelte -Korte pauze -Discussie modelverordening n.a.v. uitkomst interactief

Nadere informatie

gemeente Eindhoven opdrachtformulering evaluatie verkeerssituatie Meerhoven

gemeente Eindhoven opdrachtformulering evaluatie verkeerssituatie Meerhoven gemeente Eindhoven opdrachtformulering evaluatie verkeerssituatie Meerhoven Achtergrond en aanleiding Meerhoven, de grootste stadsuitreiding van Eindhoven, is sinds 1999 in aanouw. De wijk ligt ten westen

Nadere informatie

Zienswijzennota 1 e wijziging Oud Woensel 2012 (moskee Visserstraat)

Zienswijzennota 1 e wijziging Oud Woensel 2012 (moskee Visserstraat) gemeente Eindhoven Zienswijzennota 1 e wijziging Oud Woensel 2012 (moskee Visserstraat) Inleiding Bij het opstellen van het estemmingsplan Oud Woensel 2012, vastgesteld door de gemeenteraad op 20 novemer

Nadere informatie

Meest Gastvrije Stad 2010

Meest Gastvrije Stad 2010 Meest Gastvrije 200 Colofon Samensteller: Lennert Rietveld Van Spronsen partners horeca-advies Herenweg 83 2362 EJ Warmond T: 07-548867 E: lennertrietveld@spronsen.com W: www.spronsen.com In samenwerking

Nadere informatie

Wettelijke taak decentralisatie mantelzorgcompliment Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Onvermijdelijk

Wettelijke taak decentralisatie mantelzorgcompliment Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Onvermijdelijk gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6190 Inoeknummer 15BST00180 Dossiernummer 15.09.851 24 feruari 2015 Commissie notitie Onderwerp: Omuiging Mantelzorgcompliment. Inleiding De ehoefte aan mantelzorg 1 zal

Nadere informatie

Startnotitie Woonvisie Eindhoven 2030

Startnotitie Woonvisie Eindhoven 2030 Startnotitie Woonvisie Eindhoven 2030 1. Inleiding De eerste stap om te komen tot een nieuwe Woonvisie is deze startnotitie. De startnotitie geeft antwoord op aanleiding en doel van de woonvisie en schetst

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Het college van burgemeester en wethouders van Eindhoven, en de burgemeester van Eindhoven hebben op

gemeente Eindhoven Het college van burgemeester en wethouders van Eindhoven, en de burgemeester van Eindhoven hebben op gemeente Eindhoven Besluit Het college van urgemeester en wethouders van Eindhoven, en de urgemeester van Eindhoven heen op esloten: met etrekking tot de handhaving van de Drank en Horecawet en de Drank

Nadere informatie

Binnenstadsvisie Eindhoven

Binnenstadsvisie Eindhoven Binnenstadsvisie Eindhoven Raadscie. EM 20.09.16 Vera Gielen Gebiedsmanager Centrum @GielenVera Waarom visie Geeft richting voor ontwikkeling binnenstad om ervoor te zorgen dat we in 2025 de binnenstad

Nadere informatie

Beleidsregels ondersteunende horeca Zaanstad

Beleidsregels ondersteunende horeca Zaanstad Beleidsregels ondersteunende horeca Wettelijke grondslag(en) of bevoegdheid waarop de regeling is gebaseerd Algemene plaatselijke verordening, art. 2:28, "Gezellig en veilig uitgaan in Zaanstad, integraal

Nadere informatie

Brainport Eindhoven/ A2-zone (Brainport Avenue)

Brainport Eindhoven/ A2-zone (Brainport Avenue) Brainport Eindhoven/ A2-zone (Brainport Avenue) Nota Ruimte budget 75 miljoen euro voor Brainport Eindhoven en 6,8 miljoen voor ontwikkeling A2-zone Planoppervlak 3250 hectare (Brainport Eindhoven) Trekker

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Bijlage 3: Toelichting Drank- en horecaverordening Eindhoven

gemeente Eindhoven Bijlage 3: Toelichting Drank- en horecaverordening Eindhoven gemeente Eindhoven Bijlage 3: Toelichting Drank- en horecaverordening Eindhoven Toelichting Drank- en Horecaverordening Eindhoven Er is in navolging van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP)

Nadere informatie

LATEN WE SAMEN ZORGEN DAT ONS CENTRUM NOG MEER GAAT KLOPPEN!

