Curriculum Bachelor Informatica

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Curriculum Bachelor Informatica"

Transcriptie

1 Curriculum Bachelor Informatica Universiteit Antwerpen Faculteit Wetenschappen Versie zaterdag, 30 november, 2002 (Na afronding van de curriculumbespreking van 13 november 2002 en inzendingen). Uniforme beschrijvingen van opleidingsonderdelen zijn op de goede plaatsen ingevoegd. Tegen versie 0.1 zal alles geuniformiseerd worden, en dat vragen en opmerkingen expliciet in de tekst zullen worden opgenomen. Daarna nog te bespreken op de Bachelor/Master vergadering 4 december 2002 Dit is een 'levend' document en wordt aangepast op basis van discussie en feedback. Het document is te vinden op Samenvatt ing De Informatica opleiding aan de Universiteit Antwerpen wordt net zoals alle andere hogere opleidingen gevraagd zich te reorganiseren naar het komende Bachelor/Master model. Liever dan enkele minimale aanpassingen door te voeren aan de huidige opleiding heeft de Onderwijscommissie Informatica ervoor gekozen om de opleiding grondig te hervormen, mede op basis van de aanbevelingen geformuleerd tijdens de net afgelopen visitatieronde. Dit document bevat dan ook de neerslag van twee jaar aan intensieve discussies onder de vorm van een concreet curriculum voor een 3-jarige Bachelor gevolgd door een 2-jarige Master opleiding. Inleiding Informatica is vandaag de dag alomtegenwoordig. Bij elke administratie fungeert informatica als een essentiëel element van de organisatie, ongeveer alle elektronische apparaten worden gestuurd door software en via het internet heeft de computer zijn opmars naar de huiskamer ingezet. Als gevolg daarvan is de vraag naar professionele informatici enorm gestegen, in zoverre zelfs dat het aanbod de vraag niet kan bijhouden. Anderzijds impliceert dit groeiend maatschappelijk belang een verhoogde eis naar kwaliteit, wat belangrijke consequenties heeft voor het opleidingsniveau van de informatici. Geconfronteerd met de vraag naar hooggekwalificeerde informatici, kiest de onderwijscommissie Informatica resoluut voor een opleiding van hoogwaardig wetenschappelijk niveau. Daartoe wil de onderwijscommissie de opleiding Informatica reorganiseren in functie van een 3-jarige Bachelor gevolgd door een 2-jarige Master opleiding. Deze reorganisatie zal tevens gebeuren op basis van de visitatieronde, die bij de informatica net achter de rug is [1]. Als eerste stap van deze reorganisatie werd een discussietekst opgesteld waarin een aantal toekomstscenerio's werden uitgetekend [2]. Dat zijn er drie, te weten een Bachelor & Master Informatica (de huidige licentie Informatica) een Polyvalente Master (staat open voor Bachelors uit andere richtingen - vb. ASIB) en een Minor Informatica (Informatica als bijkomende opleiding naast een andere major - vb. Wiskunde-Informatica). Hier beperken we ons tot de Bachelor Informatica en de en Minor Informatica; in een later stadium zullen we het Master programma uitwerken (zowel de Master Informatica als de Polyvalente Master). Als tweede stap werden de eindtermen die moeten gelden voor een komende Bachelor/Master informatica gedefiniëerd [3]. Daartoe werd een eerste inventaris opgemaakt van alle competenties die een student tijdens zijn opleiding dient te verwerven, waarbij we doelbewust erg gedetailleerd

2 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 2/19 zijn geweest om het verschil duidelijk te maken met andere informatica-gerelateerde opleidingen (industrieel en burgerlijk ingenieur, graduaat, ). Als derde en laatste stap leggen we het eigenlijke curriculum vast. Daarvoor zijn we vertrokken van (a) de richtlijnen die door de centrale UA onderwijscommissie werden opgesteld, (b) het huidige curriculum met zijn gekende sterke en zwakke punten, (c) gelijkwaardige curricula aangeboden door andere universiteiten. Modulair Overzicht Het curriculum wordt opgedeeld in een aantal modules. Daarbij maken we een sterk onderscheid tussen de bachelor een brede basisvorming en de master opleiding een specialisatie. Anderzijds zijn er een aantal elementen die inherent zijn aan een wetenschappelijke opleiding op academisch niveau, en die worden gebundeld in drie basispijlers. Bachelor Voor de bachelor opleiding voorzien we 7 basismodules (software ontwikkeling, gegevens en informatiebeheer, telecommunicatie, computationele wetenschappen, artificiële intelligentie, theoretische informatica, computersystemen) die instaan voor de kennis en inzichten specifiek voor de informatica. Anderzijds zijn er drie basispijlers (formeel denken, wetenschappelijke basis en maatschappelijke vorming) die zorgen voor de noodzakelijke wetenschappelijke fundering (zie Figuur 1). software ontwikkeling gegevens-en informatiebeheer Tijdens de master opleiding bieden we vier opties aan: gegevens en informatiebeheer software ontwikkeling telecommunicatie computationele wetenschappen Deze opties sluiten nauw aan bij de aanwezige onderzoeksexpertise, zoals trouwens vereist voor een master opleiding. Desalnietemin is het de bedoeling samen te werken met andere departementen en universiteiten om de nodige kwaliteitsgaranties te bieden. computationele wetenschappen formeel denken artificiële intelligentie wetenschappelijke basis maatschappelijke vorming theoretische Informatica Figuur 1: Modulair overzicht van de BachelorInformatica gegevens-en informatiebeheer software ontwikkeling telecommunicatie computersystemen telecommunicatie formeel denken wetenschappelijke basis maatschappelijke vorming computationele wetenschappen Figuur 2: Modulair overzicht van de Master Informatica

3 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 3/19 Curriculum Bachelor In dit hoofdstuk sommen we het curriculum op dat zal leiden tot een diploma bachelor informatica. Bij de opstelling van het curriculum gaan we uit van een onderwijsorganisatie van twee semesters per jaar, wat naar alle waarschijnlijkheid in de eerste overgangsjaren nog steeds de norm zal zijn. Toch willen we de overgang naar een credit-systeem zo vlot mogelijk maken, vandaar dat de voorkennis voor voor elk opleidingsonderdeel expliciet wordt vermeld. Bovendien werd het curriculum studentvriendelijker gemaakt door de volgende maatregelen profileringsruimte: Er wordt heel wat keuzeruimte voorzien om een student de mogelijkheid te bieden zicht te profileren in functie van zijn interesses. Daarom wordt binnen de 180 studiepunten van de Bachelor opleiding, 36 studiepunten voorbehouden voor profileringsruimte. Daarbij is het dus mogelijk een Minor van 30 studiepunten te kiezen aangeboden door een andere opleiding (vb. Economie voor de eerder management geinteresseerden, Biologie voor studenten die later bio-informatica willen gaan doen, Informatica voor studenten die zich willen profileren via hun vakkennis). Deze minor zal expliciet op het diploma vermeld worden, waardoor het profileringselement extra in de verf wordt gezet. Naast die 30 studiepunten is er dan nog steeds de mogelijkheid om een opleidingsonderdeel van 6 studiepunten vrij te kiezen. uitwisselbaarheid: Om vergelijking en uitwisseling met andere informatica opleidingen mogelijk te maken kiezen we voor relatief grote opleidingsonderdelen (minimum 6 studiepunten) met duidelijke leerdoelen. Bovendien krijgen alle opleidingsonderdelen een gewicht dat een veelvoud is van drie, zodat alvast binnen de UA waar deze algemene richtlijnen geldt de uitwisselling van opleidingsonderdelen mogelijk moet zijn. wiskunde: De inhoud van de opleidingsonderdelen wordt zodanig gedefinieerd dat ze bijdraagt tot de vakkennis van de informatica. Zo wordt de inhoud van de wiskunde vakken in de eerste twee jaren herzien, met meer nadruk op statiestiek en kansrekenen. Zo wordt ook geopteerd voor een goede balans tussen eerder formele een eerder praktische informatica-vakken. projectwerking: Een academisch gevormde informaticus moet in staat zijn de brede vakkennis die hij tijdens zijn opleiding verwerft ook in de praktijk toe te passen. Vandaar dat er veel ruimte voorzien wordt voor praktijk en groepswerk. In het bijzonder wordt in elk jaar een groot blok voorzien waar een studenten in groep een project zullen uitvoeren. 1rste jaar SEM 1 SEM 2 JAAR inleiding programmeren 6 6 wiskunde computersystemen 6 6 talen en automaten 6 6 gegevensstructuren 6 6 inleiding software engineering + programmeren 6 6 wiskunde computernetwerken 6 6 TOTAAL profileringsruimte 6

