Het meisje was al geboren Blij met MIST Doe sporen geen geweld aan

Transcriptie

1 Het meisje was al geboren Blij met MIST Doe sporen geen geweld aan

2 Inhoud 4 Vijf jaar ROAZ 5 ROAZ heeft handen vol 10 Suïcidaliteit 11 Steunpunt OTO 12 Netcentrisch werken 13 Emergo Train System 15 GAGS 16 Steunpunt OTO 20 Nascholing 22 Traumaregistratie 26 Code Rood 31 Medewerkers Netwerk Acute Zorg Zwolle 29 MICU goed op weg 6 Blij met MIST 14 Handreiking chemische besmetting 25 Sven van Helden Accreditatie 9 RVZ-rapport In het netwerk van het Netwerk Acute Zorg Zwolle worden veel afkortingen en namen gebruikt. Hieronder een overzicht van de afkortingen gebruikt in deze uitgave Afkortingenlijst: AIS Abbreviated Injury Scale AKO Acute Kinder Opvang CBRN Chemisch Bacteriologisch Radiologisch Nucleair CIVO Centraal Instituut voor Verpleegkundig vervolg Onderwijs CRPS-1 Complex Regionaal Pijnsyndroom type 1 CRKBO Centraal Register Kort Beroepsonderwijs CT Crisisteam ETS Emergo Train System FDM Fundamental Disaster Management GGD Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst GGZ Geestelijke Gezondheidszorg GHOR Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen HAP Huisartsenpost HaROP Huisartsen Rampenopvangplan IC Intensive Care IGZ Inspectie voor de Gezondheidszorg ISS Injury Severity Score LNAZ Landelijk Netwerk Acute Zorg LvTC Landelijke Vereniging van Traumacentra MICU Mobiele Intensive Care Unit NIAZ Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg NIVEL Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg NVvH Nederlandse Vereniging voor Heelkunde OK Operatiekamer OT Operationeel Team OTO Opleiden, Trainen en Oefenen RAV Regionaal Ambulance Vervoer ROAZ Regionaal Overleg Acute Zorg ROTS Rampen Opvang Training Set RvB Raad van Bestuur RVZ Raad voor de Volksgezondheid en Zorg SEH Spoedeisende Hulp TAZ Thema-avond Acute Zorg UT Universiteit Twente VMS Veiligheidsmanagementsysteem VNOG Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland ZKHn Ziekenhuizen ZiROP Ziekenhuis RampenOpvangPlan 2

3 Van Traumacentrum naar Netwerk Acute Zorg Zwolle Verbreding van taken, nieuwe naam Sinds zijn oprichting in 1999 is het takenpakket van Traumacentrum Zwolle flink uitgedijd. Door de verbreding naar alle acute zorg dekte de term traumacentrum de lading niet meer. Dat vroeg om een nieuwe naam, verklaart Gijs van Aken. Op 1 september 2011 werd Traumacentrum Zwolle officieel omgedoopt in Netwerk Acute Zorg Zwolle. Richtte het Traumacentrum zich aanvankelijk vooral op de traumazorg, in de loop der jaren zijn daar allerlei activiteiten aan toegevoegd. Van het opzetten van een opleidingsinstituut voor crisispreparatie in de zorg tot het ontwikkelen van de MICU-centrumfunctie. Ook het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ) werd ondergebracht bij het Traumacentrum en hetzelfde geldt voor de OTO-stimuleringsgelden. We zijn uitgegroeid tot een regionaal netwerk op het gebied van acute zorg. De nieuwe naam is dus een logische keus, vindt het hoofd van het Netwerk Acute Zorg Zwolle. Dat de naam niet eerder is veranderd heeft een goede reden. De Landelijke Vereniging van Traumacentra (LvTC) heeft zijn naam op 1 juli 2011 gewijzigd in Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ). Als regionaal netwerk hebben wij ervoor gekozen om de landelijke naamsverandering te volgen. Samenwerking In 2011 zijn verschillende activiteiten geïnitieerd. Zo klonk het startschot van de Meetperiode Acute Zorg, waarmee vraag, aanbod en kwaliteit van de acute hulpverlening in kaart worden gebracht. Bij de start van dit traject vond nauwe afstemming plaats met Enschede en Tilburg. Door een gezamenlijke, uniforme dataset vast te stellen, kunnen we in de toekomst onze meetresultaten onderling vergelijken, verklaart Van Aken. Ook op andere terreinen krijgt de interregionale samenwerking steeds meer vorm. Denk aan het CBRN-project, waarin we afstemming vinden met het AMC en het Medisch Spectrum Twente. Een roerig jaar In 2011 zijn er allerlei rapporten verschenen over de Acute Zorg. In een aantal daarvan werd het bestaansrecht van met name kleine SEH s en IC s ter discussie gesteld. Deze notities hebben in het veld veel stof doen opwaaien en dat is heel begrijpelijk. Ziekenhuisbestuurders uit deze regio hebben hun twijfels geuit over de haalbaarheid van de plannen en gewaarschuwd voor de mogelijke consequenties. Daar sluit ik me graag bij aan. Want als je rücksichtslos gaat snijden in het aantal SEH s en IC s, heeft dat gevolgen voor de betreffende ziekenhuisorganisatie maar ook voor de rest van de regio. Door SEH en IC te sluiten, verwijder je de ruggengraat van een ziekenhuis. Dan snijd je dus meer weg dan je lief is. De discussie over de inrichting van de Acute Zorg leidde in deze regio tot veel vragen. In hun zoektocht naar antwoorden trokken ketenpartners regelmatig bij ons aan de bel. Men weet ons steeds beter te vinden en dat beschouw ik als een compliment. Die pluim geef ik graag door aan de medewerkers én de vier medisch coördinatoren van het Netwerk Acute Zorg Zwolle. We hebben een deskundig team met veel ervaring en een sterke relatie met de regio. Die combinatie van kennis, kunde en de wil om samen te werken is de kracht van ons netwerk. Gijs van Aken, hoofd Netwerk Acute Zorg Zwolle 3

4 Ketenpartners Vijf jaar ROAZ: Wat heb je er van gemerkt en wat wil je het ROAZ meegeven. Tandenloze tijger ruimer mandaat geven Na vijf jaar ROAZ hebben de ketenpartners meer inzicht in en begrip voor elkaar gekregen, constateert Robbin Thieme Groen, ROAZ-voorzitter en RvB-lid van de Isala klinieken. Ook de focusgroepen die door het ROAZ in het leven zijn geroepen, hebben goed werk verricht. Tegelijkertijd moet hij concluderen dat het de meeste ROAZ-deelnemers ontbreekt aan voldoende mandaat om spijkers met koppen te slaan. Door die geringe bestuurlijke kracht lijkt het ROAZ op een tandenloze tijger. We kunnen problemen signaleren en oplossingen aandragen, maar wezenlijke veranderingen doorvoeren is een brug te ver. Dat lukt alleen als het ROAZ een ruimer bestuurlijk mandaat krijgt. Gezamenlijk belang prevaleert Volgens Pauline Terwijn heeft het ROAZ zich in vijf jaar dubbel en dwars bewezen. Dankzij dit regionale platform zijn acute patiënten in Hardenberg en omgeving verzekerd van de beste zorg op de juiste plaats, benadrukt het bestuurslid van de Saxenburgh Groep. Daarnaast is zij goed te spreken over de sfeer waarin dit overleg plaatsvindt. De ROAZ-leden gaan respectvol met elkaar om en stellen hun gezamenlijke doel boven ieders eigenbelang. Voor de toekomst hoopt Terwijn dat de acute sector gevrijwaard blijft van marktwerking. Ik moet er niet aan denken dat Hardenberg op dat terrein zou moeten concurreren met Zwolle. Bereid om de dialoog aan te gaan De deelnemers aan het ROAZ weten elkaar steeds beter te vinden. Men is in toenemende mate bereid over de grenzen van de eigen instelling heen te kijken en de dialoog aan te gaan. Dat is de grootste winst van vijf jaar ROAZ, verklaart Roelf Lindeboom, coördinator ROAZ. Tegelijkertijd is het een constante uitdaging om alle spelers aan de ROAZ-tafel te houden. Als coördinator investeer ik continu in het onderhouden van contacten. Dit betekent dat ik me veel in het netwerk beweeg en de ketenpartners waar mogelijk faciliteer en ondersteun. Dus niet afwachten maar proactief aan de slag. Verbind diverse ketens Volgens Mieke Wassink, manager ambulancezorg bij RAV IJsselland, is het ROAZ goed op weg om de oorspronkelijke doelstelling te bereiken. Door betere afstemming tussen ketenpartners krijgt de acute patiënt de juiste zorg op de juiste plaats en tijd. Vooral het werk van enkele focusgroepen oogst waardering. Zo is de focusgroep Obstetrie verrassend succesvol gebleken. De komende jaren zou het ROAZ moeten investeren in het verbinden van activiteiten in de diverse ketens (acute zorg, veiligheid, GGZ). Dat deze regio s niet overeenkomen, is een knelpunt. Daar ligt een uitdaging, vindt Wassink. Als dezelfde mensen elkaar vinden in de diverse ketens ontstaat meer continuïteit, slagvaardigheid en cohesie. 4

5 ROAZ heeft handen vol aan onrust Ook in 2011 was er weer veel te doen rond de spoedeisende en intensieve zorg in Nederland. De kwaliteit van veel SEH s zou te wensen overlaten en het aantal IC s werd ter discussie gesteld. Ook de acute obstetrie werd door beleidsbepalers als zorgenkindje aangemerkt. Er was veel onrust in de acute sector, resumeert Suzanne Kruizinga, medisch coördinator Acute Zorg. Binnen het ROAZ hebben we daar onze handen vol aan gehad. Expertmeeting Als reactie op deze onheilstijdingen riep het Netwerk Acute Zorg Zwolle in 2011 alle bestuurders van de aangesloten ziekenhuizen bijeen voor overleg. Tijdens deze drie expertmeetings bespraken zij de recente ontwikkelingen en discussieerden over de te kiezen strategie. De bestuurders hebben bepaald dat elk ziekenhuis in deze regio over een basisafdeling acute zorg moet kunnen blijven beschikken, verklaart Kruizinga. Zo n afdeling is essentieel voor zowel de opvang van externe acute patiënten als voor klinische patiënten wiens gezondheid plotseling verslechtert. Ook spraken de bestuurders af om de SEH- en IC-perikelen in gezamenlijkheid aan te pakken. Die bereidheid is door alle deelnemers aan de expertmeeting uitgesproken. Meetperiode In 2011 is de eerste Meetperiode Acute Zorg uitgevoerd. Dit instrument biedt inzicht in de vraag, het aanbod en de kwaliteit van de acute hulpverlening. Als de keten niet goed functioneert, maakt de meetperiode dat zichtbaar, verzekert de medisch coördinator Acute Zorg. Lag de focus in 2011 op de individuele zorginstellingen, de hoop is dat vanaf 2013 de gehele acute zorgketen onder de loep wordt genomen. Dat vereist echter forse investeringen, benadrukt Kruizinga. Focusgroep Acute obstetrie De focusgroep Acute obstetrie van het ROAZ heeft een richtlijn ontwikkeld om de acute overdracht tussen verloskundigen en de meldkamer te verbeteren. Deze richtlijn, die bekend staat als De MIST, is afgeleid van het gelijknamige landelijke protocol voor de overdracht van patiënten van ambulance naar SEH. Dit protocol leidt tot het vlot en gestructureerd overbrengen van relevante informatie van problemen rond de geboorte, oordeelt Kruizinga. Focusgroep Acute psychiatrie Acute psychiatrie is voor partijen in de zorgketen een lastig onderwerp, vooral als het suïcidale patiënten betreft. De grote vraag is: wie heeft wanneer welke verantwoordelijkheid? Om daar meer helderheid over te krijgen, is op 7 november 2011 een congres over dit thema gehouden. In Harderwijk kwamen de verschillende hulpverleners uit de zorgketen bijeen om te spreken over het kwaliteitsdocument Ketenzorg bij Suïcidaliteit. Dit document is gepubliceerd door het Trimbos-instituut. Voor de vertaalslag naar de regio is de focusgroep Acute psychiatrie om advies gevraagd. Suzanne Kruizinga, medisch coördinator Acute Zorg: Veel agendapunten in

6 Verloskundige keten blij met De MIST Onderzoeksbureau NIVEL constateerde in 2010 dat er geen consistente manier van overdracht bestaat tussen verloskundigen en de meldkamer. Omdat ze elkaars taal niet spreken, bestaat het risico dat de hulpvraag niet goed wordt ingeschat. Voor de focusgroep Acute Obstetrie van het ROAZ was dit rapport reden genoeg om een nieuwe richtlijn te ontwikkelen. Het doel: een vlotte en gestructureerde overdracht van relevante informatie tijdens calamiteiten. De nieuwe richtlijn, die bekend staat als De Mist (zie afbeelding), is gebaseerd op het gelijknamige landelijke protocol voor traumaslachtoffers. In geval van een acute situatie neemt de verloskundige contact op met de betreffende meldkamer en geeft aan hoe snel de ambulance gewenst is. Vervolgens verstrekt zij de demografische gegevens van de patiënt, zoals naam, geboortedatum en adres. Daarna benoemt de verloskundige de eigenlijke hulpvraag. Oftewel: hoe gaat het met de moeder, haar (ongeboren) kind, wat zijn de waarden en bevindingen en is er al een behandeling gestart? Deze nieuwe richtlijn is eind 2011 gepresenteerd en werd door de verloskundigen meteen als zeer bruikbaar gekwalificeerd. Inmiddels mag De MIST zich verheugen in een landelijke belangstelling. Vanuit alle hoeken van het land krijgen we verzoeken om extra informatie, vertelt Karen Mentink, adviseur beleid en ondersteuning. Daar werken we graag aan mee, de richtlijn is gratis te downloaden op de website van Netwerk Acute Zorg Zwolle. De MIST Overdracht verloskundige - meldkamer ambulancezorg Telefoonnummer meldkamer (Schrijf hier het nr. van de meldkamer die voor u van toepassing is) Geef aan hoe snel u een ambulance wilt binnen 15 minuten (Spoed, ambulance rijdt met signalen) binnen 30 minuten (Spoed, ambulance rijdt zonder signalen) De Demografische gegevens van de patiënt: Naam, geboortedatum, adres. M Mother I Infant S Signs: De waarden, controles, bevindingen T Treatment given: De ingezette behandeling Bestemming Moet naar ziekenhuis X. (In spoedeisende situaties kan deze vooraankondiging beter geregeld worden als de ambulance er is en er meer handen zijn.) 6

7 Ben Goosselink Een mooie coproductie Missie geslaagd. Die conclusie trekt Ben Goosselink, verpleegkundig specialist Acute Zorg bij RAV IJsselland en lid van de focusgroep Acute Obstetrie, als hij terugkijkt op de totstandkoming van De MIST-richtlijn. Dat traject was volgens hem een mooie coproductie tussen zijn focusgroep en het Netwerk Acute Zorg Zwolle. Wij hebben de richtlijn opgesteld, zij namen de praktische ondersteuning voor hun rekening. Wat Goosselink betreft blijft de MIST op de agenda staan. Dit thema moet je regelmatig onder de aandacht brengen bij de gebruikers, anders verdwijnt de focus. Suparto Bambang Oetomo De MIST leidt tot minder fouten Karen Mentink en Ben Goosselink in een ambulance van RAV IJsselland. Dankzij De MIST-richtlijn weet de centralist van de meldkamer heel snel wat er aan de hand is en kan daardoor adequaat handelen. Anders gezegd, door de communicatie binnen de keten te verbeteren, neemt de kans op fouten af, verklaart Suparto Bambang Oetomo, medisch manager van de meldkamer Oost Nederland. Hij is zo enthousiast over De Mist-richtlijn, dat hij ook Acute Zorg Euregio en Oost (regio Nijmegen) op dit concept heeft geattendeerd. Als er een goed initiatief ligt, moet je niet zelf het wiel gaan uitvinden, luidt zijn devies. 7

8 De casus Een verloskundigenpraktijk in de Utrechtse binnenstad krijgt op maandagmiddag om uur een telefoontje van een 34-jarige vrouw die 39 weken zwanger is. Ze meldt helderrood vaginaal, pijnloos bloedverlies. De verloskundige gaat meteen naar het bewuste adres aan de gracht. Lastig parkeren. De verloskundige schat het bloedverlies op 500 cc, CT is goed maar er is sprake van placentaloslating. Kind verkeert in direct gevaar, moeder is stabiel en goed mobiel. De wens: z.s.m. naar het ziekenhuis voor keizersnede. Eigen vervoer is geen optie, kost te veel tijd, zeker in de spits. De verloskundige belt de meldkamer voor een ambulance, maar is niet duidelijk over de reden van het ambulanceverzoek. Het gesprek kost (te) veel tijd en de ambulancemedewerkers zijn in de veronderstelling dat zij ter plekke eerste hulp moeten verlenen. De verloskundige legt uit dat dit niet nodig is en uiteindelijk wordt de patiënt met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Aldaar wordt het kindje met een keizersnede in redelijke conditie geboren en knapt het snel op. Vijf letters kunnen het verschil maken De Utrechtse casus toont goed aan hoeveel verwarring en vertraging er kan ontstaan tussen verloskundige en centralist. Helaas is miscommunicatie tussen deze partijen geen uitzondering in Nederland, weet François Hesseling, verloskundige in Raalte en lid van de Focusgroep Acute Obstetrie van het Netwerk Acute Zorg Zwolle. Ben Goosselink, Francois Hesselink en Karen Mentink Volgens Hesseling, medeopsteller van De MIST, kan deze nieuwe richtlijn veel leed voorkomen. Gebruik van De MIST garandeert een gestructureerde en eenduidige overdracht van informatie. Door de vijf letters consequent te volgen, weet je als verloskundige zeker dat de centralist snel over alle benodigde informatie beschikt. Daardoor is de ambulance eerder ter plaatse en soms kan een minuut tijdwinst het verschil maken. Niet alleen voor het kind, maar ook voor de moeder. Bevalling De verloskundige heeft De MIST al eens in de praktijk toegepast. Ik kreeg recent een telefoontje van een vrouw thuis bij wie de bevalling al was begonnen. Ik heb meteen 112 gebeld en de situatie volgens de richtlijn uitgelegd. Daarbij maakte hij overigens geen gebruik van het handzame en geplastificeerde kaartje waarop De MIST staat beschreven. Dat was niet nodig, als medesamensteller van deze richtlijn ken ik dat protocol namelijk uit m n hoofd. Hoe is het met deze mevrouw en haar kind afgelopen? Goed. Toen ik arriveerde, was het meisje al geboren. Gelukkig kwam de ambulance twee minuten later, zodat de ambulancemedewerkers zich op de moeder konden concentreren, terwijl ik me op de baby richtte. We vulden elkaar prima aan, Het meisje was al geboren een schoolvoorbeeld hoe het in dit soort situaties zou moeten gaan, oordeelt Hesseling. Gezien de grote waarde, de eenvoud en de lage kosten hoopt hij dat De MIST de landelijke standaard wordt. Dit geheugensteuntje kan letterlijk het verschil betekenen tussen leven en dood. 8

9 In 2011 adviseerde de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) om het aantal SEH-afdelingen in Nederland drastisch te reduceren. Dit plan viel bij de ziekenhuisbestuurders in de regio Zwolle in slechte aarde. In een zogeheten expertmeeting bundelden zij hun krachten om een krachtig tegengeluid te laten horen. De bestuurders vertaalden hun zorg en alternatieve voorstel in een heldere regiovisie. Ons plan leidt tot meer samenhang, kwaliteit en efficiency in de acute zorg, benadrukt Pauline Terwijn, bestuurslid van de Saxenburgh groep. Regionaal alternatief voor RVZ-advies Volgens de ziekenhuisbestuurders geeft het RVZ-rapport een vertekend beeld op drie onderdelen: kwaliteit, kosten en toegankelijkheid. Allereerst plaatsen zij vraagtekens bij de beleidsmatige grens die de RVZ trekt rond de acute, electieve en chronische zorg. Bestuurslid Terwijn spreekt van een kunstmatige scheiding met negatieve effecten. Acute zorg is vaak een vraag van patiënten die al bij de huisarts zijn geweest of onder behandeling zijn van het ziekenhuis. De discussie over SEH-zorg gaat voorbij aan de samenwerking tussen huisartsen en ziekenhuis. De RVZ-veronderstelling dat concentratie van acute zorg tot lagere kosten zou leiden, weerspreekt Terwijn eveneens. In Harden- Pauline Terwijn: Ons plan leidt tot meer samenhang, kwaliteit en efficiency in de acute zorg. berg is geen sprake van extra financiering, dus levert sluiting van de SEH op zich geen besparing op. De kosten worden juist hoger als je acute patiënten uit je eigen regio naar een ander ziekenhuis moet verwijzen. Tot slot beperkt het RVZ-plan de toegankelijkheid van de acute zorg. De Raad gaat er vanuit dat de patiënt zelf kan inschatten bij wie hij moet aankloppen met zijn acute zorgvraag. Maar triage is een taak van zorgprofessionals. Drie pijlers De regiovisie waarin de ziekenhuisbestuurders hun alternatieve plan hebben verwoord, rust op drie pijlers. Ten eerste pleiten zij vanuit patiëntenperspectief Foto: Archief Saxenburgh Groep voor het adagium Zorg dichtbij waar dat kan en verderop waar dat moet. Daarnaast menen de deelnemers aan de Zwolse expertmeeting dat de totale spoedzorg regionaal moet worden ingericht. Ten derde erkennen en waarderen medici elkaars professionele deskundigheid. De totale zorg is zodanig ingericht dat hun kennis naadloos op elkaar aansluit. De Zwolse Isala klinieken en het Röpcke Zweers ziekenhuis in Hardenberg hebben een indeling gemaakt van patiënten die spoedzorg dichtbij kunnen krijgen en zij die naar de Isala klinieken worden verwezen. Deze indeling is ook bij de ambulances bekend zodat men na triage naar de juiste spoedafdeling rijdt. Door deze invulling blijft een basisziekenhuis recht doen aan de acute zorgvragen uit zijn verzorgingsgebied. Samenvoeging De vraag of een patiënt zich op de SEH of de huisartsenpost (HAP) moet vervoegen, wordt voorkomen door het samenvoegen van HAP en SEH. In Hardenberg bestaat deze samenwerking al tien jaar. Triage aan de poort zorgt ervoor dat de patiënt bij de juiste professional terechtkomt. De regionale samenhang in de acute zorg wordt verder versterkt door kwaliteitstoetsing op basis van onderlinge visitaties, regionale bij- en nascholing en dito refereeravonden en casusbesprekingen. Volgens Terwijn doet de Zwolse regiovisie recht aan de toegankelijkheid en de kwaliteit van acute zorgverlening. Omdat binnen onze visie ook een efficiencyslag wordt gemaakt, realiseren we eveneens een kostenbesparing. De winst van onze samenwerking is dus drieledig. 9

10 Suïcidaliteit in de schijnwerpers Om suïcidale patiënten adequaat te kunnen opvangen, is het van groot belang dat de verschillende hulpverleners weten wat er van hen wordt verwacht. Om meer duidelijkheid te verschaffen over ieders taken en verantwoordelijkheden, presenteerde het Trimbos-instituut in 2010 het Kwaliteitsdocument Ketenzorg bij Suïcidaliteit. Dit rapport stond op 7 november 2011 centraal op een congres in Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk. Medeorganisator Rudy Hoogenberg, hoofd crisisdienst bij de GGz in Harderwijk, licht het document en congres toe. In Nederland vormt continuïteit van zorg voor patiënten met suïcidaal gedrag een van de belangrijkste aandachtspunten. Omdat sluitende ketenafspraken soms ontbreken, ontvangen suïcidale patiënten niet altijd de juiste (na) zorg, constateert het Trimbos-instituut. Vooral de overdrachtsmomenten tussen en binnen zorgorganisaties worden als risicovol aangemerkt. Ook (onrealistische) verwachtingen over ieders taken en verantwoordelijkheden vormen een knelpunt. Dit landelijke beeld mag dan zorgen baren, volgens Hoogenberg is de problematiek op de Veluwe veel minder nijpend. In deze regio bestaat een uitstekende afstemming tussen SEH, crisisdienst GGz, ambulancedienst, politie en huisartsen(posten). We kennen elkaar en voeren regelmatig overleg. Bij iedereen bestaat de wil om de opvang van deze patiëntencategorie goed te regelen. Maar waarom dan een congres over dit onderwerp? Ten eerste vormt zo n bijeenkomst een prima gelegenheid om je kennis over suïcidaliteit op peil te houden. Daarnaast is het heel belangrijk om de contacten binnen de keten te onderhouden en te verdiepen. gaat het document in op de wijze van evalueren en het borgen van de samenwerking. De richtlijn bevat een stappenplan, inhoudelijke bouwstenen en Onderhoud en verdiep de contacten checklist. Dankzij de set van afspraken weten alle partijen waar hun verantwoordelijkheden beginnen én eindigen. Kortom, ze weten wat zij van elkaar mogen verwachten, concludeert het Trimbosinstituut. Gezien de hoge opkomst en de positieve feedback sluit Hoogenberg een vervolg niet uit. Wat mij betreft vormt dit congres de start van periodieke bijeenkomsten over acute psychiatrische zorg. De aard en ernst van suïcidaliteit zijn te belangrijk om deze zorgvraag op z n beloop te laten, vindt het hoofd crisisdienst. Door taken en verantwoordelijkheden af te bakenen en duidelijke afspraken te maken over bereikbaarheid, overdracht en terugkoppeling krijgt de ketensamenwerking een flinke impuls. Uiteindelijk is dat beter voor de patiënt. Handvatten Tijdens het congres (mede mogelijk gemaakt door het ROAZ Zwolle) werd onder meer ingezoomd op de essentie van genoemd kwaliteitsdocument. Dit boekje bevat concrete handvatten om lokaal afspraken te maken over ieders taken en verantwoordelijkheden, de overdracht en terugkoppeling van patiënten. Daarnaast Rudy Hoogenberg, hoofd crisisdienst bij de GGz in Harderwijk: In deze regio bestaat bij iedereen de wil om de opvang van suïcidale patiënten goed te regelen. 10

11 Een belangrijke taak van het Regionaal Steunpunt OTO is het beoordelen van subsidieaanvragen voor OTO-activiteiten. Die toetsing is echter niet het enige waar we ons mee bezighouden, benadrukt OTO-coördinator Wim Heupers. Integendeel, we proberen onze geneeskundige ketenpartners op OTO-gebied zoveel mogelijk te ondersteunen. Onze blik is nadrukkelijk naar buiten gericht. Steunpunt OTO richt blik naar buiten Deze ondersteuning heeft vorm gekregen in de OTO-toolkit, die eind 2011 is geïntroduceerd. Deze gereedschapskist bevat onder meer een diagnose-instrument. Daarmee krijgen onze ketenpartners aan de hand van een vragenlijst (via inzicht in hun OTO-ontwikkeling. Kortom, wat gaat goed en wat kan beter? De OTO-toolkit biedt eveneens handvatten om landelijk OTO-beleid te vertalen in regionale OTO-activiteiten. Deze kit bestaat uit vijf instrumenten: de leidraad crisisorganisatie in zorginstellingen en kwalificatieprofielen voor sleutelfunctionarissen, het OTO kwaliteitskader, de OTO catalogus, de handreiking OTO portfolio en het online OTO Kennisportaal Vakbekwaamheid voor Opgeschaalde Zorg. Wim Heupers CBRN Behalve de introductie van deze toolkit stonden er in 2011 nog meer activiteiten op de OTO-agenda. De OTO-coördinator verwijst naar de presentatie van de handreiking Opvang van chemisch besmette patiënten op de SEH (onderdeel van het CBRN-traject). In deze handleiding staat systematisch beschreven hoe SEH-professionals moeten handelen in geval van een chemische besmetting. In 2012 wordt daar een OTO-traject aan gekoppeld, belooft Heupers. Een andere ontwikkeling betreft de start van het project Netcentrisch werken. Deze methodiek en het bijbehorende online netwerk moeten ertoe leiden dat alle sleutelfunctionarissen tijdens een crisissituatie gelijktijdig over dezelfde actuele informatie beschikken. Daardoor kunnen ze de calamiteit gerichter en adequater bestrijden. Recherche Verder maakt Heupers gewag van een bijzondere samenwerking met de recherche. Wim Veldhuizen, technisch rechercheur, is Wat gaat goed, wat kan beter? bereid gevonden om SEH-verpleegkundigen te informeren over de rol van politie en recherche bij geweldsdelicten. Tijdens regionale bijscholingbijeenkomsten benadrukte hij het belang van sporenonderzoek en hoe SEH-verpleegkundigen daar rekening mee kunnen houden. Door verpleegkundigen inzicht te geven in het werk van de recherche, hopen we het wederzijdse begrip te vergroten, benadrukt Heupers. Tot slot wijst hij op introductie van ETS, het Emergo Train System. Dit simulatieprogramma, de opvolger van het Rampen Oefen Training Systeem (ROTS), biedt mogelijkheden om gegevens en ervaringen met andere regio s te delen. Bovendien is ETS - in tegenstelling tot ROTS - ook geschikt voor de prehospitale setting. We gaan nu onderzoeken of we ETS ook naar de politie en brandweer kunnen uitrollen. 11

12 Dat de informatievoorziening rond grote calamiteiten vaak te wensen overlaat, werd op 5 januari 2011 pijnlijk duidelijk. De crisiscommunicatie rond de ramp bij Chemie-Pack in Moerdijk was namelijk een chaos, zo concludeerde de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Hoog tijd om de informatievoorziening rond calamiteiten op een andere leest te schoeien, oftewel ruim baan voor netcentrisch werken! Ruim baan voor netcentrisch werken De situatie in Moerdijk was overigens geen uitzondering. In de eerste uren van een ramp hebben de hulpdiensten vaak een verschillend beeld van de werkelijkheid. Dat leidt tot vertraging in zowel de besluitvorming als de bestrijding van de calamiteit. Een onwenselijke situatie, concludeert Eric-Jan Broeken, projectleider Netcentrisch werken. Voor het Netwerk Acute Zorg Zwolle en Acute Zorg Euregio was dit gegeven begin 2011 voldoende reden om gezamenlijk met het project Netcentrisch werken te starten. Uit de nulmeting bleek dat er nog veel onduidelijkheid bestond over de taken en verantwoordelijkheden van de verschillende hulpdiensten tijdens een ramp. Verder was onbekend wie welke informatie wanneer zou moeten delen. De nulmeting bracht ook een positief aspect naar voren: alle spelers in de witte kolom waren bereid om hun eigen informatie met anderen te delen. Iedereen voelde de urgentie om dit probleem aan te pakken, blikt Broeken terug. Workshops Na de nulmeting werden in 2011 circa tien workshops voor alle ketenpartners van beide regio s gehouden. Tijdens die bijeen- Eric-Jan Broeken, projectleider netcentrisch werken komsten werden ieders informatiebehoefte en de gewenste communicatiestructuur besproken. Ook de invulling van het gemeenschappelijk geneeskundig beeld kwam aan de orde. De input van de workshops is vertaald in een blauwdruk van de informatievoorziening en -organisatie. Wat houdt dit in? Dat de informatie tijdens calamiteiten niet via de klassieke hiërarchische lijn, maar via een online netwerk wordt gedeeld. Zodoende heeft iedereen een actueel totaalbeeld van de calamiteit. Verder wordt geïnvesteerd in het herinrichten van werkprocessen en het opleiden van zogeheten informatiecoördinatoren. Deze functionarissen, die per ketenpartner worden aangesteld, verzamelen alle relevante informatie en sluiten die met elkaar kort. Het plan is dat er in de loop van 2012 een start wordt gemaakt met de daadwerkelijke implementatie. Norbert Bosman, senior beleidsmedewerker GHOR Facebooken in rampenbestrijding De Veiligheidsregio IJsselland heeft al langer ervaring met netcentrisch werken. Samen met politie, brandweer en gemeenten heeft de GHOR begin 2012 de applicatie LCMS in gebruik genomen. De essentie is eigenlijk kinderlijk eenvoudig, verklaart Norbert Bosman, senior beleidsmedewerker bij de GHOR. Bij een incident creëer je met LCMS een online ontmoetingsplek, zodat iedereen gelijktijdig over dezelfde informatie beschikt. Het is een soort Facebooken, maar dan binnen de rampenbestrijding. Volgens Bosman is het belangrijk dat elke deelnemende organisatie een informatiecoördinator aanwijst. Stel mensen aan die deskundig zijn en die weten waar ze informatie moeten halen en brengen, adviseert Bosman. Investeer eerst in de organisatie en staar je niet blind op de techniek. 12

13 Uitbreiding met reden Het Netwerk Acute Zorg Zwolle maakt al jaren gebruik van ROTS, voluit Rampen Oefen Training Systeem. In 2011 is daar ETS, oftewel Emergo Train System als simulatieprogramma bij gekomen. Om alle ROTS-instructeurs hiermee vertrouwd te maken, zijn zij medio 2011 bijgeschoold in de ETS-methodiek. Wim Heupers, coördinator van het Zwolse ETSprogramma, geeft tekst en uitleg. Instructeurs van de seniorcursus Foto: Archief netwerk Acute zorg zwolle De uitbreiding met ETS heeft verschillende redenen. Allereerst wordt het in Zweden ontwikkelde ETS ook in andere Nederlandse regio s gebruikt. Omdat ETS is voorzien van een centrale databank, kunnen we gegevens en ervaringen eenvoudig uitwisselen met onze collega s in Noord-Holland, Brabant, Limburg en Twente, licht Heupers toe. Daarnaast is ETS breder toepasbaar dan ROTS. Wordt ROTS vooral gebruikt door ziekenhuizen, ETS is ook geschikt voor de prehospitale setting zoals de ambulancedienst. Tot slot wijst Heupers op de voordelen van samenwerking met de ETSleverancier. We worden vanuit Zweden continu op de hoogte gehouden van de laatste ontwikkelingen. Scholing Parallel aan de introductie van ETS zijn alle ROTS-deskundigen bijgeschoold. Verschillende functionarissen zijn opgeleid tot senior instructors, die draaiboeken opstellen, ETS-trainingen begeleiden en evaluaties verzorgen. Verder zijn twaalf ROTS-instructeurs omgeschoold tot basic instructors die de senior instructors ondersteunen en de deelnemers begeleiden. Dat scholingstraject was kort en to the point. ROTS en ETS verschillen inhoudelijk weinig van elkaar en daarom volstond een eendaagse cursus, verduidelijkt Heupers. Vanwege het enthousiasme van de gebruikers hoopt hij dat Emergo Train System ook buiten de witte kolom beschikbaar komt. De komende tijd gaan we bekijken of het programma ook kan worden uitgerold naar de politie en brandweer, verklaart de Zwolse ETS-coördinator. Door die verbreding ben je als acute zorgketen nog beter voorbereid op grootschalige incidenten. Cursisten in opleiding tot senior instructeur, Foto: Archief netwerk Acute zorg zwolle Netwerk Acute Zorg Zwolle is een erkende ETS-faculty. Met toestemming van ETS Zweden leidt de faculty in Nederland senior ETS-instructeurs op. 13

14 Handreiking chemische besmetting: keep it simple Een pragmatisch document dat gebruikers veel houvast biedt. Zo omschrijft projectleider Ir. Pieter Janssen de handreiking Opvang van chemisch besmette patiënten op de SEH, die zijn projectgroep eind 2011 presenteerde. Nog voordat de handreiking is geïmplementeerd, is er al veel interesse vanuit andere regio s. We hebben gekozen voor een nuchtere en realistische aanpak. We keep it simple en dat wordt gewaardeerd. Het opstellen van zo n handreiking kwam op nadrukkelijk verzoek van de regionale ziekenhuizen in de regio Zwolle. De SEH-hoofden spraken begin 2011 de ambitie uit om de opvang van chemisch besmette slachtoffers te verbeteren. Voor het Netwerk Acute Zorg Zwolle was deze vraag voldoende aanleiding om dit project te faciliteren. In het voorjaar van 2011 werd een projectgroep geformeerd, bestaande uit verschillende deskundigen en betrokkenen (zie kader). Besloten werd om binnen het chemische, biologische, radiologische en nucleaire (CBRN-)traject te focussen op de chemische paragraaf. Binnen ziekenhuizen in deze regio komen chemische besmettingen verreweg het meeste voor, verduidelijkt de projectleider. Ir. Pieter Janssen, projectleider Inventarisatie De projectgroep begon met een inventarisatie van beschikbare informatie over dit onderwerp. Uit deze(inter)nationale zoektocht bleek dat die info amper bruikbaar was voor de Zwolse situatie. De protocol- Harry Naber, anesthesioloog en medisch coördinator educatie Netwerk Acute Zorg Zwolle Rik van de Weerdt, arts M&G medische milieukunde, toxicoloog en gezondheidskundig adviseur gevaarlijke stoffen, GGD Gelderland Midden Peter van den Hazel, arts M&G medische milieukunde, gezondheidskundig adviseur gevaarlijke stoffen, GGD Gelderland Midden len die wij tegenkwamen, waren vaak veel te specifiek. Daarom hebben we besloten zelf een handreiking op te stellen, verklaart Janssen. De rode draad van deze kersverse hand reiking wordt gevormd door CSCATTT, voluit Command & Control, Safety, Communication, Assessment, Triage en Treatment &Transport. Dit is een goed principe om in geval van een chemische besmetting de juiste prioriteiten te stellen. Bovendien is CSCATTT gebaseerd op een vast format waar een SEH altijd op kan terugvallen. Zowel dagelijks als in opgeschaalde situaties, verzekert de projectleider. Stap 2 is de implementatie en die staat voor 2012 gepland. Om de nieuwe handreiking in de regioziekenhuizen te introduceren, zal eerst een groep kwartiermakers worden opgeleid. Zij zullen op hun beurt hun collega s op de SEH informeren over de werkwijze rond chemische besmetting. Volgens Janssen is het vervolgens een koud kunstje om de chemische handreiking te vertalen naar de andere drie componenten van het CBRN-traject. We hebben gekozen voor een all hazard approach oftewel een formule die multi-toepasbaar is. De projectleider kijkt terug op een geslaagde missie. Dankzij het enthousiasme van de projectgroep hebben we samen iets moois neergezet. Dat blijkt ook wel uit de reacties vanuit de verschillende SEH s. Het veld is heel blij met deze handreiking en daar doen we het tenslotte voor. Projectgroep handreiking chemische besmetting Rieneke Klappe, regionaal opleidingscoördinator RAV IJsselland Arjan Bisschop, hoofd SEH, SXB-groep, Röpcke-Zweers Ziekenhuis Hardenberg Elfriede Thiessens, zelfstandig SEH-verpleegkundige Ronald Gerrits, SEH-verpleegkundige plus Educatie, Isala klinieken Zwolle Wim Heupers, coördinator OTO Netwerk Acute Zorg Zwolle Pieter Janssen, projectleider Spectigron 14

15 Rik van de Weerdt is toxicoloog en arts medische milieukunde bij de GGD in Arnhem. Daarnaast werkt hij als Gezondheidskundig Adviseur Gevaarlijke Stoffen (GAGS) voor de Veiligheidsregio s in Oost-Nederland. Vanuit die hoedanigheid was hij betrokken bij het opstellen van de handreiking Opvang van chemisch besmette patiënten op de SEH. Van de Weerdt vertelt over zijn rol en het belang van deze nieuwe richtlijn. Gebruik je gezonde verstand Wat doet een GAGS precies? Wij worden geconsulteerd in geval van chemische incidenten waarbij de blootstelling of besmetting plaatsvindt via de luchtwegen of de huid. Wie trekt bij jullie aan de bel? Als de ambulancedienst geconfronteerd wordt met een chemisch ongeval, wordt meestal de officier van dienst-geneeskundig opgetrommeld. Die bepaalt of onze deskundigheid vereist is. Als dat het geval is, worden wij via de meldkamer opgepiept. Meestal kunnen wij telefonisch een behandeladvies geven, bij grote calamiteiten bieden wij ondersteuning vanuit het Regionaal Operationeel Team. In hoeverre heeft u contact met de SEH s in de regio? Nadat wij de ambulancemedewerkers een behandeladvies hebben gegeven, nemen we altijd contact op met de betreffende SEH. In dat gesprek verstrekken we alle relevante informatie over de besmetting en de vereiste behandeling. Daarnaast mogen SEH s bij twijfel over een besmetting altijd contact met ons opnemen. Wat ons betreft ligt daar geen enkele drempel. Waarom is de handreiking chemische besmetting eigenlijk opgesteld? Op de meeste SEH s is weinig kennis aanwezig over chemische blootstelling en besmettingen. Dat komt omdat hier tijdens de opleiding geen aandacht voor is. Hoewel chemische ongevallen niet vaak voorkomen (jaarlijks circa 40 incidenten in Overijssel en Gelderland), moet je als SEHverpleegkundige of -arts wel weten hoe je die patiënten moet opvangen. Er ligt een nieuwe richtlijn, hoe nu verder? Medio 2012 wordt in de regio ziekenhuizen een groep kwartiermakers opgeleid, die vanaf dat najaar hun collega s over dit onderwerp informeren. Die nascholing is primair bedoeld om SEH-medewerkers een aantal handvatten, zeg maar basisprincipes te geven als het gaat om de opvang van chemisch besmette patiënten en persoonlijke bescherming. Allemaal heel basaal, we houden het zo simpel mogelijk. Tegelijkertijd geven we hen mee dat ze altijd contact met ons mogen opnemen. Daar zijn we voor. En moeten ziekenhuizen ook investeren in mooie ontsmettingsvoorzieningen? Nee, dat hoeft niet. Zorg voor de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen en een eenvoudige ruimte waarin je patiënten kunt afspoelen met water. Dure faciliteiten zijn helemaal niet nodig, bij de opvang van chemisch besmette patiënten geldt eigenlijk maar één stelregel: gebruik je gezonde verstand. Rik van de Weerdt, gezondheidskundig adviseur gevaarlijke stoffen (GAGS): SEH-medewerkers mogen altijd contact met ons opnemen. We houden het zo simpel mogelijk 15

16 OTO Regionaal Steunpunt OTO toetst en initieert Binnen de regio van het Netwerk Acute Zorg Zwolle is jaarlijks ruim negen ton beschikbaar voor OTO-activiteiten ten behoeve van crises en rampen. Om er zeker van te zijn dat deze gelden goed worden besteed, toetst het Regionaal Steunpunt OTO alle ingediende subsidieaanvragen. Roept een enkele aanvraag wel eens vraagtekens op, het merendeel voldoet aan de gestelde eisen, verklaart beleidsmedewerker Elly van der Meulen, die namens de GHOR Drenthe zitting heeft in het Regionaal Steunpunt OTO. Hoewel het misschien lijkt of dit steunpunt de royaal gevulde OTOpot naar eigen inzichten mag verdelen, is deze veronderstelling onjuist. Het ROAZ stelt de criteria vast en het steunpunt toetst de aanvragen. Als wij een subsidiebedrag toewijzen, verantwoorden wij ons besluit altijd bij het ROAZ, schetst Van der Meulen. Behalve zijn toetsende rol initieert het steunpunt ook nieuwe opleidingen en projecten. In 2011 hebben we bijvoorbeeld ingezet op CBRN-trainingen en het project Netcentrisch werken binnen de witte kolom, verduidelijkt de beleidsmedewerker. HaROP Een substantieel deel van de OTO-gelden wordt besteed aan trainingen in ziekenhuizen. Van der Meulen verwijst naar scholingstrajecten op de SEH om medewerkers voor te bereiden op de opvang van grote groepen slachtoffers. Ook de bij- en nascholing van crisisteams vormt een behoorlijke kostenpost. Verder is in 2011 geïnvesteerd in de ontwikkeling van een HaROP, de huisartsenvariant op het ZiROP. Er is een Samenstelling Regionaal Steunpunt OTO Het Regionaal Steunpunt Zwolle is samengesteld uit vertegenwoordigers van Netwerk Acute Zorg Zwolle en de veiligheidsregio s IJsselland, Drenthe en Noord en Oost Gelderland, te weten: Wim Heupers, Coördinator Opleidingen, Netwerk Acute Zorg Zwolle en tevens voorzitter; Roelf Lindeboom, Beleidsmedewerker en Elly van der Meulen, lid van het Regionaal Steunpunt OTO: Plan een OTO-activiteit tijdig in, want de voorbereiding ervan vergt veel tijd. projectleider benoemd, een plan van aanpak gepresenteerd en vervolgens zal een opleidingstraject opgesteld worden, licht de beleidsmedewerker toe. Ook de ambulancediensten in deze regio hebben (net als de ziekenhuizen) OTOgelden ontvangen voor onder meer de coördinator ROAZ-regio Zwolle, Netwerk Acute Zorg Zwolle; Petra Kruijt, Beleidsmedewerker OTO, Veiligheidsregio IJsselland; Theo Klein Bleumink, Opleidingscoördinator, Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland; Elly van der Meulen, Beleidsmedewerker Veiligheidsregio Drenthe. ontwikkeling van e-learningprogramma s. Tot slot zijn gelden gereserveerd voor slachtofferregistratie en een bijbehorend vervolgsysteem. Ambitieus Voor 2012 ligt het accent op de verdere ontwikkeling van het netcentrisch werken (gedeeld geneeskundig beeld) en de implementatie van CBRN-trainingen. Ook het opzetten van een poule van oefenleiders en het realiseren van een portfolio staan op de agenda, verklaart Van der Meulen. Zij heeft nog wel een tip voor ketenpartners die een aanvraag willen indienen voor een OTOactiviteit. Plan zo n scholing tijdig in, want de voorbereiding ervan vergt vaak veel tijd. Foto: Sander Drooglever 16

17 Thema-avond Acute zorg Forensisch bewustzijn Dinsdag 8 februari 2011 Biddinghuizen Woensdag 30 maart 2011 Stompe thoraxletsels en de Syncope zorgstraat Dinsdag 13 september 2011 Behandeling van hypertensie Donderdag 27 oktober 2011 De kwetsbare oudere Dinsdag 29 november 2011 Thema-avond Acute zorg en Regionale IC-refereeravond De moeilijke luchtweg Dinsdag 31 mei 2011 TraumacenTrum Zwolle coördineert en regisseert de regionale afstemming acute Zorg in het belang van de patiënt nieuws nieuws Meetperiode Acute Zorg van START! TraumacenTrum Zwolle coördineert en regisseert de regionale afstemming acute Zorg in het belang van de patiënt Speciale editie 21 februari 2011 Einde Meetperiode Acute Zorg Dit is de eerste uitgave van de nieuwsbrief over de meetperiode Acute zorg. Deze nieuwsbrief wordt verspreid onder de leden van het roaz zwolle en de contactpersonen voor de meetperiode van de verschillende deelnemende organisaties. met behulp van deze nieuwsbrief willen wij u op de hoogte houden van de ontwikkelingen rondom de meetperiode. Vier weken meten Karen Mentink heeft de contactpersonen verrassing laten bezorgen aan u met het verzoek deze te verspreiden onder de afdelingen Vandaag uur begint de 4 weken durende van de deelnemende organisaties bezocht meetperiode. Deelnemers aan deze meetperiode zijn: Zorg. Hierbij zijn geen grote problemen naar en geïnformeerd over de Meetperiode Acute die deelnemen. Ziekenhuis St Jansdal, Harderwijk voren gekomen ten aanzien van het registreren. Het is prettig om te merken dat men Start meetperiode 21 februari 2011 Belangrijke data Röpcke Zweers Ziekenhuis, Hardenberg Gelre ziekenhuizen, Gelre Apeldoorn enthousiast is over dit onderzoek. Einde meetperiode 20 maart 2011 Gelre ziekenhuizen, Gelre Zutphen Uiterlijke datum aanleveren gegevens Deventer Ziekenhuis, Deventer Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat 17 april 2011 Isala klinieken, Zwolle het belangrijk is om binnen de organi satie Connexxion ambulancezorg NOG meerdere malen onder de aandacht te brengen dat een goede registratie van belang is. Karen Mentink: k.mentink@isala.nl Voor vragen kunt u mailen naar Ambulancedienst RAV IJsselland HAP SDH/Huisartsenpost Zwolle, Halverwege de meetperiode zullen wij een Hardenberg en Elburg HAP Harderwijk HAP Apeldoorn HAP Zutphen Het projectteam HAP CHP Salland Universiteit Twente Voor de uitvoering van de meetperiode is samenwerking gezocht met de Universiteit? Twente. De Universiteit richt zich op de dataverwerking en analyse. Het Traumacentrum heeft een coördinerende rol. Het projectteam van de meetperiode wordt gevormd door een onderzoeker en projectleider van de Universiteit Twente, een coördinator vanuit Karen Mentink Suzanne Kruizinga Dr. Carine J.M. Doggen Onderzoeker het Traumacentrum Zwolle en een medisch Beleidsmedewerker Medisch coördinator Associate Professor, Epidemiology, inhoudelijk deskundige vanuit het Traumacentrum Zwolle. project coördinator centrum Universiteit Trauma centrum Zwolle, Acute Zorg Trauma Twente Voor de onderzoeker van de Universiteit Twente loopt momenteel een aanstellingsprocedure. horen, zien en meten Speciale editie 24 maart 2011 Afgelopen zondag, 20 maart 2011, was de laatste dag van de 4 weken durende meetperiode acute zorg! in deze nieuwsbrief aandacht voor ondertekening van de onderzoeksovereenkomst, het voorstellen onderzoeker Universiteit twente en het vervolgtraject van de meetperiode acute zorg. Onderzoeksovereenkomst getekend! Onderzoeker aangesteld De samenwerking tussen de Isala klinieken en de Universiteit Twente werd op 9 maart 2011 bekrachtigd met het zetten van handtekeningen onder de onderzoeksovereenkomst. Dit gebeurde onder toeziend oog van het projectteam en werd gevierd met gebak. Zowel de Isala klinieken als de Universiteit Twente zijn erg blij met de samenwerking. R.A. (Robbin) Thieme Groen, arts Lid van de Raad van Bestuur Isala klinieken Prof. dr. M.J. (Maarten) IJzerman Professor of Clinical Epidemiology & HTA Department chair Program director Health Sciences Coördinator Technology in Healthcare UT Universiteit Twente In de vorige nieuwsbrief stelden wij het projectteam aan u voor. Op dat moment liep er nog een aanstellingsprocedure voor de onderzoeker van de Universiteit Twente. Inmiddels is Yvonne Roelofsen aangesteld als onderzoeker. Zodra de gegevens ontvangen zijn, wordt gestart met de controle van de data. Mochten hierbij vragen ontstaan dan ontvangt de contactpersoon van de betreffende organisatie hiervan bericht. Vervolgens start Yvonne Roelofsen met de verwerking van de gegevens. Zij koppelt Ik ben Yvonne Roelofsen, 26 jaar oud. Sinds de data, zodat het mogelijk is om analyses kort woon ik in Hengelo. op de data uit te voeren. De resultaten van In 2008 heb ik de opleiding Biologie en gemaakte analyses worden beschreven in Medisch Laboratoriumonderzoek aan de een rapport. Vervolgens worden alle ketenpartners uitgenodigd voor een bijeenkomst mijn studie heb ik met veel plezier bij het Saxion Hogeschool afgerond. Tijdens en na waarin de resultaten besproken worden. microbiologisch laboratorium van de Isala Vervolgtraject De uiterlijke datum voor het aanleveren van gegevens is vastgesteld op 17 april U kunt uw gegevens toesturen aan k.mentink@isala.nl. Voor vragen kunt u tevens mailen naar genoemd mailadres. klinieken gewerkt. In 2010 heb ik de Master Gezondheidswetenschappen aan de Universiteit Twente afgerond. Ik ben afgestudeerd bij de vakgroep Health Technology and Services Research. Het komende jaar ga ik mij vol enthousiasme bezighouden met de Meetperiode Acute Zorg in de regio Zwolle op het gebied van data verwerking en analyse. horen, zien en meten Netwerk acute zorg zwolle coördineert en regisseert de regionale afstemming acute zorg in het belang van de patiënt nieuws Even voorstellen: Belangrijk bericht 1 september 2011 Tien jaar na oprichting krijgt Traumacentrum Zwolle op 1 september 2011 een nieuwe naam: Netwerk Acute Zorg Zwolle. Dat is alles. Want afgezien van een aangepast logo verandert er niets aan onze activiteiten en service. Die blijven van het vertrouwde niveau dat u van ons gewend bent. Maar als er inhoudelijk niets verandert, een patiënt met een acute zorgvraag zo Het LNAZ noemt deze naamsverandering een logische stap in de ontwikke waarom dan een nieuwe naam en snel mogelijk op de juiste bestemming bijpassend logo? Heel simpel: aanleiding hiervoor is het besluit van VWS traumacentrum de afgelopen jaren te krijgen. ling die de elf ziekenhuizen met een om het takenpakket van Traumacentra LvTC wordt LNAZ doormaakten. Ze transformeerden te verbreden van traumatologie naar De naamsverandering van Traumacentrum in Netwerk Acute Zorg Zwolle met een focus op drie beleidsterreinen: langzaam tot Acute Zorgnetwerken alle acute zorg. Het Netwerk Acute Zorg Zwolle heeft een coördinerende taak in staat niet op zichzelf. Zo heeft de Landelijke Vereniging voor Traumacentra Zorg (ROAZ) en Opleiden, Trainen en Traumazorg, Regionaal Overleg Acute de regionale acute zorg. Het Netwerk Acute Zorg Zwolle werkt nauw samen (LvTC) per 1 juli zijn naam gewijzigd in Oefenen (OTO). met alle regionale ketenpartners om Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ). (Bron: website LNAZ). Wijziging Wij verzoeken u om de naam Traumacentrum in uw verzendlijst te wijzigen in Netwerk Acute Zorg Zwolle. Onze adresgegevens blijven (met uitzondering van het - en webadres) onveranderd: Postadres Bezoekadres Nieuw adres Netwerk Acute Zorg Zwolle Dr. Spanjaardweg 11 info@netwerkacutezorg.nl Postbus Zwolle 8000 GK Zwolle Nieuw webadres t (038) Nieuwe naam, vertrouwde kwaliteit koppelt praktijk aan theorie koppelt praktijk aan theorie koppelt praktijk aan theorie koppelt praktijk aan Uitnodiging Familieopvang: van onderbelicht naar uitgelicht Donderdag 16 juni 2011 prikbord RAMPmeester.nu R.A. (Robbin) Thieme Groen, arts Lid van de Raad van Bestuur Isala klinieken Prof. dr. M.J. (Maarten) IJzerman Professor of Clinical Epidemiology & HTA Department chair Program director Health Sciences Coördinator Technology in Healthcare UT Universiteit Twente Meetperiode Acute Zorg De taartgrafiek laat het totaal aantal vragen naar acute zorg binnen de grenzen van Netwerk Acute Zorg Zwolle zien, evenals het aantal vragen naar acute zorg per type instelling/afdeling. In totaal zijn er gedurende de Meetperiode vragen naar acute zorg geweest. Huisartsenposten hebben veruit de meeste vragen naar acute zorg te verwerken gekregen (58.6%). Opgemerkt moet worden dat één patiënt bij meerdere instellingen kan zijn geregistreerd. n Ambulancedienst (2 instellingen) A1 en A2 ritten n Huisartsenpost (7 posten) n Spoedeisende Hulp (7 afdelingen) n Intensive Care (8 afdelingen)538 n Coronary Care Unit (6 afdelingen)407 n Eerste Hart Hulp (4 afdelingen)

18 kenniscentrum AKO2 van, voor en door het veld In 2008 oordeelde de overheid dat de zorg voor acuut zieke kinderen beter kon. Vooral de scholing van verpleegkundigen verdiende aandacht, vond het ministerie van VWS. Op verzoek van de hoofden SEH ontwikkelde het Netwerk Acute Zorg Zwolle met stoom en kokend water de basiscursus Acute Kinder Opvang (AKO). Eind 2011 werd deze eendaagse stoomcursus verruild voor een volwaardige tweedaagse opvolger: AKO2. Deelnemers aan AKO2 krijgen inzicht in een aantal acute ziektebeelden en worden voorgelicht over het opvangen en behandelen van een acuut ziek kind. De systematische ABCDE-benadering biedt een goede kapstok om veilige en kwalitatief hoogwaardige zorg te bieden, verklaart Harry Naber, medisch coördinator Educatie. Bovendien is AKO2 van, voor en door het veld. Kan hij dat toelichten? De tweedaagse cursus is ontwikkeld door de Zwolse kinderartsen en als medisch coördinator bewaak ik de inhoud en kwaliteit. Voor de uitvoering hebben we een docentenpoule geformeerd, die bestaat uit nurse practitioners en ervaren verpleegkundigen uit de regio. De regionale hoofden SEH zijn van mening dat verpleegkundigen periodiek hun kennis omtrent acute kinderopvang zouden moeten bijschaven. Zodoende blijven ze goed op de hoogte van de laatste inzichten. Vandaar dat het Netwerk Acute Zorg gevraagd is ook een eendaagse herhalingcursus op te zetten. Dit programma zal vanaf 2012 als AKO3 aangeboden worden. Deze cursus is compleet en volwaardig Was AKO1 een basale eendaagse opfriscursus, zijn opvolger geldt als compleet en volwaardig. De cursus Acute Kinder Opvang 2, die eind 2011 van start ging, is volgens cursusleider Alies Lula van de Isala Academie een schot in de roos. We krijgen heel veel aanmeldingen en de deelnemers zijn hartstikke enthousiast. Dat enthousiasme kan zij goed verklaren. De cursus is een mix van theorie en praktijkcomponenten. Op de tweede dag komt alles samen in een scenariotraining, waarin een complexe casus wordt gesimuleerd. Een tweede pluspunt betreft de betrokkenheid van specialisten. AKO2 is mede samengesteld door de kinderartsen van de Isala klinieken en Harry Naber, medische coördinator Educatie. Dat heeft Alies Lula tijdens de les AKO2. geresulteerd in een cursus van niveau. Ook externe partijen zijn die mening toegedaan. Opleider CIVO in Hengelo heeft besloten om de AKO2-cursus op te nemen in de reguliere SEH opleiding. Daardoor krijgen SEH-verpleegkundigen in opleiding belangrijke tools in handen om het acuut zieke kind beter op te vangen, benadrukt Lula. De cursusleider is verheugd over de belangstelling van het CIVO. Dat voelt als erkenning, daar word ik heel blij van. Foto: vincent jannink 18

19 Nederlandse ziekenhuizen investeren volop in rampenopvangplannen en bijbehorende OTO-trajecten. Daarbij ligt de focus vooral op de opvang op de SEH en de aansturing door het beleids- en operationeel team. Op IC-afdelingen is er tot dusver veel minder aandacht voor het onderwerp rampenpreparatie. Maar wat te doen bij een grieppandemie die elk voorstellingsvermogen te boven gaat en IC- afdelingen langdurig ontwricht? Het antwoord, overgewaaid uit Amerika en neergedaald in Zwolle, luistert naar de naam Fundamental Disaster Management, kortweg FDM. Fundamental Disaster Management Volgens Harry Naber, anesthesioloog/intensivist Isala klinieken en FDM-docent, komt de FDM-cursus als geroepen. De meeste Nederlandse IC s zijn niet ingesteld op een invasie van ernstig zieke patiënten. Zeker als deze groep langdurig intensieve zorg behoeft, komen veel IC s in grote problemen, voorspelt Naber. De oorzaken zijn divers: een tekort aan (beademings)apparatuur, te weinig medewerkers, logistieke problemen en een haperende aansturing. Dat het anders kan, is in de Verenigde Staten al langer bekend. Naber verwijst naar het St. Vincent ziekenhuis in Goede voorbereiding is essentieel Manhattan, dat lering trok uit de chaos na de bomaanslag op het World Trade Center in Dankzij een goed rampenopvangplan was men op 9/11 wél voorbereid op zijn taak. Iedereen wist wat te doen, de triage verliep uitstekend en er stond voldoende apparatuur stand-by. Goede voorbereiding is dus essentieel. Katrina Gezien de Amerikaanse ervaring met grote rampen is het niet zo vreemd dat FDM zijn oorsprong aan de andere kant van de oceaan vindt. Grote calamiteiten zijn bij ons in de VS geen uitzondering, weet James Geiling, mede-auteur van het FDM-programma. Want behalve terroristische aanslagen wordt Amerika ook regelmatig geconfronteerd met tornado s en orkanen, verwijzend naar de Katrinatragedie. Vanwege de Amerikaanse voorsprong op dit terrein heeft het Netwerk Acute Zorg Zwolle gekozen voor de FDM. De principes zijn vertaald in een eendaagse cursus, die op 6 december 2011 in Zwolle zijn Nederlandse première beleefde. Programma Wat houdt het FDM-programma precies in? De cursisten worden eerst geïnformeerd over de organisatie van de IC tijdens een ramp. Vervolgens wordt verteld hoe je de IC-capaciteit in geval van een ramp kunt vergroten, verduidelijkt Naber. Daarna komt de specifieke medische opvang en behandeling van rampenslachtoffers aan bod. Denk daarbij aan chemische rampen, slachtoffers van explosies, maar ook aan de duurbelasting van patiëntenopvang bij epidemieën en pandemieën. Een onderdeel hiervan is het herkennen van noodsituaties, die de inzet van persoonlijke beschermingsmiddelen vereisen en de IC-triage. Twee pijlers Het FDM-programma rust op twee pijlers: kennis van specifieke rampen plus de medische gevolgen daarvan én het goed organiseren van je IC-zorg, resumeert co-auteur James Geiling. Dit laatste vereist veel meer dan het bijwonen van de FDM-cursus. Elk ziekenhuis zal zijn ZiROP moeten optimaliseren en waar nodig concrete voorbereidingen treffen. James Geiling is blij dat ook Nederland het belang van Fundamental Disaster Management onderschrijft. Failing to prepare is preparing to fail, klinkt het in Amerikaanse tongval. Let s hope you never use it, but you better take care. 19

20 Tweehonderddertien SEH-verpleeg kundigen volgen de eendaagse regionale nascholing in De onderwerpen waren veiligheid en grootschaligheid, VMS kwaliteitsdenken en nieuwe ontwikkelingen op de SEH, waaronder de aanwezigheid van SEH-artsen en de Nurse Practitioner. Nascholing met interactie Ronald Gerrits Bewustwording rond het thema kwaliteit en het uitwisselen van ideeën en ervaringen. Deze twee aspecten stonden in 2011 centraal op de regionale nascholing voor SEH-verpleegkundigen. In die opzet zijn we ruimschoots geslaagd, vindt Ronald Gerrits, medeorganisator en SEH-verpleegkundige in de Isala klinieken. De keuze voor het onderwerp kwaliteitsdenken is niet toevallig. Vanuit de overheid en Inspectie worden ziekenhuizen geconfronteerd met allerlei kwaliteitstrajecten. Gerrits verwijst naar het VMS-programma, waarmee vermijdbare onbedoelde schade moet worden voorkomen. Veel SEH-verpleegkundigen waren onvoldoende bekend met de uitgangspunten en de tien VMS-thema s. Daarom was het goed om dit thema eens voor het voetlicht te brengen. Eyeopener Een van de sprekers was Bruno Hamelink, projectleider NIAZ en projectfunctionaris patiëntveiligheid en medische techniek bij Zorgcombinatie Noorderboog. Hij vertelde aan de hand van concrete cijfers en voorbeelden wat vermijdbare onbedoelde schade kost. Zijn verhaal stond heel dicht bij de belevingswereld van SEH-verpleegkundigen. Het was echt een eyeopener. Verder waren er enkele presentaties over de verschillende VMS-thema s. Bovendien was er voor de deelnemers volop gelegenheid om kennis, ervaringen en tips uit te wisselen. Niet alleen vanuit Isala richting de regioziekenhuizen, maar ook omgekeerd, benadrukt Gerrits. Van eenrichtingsverkeer was geen sprake, de nadruk lag op interactie. 20