LATEN WE SAMEN ZORGEN DAT ONS CENTRUM NOG MEER GAAT KLOPPEN! EEN KLOPPEND HART LATEN WE SAMEN ZORGEN DAT ONS CENTRUM NOG MEER GAAT KLOPPEN! ONS CENTRUM in beeld en cijfers WIST U DAT. wij ruim 50.000 m2 detailhandel hebben in ons centrum (vergelijk centrum Helmond,

Nadere informatie

Samenvatting Ruimte om te Ondernemen integrale economische visie Pijnacker- Nootdorp

Samenvatting Ruimte om te Ondernemen integrale economische visie Pijnacker- Nootdorp Samenvatting Ruimte om te Ondernemen integrale economische visie Pijnacker- Nootdorp Ondernemers zorgen voor werkgelegenheid, innovatie en productiviteit en dragen daarmee bij aan de welvaart en welzijn

Nadere informatie

1 Visie op de webpresentatie

1 Visie op de webpresentatie 1 Visie op de webpresentatie De gemeente Eindhoven gaat haar presentatie op het web verbeteren We spreken met opzet over presentatie omdat de vorm wat ons betreft nog open is. Concreet betekent dit dat

Nadere informatie

Ons kenmerk: Montfoort: oktober 2013 Onderwerp: Nieuwe Drank- en Horecawet Verzonden: Bijlagen: 2

Ons kenmerk: Montfoort: oktober 2013 Onderwerp: Nieuwe Drank- en Horecawet Verzonden: Bijlagen: 2 Aan de commerciële en para commerciële horecaondernemers van Montfoort Uw kenmerk: Uw BSN: Ons kenmerk: 12968 Montfoort: oktober 2013 Onderwerp: Nieuwe Drank- en Horecawet Verzonden: Bijlagen: 2 Geachte

Nadere informatie

Locatieprofiel Evenementen. Stadspark de Karpen

Locatieprofiel Evenementen. Stadspark de Karpen Locatieprofiel Evenementen Stadspark de Karpen gemeente Eindhoven VB - Veiligheid en Bestuur, VH - Veiligheid juni 2015 juni 2015 Locatieprofiel Evenementen - Stadspark de Karpen VB - Veiligheid en Bestuur

Nadere informatie

Ruimte voor innovatie

Ruimte voor innovatie Prof. dr. Jacques van Dinteren 8 december 2014 Wat gedachten over: De te stellen eisen aan een science park De vestigers De werkomgeving Inbedding in het regionale systeem De financiering van het vastgoed

Nadere informatie

Raadscommissievoorstel

Raadscommissievoorstel Raadscommissievoorstel Status: Voorbereidend besluitvormend Agendapunt: 4 Onderwerp: Vaststellen verordening Drank- en horecawet Datum: 19 november 2013 Portefeuillehouder: Decosnummer: 135 Informant:

Nadere informatie

/ /-- --/--

/ /-- --/-- Overnachtingenmarkt Annemiek Bronsema De leden van de raad 050 367 8209 --/-- 6932624 --/-- --/-- Geachte heer, mevrouw, Eind vorig jaar heeft u tijdens de commissie Ruimte & Wonen vragen gesteld om te

Nadere informatie

REGLEMENT VERSTREKKING ALCOHOLHOUDENDE DRANKEN

REGLEMENT VERSTREKKING ALCOHOLHOUDENDE DRANKEN REGLEMENT VERSTREKKING ALCOHOLHOUDENDE DRANKEN Bedrijfslocatie: Debat Café, gevestigd in het universiteitsgebouw, Schouwburgstraat 2 te Den Haag Preambule ------------------------------------------------------------------------------------------------1

Nadere informatie

Evaluatie handhaving I-criterium

Evaluatie handhaving I-criterium Veiligheid en Bestuur Van J.J.M. Kuipers Telefoon (040) 238 81 66 18 mei 2015 Evaluatie handhaving I-criterium 1. Inleiding In juli 2014 gaven de Eindhovense coffeeshopexploitanten in een overleg met de

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Restaurants Restaurants richten zich op de bereiding en verkoop van maaltijden. De branche kent een grote verscheidenheid aan typen bedrijven. Naast restaurants worden ook bistro's, café-restaurants en

Nadere informatie

Bijlage 2: Staat van Horeca-Activiteiten

Bijlage 2: Staat van Horeca-Activiteiten Bijlage 2: Staat van Horeca-Activiteiten Type Categorie 1 Activiteit Zelfstandige horeca-inrichtingen, hoofdzakelijk gericht op spijsverstrekking en het verstrekken van alcoholvrije dranken aan bezoekers

Nadere informatie

Verordening op de heffing en invordering van onroerende-zaakbelastingen 2016. Artikel 1

Verordening op de heffing en invordering van onroerende-zaakbelastingen 2016. Artikel 1 De raad van de gemeente Wijk ij Duurstede; gelezen het voorstel van urgemeester en wethouders d.d. 17 novemer nr. ; gelet op artikel 220 tot en met 220 h van de Gemeentewet; esluit: vast te stellen de:

Nadere informatie

Project Alcohol en Jongeren

Project Alcohol en Jongeren A gemeente Eindhoven Project Alcohol en Jongeren Jaarverslag 2013 MM - Mens & Maatschappij, MOV - Maatschappelijke Opvang en Verslavingszorg feruari 2014 feruari 2014 Project Alcohol en Jongeren - Jaarverslag

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Evenementenbeleid in Eindhoven Gastvrij en veilig

gemeente Eindhoven Evenementenbeleid in Eindhoven Gastvrij en veilig A Evenementeneleid in Eindhoven Gastvrij en veilig Novemer 2012 Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Datum Novemer 2012 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 5 DE GEMEENTE EINDHOVEN ALS EVENEMENTENSTAD.... 5 MISSIE...

