Voorstel Gemeenteraad VII- F

Transcriptie

1 Voorstel Gemeenteraad VII- F Onderwerp Portefeuillehouder Opvang vluchtelingen Enschede Jurgen van Houdt agendaletter (F) Programma MO Aangeboden aan Raad 1 september 2015 Stuknummer Corsanummer (invulling door Griffie) Wij stellen u voor te besluiten om: 1. De locatie Esmarkerveld aan te wijzen als locatie voor de opvang van vluchtelingen in Enschede. 2. B&W op te dragen met het COA hierover afspraken vast te leggen in een bestuursovereenkomst binnen de gestelde kaders. 3. De te ontvangen van het COA te bestemmen voor de sociaal-maatschappelijke inbedding van de opvang. Inleiding In de wereld voelen veel mensen zich genoodzaakt om huis en haard te ontvluchten. Vrijwel dagelijks bereiken ons via het nieuws schrijnende beelden en berichten over vaak mensonterende situaties, soms met dodelijke afloop. In Europa worden veel landen met een toenemende stroom vluchtelingen geconfronteerd, ook Nederland. De instroom van vluchtelingen in ons land is de afgelopen maanden opgelopen van 800 naar per week. Inmiddels hebben ongeveer 60 gemeenten een opvangmogelijkheid gecreëerd en de noodzaak van extra locaties voor het onderbrengen van vluchtelingen wordt nadrukkelijk gevoeld. Het COA is momenteel met nog eens 70 gemeenten, waaronder Enschede, in gesprek hierover. Enschede wil als gastvrije gemeente graag een bijdrage leveren aan het oplossen van dit maatschappelijke vraagstuk en vluchtelingen een plek bieden in onze samenleving. Uw Raad heeft in december 2014 besloten dat Enschede haar verantwoordelijkheid wil nemen en een bijdrage wil leveren aan de opvang van vluchtelingen. U heeft het college opgedragen om met het COA hierover nadere gesprekken te voeren. Daarbij heeft u een aantal voorwaarden geformuleerd. In het raadsbesluit van december 2014 heeft u gevraagd de resultaten van de gesprekken met het COA aan u voor te leggen voor een definitief standpunt. Dat doet het College met dit voorstel. Na het raadsbesluit zijn we begonnen met de zoektocht naar een locatie. Wij hebben hierbij aan de stad gevraagd om mee te denken en hebben zelf ook geïnventariseerd welke locaties in de gemeente op grond van de door u geformuleerde voorwaarden mogelijkheden bieden voor opvang. We zijn gedurende het proces met het COA voortdurend in gesprek geweest over het programma van eisen. Deze gesprekken hebben geleid tot een locatie die voldoet aan de voorwaarden van uw raad evenals de voorwaarden die het COA aan haar locaties stelt. Dit betreft een kavel van 4,5 hectare op het Esmarkerveld. In dit raadsvoorstel worden, conform punt 6 van het raadsbesluit van december 2014, de resultaten uit de gesprekken met het COA toegelicht. Verder benoemen we de elementen die het kader vormen voor de, na akkoord door uw raad, op te stellen bestuursovereenkomst. Daarbij gaat het om: 1. Aantal vluchtelingen 2. Periode 3. Betrokkenheid omgeving 4. Ruimtelijke kwaliteit/planologie 5. Werkgelegenheid 6. Onderwijs 7. Zorg 8. Financiën

2 Beoogd resultaat De vestiging van een opvanglocatie voor vluchtelingen in Enschede. Argumenten De locatiekeuze Uw Raad heeft in december 2014 besloten dat Enschede haar verantwoordelijkheid wil nemen en een bijdrage wil leveren aan de opvang van vluchtelingen. U heeft het college opgedragen om met het COA hierover nadere gesprekken te voeren. Daarbij heeft u een aantal voorwaarden geformuleerd: 1. Maximaal 600 vluchtelingen. 2. Geen opvang op geïsoleerde locaties, vluchtelingen moeten kunnen participeren in de stad en gebruik maken van de voorzieningen. 3. De locatie moet geschikt te maken zijn voor opvang, rekening houdend met de eisen van het COA. 4. De asielprocedure niet mag leiden tot extra kosten voor de gemeente. 5. Bewoners, wijkraden en andere belanghebbenden zullen bij het uiteindelijke besluit tot inpassing en huisvesting worden betrokken. 6. Een periode van 2 tot 10 jaar. 7. De onbetaalde rekening, uit de tijd dat er een vluchtelingenopvang op het Diekmanterrein was gevestigd, moet betrokken worden bij de gesprekken met het COA. 8. Indien mogelijk gespreid. Vervolgens zijn we begonnen met het zoeken naar een locatie. Wij hebben hierbij aan de stad gevraagd om mee te denken en hebben zelf ook geïnventariseerd welke locaties in de gemeente op grond van de door u geformuleerde voorwaarden mogelijkheden bieden voor opvang. In uw besluit van december 2014 heeft u aangegeven dat bewoners, wijkraden en andere belangstellenden bij het uiteindelijke besluit tot inpassing en huisvesting moeten worden betrokken (punt 3 van dat raadsbesluit). Bij de zoektocht naar een locatie is daar als volgt invulling aan gegeven. We hebben aan de inwoners gevraagd om locaties in de eigen wijk aan te dragen. Direct na de raadsvergadering van december 2014 is een persbericht uitgegaan met een oproep voor suggesties in eigen wijk. De ruim 50 ontvangen reacties waren zeer gevarieerd, van leegstaande kantoorpanden tot het gebruiken van reeds half gesloopte woningen. Alle personen, die hebben gereageerd, hebben per bericht gehad. Betreffende personen zijn bedankt voor hun reactie en geïnformeerd over het vervolg. Daarbij is niet aangegeven of hun inzending wel of niet is afgevallen in de zoektocht om onnodige onrust bij meerdere locaties te voorkomen. Zij zijn inmiddels geïnformeerd over het besluit van het college. De lijst met onderzochte locaties ligt ter inzage in de leeskamer van de raad. Zodra de locatiekeuze is gemaakt, zullen bewoners en andere belanghebbenden ook nauw worden betrokken bij het vervolg en de verdere inpassing (zie ook kaders bestuursovereenkomst onder 3 en communicatie, verderop in dit raadsvoorstel). We zijn met het COA voortdurend in gesprek geweest over het programma van eisen, te weten: 1. De locatie dient bij voorkeur te liggen in de nabijheid van voorzieningen en goed bereikbaar te zijn met het openbaar vervoer. 2. Het COA is geen voorstander van het verbouwen van kantoorpanden in verband met de hoge verbouwingskosten om deze goed geschikt te maken voor bestendige opvang. 3. Geen hoogbouw in verband met beheersaspecten. 4. Spreiding over twee locaties werd bij 600 vluchtelingen nadrukkelijk afgewezen, eveneens in verband met de beheersaspecten en de kosten. Daarmee kwam voorwaarde 8 (indien mogelijk gespreid) voor de gemeente te vervallen. 5. Het COA gaf gezien de grote toestroom van vluchtelingen steeds meer aan de nadruk te leggen op een bestendige opvangplek voor 10 jaar. De punten 4 en 5 van het raadsbesluit van december 2014 geven hiervoor de ruimte. Daarbij past een kavel van minimaal 4 hectare voor een goede plaatsing van woonunits. (De locatie Almelo geldt daarbij als referentieproject). Deze intensieve inventarisatie heeft geleid tot één locatie die kan voldoen aan de voorwaarden van uw raad evenals aan de voorwaarden van het COA. Dit betreft een kavel van 4,5 hectare op het Esmarkerveld, ten noorden van de Gronausestraat die in eigendom van de gemeente Enschede is. In de bijlage is een kaart van het gebied weergegeven.

3 De locatie Esmarkerveld 1 : 1. Biedt de ruimte aan 600 vluchtelingen (voorwaarde 1 gemeente) 2. Ligt niet geïsoleerd en dichtbij voorzieningen (voorwaarde 2 gemeente en voorwaarde 1 COA) 3. Is geschikt te maken voor opvang, rekening houdend met eisen van het COA (voorwaarde 3 gemeente) 4. Is beschikbaar voor een periode van 10 jaar (voorwaarde 6 gemeente en voorwaarde 5 COA) 5. Is groter dan 4 hectare (voorwaarde 5 COA) 6. Is goed bereikbaar met het openbaar vervoer, zowel bus als trein (voorwaarde 1 COA) 7. Is geen kantoorpand (voorwaarde 2 COA) 8. Is geen hoogbouw (voorwaarde 3 COA) Resumerend is de conclusie dat de locaties die vanuit de samenleving zijn aangedragen en de locaties uit de inventarisatie van de gemeente leiden tot één geschikte locatie. Wij stellen u daarom voor te besluiten om de locatie Esmarkerveld aan te wijzen als locatie voor de opvang van vluchtelingen in Enschede. Kaders bestuursovereenkomst 1. Aantal vluchtelingen Het raadsbesluit van december 2014 geeft een duidelijke bovengrens aan van 600 vluchtelingen. Gezien de behoefte aan opvangplekken zal de vluchtelingenopvang worden ingericht met deze maximale capaciteit. Aan het COA is doorgegeven dat er een voorkeur is om gezinnen met kinderen op deze locatie te herbergen. 2. Periode De grote toestroom van vluchtelingen maakt duidelijk dat er aantoonbare behoefte is aan een meer bestendige locatie. Met het COA is daarom afgesproken dat een vluchtelingenopvang 10 jaar op de beoogde locatie kan blijven. Dit is inclusief de opbouwperiode en de periode die nodig is om het terrein te zijner tijd weer schoon op te leveren. Dat past binnen het raadsbesluit van december 2014 punt Betrokkenheid omgeving (voorwaarde 5 gemeente) Bij de alinea over de locatiekeuze is al aangegeven hoe we de bevolking daarbij hebben betrokken. Er wordt een bewonerscommissie gestart met vertegenwoordigers uit de omliggende buurten en het Euregio bedrijventerrein. Deze commissie wordt betrokken bij praktische punten over de bouw, de toegangswegen, verlichting, etcetera. Ook daarmee wordt invulling gegeven aan punt 3 uit het raadsbesluit van december Het COA zal dit trekken samen met het stadsdeelmanagement Oost. Er zullen in samenspraak met de bewonerscommissie plannen worden gemaakt om de sociaal-maatschappelijke inbedding van de vluchtelingen te bevorderen. Wij stellen u voor om de van het COA te ontvangen te bestemmen voor die sociaal-maatschappelijke inbedding. Inmiddels hebben diverse maatschappelijke organisaties, zoals diaconieën en sportverenigingen, en individuele bewoners zich al gemeld met de vraag of ze, als er een opvanglocatie komt, een bijdrage kunnen leveren aan het vrijwilligerswerk. Het COA zal samen met ons deze initiatieven ondersteunen en faciliteren om gebruik te kunnen maken van de kracht uit onze samenleving. Daarmee kan worden bereikt dat de vluchtelingen zich welkom voelen. Hiervoor is een contactpunt ingesteld (zie communicatie). 4. Ruimtelijke kwaliteit/planologie De bouw van een vluchtelingenopvang past niet binnen het ter plaatse geldende bestemmingsplan. In het huidige bestemmingsplan De Eschmarke is de bestemming wonen, nader uit te werken. Er kan een omgevingsvergunning worden verleend voor het afwijken van het bestemmingsplan voor ander gebruik van gronden of bouwwerken voor een termijn van ten hoogste 10 jaar. Voorwaarde is dat de termijn waarvoor het COA de omgevingsvergunning aanvraagt goed gemotiveerd en ruimtelijk onderbouwd is. Voor deze omgevingsvergunning geldt een behandeltermijn van 8 weken. Daarnaast is ook een exploitatieovereenkomst inclusief planschadeverhaalsovereenkomst nodig. Tegen het afgeven van de omgevingsvergunning staat bezwaar open bij B&W en eventueel daarna beroep bij de rechtbank. Bezwaar en beroep hebben geen schorsende werking. De huidige gebruikers van het terrein hebben een jaarcontract dat eind dit jaar afloopt. 5. Werkgelegenheid We hebben met het COA afgesproken dat bij de vestiging van een vluchtelingenopvang de helft van de medewerkers zal worden aangetrokken via ons Werkplein. Het COA heeft de aannemers voor de bouw via een landelijke aanbesteding voor drie jaar vastgelegd. Deze zijn verplicht om 15% van de aanneemsom in te zetten voor lokale werkgelegenheid. 1 Onder het kopje kaders bestuursovereenkomst zal worden beschreven hoe verder invulling kan worden gegeven aan de voorwaarden 4, 5 en 7 van de gemeente.

4 De vluchtelingen krijgen een weekvergoeding voor levensonderhoud van het COA. Het ligt in de lijn der verwachting dat een deel van deze vergoeding bij de ondernemers in de buurt zal worden besteed. Binnen de kaders van de regelgeving omtrent het werken van vluchtelingen in een opvanglocatie zal gekeken worden of en hoe gebruik kan worden gemaakt van de kennis, kunde, talenten en competenties van deze mensen. 6. Onderwijs Met zowel het primair onderwijs als met het voortgezet onderwijs wordt door het COA een overeenkomst gesloten. De kinderen komen niet in het reguliere basisonderwijs. Voor het primair onderwijs wordt uitgegaan van oprichting van een nevenlocatie van de IOK. Dit onderwijs wordt gehuisvest op de opvanglocatie of in een vrij gebouw zeer nabij. Voor het voorgezet onderwijs wordt uitgegaan van de inzet van de Internationale Schakelklassen (ISK) van Het Stedelijk Lyceum in Enschede. 7. Zorg Het COA is verantwoordelijk voor het beschikbaar stellen van de gezondheidszorg aan vluchtelingen die in een opvang verblijven. Dit is vastgelegd in de Regeling Zorg Asielzoekers (RZA). De uitvoering van de RZA ligt bij zorgverzekeraar Menzis. Sinds 1 januari 2015 dragen gemeenten de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg. Voor vluchtelingen geldt dat het COA de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg draagt. 8. Financiën (voorwaarde 4 en 7 gemeente) In de bestuursovereenkomst zal worden vastgelegd dat de asielprocedure niet mag leiden tot extra kosten voor de gemeente. Dit is conform de door u gestelde voorwaarde in uw raadsbesluit van december Aanvullend kan worden opgemerkt dat vluchtelingen in een opvang niet in aanmerking komen voor bijstand. In de bespreking van de stedelijke commissie op 9 december 2014 is door uw raad aangegeven dat de onbetaalde rekening uit 2003 moet worden meegenomen in de besprekingen met het COA. Er is overeengekomen dat de gemeente alsnog een bedrag van ontvangt ter compensatie van de in het verleden geleden financiële schade. Wij stellen u voor dit bedrag te bestemmen voor de sociaal-maatschappelijke inbedding van de opvang. Kanttekeningen Grote opgave in opvang vluchtelingenstroom in Europa Dit voorstel betreft de opvang van maximaal 600 vluchtelingen die maximaal 10 jaar zal functioneren. Gelet op de grote stroom vluchtelingen die op weg is naar Europa en het overbevolkt zijn van de bestaande centra, valt niet uit te sluiten dat het COA indirect of direct de gemeente op enig moment gaat vragen om mee te werken aan tijdelijke noodopvang. Bijdrage aan duurzaamheidsdoelstellingen We hebben er bij het COA op aangedrongen zo veel mogelijk bij te dragen aan de duurzaamheidsdoelstellingen, bijvoorbeeld door gebruik van duurzame materialen, hergebruik, gebruik van groene energie en een goede isolatie van de gebouwen. Het COA geeft aan dat zij zo duurzaam mogelijk zal investeren. Voor een locatie met gebruik van maximaal 10 jaar, zijn de mogelijkheden met semi permanente bouw echter beperkt. Wat betreft groene energie zal het COA de plaatsing van zonnepanelen op het dak of verlichting op zonneenergie meenemen in de aanbesteding van de gebouwen. Communicatie Een belangrijke voorwaarde in dit proces is zorgvuldige informatieverstrekking richting betrokkenen en belanghebbenden. Daarom hebben we in samenwerking met het COA een nauwgezet communicatieproces opgesteld. Leidend hierbij is dat we zo dicht mogelijk willen aansluiten bij de informatiebehoefte die er leeft. Het college had direct aanwonenden van het Esmarkerveld en de belangrijkste stakeholders en u als raad persoonlijk als eerste willen informeren over de locatie waar de gemeente en het COA uiteindelijk overeenstemming over hebben bereikt. Dit hadden we willen doen voor de officiële bekendmaking aan de pers. Tot onze spijt heeft de media hier al over bericht, waardoor dit voor ons niet meer mogelijk was. U heeft inmiddels voorafgaand aan dit raadsvoorstel een memo ontvangen. De direct aanwonenden van het Esmarkerveld en de belangrijkste stakeholders hebben we inmiddels gebeld en op de hoogte gebracht. Ook hebben zij van ons een brief ontvangen.

5 Conform ons oorspronkelijke proces hebben we hen uitgenodigd voor een gesprek met de wethouder en een vertegenwoordiger van het COA op dezelfde avond. Door het kleine gesprek te organiseren proberen we de vragen die er leven zo concreet mogelijk te beantwoorden. De bewoners, circa adressen, in de verschillende buurten rondom de locatie ontvangen vandaag (2 september) ook een brief. Verder creëren we mogelijkheden om in gesprek te komen met de gemeente en vertegenwoordigers van de COA voor iedereen die de behoefte heeft. Dit doen we onder andere door het inrichten van een fysiek loket in servicecentrum Oost en de mogelijkheid om te kunnen bellen met een speciaal telefoonnummer ( ). Tevens geven we op alle actuele informatie over het proces. Vervolg Als uw raad akkoord gaat met dit voorstel gaan we een bestuursovereenkomst opstellen met het COA op basis van de gestelde kaders. Wij zullen u daarover te zijner tijd informeren. Het COA kan na uw raadsbesluit een aanvraag indienen voor de omgevingsvergunning, daarmee treedt de planologische procedure in werking. Ons college is bevoegd om de te verlenen omgevingsvergunning af te geven. Ook hierover zullen we u te zijner tijd informeren. De planning ziet er globaal als volgt uit: - Raadsbesluit 21 september. - Afronden bestuursovereenkomst, eind oktober in B&W. - Procedure omgevingsvergunning afgerond (behoudens bezwaar en beroep), eind december. - Start bouw, januari Het COA verwacht in het tweede kwartaal van 2016 daadwerkelijk vluchtelingen te huisvesten op de locatie. Bijlagen 1. - Kaart, het betreft kavelnummers Lonneker: E 6195, gedeeltelijk; E5746; E5747; E5905, gedeeltelijk Burgemeester en Wethouders van Enschede, De Secretaris, M.J.M. Meijs de loco Burgemeester, E. Eerenberg Besluit Van de Raad van de gemeente Enschede, gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders van Vastgesteld in de vergadering van De Griffier, R.M. Jongedijk de plv Voorzitter A. Broekman-Veltman