Uw preferred partner in gepersonaliseerd leren PO SO VO VSO en MBO. Scholingsgids Zuidoost Nederland

Transcriptie

1 Uw preferred partner in gepersonaliseerd leren PO SO VO VSO en MBO Scholingsgids Zuidoost Nederland

2 Seminarium voor Orthopedagogiek als preferred partner in gepersonaliseerd leren! VOORWOORD Het Seminarium voor Orthopedagogiek (SvO) biedt u voor het schooljaar een breed en kwalitatief hoog scholingsaanbod voor medewerkers PO SO VO VSO en MBO. In deze scholingsgids treft u onze regionale activiteiten aan voor individuele en teamgerichte professionalisering in kader van Leven Lang Leren. We kunnen onze scholingsactiviteiten van harte aanbevelen als preferred partner in passend onderwijzen en gepersonaliseerd studeren voor het PO SO VO VSO en MBO! Dit schooljaar zijn we weer zichtbaar in Eindhoven, Roermond en Houthem/Valkenburg (lesplaats Maastricht), maar we komen ook graag op uw locatie onze scholingsactiviteiten aanbieden. Het Seminarium voor Orthopedagogiek specialiseert zich in de professionalisering van onderwijsgevenden die werken met kinderen met specifieke onderwijs- en opvoedingsbehoeften. Zowel op het gebied van onderwijsleerproblemen, gedragsproblemen, bij voorbeeld speciaal onderwijs voor doelgroepen en in meer algemene zin bieden wij een uitgebreid aanbod. Alle scholingsactiviteiten zijn sterk praktijkgericht. Het Seminarium voor Orthopedagogiek maakt onderdeel uit van de Faculteit Educatie van Hogeschool Utrecht. De Faculteit Educatie leidt leraren op voor het regulier basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en het speciaal (basis)onderwijs. Naast bacheloropleidingen biedt de Faculteit Educatie diverse masters aan en voert zij in lectoraten praktijkgericht onderzoek uit op terreinen als: leerproblemen - in het bijzonder preventie van leesproblemen -, gedragsproblemen in de onderwijspraktijk en beroepsonderwijs. Voor uitgebreidere informatie kunt u ook terecht op onze website Leven lang Leren: HU Partner voor opleiding van professionals in de beroepspraktijk Leven Lang Leren programma's zijn ingebed in professional communities waarmee het Seminarium voor Orthopedagogiek duurzame relaties aangaat met de beroepspraktijk. Het scholingsaanbod bestaat onder andere uit: opleiding Master Special Educational Needs (Master-SEN) voltijd en deeltijd schoolontwikkelingsarrangementen/mastercursussen mastermodules post-bachelor opleidingen postmaster onderwijs/follow-up bijeenkomsten alumni Master-SEN divers aanbod aan regionale cursussen/studiedagen Op een professioneel uitmuntend schooljaar ! Namens het volledige team Zuidoost Nederland John Kistermann opleidingsmanager Regiokantoor Seminarium voor Orthopedagogiek Zuidoost Nederland Onderstestraat 29, 6301 KA Houthem-Valkenburg Tel maastricht.seminarium@hu.nl 2

3 INHOUDSOPGAVE PAGINA DIVERS AANBOD 04 TOTAALOVERZICHT AANBOD 05 INDIVIDUELE SCHOLING 11 POST-BACHELOR OPLEIDINGEN 42 MASTERMODULES 54 POSTMASTER ONDERWIJS 88 FOLLOW-UP BIJEENKOMSTEN 89 MASTERCURSUSSEN 98 MASTER SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 103 INFORMATIEBIJEENKOMSTEN 104 AANMELDING, INSCHRIJVING 105 INSCHRIJFFORMULIER 107 3

4 DIVERS AANBOD AAN REGIONALE STUDIEDAGEN, CURSUSSEN en OPLEIDINGEN Wilt u als individuele leraar een studiedag of korte cursus over een specifiek onderwerp volgen? Heeft u behoefte aan een persoonlijk begeleidingstraject of aan een combinatie van beide? Dat kan allemaal bij ons. We hebben als Seminarium voor Orthopedagogiek een divers regionaal aanbod van cursussen, studiedagen, Post-bachelor opleidingen, follow-up bijeenkomsten alumni en mastermodules voor primair, speciaal, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Het aanbod is digitaal beschikbaar als PDF-file op onze website en up to date bijgewerkt met actuele data zie Een groot deel van ons aanbod en van onze collega s Faculteit Educatie te Utrecht kunt u zien op onze landelijke website Blended learning Een groot deel van ons scholingsaanbod is middels Blended learning te volgen. Blended learning is een didactisch concept dat leren in de klas, op de werkplek, in leerteams, individueel en digitaal combineert. De digitale leeromgeving is daarbij de organisator van het leerproces, waar het traditioneel gezien om de klassikale lessen zou draaien. Deelnemers aan ons scholingsaanbod kunnen zo veel flexibeler onderwijs volgen. Diverse scholingsopties regionale cursussen/studiedagen komen in aanmerking voor regeling vergoeding prestatiebox binnen primair, speciaal, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. De lerarenbeurs is van toepassing op onze opleiding Master-SEN en de tegemoetkoming leraren is van toepassing op diverse opleidingen. Voor meer informatie verwijzen we u naar ons regiokantoor maastricht.seminarium@hu.nl Meer weten over het aanbod in de regio? aanbod/regionaal aanbod Wilt u contact opnemen met een regiokantoor? Contact Bij al uw vragen kunt u direct contact opnemen met onze managementassistent Anne-Marie Loermans op het regiokantoor via anne-marie.loermans@hu.nl of maastricht.seminarium@hu.nl 4

5 TOTAALOVERZICHT SCHOLINGSAANBOD Individueel regionaal scholingsaanbod studiedagen Cursus Cursuscode Startdatum Locatie Pagina Wat ik je wilde vragen communiceren binnen een professionele cultuur a b Vrijdag 11 sep 2015 Vrijdag 20 mei 2016 Roermond Eindhoven 12 Dyslexiebehandeling gehad en nog steeds lees-en spellingsproblemen? Woensdag 16 sep 2015 Roermond 13 Hoogbegaafdheid Donderdag 17 sep 2015 Eindhoven 14 Spelregistratie en speldiagnostiek Dinsdag 22 sep 2015 Roermond 15 Autisme Donderdag 24 sep 2015 Eindhoven 16 Executieve functies: belangrijker dan IQ? a b Woensdag 07 okt 2015 Woensdag 14 okt 2015 Eindhoven Roermond 17 Gedragsontwikkeling: mogelijkheden en belemmeringen Vrijdag 16 okt 2015 Eindhoven 18 Communicatie met ouders Maandag 19 okt 2015 Roermond 19 Speltechnieken en (groeps)spelbegeleiding Ondersteuning binnen passend onderwijs Vervolgbijeenkomsten casuïstiek dyslexie Agressie en perspectieven op pesten Moeilijk, onbegrijpelijk gedrag? Zouden dit hechtingsproblemen kunnen zijn? Donderdag 12 nov 2015 Roermond Vrijdag 13 nov 2015 Eindhoven Woensdag 18 nov 2015 Roermond Vrijdag 20 nov 2015 Eindhoven Woensdag 09 dec 2015 Eindhoven 24 5

6 Cursus Cursuscode Startdatum Locatie Pagina Co-teaching, achtergronden en condities Werken aan werkhouding: werken aan opbrengsten! Dyscalculie en ernstige rekenproblemen analyseren Geletterdheid: technisch lezen, taal, woordenschat Dyscalculie? Hoe word je een rekenwonder! Vrijdag 08 jan 2016 Eindhoven Dinsdag 12 jan 2016 Roermond Woensdag 13 jan 2016 Eindhoven Donderdag 14 jan 2016 Eindhoven Dinsdag 26 jan 2016 Roermond 29 Executieve functies en gedrag a b Dinsdag 16 feb 2016 Donderdag 25 feb 2016 Roermond Eindhoven 30 Executieve functies en jonge kinderen a b Dinsdag 16 feb 2016 Donderdag 25 feb 2016 Roermond Eindhoven 31 Gecijferdheid Vrijdag 26 feb 2016 Eindhoven 32 Het jonge kind in de spotlight! Dinsdag 01 maart 2016 Roermond 33 Executieve functies en begrijpend lezen a b Woensdag 2 maart 2016 Woensdag 9 maart 2016 Eindhoven Roermond 34 Communicatie Vrijdag 04 maart 2016 Eindhoven 35 Co-teaching in de praktijk Vrijdag 18 maart 2016 Eindhoven 36 Pedagogische/onderwijskundige beelden van beelden Donderdag 07 april 2016 Eindhoven 37 Help. Een moeilijke leerling Maandag 11 april 2016 Roermond 38 MBO en gedrag Vrijdag 22 april 2016 Eindhoven 39 Begeleiden van collega s Vrijdag 27 mei 2016 Eindhoven 40 Groepsplan gedrag Maandag 06 juni 2016 Roermond 41 6

7 Individuele scholing: Post Bachelor opleidingen Cursus Cursuscode Startdatum Locatie Pagina Post bachelor Practitioner School Video Interactive Begeleiding (SVIB) a b Woensdag 23 sep 2015 Woensdag 23 sep 2015 Eindhoven Roermond Post bachelor leren/dyslexie Woensdag 23 sep 2015 Eindhoven Post bachelor gedrag Maandag 12 okt 2015 Roermond Post bachelor begeleiden Vrijdag 15 jan 2015 Roermond Postbachelor Specialist vroeg vreemdetalenonderwijs Engels Postbachelor bouwcoördinator PO/ teamleider VO Postbachelor Klassenmanagement Data volgen via de website Data volgen via de website Nadere info en data volgen via de website Eindhoven Eindhoven Individuele scholing: Mastermodules Cursus Cursuscode Startdatum Locatie Pagina Mastermodule Educational Needs a b c Maandag 07 sep 2015 Dinsdag 08 sep 2015 Woensdag 09 sep 2015 Houthem 55 Mastermodule Geletterdheid, spelling, begrijpend lezen, schrijven Mastermodule Passend handelen bij complex gedrag Mastermodule Omgaan met de eisen van de omgeving Maandag 07 sep 2015 Houthem Dinsdag 08 sep 2015 Houthem Woensdag 09 sep 2015 Houthem 59 Mastermodule Hoogbegaafdheid a b Donderdag 17 sep 2015 Donderdag 19 nov 2015 Eindhoven Houthem 60 Mastermodule Communicatie Donderdag 17 sep 2015 Vrijdag 04 maart 2015 Houthem Eindhoven 61 7

8 Cursus Cursuscode Startdatum Locatie Pagina Mastermodule Spelregistratie en speldiagnostiek Dinsdag 22 sep 2015 Roermond 62 Mastermodule Autisme a b Donderdag 24 sep 2015 Donderdag 19 nov 2015 Eindhoven Houthem 63 Mastermodule Gedragsontwikkeling: mogelijkheden en belemmeringen a b Maandag 16 okt 2015 Woensdag 11 nov 2015 Eindhoven Houthem 64 Mastermodule Communicatie, in contact met a b Maandag 09 nov 2015 Dinsdag 10 nov 2015 Houthem Houthem 65 Mastermodule Ondersteuning binnen passend onderwijs a b Maandag 09 nov 2015 Vrijdag 13 nov 2015 Houthem Eindhoven 66 Mastermodule Leren en professioneel handen Mastermodule Speltechnieken en (groeps)spelbegeleiding Dinsdag 10 nov 2015 Houthem Donderdag 12 nov 2015 Roermond 68 Mastermodule Agressie en perspectieven op pesten a b Donderdag 19 nov 2015 Vrijdag 20 nov 2015 Houthem Eindhoven 69 Mastermodule Ernstige lees-en spellingsproblemen of dyslexie Mastermodule ernstige rekenen wiskundeproblemen of Dyscalculie Mastermodule Co-teaching, achtergronden en condities Donderdag 19 nov 2015 Houthem Donderdag 19 nov 2015 Houthem Vrijdag 08 jan 2016 Eindhoven 72 Geletterdheid: technisch lezen, taal, woordenschat Donderdag 14 jan 2016 Dinsdag 02 feb 2016 Eindhoven Houthem 73 Mastermodule Begeleiden van collega s a b c d Maandag 01 feb 2016 Dinsdag 02 feb 2016 Woensdag 03 feb 2016 Vrijdag 27 mei 2016 Houthem Houthem Houthem Eindhoven 74 8

9 Cursus Cursuscode Startdatum Locatie Pagina Mastermodule Interactief in Maandag 01 feb 2016 Houthem 75 teams Mastermodule Woensdag 03 feb 2016 Houthem 76 Probleemgedrag: preventie en interventie Gecijferdheid Donderdag 26 feb 2016 Eindhoven 77 Dinsdag 12 april 2016 Houthem Mastermodule Co-teaching in de praktijk Vrijdag 18 maart 2016 Eindhoven 78 Mastermodule Leren van Maandag 11 april 2016 Houthem 79 innoveren Mastermodule School en Maandag 13 april 2016 Houthem 80 sociaal emotioneel leren Mastermodule MBO en gedrag Vrijdag 22 april 2016 Eindhoven 81 Mastermodules voor teamscholing Individuele scholing: Postmaster onderwijs/follow-up bijeenkomsten Cursus Postmaster onderwijs Cursuscode Startdatum Locatie Pagina n Master in de praktijk Woensdag 02 sep 2015 Roermond 89 Follow-up Begeleiden Donderdag 10 sep 2015 Houthem 90 Eindhoven Follow-up School Video Donderdag 10 sep 2015 Houthem 91 Interactie Begeleiding (SVIB) Eindhoven Follow-up Lezen en dyslexie Woensdag 30 sep 2015 Houthem 92 Follow-up Remedial Teaching Woensdag 30 sep 2015 Houthem 93 Follow up Jonge Kind Donderdag 14 jan 2016 Roermond 94 Follow-up Rekenen en dyscalculie Follow-up Gedrag + Autisme (casuïstiek) Dinsdag 02 feb 2016 Houthem Donderdag 03 maart 2016 Eindhoven 96 Follow-up Gedrag en autisme (actuele ontwikkelingen) Woensdag 08 juni 2016 Eindhoven Houthem 97 9

10 Mastercursussen/ Schoolontwikkelingsarrangementen voor teams Mastercursus Cursuscode Startdatum Locatie Pagina Startbekwaam en Vakbekwaam leidinggeven Data volgen op website Zie website Schoolontwikkelingarrangementen Mastercursussen voor teams 102 Master Special Educational Needs Master Special Educational Needs Informatiebijeenkomsten Master SEN, mastermodules, Postbacheloraanbod Startdatum Locatie Pagina September 2015 Maastricht 103 (Houthem) 104 Aanmelding, Inschrijving Plaatsing Aanmelding, inschrijving, plaatsing scholingsbijeenkomsten Pagina

11 Individuele scholing: studiedagen passend onderwijzen Wilt u als individuele leraar een studiedag of korte cursus over een specifiek onderwerp volgen? Het Seminarium voor Orthopedagogiek biedt een divers regionaal aanbod van cursussen, studiedagen voor primair, speciaal, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. In het vernieuwde scholingsaanbod studiedagen schooljaar is meer nadruk voor scholingsopties van de diverse doelgroepen primair, speciaal, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Nieuw zijn diverse studiedagen over gedrag, leren, begeleiden, leidinggeven, jonge kind, voortgezet onderwijs en diversiteit. Na vragen vanuit het onderwijswerkveld zijn o.a. hechtingsproblemen, vervolgbijeenkomsten executieve functies, het jonge kind in het spotlight en analyseren dyscalculie/rekenproblemen opgenomen naast mastermodulen die in vorm van studiedagen zonder opdrachten worden aangeboden zoals ondersteuning binnen passend onderwijs, co-teaching, autisme, spel, MBO en gedrag en agressie en perspectieven op pesten. Op het gebied van leren is expliciet aandacht voor opbrengstgericht werken bij diverse studiedagen. Tevens zijn alle activiteiten/studiedagen verder geactualiseerd op actuele ontwikkelingen en deels ook Blended beschikbaar! Voor alle typen onderwijs PO, SO, VO, VSO en MBO Diverse scholingsopties regionale cursussen/studiedagen komen in aanmerking voor regeling vergoeding prestatiebox binnen primair, speciaal, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. 11

12 Wat ik je wilde vragen: Communiceren binnen een professionele cultuur a Roermond b Eindhoven Leraren en begeleiders en andere medewerkers in het primair en voortgezet (speciaal) onderwijs. In het kort Communiceren binnen een professionele cultuur betekent onder andere zicht hebben op de het werkklimaat binnen de school organisatie: de manier waarop collega s met elkaar omgaan binnen de school. Communicatie tussen de personen en de onderliggende patronen zien; een uitdaging omdat je daar zelf onderdeel van bent. Info Data a.vrijdag 11 september 2015 Roermond ( a) of b.vrijdag 20 mei 2016 Eindhoven ( b) Van uur Omvang 1 studiedag Locatie Theaterhotel Oranjerie Roermond Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 190, - inclusief lunch Wat is jouw communicatiestijl en wat de communicatiestijl van je collega s. Praktijksituaties worden benaderd vanuit interactiemodellen en de beleving van alle betrokken partijen. Op basis van feitelijke situaties oefen je met de communicatietips in de praktijk. Je leert de situaties en de effecten van verschillende gedrag op anderen herkennen, benoemen en uitproberen. Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer informatie: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t Maastricht.seminarium@hu.nl Na deze studiedag heb je zicht op de kenmerken van een professionele cultuur en de betekenis daarvan voor jouw manier van communiceren binnen de organisatie. 12

13 Dyslexiebehandeling gehad en nog steeds leesen spellingproblemen! Leraren, intern begeleiders, ambulant begeleiders, medewerkers, counselors en directieleden in het primaire en voortgezet onderwijs. Bij dyslexie hanteren we een beschrijvende definitie (SDN 2008): dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau. Een definitie die uitgaat van ofwel problemen in de benoemsnelheid van woorden ofwel fonologische problemen. Een combinatie (Double Deficit) is echter ook mogelijk. Wanneer voldaan wordt aan de criteria van het protocol PDDB 2.0 komt een leerling in aanmerking voor onderzoek en behandeling bij een erkend instituut. Een behandeling gericht op de benoemsnelheid en/of de fonologische problemen zal bij een (groot?) aantal leerlingen tot succes leiden. Er zijn echter ook leerlingen die zelfs na een periode van intensieve behandeling onvoldoende vooruitgang tonen. Hierdoor kunnen psychische en emotionele problemen ontstaan (met name vanaf de leeftijd van ongeveer 9 à 10 jaar) die kunnen voortduren tot in de volwassenheid. Ruijssenaars trof aanzienlijke psychische en emotionele problemen aan bij volwassen dyslectici (Ruijssenaars, De Haan, Mijs & Harinck, 2008): faalangst, onzekerheid, gebrek aan zelfvertrouwen, eigenwaarde niet goed kunnen inschatten, gevoel niet zichzelf te kunnen zijn en zich aan te moeten passen, camoufleren van problemen, gevoel anders te zijn en er niet bij te horen, schuldgevoel, depressieve gevoelens, de eigen stoornis als ernstiger inschatten dan die van anderen, anderen minder vertrouwen, gevoelig voor kritiek, zich willen bewijzen, geen hulp willen vragen, (te) perfectionistisch zijn, niet gemotiveerd zijn in moeilijke situaties. Info Data Woensdag 16 september 2015 Woensdag 04 november 2015 Van uur Omvang 2 studiemiddagen Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 190,- Werkvorm Studiemiddag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl Onvoldoende vooruitgang na behandeling is voor het onderwijs niet acceptabel. Het vergt een nauwgezetter analyse van de lees/spellingproblemen en het zoeken naar oplossingen. Binnen het Seminarium geven we hier op dit moment gestalte aan door Follow-Up-bijeenkomsten te organiseren waarin we, gebruikmakend van elkaars expertise, eigen casuïstiek analyseren en aanpakmanieren (mogelijkheden) bespreken. De eigen casuïstiek wordt ingebracht door één of meerdere deelnemers. In deze bijeenkomsten proberen leraren/docenten o.l.v. een dyslexiespecialist te komen tot oplossingen 13

14 Hoogbegaafdheid Deze 2 studiedagen zijn bedoeld voor leraren en begeleiders in het speciale en regulier onderwijs die staan voor de uitdaging leerlingen met speciale onderwijsbehoeften te begeleiden. Leraren staan voor de taak om passend onderwijs te bieden aan alle leerlingen. Aandacht voor de (hoog) begaafde leerling mag daarbij niet ontbreken. Voor (hoog) begaafde leerlingen zijn aanpassingen, zowel didactisch als pedagogisch, essentieel om zich te kunnen ontwikkelen naar zijn of haar capaciteiten, maar ook om het welbevinden en het ontwikkelen van een goede leerhouding te verzekeren. In deze mastermodule komen diverse aspecten van het omgaan met (hoog) begaafde leerlingen aan de orde. De leraar wordt gezien als de spil in de begeleiding van deze leerling. Hij/zij weet wat hoogbegaafdheid inhoudt, signaleert, heeft kennis van leer- en onderwijsbehoeften, van aanpassingen en materialen, past interventies toe en biedt ondersteuning op sociaal-emotioneel gebied. De doorgaande lijn in de school wordt eveneens nader bekeken. Hierbij kunt u denken aan visie- en beleidsontwikkeling, protocollen voor signalering, beslissingen t.a.v. versnellen, het ontwikkelen van een plus klas e.d. Info Data Donderdag 17 september 2015 Donderdag 15 oktober 2015 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380, - inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t Maastricht.seminarium@hu.nl 14