Nadere informatie

Conclusies en aanbevelingen Gastvrij voor en door Eindhoven en de Brainport regio

Conclusies en aanbevelingen Gastvrij voor en door Eindhoven en de Brainport regio Conclusies en aanevelingen Gastvrij voor en door Eindhoven en de Brainport regio Conclusies en aanevelingen voor de 4 thema s van het Living In Incl. definiëring en doelgroepen Living in Marilyn Bailey

Nadere informatie

REGLEMENT VERSTREKKING ALCOHOLHOUDENDE DRANKEN

REGLEMENT VERSTREKKING ALCOHOLHOUDENDE DRANKEN REGLEMENT VERSTREKKING ALCOHOLHOUDENDE DRANKEN Bedrijfslocaties Literair Café, gevestigd in het Lipsiusgebouw, Cleveringaplaats 1 te Leiden: FSW Café, gevestigd in het Pieter de la Courtgebouw, Wassenaarseweg

Nadere informatie

Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010

Toeristisch bezoek aan Leiden in 2010 April 2011 ugu Toeristisch bezoek aan in 2010 Al zeven jaar doet mee aan Toeristisch bezoek aan steden, onderdeel van het Continu Vakantie Onderzoek (CVO). Het CVO is een panelonderzoek waarbij Nederlanders

Nadere informatie

De kunst van samen vernieuwen

De kunst van samen vernieuwen De kunst van samen vernieuwen Cultuuragenda gemeente Zutphen 2016 Kunst, cultuur en erfgoed geven kleur aan Zutphen. Ze zorgen voor een leefbare en dynamische samenleving, sociale en economische vitaliteit

Nadere informatie

De Molenzoom. Kantoorlocaties in centrum van Houten. Kantoorvestiging in de gemeente Houten

De Molenzoom. Kantoorlocaties in centrum van Houten. Kantoorvestiging in de gemeente Houten De Molenzoom Kantoorlocaties in centrum van Houten Kantoorvestiging in de gemeente Houten Kwaliteiten Molenzoom Centrale ligging in Houten Zichtlocatie langs spoorlijn Nabij centrumvoorzieningen op het

Nadere informatie

Landelijk Strijp. een unieke Brainport locatie

Landelijk Strijp. een unieke Brainport locatie Landelijk Strijp een unieke Brainport locatie Landelijk Strijp in 2020 Het is een mooie voorjaarsdag. Links en rechts komen medewerkers van diverse edrijven op de Brainport Innovatie Campus naar uiten

Nadere informatie

Toelichting criteria kleine projecten Brabant C versie 18-01-2016

Toelichting criteria kleine projecten Brabant C versie 18-01-2016 Toelichting criteria kleine projecten Brabant C versie 18-01-2016 Om in aanmerking te komen voor een subsidie tussen 25.000 en 65.000 euro moet een project aan de volgende criteria voldoen: 1. het project

Nadere informatie

Meest Gastvrije Stad 2010

Meest Gastvrije Stad 2010 Meest Gastvrije 200 Colofon Samensteller: Lennert Rietveld Van Spronsen partners horeca-advies Herenweg 83 2362 EJ Warmond T: 07-548867 E: lennertrietveld@spronsen.com W: www.spronsen.com In samenwerking

Nadere informatie

De Koppeling Houten. Zichtlocatie te midden van de Houtense voorzieningen. Kantoorvestiging in de gemeente Houten

De Koppeling Houten. Zichtlocatie te midden van de Houtense voorzieningen. Kantoorvestiging in de gemeente Houten De Koppeling Houten Zichtlocatie te midden van de Houtense voorzieningen Kantoorvestiging in de gemeente Houten Kwaliteiten de Koppeling Centrale ligging in Houten Zichtlocatie langs belangrijkste weg

Nadere informatie

Bijeenkomst 4 november... 2 Conclusie:... 2 Kern:... 2 Quotes Politiek... 3 Verslag per thema... 4 Werken en Ondernemen... 4 Wonen... 4 Imago...

Bijeenkomst 4 november... 2 Conclusie:... 2 Kern:... 2 Quotes Politiek... 3 Verslag per thema... 4 Werken en Ondernemen... 4 Wonen... 4 Imago... Bijeenkomst 4 november... 2 Conclusie:... 2 Kern:... 2 Quotes Politiek... 3 Verslag per thema... 4 Werken en Ondernemen... 4 Wonen... 4 Imago... 4 Recreëren... 5 1 Bijeenkomst 4 november Sinds een aantal

Nadere informatie

Inhoud Tien jaar Economische Barometer Breda Kenniseconomie Visie 2011 Rabobank Stand van zaken Breda Breda & West-Brabant

Inhoud Tien jaar Economische Barometer Breda Kenniseconomie Visie 2011 Rabobank Stand van zaken Breda Breda & West-Brabant Van harte welkom! Programma 19:00 Ontvangst 19:30 Opening door Paul Rüpp 19:35 Presentatie resultaten Willem-Peter Kriek 20:00 Uit de praktijk: Bart van Nuland, Lansto BV 20:15 Uit de praktijk: Jeroen

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Evenementenbeleid in Eindhoven Gastvrij en veilig

gemeente Eindhoven Evenementenbeleid in Eindhoven Gastvrij en veilig A Evenementeneleid in Eindhoven Gastvrij en veilig Decemer 2012 Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Datum Novemer 2012 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 5 DE GEMEENTE EINDHOVEN ALS EVENEMENTENSTAD.... 5 MISSIE...

Nadere informatie

Schenktijden alcohol in paracommerciële horecabedrijven Kenmerk

Schenktijden alcohol in paracommerciële horecabedrijven Kenmerk Schenktijden alcohol in paracommerciële horecabedrijven --------------------------------------------------------------------------- Kenmerk Aan de gemeenteraad. Inleiding Op 1 januari 2013 is de nieuwe

Nadere informatie

STAND VAN EDUCATIEF NEDERLAND

STAND VAN EDUCATIEF NEDERLAND STAND VAN EDUCATIEF NEDERLAND Onderwijsraad TRNDR-resultaten Hilversum, 20 februari 2019 1 TRNDR-RESULTATEN (14-12-2018 T/M 15-02-2019) 2 1. TOP 10 TRENDS Onderwijsraad - TRNDR resultaten 3 TOP 10 TRENDS

Nadere informatie

Gastvrije Stad. Meest. van Nederland

Gastvrije Stad. Meest. van Nederland Meest Gastvrije van Nederland 2009 Meest Gastvrije 2009 is een onderzoek van Van Spronsen Partners horeca-advies in samenwerking met VVV Nederland Top 2 Meest Gastvrije van Nederland De uitkomsten zijn

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Locatieprofiel Catharinaplein

gemeente Eindhoven Locatieprofiel Catharinaplein A gemeente Eindhoven Locatieprofiel Catharinaplein Locatieeleid Begijnenhof Inhoudsopgave 1 Startpunt (amitie van de stad, vernieuwing) 3 2 Profiel vanuit de kracht van de plek 3 3 Fysieke kenmerken 3

Nadere informatie

Helmond, stad van het doen. Programmabegroting gemeente Helmond HELMOND

Helmond, stad van het doen. Programmabegroting gemeente Helmond HELMOND Helmond, stad van het doen Het Helmond dat we voor ogen hebben is aantrekkelijk om te wonen, te leven en te werken. Er is plaats voor iedereen, ook voor hen die minder makkelijk meedoen in een samenleving

Nadere informatie

Gids voor werknemers. Rexel, Building the future together

Gids voor werknemers. Rexel, Building the future together Gids voor werknemers Rexel, Building the future together Editorial Beste collega s, De wereld om ons heen verandert snel en biedt ons nieuwe uitdagingen en kansen. Aan ons de taak om effectievere oplossingen

Nadere informatie

juiste impulsen voor stationsgebied Steenwijk gemeente Steenwijkerland stec groep Peije Bruil en Guido van der Molen 14 september 2011

juiste impulsen voor stationsgebied Steenwijk gemeente Steenwijkerland stec groep Peije Bruil en Guido van der Molen 14 september 2011 juiste impulsen voor stationsgebied Steenwijk gemeente Steenwijkerland stec groep Peije Bruil en Guido van der Molen 14 september 2011 multifunctionele locaties vraag naar betere locaties welke locatietypen

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Evenementenbeleid in Eindhoven Gastvrij en veilig

gemeente Eindhoven Evenementenbeleid in Eindhoven Gastvrij en veilig A gemeente Eindhoven Evenementeneleid in Eindhoven Gastvrij en veilig Januari 2014 Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Datum Januari 2014 gemeente Eindhoven Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 5 MISSIE... 6 VISIE...

Nadere informatie

Aanleiding voor het onderzoek

Aanleiding voor het onderzoek Aanleiding voor het onderzoek Gemeente Heerlen, juni 2013, alle zondagen koopzondag; wekelijkse koopzondag Centrum gestart m.i.v. september 2013 Heroverweging wekelijkse koopzondag in 2015 Breed gedragen

Nadere informatie

s-hertogenbosch, voor de vierde maal Meest Gastvrije Stad van Nederland en iets uitgelopen op de concurrentie.

s-hertogenbosch, voor de vierde maal Meest Gastvrije Stad van Nederland en iets uitgelopen op de concurrentie. s-hertogenbosch, voor de vierde maal Meest Gastvrije Stad van Nederland en iets uitgelopen op de concurrentie. Gastvrije Stad blijkt dat het verschil van s-hertogenbosch met Breda in 2012 iets kleiner

Nadere informatie

Raads informatiebrief

Raads informatiebrief gemeente Eindhoven Raadsnummer 14R6022 Inoeknummer 14st01443 Dossiernummer 14.40.406 30 septemer 2014 Raads informatierief Onderwerp: standpunt college t.a.v. de Ruit. Inleiding Elk najaar vindt er overleg

Nadere informatie

Bijlage SWOT-ANALYSE GEMEENTE OEGSTGEEST DD. 14 JUNI 2013

Bijlage SWOT-ANALYSE GEMEENTE OEGSTGEEST DD. 14 JUNI 2013 Bijlage SWOT-ANALYSE GEMEENTE OEGSTGEEST DD. 14 JUNI 2013 Ruimtelijk/ economisch Ligging Ligging in (economisch sterke) Leidse regio, tussen grote steden en dicht bij strand/duin en Groene Hart. Mogelijkheden

Nadere informatie

Economische visie. Gemeente Cranendonck

Economische visie. Gemeente Cranendonck Economische visie Gemeente Cranendonck Economische visie voor en door ondernemers Om in de toekomst de kansen en mogelijkheden op economisch gebied optimaal kunnen benutten, is een gezamenlijke koers en

Nadere informatie

panel: : Stadsvisie 2030

panel: : Stadsvisie 2030 Uitkomsten 1 e peiling Enkhuizer stadspanel panel: : Stadsvisie 2030 Concept, 4 februari 2009 Samenvatting Inwoners van de gemeente Enkhuizen hebben in januari 2009 op verzoek van het gemeentebestuur hun

Nadere informatie

Plannen Economische Agenda 20113-2014

Plannen Economische Agenda 20113-2014 Plannen Economische Agenda 20113-2014 Aanvalsplan 1: Marketing regio Amersfoort: be good and tell it Wat is het doel: Gerichte marketingcampagnes starten op het gebied van ondernemen in Amersfoort en de

Nadere informatie

Tabel 1: De bijdrage van RtHA aan de regionale economie op basis van 2,4 miljoen passagiers

Tabel 1: De bijdrage van RtHA aan de regionale economie op basis van 2,4 miljoen passagiers Prognose 2020 Door Alexander Otgaar, RHV Erasmus Universiteit Rotterdam Diverse studies zijn in het verleden uitgevoerd met als doel om de economische bijdrage van Rotterdam the Hague Airport (hierna aan

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Restaurants Restaurants richten zich op de bereiding en verkoop van maaltijden. De branche kent een grote verscheidenheid aan typen bedrijven. Naast restaurants worden ook bistro's, café-restaurants en

Nadere informatie

Herziening Ontwikkelingskader Horeca Utrecht

Herziening Ontwikkelingskader Horeca Utrecht + Herziening Ontwikkelingskader Horeca Utrecht + Co-productie/ integraal beleid: uitgebreid proces interne en externe consultatie Alles ligt gevoelig (parallelle belangen bewoners en ondernemers vs maatschappelijk

Nadere informatie

Werklandschap Meerpaal. Sport en werk centraal in Nederland. Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten

Werklandschap Meerpaal. Sport en werk centraal in Nederland. Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten Werklandschap Meerpaal Sport en werk centraal in Nederland Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten Kwaliteiten Werklandschap Directe aansluiting op A27 Gebiedsoppervlak van 10 ha Flexibele kavelgrootte

Nadere informatie

REGLEMENT VERSTREKKING ALCOHOLHOUDENDE DRANKEN

REGLEMENT VERSTREKKING ALCOHOLHOUDENDE DRANKEN REGLEMENT VERSTREKKING ALCOHOLHOUDENDE DRANKEN Bedrijfslocatie: Faculty Club / Academiegebouw, gevestigd Rapenburg 67-71 te Leiden Omvattende: het restaurant, de Brasserie en de Receptiezaal Preambule

Nadere informatie

Wijziging Apv i.v.m. bijzondere bepalingen voor paracommerciële rechtspersonen gemeente Alkmaar

Wijziging Apv i.v.m. bijzondere bepalingen voor paracommerciële rechtspersonen gemeente Alkmaar GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Alkmaar. Nr. 5269 5 februari 2014 Wijziging Apv i.v.m. bijzondere bepalingen voor paracommerciële rechtspersonen gemeente Alkmaar De raad van de gemeente Alkmaar;

Nadere informatie

Toeristisch bezoek aan Leiden in 2008

Toeristisch bezoek aan Leiden in 2008 Augustus 2009 ugu Feitenblad 2009/1b Toeristisch bezoek aan in 2008 Sinds vijf jaar doet mee aan het Continu Vakantie Onderzoek (CVO), een samenwerking tussen het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen

Nadere informatie

1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12

1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12 inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Bevolking 9 1.1 Bevolkingsontwikkeling 9 1.2 Bevolkingsopbouw 10 1.2.1 Vergrijzing 11 1.3 Migratie 11 1.4 Samenvatting 12 2. Ontwikkelingen van de werkloosheid 13 2.1 Ontwikkeling

Nadere informatie

gelezen het voorstel van de burgemeester van de gemeenten Wierden

gelezen het voorstel van de burgemeester van de gemeenten Wierden DRANK- EN HORECA VERORDENING Wierden 2013. De raad van de gemeenten Wierden gelezen het voorstel van de burgemeester van de gemeenten Wierden gelet op de artikelen 4, eerste tot en met derde lid en 25a,

Nadere informatie

Beleidsregel Ondergeschikte horeca op locaties zonder horecabestemming

Beleidsregel Ondergeschikte horeca op locaties zonder horecabestemming Gemeentebestuur Spuiboulevard 300 3311 GR DORDRECHT Het COLLEGE van BURGEMEESTER en WETHOUDERS van de gemeente DORDRECHT; B E S L U I T : vast te stellen de Beleidsregel ondergeschikte horeca op locaties

Nadere informatie

Locatieprofiel Evenementen. Stratumseind

Locatieprofiel Evenementen. Stratumseind Locatieprofiel Evenementen Stratumseind gemeente Eindhoven VB - Veiligheid en Bestuur, VH - Veiligheid juni 2015 Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven VB - Veiligheid en Bestuur, VH - Veiligheid Datum juni

Nadere informatie

Regiobijdrage aan CLICK, Innovatiecontract Creatief

Regiobijdrage aan CLICK, Innovatiecontract Creatief Regioijdrage aan CLICK, Innovatiecontract Creatief 1 Stad/regio/provincie Naam en contactpersoon Gemeente Eindhoven / Brainport regio Eindhoven Sophie van Hof-Ruens Sector Strategie Strategisch Adviseur

Nadere informatie

Project hart voor de Stad: Resultaten werksessies

Project hart voor de Stad: Resultaten werksessies Project hart voor de Stad: Resultaten werksessies inretail.nl vermeulensteenbergen.nl Juni 2016 1 AANBOD & DOELGROEPEN TOP 5 BENODIGD AANBOD TOEKOMST 1. Kinderspeelgelegenheid 2. Speelgoedwinkel 3. Restaurant

Nadere informatie

9,2. Antwoorden door een scholier 1786 woorden 1 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Oefentoets hoofdstuk 3

9,2. Antwoorden door een scholier 1786 woorden 1 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Oefentoets hoofdstuk 3 Antwoorden door een scholier 1786 woorden 1 april 2011 9,2 4 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Oefentoets hoofdstuk 3 Globalisering in steden: grootstedelijke gebieden in de VS 1 Bekijk bron 7. De bron

Nadere informatie

Toekomst detailhandel Deventer

Toekomst detailhandel Deventer Toekomst detailhandel Deventer Binnenstadsavond 10 december Theo van Raaij, adviseur economie Gemeente Deventer Winnaars en verliezers Wanneer is de detailhandel kwetsbaar? Wanneer heeft de detailhandel

Nadere informatie

Economische scenario s West-Friesland

Economische scenario s West-Friesland Economische scenario s West-Friesland 24 april 2014 Opzet presentatie 1. Economische ontwikkeling West-Friesland 2. SWOT economie 3. Trends en ontwikkelingen 4. Prognose economische ontwikkeling 5. Scenario

Nadere informatie

Bedrijventerrein Meerpaal. Ruimte en kwaliteit aan de rand van Houten. Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten

Bedrijventerrein Meerpaal. Ruimte en kwaliteit aan de rand van Houten. Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten Bedrijventerrein Meerpaal Ruimte en kwaliteit aan de rand van Houten Bedrijfsvestiging in de gemeente Houten Kwaliteiten Meerpaal Directe aansluiting op A27 Goede infrastructuur op het terrein Hoogwaardige

Nadere informatie

Kadernota Evenementen. Provincie Groningen van de

Kadernota Evenementen. Provincie Groningen van de Kadernota Evenementen 2016-2020 van de Provincie Groningen Kadernota Evenementen 2016-2020 van de provincie Groningen Het huidige evenementenbeleid heeft een looptijd tot en met 2015. In deze kadernota

Nadere informatie

Horeca; ontwerp nieuw locatiebeleid

Horeca; ontwerp nieuw locatiebeleid ** Concept Sectie RBL Economische Zaken Horeca; ontwerp nieuw locatiebeleid Pilot: horeca als eerste bouwsteen economische visie Juli 2013 Auteur: Martijn Schot 1 Aanleiding Sinds april 2008 zijn plannen

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Evaluatie 2011 Gratis met de bus voor 12- en 65+ Openbare Ruimte, Verkeer & Milieu, Verkeer en Openbare Ruimte jbe/lf11024748

gemeente Eindhoven Evaluatie 2011 Gratis met de bus voor 12- en 65+ Openbare Ruimte, Verkeer & Milieu, Verkeer en Openbare Ruimte jbe/lf11024748 A gemeente Eindhoven Evaluatie 2011 Gratis met de us voor 12- en 65+ Augustus 2011 je/lf11024748 Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Datum Augustus 2011 gemeente Eindhoven Versie 1.3 Inhoudsopgave 1 Inleiding

Nadere informatie

Detailhandelsvisie A2-gemeenten. Lokale sessie Heeze-Leende 10 februari 2015 Stefan van Aarle

Detailhandelsvisie A2-gemeenten. Lokale sessie Heeze-Leende 10 februari 2015 Stefan van Aarle Detailhandelsvisie A2-gemeenten Lokale sessie Heeze-Leende 10 februari 2015 Stefan van Aarle Vraagstelling visie en uitvoering Regionale visie: Welke kansen zijn aanwezig om de detailhandelsstructuur in

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Evenementenbeleid in Eindhoven Gastvrij en veilig

gemeente Eindhoven Evenementenbeleid in Eindhoven Gastvrij en veilig A gemeente Eindhoven Evenementeneleid in Eindhoven Gastvrij en veilig Juli 2012 Evenementeneleid in Eindhoven Gastvrij en veilig Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Datum Juli 2012 gemeente Eindhoven Evenementeneleid

Nadere informatie

Samenvatting Twente Index 2016

Samenvatting Twente Index 2016 Samenvatting Twente Index 2016 Kijk voor regionale en lokale data op www.twenteindex.nl INLEIDING De Twente Index wordt door Kennispunt Twente samengesteld in opdracht van de Twente Board. De Board wil

Nadere informatie

gemeente Eindhoven OplegvelInitiatiefvoorstel Raadscommunicatie 2011 2014 Raad in (inter)actie mhe/ed10048450 Griffie gemeenteraad

gemeente Eindhoven OplegvelInitiatiefvoorstel Raadscommunicatie 2011 2014 Raad in (inter)actie mhe/ed10048450 Griffie gemeenteraad gemeente Eindhoven Griffie gemeenteraad Raadsnummer Inoeknummer Dossiernummer OplegvelInitiatiefvoorstel Raadscommunicatie 2011 2014 Raad in (inter)actie mhe/ed10048450 gemeente Eindhoven Griffie gemeenteraad

Nadere informatie

Amersfoort voor Delft. Jos van Winkel, 4 september 2015

Amersfoort voor Delft. Jos van Winkel, 4 september 2015 Amersfoort voor Delft Jos van Winkel, 4 september 2015 EERST de CIJFERS: quizz! 1. Inwonertal, aantal bedrijven 2. Hoe oud is de stad? 3. Hoeveel studenten? 4. Hoeveel raadsleden, hoeveel ambtenaren? kenmerken

Nadere informatie

Aan de raad. No. 11. Wissenkerke, 4 november 2013

Aan de raad. No. 11. Wissenkerke, 4 november 2013 Raadsvergadering d.d. 19 december 2013 Aan de raad Voorstraat 31, 4491 EV Wissenkerke Postbus 3, 4490 AA Wissenkerke Tel 14 0113 Fax (0113) 377300 No. 11. Wissenkerke, 4 november 2013 Onderwerp: Algemene

Nadere informatie

Imago-onderzoek Rotterdam onder studenten

Imago-onderzoek Rotterdam onder studenten Imago-onderzoek Rotterdam onder studenten Rotterdam, februari 2013 Onderzoek uitgevoerd door studenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam Contacten: Professor Luit Kloosterman, Bart van Putten, Tim

Nadere informatie

Onderwerp: Beleidsnota horeca Gastvrij Bergen. Aan de raad,

Onderwerp: Beleidsnota horeca Gastvrij Bergen. Aan de raad, Agendapunt : 11 Voorstelnummer : 06-33 Raadsvergadering : 29 juni 2010 Naam opsteller : Sipke Diepbrink Informatie op te vragen bij : Sipke Diepbrink Portefeuillehouders : Hetty Hafkamp Onderwerp: Beleidsnota

Nadere informatie

Nieuw-Mathenesse Stedelijk, Modern en Gastvrij

Nieuw-Mathenesse Stedelijk, Modern en Gastvrij Nieuw-Mathenesse Stedelijk, Modern en Gastvrij Nieuw-Mathenesse Stedelijk, Modern en Gastvrij Rapportage onderzoek gebiedsbranding Nieuw-Mathenesse 2 3 Inhoud sop gave Hoofdstuk 1 Inleiding 6 Hoofdstuk

Nadere informatie

Horeca Verkoop Kenniskring Binnenvisserij 18 november Jan Pieter vd Klashorst

Horeca Verkoop Kenniskring Binnenvisserij 18 november Jan Pieter vd Klashorst Horeca Verkoop Kenniskring Binnenvisserij 18 november Jan Pieter vd Klashorst De ontwikkeling van het Streek & Smaak Verbond is een project van KBM Alliances. Vooraf Wanneer bent u voor het laatst uit

Nadere informatie

Actieprogramma Horeca Dordrecht. Adviesraad voor de detailhandel, 26 februari 2014

Actieprogramma Horeca Dordrecht. Adviesraad voor de detailhandel, 26 februari 2014 Actieprogramma Horeca Dordrecht Adviesraad voor de detailhandel, 26 februari 2014 Actieprogramma 2007-2012 Inzet op: 1. Acquisitie: inzet op midden en topsegment (specifiek restaurants en natte horeca)

Nadere informatie

Toerisme en recreatie

Toerisme en recreatie Hoofdstuk 8 Toerisme en recreatie 8.1 Inleiding Toerisme en recreatie zijn belangrijke sectoren in een stad als. Mensen uit binnen- en buitenland bezoeken de stad om de historische sfeer te proeven, een

Nadere informatie

AgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers

AgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers AgriFood Capital Monitor 2018 Belangrijkste feiten en cijfers Inleiding AgriFood Capital Monitor In dit boekje presenteren wij de feiten en cijfers van de AgriFood Capital Monitor 2018*. De Monitor geeft

Nadere informatie

Beter worden in wat we samen zijn!

Beter worden in wat we samen zijn! Beter worden in wat we samen zijn! Wie zijn we? Wat doen we? De gemeenten in de regio Stedendriehoek werken samen. Samen staan we sterk en maken we ons sterk voor het nog verder verbeteren van het VESTIGINGSKLIMAAT.

Nadere informatie

Titel. Evaluatie Economisch Actieplan 8/12. Subtitel

Titel. Evaluatie Economisch Actieplan 8/12. Subtitel Titel Evaluatie Economisch Actieplan 8/12 Subtitel Doel van het Economisch Actieplan behouden en stimuleren van de bedrijvigheid; verbeteren van het (gemeentelijk)ondernemersklimaat; onderhouden van goede

Nadere informatie

De gereserveerde 15 miljoen euro voor Maastricht Culturele Hoofdstad wordt over de hele provincie ingezet voor culturele doeleinden.

De gereserveerde 15 miljoen euro voor Maastricht Culturele Hoofdstad wordt over de hele provincie ingezet voor culturele doeleinden. Limburg heeft een uniek en veelzijdig cultuuraanbod. Dit komt tot uitdrukking in een enorme verscheidenheid met talloze monumenten, cultureel erfgoed, musea, culturele organisaties, evenementen en een

Nadere informatie

Plan van Aanpak Horecavisie Emmen

Plan van Aanpak Horecavisie Emmen Plan van Aanpak Horecavisie Emmen vastgesteld door b&w op 19-06-2018 1. Inleiding... 3 1.1 Aanleiding... 3 1.2 Onderwerpen Horecavisie... 3 1.3 Reikwijdte Horecavisie... 3 2. Onderwerpen Horecavisie...

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Weet wat werkt! Analyse document Strategisch human resource management gemeente Eindhoven Personeel & Organisatie haa/aa11020363

gemeente Eindhoven Weet wat werkt! Analyse document Strategisch human resource management gemeente Eindhoven Personeel & Organisatie haa/aa11020363 A gemeente Eindhoven Weet wat werkt! Analyse document Strategisch human resource management gemeente Eindhoven Personeel & Organisatie Mei 2011 haa/aa11020363 Mei 2011 Weet wat werkt! - Analysedocument

Nadere informatie

nota Strategisch risicomanagement

nota Strategisch risicomanagement nota Strategisch risicomanagement DEFINITIEF Novemer 2010 te/kd09002755 1 Novemer 2010 Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Datum Novemer 2010-2 - Novemer 2010 Inhoudsopgave Inhoudsopgave...3 Inleiding 4

Nadere informatie

Toelichting Drank- en Horecaverordening gemeente Wormerland

Toelichting Drank- en Horecaverordening gemeente Wormerland Toelichting Drank- en Horecaverordening gemeente Wormerland Inleiding Artikel 4 lid 1 van de Drank- en Horecawet verplicht de gemeente om voor 1 januari 2014 een verordening op te stellen ter voorkoming

Nadere informatie