4 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 4/19 Inl eiding progr ammeren 6 studiepunten - Geen. - inleiding tot hedendaagse basistechnieken van het programmeren. - programmeertaal: Oberon-2 - procedurele aanpak - syntactische constructies (dataspecificatie en verwerkingsinstructies) - types en samengestelde types - top-down ontwerp - abstractiemogelijkheden - modulair programmeren - inleiding object-gericht programmeren (expliciete pointer syntax, encapsulatie, hergebruik) - abstractiemogelijkheden (procedureel, klassiek ADT, objectgericht) Onderwijsvorm - Hoorcollege & computerlabo Examenvorm - Schriftelijk & mondeling (theorie) + practicumsessie in computerlabo Wis kunde 1 (Dis crete Algori tmische Wisk unde) 9 studie punten >>> NOG TER DISCUSSIE <<< Studiemateriaal - Maurer en Ralston, voorlopig in het Engels - 1. Preliminaries: Verzamelingen, relaties, functies, notaties - 2. Algoritmen: Voorbeelden van algoritmes, recursie, procedure, functie - 3. Inductie: Varianten van inductie, inductie en algoritmes - 4. Grafen en Bomen: Terminologie, paden, cycles, kortste pad, breadth first, depth first - 5. Combinatoriek: Permutaties, combinaties, inclusie, exclusie, binomium van NewtonA - 6. Differentievergelijkingen: Is hieraan behoefte? - 7. Kanstheorie: Onafhankelijkheid, voorwaardelijke kans, stelling van Bayes, gemiddelde en variantie, randomwaarden (Chris had hier: Sample ruimte, kans, voorwaardelijke kans, Regel van Bayes, onafhankelijkheid, combinaties, variaties, permutaties) - 8. Logica: Propositielogica, deductie, boolse algebra, predicatenlogica

5 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 5/19-9. Oneindige processen: Rijen en reeksen, ordenotatie, sommatie van reeksen, machtreeksen - 0. Appendices over sorting Wis kunde 2 (Cal culus & Stat istiek ) - 9ptn - Annie Cuyt 9 studie punten >>> NOG TER DISCUSSIE <<< Studiemateriaal - (nog te zoeken: als voorbeeld Advanced Calculus van Spiegel) - 1. Calculus * Limieten * Functies * Continuiteit * Afgeleiden * Integralen * Vectorrekenen * Machtreeksontwikkelingen * Fourierreeksen * Functies van een complexe veranderlijke * Elementen van Kanstheorie en Statistiek - 2. Random variabelen en distributies * Random variabelen * Distributies: CDF en PDF, discreet en continu * Verwachtingswaarde en momenten * Belangrijke random variabelen: exponentiele, uniform, Bernoulli, geometrisch, binomiaal, normaal,... * Transformaties: genererende functies en Laplace getransformeerde - 3. Stochastische processen * Poisson process * Birth-death process * Markov ketens - 4. Beschrijvende statistiek * frequentie en histogrammen * Belangrijke kansverdelingen (normale, Chi-kwadraat, t-verdeling,...) * Parameterschattingen en betrouwbaarheidsintervallen Computers ystemen - overzicht computersystemen + korte geschiedenis * hierarchie, lagen-model van computersystemen

6 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 6/19 * data representatie + getallenstelsels (binair, hexadecimaal,...) * basis hardware: transistoren, logische poortjes, multiplexer, flip-flop,... - basis computer architectuur: CPU, geheugen, bus,... * von Neuman architectuur: fetch-execute cycle * basis software: assembler & machinetaal * Operating Systems: memory management, process management, file management * applicaties: spreadsheets, databases, AI,... - basis netwerken & www - beperkingen van computer simulaties Tal en en automaten - een inleiding van automaten theorie en formele talen. Studiemateriaal - [vijf eerste hoofdstukken uit]: J. Hopcroft, R. Motwani, J. Ullman, Introduction to Automata Theory, Languages, and Computation, Add. Wesley, 2001, - algemene inleiding van belangrijke * formele bewijzen, inductieve bewijzen, strings, automaten en talen - deterministische en niet-deterministische automaten, * equivalentie en aanvaarde talen * toepassing: text-search. - reguliere expressies en reguliere talen * verband met eindige automaten * algebraische wetten voor reguliere expressies * toepassing: UNIX en zoeken naar patronen in teksten. * eigenschappen: pumping lemma, effect van Booleaanse expressies, homomorfismes, testen van equivalenties, emptyness en membership - context-vrije talen * parse trees uitgelegd * context-vrije talen (toegepast op YACC en XML) * ambiguiteit in context-vrije talen besproken. Gegevenss tructuren - vertrouwd met de grondslagen van een hogere programmeertaal (Oberon, C, Pascal, enz.) = alle aspecten van zo n taal bestudeerd hebben + zelfstandig kunnen toepassen op kleine en elementaire programmeerproblemen. [> Inleiding Programmeren] Competentie - Aan het eind van het opleidingsonderdeel gegevensstructuren zijn de studenten in staat om: (Zelfstandig en in groep) voor eenvoudige, realistische informaticaproblemen oplossingen te ontwerpen en deze te implementeren in een concreet systeem, met behulp van denkprocessen en technieken die professionele informatici gebruiken. - Of in meer detail: (Zelfstandig en in groep) voor eenvoudige, realistische informaticaproblemen

7 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 7/19 (1) oplossingen te ontwerpen volgens de principes van object-oriented design (OOD), abstract data types (ADT) en top-down design (TDD) en (2) deze oplossingen op deskundige wijze te implementeren in een concreet systeem met weloverwogen keuzes betreffende de organisatie van de gegevens (de gegevensstructuren). - Inzicht hebben in de verschillende componenten van de software lifecycle (= kennis). - Een onderscheid kunnen maken tussen het ontwerp van een oplossing enerzijds en de realisatie van een concreet systeem anderzijds, en dit ook voor elk gegeven probleem doen (= attitude). - De principes van object-oriented design, abstract data types en top-down design kunnen toepassen in de ontwerpfase (= kennis+vaardigheid+attitude). - Programmeervaardigheden verfijnen en de geschikte gegevensstructuren kunnen kiezen voor de implementatie van een concreet systeem (= kennis+vaardigheid). - Het tot een gewoonte maken elk stukje programma, hoe klein ook, goed te documenteren (=attitude). - Programmeerprincipes en software engineering - Gegevensabstractie * ADT geordende lijst - Recursie * Acht koninginnen probleem - backtracking * Towers of Hanoi - Searching * Sequentieel * Binair * Efficiëntie (O) - ADT stack - Algebraïsche uitdrukkingen * haakjes controleren * evalueren (infix, prefix, postfix) - ADT queue - Bomen * ADT binaire boom * ADT binaire zoekboom - Tabellen * ADT tabel * ADT priority queue * Heaps -heapsort * 2-3 bomen * AVL bomen * Hashing * Gegevens met meerdere organisaties - Externe methoden * Externe mergesort * Zoeken in externe tabellen * Indexeren van externe bestanden * Externe hashing * B-bomen * Multiple indexing

8 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 8/19 Inl eiding Software Engineer ing - Programmeren in een objectgerichte programmeertaal (> Inleiding Programmeren) - Lineaire Regressie (> Wiskunde 2) - Eerste kennismaking met beheersing van informatica-projecten - Testen, Contracten (pre- & post condities), Tijdsschatting - Beperkte vorm van UML - Toepassen van bovenstaande Computernetwerk en - Omwille van de inherente complexiteit van computernetwerken worden ze bestudeerd aan de hand van een gelaagd model (layers). - fysische laag (signalen in tijds- en frequentiedomein, analoge en digitale signalen,...), - medium access control laag (LAN protocols zoals Ethernet) - datalink laag (foutdetectie en correctie, flow controle) - netwerk laag (ther IP protocol) - transport laag (TCP en UDP protocols) - applicatielaag (HTTP, mail,...) - De nadruk wordt gelegd op essentiele mechanismen en algoritmen die gebruikt worden in de verschillende lagen, met speciale aandacht voor de protocols die in het Internet worden gebruikt (Ethernet, IP, TCP, HTTP...) - netwerk security 2de jaar SEM 1 SEM 2 JAAR numerieke lineaire algebra 9 9 gevorderd programmeren 6 6 machines en berekenbaarheid 6 6 algoritmen en complexiteit 6 6 computersystemen 9 9 softwareontwerp 6 6 databases 6 6 TOTAAL profileringsruimte 12 Numerieke Lineaire Al gebra 9 studie punten

9 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 9/19 - Matrixrekening en oplossen van stelsels * elementair rekenen, * blokvermenigvuldiging, * rijechelonvorm van een matrix, * Gaussreductie, * determinanten - Algemene vectorruimten * voortbrengers, * basissen en dimensie voor eindigdimensionale vectorruimten, * direkte som en direkt product, * nulruimte en kolommenruimte en rang van een matrix, * lineaire afbeeldingen en matrixvoorstelling, * eigenwaarden en eigenvectoren, - Vector normen, matrix normen - Eindige precisie matrix rekenen, conditiegetal - Gestructureerde matrices (driehoeksmatrices, symmetrische matrices,...) - Numeriek oplossen stelsels lineaire vergelijkingen: directe methoden * Roundoff analyse van Gaussische eliminatie * LU Factorisatie * Orthogonaliteit en Kleinste Kwadraten (QR factorisatie) - Numeriek oplossen stelsels lineaire vergelijkingen: iteratieve methoden - Numerieke berekening van eigenwaarden/eigenvectoren - Singuliere waarden decompositie Gev orderd Progr ammeren - Inleiding Programmeren - Inleiding Software Engineering. - grondige kennismaking met de programmeertaal C++, - nadruk op het objectgeoriënteerd programmeren Studiemateriaal - The C++ Programming Language, B. Stroustrup, Addison-Wesley - C++ syntax (specifiek objectgeoriënteerd programmeren zoals overerving en polymorfisme) - Theoretische noties (het substitutie principe, covariatie, en contravariatie) - C++ idiomen (typische taalgebruik in C++ programma s) - Inleidende begrippen van UML (Unified Modeling Language) Mac hines en Ber ekenbaarheid - talen en automaten Studiemateriaal Hoofdstuk 8 en de eerste helft van hoofdstuk 9 uit "Intoduction to Automata Theory, Languages and Computation", Hopcroft, Motwani, Ullman, Addison-Wesley, 2001.

10 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 10/19 * Turing machines en hun talen, basisdefinities * Programmeertechnieken voor TM, Multitape TM * Turingmachines en computers, universele TM * Onbeslisbaarheid: niet-re talen, diagonalizatie * Recursieve talen, universele taal * Onbeslisbare problemen voor TM, Stelling van Rice (evt in Algoritmen en complexiteit) Algoritmen en Complex iteit - Machines en berekenbaarheid, gegevensstructuren, grafen, automaten - (Eventueel) aanvullingen Pushdown automaten en contectvrije talen. - (Eventueel) een concreet niet-berekenbaar probleem: PCP. - Berekeningsmodellen en complexiteit: RAM, RASP, Turing Machine, uniforme en logaritmische complexiteit. Worst-case en average case complexiteit. - Toepassing op concrete algoritmen: lexicografisch ordenen, quicksort, heapsort, opzoeken van woorden. - Intractable problemen: P versus NP, algoritme van Kruskal, TSP. - NP problemen: SAT, 3SAT, reducties (bv naar hamiltonian circuit). - Plaatscomplexiteit, verband met tijdscomplexiteit. - Gerandomizeerde algoritmen. Computers ystemen 9 studie punten - Overview of Operating Systems * Processes, threads and microkernels * Concurrency, mutual exclusion, synchronisation * Deadlock and I/O management * Scheduling * Access-control and security * (practical) Unix shell programming, programming for concurrency - - digitale logica * Boolse algebra + reductietechnieken, * basis logische componenten, * multiplexer, flip flops, finite state machines,... - hierarchie, lagen-model van computersystemen * gevorderde data representatie + computer aritmetiek (hardware implementatie & consequenties) - RISC/CISC * Instructie Set Architectuur van een moderne computer (SPARC) * compilation/assembly process/linking/loading/executing - datapath en controle sectie - microarchitectuur & hardwired control (VHDL) - memory

11 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 11/19 - input & output - communicatie/networks - trends in computerarchitectuur Sof twareontwerp 6 studiepunten - Gevorderd Programmeren. - Deze cursus biedt een kennismaking met softwareontwerp en met het werken in groep aan een softwareontwikkelingsproject. Studiemateriaal - The Unified Modeling Language User Guide, G. Booch, J. Rumbaugh, I. Jacobson, Addison-Wesley - Design Patterns, E. Gamma, R. Helm, R. Johnson, J. Vlissides, Addison-Wesley - summier overzicht softwareontwikkelingtraject - analyse en ontwerp - Unified Modeling Language (UML) - Design Patterns - Toegepast a.h.v. project in groepen van vier tot zes personen Dat abases - inleiding in de database systemen - ontwerpen van database toepassingen - gebruik van SQL als datbase management taal Studiemateriaal - J. Ullman, J. Widom, A First Course in Database Systems, Prentice Hall, 2001, - illustratie van database processen en de ontwikkeling van database toepassingen - databse modeling (entity-relation model) - definitie relationele database model & relationele algebra - SQL (queries, updates, triggers en constraints) - koppeling van databases met het Web - onderbouw en de basisbegrippen van databases - ontwerp van databases (functionele afhakelijkheden, de lijst-algebra, datalog, verschillende calculi en de expressieve kracht van SQL). 3de jaar SEM 1 SEM 2 JAAR eindwerk databases (XML& webtechnologie) 6 6 telecommunicatie 6 6 numerieke en grafische technieken 9 9 software engineering 6 6

12 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 12/19 TOTAAL profileringsruimte 24 Eindwerk 9 studie punten - Goed programmeren (> Inleiding Programmeren & Gevorderd Programmeren) - Ontwerp- en implementatie technieken (> Software ontwerp, Databases) - Projectbeheersingstechnieken (> Inleiding Software Engineering, Software Engineering) - Ervaring verwerven met elders aangeleerde technieken (cfr. Databases, Software Engineering, ) - Uitbouwen van een concreet software-systeem - Doorlopen van alle fases (specificatie, ontwerp, implementatie, testen, onderhoud, documentatie) van een software project - Planning - Verantwoording technische keuzes Dat abases, XML, Webtechnologie - Deel 1: basisbegrippen uit de database wereld. * transaction management * Locks en concurrency * Failures en recovery * veiligheid, optimizatie en betrouwbaarheid * Gedistribueerde en temporele databases * basisbegrippen van datamining - Deel 2: XML * semigestructureerde databases * ondervragings- en updatetechnieken voor XML * XQuery en XUpdate * DTD's en het verband met HTML en XSLT - Deel 3: Web en hypermedia * de Three Tier architectuur * standaarden als ODBC, COM en.net De bedoeling is een overzicht van deze technieken en de fundamenten ervan te bieden, geen gedetailleerde bespreking. Tel ecommunciati esystemen - het ISO referentie model [ >> Computernetwerken]

13 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 13/19 - de architectuur en de werking van een aantal hedendaagse telecommunicatiesystmen te bespreken - gebruik makend van het ISO referentie model (Dit betekent niet dat voor elk systeem alle lagen besproken worden. Er wordt een selectie gemaakt per systeem van de meest relevante aspekten) - - telefonienetwerken - - SDH/PDH netwerken - - ISDN netwerken - - ATM netwerken - - access netwerken (APON, EPON, ADSL/VDSL, HFC) - - draadloze access netwerken (GSM, GPRS, UMTS) - - Draadloze LANs (WiFi, Hiperlan) - - Etc. - De bovenstaande lijst wordt aangepast naargelang de evolutie. - Naast algemene principes die gebruikt worden voor het ontwerp en de werking van deze netwerken, worden ook architecturale aspecten behandeld. - In het bijhorend praktisch deel van deze cursus wordt een eenvoudig protocol ontworpen, waarbij aandacht besteed wordt aan de specificatie, ontwerp, ontwikkeling (programmeren), testen van het protocol. Numerieke en Gr afische technieken 9 studie punten (Voorlopig duidt I op het luik Numerieke technieken en II op het luik Grafische technieken; we willen echter de onderwerpen "ritsen" maar dat vraagt in de nabije toekomst nog wat overleg tussen Frans en Annie.) - Voor elk onderwerp wordt uitgegaan van een toepassing in de informatica (beeldverwerking, robotica, FPU implementatie,...) en aansluitend daarop de theorie aangebracht. - Beide delen maken intensief gebruik van visualisatie-software zoals aangeboden in Maple, Matlab, Mathematica, GrafEq,... - Numerieke technieken * I1. Oplossen van een niet-lineaire vergelijking * I2. Oplossen van een stelsel niet-lineaire vergelijkingen * I3. Veelterminterpolatie * I4. Splines (t/m natuurlijke kubische die in de industrie gebruikt worden) * I5. Kleinste kwadraten modellen * I6. Rationale modellen * I7. Functiebenadering (niet discreet) * I8. Kwadratuur (inclusief Monte Carlo en RNG) * I9. Extrapolatie * De delen zijn afhankelijk van wat er reeds in wiskunde- of andere vakken is gezien. Voor de rest is het best de grafische technieken misschien uit te breiden op het ogenblik dat ze ook gedemonstreerd kunnen worden! - Grafische technieken

14 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 14/19 * II1. grafische raster-scan output hardware * II2. impliciete-expliciete-parametrische vgln rechte en vlak * II3. eigenschappen van scalaire en vectorproducten * II4. affiene transformaties (punt- zowel als coordinaattransformaties) * II5. projectietechnieken (beperkt tot eenvoudig orthografisch en perspectief) * II6. eenvoudige verborgen lijn en vlak technieken * II7. 2- en 3-D (4-D) plotting Sof tware Engineering - Goed programmeren (> Inleiding Programmeren & Gevorderd Programmeren) - Project ervaring (> Inleiding Software Engineering & Software ontwerp) - Hoare triples, waarheidstabellen (NOT, AND, OR, IF) (>???) - Lineaire en logaritmische regressie (> Wiskunde 2) - Verzamelingenleer, equivalentierelaties, partitie (> Wiskunde 1) - Overzicht van technieken om informatica-projecten te beheersen - Software levenscyclus(behoeften specificatie, Analyse, Ontwerp, Implementatie, Testen, Onderhoud) - Kwaliteitscontrole (reviews, ISO 9000, CMM, metingen) - Projectbeheer (Pert & Gantt, Kostschattingen) - Deontologie Profileri ngsrui mte Informat ica Hieronder sommen we de vakken op die we zelf zullen invullen. Compilers - talen en automaten, - een programmeertaal, - datastructuren - enige programmeerervaring - Eerste deel: Aanvullingen voor de formele basistechnieken: * Pushdown automaten, parsing algoritmen, LL(k) en LR(k) gammatica's. * Attribuutgrammatica's - Tweede deel: structuur van een typische compiler voor een imperatieve programeertaal * geheugenorganizatie, run-time systeem * specificatie van de vertaling * de logische fazen van het compilatieproces - Derde deel: project * Er wordt, naast een inzicht in de besproken compilertechnieken, van de studenten verwacht dat zij die kunnen integreren tot een werkende compiler voor een eenvoudige imperatieve taal.

15 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 15/19 Inl eiding Gedis tribueerde en Parallelle Systemen - computersystemen II - Inleiding * Achtergrond: parallel vs distributed - Architectuur * parallelisme in processor * parallelle/gedistribueerde systemen: SIMD, SMP, CC-NUMA, Distributed Memory, Clusters, Grids, Loosely Coupled - Gedistribueerde Operating Systems * thread scheduling * gedistribueerde OS s * i.h.b. gedistribueerde filesystemen * beheer van gedistribueerde resources (naming, sharing, availability, reliability ) * security * authenticatie * authorizatie - Concepten ivm concurrency/synchronisatie * synchronisatie primitieven & OS-ondersteuning ervan * gedistribueerde deadlock, mutex * gedistribueerde klok - Programmeerniveau * data parallelisme en taak parallelisme * middleware systemen (DCOM, CORBA, MOM, ) * parallelle algoritmen / decompositie van algoritmen - Case Study * www architectuur (communicatie, caching, replicatie, security, ) * Java thread API Graphics 6 studiepunten - De wiskunde- en programmeervakken uit de eerste twee bachelorjaren Studiemateriaal - F. S. Hill Jr., Computer Graphics using OpenGl, Prentice Hall 2001, ISBN overzicht geven van de grafische technieken - een realistische weergave van een drie-dimensionele wereld op een computerscherm. - hardwarematige elementen belicht die grafische output kunnen realiseren - grafische primitieven voor het afbeelden van elementaire krommen - Driedimensionale transformaties in homogene coördinaten van de wereld - de beschrijvende assenstelsels worden behandeld, => o.a. een wereldbeschrijving vanuit camera oogpunt - Projectieve transformaties => tweedimensionale geprojecteerde afbeelding van de wereld

16 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 16/19 - Realisme a.h.v. fenomenologische modellen (inkleuring en belichting van een polygonaal opgebouwde wereld) - texturemapping & schaduwvorming - Zowel Z-buffering (efficient maar beperkt realistisch) als Raytraycing (traag maar zeer realistisch) worden behandeld om naast back-face culling de overdekte elementen uit de figuren te weren - De practica gebeuren in C++ met gebruik van de OpenGL library. Toegepast e logi ca & AI Studiemateriaal - Logica voor Informatici, Van Benthem, Van Ditmarsch, Ketting, Meyer-Viol - Essentials of Artificial Intelligence, M. Ginsberg - Computational Intelligence, A Logical Approach, D. Poole. A. Mackworth, R. Goebel - Toegepaste Logica * Voorbij de predikaatlogica * Modale logica * Logica en berekenbaarheid * Logica en imperatief programmeren * Logisch programmeren * Modale structuren in kennisrepresentatie * Redeneervormen met onvolledige informatie - Zoekmethodes * blinde zoekmethodes * heuristische zoekmethodes * specifieke zoekmethodes voor constraint satisfaction problemen (?) * spelspecifieke zoekmethodess (?) * niet-deterministische, iteratieve zoekmethodes (simulated annealing, GA,...) - Kennisrepresentatie- en inferentie * eerste orde logica (is besproken in het deel toegepaste logica) * frames (?) * semantische netten (?) - Kennissystemen (rule-based, case-based) - Planning - Basistechnieken machine learning (inclusief neurale netwerken) Profileri ngsrui mte Hieronder sommen we de vakken op die we graag ingevuld zien door andere onderwijscommissie. Economie Nat uurkunde

17 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 17/19 Wet enschappelij k Engels Wet enschapsfilosofie Presentat ietechnieken Minor Inf ormati ca Het volgende programma zouden we aanbieden als minor informatica, in eerste instantie voor de Faculteit Wetenschappen (gezien de nodige voorkennis), maar studenten uit andere richtingen kunnen ook inschrijven. JAAR Programmeren 6 Computer Systemen 6 Databases 6 Numerieke en Grafische technieken 6 Keuzevak 6 TOTAAL 30 Keuzevakken Artificiële Intelligentie 6 Web-technologie en Internet 6 Programmeren - algorithmes - computertaal: bv JAVA Computer Systemen - overzicht computersystemen + korte geschiedenis * hierarchie, lagen-model van computersystemen * data representatie + getallenstelsels (binair, hexadecimaal,...) * basis hardware: transistoren, logische poortjes, multiplexer, flip-flop,... - basis computer architectuur: CPU, geheugen, bus,...

18 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 18/19 Dat abases - von Neuman architectuur: fetch-execute cycle * basis software: assembler & machinetaal * Operating Systems: memory management, process management, file management * applicaties: spreadsheets, databases, AI,... - basis netwerken & www - beperkingen van computer simulaties Zie "Databases" in 2de jaar Numerieke & Grafische technieken Zie "Numerieke en Grafische technieken" in 3de jaar Art ificiele Int elligentie Zie "Artificiële Intelligentie" in Profileringsruimte Informatica Web-technologie & Int ernet Nog in te vullen (Jan Paredaens)

19 Curriculum Opleiding Informatica (versie 0.1) 19/19 Curriculum Master Het programma van de Master dient nog uitgewerkt te worden. Conclusies De huidige versie bevat voor elk van de opleidingsonderdelen een lijstje van onderwerpen die daar behandeld zullen worden. Velen onder de inzenders hadden hun best gedaan om die beschrijving in een vlotte tekst te gieten (waarvoor dank), maar dat verhinderd een snelle lezing en dus ook validatie t.o.v. eindtermen. Vandaar dat alles is omgezet naar bullet-lists. Wat moer er nog gedaan worden?. De voorkennis is op vele plaatsen ontbrekend, en op andere plaatsen te vaag. Gewoon refereren naar een ander opleidingsonderdeel is niet genoeg; zeker niet voor de referenties naar wiskundige- en theoretische vakken waar we preciezer moeten kunnen vastleggen wat we nodig hebben om credit-systemen en schakelprogramma's te definiëren. Vandaar de vraag om alle voorkennis op één van twee manieren te formuleren. (a) Een vaardigheid die overeenkomt met een doelstelling van een ander opleidingsonderdeel; daarmee zeggen we eigenlijk dat dit opleidingsonderdeel volledig gevolgd moet worden. (b) begrippen uit de inhoudslijst; daarmee zeggen we dat die voorkennis bij voorkeur in dit opleidingsonderdeel kan verworven worden. Eindtermen. We moeten het curriculum nog valideren t.o.v. de eindtermen. Vandaar dat ik een nieuwe versie van de eindtermen heb gemaakt [3], waar we kunnen noteren in welke opleidingsonderdelen die eindtermen gedekt worden. Waar nodig zullen we de inhoud en/of de eindtermen moeten aanpassen. Naamgeving. Er moet nog eens gekeken worden naar de consistentie van de naamgeving. Gebruiken we nederlandstalige begrippen (Databases of Databanken)? Gebruiken we nummers (Wiskunde 1, Wiskunde 2, ) of gebruiken we preciesere namen? Referenties [1] Zelfstudie Informatica ten behoeve van de onderwijsvisitatie. Onderwijscommissie Informatica, Universiteit Antwerpen, Juni 2001 [2] Toekomstscenario's Opleiding Informatica (versie 0.3). Onderwijscommissie Informatica, Universiteit Antwerpen, 6 februari [3] Eindtermen Opleiding Informatica (versie 0.4). Onderwijscommissie Informatica, Universiteit Antwerpen, 29 november 2002.

Curriculum Bachelor Informatica

Curriculum Bachelor Informatica Curriculum Bachelor Informatica Universiteit Antwerpen Faculteit Wetenschappen Versie 0.2 - woensdag, 4 december, 2002 (Tijdens curriculumbespreking van 4 december 2002). Daarna nog te bespreken op de

Nadere informatie

Curriculum Opleiding Informatica

Curriculum Opleiding Informatica Curriculum Opleiding Informatica Universiteit Antwerpen Faculteit Wetenschappen Versie 0.0 - maandag, 25 november, 2002 (Na afronding van de curriculumbespreking van 13 november 2002). Zo goed als alle

Nadere informatie

Bachelor & Master Informatica

Bachelor & Master Informatica Bachelor & Master Informatica Universiteit Antwerpen Faculteit Wetenschappen Versie 1.1 - donderdag, 6 mei, 2004 Ter voorbereiding Onderwijscommissie 12 mei 2004 Dit is een 'levend' document en wordt aangepast

Nadere informatie

Informatica aan de Universiteit Antwerpen

Informatica aan de Universiteit Antwerpen Informatica aan de Universiteit Antwerpen Academische Bachelor en Master Waarom Informatica? Informatica heeft een enorme impact Informatica is een boeiende wetenschap Brede keuze uit tewerkstellingsmogelijkheden:

Nadere informatie

Bachelor & Master Informatica

Bachelor & Master Informatica Bachelor & Master Informatica Universiteit Antwerpen Faculteit Wetenschappen Versie 1.0 - donderdag, 26 februari, 2004 Ter voorbereiding Werkgroepvergadering 11 maart 2004 Dit is een 'levend' document

Nadere informatie

Software Ontwikkeling

Software Ontwikkeling Overzicht Bachelor Software Ontwikkeling Voorbereiding Visitatie ZAP vergadering donderdag 7/2/2008 2/15 Situatie Inleiding 6sp Klassiek ex-cathedra basisvak Oberon-2 Basisprincipes programmeren Inhoud

Nadere informatie

Bachelor & Master Informatica

Bachelor & Master Informatica Bachelor & Master Informatica Universiteit Antwerpen Faculteit Wetenschappen Versie 1.2 - woensdag, 30 juni, 2004 Ter voorbereiding Onderwijscommissie 7 juli 2004 Dit is een 'levend' document en wordt

Nadere informatie

Opleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica. C. Blondia

Opleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica. C. Blondia Opleidingsonderdelen Telecommunicatie Bachelor Informatica C. Blondia Overzicht Ba Informatica Verplichte vakken: Computernetwerken (1 Ba 2 Ba) Telecommunicatiesystemen (3 Ba) Keuzevakken Netwerktoepassingen

Nadere informatie

Voorbereiding onderwijsvisitatie: Bachelor Opleidingsonderdelen J. Broeckhove

Voorbereiding onderwijsvisitatie: Bachelor Opleidingsonderdelen J. Broeckhove Voorbereiding onderwijsvisitatie: Bachelor Opleidingsonderdelen J. Broeckhove Gevorderd Programmeren Verplicht onderdeel: BA2, 1 e semester, 6 studiepunten, 30+30 contacturen Vakbeschrijving Werkvorm Evaluatievorm

Nadere informatie

Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica 2009-2010

Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica 2009-2010 Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica 2009-2010 Curriculumcommissie Redactie: Jos Roerdink Laatst herzien: 26 maart 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Bacheloropleiding 1 3 Masteropleiding

Nadere informatie

Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde

Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Marko van Eekelen, Remko Helms, Evert van de Vrie TouW Informatica symposium 21 november 2015 Aanleiding vernieuwing Open Universiteit Ministerie

Nadere informatie

Bijlage bacheloropleiding Informatica

Bijlage bacheloropleiding Informatica Bijlage bacheloropleiding Informatica 2011-2012 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) De bachelor Informatica: a. kennis en inzicht a1. heeft kennis van en inzicht in de belangrijkste

Nadere informatie

Eindtermen Opleiding Informatica

Eindtermen Opleiding Informatica Eindtermen Opleiding Informatica Universiteit Antwerpen Faculteit Wetenschappen Versie 0.4 - maandag, 25 november, 2002 (Samen met curriculumdefinitie). Te bespreken op de op de Bachelor/Master vergadering

Nadere informatie

B.Sc. Informatica Module 4: Data & Informatie

B.Sc. Informatica Module 4: Data & Informatie B.Sc. Informatica Module 4: Data & Informatie Djoerd Hiemstra, Klaas Sikkel, Luís Ferreira Pires, Maurice van Keulen, en Jan Kamphuis 1 Inleiding Studenten hebben in modules 1 en 2 geleerd om moeilijke

Nadere informatie

Omvorming naar de bacheloropleidingen

Omvorming naar de bacheloropleidingen Omvorming naar de bacheloropleidingen Inhoudsopgave I. Indiener...1 II. Identificatie van de bacheloropleiding...2 III. Doelstellingen en eindtermen van de bacheloropleiding...3 IV. Uitwerking en opbouw

Nadere informatie

Eindtermen Opleiding Informatica

Eindtermen Opleiding Informatica Eindtermen Opleiding Informatica Universiteit Antwerpen Faculteit Wetenschappen Versie 0.1 - dinsdag, juni 4, 2002 Preliminaire versie, inclusief gedetailleerde eindtermen per rode draad. Te bespreken

Nadere informatie

Eindtermen Opleiding Informatica

Eindtermen Opleiding Informatica Eindtermen Opleiding Informatica Universiteit Antwerpen Faculteit Wetenschappen Versie 0.2 - maandag, 10 juni, 2002 Aangepaste versie, na bespreking Bachelor/Master werkgroep informatica. Te bespreken

Nadere informatie

Curriculum 2014-2015 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting

Curriculum 2014-2015 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting Curriculum 2014-2015 Opleidingen Open Universiteit, faculteit Management, Science & Technology, wetenschapsgebied Informatica en informatiekunde, geldig vanaf 1-9-2014 Afkortingen European Credits (studiepunten)

Nadere informatie

Zelftest Informatica-terminologie

Zelftest Informatica-terminologie Zelftest Informatica-terminologie Document: n0947test.fm 01/07/2015 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE Deze test is een zelf-test, waarmee u

Nadere informatie

Curriculum 2015-2016 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting

Curriculum 2015-2016 Afkortingen Bachelor Informatica Propedeuse Postpropedeuse Start Vervolg Afsluiting 60,0 Gebonden keuze (8,6 EC) Afsluiting Curriculum 2015-2016 Opleidingen Open Universiteit, faculteit Management, Science & Technology, wetenschapsgebied Informatica en informatiekunde, geldig vanaf 1-9-2015 Afkortingen European Credits (studiepunten)

Nadere informatie

Master in de toegepaste informatica

Master in de toegepaste informatica LEUVEN t Master in de toegepaste informatica + schakelprogramma Specialisaties: softwareontwikkeling en gedistribueerde systemen multimedia artificiële intelligentie Rubik s Cube used by permission of

Nadere informatie

Introductie tot de cursus

Introductie tot de cursus Inhoud introductietalen en ontleders Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Voorkennis 7 2.2 Leerdoelen 8 2.3 Opbouw van de cursus 8 3 Leermiddelen en

Nadere informatie

Eindtermen Opleiding Informatica

Eindtermen Opleiding Informatica Eindtermen Opleiding Informatica Universiteit Antwerpen Faculteit Wetenschappen Versie 0.3 - zaterdag, 6 juli, 2002 (Na Onderwijscommissie 19 juni en e-mail feedback). Aanpassingen: (a) Sterkere opsplisting

Nadere informatie

Eindtermen Lineaire Algebra voor E vor VKO (2DE01)

Eindtermen Lineaire Algebra voor E vor VKO (2DE01) Eindtermen Lineaire Algebra voor E vor VKO (2DE01) dr. G.R. Pellikaan 1 Voorkennis Middelbare school stof van wiskunde en natuurkunde. Eerste gedeelte (Blok A) van Lineaire Algebra voor E (2DE04). 2 Globale

Nadere informatie

Lineaire algebra en vectorcalculus

Lineaire algebra en vectorcalculus Lineaire algebra en vectorcalculus dr. G.R. Pellikaan Studiewijzer voor het studiejaar 2013/2014 College 2DN60 Contents 1 Algemeen 2 2 Inhoud van het vak 2 3 Leerdoelen 3 4 Berekening tijdsplanning 3 5

Nadere informatie

High Performance Computing

High Performance Computing High Performance Computing Kristian Rietveld (krietvel@liacs.nl, kamer 138) Groep Computer Systems High-Performance Computing Optimizing compilers (generieke codes, maar ook specifieke rekenkernels). Parallel

Nadere informatie

Vakbeschrijvingen Servicevakken Informatica. Curriculumcommissie Informatica October 10, 2003

Vakbeschrijvingen Servicevakken Informatica. Curriculumcommissie Informatica October 10, 2003 Vakbeschrijvingen Servicevakken Informatica Curriculumcommissie Informatica October 10, 2003 1 Vakcode: INTSR-03 Vak: APPLIED SYMBOLIC COMPUTING Kwartaal: 4 Bedoeld voor: Scientific Computing and Imaging

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Plaats en functie van de cursus 7 2 Inhoud van de cursus 7 2.1 Tekstboek 7 2.2 Voorkennis 8 2.3 Leerdoelen 8 2.4 Opbouw van de cursus 9 3 Leermiddelen en wijze van studeren

Nadere informatie

faculteit wiskunde en natuurwetenschappen Bijlagen bachelopleiding Informatica

faculteit wiskunde en natuurwetenschappen Bijlagen bachelopleiding Informatica en natuurwetenschappen Bijlagen bachelopleiding Informatica 1 6 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) De bachelor Informatica: a. kennis en inzicht a1. heeft kennis van en inzicht

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling van de masteropleiding

Onderwijs- en examenregeling van de masteropleiding vrije Universiteit amsterdam Faculteit der Exacte Wetenschappen Onderwijs- en examenregeling van de masteropleiding Computer Science Deel B Preambule In dit document wordt een A en een B gedeelte onderscheiden.

Nadere informatie

Praktische informatie m.b.t. College Lineaire Algebra en Beeldverwerking Bachelor Informatica en Economie 2 e jaar Voorjaar semester 2013 Docent:

Praktische informatie m.b.t. College Lineaire Algebra en Beeldverwerking Bachelor Informatica en Economie 2 e jaar Voorjaar semester 2013 Docent: Praktische informatie m.b.t. College Lineaire Algebra en Beeldverwerking Bachelor Informatica en Economie 2 e jaar Voorjaar semester 2013 Docent: D.P. Huijsmans LIACS Universiteit Leiden College Lineaire

Nadere informatie

Bijlage bacheloropleiding Informatica 2012-2013

Bijlage bacheloropleiding Informatica 2012-2013 Bijlage bacheloropleiding Informatica 2012-2013 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) De bachelor Informatica: a. kennis en inzicht a1. heeft kennis van en inzicht in de belangrijkste

Nadere informatie

Omvorming naar de masteropleidingen

Omvorming naar de masteropleidingen Omvorming naar de masteropleidingen Data van indiening van de ingevulde formulieren: Dit beperkt formulier op 4 oktober 2002 Uitgebreider formulier (met o.m. de doelstellingen en eindtermen) uiterlijk

Nadere informatie

KC7: communicatievaardigheden KCD1: formeel denken KCD3: opvolgen technologische ontwikkeling KCD5: autonoom en creatief functioneren elk 6 sp

KC7: communicatievaardigheden KCD1: formeel denken KCD3: opvolgen technologische ontwikkeling KCD5: autonoom en creatief functioneren elk 6 sp Talen en automaten Kerncompetenties en Machines en berekenbaarheid KC7: communicatievaardigheden KCD1: formeel denken KCD3: opvolgen technologische ontwikkeling KCD5: autonoom en creatief functioneren

Nadere informatie

Grondige herziening Curriculum Informatica /40

Grondige herziening Curriculum Informatica /40 Kerncompetenties Master Informatica. Wanneer is een master een bekwame informaticus? Analyse. Een master informatica kan een analyse uitvoeren voor een grootschalig informaticaproject. Hij of zij kan taken

Nadere informatie

Lineaire Algebra voor E (VKO)

Lineaire Algebra voor E (VKO) Lineaire Algebra voor E (VKO) dr. G.R. Pellikaan Studiewijzer voor het studiejaar 2006/2007 College 2DE01 Faculteit Wiskunde en Informatica, Capaciteitsgroep Wiskunde, Leerstoelgebied Coderingstheorie

Nadere informatie

Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde

Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Vernieuwing Bacheloropleidingen Informatica en Informatiekunde Tanja Vos, Remko Helms, Janine Voncken, Evert van de Vrie TouW Informatica symposium 19 november 2016 Nieuwe koers De Open Universiteit wil

Nadere informatie

Software Mobiliteit. UAMS - 6 maart 2001. Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac.

Software Mobiliteit. UAMS - 6 maart 2001. Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac. Software Mobiliteit Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac.be/~tjdhondt p. 1 Overzicht Stelling Objecttechnologie Distributie Mobiliteit Evolutie Besluit p.

Nadere informatie

Beschrijving onderwijseenheden

Beschrijving onderwijseenheden Bachelorgids Wiskunde 2006 23-06-2006 15:28 Pagina 166 Bijlage C Beschrijving onderwijseenheden Deze bijlage behoort bij artikel 1.2, eerste lid, van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding

Nadere informatie

Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor)

Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor) Real Time Operating Systems (RTOS) Voorkennis: C, basiskennis microprocessoren (bij voorkeur ARM7 processor) Kennis nodig voor: Operating systems Niveau: inleidend Diplomavoorwaarde: bachelor, schakelprogramma

Nadere informatie

Centrale begrippen hoofdstuk 3. Waarom multiprogramming? Vandaag. processen proces state: running, ready, blocked,... Vragen??

Centrale begrippen hoofdstuk 3. Waarom multiprogramming? Vandaag. processen proces state: running, ready, blocked,... Vragen?? Vragen?? Vandaag Hoofdstuk 4: threads (tentamenstof : 4.1 t/m 4.2) Kleine Opgaven 4.1 (niet alleen ja of nee, ook waarom!) en 4.4 inleveren maandag Centrale begrippen hoofdstuk 3 processen proces state:

Nadere informatie

Nieuw Curriculum Bachelor Technische Informatica 2013

Nieuw Curriculum Bachelor Technische Informatica 2013 Nieuw Curriculum Bachelor Technische Informatica 2013 Emile Hendriks Opleidingsdirecteur TI/CS Waarom? TU-breed project Studiesucces omdat Rendement te laag Studieduur te lang In 2011: slechts 22% haalde

Nadere informatie

HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) In deze module leer je projecten op te stellen en te programmeren in de VB.NET-omgeving.

HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) In deze module leer je projecten op te stellen en te programmeren in de VB.NET-omgeving. STUDIEFICHE CVO DE AVONDSCHOOL Opleiding HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) Module A5 Programmeren 1 (9 studiepunten) Plaats van de module in de opleiding: In deze module leer je projecten

Nadere informatie

Aanvullingen bij Hoofdstuk 8

Aanvullingen bij Hoofdstuk 8 Aanvullingen bij Hoofdstuk 8 8.5 Definities voor matrices De begrippen eigenwaarde eigenvector eigenruimte karakteristieke veelterm en diagonaliseerbaar worden ook gebruikt voor vierkante matrices los

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding

Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Faculteit der Exacte Wetenschappen Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Bedrijfswiskunde en Informatica Deel B Preambule In dit document wordt een A en een B gedeelte onderscheiden. In

Nadere informatie

Modulewijzer tirprog02/infprg01, programmeren in Java 2

Modulewijzer tirprog02/infprg01, programmeren in Java 2 Modulewijzer tirprog02/infprg01, programmeren in Java 2 W. Oele 17 november 2009 1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Studiehouding 3 3 Voorkennis 4 4 Inhoud van deze module 5 5 Leermiddelen 5 6 Theorie en

Nadere informatie

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Waarmaken van Leibniz s droom

Waarmaken van Leibniz s droom Waarmaken van Leibniz s droom Artificiële intelligentie Communicatie & internet Operating system Economie Computatietheorie & Software Efficiënt productieproces Hardware architectuur Electronica: relais

Nadere informatie

Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica

Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica Programma Bachelor- en Masteropleiding Informatica 2008-2009 Curriculumcommissie Auteur: Jos Roerdink Laatst herzien: 26 juni 2008 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Flexibele bachelor 1 2.1 Achtergrond........................................

Nadere informatie

Software Engineering. Universiteit Antwerpen

Software Engineering. Universiteit Antwerpen Software Engineering 3de BAC Informatica (Computer Science) [Academic year 2010-2011] Prof. Serge Demeyer Universiteit Antwerpen HOOFDSTUK 0 Praktische Zaken Doel Professionele Informaticus Plaats in het

Nadere informatie

Aanbevelingen voor de Commissie Leermiddelen Instellingspakket Lineaire Algebra

Aanbevelingen voor de Commissie Leermiddelen Instellingspakket Lineaire Algebra Aanbevelingen voor de Commissie Leermiddelen Instellingspakket Lineaire Algebra Op verzoek van de Directeur Interfacultair Onderwijs (DIO) dr. H.J. Smid formuleren wij enkele aanbevelingen ten behoeve

Nadere informatie

Automaten & Complexiteit (X )

Automaten & Complexiteit (X ) Automaten & Complexiteit (X 401049) Inleiding Jeroen Keiren j.j.a.keiren@vu.nl VU University Amsterdam Materiaal Peter Linz An Introduction to Formal Languages and Automata (5th edition) Jones and Bartlett

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Uitgangspunten, plaats en globale doelstelling van de cursus 5 2 Inhoud van de cursus 5 3 De structuur van het schriftelijk materiaal 6 4 Het bestuderen van de cursus

Nadere informatie

Informatica. Deel II: les 1. Java versus Python. Jan Lemeire Informatica deel II februari mei 2014. Parallel Systems: Introduction

Informatica. Deel II: les 1. Java versus Python. Jan Lemeire Informatica deel II februari mei 2014. Parallel Systems: Introduction Informatica Deel II: les 1 Java versus Python Jan Lemeire Informatica deel II februari mei 2014 Parallel Systems: Introduction Arabidopsis (zandraket) Arabidopsis (zandraket) MMIQQA Multimodal Microscopic

Nadere informatie

Tim Mallezie Architectuur van besturingssystemen: Vraag A2.

Tim Mallezie Architectuur van besturingssystemen: Vraag A2. Procesbeheer: kenmerken van moderne besturingssystemen. 1. Bespreek de (drie) meest typische kenmerken van moderne besturingssystemen. 2. In hoeverre beantwoorden UNIX, Linux en Windows NT hieraan? Geef

Nadere informatie

Krijtlijnen Bachelor informatica

Krijtlijnen Bachelor informatica Krijtlijnen Bachelor Informatica Ter voorbereiding van bureau Informatica 4 februari 2010 Naar aanleiding van de Curriculumherziening 2011-2012 Laatst verbeterd op 2 februari 2011 - Auteur: Serge Demeyer

Nadere informatie

Masters Software Engineering en Computer Science Programma, toelating en wijze van studeren

Masters Software Engineering en Computer Science Programma, toelating en wijze van studeren Masters Software Engineering en Computer Science Programma, toelating en wijze van studeren Bastiaan Heeren Master Software Engineering (60 ec) Thema Vakken EC Software architecture - Design patterns -

Nadere informatie

Departement Computerwetenschappen G. Janssens, programmadirecteur CW

Departement Computerwetenschappen G. Janssens, programmadirecteur CW Departement Computerwetenschappen G. Janssens, programmadirecteur CW Fundamental driver? Moore s Law: number of transistors on a chip doubles every two years most spectacular change in technology ever

Nadere informatie

Master in de toegepaste informatica

Master in de toegepaste informatica LEUVEN t Master in de toegepaste informatica + schakelprogramma Specialisaties: softwareontwikkeling en gedistribueerde systemen multimedia artificiële intelligentie Rubik s Cube used by permission of

Nadere informatie

High Performance Computing

High Performance Computing High Performance Computing Kristian Rietveld (krietvel@liacs.nl, kamer 138) Groep Computer Systems - Embedded systems - Specifieke software mappen op specfieke hardware. - Hardware synthesis. - Real-time

Nadere informatie

Omvorming naar de masteropleidingen

Omvorming naar de masteropleidingen Omvorming naar de masteropleidingen Data van indiening van de ingevulde formulieren: Dit beperkt formulier op 4 oktober 2002 Uitgebreider formulier (met o.m. de doelstellingen en eindtermen) uiterlijk

Nadere informatie

HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) een databank ontwerpen,

HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) een databank ontwerpen, STUDIEFICHE CVO DE AVONDSCHOOL Opleiding HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) Module C1 Beheer van Databanken (6 studiepunten) Plaats van de module in de opleiding: In deze module 'Beheer van

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D vwo

Examenprogramma wiskunde D vwo Examenprogramma wiskunde D vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

Sint-Jan Berchmanscollege

Sint-Jan Berchmanscollege Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Wiskunde (3de graad ASO) Leerlingprofiel Ben je een leerling die: goed is in het rekenen en redeneren met getallen? gemotiveerd is om elke dag voor wiskunde te studeren?

Nadere informatie

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 1 september 2007 STUDIEGEBIED ICT. Modulaire opleiding Informatica: Programmeren AO IC 002

Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 1 september 2007 STUDIEGEBIED ICT. Modulaire opleiding Informatica: Programmeren AO IC 002 STUDIEGEBIED ICT Modulaire opleiding Informatica: AO IC 002 Versie 2.0 BVR Pagina 1 van 21 Inhoud 1 Deel 1 Opleiding... 4 1.1 Korte beschrijving... 4 1.1.1 Inhoud... 4 1.1.2 Modules... 4 1.1.3 Niveau en

Nadere informatie

1. Statistiek gebruiken 1

1. Statistiek gebruiken 1 Hoofdstuk 0 Inhoudsopgave 1. Statistiek gebruiken 1 2. Gegevens beschrijven 3 2.1 Verschillende soorten gegevens......................................... 3 2.2 Staafdiagrammen en histogrammen....................................

Nadere informatie

Matrix- en vectorrekening

Matrix- en vectorrekening Hogeschool Rotterdam / CMI Matrix- en vectorrekening (matrices, vergelijkingen, determinanten, vectoren en transformaties) TIRLIN01 Aantal studiepunten: 2 ects Modulebeheerder: P.J. den Brok (tijdelijk)

Nadere informatie

Wiskunde curriculum voor Bachelor fase N

Wiskunde curriculum voor Bachelor fase N Wiskunde curriculum voor Bachelor fase N 1. Inleiding wiskunde (5 sp, kwartiel 1.1) - Rekenvaardigheden: algebraïsche rekenvaardigheden, differentiëren, integreren, goniometrie, functie onderzoek etc (herhaling

Nadere informatie

b + b c + c d + d a + a

b + b c + c d + d a + a Voorwoord De wiskundige vorming die in de wiskundig sterke richtingen van het Vlaamse secundair onderwijs wordt aangeboden, vormt een zeer degelijke basis voor hogere studies in wetenschappelijke, technologische

Nadere informatie

Uitvoeringsregeling (art W.H.W.)

Uitvoeringsregeling (art W.H.W.) Uitvoeringsregeling (art. 7.13 W.H.W.) Technische Universiteit Delft Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Bacheloropleiding Technische Informatica 2009-2010 Versie 4, mei 2009 1 Belangrijkste

Nadere informatie

ONBETWIST ONderwijs verbeteren met WISkunde Toetsen. Overzicht bestaande content. Deliverable 3.6. Hans Cuypers. ONBETWIST Deliverable 3.

ONBETWIST ONderwijs verbeteren met WISkunde Toetsen. Overzicht bestaande content. Deliverable 3.6. Hans Cuypers. ONBETWIST Deliverable 3. Overzicht bestaande content Deliverable 3.6 Hans Cuypers Inleiding Binnen het ONBETWIST project worden toetsen en items voor verschillende deelgebieden van de wiskunde gemaakt. In voorgaande projecten,

Nadere informatie

Fundamentele. Informatica 1. Eerste college: introductie

Fundamentele. Informatica 1. Eerste college: introductie Fundamentele 1 Informatica 1 Eerste college: introductie Rechenmaschine (1623) von Wilhelm Schickard (1592-1635), gebaut für seinen Freund Johannes Kepler Fundamentele Informatica 1 Docent: Jeannette de

Nadere informatie

ECTS fiche. Module info. Evaluatie. Gespreide evaluatie OPLEIDING. Handelswetenschappen en bedrijfskunde HBO Informatica

ECTS fiche. Module info. Evaluatie. Gespreide evaluatie OPLEIDING. Handelswetenschappen en bedrijfskunde HBO Informatica ECTS fiche Module info OPLEIDING STUDIEGEBIED AFDELING MODULE MODULENAAM Programmeren 5 MODULECODE B STUDIEPUNTEN 10 VRIJSTELLING MOGELIJK ja Handelswetenschappen en bedrijfskunde HBO Informatica Evaluatie

Nadere informatie

Schoolagenda 5e jaar, 8 wekelijkse lestijden

Schoolagenda 5e jaar, 8 wekelijkse lestijden Leerkracht: Koen De Naeghel Schooljaar: 2012-2013 Klas: 5aLWi8, 5aWWi8 Aantal taken: 19 Aantal repetities: 14 Schoolagenda 5e jaar, 8 wekelijkse lestijden Taken Eerste trimester: 11 taken indienen op taak

Nadere informatie

Modulewijzer Tirdat01

Modulewijzer Tirdat01 Modulewijzer Tirdat01 W. Oele 25 augustus 2008 1 Inhoudsopgave 1 Inleiding en leerdoelen 3 2 Voorkennis 3 2.1 tirprg01 en tirprg02........................ 3 2.2 tirprg03.............................. 4

Nadere informatie

MODULEBESCHRIJVING Databases DBS1

MODULEBESCHRIJVING Databases DBS1 MODULEBESCHRIJVING Databases DBS1 Samensteller(s): Richard van den Ham Datum: 30-08-2012 Versie: 1.0 Module: Databases Identificatie Progresscode: DBS1 Semester: 1 Omvang: 140 SBUs/ 5 ECTS-punten Lestijd:

Nadere informatie

Praktische informatie. m.b.t. College. Lineaire Algebra en Beeldverwerking. Bachelor Informatica. 1e jaar. Voorjaar semester 2012

Praktische informatie. m.b.t. College. Lineaire Algebra en Beeldverwerking. Bachelor Informatica. 1e jaar. Voorjaar semester 2012 Praktische informatie m.b.t. College Lineaire Algebra en Beeldverwerking Bachelor Informatica 1e jaar Voorjaar semester 2012 Docenten: Jesse Goodman en Charlene Kalle Universiteit Leiden Praktische informatie

Nadere informatie

HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) Het schematiseren van probleemstellingen. met zelfgedefinieerde klassen werken.

HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) Het schematiseren van probleemstellingen. met zelfgedefinieerde klassen werken. STUDIEFICHE CVO DE AVONDSCHOOL Opleiding HBO5 Informatica Netwerkbeheer (90 studiepunten) Module A1 Basiskennis (4 studiepunten) Plaats van de module in de opleiding: In deze module wordt de basiskennis

Nadere informatie

Studietrajectwijzer voor studenten Wetenschappen Campus Kortrijk. Studie-Cluster:

Studietrajectwijzer voor studenten Wetenschappen Campus Kortrijk. Studie-Cluster: Studietrajectwijzer voor studenten Wetenschappen Campus Kortrijk Studie-Cluster: Fysica (m.i.v. doorstroom ingenieurswetenschappen) (m.i.v. doorstroom ingenieurswetenschappen) Bijgaand schema, opgesteld

Nadere informatie

Bijlagen Bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie. Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding

Bijlagen Bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie. Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding voor Bijlagen Bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding Met de opleiding wordt beoogd: - inhoudelijke kennis, vaardigheid en inzicht op het gebied van Kunstmatige

Nadere informatie

ZER Informatica. Programma-evaluatie. Resultaten programma-evaluatie. 5 enquêtes:

ZER Informatica. Programma-evaluatie. Resultaten programma-evaluatie. 5 enquêtes: ZER Informatica Resultaten programma-evaluatie Programma-evaluatie 5 enquêtes: - Overgang secundair onderwijs universiteit - Studenten die niet aan examens deelnamen / met hun opleiding stopten - Evaluatie

Nadere informatie

Studieschema bachelor Informatica

Studieschema bachelor Informatica Studieschema bachelor Informatica 6515316 code titel modulen begeleidingsvorm tentamenvorm tentamendata sept. 15 -aug. 16 Startpakket U kunt op twee momenten in het jaar in september of in februari starten

Nadere informatie

Uitgebreid eindwerkvoorstel Lokaliseren van personen en objecten met behulp van camera s

Uitgebreid eindwerkvoorstel Lokaliseren van personen en objecten met behulp van camera s Uitgebreid eindwerkvoorstel Lokaliseren van personen en objecten met behulp van camera s Sofie De Cooman 21 December 2006 Stagebedrijf: Interne begeleider: Externe begeleider: BarcoView Koen Van De Wiele

Nadere informatie

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek

automatisering elektrotechniek biomedische technologie (elektromechanica) automatisatie biomedische technologie (elektromechanica) o elektrotechniek Curriculum master in de industriële wetenschappen in Elektromechanica afstudeerrichting automatisering Elektromechanica afstudeerrichting elektromechanica Elektromechanica afstudeerrichting biomedische

Nadere informatie

- Academische competenties in de bachelor - Academische competenties in de bachelor

- Academische competenties in de bachelor - Academische competenties in de bachelor wo-bacheloropleiding Informatica 1 van 6 U2015/03290 De uitvoeringsregeling treedt in werking per 1 september 2015 en heeft eenzelfde werkingsduur als de Onderwijsen examenregeling (OER) 2015-2016 voor

Nadere informatie

Fundamentele. Informatica 1. Eerste college: -introductie -verzamelingen I

Fundamentele. Informatica 1. Eerste college: -introductie -verzamelingen I Fundamentele 1 Informatica 1 Eerste college: -introductie -verzamelingen I Rechenmaschine (1623) von Wilhelm Schickard (1592-1635), gebaut für seinen Freund Johannes Kepler Fundamentele Informatica 1 Docent:

Nadere informatie

Uitvoeringsregeling bij de Onderwijs- en examenregeling 2014-2015 wo bacheloropleiding Informatica

Uitvoeringsregeling bij de Onderwijs- en examenregeling 2014-2015 wo bacheloropleiding Informatica 1 Faculteit Management, Science and Technology Uitvoeringsregeling bij de Onderwijs- en examenregeling 2014-2015 wo bacheloropleiding Informatica U2014/02462 De uitvoeringsregeling treedt in werking per

Nadere informatie

start -> id (k (f c s) (g s c)) -> k (f c s) (g s c) -> f c s -> s c

start -> id (k (f c s) (g s c)) -> k (f c s) (g s c) -> f c s -> s c Een Minimaal Formalisme om te Programmeren We hebben gezien dat Turing machines beschouwd kunnen worden als universele computers. D.w.z. dat iedere berekening met natuurlijke getallen die met een computer

Nadere informatie

slides2.pdf 2 nov 2001 1

slides2.pdf 2 nov 2001 1 Opbouw Inleiding Algemeen 2 Wetenschap Informatica Studeren Wetenschap en Techniek Informatica als wetenschap Informatica studie Wetenschappelijke aanpak Organisatie Universiteit Instituut Piet van Oostrum

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D havo

Examenprogramma wiskunde D havo Examenprogramma wiskunde D havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

Belangrijkste ideeën/concepten uit OS, incl. proces

Belangrijkste ideeën/concepten uit OS, incl. proces Operating System Overview (Hfst 2) Wat is een OS? Wat was een OS? Evolutie van OS. OS als virtuele machine OS als beheerder van hulpbronnen (resources) Belangrijkste ideeën/concepten uit OS, incl. proces

Nadere informatie

Python (gem=1,86) Java (gem=1,57) Enquete cursus informatica 1e bachelors oefeningen beter aansluiten bij project?

Python (gem=1,86) Java (gem=1,57) Enquete cursus informatica 1e bachelors oefeningen beter aansluiten bij project? Enquete cursus informatica 1e bachelors 216-217 Python (gem=1,86) Java (gem=1,7) 3 3 2 2 1 1 3 2 1-1 -2-3 3 2 1-1 -2-3 2 Combinatie python va (gem=1,6) 1 Hoe is de overgang python2va 1 1 3 2 1-1 -2-3 3

Nadere informatie

(On)Doenlijke problemen

(On)Doenlijke problemen Fundamentele Informatica In3 005 Deel 2 College 1 Cees Witteveen Parallelle en Gedistribueerde Systemen Faculteit Informatie Technologie en Systemen Overzicht Inleiding - Relatie Deel 1 en Deel 2 - Doenlijke

Nadere informatie

Curriculumherziening. Bacheloropleiding Informatiekunde. Eindtermen. Informatiekunde. Het eerste jaar. Bacheloropleiding 4/27/2010

Curriculumherziening. Bacheloropleiding Informatiekunde. Eindtermen. Informatiekunde. Het eerste jaar. Bacheloropleiding 4/27/2010 Bacheloropleiding Curriculum 2010-2011 Curriculumherziening Departement ß-faculteit Universiteit Utrecht onderwijs visitatie zelfevaluatie masteropleidingen bachelor informatiekunde vakgebied docenten

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie

Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie 2010-2011 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) Met de opleiding wordt beoogd: - inhoudelijke kennis, vaardigheid en inzicht op

Nadere informatie

Welke reken-wiskundige bagage heb je nodig om volwaardig te kunnen participeren in de maatschappij?

Welke reken-wiskundige bagage heb je nodig om volwaardig te kunnen participeren in de maatschappij? Welke reken-wiskundige bagage heb je nodig om volwaardig te kunnen participeren in de maatschappij? Deze korte notitie is opgesteld vanuit de Werkgroep Wiskunde voor Morgen (WvM) op verzoek van de besturen

Nadere informatie

Module 1 Programmeren

Module 1 Programmeren Module 1 Programmeren Programmeertalen 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Programmeertalen in historisch perspectief 13 1.2.1 Machinecode 13 1.2.2 Assembleertalen (assembly) 14 1.2.3 Hogere programmeertalen 15 1.2.4

Nadere informatie

Examenprogramma informatica havo/vwo

Examenprogramma informatica havo/vwo Examenprogramma informatica havo/vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het schoolexamen Het schoolexamen heeft betrekking op: het gehele domein A in combinatie met: de domeinen

Nadere informatie