15 Spelregistratie en speldiagnostiek Deze studiedagen zijn bedoeld voor leraren of begeleiders die door middel van spel willen ingaan op de ondersteuningsbehoeften van leerlingen. Zij zien de kracht van spel als mogelijke verbreding van het totale onderwijsaanbod binnen de schoolorganisatie. Info Data Dinsdag 22 september 2015 Donderdag 22 oktober 2015 Van uur Spel biedt leerlingen veel ontwikkelingsmogelijkheden. Binnen de spelcontext doen leerlingen allerlei leerervaringen op die een stimulans zijn voor de brede ontwikkeling. In spel hervinden (jonge) leerlingen hun zelfwaardering, zelfrespect en motivatie en hun gerichtheid op de sociale en materiële omgeving. U verdiept zich, theoretisch en als medespeler, in de ontwikkeling van spel bij leerlingen. Het spel in de school wordt eveneens onder de loep genomen, waardoor spel breed toegankelijk wordt voor alle leerlingen in het primair onderwijs. Ook voor leerlingen met moeilijk verstaanbaar gedrag in de midden- en bovenbouw! Leerlingen met speciale onderwijsbehoeften kunnen vaak door middel van spel breder ondersteund worden, een gericht spelaanbod helpt vaak de relatie met de leraar positief op te bouwen, het geeft veel informatie over welke wijze van benaderen de leerling nodig heeft. Investeren in leerlingen en in spel is investeren in de toekomst Spelregistratie en speldiagnostiek gerelateerd aan Handelingsgericht werken We werken observaties (vastgelegd d.m.v. beeldmateriaal uit de eigen onderwijscontext) uit tot een adequaat (spel)aanbod. Hierbij maken we gebruik van de spelsituaties en de interacties met de andere kinderen in de groep. De geanalyseerde observaties geven ons zicht op de spelfasen, spelniveau en spelvoorwaarden, en vormen hiermee het uitgangspunt van het spelaanbod of Omvang 2 studiedagen Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 380, - inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t Maastricht.seminarium@hu.nl de spelbehoefte. We beoordelen welke observatie instrumenten en begeleidingstechnieken passend zijn bij de verschillende spelbehoeften. Om leerlingen met (complexe) onderwijsbehoeften goed te kunnen begrijpen en te kunnen begeleiden is een theoretische verdieping op spel noodzakelijk. 15

16 Autisme De 2 studiedagen autisme is bedoeld voor leraren en begeleiders in het speciaal en regulier onderwijs die staan voor de uitdaging leerlingen met complexe onderwijsbehoeften te begeleiden in een zo optimaal mogelijke sociaal-emotionele ontwikkeling. In deze 2-daagse wordt een verbinding gemaakt tussen kennis vanuit de kinderpsychiatrische theorie en de ecologische pedagogische werkelijkheid van het werken met leerlingen met ASS in de onderwijspraktijk. Er wordt ingegaan op de verklaringen van autisme, op de beperkingen in de sociale interactie, in de communicatie, in het verbeeldend vermogen en op de prikkelgevoeligheid die een leerling met ASS kan ondervinden in de schoolsituatie (Bogdashina, 2006; Delfos, 2003; Delfos & de Groot, 2012; Vermeulen, 2008). Info Data Donderdag 24 september 2015 Donderdag 08 oktober 2015 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl De manier waarop deze leerlingen denken en leren en de consequenties voor het onderwijs komen aan bod. De rol van de leraar heeft hierin een centrale rol (Pameijer, van Beukering & de Lange, 2009; Pameijer, Wulp & van der Zandbergen, 2012). 16

17 Executieve functies belangrijker dan het IQ? a Eindhoven b Roermond Leraren en begeleiders en andere medewerkers in het primair en voortgezet (speciaal) onderwijs. In het kort Vaak hoor ik dat het belangrijk is om het IQ te weten van een leerling. Aangenomen wordt dat het een goede voorspeller van schoolsucces óf falen is. Maar als een leerling voortdurend zit te dromen in de klas? Of moeite heeft met veranderingen, óf niet in staat is effectief om te gaan met zijn of haar emoties, óf? Kennelijk zijn voornoemde vaardigheden of competenties minstens zo belangrijk als een IQ of misschien nog wel belangrijker. Info Data Woensdag 07 oktober 2015 Eindhoven Van uur of Woensdag 14 oktober 2015 Roermond Van uur Executieve functies zijn een verzamelterm voor denkprocessen (functies) die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren (executie) van sociaal én doelgericht gedrag (2013, Smidts en Huizinga). Wanneer u zou willen deelnemen aan deze bijeenkomst en u bent niet op tijd, of u bent vergeten het in uw agenda of planner te zetten, of u heeft moeite om keuzes te maken, dan zou u wel eens problemen kunnen hebben met executief functioneren. Executieve functies krijgen steeds meer aandacht en dat is terecht. Hoeveel leerlingen zitten er in een klas voor beter begaafden die blijken niet tot acceptabele leerprestaties te komen? Een hoger IQ was kennelijk aanleiding om een fantastisch leerproces van hen te verwachten, waarbij misschien onvoldoende is gekeken naar het niveau van executief functioneren. Op welke leeftijd kan ik wát verwachten van het executief functioneren? Mag ik verwachten dat een kind van vier zijn snoeplust kan onderdrukken wanneer hij de geopende snoeptrommel van zijn vriendje ziet staan? Mag ik verwachten dat een leerling van tien jaar nadenkt voor hij zijn frustraties de vrije loop laat? Mag ik verwachten dat een leerling van acht jaar zijn eigen oplossingsstrategie bedenkt wanneer ik hem een complexe som aanbied? Executieve functies ontwikkelen zich naarmate een kind/leerling ouder wordt. Sommige functies (zoals inhibitie = het onderdrukken van impulsen) ontwikkelen zich eerder dan andere (planningsvaardigheid). In Omvang 1 bijeenkomst Locatie Van Abbemuseum Eindhoven of Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 100,- Werkvorm Studiemiddag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl de bijeenkomst gaan we bespreken wat executieve functies nu precies zijn. W gaan kijken naar de invloed op leren en gedrag. We gaan praktisch aan de slag gaan met enkele executieve functies. Vervolgens komen problemen in het executief functioneren aan bod en bekijken we de invloed op leren en gedrag. Na deze bijeenkomst weet u wat executieve functies zijn en bent u in staat om de titel van deze bijeenkomst te beantwoorden. Is uw interesse gewekt en u behoefte heeft specifieker informatie? Na deze studiemiddag kunt u ook andere studiedagen over dit onderwerp volgen voor verdere verdieping. Zie elders in deze gids. 17

18 Gedragsontwikkeling: mogelijkheden en belemmeringen Deze studiedagen zijn geschikt voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs of mbo en die zich willen verdiepen in het gedrag van leerlingen Tijdens deze 2 studiedagen is optimalisatie van de normale gedragsontwikkeling het uitgangspunt. De ontwikkeling van gedrag wordt belemmerd of gestimuleerd in interactie met de omgeving. Ontwikkelingsbelemmeringen kunnen benaderd worden vanuit de opvatting dat deze de dialoog en interactie tussen opvoeder, kind/jongere en omgeving zodanig verstoren dat de ontwikkeling van het kind /de jongere met zijn specifieke mogelijkheden (en onmogelijkheden) belemmerd of vertraagd wordt. We onderzoeken welke risicofactoren in de leer- en leefomgeving van de leerling een rol spelen. We kijken in het bijzonder naar (digitaal) pesten en kindermishandeling Daarnaast bekijken we in hoeverre leerling-kenmerken de match met die omgeving kunnen verstoren. In de zoektocht naar ontwikkelingsmogelijkheden leggen we de nadruk op primaire preventie in school en klas. We staan uitgebreid stil bij protectieve factoren zoals het handelen en de rol van leraren, klassenmanagement, het opstellen en handhaven van regels, het uitspreken van gedragsverwachtingen, de pedagogische mogelijkheden van ouders en de invloed van de peergroup en de sociale media. De ontwikkeling van klas naar groep, groepsdynamica, zal nader uitgewerkt worden. Info Data Vrijdag 16 oktober 2015 Vrijdag 13 november 2015 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 18

19 Communicatie met ouders Leraren, begeleiders en andere medewerkers in het primair onderwijs en het(speciaal) voortgezet onderwijs. In het kort Na afloop van deze studiedagen kunt u in gesprekken met ouders een groot aantal gesprekstechnieken hanteren. Deze oudergesprekken worden dan een veelzijdig en doeltreffend middel om, in het belang van de leerling, het contact en de afstemming met ouders in belangrijke mate te verbeteren. Aan de orde kunnen komen: Verwerkingsprocessen van ouders met betrekking tot problematiek rond kinderen. Invloed kwaliteit van communicatie tussen leraar en ouders. Non-verbale communicatie, basisvaardigheden ten aanzien van gespreksvoering (luisteren en vragen stellen). Valkuilen in gespreksvoering, het effect ervan en de manier waarop dat is te voorkomen. Structuur van een gesprek (inhoud, procedure, communicatie over en weer en gevoelens). Werking en verloop van feedback, mogelijkheden van het huisbezoek. Doel en belang van verschillende soorten gesprekken, bijvoorbeeld: 10 minuten gesprek, adviesgesprek, slechtnieuwsgesprek. De ouders zijn betrokken bij de uitwerking van passend onderwijs binnen de regio. Daarnaast kunnen ouders een beroep doen op individuele ondersteuning bij het vaststellen van het onderwijszorgaanbod. Centraal staat daarbij steeds; in hoeverre bent u als leraar in staat om binnen een gesprek voldoende ruimte en inbreng aan ouders te geven, zonder direct zelf met oplossingen en adviezen te komen? Ook verdere verdieping van een aantal aspecten van gespreksvoering, met name als er sprake is van sterke weerstanden, komt aan de orde. Info Data Maandag 19 oktober 2015 Van uur Omvang 1 studiedag Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 190,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 19

20 Speltechnieken en (groeps)spelbegeleiding Deze studiedagen zijn bedoeld voor leraren of begeleiders die door middel van spel willen ingaan op de ondersteuningsbehoeften van leerlingen. Zij zien de kracht van spel als mogelijke verbreding van het totale onderwijsaanbod binnen de schoolorganisatie Alle leerlingen leren door te spelen. Spel biedt leerlingen veel ontwikkelingsmogelijkheden. Binnen de spelcontext doen leerlingen allerlei leerervaringen op die een stimulans zijn voor de brede ontwikkeling. Leerlingen verschillen onderling. Spelbegeleiding is een methodisch en systematische opgezette vorm van hulp. Door middel van gerichte spelobservaties en diagnostisch handelen kan een onderwijsaanbod worden geboden. Dit onderwijsaanbod sluit aan bij de belevingswereld van leerlingen en ondersteunt leerlingen in het zelf weer opnemen van eigen ontwikkelingstaken. In spel hervinden (jonge) leerlingen hun zelfwaardering, zelfrespect en motivatie en hun gerichtheid op de sociale en materiële omgeving. U verdiept zich, theoretisch en als medespeler, in de ontwikkeling van spel bij leerlingen. Het spel in de school wordt eveneens onder de loep genomen, waardoor spel breed toegankelijk wordt voor alle leerlingen in het primair onderwijs. Ook voor leerlingen met moeilijk verstaanbaar gedrag in de midden- en bovenbouw! Leerlingen met speciale onderwijsbehoeften kunnen vaak door middel van spel breder ondersteund worden, een gericht spelaanbod helpt vaak de relatie met de leraar positief op te bouwen, het geeft veel informatie over welke wijze van benaderen het kind nodig heeft. Investeren in leerlingen en in spel is investeren in de toekomst! Info Data Donderdag 12 november 2015 Dinsdag 15 december 2015 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl Speltechnieken en (groeps)spel begeleiding gerelateerd aan Handelingsgericht Werken Het begeleiden van het spelproces en doordacht meespelen met leerlingen staat in deze mastermodule centraal. Oefenen met speltechnieken is heel belangrijk en met behulp van videoregistraties geeft u feedback op elkaar. De begeleiding kan zowel individueel als op groepsniveau plaatsvinden. De leraar kan o.a. op deze wijze het spel gebruiken om leerlingen hun eigen ontwikkelingskracht te laten hervinden. In deze mastermodule is eveneens ruimte om zich te oriënteren over het innoveren van spel in het aanbod van de school.. 20

21 Ondersteuning binnen passend onderwijs Deze 2 studiedagen zijn bestemd voor leraren met een begeleidende rol in PO, SO, V(S)O en MBO Tijdens deze studiedagen, specifiek gericht op hen met een begeleidende rol in PO, SO, V(S)O en MBO, gaat het met name om de rol en taken van de begeleider in deze vormen van onderwijs. Zowel interne begeleiders (PO), als zorgcoördinatoren (VO en MBO), hebben een belangrijke ondersteunende taak binnen de schoolorganisatie. Hun taak en/of functie wordt bepaald door meerdere factoren: schoolbeleid, beleid van samenwerkingsverband, wetgeving, eisen van de doelgroep en de professionaliteit van de collega s in de school. Afhankelijk van de ruimte die de begeleider krijgt/neemt wordt veelal ook een rol als middenmanager gespeeld, naast die van ondersteuner van de collega s. In deze mastermodule krijgen begeleiders een beeld van hun plek en positie in de schoolorganisatie en de eisen die aan hen gesteld kunnen worden. Om dat te bereiken kijken zij naar het eigen schoolbeleid, de eisen van de beroepsvereniging nu en in de toekomst, internationale beroepsstandaarden van de begeleider, de veranderende wetgeving, het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband en het opgestelde schoolprofiel van de eigen school met de bijbehorende ambities. Ook het inspectierapport van de school m.b.t. de leerlingondersteuning kan hier verhelderend werken. Info Data Vrijdag 13 november 2015 Vrijdag 11 december 2015 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl De rol, positie en taak van de begeleider hangen nauw samen met opvattingen in de eigen organisatie over Passend Onderwijs, Opbrengstgericht werken, de Oplossingsgerichte benadering, Handelings Gericht Werken, de gehanteerde LeerlingVolgSystemen, het omgaan met de ontwikkelingsperspectieven van leerlingen, het maken en hanteren van groepsplannen.. 21

22 Vervolgbijeenkomsten casuïstiek dyslexie Leraren, begeleiders, managers, coaches en medewerkers in het (speciaal) primair onderwijs en het (speciaal) voortgezet onderwijs die in het verleden de studiedagen dyslexie hebben gevolgd bij Frans Hakvoort. (zie cursusnummer in deze gids) Uiteraard zijn ook degenen die in afgelopen jaren de Info vervolgbijeenkomsten hebben bezocht wederom welkom! In het kort Casuïstiekbijeenkomsten waarbij kennis en ervaringen van de deelnemers worden uitgewisseld en waar tevens 'hulpmiddelen' besproken zullen worden. Data Woensdag 18 november 2015 Woensdag 20 januari 2016 Woensdag 13 april 2016 Van uur Omvang 3 studiemiddagen Oorspronkelijk zijn de vervolgbijeenkomsten als aanvulling op de studiedagen dyslexie georganiseerd. In feite een soort van terugkomdagen waarin casuïstiek wordt besproken die door de deelnemers zelf wordt ingebracht. Problematiek van de casussen ligt op het gebied van lezen, spelling, dyslexie (PO, VO, SBO/SO). Ook de deelnemers van eerdere vervolgbijeenkomsten dyslexie zijn van harte welkom. Tijdens deze bijeenkomsten waarbij we uitgaan van aanwezige basiskennis op het gebied van dyslexie- worden casussen geanalyseerd, worden interventies besproken en wordt (indien noodzakelijk) theoretische kennis toegevoegd. Accent ligt op de casuïstiek waarbij kennis en ervaringen van de deelnemers worden uitgewisseld en waar tevens 'hulpmiddelen' besproken zullen worden. Casuïstiek van elke deelnemer zal aan bod komen, waarbij het bespreken van 3 of 4 casussen per bijeenkomst mogelijk moet zijn. Locatie Theaterhotel Oranjerie Roermond Kosten 300,- Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl Deelnemers aan deze nascholing namen ook deel aan de studiedagen dyslexiebehandeling e.d. 22

23 Agressie en perspectieven op pesten De studiedagen zijn bedoeld voor leraren en begeleiders in het regulier onderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet (speciaal) onderwijs die staan voor de uitdaging leerlingen met complexe onderwijsbehoeften te begeleiden in een leefwereld waarin de sociale veiligheid bedreigd wordt. In deze mastermodule staan verschillende perspectieven op sociale veiligheid (in het bijzonder agressie/pesten in het onderwijs/ radicalisering) centraal, zodat u een onderbouwde visie kunt formuleren die uw handelen in de beroepspraktijk richting kan geven. Allereerst kijken we naar de definities van agressie, pesten en radicalisering, hoe een definitie nuttig is in onderzoek en bepalend voor het denken en handelen in de praktijk. Ook wordt ingegaan op verschillende perspectieven zoals die in de praktijk en wetenschap te onderscheiden zijn: ecologisch kader, sociale informatieverwerkingsprocessen, oplossingsgerichte benadering en een probleemgerichte blik. Er komen verschillende processen rond sociale veiligheid aan bod. Veelal gaat het om groepsprocessen, de wijze waarop macht en machteloosheid worden vastgezet in rollen en normen. Er zijn echter ook op individueel niveau bepalende factoren. We zullen we o.a. ingaan op zelfeffectiviteit en kwetsbaarheid. Ook de persoonlijke beleving van de leraar komt aan bod: wat doet het met je als je slachtoffer of getuige bent van agressieve gedragingen en denkbeelden door leerlingen? Tevens staan interventies op school centraal. Wat is het wettelijk kader waarbinnen Nederlandse scholen moeten opereren en welke keuzes zijn daarbinnen mogelijk? Info Data Vrijdag 20 november 2015 Vrijdag 11 december 2015 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 23

24 Moeilijk, onbegrijpelijk gedrag? Zouden dit hechtingsproblemen kunnen zijn? Leraren, intern begeleiders, ambulant begeleiders, medewerkers, counselors en directieleden in het primair en voortgezet onderwijs. In het kort Moeilijk, onbegrijpelijk gedrag? Zouden dit hechtingsproblemen kunnen zijn? Begrijpen van gedrag vanuit een theoretisch, neuropsychologisch c.q. neuropsychiatrisch denkkader Leven en leren in de 21ste eeuw wordt gekenmerkt door een toenemende dynamiek. Wanneer we gedrag zien als het adequaat gebruik van sociale vaardigheden in relatie tot de eigen omgeving dan is het duidelijk dat cognitieve capaciteiten daarbij een rol spelen. We moeten immers op adequate wijze sociaal-relevante informatie interpreteren, verwerken en afstemmen op de sociale omgeving. Sociale cognitie heeft echter ook te maken met de ontwikkeling (rijping?) van neurale netwerken in onze hersenen én de invloed van emotionele ervaringen daarop. In de presentatie bespreken we de grote invloed van (vroege) emotionele ervaringen op gedrag én ontwikkeling. Info Data Woensdag 09 december 2015 Van uur Omvang 1 studiemiddag Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 100,- Werkvorm Studiemiddag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 24

25 Co-teaching, achtergronden en condities Deze 2 studiedagen zijn bedoeld voor leraren en begeleiders in het speciaal en regulier onderwijs die staan voor de uitdaging leerlingen met speciale onderwijsbehoeften te begeleiden. In veel landen die tegemoet komen aan de eisen van passend onderwijs, is gekozen voor het concept co-teaching. "Meerdere professionals werken als co-teachers op gestructureerde wijze samen in een groep en zijn daarbij in gelijke mate verantwoordelijk voor het onderwijs aan alle leerlingen." In integratieklassen met twee leraren gaan de leerresultaten van alle leerlingen vooruit en is het pedagogisch klimaat over het algemeen uitstekend. Het is voor de co-teachers een uitdaging om gezamenlijk te werken aan deze vorm van onderwijs die een andere pedagogische en didactische benadering kent. Co-teachers kunnen binnen deze mastermodule en de mastermodule 'Co-teaching in de praktijk' ervaren hoe het is om als duo les te geven aan alle leerlingen in een groep. Zij maken een ontwikkeling door, waarin zij groeien als professional in het omgaan met diversiteit in de groep. In deze mastermodule komen de volgende onderwerpen aan bod: Passend beleid (mensbeeld, wet, internationaal) Passende communicatie (met partner en omgeving) Passend handelen (koppelen met OGW, HGW, etc.) Info Data Vrijdag 08 januari 2016 Vrijdag 19 februari 2016 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl De studiedagen 'Co-teaching, achtergronden en condities' zijn een prima voorbereiding op de studiedagen Co-teaching in de praktijk 25

26 Werken aan de werkhouding; werken aan opbrengsten! (Startende) Leraren, begeleiders en andere medewerkers in het primair onderwijs en het (speciaal) voortgezet onderwijs die kennis en vaardigheden met betrekking tot de werkhouding willen opdoen of vergroten. In het kort U verwerft inzicht en vaardigheden in het voorkomen van werkhoudingproblemen en het stimuleren van een adequate taakgerichtheid. Werkhoudingproblemen kan men omschrijven als de manier waarop leerlingen leerstof opnemen, verwerken en weergeven. Het blijkt dat steeds meer leerlingen werkhoudingproblemen hebben. Om meer inzicht en vaardigheden te krijgen in het stimuleren van een gezonde taakgerichtheid besteden we aandacht aan: Het begrip werkhouding. De verschijningsvormen van werkhoudingproblemen. Mogelijke oorzaken van werkhoudingproblemen. Het systematisch signaleren van kinderen met werkhoudingproblemen. De aanpak van kinderen met werkhoudingproblemen. Info Data Dinsdag 12 januari van uur Omvang 1 studiedag Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 190,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 26

27 Dyscalculie en ernstige rekenproblemen analyseren Leraren, begeleiders en andere medewerkers in het primair (speciaal) onderwijs In het kort Dyscalculie en ernstige rekenproblemen analyseren m.b.v. een neuropsychologisch ontwikkelingsmodel. 'Klinkt moeilijk maar geeft inzicht in basale problemen met getalbegrip en omgaan met hoeveelheden'' In de 1 ste bijeenkomst nader uitleg omtrent het model, getalbegrip en een voorbeeldcasus. Tevens zal een casus van een deelname aan bod komen In de tweede bijeenkomst besteden we aandacht aan analyseren casuïstiek van de deelnemers Info Data Woensdag 13 januari 2016 Woensdag 03 februari 2016 Van uur Omvang 2 studiemiddagen Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 190,- Werkvorm Studiemiddagen Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 27

28 Geletterdheid: technisch lezen, taal, woordenschat Deze studiedagen zijn bedoeld voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet (speciaal) onderwijs of Middelbaar Beroepsonderwijs die zich willen verdiepen in het leren van leerlingen Tijdens de studiedagen Geletterdheid: technisch lezen, taal, woordenschat wordt het domein taal zo breed mogelijk verkend. U bent werkzaam in het PO of VO of SO en u leert door gericht te werken aan uw kennisniveau op basis van recente ontwikkelingen een koppeling te maken met uw praktijksituatie. Taal is belangrijk en via de Referentieniveaus Taal (z.a., Introductie Referentieniveaus Taal, geraadpleegd op 30 september 2011) is het gewenste niveau van leerlingen in elke fase van hun opleiding vastgelegd. De niveaus geven een opklimmende moeilijkheidsgraad m.b.t. basiskennis en -vaardigheden aan. In deze mastermodule gaan we na wat dit alles betekent voor ons professionele handelen op vooral zorgniveau 1 (goed onderwijs binnen de klas) en op zorgniveau 2 (extra zorg binnen de klas) en in beperkte mate op zorgniveau 3 (specifieke interventies uitgevoerd en/of ondersteund door zorgspecialisten in de school). Onderwerp: Lezen Een uiterst belangrijk onderwerp is de leesontwikkeling. Onderzoek leert ons dat de leraar hierin een cruciale rol vervult. Om problemen met het vlot kunnen lezen te begrijpen is zowel inzicht in het leesproces als inzicht in het belang van het onderhouden van deze vaardigheid belangrijk. Lezen is wereldwijd één van de meest onderzochte leergebieden, wat tot gevolg heeft dat er een forse wetenschappelijke kennisbasis is opgebouwd ten behoeve van evidence based handelen zowel m.b.t. de uitvoering van het leesonderwijs zelf, als m.b.t. de aanpak van specifieke onderwijsbehoeften bij technisch lezen. Inmiddels weten we hoe belangrijk het is dat onderwijsgevenden beschikken over kennis die up-to-date is teneinde adequate evidence based keuzes te kunnen maken voor het ondersteunen van hun leerlingen in hun leesontwikkeling. Binnen dit onderwerp worden de basale factoren die bijdragen tot goed leesonderwijs en de zo gewenste functionele leesvaardigheid belicht, zowel waar het PO, VO als SO betreft. Onderwerp: Taalontwikkeling en Taalverwerving Binnen het onderwerp Taalontwikkeling en Taalverwerving is aandacht voor het taalverwervingsproces en worden nieuwe inzichten verkend m.b.t. de stimulering van de taalvaardigheid via aandacht voor taalaanbod, taalproductie en feedback op de productie (Hajer, 2008). Ook het leren van een vreemde taal en implicaties hiervan voor de onderwijspraktijk wordt aan de orde gesteld. Onderzocht wordt welke interventies effectief zijn en welke stappen bijdragen aan het terugdringen van taalachterstand ter bevordering van schoolsucces. Er is aandacht voor de mogelijkheden die er voor de Specialist Leren zijn om een substantiële bijdrage te kunnen leveren aan verhoging van de kwaliteit van het onderwijs op dit punt. Onderwerp: Woordenschat Aan de basis van taal staat een soepel doorlopen taalverwervingsproces in de moedertaal waar een gevarieerde en rijke woordenschat deel van uitmaakt. Een goede woordenschatontwikkeling is cruciaal voor de leesontwikkeling en blijkt een voorspeller voor schoolsucces. Inmiddels is meertaligheid binnen de klas meer gewoonte dan uitzondering en worden leraren dagelijks geconfronteerd met de gevolgen ervan voor de onderwijspraktijk. De vraag die binnen dit onderwerp centraal staat is: hoe kunnen we bijdragen aan de uitbreiding van de woordenschat zowel expliciet als impliciet? Info Data Donderdag 14 januari 2016 Donderdag 18 februari 2016 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 28

29 Dyscalculie? Hoe word je een rekenwonder! Leraren, begeleiders, remedial teachers en rekenspecialisten in het (speciaal) primair onderwijs. In het kort U vergroot uw competentie ten aanzien van leerlingen met ernstige rekenproblemen. De staartdeling is een regelmatige gast op de opiniepagina van dagbladen. Hoe kan een technisch aspect van de rekendidactiek zulke heftige gevoelens oproepen? Een deel van het antwoord op deze vraag is dat het scherpe debat van de afgelopen jaren over de ontwikkeling van gecijferdheid in relatie met het rekenonderwijs een breder thema raakt. Op verschillende plaatsen in het onderwijs zijn basisvaardigheden van leerlingen en docenten onder druk komen te staan. Dit heeft geleid tot acties als de referentieniveaus, het protocol Ernstige RekenWiskundeproblemen en Dyscalculie, doorlopende leerlijnen en nieuwe of herziende rekenmethodes. In deze workshop zal worden ingegaan op de ontwikkeling van gecijferdheid in relatie tot de cruciale leermomenten, getalbegrip als basis van het rekenonderwijs, efficiëntie in strategieën, ontlasting van het werkgeheugen, ondersteuningsmogelijkheden, doelgerichtheid en instructie. Het draagt bij tot het vergroten van de (ortho)didactische vaardigheden, leidend tot het verbeteren van uw kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten, om adequaat om te kunnen gaan met de kwantitatieve kant van de wereld, ofwel gecijferdheid. Want de spil in het rekenonderwijs blijft de leerkracht. Info Data Dinsdag 26 januari 2016 Van uur Omvang 1 studiedag Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 190,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 29

30 Executieve functies en gedrag a Roermond b Eindhoven Leraren, coördinatoren, remedial teachers, intern begeleiders in het primair (speciaal) onderwijs en in de onderbouw van het voortgezet (speciaal) onderwijs. In het kort De bouwstenen van executieve functies zijn onder te verdelen in cognitieve flexibiliteit, doelen stellen, informatie verwerken en aandachtcontrole. Met name aandachtcontrole is van invloed op het gedrag van leerlingen. Bovendien is dit van invloed op de cognitieve flexibiliteit, doelen stellen en verwerken van informatie (Anderson, 2002). Om gedrag te reguleren is het daarom belangrijk invloed uit te oefenen op aandachtcontrole. Executieve functies zijn een verzamelterm voor denkprocessen (functies) die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren (executie) van sociaal én doelgericht gedrag (2013, Smidts en Huizinga). Dit is ook de reden waarom executieve functies steeds meer aandacht krijgen. Tijdens deze scholing komen de executieve functies die betrekking hebben op aandachtcontrole aan bod. Het gaat om selectief aandacht richten, zelfregulatie, zelf monitoren van gedrag en uitstellen van behoefte. Hierbij komt het perspectief van de leerling maar ook van de leraar aan bod. Wat is, vanuit de leerling, moeilijk tijdens de les, pauzes, vrije momenten, onverwachte momenten, etc. Hoe kan de leraar hierop anticiperen en inspelen op de specifieke ondersteuningsbehoefte van de leerling. Info Data a.dinsdag 16 februari 2016 Roermond Van uur of b.donderdag 25 februari 2016 Eindhoven Van uur Omvang 1 bijeenkomst Locatie Van Abbemuseum Eindhoven of Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 100,- Werkvorm Studiemiddag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl Zowel theorie als praktijk komen aan bod, indien mogelijk wordt ingegaan op de specifieke praktijkvoorbeelden van de deelnemers. Wanneer er behoefte is aan méér verdieping zijn vervolgbijeenkomsten mogelijk (alleen bij voldoende deelnemers). Deelnemers aan deze studiedag volgden ook de studiemiddag Executieve functies: belangrijker dan IQ? 30

31 Executieve functies en jonge kinderen a Roermond b Eindhoven Leraren, coördinatoren, remedial teachers, intern begeleiders in het primair (speciaal) onderwijs en in de onderbouw van het voortgezet (speciaal) onderwijs. In het kort Jonge kinderen krijgen voortdurend te maken met nieuwe situaties of omstandigheden. Ze moeten die nieuwe situatie leren kennen, en dat doen ze vooral door goed op te letten wat anderen doen en door handelingen na te bootsen. Wat iemand doet en hoe iemand zich gedraagt, wordt aangestuurd door de Executieve Functies, ook wel zelfsturing genoemd. Executieve functies zijn een verzamelterm voor denkprocessen (functies) die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren (executie) van sociaal én doelgericht gedrag (2013, Smidts en Huizinga). Zelfsturing is zo belangrijk, omdat het een rol speelt bij alles wat iemand doet. Het is een voorwaarde om dingen te kunnen leren. Goed ontwikkelde zelfsturing op jonge leeftijd leidt bijvoorbeeld tot meer succes op school. Kinderen kunnen beter vriendjes maken, omgaan met teleurstellingen, plannetjes die ze hebben gemaakt ook goed uitvoeren, langere tijd geconcentreerd de aandacht vasthouden. En er zijn ook effecten op de lange termijn: als kinderen deze vaardigheden goed leren op jonge leeftijd, kunnen ze later beter met anderen samenwerken, goede relaties opbouwen, beter op hun gezondheid letten, zelf kinderen opvoeden, een bijdrage leveren aan de economie. Kortom, hun leven lang hebben kinderen er baat bij wanneer zij al vanaf jonge leeftijd kunnen werken aan zelfsturing. Hoe kun jij nu jonge kinderen ondersteunen bij het ontwikkelen van zelfsturing? Info Data a.dinsdag 16 februari 2016 Roermond Van uur of b.donderdag 25 februari 2016 Eindhoven Van uur Omvang 1 bijeenkomst Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond of Van Abbemuseum Eindhoven of Kosten 100,- Werkvorm Studiemiddag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl Zowel theorie als praktijk komen aan bod voor zover de tijd dit toelaat. Wanneer er behoefte is aan méér verdieping zijn vervolgbijeenkomsten mogelijk (alleen bij voldoende deelnemers). Wanneer er behoefte is aan méér verdieping zijn vervolgbijeenkomsten mogelijk (alleen bij voldoende deelnemers). Deelnemers aan deze studiedag volgden ook de studiemiddag Executieve functies: belangrijker dan IQ? 31

32 Gecijferdheid Deze 2 studiedagen zijn bedoeld voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet (speciaal) onderwijs of Middelbaar Beroepsonderwijs die zich willen verdiepen in het leren van leerlingen. Tijdens deze 2 studiedagen Gecijferdheid wordt de ontwikkeling van gecijferdheid verkend en de rol van het onderwijs daarbij besproken. Wetenschappelijk onderzoek vormt hierbij het uitgangspunt, maar ervaringen uit de praktijk op het gebied van rekenen-wiskunde worden hier ook bij betrokken. Inzichten zoals beschreven in de drie protocollen Ernstige Rekenwiskunde Problemen en Dyscalculie (ERWD) zijn, in navolging van het Masterplan Dyscalculie (2013), leidend bij deze studiedagen Info Data Vrijdag 26 februari 2016 Vrijdag 25 maart Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 32

33 Het jonge kind in de spotlight! Leraren, begeleiders en andere medewerkers in het primair onderwijs en het speciaal onderwijs. De ontwikkeling van het jonge kind staat volop in de belangstelling. Uit onderzoeken (De Haan, Elbers & Leseman, 2011) blijkt telkens weer hoe belangrijk de taak is van de professional die met jonge kinderen werkt: het aanbrengen van een stevig en breed fundament voor verder leren en ontwikkelen. Het kind in de kleuterfase ontwikkelt zich op een geheel eigen manier. Het spel neemt hierbij een belangrijke plaats in. Spelen is de grootste troef van kinderen. De mogelijkheid om door spelen te leren is hun meest kenmerkende eigenschap (Fournier, 2012). In het spel komen alle ontwikkelingsgebieden samen. Toch blijkt in de praktijk dat er kinderen zijn die niet uit zichzelf tot spel komen. Juist voor deze Jonge Risico Kinderen is een gedegen spelbegeleiding essentieel. Handelingsgericht Werken (HGW, Pameijer & Beukering, 2009) is een belangrijk uitgangspunt om deze spelbegeleiding vorm te geven. Handelingsgericht Werken is een systematische manier van werken, waarbij het aanbod afgestemd is op de onderwijsbehoeften en de basisbehoeften van de leerlingen. Aan de hand van de kindkenmerken wordt gekeken welke onderwijsbehoeften het betreffende kind heeft. Het onderwijs, en met name het spel, wordt daarop aangepast. Daarnaast is een kwalitatief hoogwaardige interactie (Fournier, 2012; Henrichs, 2012) essentieel bij het ondersteunen van het kind in zijn/haar (spel)ontwikkeling. In deze studiedag verkennen we samen wat nodig is om jonge (risico)kinderen te ondersteunen in hun (leren) spelen. Info Data Dinsdag 01 maart 2016 Van uur Omvang 1 studiedag Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 190,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 33

34 Executieve functies en begrijpend lezen a Eindhoven b Roermond Leraren, coördinatoren, remedial teachers, intern begeleiders in het primair (speciaal) onderwijs en in de onderbouw van het voortgezet (speciaal) onderwijs. In het kort Executieve functies (denkprocessen) lijken belangrijker dan cognitieve vermogens bij het begrijpen van teksten. Succesvol begrijpend lezen is alleen mogelijk wanneer er rekening wordt gehouden met de executieve functies van leerlingen. In één dagdeel wordt een ander (verhelderend?) perspectief geboden voor de aanpak van het begrijpend lezen. Executieve functies zijn een verzamelterm voor denkprocessen (functies) die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren (executie) van sociaal én doelgericht gedrag (2013, Smidts en Huizinga). Executieve functies krijgen steeds meer aandacht en dat is terecht. Een hoger IQ blijkt geen garantie te zijn voor schoolsucces. Leerlingen in de onderbouw en bovenbouw van de basisschool (en onderbouw van het voortgezet onderwijs) laten duidelijk verschillen zien. Problemen in de ontwikkeling van executieve functies leiden tot problemen in het begrijpen, overzien en verwerken van begrijpend leesteksten. Op welke leeftijd kan ik wát verwachten van het executief functioneren? Mag ik verwachten dat een leerling van 8 jaar zijn eigen leesstrategie bedenkt? Wat is eigenlijk begrijpend lezen? Is het méér dan het hanteren van een begrijpend leesstrategie? Info Data a.woensdag 02 maart 2016 Eindhoven Van uur of b.woensdag 09 maart 2016 Van uur Roermond b Omvang 1 bijeenkomst Locatie Van Abbemuseum Eindhoven of Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 100,- Werkvorm Studiemiddag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl Zowel theorie als praktijk komen aan bod voor zover de tijd dit toelaat. Wanneer er behoefte is aan méér verdieping zijn vervolgbijeenkomsten mogelijk (alleen bij voldoende deelnemers). Deelnemers aan deze studiedag volgden ook de studiemiddag Executieve functies: belangrijker dan IQ? 34

35 Communicatie Deze 2 studiedagen zijn bedoeld voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs of mbo en die zich willen verdiepen in leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. In uw beroep komt u in contact met vele en diverse gesprekspartners: leerlingen, collega s en ouders. U verhoudt zich tot deze gesprekspartners in verschillende systemen of groepen: de leerling, de klassengroep, het team en de dynamische driehoek tussen leerling, ouder en leraar. Het kennen en kunnen hanteren van gespreksstructuren en -technieken en het kiezen van de juiste interactiestijl zijn daarbij van belang. In deze 2-daagse wordt daarom aandacht besteed aan uw persoonlijke communicatiestijl en op welke wijze u die effectief kunt inzetten in contact met de ander. Info Data Vrijdag 04 maart 2016 Vrijdag 25 maart 2016 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 35

36 Co-teaching in de praktijk Deze 2 studiedagen zijn bedoeld voor leraren en begeleiders in het speciaal en regulier onderwijs die staan voor de uitdaging leerlingen met speciale onderwijsbehoeften te begeleiden. In veel landen die tegemoet komen aan de eisen van passend onderwijzen, is gekozen voor het concept co-teaching. "Meerdere professionals werken als co-teachers op gestructureerde wijze samen in een groep en zijn daarbij in gelijke mate verantwoordelijk voor het onderwijs aan alle leerlingen." In integratieklassen met twee leraren gaan de leerresultaten van alle leerlingen vooruit en is het pedagogisch klimaat over het algemeen uitstekend. Het is voor de co-teachers een uitdaging om gezamenlijk te werken aan deze vorm van onderwijs die een andere pedagogische en didactische benadering kent. Co-teachers ervaren in deze twee cursussen hoe het is om als duo les te geven aan alle leerlingen in een groep. Zij maken een ontwikkeling door, waarin zij groeien als professional in het omgaan met diversiteit in de groep. In deze mastercourse komen de volgende onderwerpen aan bod: Klassenmanagement en pedagogisch klimaat De rijke leeromgeving Samenwerkend en coöperatief leren De studiedagen Co-teaching in de praktijk zijn een logisch vervolg op de 2- daagse Co-teaching, achtergronden en condities Info Data Vrijdag 18 maart 2016 Vrijdag 15 april 2016 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 36

37 Pedagogische /Onderwijskundige beelden van beelden Leraren, begeleiders en andere medewerkers in het primair onderwijs en het (speciaal) voortgezet onderwijs. Deze avond staat in het teken van kunst en onderwijs. Door te kijken naar de schilderijen in het van Abbemuseum maken we een verbinding tussen kunst en onderwijs. We zullen op zoek gaan naar de betekenis van kunst in ons onderwijs en wat we hier van kunnen leren. We staan stil bij kunst en ontwikkeling in ons onderwijs. Welke leerlijnen zijn er al vastgesteld en wat vraagt dit van ons onderwijsaanbod. Wat levert het onze leerlingen op om te leren kijken naar schilderijen, beelden en/of film. Hoe kunnen we leerlingen en ouders meenemen in de zin van kunstzinnige vorming. Wat is de relatie met educatief partnerschap tussen scholen, ouders en kunst. Hoe brengen we het werkelijke kijken in ons onderwijs. Door te leren stilstaan en te beleven wat de kracht van een schilderij kan zijn zullen we in onze scholen de kunst van het kijken een plaats weten te geven in ons onderwijs. Kunst heeft een plaats in ons cultuuronderwijs. Hoe maken we die plek zichtbaar en kunnen we die verankeren in ons cultuur aanbod. Door zelf te ervaren, te voelen en het bewustzijn te ontwikkelen wat intensief kijken, voelen en denken doet met ons handelen, verdient het kijken naar kunst een betekenisvolle plaats. Aan het eind van deze dag bent u de ervaring "samen intensief kijken" rijker. Graag zien we u terug in het van Abbemuseum, tussen de schilderijen. Info Data Donderdag 07 april 2016 Van uur Omvang 1 bijeenkomst Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 120,- inclusief gratis toegang museum, koffie/thee fris en start met maaltijd Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 37

38 Help.. een moeilijke leerling Leraren, begeleiders en andere medewerkers in het primair onderwijs en het (speciaal) voortgezet onderwijs. In het kort Wat maakt een leerling moeilijk? Gedrag komt tot stand in interactie met de omgeving. Wat biedt deze omgeving ( de school )? De moeilijke leerling heeft hulvragen die niet zomaar eventjes beantwoord kunnen worden door de leerkracht. Vaker is er dan sprake van handelingsverlegenheid. Binnen deze studiedag trachten wij de hulpvragen van leerlingen in kaart te brengen. Tevens wordt er aandacht besteed aan het beantwoorden van deze vragen. Los van het feit of er sprake is gedragsproblemen ( stoornissen ), kan een leerling de leerkracht voor grote raadsels stellen. Waarom flipt die leerling uit? Waarom is er altijd ruzie? Binnen dit externaliserend gedrag is er vaker een patroon te herkennen. Dit patroon wordt de escalatiecurve genoemd. Waar zit de trigger voor deze leerling? Onderken ik als leerkracht deze trigger? Op welk moment ontploft de leerling? Wat moet ik dan doen? Wat moet de school dan doen? Preventief handelen is in deze geboden. Zorgen voor een basisrust in de groep is van essentieel belang. Hoe kan ik voor deze basisrust zorgen? Hoe kan ik de triggers voorkomen? Er is aandacht voor sensitief en responsief gedrag van de leerkracht. Naast de aandacht die er is voor als het moeilijke gedrag plaatsvindt, komt het preventieve aspect tevens aan de orde, zowel op klassenniveau als op schoolniveau, waarbij een uitstapje gedaan wordt naar Positive Behavior Support ( PBS ) Info Data Maandag 11 april 2016 Van uur Omvang 1 bijeenkomst Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 190,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 38

39 MBO en gedrag Leraren, mentoren en zorgcoördinatoren in het MBO. Vanzelfsprekend is deze mastermodule ook bijzonder geschikt voor leraren in het VO Het gedrag van sommige jongeren in hun vrije tijd loopt de spuigaten uit: agressie, geweld, pesten en bijvoorbeeld vernielingen aanrichten. Maar ook tijdens de schooluren gebeurt er het nodige. Docenten in het mbo ervaren dagelijks gedragsproblemen in hun lessen. Het kan gaan om jongeren met motivatieproblemen, faalangst, regelovertredend gedrag en digitaal pesten. In deze mastermodule kijken we vanuit twee invalshoeken naar de problematiek: De eerste invalshoek is de ecologische. Gedrag van jongeren wordt mede bepaald door de omgeving waarin ze leven, door de vrienden waar ze mee omgaan en door de manier waarop er in de school met hen wordt omgegaan. De tweede invalshoek is de psychopathologie. Sommige jongeren zijn gediagnosticeerd en hebben een etiket meegekregen: ADHD, autisme, gedragsstoornis. We zullen kijken wat de diverse stoornissen inhouden en hoe de gedragskenmerken kunnen worden omgezet naar onderwijsbehoeften. Info Data Vrijdag 22 april 2016 Vrijdag 20 mei 2016 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 39

40 Begeleiden van collega s Deze 2 studiedagen zijn bedoeld voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs of mbo en die zich willen verdiepen in begeleiden van collega s ten aanzien van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Specialist zijn op een bepaald gebied stelt de professional meteen voor de opdracht om vanuit dat specialisme in de eigen schoolorganisatie ondersteuning te geven aan collega s. Het gaat hierbij vooral om individuele begeleidingsgesprekken, zoals het helpende of probleemverhelderend gesprek en gesprekken die tot doel hebben weerstand te overwinnen en/of feedback te geven. Daarnaast wordt steeds meer een beroep gedaan op de coachingsvaardigheden van (bege)leiders. Daarom besteden we binnen dit mastermodule aandacht aan de basisprincipes van coaching. Een coach werkt vanuit de principes van de oplossingsgerichte benadering. (Bege)leiden van collega s kent als vertrekpunt de methodiek van handelingsgericht Werken (HGW). We spreken dan ook wel van Handelingsgericht (Bege)leiden. De aard en intensiteit van begeleiding hangt samen met de Versie april 2014 context waarin deze plaatsvindt, maar ook met de aard van de verandering. Een (Bege)leider zorgt eerst voor overzicht, dan voor inzicht en biedt tenslotte uitzicht. Info Data Vrijdag 27 mei 2016 Vrijdag 01 juli 2016 Van uur Omvang 2 studiedagen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 380,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 40

41 Groepsplan gedrag Leraren, begeleiders en andere medewerkers in het primair onderwijs en het (speciaal) voortgezet onderwijs. In het kort In de beleving van leerkrachten komt probleemgedrag steeds veelvuldiger voor en wordt het intenser en moeilijker. Groepsplan gedrag richt zich op het voorkomen van gedragsproblemen door het bieden van goed onderwijs. Hierbij staat centraal het aandacht besteden aan alle leerlingen, zodat zij de ondersteuning krijgen die ieder kind nodig heeft. Groepsplan Gedrag is een schriftelijk planningsmodel, waarin de leerkracht vastlegt hoe de groep zich ontwikkelt en zich zou moeten ontwikkelen. In kaart wordt gebracht de ondersteuningsbehoeften van alle leerlingen ( preventie) voor sommige leerlingen die het risico lopen zich problematisch te ontwikkelen en voor enkele leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben wegens risico op ernstig probleemgedrag. Er wordt aandacht besteed aan groepsvorming en groepsdynamiek, sociaal emotioneel leren en handelingsgericht werken. Groepsplan gedrag gaat uit van een gelaagde en planmatige aanpak. De werkwijze van Groepsplan Gedrag is zo concreet dat iedere leerkracht er morgen mee zou kunnen ( moeten ) beginnen. Leidraad van deze bijeenkomst is het boek van Kees van Overveld: Groepsplan Gedrag. Er is ruimte om een casus in kleine groep te bespreken. Info Data Maandag 06 juni 2016 Van uur Omvang 1 bijeenkomst Locatie Theaterhotel Oranjerie te Roermond Kosten 190,- inclusief lunch Werkvorm Studiedag Aanmelden en meer info: Regiokantoor Limburg en Noord-Brabant Oost t maastricht.seminarium@hu.nl 41

42 Postbachelor Opleidingen Gedurende het schooljaar worden naast de opleiding Master-Special Educational Needs een aantal Postbachelor opleidingen aangeboden. Het zijn 1-jarige opleidingen die bestaan uit 10 lesbijeenkomsten van 3 uur (of 5 studiedagen) en een aantal intervisiebijeenkomsten en 3 opleidingen met meer plenaire bijeenkomsten. Dit jaar bieden we een aantal nieuwe opleidingen aan zoals Postbachelor Klassenmanagement, Specialist vroeg vreemdetalenonderwijs Engels en Bouwcoördinator PO/Teamleider VO De volgende Postbachelor opleidingen worden aangeboden op locatie Theaterhotel Oranjerie Roermond en Van Abbemuseum Eindhoven Practitioner School Video Communicatie over en weer Begeleiding (SVIB) Leren/Dyslexie Gedrag Begeleiden Specialist vroeg vreemdetalenonderwijs Engels Bouwcoördinator PO/Teamleider VO Klassenmanagement ( deze zal gedurende schooljaar starten na accreditatie) 42

43 Postbachelor Practitioner School Video Interactie Begeleiding (SVIB) (a Eindhoven en b Roermond) In het kort Deze Post bachelor opleiding is er voor een ieder die School Video Interactie Begeleiding (SVIB) als coachingsmethodiek wil gebruiken op zijn of haar school. De cursus bestaat uit tien bijeenkomsten van drie uur én zelf te organiseren intervisiebijeenkomsten. Wij denken aan onderwijsprofessionals met een begeleidende taak en andere geïnteresseerden. School Video Communicatie over en weer Begeleiding is vooral: kijken, bespreekt, betekenis verlenen en leren/ ontwikkelen. De betreffende cursus houdt een training in die grotendeels bestaat uit het werken met videomateriaal. Iedereen die op zijn school collega s begeleidt, heeft met SVIB een extra middel in handen om te coachen. De cursus bestaat uit tien bijeenkomsten die zo zijn opgebouwd, dat de deelnemer vanaf de tweede bijeenkomst zelf de inhoud bepaalt door het meebrengen van videomateriaal uit de eigen praktijk. Hierbij staat het leren met en van elkaar, feedback geven en feedback ontvangen centraal Er zijn een aantal basisprincipes verbonden aan deze cursus. Oefening in de praktijk is onmisbaar. Door zelf dingen uit te proberen verhoogt u het rendement van wat u hoort en ziet. Geslaagd gedrag is het uitgangspunt. Datgene wat goed gaat is basis voor de analyse; dit vormt de ingang van de verandering. De oplossing moet concreet zijn. Veranderingen zullen moeten aansluiten op de praktijk van alledag, dus naast wenselijk vooral haalbaar moeten zijn. Niet het gesprek maar video-opnames vormen de basis van de methode. Het meeste wordt geleerd als men zichzelf op video heeft gezien. Met SVIB verwerft u voldoende basisvaardigheden om SVIB in uw school in te zetten. Na de inleiding waarin u uw visie en de visie van uw school in beeld brengt, voert u drie begeleidingstrajecten uit. Ieder begeleidingstraject wordt afgesloten met een opdracht, bestaande uit een compilatie en een verslag waarin een theoretische onderbouwing plaats vindt. Deze worden door de docent van schriftelijke feedback voorzien en beoordeeld. De laatste bijeenkomst staat in het teken van een eigen beeldpresentatie van een uitgevoerde begeleiding. De trajecten moeten minimaal als voldoende worden beoordeeld. Bij afronding ontvangt u een certificaat. U kunt hiermee aansluiten bij de beroepsvereniging SVIB. Bijzonderheden Uitgangspunten SVIB, ethische aspecten en randvoorwaarden, interactie op groeps- en individueel niveau, klassenmanagement en didactiek. Aspecten van basiscommunicatie, analyseren van beelden, werken vanuit een begeleidingsvraag. Beelden uit begeleidingstrajecten, gespreksvaardigheden en coachingsvaardigheden. Omvang 10 bijeenkomsten en 6 tot 8 intervisiebijeenkomsten (2 locaties a. of b.) a. Datum Woensdagen 23/09, 07/10, 11/11, 09/ , 13/01, 02/03, 23/03, 20/04, 25/05 en 15/ Locatie: Van Abbemuseum Eindhoven Tijd uur b. Datum Woensdag 23/09, 07/10, 04/11, 09/ , 27/01, 24/02, 16/03, 20/04, 25/05 en 15/ Locatie: Theaterhotel Oranjerie Roermond Tijd uur Kosten 1995,- Werkvorm interactieve scholing met inbreng van eigen materiaal Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 43

44 Postbachelor Leren/Dyslexie In het kort Leerlingen bij wie de leer-ontwikkelingsprocessen niet vanzelfsprekend verlopen, vragen aan de begeleiders, op de allereerste plaats een manier van orthodidactisch denken en handelen. Toegespitst op onze geletterde maatschappij is het één van de kerntaken van het onderwijs om leerlingen vlot en accuraat te leren lezen en spellen. Wanneer men signaleert dat het lees-spellingproces niet vanzelfsprekend op gang komt of zelfs stagneert en leerlingen, ondanks afgestemde hulp, grote lees-spelling achterstanden opbouwen, dan is de vraag gerechtvaardigd of er sprake is van dyslexie. Onderwijsprofessionals met een lesgevende en/of begeleidende taak. Programma Om problemen met het vlot kunnen lezen te begrijpen is zowel inzicht in het leesproces als inzicht in het belang van het onderhouden van deze vaardigheid belangrijk. Lezen is wereldwijd één van de meest onderzochte leergebieden, wat tot gevolg heeft dat er een forse wetenschappelijke kennisbasis is opgebouwd ten behoeve van evidence based handelen. Zowel met betrekking tot de uitvoering van het leesonderwijs zelf, als de aanpak van specifieke onderwijsbehoeften bij technisch lezen. Inmiddels weten we hoe belangrijk het is dat onderwijsgevenden beschikken over kennis die up-to-date is om adequate evidence based keuzes te kunnen maken voor het ondersteunen van hun leerlingen in hun leesontwikkeling. Binnen dit onderwerp worden de basale factoren die bijdragen tot goed leesonderwijs en de zo gewenste functionele leesvaardigheid belicht (zowel voor het PO, VO als SO). Daarnaast wordt gekeken naar hoe de spellingsontwikkeling verloopt. Wat is goed spellingsonderwijs, hoe ga je om met de onderwijsbehoeften van goede en zwakke spellers, welke evidence based interventies leiden tot een beter resultaat en welke acties ter verbetering van de kwaliteit van het leesonderwijs binnen de eigen schoolorganisatie kan de deelnemer ondernemen? Leerdoelen De deelnemer leert zijn handelen te baseren op wetenschappelijke inzichten. Hij verkrijgt kennis over de lees- en spellingsontwikkeling en dyslexie en leert op basis daarvan adequaat te handelen binnen de beroepspraktijk. De deelnemer is op de hoogte van wat werkt in het onderwijs en beseft dat hij zelf een actieve rol kan spelen in het vergroten van deze kennisbasis. In de bijeenkomsten wordt uitgebreid ingegaan op actuele ontwikkelingen op het gebied van dyslexie, d.m.v. wetenschappelijke publicaties, praktijkartikelen, videofragmenten en website-informatie. U ontwikkelt zo een kennislaag, die de basis vormt voor de Postbachelor-bijeenkomsten. Er wordt gestreefd naar de verbinding tussen theorie en praktijk via het inbrengen van casuïstiek. Vanaf de 1 e bijeenkomst wordt gelegenheid geboden casuïstiek te bespreken. Deelnemers wordt gevraagd al vanaf de 1 e bijeenkomst casuïstiek mee te nemen : Zowel schriftelijke informatie (zoals toetsscores, liefst in combinatie met ruwe toetsmaterialen, voorbeelden van lees/spellingproblemen, voorgeschiedenis, volgsysteemgegevens etc.) als mondelinge informatie kan daarbij worden gebruikt. Eventueel aangevuld met videomateriaal. Om een indruk te geven van de inhoudelijke thematiek: aan bod komen onderwerpen als vroegtijdige signalering en onderkenning van dyslexie, de diagnose van dyslexie en de vergoedingsregeling, de dyslexieverklaring en diverse verklaringsmodellen voor dyslexie. 44

45 Uitgangspunt is het gewone lees- en spellingproces binnen het onderwijs. We kijken niet alleen naar kenmerken van het kind, maar ook hoe de omgeving, de leerkracht, de groep en de ouders het lees-spellingproces beïnvloeden. Naast theoretische kennis is uiteraard de praktijk van groot belang. We maken een praktijkanalyse, gaan na wat er wordt gedaan t.a.v. registratie en aanpak van lees- en spellingproblemen (dyslexie), gebruik van de diverse Protocollen, overgang basis- naar voortgezet onderwijs (MBO/HBO). Tevens staan we stil bij de rol van een lees- of dyslexiespecialist in de school. Na het voorgaande wordt geruime tijd geïnvesteerd in nóg uitgebreider analyseren van casuïstiek in combinatie met aanpak van lees- en spellingproblemen (dyslexie). Wordt het accent gelegd op remediëring of compensatie? We wisselen kennis en ervaringen uit over casuïstiek en aanpakmanieren! Bij alle casuïstiek proberen we álle stadia van het HGW-model te betrekken bij het analyseren van een casus én het opstellen van een handelingsplan (of groepsplan). Deze korte opleiding tracht in korte tijd het niveau van lees/dyslexiedeskundige te bereiken. Vandaar dat ook gevraagd wordt om literatuur te lezen, inventarisaties te maken van de eigen praktijk, casuïstiekgegevens te verzamelen, eventueel onderzoek te doen en handelingsplanning uit te voeren. Buiten de bijeenkomsten moet u dus tijd reserveren om optimaal te profiteren van deze opleiding. Omvang 5 dagen (10 dagdelen) en 6 tot 8 intervisiebijeenkomsten Woensdagen 23/09, 21/ , 06/01, 24/02 en 06/ Tijd uur Locatie Theaterhotel Oranjerie Roermond Kosten 1650,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 45

46 Postbachelor Gedrag In het kort Het denken in kansen en mogelijkheden staat centraal tijdens deze bijeenkomsten. Leerkrachten gunnen leerlingen goed onderwijs en zijn dan ook bewust van het feit dat zij een belangrijke rol spelen in het creëren van een positief pedagogisch klimaat in de groep en school. De leerkracht zorgt ervoor dat hij/zij een beschermende factor is voor het kind in het algemeen en voor de kinderen met speciale onderwijsbehoeften in het bijzonder. Elk kind stelt een hulpvraag aan de leerkracht. Het is de taak om deze hulpvraag te beantwoorden, zonder dat er handelingsverlegenheid ontstaat. Preventief werken om gedragsproblemen te voorkomen krijgt inhoud door sensitief en responsief te zijn. Een goed klassenmanagement is een basis om samen met de leerlingen een fijn leer/speelklimaat te maken. Pesten is een groot aandachtspunt binnen de scholen. Wat kunnen we doen om het pestgedrag te voorkomen? Wat kunnen we doen als er nu reeds gepest wordt? Een aantal stoornissen wordt besproken, echter ook hier is het van belang de context mee te nemen in de aanpak. Is het belangrijk om te weten wat de diagnose is en/of is kennis hebben van executieve functies tevens een basis om naar gedrag te kijken? Onderwijsprofessionals die werken met leerlingen in primair, voortgezet onderwijs Het programma bestaat uit tien bijeenkomsten en acht intervisiebijeenkomsten. Bijeenkomst 1 Het ecologisch denken staat centraal tijdens deze eerste bijeenkomst. Hoe komt gedrag tot stand en welke actoren spelen daarbij een rol, is de vraag die wij ons stellen. Door het creëren van een positief pedagogisch klimaat zorgt de leerkracht ervoor dat alle leerlingen zich veilig kunnen ontwikkelen. Goed klassenmanagement is van groot belang om ervoor te zorgen dat er een fijn leerklimaat ontstaat. Door het creëren van goed klassenmanagement kan de leerkracht sensitiviteit en responsiviteit ontwikkelen. Naast een goede voorbereiding, wordt hier ook aandacht besteed aan het omgaan met verschillen. De zelfstandige leerhouding krijgt aandacht waarbij de koppeling wordt gemaakt naar relatie, competentie en autonomie. Bijeenkomst 2 Het voorkómen van gedragsproblemen is de insteek. Er wordt kennis genomen van de preventiepiramide van Deklerck. Deze is dan weer gekoppeld aan Positive Behavior Support. Bij handelingsgericht werken in combinatie met oplossingsgericht werken staan vooral de kansen en mogelijkheden van leerlingen centraal. Door kennis te nemen van de uitgangspunten kan de vertaalslag naar de dagelijkse praktijk plaatsvinden. Het aansluiten op de onderwijsbehoeften van leerlingen op sociaal-emotioneel vlak zal de leeropbrengsten ten goede komen. Inzetten van coöperatieve werkvormen en energizers zullen de groepsdynamica mede bepalen. Bijeenkomst 3 Pesten: wat verstaan we precies onder pesten. Hoe kun je het meten? Welke verklaringen zijn er? Welke factoren dragen ertoe bij? Naast het geven van antwoord op deze vragen, wordt ingespeeld op de actuele ontwikkelingen om pestgedrag op scholen te voorkomen. Naast preventie is er ook aandacht voor de curatieve aanpak via de oplossingsgerichte aanpak. De benadering van pesten als groepsproces krijgt de aandacht. Dit houdt in dat er verder gekeken wordt dan alleen maar naar dader en slachtoffer. Tevens wordt een aantal interventieprogramma s toegelicht en gekeken of deze werken in de praktijk. 46

47 Afhankelijk van de actuele ontwikkelingen rondom pesten via het Ministerie van Onderwijs, wordt ingegaan op wat de school op dit moment verplicht is om te doen in het kader van pestaanpak. Echter, speelt pestgedrag nu al een rol. Wat dan? Via de supportgroepaanpak van Sue Young wordt kennis genomen van deze aanpak. Ook hier is er een duidelijke rol weggelegd voor de groep als geheel. Executieve functies krijgen de aandacht. Er wordt toegelicht wat deze inhouden en hoe deze te herkennen zijn bij de leerlingen. Er worden observatielijsten ingevuld en de aanpak wordt besproken. Het escaleren van (storend) gedrag is vaker een doorn in het oog van de leerkracht. De ontploffing heeft impact op de leerling zelf, zijn klasgenootjes, de leerkracht. Maar: is er ook zicht op wat voorafgaande aan deze ontploffing plaatsvindt? M.a.w. er wordt kennis genomen van de escalatiecurve om de trigger agitatie en versnelling in kaart te brengen. Ook het herstel wordt besproken. Bijeenkomst 4 In de beleving van leerkrachten komt probleemgedrag steeds veelvuldiger voor en wordt het intenser en moeilijker. Groepsplan gedrag richt zich op het voorkomen van gedragsproblemen door het bieden van goed onderwijs. Hierbij staat het aandacht besteden aan alle leerlingen centraal, zodat zij de ondersteuning krijgen die ieder kind nodig heeft. Groepsplan gedrag is een schriftelijk planningsmodel, waarin de leerkracht vastlegt hoe de groep zich ontwikkelt en zich zou moeten ontwikkelen. In kaart worden gebracht: de ondersteuningsbehoeften van alle leerlingen, (preventie) voor sommige leerlingen die het risico lopen zich problematisch te ontwikkelen en voor enkele leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben wegens risico op ernstig probleemgedrag. Er wordt aandacht besteed aan groepsvorming en groepsdynamiek, sociaal-emotioneel leren en handelingsgericht werken. Groepsplan gedrag gaat uit van een gelaagde en planmatige aanpak. De werkwijze van Groepsplan gedrag is zo concreet dat iedere leerkracht er morgen mee zou kunnen ( moeten ) beginnen. Leidraad van deze bijeenkomst is het boek van Kees van Overveld: Groepsplan Gedrag. Er is ruimte om een casus in kleine groep te bespreken. Er is aandacht voor de methode Programma Alternatieve Denkstrategieën (PAD). De methode wordt schoolbreed ingezet om gedragsproblemen te voorkomen. Er is aandacht voor oplossen van problemen, emoties, zelfbeeld, waarbij het uitgangspunt is: alle gevoelens mag je laten zien, niet alle gedrag. Bijeenkomst 5 PDD/NOS, Asperger, AD(H)D, ODD en CD komen aan de orde. De DSM criteria worden besproken. Kijkwijzers worden met elkaar gedeeld. Tevens worden handelingsadviezen besproken. Afhankelijk van de eigen situaties worden deze handelingsadviezen uitgevoerd. Omvang 5 dagen (10 dagdelen) en 6 tot 8 intervisiebijeenkomsten Maandagen 12/10, 09/11, 23/11, 07/ en 04/ Tijd uur Locatie Theaterhotel Oranjerie Roermond Kosten 1650,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 47

48 Postbachelor Begeleiden In het kort Deze post-bacheloropleiding is voor iedereen die ambities heeft om op school collega s te begeleiden in het kader van Passend Onderwijs. Naast het omgaan met veranderingen, komen onderwerpen zoals begeleiden en inspelen op actuele zaken aan bod Bedoeld voor onderwijsprofessionals met een begeleidende taak en andere geïnteresseerden. Het programma bestaat uit vijf bijeenkomsten en acht intervisiebijeenkomsten. De aandacht voor en de hulp aan leerlingen bij wie leren en ontwikkelen niet vanzelf gaan zijn voortdurend aan verandering onderhevig. Professionals in het reguliere onderwijs kunnen niet meer om Passend Onderwijs heen. Iedereen heeft binnen zijn of haar werk meer dan tot nu toe te maken met leerlingen die extra aandacht vragen. Tegelijkertijd zien hun collega's in het speciaal onderwijs zich gesteld voor nieuwe uitdagingen bij hun werk met leerlingen met vaak zeer complexe ondersteuningsvragen. Orthopedagogiek is bij uitstek de wetenschap die professionals hierbij kan helpen. De term orthopedagogiek - die alleen in Nederland en in Vlaanderen wordt gebruikt - is herhaaldelijk aanleiding tot discussie. Orthopedagogiek vormt de wetenschappelijke paraplu voor alle vraagstukken op het gebied van opvoeding en onderwijs aan deze leerlingen. Omgaan met veranderingen in de schoolorganisatie is tevens een onderwerp dat uitvoerig aan bod komt. Taken en verantwoordelijkheden, (formeel: structuur, informeel: cultuur), de rol van weerstand, de betrokkenheid bij de in gang te zetten verandering, fasen van verandering, mentale modellen en hun oorsprong, te kiezen strategieën enz. komen aan bod. Het Spel van verandering wordt in kleine groepen gespeeld. Een specifiek aspect van het begeleiderswerk is coachen. De meeste begeleiders zullen hier niet aan toe komen. In dit thema gaan we zeer algemeen in op de coachingcyclus. De toepassings(on)mogelijkheden zullen daarbij steeds punt van aandacht zijn. De coachingcyclus is een systematische benaderingswijze die past in weloverwogen planmatig handelen. Inzicht krijgen in de complexe materie van onderwijsveranderingen (Passend Onderwijs). Dit doen we onder andere door het maken van een krachtenveld analyse en een belanghebbendeninventarisatiekaart. Binnen het onderwijs spelen wederzijdse beïnvloeding tussen scholen aan de ene kant en de overheid, gemeenten, samenwerkingsverbanden, inspectie, ouders en diverse organisaties, etc. aan de andere kant een grote rol. Die beïnvloeding kan sterk zijn of wat meer op de achtergrond. Feit is dat er een voortdurende wisselwerking plaatsvindt die zijn weerslag heeft op de dagelijkse praktijk van de school c.q. de onderwijsgevenden en de leerlingen. Bij eisen van de omgeving is de overheid een belangrijke speler in het spel. Immers: zij bepaalt grotendeels de beleidslijnen waarlangs de onderwijspraktijk evolueert. Eén van de meest in het oog springende voorbeelden hiervan is Passend Onderwijs. Omvang 5 dagen (10 dagdelen) en 6 tot 8 intervisiebijeenkomsten Vrijdagen : 15/01, 29/ 01, 19/02, 11/03, en 22/ Tijd uur Locatie Theaterhotel Oranjerie Roermond Kosten 1650,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 48

49 Postbachelor Specialist vroeg vreemdetalenonderwijs Engels In het kort Deze opleiding is bedoeld voor leraren die Specialist Vroeg Vreemde Talenonderwijs Engels in het primair onderwijs willen worden en meer willen weten over deze taak/functie. De wereld wordt steeds kleiner. Een goede communicatie is hierdoor essentieel geworden. Dit wordt ondersteund door de lidstaten van de EU, die in het Verdrag van Barcelona hebben afgesproken om zo vroeg mogelijk een of meerdere vreemde talen aan te bieden in het basisonderwijs. In het basisonderwijs wordt doorgaans pas vanaf groep 7 Engels aangeboden, terwijl uit wetenschappelijk onderzoek en uit de praktijk juist blijkt dat jonge kinderen een vreemde taal makkelijker en sneller spelenderwijs leren. Tijdens het opleidings-traject leert u hoe u op uw school CLIL (Content and Language Integrated Learning) kunt initiëren en innoveren en hoe u uw collega s en schoolleiding kunt ondersteunen het vroeg vreemde talenonderwijs Engels te integreren in de Nederlandstalige onderwijsactiviteiten. Studiebelasting Intake en placement toets = 3 uur 15 bijeenkomsten van 3 uur = 45 uur 7 leerteambijeenkomsten van 3 uur = 21 uur Individuele begeleiding van docent via web/ incl.2 feedbackgesprekken en eindgesprek van 1,5 uur = 32 uur Voorbereiding en huiswerkopdrachten = 57 uur Eindassesment portfolio van 1,5 uur (+ voorbereiding) = 45 uur Programma Inleiding Jonge kinderen leren een vreemde taal op een andere manier dan volwassenen. Ze hebben geen last van schaamtegevoelens en gebruiken onbevangen een nieuwe taal. Spelenderwijs leren ze uitspraak en nieuwe woorden en zinnen. In een later stadium komt daar het lezen en schrijven bij. Dit vraagt om aangepaste didactiek en een goede taalbeheersing van de leerkracht. In de post-hbo-opleiding wordt gewerkt aan de eigen taalvaardigheid van de leerkracht, de didactiek van het (aan)leren van een vreemde taal, maar ook aan het vullen van een toolbox met praktische activiteiten voor in de klas. Nieuwe didactiek zoals CLIL (content and language integrated learning), het gebruiken van meervoudige intelligentie en het differentiëren in de klas komen ook aan bod. Tijdens de opleiding worden deze thema s planmatig en in relatie met de praktijk uitgewerkt. De opleiding is praktijkgericht met een gefundeerde theoretische onderbouwing. Van studenten wordt verwacht dat ze in kleine leerteams werken aan hun eigen vaardigheden en deze vertalen naar en toepassen in de eigen klas. Er wordt toegewerkt naar de standaard vroeg vreemdetalenonderwijs Engels van het Europees Platform. De opleiding begint met een individuele intake en een taaltoets om het beginniveau van de taalkennis Engels te toetsen. Studenten dienen minimaal niveau B1 van het Europees Referentie Kader te beheersen. Tijdens de opleiding wordt gewerkt naar niveau B2. Indien gewenst en bij voldoende inzet van de student kan toegewerkt worden naar een officieel erkend taaldiploma B2. De opleiding wordt afgesloten met een assessment 49

50 Gedurende 1,5 jaar volgt de student 22 plenaire bijeenkomsten. Elke bijeenkomst bestaat uit een deel eigen taalvaardigheid, een deel didactiek en methodiek van vvto Engels en het opbouwen van een toolbox met praktische toepassingen voor in de klas. Daarnaast werkt de student in kleine leerteams aan opdrachten ter voorbereiding en verwerking van de aangeboden lesstof. De opleiding is verdeeld in drie modules: Module 1: Taalvaardigheid en English to Teach deel 1 Didactiek en methodiek - uitgangspunten en achtergronden vvto Engels Module 2: Taalvaardigheid en English to Teach deel 2 Didactiek en methodiek goed vvto Engels Module 3: Taalvaardigheid en English to Teach deel 3 Didactiek en methodiek verdieping vvto Engels Na module 1 is er een feedbackgesprek met elke student waarin individuele leerdoelen worden besproken en aangescherpt. Gedurende module 2 en 3 is er een feedback gesprek met elke student waarin een gegeven les wordt besproken aan de hand van video interactie. Een greep uit de inhoud van de opleiding Taalvaardigheid Language voor the teacher: eigen taalvaardigheid De standaard voor vvto Engels van het Europees Platform geeft aan dat een goede leerkracht vvto Engels, de taal beheerst op niveau B2 van het Europees Referentie Kader, voor de deelvaardigheden spreken, verstaan en lezen en B1 voor het onderdeel schrijven als de leerkracht alleen leerlingen jonger dan 8 jaar onderwijst. Tijdens de opleiding wordt gewerkt naar niveau B2. English to teach: taalkennis die je nodig hebt om les te kunnen geven Didactiek en methodiek De achtergrond van vvto Engels, recent onderzoek en nieuwe ontwikkelingen De standaard vvto Engels van het Europees Platform. Waar streef je als school naar? Hoe verwerven kinderen taal op de basisschool en wat zijn de verschillen tussen de leeftijden? Een doorlopende leerlijn voor groep 1 t/m 8, hoe doe je dat? Hoe biedt je vocabulaire systematisch aan? Hoe creëer je in een vreemde taalomgeving veiligheid voor alle leerlingen? Wat is TPR (total physical response) en waarom is het zo belangrijk bij het leren van een vreemde taal? Hoe gebruik je meervoudige intelligentie bij vvto Engels? Wat is CLIL (content and language integrated learning) en hoe maak je een goed CLIL project? Hoe kan je de taalkennis van je leerlingen beoordelen en evalueren? Hoe kan je differentiëren in je taalaanbod? Hoe kan je het aantal uren Engels uitbreiden om een zo groot mogelijk leeropbrengst te krijgen bij de leerling? Hoe kan je internationaliseren? Is er een goede aansluiting met het voortgezet onderwijs in de regio? 50

51 Toolbox Welke activerende en enthousiasmerende didactische werkvormen zijn geschikt voor vvto Engels? Hoe begin en eindig je een les? Hoe gebruik je liedjes, rijmpjes en chants? Werken met flashcards en chuncks Hoe biedt je verhalen aan en wat kan je er allemaal mee doen? Hoe gebruik je drama, handpoppen en spellen in je les? Hoe maak je een English corner? Onderwijsvorm De opleiding is vormgegeven vanuit de gedachte van blended learning. De plenaire bijeenkomsten worden afgewisseld met kennis verwerven, overleggen en oefenen in leerteams, ondersteund via internet. Elke plenaire bijeenkomst duurt 2,5 uur. De student krijgt een opdracht ter voorbereiding en verwerkingsopdrachten na afloop, die tussen de bijeenkomsten worden uitgevoerd individueel en in kleine leerteams. De student kan zijn of haar eigen vorderingen toetsen met behulp van zelftoetsen via de digitale leeromgeving van de opleiding. Gedurende de opleiding filmt de student twee keer een les in de praktijk en bespreekt dit met een studiegenoot, waarna de docent van de opleiding feedback geeft op de vaardigheden van de student en de inhoud van de les. Vanuit het principe doeltaal = voertaal, zal een groot deel of de hele opleiding in het Engels worden gegeven. Keuzemogelijkheden binnen programma Studenten die met een erkend diploma aan kunnen tonen niveau B2 van Engels te beheersen, kunnen vrijstelling krijgen voor het onderdeel taalvaardigheid. Leerdoelen en beoordelingsmethodiek U hebt uw eigentaalvaardigheid Engels verhoogd en bent in staat op een creatieve en enthousiasmerende wijze kinderen Engels te leren, onderbouwd met theorie over het leren van een vreemde taal. Tijdens de opleiding wordt regelmatig formatieve toetsing uitgevoerd en op het eind van de opleiding vindt er voor beide onderdelen (didactiek en eigen taalvaardigheid) summatieve toetsing plaats, waarvan de uitslag onderdeel uitmaakt van het eindportfolio van de cursist. Cursusdata: Zie actuele informatie data op onze website Kosten: Locatie: De opleiding kost regulier 1.895,- inclusief administratie- en materiaalkosten, diploma en inschrijving in het Abituriëntenregister, exclusief aan te schaffen literatuur. Eindhoven Omvang: De totale post-bachelorcursus heeft een omvang van 7,5 EC. 1 EC staat gelijk aan een studielast van 28 uur. Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 51

52 Postbachelor Bouwcoördinator PO/Teamleider VO In het kort Deze post-bachelor-opleiding is bedoeld voor leraren die (bouw)coördinator in het primair onderwijs of teamleider in het voortgezet onderwijs willen worden. Of die al coördinator of teamleider zijn, maar meer willen weten over deze taak/functie. Visieontwikkeling, bekwaamheidsportfolio, vaardigheden, afstemming met betrekking tot schoolontwikkeling, intervisie, leerteams, taakhaalbaarheid, gesprekstechnieken, conflicthantering, feedback, leiderschapsprocessen, management, beroepsbekwaamheden en competenties, kwaliteiten, indicatoren en zelfreflecties zijn belangrijke elementen tijdens deze opleiding. Programma U gaat in de opleiding bouwcoördinator PO/Teamleider VO aan de slag met uw eigen vragen, visies, taken, verantwoordelijkheden, vaardigheden, kwaliteiten en competenties. Uw eigen werkomgeving is het uitgangspunt. U doorloopt vijf blokken: Blok 1: oriëntatie; Blok 2: visies op coördineren en leiderschap; Blok 3: plan van aanpak; Blok 4: lerende en reflecterende uitvoering van de verschillende rollen; Blok 5: integratie. Welke onderwijsvorm Gedurende deze blokken woont u de twaalf bijeenkomsten bij, neemt u deel aan leerteambijeenkomsten en voortgangsgesprekken, voert u opdrachten uit op de werkvloer en maakt u uw huiswerk. Een leerteam vormt een professioneel klankbord voor u als deelnemer. Dit helpt u uw visie te ontwikkelen, probleemstellingen aan te scherpen, feedback te geven en te ontvangen, een spiegel voor te houden, als ondersteuning in uw leerproces. Leerdoelen Tevens leert u hoe u uw collega s beter kunt leren begrijpen, hoe u uw collega s kunt enthousiasmeren en hoe u om kunt gaan met weerstanden in uw bouw/afdeling. Vier aspecten zijn o.a. hierbij van belang: het integrale model voor duurzaam succesvol werkgedrag, gespreksvaardigheden en feedback, intervisie en het beïnvloeden van gedrag. Bovendien oefent u regelmatig met elkaar in kleine groepjes en bespreekt u videofragmenten van diverse gesprekken in de school. U leert hoe u tactisch kunt vergaderen, hoe u besluiten kunt nemen aan de hand van zelfreflecties. Aan het einde van de opleiding heeft u zich verdiept in wat leiderschap en timemanagement inhouden en weet u hoe u deze items wilt toepassen in uw praktijk. Tot slot krijgt u een systeem aangereikt waarmee u constant bezig kunt/moet zijn met de kwaliteit van het onderwijs in uw bouw/afdeling, immers constante kwaliteitsverbeteringen zijn nodig om uw onderwijsopbrengsten naar een steeds hoger niveau te brengen. 52

53 Competenties en kwaliteiten Vaardigheden en competenties: vaak worden deze twee begrippen door elkaar gebruikt. Als we bij vaardigheden uitgaan van beroepsbekwaamheden, dan is een voorbeeld van een beroepsbekwaamheid van de bouwcoördinator of teamleider: hij/zij kan een uitdagende en stimulerende leeromgeving organiseren. De competenties die u hierbij nodig hebt zijn: plannen, samenwerken, creativiteit en organiseren. Competenties zijn dus persoonlijke kwaliteiten. Er zijn voor deze opleiding eigenlijk 6 grote gebieden van kwaliteiten: conceptuele kwaliteiten, onderzoekende en lerende kwaliteiten, sociaal-communicatieve kwaliteiten, persoonlijk leiderschapskwaliteiten, creatieve kwaliteiten en persoonlijke kwaliteiten. Deze vertalen we in indicatoren, zodat we uw vorderingen en ontwikkelingen goed in de gaten kunnen houden. Cursusdata: Zie actuele informatie data op onze website Kosten: Locatie: Omvang: 1995,- per deelnemer inclusief administratie- en materiaalkosten. Eindhoven De totale post-bachelorcursus heeft een omvang van 15 EC. 1 EC staat gelijk aan een studielast van 28 uur. Postbachelor Klassenmanagement Na accreditatie van deze opleiding volgt meer actuele informatie over inhouden en data op onze website: 53

54 Mastermodules Waarom kiezen voor Mastermodules 1 Ze voldoen aan de wettelijke eisen professionalisering ministerie OC&W 2 Ze zijn allen geaccrediteerd 3 Toepasbaar in primair, speciaal, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs 4 Ze zijn geregistreerd in landelijk lerarenregister 5 Ze worden door specialisten en deelnemers als beste gewaardeerd Wilt u zich verder professionaliseren in uw vakgebied, maar niet direct een masteropleiding volgen? Dan zijn de mastermodules uit de masters Special Educational Needs wellicht geschikt voor u. In een mastermodule volgt u vijf bijeenkomsten van een thema uit een master Special Educational Needs die u interessant vindt. Met een mastermodule maakt u een verdere stap op uw professionaliseringsladder. U neemt hiermee deel aan een activiteit op een geaccrediteerd masterniveau. elijk gaat het om onderwerpen die actueel zijn en die een grote relevantie hebben voor de ontwikkelingen in uw werkveld en op uw vakgebied. Bij mastermodules wordt bovendien nadrukkelijk een link gelegd met dat wat de wetenschap, nationaal en internationaal, hierin kan betekenen. Alle mastermodules worden ondersteund door een rijke elektronische leeromgeving die u voorziet van gevarieerde bronnen, oefenvormen en illustraties. U kunt rekenen op 140 uur studielast. Daarvan besteedt u vijf dagdelen aan bijeenkomsten met een of meerdere docenten. Indien u de mastermodule wenst af te ronden met een toets waarmee u -op basis van de nieuw verworven kennis- een prestatie uitvoert in uw eigen praktijk, ontvangt u na afloop een certificaat. waarop een studiebelasting vermeld staat van 140 uur. De mastermodule kan geregistreerd worden in het lerarenregister. Er zijn dit jaar vele nieuwe mastermodulen opgenomen in ons scholingsaanbod zoals de Mastermodules Educational Needs, Ondersteuning binnen passend onderwijs, Agressie en perspectieven op pesten en MBO en gedrag Het Seminarium voor Orthopedagogiek biedt de volgende mastermodules aan op de locaties Eindhoven, Roermond en Houthem-Valkenburg: 54

55 Mastermodule Educational Needs an of b of c Deze mastermodule is geschikt voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs of mbo en die zich willen verdiepen in leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Deze mastermodule is bedoeld om u een theoretisch en praktisch kader te bieden voor het traject dat voor u ligt. De aandacht voor hulp aan leerlingen waarbij leren en ontwikkelen niet vanzelf gaat is voortdurend aan verandering onderhevig. Zo kunt u als professional in het reguliere onderwijs niet meer om Passend Onderwijs heen en hebt u, meer dan tot nu toe, te maken met leerlingen die extra aandacht vragen. Tegelijkertijd zien uw collega's in het Speciaal Onderwijs, het Speciaal Voortgezet Onderwijs en MBO zich gesteld voor nieuwe uitdagingen bij hun werk met leerlingen met vaak zeer complexe ondersteuningsvragen. Voor alle professionals geldt dat zij, ieder vanuit de eigen discipline, op talloze momenten keuzen moeten maken ten behoeve van het welzijn van deze leerlingen. Het is van belang dat dit gebeurt vanuit een grondige doordenking van de plaats en de positie van deze leerlingen, nu en in de toekomst. Orthopedagogiek is bij uitstek de wetenschap die professionals hierbij kan helpen. Het is de wetenschap die zich richt op leerlingen in problematische onderwijs-, leer- en opvoedingssituaties. U bestudeert wat de betekenis is van de orthopedagogiek en welke verschillende stromingen en opvattingen daarover van de afgelopen eeuw een rol speelden. Orthopedagogiek is een handelingswetenschap, die opvoeders en leraren perspectief biedt om hun handelingsverlegenheid op te heffen en weer perspectief te bieden aan de betrokkenen. U bestudeert de meest recente publicaties op het gebied van handelingsgericht werken en passend onderwijs en u gaat na hoe handelingsgericht u werkt in uw onderwijssetting. U bestudeert theorie en praktijktoepassingen over de oplossingsgerichte benadering (Cauffman & van Dijk, 2009) in het onderwijs en gaat in gesprek met leerlingen en collega s. In deze module wordt u uitgedaagd uw impliciete ideeën over orthopedagogisch denken en handelen te expliciteren. Datum (3 opties) a) Maandag 07/09, 21/09, 28/09, 05/10 en 12/ van uur of b) Dinsdag 08/09, 22/09, 29/09, 06/10 en 13/ van uur of c) Woensdag 09/09, 23/09, 30/09, 07/10 en 14/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 55

56 Mastermodule Geletterdheid, spelling, begrijpend lezen, schrijven Deze mastermodule is bedoeld voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet (speciaal) onderwijs of Middelbaar Beroepsonderwijs die zich willen verdiepen in het leren van leerlingen In de mastermodule Geletterdheid : spelling, begrijpend, schrijven wordt dieper ingegaan op begrijpend (en studerend) lezen, staat het spellen in PO, VO en SO centraal op zorgniveau 1 en 2 (en 3 ) en daarnaast wordt het vakgebied creatief schrijven belicht. Leerlingen die bij het leren lezen en spellen in hun moedertaal ervaren hebben hoe moeizaam dat proces bij hen verlopen is, zullen waarschijnlijk diezelfde problemen weer ervaren bij het leren van vreemde talen, vandaar dat binnen dit onderwerp ook deze problematiek aan de orde komt. Het afronden van de mastermodule. Geletterdheid: spelling, begrijpend lezen, schrijven veronderstelt dat u door gericht te werken aan uw kennisniveau vanuit recente ontwikkelingen een koppeling leert maken met uw praktijksituatie. Onderwerp: Spelling op zorgniveau 1 en 2 Een goede spellingvaardigheid wordt in onze maatschappij heel belangrijk gevonden. Wie de lezer respecteert zorgt voor een foutloze tekst (Oepkes, 2006). Veel leerlingen hebben veel moeite met spellen en veel scholen boeken op dat gebied tegenvallende resultaten. Het beeld dat door het onderwijsveld doorgaans geschetst wordt is: de toetsresultaten zijn beneden verwachting óf de leerlingen presteren wel goed op de toetsen, maar maken in hun eigen schriftelijk werk steeds weer dezelfde fouten. Aan het spellingonderwijs wordt in het basisonderwijs veel tijd besteed maar ook in het voortgezet onderwijs wordt nog gericht gewerkt aan spelling. In dat licht bezien is het vreemd dat de gewenste resultaten toch uitblijven. In deze mastermodule wordt dieper ingegaan op het spellingsysteem en het spellingonderwijs en de verbetering op zorgniveau 1 en 2. Hoe verloopt de spellingontwikkeling, wat is goed spellingonderwijs, hoe ga je om met de onderwijsbehoeften van goede en zwakke spellers, welke evidence based interventies leiden tot een beter resultaat en hoe gaan we om met spelling bij moderne vreemde talen, zijn de vragen waarop binnen deze mastermodule naar antwoorden wordt gezocht. Onderwerp: Begrijpend lezen Doel van het leesonderwijs is begrijpend te kunnen lezen. Soepel technisch lezen en beschikken over een adequate woordenschat zijn condities die bijdragen aan succesvol begrijpend lezen. Een goede begrijpend lezer is verder een actieve gemotiveerde lezer die bewust verschillende 56

57 leesstrategieën inzet om zowel van de inhoud van tekst te kunnen genieten als uit verschillende tekstsoorten relevante informatie te kunnen destilleren en verwerken. Uit het PPON- onderzoek (Heesters, e.a., 2007) blijkt dat ongeveer de helft van de leerlingen lezen leuk vindt en dat 70 % van de leerlingen lezen als belangrijk beschouwt. Toch is uit onderzoek gebleken dat sinds 1993 het percentage leerlingen dat zegt nooit een boek te lezen is verdubbeld tot 13 %. Blijkbaar staat het enthousiasme onder leerlingen voor lezen onder druk. Om echter een goede (begrijpend) lezer te kunnen worden is het belangrijk veel te lezen, na te denken over wat men heeft gelezen en hierover uit te wisselen. Daarom wordt binnen dit onderwerp naast aandacht voor de ontwikkeling van begrijpend lezen naar studerend lezen, nagegaan hoe we volgens de nieuwste inzichten om moeten gaan met het aanleren van leesstrategieën en het omgaan met specifieke onderwijsbehoeften binnen dit vakgebied. Onderwerp: Creatief Schrijven (Stellen) Geletterdheid is: om kunnen gaan met schriftelijke taal. Volgens Van Norden (2004) verhouden lezen en schrijven zich tot elkaar als luisteren en spreken en kan lezen worden gezien als een receptieve en schrijven als een productieve vaardigheid. Vloeiend kunnen lezen en schrijven is een belangrijke basisvoorwaarde voor maatschappelijk functioneren en betrokkenheid is voor het ontwikkelen van zowel lees- als schrijfplezier de belangrijke motor. De vraag die binnen dit onderwerp centraal staat is: hoe brengen we leerlingen tot functionele schrijfvaardigheid? U onderzoekt welke condities belangrijk zijn voor het verbeteren van het schrijven en welke interventies effectief zijn in het streven naar verbetering van het schrijfproces. Informatie: Datum Maandag 07/09, 21/09, 28/09, 05/10 en 12/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 57

58 Mastermodule Passend handelen bij complex gedrag Deze mastermodule is geschikt voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs of mbo en die zich willen verdiepen in het gedrag van leerlingen. In deze mastermodule draait het om gedrag van leerlingen dat vraagt om toegesneden competenties van de leraar: passend handelen. Het gaat om situaties waar de basiskennis en de vaardigheden van alledag tekort schieten. Het gaat hier niet alleen om het goed kunnen beschrijven van gedrag, maar ook om het verklaren van gedrag. Er wordt ingegaan op diverse verschijningsvormen van gedrag: gedrag dat naar buiten toe is gekeerd (externaliserend) en gedrag dat naar binnen toe is gekeerd (internaliserend). We zullen zien dat het in onderzoek gebruikelijk is om gedrag categoriaal in te delen. We staan op kritische wijze stil bij de vraag in hoeverre dat recht doet aan de eigenheid van de leerling en de visie van de school. Een aantal gedragsstoornissen passeren de revue waarbij we steeds vanuit een handelingsgericht kader kijken naar de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van alle betrokken partijen: de leerling, de groep, de leraar, de school en de ouders. Vanuit deze verschijningsvormen van gedrag komen we ook bij de wijze waarop scholen gericht interventies kunnen inzetten. Voorbeelden van dergelijke interventies zijn methoden voor sociaalemotioneel leren en agressietrainingen. Ook crisisinterventie zal binnen deze mastermodule een plek krijgen. Het passend handelen rond gedrag kan ook tot uiting komen in onderwerpen als de mogelijkheden en persoonlijke grenzen van de leraar (omgaan met ervaren kracht en onmacht bij specifieke gedragsstoornissen), ontwikkelingsperspectieven, de zin van time-out en switch, huiselijk geweld, rouwverwerking of leerlingen met oorlogservaringen. Informatie: Datum Dinsdag 08/09, 22/09, 29/09, 06/10 en 13/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 58

59 Mastermodule Omgaan met de eisen van de omgeving Doel van deze mastermodule is het inzicht krijgen in twee componenten die van invloed zijn op de rolneming van de begeleider, t.w. druk en invloed. Om inzicht te krijgen in de diverse belangen wordt gebruik gemaakt van een krachtenveld- analyse en een belanghebbendeninventarisatiekaart. Binnen het onderwijs spelen wederzijdse beïnvloeding tussen scholen aan de ene kant en de overheid, gemeenten, samenwerkingsverbanden, inspectie, ouders en diverse organisaties, aan de andere kant een grote rol. Die beïnvloeding kan sterk zijn of wat meer op de achtergrond. Feit is dat er een voortdurende wisselwerking plaats vindt die zijn weerslag heeft op de dagelijkse praktijk in en van de school cq. de onderwijsgevenden en de leerlingen. De invloeden van veranderingen in de (inter)nationale samenleving, politiek en economie zijn een punt van beschouwing. In deze mastermodule komen alle vaardigheden, taken, rollen en posities die de begeleider kan innemen in één perspectief namelijk: Op welke wijze geef ik invulling aan mijn functioneren en draag ik daarmee bij aan het mede ontwikkelen van een adequate visie op het werk in de schoolorganisatie, de effecten op de gemeenschap en de ontwikkeling van de beroepsgroep in een (inter)nationaal perspectief. Informatie: Datum Woensdag 09/09, 23/09, 30/09, 07/10 en 14/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 59

60 Mastermodule Hoogbegaafdheid a en b Deze mastermodule bedoeld voor leraren en begeleiders in het speciaal en regulier onderwijs die staan voor de uitdaging leerlingen met speciale onderwijsbehoeften te begeleiden. Leraren staan voor de taak om passend onderwijs te bieden aan alle leerlingen. Aandacht voor de (hoog) begaafde leerling mag daarbij niet ontbreken. Voor (hoog) begaafde leerlingen zijn aanpassingen, zowel didactisch als pedagogisch, essentieel om zich te kunnen ontwikkelen naar zijn of haar capaciteiten, maar ook om het welbevinden en het ontwikkelen van een goede leerhouding te verzekeren. In deze mastermodule komen diverse aspecten van het omgaan met (hoog) begaafde leerlingen aan de orde. De leraar wordt gezien als de spil in de begeleiding van deze leerling. Hij/zij weet wat hoogbegaafdheid inhoudt, signaleert, heeft kennis van leeren onderwijsbehoeften, van aanpassingen en materialen, past interventies toe en biedt ondersteuning op sociaal-emotioneel gebied. De doorgaande lijn in de school wordt eveneens nader bekeken. Hierbij kunt u denken aan visie- en beleidsontwikkeling, protocollen voor signalering, beslissingen t.a.v. versnellen, het ontwikkelen van een plus klas e.d. Datum a. Donderdag 17/09 en 15/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven b.donderdag 19/11, 26/11, 03/12, 10/12 en 17/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 60

61 Mastermodule Communicatie a en b Deze mastermodule is bedoeld voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs of mbo en die zich willen verdiepen in leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. In uw beroep komt u in contact met vele en diverse gesprekspartners: leerlingen, collega s en ouders. U verhoudt zich tot deze gesprekspartners in verschillende systemen of groepen: de leerling, de klassengroep, het team en de dynamische driehoek tussen leerling, ouder en leraar. Het kennen en kunnen hanteren van gespreksstructuren en -technieken en het kiezen van de juiste interactiestijl zijn daarbij van belang. In deze mastermodule wordt daarom aandacht besteed aan uw persoonlijke communicatiestijl en op welke wijze u die effectief kunt inzetten in contact met de ander. Informatie Datum a. Donderdagen 17/09, 01/10, 08/10 en 15/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg b. Vrijdag 04/03 en 25/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 61

62 Mastermodule Spelregistratie en speldiagnostiek Deze mastermodule is bedoeld voor leraren of begeleiders die door middel van spel willen ingaan op de ondersteuningsbehoeften van leerlingen. Zij zien de kracht van spel als mogelijke verbreding van het totale onderwijsaanbod binnen de schoolorganisatie. Spel biedt leerlingen veel ontwikkelingsmogelijkheden. Binnen de spelcontext doen leerlingen allerlei leerervaringen op die een stimulans zijn voor de brede ontwikkeling.. In spel hervinden (jonge) leerlingen hun zelfwaardering, zelfrespect en motivatie en hun gerichtheid op de sociale en materiële omgeving. U verdiept zich, theoretisch en als medespeler, in de ontwikkeling van spel bij leerlingen. Het spel in de school wordt eveneens onder de loep genomen, waardoor spel breed toegankelijk wordt voor alle leerlingen in het primair onderwijs. Ook voor leerlingen met moeilijk verstaanbaar gedrag in de midden- en bovenbouw! Leerlingen met speciale onderwijsbehoeften kunnen vaak door middel van spel breder ondersteund worden, een gericht spelaanbod helpt vaak de relatie met de leraar positief op te bouwen, het geeft veel informatie over welke wijze van benaderen de leerling nodig heeft. Investeren in leerlingen en in spel is investeren in de toekomst Spelregistratie en speldiagnostiek gerelateerd aan Handelingsgericht werken We werken observaties (vastgelegd d.m.v. beeldmateriaal uit de eigen onderwijscontext) uit tot een adequaat (spel)aanbod. Hierbij maken we gebruik van de spelsituaties en de interacties met de andere kinderen in de groep. De geanalyseerde observaties geven ons zicht op de spelfasen, spelniveau en spelvoorwaarden, en vormen hiermee het uitgangspunt van het spelaanbod of de spelbehoefte. We beoordelen welke observatie instrumenten en begeleidingstechnieken passend zijn bij de verschillende spelbehoeften. Om leerlingen met (complexe) onderwijsbehoeften goed te kunnen begrijpen en te kunnen begeleiden is een theoretische verdieping op spel noodzakelijk. Datum Dinsdag 22/09 en 22/ van uur + introductie Locatie Theaterhotel Oranjerie Roermond Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 62

63 Mastermodule Autisme a en b De mastermodule autisme is bedoeld voor leraren en begeleiders in het speciaal en regulier onderwijs die staan voor de uitdaging leerlingen met complexe onderwijsbehoeften te begeleiden in een zo optimaal mogelijke sociaal-emotionele ontwikkeling. In deze mastermodule wordt een verbinding gemaakt tussen kennis vanuit de kinderpsychiatrische theorie en de ecologische pedagogische werkelijkheid van het werken met leerlingen met ASS in de onderwijspraktijk. Er wordt ingegaan op de verklaringen van autisme, op de beperkingen in de sociale interactie, in de communicatie, in het verbeeldend vermogen en op de prikkelgevoeligheid die een leerling met ASS kan ondervinden in de schoolsituatie (Bogdashina, 2006; Delfos, 2003; Delfos & de Groot, 2012; Vermeulen, 2008). De manier waarop deze leerlingen denken en leren en de consequenties voor het onderwijs komen aan bod. De rol van de leraar heeft hierin een centrale rol (Pameijer, van Beukering & de Lange, 2009; Pameijer, Wulp & van der Zandbergen, 2012). Informatie Datum a. Donderdag 24/09 en 08/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven b. Donderdag 19/11, 26/11, 03/12, 10/12 en 17/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 63

64 Mastermodule Gedragsontwikkeling: mogelijkheden en belemmeringen a en b Deze mastermodule is geschikt voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs of mbo en die zich willen verdiepen in het gedrag van leerlingen Tijdens deze mastermodule is optimalisatie van de normale gedragsontwikkeling het uitgangspunt. De ontwikkeling van gedrag wordt belemmerd of gestimuleerd in interactie met de omgeving. Ontwikkelingsbelemmeringen kunnen benaderd worden vanuit de opvatting dat deze de dialoog en interactie tussen opvoeder, kind/jongere en omgeving zodanig verstoren dat de ontwikkeling van het kind /de jongere met zijn specifieke mogelijkheden (en onmogelijkheden) belemmerd of vertraagd wordt. We onderzoeken welke risicofactoren in de leer- en leefomgeving van de leerling een rol spelen. We kijken in het bijzonder naar (digitaal) pesten en kindermishandeling Daarnaast bekijken we in hoeverre leerling-kenmerken de match met die omgeving kunnen verstoren. In de zoektocht naar ontwikkelingsmogelijkheden leggen we de nadruk op primaire preventie in school en klas. We staan uitgebreid stil bij protectieve factoren zoals het handelen en de rol van leraren, klassenmanagement, het opstellen en handhaven van regels, het uitspreken van gedragsverwachtingen, de pedagogische mogelijkheden van ouders en de invloed van de peergroup en de sociale media. De ontwikkeling van klas naar groep, groepsdynamica, zal nader uitgewerkt worden. Informatie Datum a. Vrijdag 16/10 en 13/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven b. Woensdag 11/11, 18/11, 25/11, 02/12 en 09/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 64

65 Mastermodule Communicatie, in contact met a en b In uw beroep komt u in contact met vele en diverse gesprekspartners: leerlingen, collega s en ouders. U verhoudt zich tot deze gesprekspartners in verschillende systemen of groepen: de leerling, de klassengroep, het team en de dynamische driehoek tussen leerling, ouder en leraar. Het kennen en kunnen hanteren van gespreksstructuren en -technieken en het kiezen van de juiste interactiestijl zijn daarbij van belang. In deze mastermodule wordt daarom aandacht besteed aan uw persoonlijke communicatiestijl en op welke wijze u die effectief kunt inzetten in contact met de ander. Er is daarbij vanuit de theorie en praktijk aandacht voor velerlei gesprekstechnieken, omgaan met diversiteit, oplossingsgericht denken, groepsdynamica, conflicthantering etc. Daarbij wordt ruimschoots aandacht besteed aan allerlei nieuwe vormen van communicatie: sociale media en de pedagogische betekenis daarvan. Informatie: Datum (2 opties) a) Maandag 09/11, 16/11, 23/11, 30/11 en 07/ van uur of b) Dinsdag 10/11, 17/11, 24/11, 01/12 en 08/ van uur of Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Omvang 5 dagdelen inclusief introductie Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 65

66 Mastermodule Ondersteuning binnen passend onderwijs a en b Deze mastermodule is bestemd voor leraren met een begeleidende rol in PO, SO, V(S)O en MBO Tijdens deze mastermodule, specifiek gericht op hen met een begeleidende rol in PO, SO, V(S)O en MBO, gaat het met name om de rol en taken van de begeleider in deze vormen van onderwijs. Zowel interne begeleiders (PO), als zorgcoördinatoren (VO en MBO), hebben een belangrijke ondersteunende taak binnen de schoolorganisatie. Hun taak en/of functie wordt bepaald door meerdere factoren: schoolbeleid, beleid van samenwerkingsverband, wetgeving, eisen van de doelgroep en de professionaliteit van de collega s in de school. Afhankelijk van de ruimte die de begeleider krijgt/neemt wordt veelal ook een rol als middenmanager gespeeld, naast die van ondersteuner van de collega s. In deze mastermodule krijgen begeleiders een beeld van hun plek en positie in de schoolorganisatie en de eisen die aan hen gesteld kunnen worden. Om dat te bereiken kijken zij naar het eigen schoolbeleid, de eisen van de beroepsvereniging nu en in de toekomst, internationale beroepsstandaarden van de begeleider, de veranderende wetgeving, het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband en het opgestelde schoolprofiel van de eigen school met de bijbehorende ambities. Ook het inspectierapport van de school m.b.t. de leerlingondersteuning kan hier verhelderend werken. De rol, positie en taak van de begeleider hangen nauw samen met opvattingen in de eigen organisatie over Passend Onderwijs, Opbrengstgericht werken, de Oplossingsgerichte benadering, Handelings Gericht Werken, de gehanteerde LeerlingVolgSystemen, het omgaan met de ontwikkelingsperspectieven van leerlingen, het maken en hanteren van groepsplannen. Datum a. Maandag 09/11, 16/11, 23/11, 30/11 en 07/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg b. Vrijdag 13/11 en 11/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 66

67 Mastermodule Leren en professioneel leren Deze mastermodule is bedoeld voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet (speciaal) onderwijs of Middelbaar Beroepsonderwijs die zich willen verdiepen in het leren van leerlingen In de mastermodule Leren en professioneel handelen, wordt op basis van wetenschappelijke literatuur onderzocht wat moet worden verstaan onder effectief pedagogisch- en didactisch handelen van leraren. Nagegaan wordt, welke leerkrachtvaardigheden ertoe doen en welk kennisniveau van leraren van belang is als het gaat om de ontwikkeling van leerlingen. Er wordt een duidelijke relatie gelegd tussen literatuur, praktijk en de eigen professionele ontwikkeling. Tijdens de bijeenkomsten komen de indicatoren aan bod, waarvan aangetoond is dat deze van invloed zijn op het realiseren van kwalitatief goed onderwijs. De volgende onderwerpen komen aan bod (zie uitgebreide info per onderwerp op website) Onderwerp: Instructie Onderwerp: Tijd Onderwerp: Pedagogisch handelen om leerlingen te motiveren Onderwerp: Doelgericht werken Informatie Datum Dinsdag 10/11, 17/11, 24/11, 01/12 en 08/ van uur U ontvangt een uitnodiging voor een extra voorbereidende training die ongeveer 4 weken voorafgaande aan deze module zal plaatsvinden. Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 67

68 Mastermodule Speltechnieken en (groeps)spelbegeleiding Deze mastermodule is bedoeld voor leraren of begeleiders die door middel van spel willen ingaan op de ondersteuningsbehoeften van leerlingen. Zij zien de kracht van spel als mogelijke verbreding van het totale onderwijsaanbod binnen de schoolorganisatie Alle leerlingen leren door te spelen. Spel biedt leerlingen veel ontwikkelingsmogelijkheden. Binnen de spelcontext doen leerlingen allerlei leerervaringen op die een stimulans zijn voor de brede ontwikkeling. Leerlingen verschillen onderling. Spelbegeleiding is een methodisch en systematische opgezette vorm van hulp. Door middel van gerichte spelobservaties en diagnostisch handelen kan een onderwijsaanbod worden geboden. Dit onderwijsaanbod sluit aan bij de belevingswereld van leerlingen en ondersteunt leerlingen in het zelf weer opnemen van eigen ontwikkelingstaken. In spel hervinden (jonge) leerlingen hun zelfwaardering, zelfrespect en motivatie en hun gerichtheid op de sociale en materiële omgeving. U verdiept zich, theoretisch en als medespeler, in de ontwikkeling van spel bij leerlingen. Het spel in de school wordt eveneens onder de loep genomen, waardoor spel breed toegankelijk wordt voor alle leerlingen in het primair onderwijs. Ook voor leerlingen met moeilijk verstaanbaar gedrag in de midden- en bovenbouw! Leerlingen met speciale onderwijsbehoeften kunnen vaak door middel van spel breder ondersteund worden, een gericht spelaanbod helpt vaak de relatie met de leraar positief op te bouwen, het geeft veel informatie over welke wijze van benaderen het kind nodig heeft. Investeren in leerlingen en in spel is investeren in de toekomst! Speltechnieken en (groeps)spel begeleiding gerelateerd aan Handelingsgericht Werken Het begeleiden van het spelproces en doordacht meespelen met leerlingen staat in deze mastermodule centraal. Oefenen met speltechnieken is heel belangrijk en met behulp van videoregistraties geeft u feedback op elkaar. De begeleiding kan zowel individueel als op groepsniveau plaatsvinden. De leraar kan o.a. op deze wijze het spel gebruiken om leerlingen hun eigen ontwikkelingskracht te laten hervinden. In deze mastermodule is eveneens ruimte om zich te oriënteren over het innoveren van spel in het aanbod van de school. Datum Dinsdag 12/11 en 15/ van uur + introductie Locatie Theaterhotel Oranjerie Roermond Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 68

69 Mastermodule Agressie en perspectieven op pesten a en b De studiedagen zijn bedoeld voor leraren en begeleiders in het regulier onderwijs, speciaal onderwijs en voortgezet (speciaal) onderwijs die staan voor de uitdaging leerlingen met complexe onderwijsbehoeften te begeleiden in een leefwereld waarin de sociale veiligheid bedreigd wordt. In deze mastermodule staan verschillende perspectieven op sociale veiligheid (in het bijzonder agressie/pesten in het onderwijs/ radicalisering) centraal, zodat u een onderbouwde visie kunt formuleren die uw handelen in de beroepspraktijk richting kan geven. Allereerst kijken we naar de definities van agressie, pesten en radicalisering, hoe een definitie nuttig is in onderzoek en bepalend voor het denken en handelen in de praktijk. Ook wordt ingegaan op verschillende perspectieven zoals die in de praktijk en wetenschap te onderscheiden zijn: ecologisch kader, sociale informatieverwerkingsprocessen, oplossingsgerichte benadering en een probleemgerichte blik. Er komen verschillende processen rond sociale veiligheid aan bod. Veelal gaat het om groepsprocessen, de wijze waarop macht en machteloosheid worden vastgezet in rollen en normen. Er zijn echter ook op individueel niveau bepalende factoren. We zullen we o.a. ingaan op zelfeffectiviteit en kwetsbaarheid. Ook de persoonlijke beleving van de leraar komt aan bod: wat doet het met je als je slachtoffer of getuige bent van agressieve gedragingen en denkbeelden door leerlingen? Tevens staan interventies op school centraal. Wat is het wettelijk kader waarbinnen Nederlandse scholen moeten opereren en welke keuzes zijn daarbinnen mogelijk? Datum a. Donderdag 19/11, 26/11, 03/12, 10/12 en 17/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg b. Vrijdag 20/11 en 11/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 69

70 Mastermodule Ernstige lees-en spellingsproblemen of dyslexie Deze mastermodule Ernstige lees- en spellingproblemen of Dyslexie is bedoeld voor leraren en begeleiders die werkzaam zijn in het PO, VO, MBO of SO. Zij willen leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften binnen de domeinen lezen en spellen zodanig ondersteunen dat zij zich optimaal ontwikkelen, succeservaringen opdoen en maximaal kunnen profiteren van het hen aangeboden onderwijs. U heeft zich verdiept in leren en professioneel handelen en geletterdheid Binnen deze mastermodule ontwikkelt u kennis rondom het begrip dyslexie door het bestuderen van wetenschappelijke publicaties. U leert actief, deelt en bediscussieert uw nieuwe kennis met medestudenten. U bent volledig op de hoogte van de inhoud en toepassingsmogelijkheden van de binnen uw schooltype beschikbare Protocollen Leesproblemen en Dyslexie. U bent in staat vanuit uw nieuw verworven wetenschappelijke kennis en kritisch onderzoekende houding hierin gerichte keuzes te maken voor de onderwijspraktijk. U werkt, of leert werken, vanuit het handelingsgerichte perspectief en u bent in staat planmatig en handelingsgericht te onderzoeken, realistische doelen te formuleren en onderwijsbehoeften vast te stellen. U leert hierbij gegevens overzichtelijk vast te leggen in een handelingsgericht verslag met gerichte aanbevelingen voor een evidence based aanpak. U heeft uw voorstel na overleg met betrokkenen afgestemd op de mogelijkheden van leerling, ouders, leraar (leraren) en school. U kunt zowel de leerling als de leraar (leraren) gericht ondersteunen bij het realiseren van de gemaakte afspraken. Daarnaast leert u bij te dragen aan het verbeteren van het onderwijs aan en de begeleiding van leerlingen met lees- en spellingproblemen of dyslexie op schoolniveau. Vanuit uw specialisme bent u gesprekspartner voor externen die een rol spelen in de afstemming van de begeleiding van de onderzochte leerling. U bent betrokken, leergierig en uitdragend. Datum Donderdag 19/11, 26/11, 03/12, 10/12 en 17/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 70

71 Mastermodule Ernstige reken-en wiskundeproblemen of dyscalculie Deze mastermodule Ernstige reken- en wiskundeproblemen of dyscalculie is bedoeld voor leraren en begeleiders die werkzaam zijn in het PO, VO, MBO of SO. Zij willen leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften binnen de domeinen rekenen- wiskunde zodanig ondersteunen dat zij zich optimaal ontwikkelen, succeservaringen opdoen en maximaal kunnen profiteren van het hen aangeboden onderwijs. Speciale Taak- of functie: deze mastermodule is geschikt voor studenten die zich in hun opleiding voorbereiden op een taak als rekenspecialist remedial teacher, zowel schoolintern als extern. In deze mastermodule wordt aandacht besteed aan de diagnostiek van rekenproblemen. U doet onderzoek bij een individuele leerling en doorloopt daarbij de stappen van de blauwe cirkel (model HGW, Seminarium voor Orthopedagogiek). Door middel van het voeren van een diagnostisch gesprek, waarbij u diverse methoden inzet, krijgt u zicht op de onderwijsbehoeften van de leerling. U begeleidt deze leerling in de vorm van het uitvoeren van een aantal interventies. Daarnaast geeft u de leraar aanwijzingen voor de afstemming op (sub)groepsniveau. Informatie Datum Donderdag 19/11, 26/11, 03/12, 10/12 en 17/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 71

72 Mastermodule Co-teaching, achtergronden en condities Deze 2 studiedagen zijn bedoeld voor leraren en begeleiders in het speciaal en regulier onderwijs die staan voor de uitdaging leerlingen met speciale onderwijsbehoeften te begeleiden. In veel landen die tegemoet komen aan de eisen van passend onderwijs, is gekozen voor het concept co-teaching. "Meerdere professionals werken als co-teachers op gestructureerde wijze samen in een groep en zijn daarbij in gelijke mate verantwoordelijk voor het onderwijs aan alle leerlingen." In integratieklassen met twee leraren gaan de leerresultaten van alle leerlingen vooruit en is het pedagogisch klimaat over het algemeen uitstekend. Het is voor de co-teachers een uitdaging om gezamenlijk te werken aan deze vorm van onderwijs die een andere pedagogische en didactische benadering kent. Co-teachers kunnen binnen deze mastermodule en de mastermodule 'Co-teaching in de praktijk' ervaren hoe het is om als duo les te geven aan alle leerlingen in een groep. Zij maken een ontwikkeling door, waarin zij groeien als professional in het omgaan met diversiteit in de groep. In deze mastermodule komen de volgende onderwerpen aan bod: Passend beleid (mensbeeld, wet, internationaal) Passende communicatie (met partner en omgeving) Passend handelen (koppelen met OGW, HGW, etc.) De studiedagen 'Co-teaching, achtergronden en condities' zijn een prima voorbereiding op de studiedagen Co-teaching in de praktijk Datum Dinsdag 08/01 en 19/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 72

73 Mastermodule Geletterdheid: technisch lezen, taal, woordenschat a en b Deze mastermodule is bedoeld voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet (speciaal) onderwijs of Middelbaar Beroepsonderwijs die zich willen verdiepen in het leren van leerlingen Tijdens de studiedagen Geletterdheid: technisch lezen, taal, woordenschat wordt het domein taal zo breed mogelijk verkend. U bent werkzaam in het PO of VO of SO en u leert door gericht te werken aan uw kennisniveau op basis van recente ontwikkelingen een koppeling te maken met uw praktijksituatie. Taal is belangrijk en via de Referentieniveaus Taal (z.a., Introductie Referentieniveaus Taal, geraadpleegd op 30 september 2011) is het gewenste niveau van leerlingen in elke fase van hun opleiding vastgelegd. De niveaus geven een opklimmende moeilijkheidsgraad m.b.t. basiskennis en -vaardigheden aan. In deze mastermodule gaan we na wat dit alles betekent voor ons professionele handelen op vooral zorgniveau 1 (goed onderwijs binnen de klas) en op zorgniveau 2 (extra zorg binnen de klas) en in beperkte mate op zorgniveau 3 (specifieke interventies uitgevoerd en/of ondersteund door zorgspecialisten in de school). Onderwerp: Lezen Een uiterst belangrijk onderwerp is de leesontwikkeling. Onderzoek leert ons dat de leraar hierin een cruciale rol vervult. Om problemen met het vlot kunnen lezen te begrijpen is zowel inzicht in het leesproces als inzicht in het belang van het onderhouden van deze vaardigheid belangrijk. Lezen is wereldwijd één van de meest onderzochte leergebieden, wat tot gevolg heeft dat er een forse wetenschappelijke kennisbasis is opgebouwd ten behoeve van evidence based handelen zowel m.b.t. de uitvoering van het leesonderwijs zelf, als m.b.t. de aanpak van specifieke onderwijsbehoeften bij technisch lezen. Inmiddels weten we hoe belangrijk het is dat onderwijsgevenden beschikken over kennis die up-to-date is teneinde adequate evidence based keuzes te kunnen maken voor het ondersteunen van hun leerlingen in hun leesontwikkeling. Binnen dit onderwerp worden de basale factoren die bijdragen tot goed leesonderwijs en de zo gewenste functionele leesvaardigheid belicht, zowel waar het PO, VO als SO betreft. Onderwerp: Taalontwikkeling en Taalverwerving Binnen het onderwerp Taalontwikkeling en Taalverwerving is aandacht voor het taalverwervingsproces en worden nieuwe inzichten verkend m.b.t. de stimulering van de taalvaardigheid via aandacht voor taalaanbod, taalproductie en feedback op de productie (Hajer, 2008). Ook het leren van een vreemde taal en implicaties hiervan voor de onderwijspraktijk wordt aan de orde gesteld. Onderzocht wordt welke interventies effectief zijn en welke stappen bijdragen aan het terugdringen van taalachterstand ter bevordering van schoolsucces. Er is aandacht voor de mogelijkheden die er voor de Specialist Leren zijn om een substantiële bijdrage te kunnen leveren aan verhoging van de kwaliteit van het onderwijs op dit punt. Onderwerp: Woordenschat Aan de basis van taal staat een soepel doorlopen taalverwervingsproces in de moedertaal waar een gevarieerde en rijke woordenschat deel van uitmaakt. Een goede woordenschatontwikkeling is cruciaal voor de leesontwikkeling en blijkt een voorspeller voor schoolsucces. Inmiddels is meertaligheid binnen de klas meer gewoonte dan uitzondering en worden leraren dagelijks geconfronteerd met de gevolgen ervan voor de onderwijspraktijk. De vraag die binnen dit onderwerp centraal staat is: hoe kunnen we bijdragen aan de uitbreiding van de woordenschat zowel expliciet als impliciet? Datum a. Donderdag 14/01 en 18/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven b. Dinsdag 02/02, 16/02, 23/02, 01/03 en 08/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen -Geletterdheid 73

74 Mastermodule Begeleiden van collega s a, b, c en d Deze mastermodule is bedoeld voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs of mbo en die zich willen verdiepen in begeleiden van collega s ten aanzien van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Specialist zijn op een bepaald gebied stelt de professional al snel voor de opdracht om vanuit dat specialisme in de eigen schoolorganisatie ondersteuning te geven aan collega s. Vaak gaat het hierbij om begeleiding bij het verhelderen of het oplossen van een probleem. Binnen de mastercourse Begeleiding van collega s wordt uw handelen als begeleider centraal gesteld. Het betekenis geven aan het begrip begeleiden en begeleidingsvormen is het startpunt. Dat betekent dat u op zoek gaat naar passende betekenissen vanuit verschillende theoretische invalshoeken die voor uzelf passen bij uw ontwikkelingsvragen op het gebied van begeleiden van collega s. U staat stil bij verschillen tussen begeleiden en coachen, bij pedagogische en agogische sensitiviteit en u maakt kennis met de basisprincipes van coaching. Aan bod komen verder relevante competenties, zoals observeren, luisteren, vragen stellen, constructieve feedback, werken met de camera; dit alles vanuit een handelingsgerichte - en oplossingsgerichte benadering. Dat begeleiding niet altijd van een leien dakje gaat is duidelijk. Er zal daarom ook gekeken worden naar theorieën rondom weerstand en betrokkenheid, naar de dramadriehoek en de kracht van het systeemdenken. De aard en intensiteit, tenslotte, van begeleiding samen met de context waarin deze plaatsvindt, maar ook met de aard van de verandering. Een (Bege)leider zorgt eerst voor overzicht, dan voor inzicht en biedt tenslotte uitzicht. Datum (4 opties) a.maandag 01/02, 15/02, 22/02, 29/02 en 07/ van uur b.dinsdag 02/02, 16/02, 23/02, 01/03 en 08/ van uur c.woensdag 03/02, 17/02, 24/02, 02/03 en 09/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg d.vrijdag 27/05 en 01/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 74

75 Mastermodule Interactief in teams Deze mastermodule is met name geschikt voor allen die een begeleidende rol in de schoolorganisatie of het samenwerkingsverband (willen gaan) vervullen. Het accent in deze mastermodule ligt op groepsgerichte gesprekken en technieken, uitgaande van het gegeven dat de (bege)leider mogelijk (bege)leiding moet geven aan veranderingsprocessen binnen de eigen praktijksituatie. Kennis van groepsdynamica en conflicthantering komen naast de volgende zaken aan de orde: Het analyseren van groepskenmerken op aspecten als doel, belangen, interactie, structuur en cohesie; Vaststellen welke posities groepsleden innemen; Nagaan wat dat betekent voor de communicatie als begeleider. Van de (bege)leider wordt verwacht dat deze een team leerlingbespreking; een teamvergadering; een informatieve vergadering, een oplossingsgerichte vergadering of anderszins een teambespreking met een speciaal doel kan leiden. Ook het voorbereiden en houden van een presentatie behoort tot die benodigde vaardigheden. Tenslotte is er aandacht voor de rolneming in (externe) netwerken als ZAT s en groepen in het samenwerkingsverband of bestuurlijk overleg. Informatie: Datum Maandag 01/02, 15/02, 22/02, 29/02 en 07/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 75

76 Mastermodule Probleemgedrag: preventie en interventie Deze mastermodule is geschikt voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs of mbo en die zich willen verdiepen in het gedrag van leerlingen. Binnen deze mastermodule is het model van handelingsgericht werken het theoretische kader voor de omgang met gedragsproblemen. Handelingsgericht werken houdt in dat een leraar een verantwoord stappenplan gericht en planmatig doorloopt met als doel (probleem-) gedrag van leerlingen te beïnvloeden. Zowel het voorkomen als het aanpakken van probleemgedrag wordt verder uitgewerkt. Er wordt zicht gegeven op diverse actuele theoretische benaderingen waaronder de cognitief-gedragstherapeutische benadering, de oplossingsgerichte benadering en de schoolbrede gedragsaanpak Positive Behavior Support. Nadat probleemgedrag is gesignaleerd, wordt het gedrag van de leerling binnen de context van de schoolsituatie geobserveerd en geanalyseerd. De uitgangspunten van de functionele analyse worden hierbij als leidraad gehanteerd. Vervolgens kan met behulp van lichte of zware gedragsinterventies een groepsplan gedrag of een individueel handelingsplan ontwikkeld worden waarmee planmatig en opbrengstgericht gewerkt kan worden. De leerling wordt nadrukkelijk betrokken bij de afstemming van de doelen van het gedragsveranderingsplan. De leerling wordt gezien als een actieve deelnemer aan het opvoedingsproces. Voor welke interventie er ook gekozen wordt om probleemgedrag aan te pakken, de rol van de leraar kan hierbij niet buiten schot blijven. Er zijn veel materialen en middelen op de markt die als interventie bij probleemgedrag ingezet kunnen worden. Om tot een verantwoorde keuze te komen, wordt er vanuit een tweetal invalshoeken naar de materialen gekeken: theoretisch uitgangspunten en aangetoonde effectiviteit (evidence-based) enerzijds en praktische inzet en haalbaarheid anderzijds. Datum Woensdag 03/02, 17/02, 24/02, 02/03 en 09/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 76

77 Mastermodule Gecijferdheid Deze mastermodule is bedoeld voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet (speciaal) onderwijs of Middelbaar Beroepsonderwijs die zich willen verdiepen in het leren van leerlingen Tijdens deze mastermodule Gecijferdheid wordt de ontwikkeling van gecijferdheid verkend en de rol van het onderwijs daarbij besproken. Wetenschappelijk onderzoek vormt hierbij het uitgangspunt, maar ervaringen uit de praktijk op het gebied van rekenen-wiskunde worden hier ook bij betrokken. Inzichten zoals beschreven in de drie protocollen Ernstige Rekenwiskunde Problemen en Dyscalculie (ERWD) zijn, in navolging van het Masterplan Dyscalculie (2013), leidend bij deze studiedagen Datum a. Vrijdag 26/02 en 25/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven b. Dinsdag 12/04, 19/04, 10/05, 17/05 en 24/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 77

78 Mastermodule Co-teaching in de praktijk Deze 2 studiedagen zijn bedoeld voor leraren en begeleiders in het speciaal en regulier onderwijs die staan voor de uitdaging leerlingen met speciale onderwijsbehoeften te begeleiden. In veel landen die tegemoet komen aan de eisen van passend onderwijzen, is gekozen voor het concept co-teaching. "Meerdere professionals werken als co-teachers op gestructureerde wijze samen in een groep en zijn daarbij in gelijke mate verantwoordelijk voor het onderwijs aan alle leerlingen." In integratieklassen met twee leraren gaan de leerresultaten van alle leerlingen vooruit en is het pedagogisch klimaat over het algemeen uitstekend. Het is voor de co-teachers een uitdaging om gezamenlijk te werken aan deze vorm van onderwijs die een andere pedagogische en didactische benadering kent. Co-teachers ervaren in deze twee cursussen hoe het is om als duo les te geven aan alle leerlingen in een groep. Zij maken een ontwikkeling door, waarin zij groeien als professional in het omgaan met diversiteit in de groep. In deze mastercourse komen de volgende onderwerpen aan bod: Klassenmanagement en pedagogisch klimaat De rijke leeromgeving Samenwerkend en coöperatief leren De studiedagen Co-teaching in de praktijk zijn een logisch vervolg op de 2-daagse Co-teaching, achtergronden en condities Datum Vrijdag 18/03 en 15/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 78

79 Mastermodule Leren van innoveren De mastermodule is met name geschikt voor begeleiders en leidinggevenden. De onderwerpen in deze mastermodule zijn divers, er wordt onder andere aandacht besteed aan de schoolstructuur, maar ook aan de schoolcultuur met haar eigen aardigheden. Een belangrijk onderdeel is het leren omgaan met weerstanden tijdens veranderingsprocessen. De student verwerft kennis van veranderingsprocessen en het toepassen en uitvoeren ervan. Veranderingsprocessen kenmerken zich enerzijds doordat een lineair proces wordt doorlopen en anderzijds doordat het een cyclisch proces is met steeds grotere ovale lussen. Veel onderwijsinnovaties stranden omdat het de (bege)leiders ontbreekt aan kennis van veranderingsprocessen en transformaties, gewenste interventies en het inschatten van de weerstand of mate van betrokkenheid van de teamleden. Hieraan wordt in deze mastercourse, naast het kennis hebben van systeemdenken (in actie) en de 5 disciplines van Senge, ruim aandacht besteed. Informatie: Datum Maandag 11/04, 18/04, 09/05, (dinsdag 17/05 i.p.v. Pinkstermaandag) en 23/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 79

80 Mastermodule School en sociaal emotioneel leren Deze mastermodule is geschikt voor leraren met diverse taken of functies binnen het primair onderwijs, speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs of mbo en die zich willen verdiepen in het gedrag van leerlingen In deze mastermodule staat de kwaliteitszorg op schoolniveau rondom sociaal emotioneel leren centraal. Deze kwaliteitszorg is te plaatsen in een model voor integrale preventie: de preventiepiramide. Dit model geeft zicht op de visie en het dagelijks handelen van de school: wordt er vooral gewerkt vanuit een positief gerichte oriëntatie op fundamentele preventie waarbij het welzijn van leerling en leraar voorop staat? Of is er meer sprake van een negatieve oriëntatie met een toenemende probleemgerichtheid? Vanuit bovenstaande vragen komen we op nieuwe vragen: Welke plaats neemt het sociaal emotioneel leren op school in? Hoe wordt er gedacht over preventie van probleemgedrag? Hebben we een veiligheidsbeleid? Hoe gaat de school om met het voorkomen en aanpakken van pesten? Welke niveaus van zorg worden geboden? Welk zorgprofiel heeft de school? In deze mastermodule werken we ook de theorie van het handelingsgericht werken verder uit. We bezien de theorie in het licht van ontwikkelingen die op dit moment in het onderwijs plaatsvinden, zoals passend onderwijs voor alle leerlingen.. Informatie: Datum Woensdag 13/04, 20/04, 11/05, 18/05 en 25/ van uur Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 80

81 Mastermodule MBO en gedrag Leraren, mentoren en zorgcoördinatoren in het MBO. Vanzelfsprekend is deze mastermodule ook bijzonder geschikt voor leraren in het VO Het gedrag van sommige jongeren in hun vrije tijd loopt de spuigaten uit: agressie, geweld, pesten en bijvoorbeeld vernielingen aanrichten. Maar ook tijdens de schooluren gebeurt er het nodige. Docenten in het mbo ervaren dagelijks gedragsproblemen in hun lessen. Het kan gaan om jongeren met motivatieproblemen, faalangst, regelovertredend gedrag en digitaal pesten. In deze mastermodule kijken we vanuit twee invalshoeken naar de problematiek: De eerste invalshoek is de ecologische. Gedrag van jongeren wordt mede bepaald door de omgeving waarin ze leven, door de vrienden waar ze mee omgaan en door de manier waarop er in de school met hen wordt omgegaan. De tweede invalshoek is de psychopathologie. Sommige jongeren zijn gediagnosticeerd en hebben een etiket meegekregen: ADHD, autisme, gedragsstoornis. We zullen kijken wat de diverse stoornissen inhouden en hoe de gedragskenmerken kunnen worden omgezet naar onderwijsbehoeften. Datum Vrijdag 22/04 en 20/ van uur + introductie Locatie Van Abbemuseum Eindhoven Kosten 640,- Deze scholing kan in aanmerking komen voor vergoeding middels prestatieboxen 81

82 MASTERMODULES ALS TEAMSCHOLING OP LOCATIE De eerder genoemde mastermodules die in Houthem-Valkenburg, Roermond en Eindhoven worden aangeboden, kunt u ook volgen op een locatie in nader overleg bij voldoende deelnemers Naast deze mastermodules die we in ons open aanbod aanbieden kunnen we ook onderstaande mastermodules op uw locatie aanbieden. Domein Leidinggeven Mastermodule Leidinggeven: organisatie en beheer Deze mastermodule Organisatie en Beheer is bedoeld voor professionals, werkzaam zijn in het PO, VO, MBO of SO met belangstelling voor een leidinggevende positie. Speciale taak of functie Deze mastermodule Organisatie en Beheer is met name geschikt voor leraren, docenten, intern begeleiders, kernteamleiders, locatieleiders en coördinatoren die door willen groeien naar een leidinggevende functie binnen een onderwijsorganisatie met zorg voor leerlingen, of binnen een schooloverstijgend zorgsysteem. In deze mastermodule Organisatie en Beheer staat integraal leiderschap centraal, dit in tegenstelling tot de praktijk waarin zaken als strategisch beleid, kwaliteitszorg, personeelsbeleid en financieel beleid gescheiden worden ingevuld. Bij integraal leiderschap gaat het erom dat u: geïntegreerd leert sturen op output t.a.v. de gewenste onderwijsopbrengsten, de middelen op het gebied van personeel, organisatie, informatie en financiën samenhangend kunt inzetten, medewerkers zodanig kunt motiveren, dat ze optimaal willen bijdragen aan de doelrealisatie, in staat bent taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden zo te delegeren dat er in alle lagen van de organisatie voldoende regelmogelijkheden zijn om resultaatgericht te kunnen werken, een gedeelde verantwoordelijkheid kunt realiseren als het gaat om het nakomen van afspraken rond het leidend onderwijsconcept. 82

83 Mastermodule Leidinggeven aan samenwerkende teams Deze mastermodule Organisatie en Beheer is bedoeld voor professionals, werkzaam zijn in het PO, VO, MBO of SO met belangstelling voor een leidinggevende positie. Ieder veranderingsproces vraagt om samenwerking tussen mensen. Het is van belang om daarbij patronen te herkennen. Deze bestaan vaak onafhankelijk van de inhoud van veranderingen. In deze module onderbouwt u de interventies in een schoolverandering vanuit uw leidinggevende verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van samenwerking, het initiëren van collectieve leerprocessen en vormen van kennisdeling. Daarbij kan aandacht besteed worden aan: systeemdenken, groepsdynamica, teamcoaching en kennismanagement. Kenmerkend voor het systeemdenken is dat we bij veranderingsprocessen proberen om de verschijnselen in samenhang met elkaar te zien. In de toepassing van uw interventies koppelt u o.a. het systeemdenken specifiek aan de groepsdynamica in het team. Teamleren is bewustwording van collectieve patronen in gedrag en denken, teamcoaching draagt daar aan bij door de groep in beweging te brengen. Teamcoaching is er op gericht om een ieder zicht te geven op hoe en wat er gebeurt in de communicatie, en dat eenieder daar als teamlid een verantwoordelijkheid in heeft. Mastermodule De lerende organisatie Deze mastermodule is met name geschikt voor allen die een leidinggevende rol in de school willen vervullen. In deze mastermodule verdiept u zich in de theorie van de verschillende stromingen die aan de basis staan van een lerende organisatie (o.a. Argyris & Schön, 1978, Kolb, 1984, Swieringa & Wierdsma, 1990, Easterby-Smith, 1997 en Nonaka & Takeudi, 2003). Het gaat hierbij om het inzicht in het leren van schoolorganisaties in deze tijd en welke leerprocessen centraal staan: inzicht in de visie van uw organisatie op het leren, inzicht in welke mogelijkheden tot formeel en informeel leren ingezet worden, en inzicht in de wijze waarop gebruik wordt gemaakt van bevorderende leerfactoren. In de theoretische verdieping wordt expliciet de relatie gelegd naar kennis-creatie om te komen tot kennisintensieve organisaties (o.a. Sprenger et al., 1995, Weggeman, 1997 en Denton, 1998). Er is een verband tussen lerende organisaties en duurzaam ontwikkelen. Waarbij de focus gericht is op de vraag Hoe verbeteren we het leren van leerlingen (Hattie, 2009 en 2012)? Er wordt nader ingegaan op de theorie over professionele ruimte, professionele leergemeenschappen en leernetwerken (Leenheer, 2011, Verbiest, 2014, Dufour en Fullan 2015, e.a.). Binnen een lerende organisatie vormen de leraren een gemeenschap in het leren. Georganiseerd communiceren over zowel individueel als collectief leren faciliteert het vormen van deze professionele leergemeenschappen. Samen leren vormt daarmee een onderdeel van 83

84 de cultuur van de organisatie. De leerontwikkeling van individu en collectief wordt zodoende een duurzaam proces: het leren duurt een leven lang. Bij professionele leergemeenschappen speelt de schoolleider in op het eigen verbeteringsstreven van lerende groepen in de schoolorganisatie. De verantwoordelijkheid voor professionele verbetering komt bij de professional in de klas, hier te spreken over de professionele ruimte. De schoolleider creëert het klimaat waarin deze ruimte zo optimaal mogelijk geboden wordt. Op deze wijze kunnen de professionals tot duurzaam leren komen en heeft de schoolleider een cruciale positie in het leren van zijn medewerkers. Dat betekent echter wel dat de schoolleider o.a. op basis van de opgedane theorie, een duidelijke visie heeft op het leren van de medewerkers in zijn organisatie, gericht op een duurzame ontwikkeling. Een visie die antwoord kan geven op vragen zoals: hoe verbind ik de persoonlijke ambitie van mijn medewerkers met die van de organisatie? Gaan we werken met externe cursussen, of werken we met een interne teamnascholing vanuit het concept werkplekleren? Zetten we sterk in op individueel leren vanuit het persoonlijke ontwikkelingsplan of zetten we in op collectief leren? Hoe gaan we om met de kwaliteit van de leerprocessen binnen onze organisatie? Redeneren we sterk in het hier en nu, of kijken we ook kritisch naar de actualiteit en veranderende eisen in de omgeving, en baseren we daar onze keuzes en het leren op? Past dit bij de gewenste beroepscompetenties van de toekomstige onderwijsprofessionals? De mastermodule wordt afgesloten met het maken van een professionaliseringsplan voor de eigen organisatie, gebaseerd op de theorieën van de lerende organisatie, geconcretiseerd in specifieke ontwerpprincipes om te komen tot het organiseren van kennis en de invulling van professionele leergemeenschappen (o.a. Kessels, 1996, Tjepkema, 2002 en Boonstra, 2006). Hierin maakt de kandidaat tevens duidelijk welke visie hij heeft op leiderschap binnen een lerende organisatie(ruijters & Simons, 2004). Mastermodule Persoonlijk leiderschap De mastermodule is met name geschikt voor leidinggevenden. inhoud Persoonlijk leiderschap legt de verbinding tussen de schoolleider als individu met eigen opvattingen, sterkten/ zwakten, kennis, inspiratie en overtuigingen, en de visie die de schoolorganisatie heeft of moet hebben om de gestelde doelen en prioriteiten te bereiken. In deze mastermodule gaat de student op zoek naar de inspiratie en motivatie die zij als individu heeft, wie zijn inspiratiebronnen voor de student en waarom. Wat wil de student bereiken en waarop is dat gebaseerd? Uiteraard speelt daarbij zelfkennis een belangrijke rol, het gaat niet alleen om vakkennis, maar ook om houding en attitude, om daadkracht en contemplatie, om drijfveren en bedachtzaamheid. Op kritieke momenten waarop leiderschap moet worden gedemonstreerd kan de opname met een camera de student helpen om de leider in de spiegel te zien en hiervan te leren door middel van feedback van anderen of door middel van zelfreflectie (of beiden). Uiteraard moet ook theorie worden bekeken en bestudeerd waarin het gaat om soorten leiderschap, om kracht en zwakte, om valkuilen en allergieën. De schoolleider die zichzelf kent en die kennis weet te koppelen aan leiderschap in de praktijk zal beter in staat zijn de doelen van de organisatie te bereiken. U gaat op zoek naar uw huidige 84

85 leiderschapsvaardigheden en hoe u deze toepast. Deze zoektocht biedt u de kans nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en daarmee een effectievere leidinggevende te worden. U gaat op zoek naar antwoorden op de vraag welke vaardigheden u reeds in huis hebt en welke u verder zou willen ontwikkelen? Welke strategieën gebruikt u? In hoeverre zet u deze ook bewust in? Welke werken en welke niet werken? In deze mastermodule onderneemt u diverse leeractiviteiten om het inzicht in uw persoonlijk leiderschap te bevorderen. Dit geschiedt doordat er drie persoonlijke ontwikkelingsgebieden centraal gesteld worden. De actuele en nieuwe kennis over leiderschap, de systematische feedback en reflectieve gesprekken met de medestudenten verhogen uw zelfinzichten en bieden u mogelijkheden om uw scala aan leiderschapskwaliteiten uit te breiden. De opdracht die hierbij past is het opstellen van een persoonlijk leiderschapsstatuut, gerelateerd aan theorie en zelfkennis en gericht op het verbeteren van het eigen functioneren als leider voor de toekomst. Domein Jonge Kind Mastermodule Jonge kind brede ontwikkeling De mastermastermodule jonge kind, brede ontwikkeling is bedoeld voor leraren of begeleiders die meer inzichten willen verkrijgen in de ondersteuningsbehoeften van jonge leerlingen. Zij zien het belang van het werken met jonge kinderen in het totale onderwijsaanbod binnen de schoolorganisatie. Onderwijs aan jonge kinderen is het fundament waarop later leren plaatsvindt. Verschillende visies en theoretisch inzichten t.a.v. het leren van jonge kinderen worden verkend en onderzocht naar toepasbaarheid in de dagelijkse praktijksituaties. De speciale onderwijsbehoeftes van jonge kinderen krijgen hierbinnen extra aandacht. Onderstaande vragen staan centraal in deze mastermodule: Wat is goed onderwijs voor jonge kinderen? Hoe leren jonge kinderen? Hoe kan ik beoordelen of de opbrengsten voldoende zijn? Studenten reflecteren over hun persoonlijke attitude in het werken met jonge kinderen. De leraar doet er toe komt uit divers onderzoek naar voren. Het pedagogisch en didactisch handelen van de studenten zal nadrukkelijk centraal komen te staan in deze mastermodule. 85

86 Domein voortgezet (speciaal) onderwijs/middelbaar beroepsonderwijs Mastermodule Schoolloopbaanbegeleiding: Loopbaanleren Deze mastermodule schoolloopbaanbegeleiding: loopbaanleren is bestemd voor leraren of begeleiders uit MBO, VO en VSO die zich binnen de school bezig (willen) houden met schoolloopbaanbegeleiding. Loopbaanleren van leerlingen staat in deze mastermastermodule centraal. Hoe kunnen mentoren, studieloopbaan-begeleiders en leerlingbegeleiders loopbaanleren stimuleren en begeleiden, in loopbaanreflectiegesprekken? En wat zijn kansrijke vormen van collegiaal leren bij schoolloopbaanbegeleiding? Met steeds systematische aandacht voor de context waarbinnen het loopbaanleren plaatsvindt: de eigen school. Mastermodule Duaal leren en werken De mastermodule Duaal leren... werken richt zich op onderwijsprofessionals die werkzaam zijn in het Praktijkonderwijs, Voortgezet Onderwijs, Voortgezet Speciaal Onderwijs, Regionale Expertise Centra (REC 3 & 4), Regionale Opleidingen Centra en Agrarische Opleidingen Centra, waar trajecten, worden vormgegeven, die voorbereidend zijn voor diverse vormen van arbeid voor leerlingen met een speciale onderwijsbehoefte. De onderwijsprofessional die werkzaam is in duale trajecten wordt geacht in staat te zijn om een leeromgeving te creëren zowel in als buiten de eigen beroepspraktijk, waar leren en werken in elkaar overvloeien. Dit vraagt inzichten in de nieuwe kenniseconomie in de 21ste eeuw, de mogelijkheden om passend onderwijs naar passend werk door te ontwikkelen en de uitdaging om de positie van jong volwassenen met een beperking of met een speciale onderwijsbehoefte te begeleiden naar een volwaardige plaats in de samenleving. Kern van deze ontwikkelingen is dat jong volwassenen niet alleen op school leren, maar in diverse andere contexten die voor hen van betekenis zijn. Zij zijn zelf eigenaar van dit leerproces en leren daarvoor verantwoordelijkheid te nemen en voeren daar steeds meer zelf de regie op ter voorbereiding op hun maatschappelijke participatie. Het aanscherpen van een visie over duaal leren wordt in deze mastermodule aangeboden door kennis te nemen van en kritisch te reflecteren op nieuwe kennis en inzichten en deze te toetsen aan de bestaande en de gewenste situatie in de eigen onderwijspraktijk. De implicaties voor bijvoorbeeld het onderwijsprogramma, de begeleiding en ondersteuning van leerlingen, het samenwerken in de school, professionalisering van het team en de relaties met externe partners zijn onderwerpen, die verdere verdieping vragen. 86

87 Domein diversiteit Mastermodule Begeleiden van leerlingen met syndromen, ziektebeelden en functiestoornissen Het handelingsgericht kijken naar en begeleiden van de ontwikkeling van leerlingen met beperkingen en handicaps vraagt naast kennis van de gewone ontwikkeling ook kennis omtrent syndromen en de invloed daarvan op de ontwikkeling. U verdiept zich in de verscheidenheid van syndromen, ziektes en aandoeningen, en de mogelijke gevolgen voor het somatisch, psychisch, communicatief en sociaal functioneren van de leerling. Naast aandacht voor de leerling kenmerken is er ook aandacht voor de omgevingskenmerken en de wisselwerking daartussen. U leert door middel van ontwikkelingsgericht observeren factoren in kaart te brengen met als doel zicht te krijgen op de mogelijkheden en krachten van het individuele ontwikkel- en leervermogen van de leerling. Er wordt ingezoomd op het zien van mogelijkheden waarin `onderwijs en gezondheidszorg samen zoeken naar adequate ontwikkelingsmogelijkheden die aansluiten bij individuele behoeften van de leerlingen en hun ouders. Mastermodule Communicatieve redzaamheid Taal (vocaal of non-vocaal) is een communicatiesysteem dat berust op afspraken. Taalsystemen (gebarentaal, braille, symbolentaal) hebben ieder hun eigen codes en regels die nodig zijn om boodschappen over te brengen en te interpreteren. Communicatieve redzaamheid betreft het wederkerig communiceren en converseren met behulp van woorden, gebaren of symbolen. Het verwerven en gebruiken van taal wordt meestal als iets vanzelfsprekends beschouwd. In de interactie met leerlingen met een lichamelijke, verstandelijke en/of functiestoornissen wordt duidelijk wat er gebeurt als de taal van de omgeving niet 'spontaan' verworven wordt. Dan wordt zichtbaar hoe complex het proces van taalverwerving is, welke centrale rol taal en communicatie speelt in het dagelijkse leven en in het verwerven van (abstracte) kennis en wat de gevolgen en mogelijkheden zijn van een noodzakelijk andere wijze van communiceren. De belemmeringen, die deze leerlingen ontmoeten in hun ontwikkeling, hebben enorme gevolgen voor hun totale ontwikkeling. Een communicatiesysteem is het instrument waarmee leerlingen de concepten verwerven over hoe de wereld, de ander en zijzelf in elkaar steken. 87

88 POSTMASTER ONDERWIJS Postmaster Onderwijs voor universitaire of hbo masters Na uw masteropleiding kunt u bij ons studeren en deelnemen aan het Postmaster Onderwijs. Zo blijft u op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen binnen uw vakgebied. U kunt uw kennis verbreden of verdiepen ten behoeve van de schoolbegeleiding of in het kader van het onderwijs aan leerlingen bij wie de ontwikkeling niet vanzelfsprekend verloopt. Elke postmastercursus is geaccrediteerd, voor nieuw cursusaanbod is accreditatie in aanvraag, zodat het behaalde certificaat een bijdrage kan zijn voor uw beroepsregistratie of voor uw herregistratie. Zowel voor universitaire masters (onderwijskundigen, psychologen, orthopedagogen) als voor hbo masters (Master SEN, Master Ecologische Pedagogiek) vindt u een up-to-date cursusaanbod op het gebied van speciaal onderwijzen en begeleiden. Nieuw in het aanbod is n Master in de praktijk op verzoek van betrokkenen in het onderwijswerkveld! FOLLOW-UP BIJEENKOMSTEN ALUMNI MASTER-SEN Gedurende het schooljaar worden voor oud-studenten (alumni) Master-SEN follow-up bijeenkomsten gehouden. Onder leiding van masterdocenten worden actuele ontwikkelingen t.a.v. onderwerpen/specialisaties besproken, komt casuïstiek aan bod en leert van elkaar middels intervisie. Ook alumni van andere opleidingsinstituten zijn van harte welkom bij deze postmasters! Gedurende het schooljaar worden voor de volgende specialisaties/onderwerpen follow-up bijeenkomsten georganiseerd n Master in de praktijk Follow-up Begeleiden Follow-up School Video Interactie Begeleiding (SVIB) Follow-up Lezen en dyslexie Follow-up Remedial Teaching Follow up Jonge Kind Follow-up Rekenen en dyscalculie Follow-up Gedrag + Autisme (casuïstiek) Follow-up Gedrag en autisme (actuele ontwikkelingen) Wilt u nadere informatie ontvangen mail dan uw verzoek voorkeur onderwerp/specialisatie naar maastricht.seminarium@hu.nl onder vermelding van uw naam en adresgegevens en u wordt geïnformeerd over inhouden, data en tijden. 88

89 n Master in de praktijk Deze post-mastercursus is voor iedereen die ambities heeft onderwijsinhoudelijk beleid te implementeren en te borgen. Naast de fasen van innoveren komen implementatiestrategieën en de cyclus doelgericht werken aan opbrengsten aan bod. Tijdens deze post-mastercursus werkt u aan competenties betreffende de implementatie van vernieuwingen en innovatie op schoolniveau. Vanuit theoretische onderbouwing uit de implementatietheorie van onder andere Michael Fullan en Leon de Caluwé gaat u aan de slag met het daadwerkelijk uitvoeren van de implementatiefasen rondom een door u gekozen innovatie. Bijvoorbeeld rekenbeleid of aanpak van gedrag in de klas en de school. Veel afgestudeerde masters zijn tijdens een opleiding een specialist geworden, maar het daadwerkelijk uitvoeren van implementatiebeleid is daar nog maar zeer gering aan bod geweest. Deze praktische post-mastercursus helpt u om (in intervisie met gelijkgestemden) de fasen van innovatie voor te bereiden, deze in de eigen praktijk toe te passen en vervolgens te kunnen nabespreken in intervisiegroepen. Gedurende een jaar doorloopt u de fasen van implementatie. Iedere fase wordt opnieuw benaderd vanuit de innovatietheorie, u bereidt een fase voor, voert die uit en evalueert deze volgens de PDCA-cyclus. Aan het eind van het jaar hebt u daadwerkelijk een vernieuwing doorgevoerd op schoolniveau en hebt u ervaring opgedaan om dit in de toekomst op professionele wijze te benaderen. U richt zich onder andere op het coachen en begeleiden van collega's. U weet informatie uit observaties, data en gesprekken met leraren om te zetten in schoolbeleid. Gekoppeld aan rekenbeleid ontwikkelt u een persoonlijke visie op rekenproblemen. Deze visie is uitgangspunt voor het opzetten/ondersteunen bij het maken van schoolbeleid op het gebied van het reken-wiskundeonderwijs en het omgaan met leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte hierbij. Als rekencoördinator verdiept u zich in de rekenzorg binnen en buiten de groep. Het zorgplan wordt uitgewerkt aan de hand van de fasen, beschreven in het protocol ERWD. Onderwerpen vanuit de landelijke rekenpilots en passend onderwijzen worden besproken. Deze kunnen worden gebruikt bij het vormgeven van rekenbeleid. U neemt kennis van de inhoud van de doorlopende leerlijnen rekenen-wiskunde (Meijerink, 2008) en u leert knelpunten in deze lijnen te onderkennen. U bestudeert trendanalyses vanuit de leerlingvolgsystemen en gebruikt deze bij de advisering van de leraar. U adviseert over de samenstelling van instructiegroepen en rekeninhouden. Als rekencoördinator kijkt u naar kansen en mogelijkheden binnen de opbrengsten van het reken-wiskundeonderwijs. Interventies worden besproken, vergeleken en geëvalueerd. Cursusdata: Kosten: 1650,- Omvang: 10 dagdelen van tot uur en 4 intervisiebijeenkomsten. Data in overleg met startbijeenkomst woensdag 02 september Theaterhotel Oranjerie Roermond uur Roermond De totale post-mastercursus heeft een omvang van 10 EC. 1 EC staat gelijk aan een studielast van 28 uur. Toelatingseisen: U bent in het bezit van een afgeronde masteropleiding. 89

90 Follow-Up Begeleiden a en b Deze bijeenkomsten zijn bedoeld voor alumni studenten en andere belangstellenden werkzaam in het onderwijs (PO SO VO VSO en MBO) en zich bezig houden met enige vorm van coachen en/of begeleiden. In het kort Door te werken in intervisiegroepen elkaar laten kennismaken met ervaringen en nieuwe ontwikkelingen binnen het vakgebied begeleiden. Daarnaast zal er iedere bijeenkomst expliciet aandacht worden besteed aan actuele mogelijkheden en ontwikkelingen. Deze bijeenkomsten zijn gericht op professionalisering, intervisie en nieuwe ontwikkelingen. We zullen aandacht besteden aan kernreflectie en de mogelijkheden van zijnsgericht coachen. Dit betreft een eerste kennismaking. Een actualiteitskring wil een bijdrage leveren aan de professionalisering van haar leden. Dit is mogelijk door te leren van elkaar en door het bevorderen van kennis over en toepassing van nieuwe inzichten en ontwikkelingen. Het vasthouden en delen van ervaringen biedt een goede voedingsbodem voor ontwikkeling. Het netwerk van de actualiteitskring fungeert als voedingsbodem voor kennis en ervaring van ontwikkeling, verbetering, verandering en vernieuwing. Het doel voor de kwaliteitsprofessional is, elkaar regelmatig ontmoeten gelegenheid geven tot uitwisselen van kennis, kunde en ervaringen kennis te nemen van nieuwe ontwikkelingen en deze uit te dragen vormen van netwerken en samenwerking met anderen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven en Regiokantoor Houthem/Valkenburg Omvang 3 dagdelen a.houthem-valkenburg donderdag 10/09, 08/10 en 12/ tot uur b.eindhoven donderdag 14/01, 25/02 en 21/ tot uur Kosten 300,- 90

91 Follow-Up School Video Interactie Begeleiding (SVIB) a en b Deze bijeenkomsten zijn bedoeld voor alumni studenten en andere belangstellenden werkzaam in het onderwijs (OPO SO VO VSO en MBO) en zich bezig houden met enige vorm van coachen en/of begeleiden. In het kort Door te werken in intervisiegroepen elkaar aan de hand van good practice laten kennismaken met ervaringen en nieuwe ontwikkelingen binnen het begeleiden met beeld. Daarnaast zal er iedere bijeenkomst expliciet aandacht worden besteed aan actuele mogelijkheden en ontwikkelingen. Deze bijeenkomsten zijn gericht op professionalisering, intervisie en nieuwe ontwikkelingen. Een actualiteitskring wil een bijdrage leveren aan de professionalisering van haar leden. Dit is mogelijk door te leren van elkaar en door het bevorderen van kennis over en toepassing van nieuwe inzichten en ontwikkelingen. Door gebruik te maken van het beeldmateriaal van de deelnemers is een voortdurende afstemming met de dagelijkse praktijk mogelijk. Het vasthouden en delen van ervaringen biedt een goede voedingsbodem voor ontwikkeling. We zullen aandacht besteden aan nieuwe ontwikkelingen en aan zijnsgericht coachen. