Aardappelen * En kummel De smaak van uw vroege aardappelen wordt een stuk beter als u kummel tussen de aardappelplanten zet.

Transcriptie

1 Moestuin verzorgen Aanbinden met wilgenteen Wanneer u voor het aanbinden van leifruit onverteerbaar materiaal gebruikt, zult u vroeg of laat de bindingen uit het oog verliezen, doordat ze zijn ingegroeid. Gebruik daarom liever vergankelijk bindmateriaal. Een mooi natuurlijk materiaal is wilgenteen. Wanneer u dan een oude binding vergeet, zal deze gewoon verteren en is er geen schade aan het gewas. Aardappelen * En kummel De smaak van uw vroege aardappelen wordt een stuk beter als u kummel tussen de aardappelplanten zet. * Ziekte Om aardappelziekte te voorkomen zet u mierikwortel op de hoeken van uw aardappelveldje (mits dat veldje niet groter is dan een normaal formaat groentebed). * Poten Poot aardappelen nooit in de directe nabijheid van berken. * Oogsten Aardappelen kunnen het beste geoogst worden als het loof begint af te sterven. * Aardappelloof Gooi het aardappelloof echter niet op de composthoop, maar verbrand het liever. Op deze manier voorkomt u ziekten in uw tuin. * Ontkiemen minder snel Aardappelen ontkiemen veel minder snel als u er een of twee rijpende appels tussen legt. * En kool Aardappelen, geplant in de nabijheid van kool, zorgt dat de kool beter groeit. * Niet op dezelfde plaats poten als voorgaande jaar Na vier jaar mag u weer aardappelen poten op hetzelfde stukje grond. * Jeneverbessentakken Leg jeneverbestakken onder uw aardappelen als u de muizen erbij weg wilt houden. * Zoete aardappelen kweken Plant een zoete aardappel in een mengsel van turfmolm en zand. U kunt de aardappel echter ook in een pot met water zetten, dat u iedere week twee maal moet verversen. Het water moet halverwege de aardappel staan. Zoete aardappelen hebben zeer aparte scheuten met donkergroene, klimopachtige bladeren, die, al naar u wenst, gaan hangen of klimmen. * Voor het verkrijgen van veel sterke spruiten Op de pootaardappelen wordt de volgende werkwijze aanbevolen. Haal alle spruiten er af na ontvangst van de pootaardappelen. Leg de poters in een bakje en laat ze ongeveer twee weken in het donker kiemen. Verwijder ook deze kiemen. Laat de poters daarna op lichte en koele plaats kiemen. Hierdoor ontstaan meer en steviger kiemen. Aardbeibedden * Breng een mulchlaag aan rond de aardbeien Dat kan een zwart plastic zijn maar ook stro over de bedden. Zo liggen de vruchten niet op de grond en kunnen ze niet gaan rotten of vuil worden. * Net over de aardbeibedden Leg een net over de aardbeien om te voorkomen dat de vogels met de vruchten aan de haal gaan. * Houd aardbeibedden onkruidvrij. Verwijder bij doordragende soorten tot einde mei de bloemen.

2 * Schoffelen Gedurende de bloeitijd niet schoffelen. Aardbeien * En kool houden beslist niet van elkaar. Integendeel, ze hebben een uitgesproken slechte invloed op elkander. * En aardbeienplantje die de grond raken Kan tot een rottingsproces van de vrucht lijden. Voorkom dit door wat stro tussen de plantjes te leggen. Andijvie Zaaien in de koude grond: vanaf april tot en met augustus. Oogsten: oktober. Begiet groente alleen 's ochtends Zo drogen de planten sneller en wordt schimmelvorming voorkomen. Begiet tomaten en komkommerachtige alleen aan de voet. Begiet komkommerachtige met afgekoeld warm water. Bemesting Het plantje facelia is een zeer goede biologische groenbemesting voor sperziebonen. Als het vriest o sneeuwt, vergaat de plant en verdwijnt het. Het levert een rijke grond op. Bessenstruik Mensen die bessenstruiken in de tuin hebben staan...een bessenstruik wordt al gauw een groot woest ding. In plaats van de boel zo groot te laten groeien. kun je beter steeds zes takken aanhouden. Snoei de restl. Dan heb je nog steeds veel oogst en mooie grote trossen. Bieten Zaaien in de koude grond: vanaf april tot halverwege juli. Oogsten: vanaf half juli tot november. Bieten * Bieten en prei gaan goed samen Zet prei tussen de bietjes. De bieten groeien namelijk veel sterker als u er prei tussen plant. * Bietenblad niet afsnijden Snijd het blad van bieten niet af. Draai het er met de hand af. Deze werkwijze voorkomt dat er veel sap van de bietjes verloren gaat. * Bieten die veel sap hebben verloren Worden bij het koken lichter van kleur en zijn ook minder makkelijk gaar te krijgen. Bladgroente is te slap na het oogsten Geef het dan een wisselbad; even in wat koud en dan weer in wat lauw water. Na een minuut of tien is uw bladgroente dan weer een heel stuk opgeknapt. Blijven wieden Onkruid groeit vooral in zachte winters gewoon door en kan zelfs in zaad schieten. Daarom is het goed om ook nu te wieden. Schoffel liever niet, dit zet de zaden aan tot ontkiemen. Trek de niet gewenste zaailingen uit om zaadzetting te voorkomen. Bloedmeel Bloedmeel is een organische meststof met ongeveer 13 procent stikstof. Het is gedroogd en fijngemalen bloed, afkomstig van slachthuizen. Bloedmeel kan zo rond de plant worden uitgestrooid, maar het kan ook in water worden opgelost en dan rond de plant worden gegoten. De meststof is goed voor de groei van de bladeren en stengels. Het kan in water opgelost worden en in vloeibare vorm aan de bodem toegevoegd worden. Bloedmeel houdt bovendien dieren (konijnen bijvoorbeeld) op afstand.

3 Bloemkool Zaaien onder glas: gedurende de eerste drie a vier weken van maart. Zaaien in de koude grond: de laatste week van maart en de hele maand april. Oogsten: vanaf de tweede week april tot aan december. Boerenkool Zaaien in de koude grond: gedurende de hele maand april. Oogsten: vanaf november tot april. Boerenkoolstronken Laat de stronken van de boerenkool na de oogst eens in de grond staan. Ze zullen dan, aan het begin van het voorjaar, opnieuw gaan uitlopen. Deze nieuwe, zachte uitlopers zijn uitstekend te verwerken in een stamppot. * Is het lekkerst als de vorst er overheen is geweest Waarom? Omdat de felle kou zetmeel in de bladeren omzet in suiker, hetgeen de smaak ten goede komt. * Als de kooltjes in de bloemkool aankomen Moet u de hartbladeren gaan omknikken. Er mag namelijk geen licht (of in elk geval moet er zo weinig mogelijk licht) bij de kooltjes komen. Zou u het niet doen, dan krijgt u gelige en uit elkaar gegroeide bloemkolen. * Oogsten Haal bij het oogsten van de bloemkool ook de stronken uit de grond. U kunt hiermede zwam aan de knolvoet voorkomen. * Zet je bij selderij Heeft heel wat minder last van insecten als u er selderij tussen plant. Bonen * En gladiolen Plaag uw bonen niet door er gladiolen in de buurt te zetten. Gladiolen hebben namelijk een slechte invloed op bonen. Zorg daarom dat uw bonen minstens tien meter van uw gladiolen verwijderd blijven. * Plukt u 's morgens Daar ze dan een betere smaak hebben. Boompaal nuttig Wanneer het niet vriest kunt u best een boom planten. Een boompaal is dan nuttig om de boom tegen stormwinden te beschermen. Zet de paal aan de windzijde - in ons land meestal het westen - en maak de boomband in de vorm van een acht vast. Zo beschadigt de tere bast niet wanneer de wind hem tegen de paal zwiept Bramen Braamstruik verdraagt geen frambozenstruik Dus... zet ze liever niet bij elkaar. Bramen Een braam draagt op nieuw hout. Het is dus aan te bevelen in het voorjaar alle loten die hebben gedragen, bij de grond af te knippen. De bloei is van eind mei tot september en de bestuiving vindt plaats door insecten, met name bijen en hommels. Er zijn vruchten vanaf augustus. Broccoli Zaaien onder glas: gedurende de maand maart. Zaaien in de koude grond: gedurende de hele maand april. Oogsten: vanaf half juli tot november. Dode takken afknippen Na vorst kunnen takken van bomen en heesters afsterven. Maar de plant zelf is niet dood. Knip de dode takken af tot net boven een knop in het gezonde hout en de plant zal hier hergroeien Druivenstruik Druivenstruiken zijn gek op kalk. Vermaal eierschalen en strooi dit regelmatig op de aarde boven de wortel van de plant.

4 Dunnen Nog eenzelfde tip bij appel- en perenbomen Je kunt kiezen voor een hele volle boom. Dat staat mooi. maar geeft kleine vruchtjes. Hou als regel aan: zeven vruchten per meter tak. Als je dus 21 vruchtjes op een meter aantreft. moet je er dus veertien wegdoen. Doe dat rond half juni. Dat druist misschien tegen het gevoel in. maar je krijgt er mooier fruit van. Enthout snijden Begin december kan er enthout van appels en peren worden gesneden. Selecteer een paar stevige en gezonde eenjarige loten en bewaar die achter een schuur of onder een struik tot eind maart de tijd van het enten is aangebroken. Het enten vraagt wel enige ervaring, roep eventueel de hulp in van een fruitkweker. Ook worden er in het voorjaar entcursussen gegeven door de verschillende pomologische verenigingen. Erwten Zaaien onder glas: de hele maand februari plus de eerste week van maart. Oogsten: gedurende de maand mei. Zaaien in de koude grond: de laatste drie weken van maart plus de hele maand april. Oogsten: vanaf de laatste week van mei tot oktober. Fruitbomen op de juiste wijze planten en verzorgen Wanneer een appelboom veel vruchten dreigt te gaan vormen, dun hem dan na de zogeheten junival uit tot 1-2 appels per vruchtzetting. De grootste vrucht laat u aan de tak zitten; breek of snijd de andere vruchten af. *Takken met veel vruchten moeten worden ondersteund omdat ze anders afbreken onder hun last. *Walnootbomen hoeven slechts spaarzaam gesnoeid te worden Wanneer er toch hout moet worden verwijderd, pak dan laat in de zomer de zaag. In de late winter zouden de zaagsnedes te sterk bloeden. *Kwetsen hoeft u niet regelmatig terug te snoeien Alleen in de eerste 3-4 jaar na het aanplanten ontwikkelt de boom zijn vorm. *Zeer droge plaatsen op het zuiden zijn ongeschikt voor appelbomen. Ze groeien er heel langzaam, dragen weinig vrucht en zijn bevattelijk voor ziektes. Fruitoogst besproeien * Een grotere fruitoogst Krijgt men door besproeien van de bomen ten tijde van de bloei. * Vol en fris Vol, fris fruit oogst men, als de bomen op de dag voor de pluk flink besproeid worden. Gaaslinnen Zit er gaaslinnen om de kluit van de boom die u gaat planten? Haal dit dan pas weg als de boom in het plantgat staat. Zo voorkomt u dat de kluit te vroeg verbrokkelt. Gebruik van vliesdoek en/of plastic tunnel. Het gebruik van deze middelen geeft in het voorjaar bij sla en kool betere resultaten. In koude en natte grond stagneert de groei o.a. omdat er weinig voedingsstoffen voor de planten beschikbaar komen. Dit resulteert in zwakke planten die op hun beurt weer gevoelig zijn voor ziektes. Gedroogde tomatenzaden Bewaar tomaten zaden altijd door ze op stukjes toiletpapier te leggen en daar te laten drogen; ongeveer een cm. afstand van elkaar. Deze velletjes bewaar ik tot het voorjaar. Dan knip ik vierkantjes uit het papier met elk een zaadje en stop deze in de grond. Het papier is snel verteerd. Gelukkige huwelijken van groenten Een ervaren tuinier weet, dat door het gecombineerd zaaien of planten van verschillende groentesoorten deze beter tot groei komen en bovendien zo schadelijke insecten worden geweerd. br>beproefde combinaties zijn: * tomatenplanten en peterselie

5 * aardappels en dille * koolsoorten en dille of tomatenplanten * worteltjes en uien of prei * bloemkool en prei, uien of selderij * sla en prei of radijsjes * Vermijd het naast elkaar kweken van twee wortel-, blad- of knolgroenten * Elke plant wenst graag voldoende ruimte. Geniet langer van zelf geteeld fruit door het zorgvuldig te oogsten en op de juiste wijze te bewaren Een appel is plukrijp wanneer hij makkelijk loslaat van de boom en het steeltje aan de vrucht blijft zitten. *Vroege appels rijp in augustus en september, kunnen niet worden bewaard. *Herfst- en winterappels worden in september of oktober geplukt voordat ze helemaal rijp zijn. Ze rijpen verder in de opslag. *Bewaar herfstappels niet op dezelfde plek als winterappels omdat ze een gas afgeven dat de rijping van de winterappels versnelt. *Bewaar appels niet in dezelfde ruimte als aardappels omdat de aardappels dan sneller zullen uitlopen. * Peren zijn bijzonder gevoelig voor druk. Pluk ze daarom voorzichtig. *Peren ontwikkelen hun volle aroma pas bij kamertemperatuur. Eet ze daarom niet te koud. *Kweeën mogen niet bij andere fruitsoorten worden bewaard omdat ze de smaak daarvan beïnvloeden. Gevallen vruchten Ruim afgevallen vruchten regelmatig (bij voorkeur dagelijks) op. Ze gaan anders een bron van narigheid (ongedierte, ziekten, enz.) vormen voor de gehele aanplant. Gras maaien Na een zachte winter staat het gras in februari soms al flink hoog. Maaien mag al best, maar stel de maaier wel wat hoger af. Maai niet als het vriest of als de grond te nat is. Groente bleken Door groente te bleken wordt deze zacht van smaak. Bovendien wordt op deze manier de aanmaak van bitterstoffen geremd. *Zet omgekeerde terracotta potten over kleine planten, zoals paardebloem. heen. *Grotere planten, zoals kaardenbol of bleekselderie kunt u samenbinden en eventueel omwikkelen met een manchet van stro of karton. *Andijvie bleekt u door enkele dagen voor het oogsten een bord op de struik te leggen. *Bloemkool blijft mooi wit wanneer u er een groot koolblad op legt. *Jonge pompoenplanten kunt u onder een glazen stolp laten groeien. Hennep Plant men hennep om groentebedden, dan zijn deze tegen rupsen en insecten beschermd.

6 Het kweken van kruiden Tijm en winterbonenkruid zijn ook decoratieve planten in een rotstuin. *Regelmatig terugsnoeien in het vroege voorjaar zorgt ervoor dat lavendel, tijm en hysop mooi uitgroeien. *Meerjarige kruiden zoals venkel, citroenmelisse, pepermunt en pimpernel snijdt u in de herfst tot aan de grond af. *Bonenkruid heeft licht nodig om te kunnen ontkiemen Bedek de zaadjes dus met een dun laagje aarde. *Zaai bernagie enkele malen opnieuw wanneer u telkens jonge blaadjes wilt kunnen oogsten. Oude blaadjes zijn ruwen taai. *Dille zaait zichzelf gemakkelijk uit wanneer het eenmaal tot bloei is gekomen en zaad heeft gevormd. *Peterselie verdraagt geen peterselie Daarom moet u dit kruid elk jaar op een andere plek zaaien. *Peterselie heeft lange tijd nodig om te ontkiemen Trek het kruid daarom eerst in potten voor. *In potten op de vensterbank kunt u klein blijvende kruiden kweken, zoals rozemarijn, tijm, bieslook en peterselie Insectengaas In de professionele tuinbouw wordt insectengaas veel gebruikt. Tegenwoordig is het ook in 'moestuinverpakking (4,5 bij ruim twee meter) te krijgen bij tuincentra. Effectief tegen de koolvlieg. Kalebassen * Grote Krijgt men, wanneer men de plant in zeer goede aarde zet: ongeveer 35 cm. onder de grond, zodat de bladen alleen boven de grond zichtbaar zijn. Knijp steeds de nieuwe loten af, zodat de ene kalebas alle voedsel krijgt. * Drogen van sierkalebassen Kent u sierkalebassen? Het zaad wordt aangeboden in alle catalogi en is te koop in tuincentra. De planten stellen heel weinig eisen en de vruchten zijn zeer decoratief van vorm en kleur. Alleen beginnen ze jammer genoeg meestal in de loop van de winter te schimmelen. Tenzij u ze in de lengte met een breipen doorboort en vervolgens enige tijd op de centrale verwarming laat liggen. Ze moeten heel licht aanvoelen, dan zijn ze droog. * Week kalebassen en komkommerpitten Voor het zaaien een nacht in melk. Kas luchten Ventileer op zonnige dagen uw kas goed om te voorkomen dat de gewassen te vroeg uitlopen. Vermijd hoe dan ook al te hoge temperaturen de gewassen hebben daar alleen maar hinder van. De kas is er vooral om het vorstvrije seizoen te verlengen, en als bescherming tegen te kille en langdurig natte perioden. De temperatuur de kas moet niet te veel afwijken van de buitentemperatuur, want van te hoge temperaturen hebben de gewassen alleen maar hinder. Bedenk dat de meeste gewassen die u in uw kas verbouwt het erbuiten ook wel willen doen. De is er alleen als garantie tegen ongunstig weer om het groei seizoen te verlengen. Kiemkracht oude zaden Wilt u weten of uw oude zaden nog kiemkracht hebben? Neem dan een oude, flanellen lap, maak hem vochtig en strooi er wat van het zaad op. Leg de lap vervolgens in de holte van twee tegen elkaar geplaatste borden en zet die op een warm plekje. Ontkiemen ze al redelijk snel {enkele dagen} dan is het zaad nog bruikbaar. Komt de helft niet op, dan twee keer zoveel zaaien als u gewoon bent.

7 Kiemtijden * Raapkool. bloemkool, spruitkool 4 a 6 dagen. * Komkommer radijs, rammenas, tomaten. dikke bonen. andijvie. 5 a 8 dagen. Bieten spinazie, erwten, bonen, wortelen, bieten en bijna alle soorten bladgroenten 8 a 12 dagen. Knoflook kweken Het ligt voor de hand dat u zelf knoflook gaat kweken. Op een afstand van 15 cm van elkaar en +/- 10 cm diep kunt u de teentjes (bij voorkeur in het voorjaar) in de aarde plaatsen. Ook in potten of bloembakken kan men knoflook kweken. Knolletjes, gebruikt als groenbemester Zijn een prima zuiveringsmiddel voor de tuingrond. Zij blijken de grond te zuiveren van schadelijke schimmels. Knolraap Zaaien in de koude grond: in april, mei, juni en de eerste helft van juli. Oogsten: vanaf de laatste week van juli tot aan maart. Koolraap Zaaien in de koude grond: gedurende de gehele maand mei. Oogsten: vanaf oktober tot eind maart. Koolrabi Zaaien in de koude grond: in februari en maart. Oogsten: vanaf juni tot en met september. Knolselderij Zaaien onder glas: in maart en april. Oogsten: in september en oktober. Knolselderij * En prei zijn dikke vrinden van elkaar. Zet ze bijeen en geen van beide zullen door insecten worden geplaagd. * Niet de bladen afsnijden Deze bladeren zijn namelijk noodzakelijk om de knollen van voedsel te voorzien. Komkommer Zaaien onder glas: in maart en april. Oogsten: vanaf half juli tot de laatste week van september. Komkommers * Kan men zelf telen Wanneer men zaad begin maart in vochtig zaagsel legt en warm bewaart. Het zaagsel moet vochtig gehouden worden, tot het zaad ontkiemt. Komkommerpitten weken Voor het uitzaaien een nacht lang in melkweken. * Telen Komkommers kunt u gemakkelijk zelf telen als u het zaad begin maart in vochtig zaagsel legt en het geheel vochtig en warm bewaart. Vooral vochtig houden tot het zaad ontkiemt. * Trap niet op zijn ranken Als er wel regelmatig op worden getrapt, dan worden de vruchten van die plant bitter van smaak.

8 Kool Je hebt kool en sluitkool. De eerste heeft open bladeren (bloemkool. boerenkool, broccoli, Chinese kool, paksoi, romanesco en spruitkool), bij de tweede sluiten de bladen zich over het groeipunt (rode kool. savooienkool, spitskool, witte kool). Koolbedden Strooi pas gemaaid gras, heel dun, over uw koolbedden. Dit is een uitstekende manier om rupsen in uw kool te voorkomen, mits... u deze procedure regelmatig herhaalt. Koolkraag Naast het spannen van insectengaas over het koolbed, is er nog een foefje om de koolvlieg tegen te houden. Neem een rond stuk asfaltpapier (met een doorsnee van tien centimeter), en snij in het midden een kruis. Laat een van de sneden doorlopen tot de rand. Zet de kraag iets omhoog rondom de stam van de kool. Goed laten aansluiten. Koolplanten * Groeit een stuk beter Als u er aardappelen bij plant? * En aardbeien Hebben een slechte invloed op elkaar. * Beschermen tegen de z.g.n. koolmaden Door voor het planten, een lepel opgeloste kalk in de plantgaatjes te gieten. Koolraap * Bij voorkeur niet zaaien voor eind mei Door u aan deze regel te houden, vermindert u de kans op aantasting van de koolraap, evenals de kans op droge vruchten. * Snijdt u de knollen bij het oogsten zo af Dat er toch nog twee tot vier bladen aan de wortel blijven zitten. Daaruit ontwikkelen zich dan nieuwe knollen. Koolstronken Koolstronken moet men na de oogst verbranden, daar ze door insecten bij voorkeur als broedplaats gebruikt worden. Kruisbessen Kunt u tegen rupsen beschermen door sigarenas over de struik te strooien als deze wat vochtig is. Lucht voor klei Kleigrond kan nat en dicht zijn en is hierdoor ongeschikt voor beplanting. Spit om de grond te verbeteren in de winter de klei diep om en laat de kluiten liggen, zodat de vorst ze breekt. Meng eind februari de klei met compost en egaliseer de grond. Door de grondbewerking en het toevoegen van compost komt het bodem leven op gang. Hierdoor wordt de waterafvoer beter, treedt zuurstof toe en wordt de grond geschikt voor planten. Maïs Zaaien onder glas: alleen gedurende de maand april. Oogsten: van half september tot half oktober. Mini-kasje Doorzichtige plastic flessen, zonder bodem, kun je gebruiken als mini-kasje voor zaailingen. Door de nauwe hals komt voldoende ventilatie en de slakken maken geen kans. Meloen Zaaien onder glas: van half april tot en met de eerste week van mei. Oogsten: in de maanden augustus en september. Moestuin, zaaien en oogsten Moestuinen en boomgaarden zijn al eeuwen oud, de monniken verbouwden er hun groente en kruiden. In vele culturen hebben de mensen hun eigen groente en kruiden verbouwd naast het huis. In deze haastige tijd is de

9 moestuin tot hobbytuin geworden. Maar toch, je staat er niet zo een twee drie bij stil maar er gaat enorm veel geneeskracht schuil in een simpele moestuin. *Aardappelen Uitzetten in de koude grond: vanaf half maart tot de laatste week van april. Oogsten: van half juni tot november. Oogst groente steeds 's avonds Daar ze dan een hogere voedingswaarde hebben. Niet bij bonen en erwten. Over het aroma van kruiden De meeste kruiden ontwikkelen een krachtig aroma, oftewel een hoog gehalte aan etherische oliën, als u ze slechts zeer spaarzaam bemest. Werk een kleine hoeveelheid rijpe compost oppervlakkig door de grond. *Kruiden zoals tijm, winterbonenkruid, lavendel en hysop vragen om een zonnige plaats en gedijen het beste op droge, schrale grond.zo kan het aroma tot ontwikkeling komen. *Peterselie met glad blad is aromatischer dan die met gekruld blad. Gebruik de gekrulde soorten daarom als garnering. Overjarig strooizaad Wanneer u overjarige zaad opruimt, gooi dit dan niet weg. Strooi het uit in een vogelhuisje of gewoon in de tuin. De vogels zullen u dankbaar zijn. Peren plukken wanneer? Als een peer voorzichtig aan de boom omhoog getild wordt en het steeltje laat dan gemakkelijk los, is het juiste tijdstip aangebroken om de peren te gaan plukken. Peterselie Zaaien in de koude grond: in de maanden maart en april. Oogsten: vanaf september tot maart. Peultjes niet plukken Maar snijd ze af met een scherp mes. Doe dit bij voorkeur bij warm weer en 1 keer per week, anders worden de peulen te stug. Plant u een heester of boom die in een pot is gekweekt Trek de pot dan niet los van de wortels wanneer de kluit flink vast zit. Knip of sla de pot liever kapot. Pompoen beschermen Wanneer u onder een rijpende pompoen een plankje legt, is de vrucht beschermd tegen vocht uit de grond en ontstaan er geen rotte plekken. Prei Zaaien onder glas: gedurende de maand maart. Zaaien in de koude grond: gedurende de maand april. Oogsten: vanaf november tot en met de maand maart. Prei * En knolselderij bijeengeplant maakt dat geen van beide door insecten wordt geplaagd. * Groeit een stuk beter Als u het te midden van wortelen plant. Pruimen moet u rijp laten worden aan de boom Door liggen worden ze niet meer rijp.

10 Raapkool Hebben smakelijke bladeren Daar men ze gewoon als spinazie kan koken. * Oogst Snijd zo de knollen bij het oogsten af. dat aan de wortel nog 2 a 4 bladen zitten. Daaruit ontwikkelen zich nieuwe knollen. Rabarber Vermeerderen Rabarber kan het best worden vermeerderd door deling van de wortels. Vermeerderen uit zaad is niet zo eenvoudig, duurt lang, en geeft vaak slechte resultaten. In de rustperiode, van oktober tot november, als het blad is afgestorven, kunnen volwassen planten van minimaal drie jaar oud uit de grond worden gehaald. Snijd de wortels in stukken met een scherp mes of een spade. Zorg dat elk worteldeel zo'n 10cm groot is en een groeiknop heeft. Plant de aparte stukken dan op zo'n 90cm uit elkaar. De grond goed aandrukken en water geven. Eventueel een winterdek geven. * Rabarberplant kan jaren mee Mits u bij het oogsten op zo'n minst drie volwassen bladeren aan de plant laat zitten. Zaaien in de koude grond: gedurende de laatste week van maart en de hele maand april. Verder de laatste week van oktober en de eerste week van november. * Oogsten: vanaf mei tot en met augustus. Radijs Zaaien in de koude grond: vanaf half maart tot en met juli. Oogsten: vanaf mei tot november. * Mengen met tapiocabolletjes Op die manier vermijdt u dat de radijsjes te dicht bij elkaar groeien. * Zaait men niet op een zonnige plek De radijs gebruikt dan teveel vocht. * Niet alleen geuriger Maar ook nog fijner van smaak als u er wat sterrenkers tussen plant. * Te diep gezaaid Geeft een ovale of zelfs een langwerpige vorm. * Niet zaaien op een zonnige plek Doet u dat namelijk wel, dan is de kans erg groot dat de vrucht stokkerig wordt. * Niet bemesten Mest de radijs niet. Door het toch te doen vergroot u de kans dat de vrucht door maden wordt aangetast. * Zelden door aardvlooien aangetast Als u er kervel bij zet. Rode kool Is over het algemeen een stuk sterker dan witte. Rozemarijn tegen containers tank Containers geuren niet altijd even fris, bladhoudend kruid blijft het hele jaar door geurig en groen; een uitstekende combinatie. Plaats de container onder een afdak in de schaduwen zorg dat de kruiden aan de zonnige kant komen te staan, zodat ze uitgroeien tot bossige struiken en optimaal gaan geuren. Rozen snoeien Vaak vragen mensen zich af wanneer daarmee te beginnen. Er wordt gezegd: niet naar de kalen- der kijken. maar

11 naar de krokus. Als die bloeit. dan ga ik snoeien. Het is voor mij het teken dat het voorjaar is en er geen erge vorst meer komt." Scherpe snoeischaar Onmisbaar bij het gebruik van een snoeischaar is een slijpstaafje om het es steeds even te scherpen. Een vlijm- )scherpe schaar maakt mooie kladde snoeiwonden en bovendien knipt hij lichter. Slijpstaafjes zijn er in verschillende uitvoeringen en ze zijn bij uitstek geschikt om 'kromme' messen te slijpen. U kunt er uw snoeischaar mee aanscherpen zonder deze te demonteren. Verder moet u de schaar wel bijstellen zodra er wat ruimte tussen het mes en het contra-mes dreigt te komen. Een goede test is het doorknippen van een stukje krantenpapier: als het papier tussen de schaar kruipt, draait u het stelmechanisme wat strakker aan. Berg schaar met slijpstaafje bij elkaar op zodat u de schaar steeds voor gebruik even kunt aanscherpen. Schorseneren Zaaien in de koude grond: gedurende de maand april. Oogsten: vanaf half oktober tot eind december. Selderij Zaaien onder glas: gedurende de maand maart. Oogsten: van augustus tot en met februari. Sjalotten Zaaien in de koude grond: gedurende de hele maand maart en de eerste week van april. Oogsten: vanaf half juli tot september. Spinazie * zomerspinazie Zaaien in de koude grond: vanaf half maart tot half juli. Oogsten: vanaf juni tot en met oktober. * winterspinazie Zaaien in de koude grond: in de maanden juli en augustus. Oogsten: vanaf de eerste november tot half april. Spruitjes Zaaien in de koude grond: in de maand april. Oogsten: vanaf begin oktober tot half februari. Sla Zaaien onder glas: februari en maart. Oogsten: de gehele maand april en oktober tot en met de eerste helft van december. Zaaien in de koude grond: in april, mei en juni. Oogsten: mei tot en met september. * In de middag uit te planten Het verdient aanbeveling om sla laat in de middag uit te planten. * Krijgt mooie, dichte kroppen Als u er wat kervel tussen laat groeien. * Luisvrij houden Er uien bij te zetten als tussenbeplanting. * Verse jonge sla krijgt u regelmatig Als u vanaf maart tot augustus eens per veertien dagen wat zaad voor de sla uitzaait. Want, als u dit doet, krijgt u een groentebed waar eens per twee weken een paar verse kroppen sla hun kop opsteken. Slazaad Leg het bij warm weer, voor u gaat uitzaaien. Een nacht in uw koelkast. Het lijkt vreemd, maar deze handelwijze is naderhand bevorderlijk voor de kiemkracht van het zaad. Slakkenbestrijding De bestrijding van slakken met korrels heeft het beste resultaat als vanaf half maart 1 maal per 14 dagen korrels worden gestrooid. Door regelmatig te strooien wordt voorkomen dat de slakken zich voortplanten. Per keer hoeven maar weinig korrels

12 te worden gestrooid. Het succes moet komen van de regelmatige herhalingen. Snoei druif Wanneer er nog snoeiwerk aan de druif gedaan moet worden kan dit maar beter zo snel mogelijk gebeuren. Vooral bij druiven die tegen een zuidmuur staan of op andere warme plekken komt de sapstroom al weer vroeg op gang. Te late snoei kan heftige bloedingen veroorzaken die de weerstand van het gewas ondermijnen. Spinaziezaad kiemt een heel stuk sneller Als u het zaad twee keer vierentwintig uur laat weken in wat water alvorens het uit te zetten. Na de eerste vierentwintig uur moet u het water verversen. Na de tweede vierentwintig uur de zaadjes in een dunne laag uitleggen en op een matig warme plek wegzetten tot de kiempjes zichtbaar worden. Daarna pas de grond in. Spruitjes worden smakelijker Als de vorst erover heen is gegaan. Stokbonen * Geven meer vruchten dan lage bonen. * Geven de beste oogst Als u ze schuin opbindt, zodra ze ongeveer een meter hoog zijn. Tips uit vroeger tijd voor het begieten van groenten Jonge planten slaan beter aan wanneer ze tijdens of na een regenbui worden gepoot. Rucola ontwikkelt zich tot een groente met een zachte smaak wanneer u hem vaak begiet. Zo wordt de vorming van bloemen vertraagd en kan het blad langer geoogst worden. Tips van rozenliefhebbers met een rijke ervaring Buig rozen op een hoge stam in de herfst voorzichtig naar de grond, leg ze in een uitgegraven kuil en bedek ze met zand en aarde. *Rozenstammen die zich niet meer laten buigen pakt u in in stro, waar u wilgentwijgen omheen wikkelt. * Rozen en reseda's mogen niet bij elkaar worden geplant, omdat ze elkaar niet verdragen. *Rozen worden niet al in de herfst, maar pas vanaf maart teruggesnoeid. Een uitstekende rozenmest bestaat uit hoorn-, bloed- en beendermeel. Tips voor de verwerking van mulch Mulch dient altijd aangebracht te worden op vochtige en goed losgemaakte grond. * Strooi geen mulch uit over pas ingezaaide grond. * Laat loof en afgeknipte heggentakken 3-4 weken rotten voordat u ze tot mulch verwerkt. * Verdeel houtsnippers uit de hakselaar pas na een jaar composteren over de bedden, want verse houtsnippers remmen de groei van planten af. * Breng groene, sappige plantenresten alleen in een dunne laag aan; als het enige tijd regent plakken ze algauw aan elkaar en vormen dan een nietluchtdoorlaatbare laag. * Let er op als u mulch aanbrengt op dat jonge plantjes er niet mee worden overdekt. * Mulch op basis van stro is heel geschikt voor aardbeien De bodem is bedekt, en de vruchten blijven schoon en droog. * Breng bij tomatenplanten mulch aan van de planten zelf Dit komt bijvoorbeeld beschikbaar wanneer u zijscheuten verwijdert. * Uitstekende mulch-materiaal voor besdragende planten, zoals aalbessen, frambozen, kruisbessen en bramen, is loof dat u hebt vermengd met houtkrullen en zaagsel.

13 Tips voor het gebruik van gier Gebruik geen metalen vaten voor de bereiding van gier, omdat metaal wordt aangetast door de stoffen die vrij komen bij de gisting. * In plaats van verse kruiden kunt u ook gedroogde gebruiken Gebruik dan in plaats van 1 kilo verse kruiden 100 gram gedroogde. *Voor de bereiding van gier kunt u het beste regenwater gebruiken * Op het moment dat u de gier uitgiet mag de grond niet te droog zijn *Het is niet verstandig om gier in de felle zon te gebruiken omdat uw planten dan het risico lopen te verbranden. U kunt gier daarom het best 's ochtends vroeg of 's avonds laat uitgieten. *Als u gier op een zonnige plek zet bespoedigt dat het gistingsproces. Bij wijze van meststof kunt u ook gier van gemengde kruiden gebruiken. *Gier van brandnetel en een warm aftreksel van paardestaart kunnen met elkaar worden vermengd. * Bonen, erwten en uien verdragen geen brandnetelgier. *De twee soorten smeerwortel Symphvtum officinale en Symphytum peregrinum, allebei goed voor een kaliumrijke gier, kunt u gemakkelijk in uw tuin kweken. * Gier van de zijscheuten van tomaten planten is niet alleen goed voor de tomatenplanten zelf, maar hebben ook een goed effect op bonen, komkommers, kool, prei, peterselie en uien. * Gier van de zijscheuten van tomaten met ui, dovenetel en berkenblad is met name een goed middel om rozen te beschermen tegen meeldauw. * Gier van het blad van rode bieten stimuleert de groei van een pas aangelegd gazon. Verdun de gier in een verhouding van 1:5 en gebruik hem tweemaal per week.. * Gier van goudsbloemen versterkt het afweersysteem van groenten en siergewassen. Doe 1 kilo goudsbloemen in 10 liter water en gebruik de gier verdund in een verhouding van 1:10. *Van het blad van de azijnboom (Rhus typhina) kunt u een effectief aftreksel maken tegen bladluis en larven van de aardappelkever. *Aan plantaardige gier die wordt gebruikt als meststof kunt u ook een beetje dierlijke mest toevoegen, zoals guano, hoorn-, bloed- en beendermeel. Tomatenplanten Zaaien onder glas: vanaf half maart tot de laatste week van april. Oogsten: vanaf augustus tot half oktober. * Plaats deze tussen groene planten Daar de lucht van deze planten, de vlinders verdrijft. * Groeien beter Als u ze om en om met aardappelen plant. Ook groeien uw tomatenplanten beter als u er peterselie bij zet. Of brandnetels! * En dieven Haal de zogenaamde oksel scheuten of dieven regelmatig weg bij. uw tomatenplant. Door dit advies op te volgen, zorgt u ervoor dat uw tomatenplant meer energie overhoudt voor het vormen van een blozende vrucht. * Groene tomaten rijpen sneller Als u ze, samen met een appel, in een papieren zak stopt en deze op een donkere, warme plek neerlegt. * Blijven vrij van luis Als u er dille tussen zet. De luis geeft namelijk de voorkeur aan de dille boven de tuinbonen.

14 * Kan men tweemaal in de herfst krijgen Door ze direct na de eerste pluk tot op 8 cm boven de grond af te snijden. Traditionele boerenbloemen zijn nooit echt uit de mode geraakt Hoe langer pioenrozen op dezelfde plaats staan, hoe weelderiger ze gaan bloeien. * Stokrozen krijgen al snel last van roest Bespuit ze ter voorkoming met thee van akkerpaardestaart. * De zwaardlelie heeft veel lucht nodig. Combineer deze plant daarom niet met bodembedekkers. * De bollen van de keizerskroon hebben een sterke geur, die woelmuizen uit hun omgeving verdrijft. Tuinbonen Zaaien onder glas: in de maanden februari en november. Zaaien in de koude grond: gedurende de maand maart en de eerste week van april. Oogsten: vanaf juni tot oktober. Tuinkers Zaaien onder glas: vanaf eind augustus tot half april. Zaaien in de koude grond: vanaf half april tot september. Oogsten: het gehele jaar door. * Zelfgekweekte tuinkers groeit snel Tuinkers kan op een dikke, vochtig gemaakte laag keukenrol, beter nog op een celstof babyluier in een aardewerk schaal of op de rug van tuinkersvarkentjes worden gezaaid en op de vensterbank van de keuken worden gekweekt. Afknippen met de schaar! De grappige aardewerk varkentjes krijgt u in kunstnijverheidszaken en soms in kwekerijen. Uien Zaaien in de koude grond: van maart tot juli. Oogsten: van mei tot oktober. * Afgewisseld met schorseneren Worden niet zo snel door de uienvlieg aangetast. * Worden een stuk geuriger Als u er peterselie tussen plant. * Te laat gezaaid Maakt u een goede kans op het ontstaan van z.g.n. Dikhalzen. * Voor het zaaien Moet de aarde vochtig zijn. Veldsla Zaaien in de koude grond: in augustus en september. Oogsten: in augustus geoogst kunt u voor de winter oogsten; in september geoogst in kunt u na de winter april. Veldsla voor de fijnproever Een speciale teeltwijze van veldsla voor de fijnproever is die van 'dunsel'. Leuk om eens uit te proberen. Dat kan begin van het jaar in een zaaibak. U zaait heel dicht volvelds, dus niet op rijen. Gebruik la tot 15 gram zaad per vierkante meter. Het resultaat is een bak vol veldsla die u in een jong stadium oogst. Venkel Zaaien in de koude grond: gedurende de maand april. Oogsten: van half juni tot november.

15 Veel groentesoorten bevatten geneeskrachtige stoffen In oude kruidenboeken wordt de pompoen al vermeld als vochtafdrijvend middel. *De smakelijke schorseneren zijn ook geschikt als dieetvoeding bij diverse maag- en darmklachten. *De aardpeer is een waardevol voedingsmiddel voor diabetici Deze knol bevat inuline, een koolhydraat dat bij suikerziekte verdragen wordt. Vandaar ook de bijnaam 'aardappel voor suikerzieken'. Verzorgen van de moestuin Het in de natuur bezig zijn is de kracht van het werken in de moestuin.de vier seizoenen geven duidelijke richtlijnen over de werkzaamheden gedurende het jaar. *Wist u dat? * Als je in je tuin met alleen maar aardappels, prei, witte kool, wortels en knolselderij beschik je al over een volledige apotheek. * Om de kiemkracht van zaad te testen, legt u enkele zaadjes op het ene uiteinde van een strook watten op een bord. De watten natmaken en het andere einde in een iets hoger geplaatst glas ophangen. Zo zijn de watten doorlopend vochtig en het zaad zou tot ontkieming moeten komen. * U kunt ook enkele zaadjes op een hete elektrische kookplaat leggen. Kiemkrachtige zaadjes springen eraf. * Wie zaadjes 1 à 2 uur voor het zaaien in melk legt, bevordert de kiemkracht. Weliswaar is dit alleen maar mogelijk bij grove zaden, kleine zaadjes zouden aan elkaar gaan kleven. * Stekjes die gestolen zijn, doen het, zoals de ervaring leert, het best. Vooral als ze vervoerd zijn in een stevig met elastiek afgesloten plastic zak om uitdrogen te voorkomen. Dan zet men ze in een pot met luchtige bloemenaarde. Dicht bij de potrand in de grond stoppen, dan een doorzichtige plastic zak over de pot doen, opdat de wortelloze plantjes niet uitdrogen. Of een inmaakglas eroverheen zetten. * In het algemeen zijn omgekeerde jampotjes ideaal om jonge plantjes tegen zon, wind en uitdroging te beschermen. * Schade aan ontkiemende maïs en erwten kan men voorkomen door het zaad een halve dag in carbolwater (desinfectie middel) te verkrijgen bij drogisterij en apotheek) te leggen en daarna pas te zaaien. Vruchtbomen * Kalken Het beste en goedkoopste is roggestro tot een kwast samen te binden en die aan een bezemsteel bevestigen. * In de winter Schud steeds de sneeuw van vruchtbomen, daar ze zeer schadelijk is. Vruchtopvolging In plaats van een driejarige kan ook een vierjarige vruchtopvolging zinvol zijn. Hierbij worden in een vierde bed planten die ter bemesting dienen, gezaaid; in het jaar daarop kunt u hierin een 'grote eter' planten. * Tomaten kunt u enkele jaren achtereen op dezelfde plaats kweken. *Aardbeien kunnen 3 jaar achtereen in hetzelfde bed worden gekweekt. * Wortels, lenteaardappels. peterselie, komkommerachtigen en erwten zijn daarente- gen echte zwervers want ze mogen pas na 6 jaar weer in hetzelfde bed worden geplant. * Kruisbloemigen kunnen niet worden gecombineerd met aanverwante soorten. Een vruchtopvolging van rettich, radijs, koolrabi en koolsoorten is af te raden. Wat kan goed bijlekaar groeien in de (moes)tuin? Spinazie is in principe een goede partner. De wortels scheiden stoffen af die de groei van bijna alle groentesoorten stimuleren.

16 * Ook zomerbloemen kunnen goede buren zijn Goudsbloemen en afrikaantjes houden door hun geur allerlei soorten ongedierte op afstand. * Kummel verbetert het aroma van aardappelen. * Bonenkruid beschermt bonen tegen de zwarte bonenluis. * Een goede partner voor komkommerachtigen is dille die in het begin de jonge planten beschut tegen de zon en later goed kan worden gebruikt om salades te kruiden. * Knoflook tussen rozen geplant versterkt de weerstand van de rozen. * Knoflook en prei tussen aardbeienrijen beschermen de vruchten tegen grauwschimmel. *Oost-Indische kers houdt fruitbomen vrij van bloedluizen. * Lavendel tussen rozen verjaagt bladluizen van de doornige prachtbloemen. * Tijm en pepermunt beschermen koolplanten tegen het koolwitje. * Wanneer u hoog opgroeiende gewassen en laaggroeiende groentesoorten in één bed plant - zoals stambonen als onderbeplanting bij tomaten, of kropsla bij prei - wordt de ruimte boven de grond optimaal gebruikt. *Zaai mosterdplanten nooit als bemesting op bedden die met koolplanten zullen worden beplant. Wortelen Zaaien onder glas: gedurende de eerste drie weken van maart. Zaaien in de koude grond: de laatste week van maart, de hele maand april en de eerste week van mei. Oogsten: van juli tot november. * Winterwortels Nooit in bedden zaaien maar op rijen. In bedden zouden ze te dicht op elkaar komen te staan en elkaar verstikken. En zelfs op rijen gezaaid moet u daar nog op letten. Vroege worteltjes krijgt men door afgekrabd zaad. * Worteloogst U verkrijgt een vroege worteloogst door het zaad voor het uitzetten af te krabben. * Wortels in zand bewaren Zo voorkomt u dat ze uitdrogen. * Wortelplantjes Meng het zaad van wortels met het zaad van uien. Zaai dit gemengde zaad uit in dezelfde rij. De wortels hoeven niet te worden uitgedund en ze krijgen geen last van wortelvlieg. Zaaien * Zaaien U moet het maar weten: het uitstrooien van klein zaaigoed gaat een stuk beter als u het zaad met wat fijn zand vermengt. U kunt ook proberen om fijn zaad met een zoutstrooier uit te zaaien. * Zaai bij voorkeur bij windstilte Om te voorkomen dat het zaad ook op andere plekken terechtkomt.

17 * Zaaien en daarna bedekken met een laagje aarde Nog even een vuistregel voor het uitzaaien: bedek het zaaisel met een laagje aarde dat 1 of 2 keer zo dik is als de dikte van het zaad. * Zaaien in lichte droge aarde Zaai in lichte, droge aarde iets dieper dan in vochtige en zware grond. En denk eraan dat u 's zomers ook dieper zaait dan in het voorjaar. * Zaaien met wat meel Meng uit te zaaien graszaad met wat meel. Dit maakt het voor u een stuk gemakkelijker om te zien waar u al gezaaid hebt en waar niet. * Zaai niet teveel tegelijk Zaai in de moestuin niet teveel tegelijk van 1 soort groente of kruid. Beter is het zaaien over een bepaalde zaaitijd te spreiden, zodat ook het oogsten en dus het gebruik over een langere periode kan plaatsvinden. Mocht men zaden overhouden, dan kunnen die bewaard blijven, want de duur van de kiemkracht van de meeste zaden beloopt meer dan een jaar. Zorg dat de grond onkruidvrij is en glad geharkt en span een touw over de grond waarlangs men een ondiep gootje trekt waarin het zaad gezaaid wordt, met grond afgedekt. Zaai niet dik (teveel zaadjes op 1 plek), maar dun. Dit is te bereiken door het zaad goed te mengen met wit droog strooizand dat voorts gelijkmatig in de gaatjes wordt verspreid. Maak gebruik van de zaaikalender voor onderlinge afstand der planten. * Zaaien op vochtige grond Let u er op dat de aarde vochtig is voor u gaat zaaien. *Zaaitijden aan de verpakking De op de verpakking vermelde zaaitijden zijn richttijden. Hier kan zonder grote problemen van worden afgeweken. U kunt best 1 of 2 weken later zaaien of poten als het bijvoorbeeld te koud, te nat of te droog is. Houdt bij het bepalen van het tijdstip van zaaien ook rekening met de weersverwachting. Zaden * Beschermen tegen vogels Zaad beschermt men tegen vogels, als men het een dag in water legt en met poedermenie bestrooit of de zaadjes voor het uitstrooien eerst even door wat petroleum te halen. Netten of gordijnen geven de vogels geen kans om het pas gezaaide zaad weg te pikken. * Fijn zaad Zaait men gemakkelijk door vermenging met droog zand. * Oud zaad Laad oud zaad een nacht in het sap van rotte appelen staan, dan komt de kiemkracht weer op. * Oogsten van zaden September is de maand van de zaden en bessen. Van verschillende planten die we volgend jaar ook weer willen hebben kunnen we zaden oogsten. Sommige zaaien zichzelf rijkelijk uit zoals de papaver en de goudsbloem maar zij komen vaak op ongewenste plaatsen terecht. Het beste is om deze zaden te oogsten en volgend jaar te zaaien op de plekken waar we ze willen hebben. Het oogsten kan het best gebeuren op een zonnige droge dag. Bewaar de zaden koel en droog en noteer ook de naam van de plant. Bij een overvloedige oogst kunnen we ook andere tuinliefhebbers een plezier doen en misschien valt er te ruilen met andere tuinzaden. * Vochtig maken Zaad dat vochtig gemaakt is, zal sneller in de grond opkomen. Als men gezaaid heeft is het raadzaam de aarde te bevochtigen. * Voor de tuin haalt men uit kwekerijen Waar men zelf woont. Deze hebben hetzelfde klimaat.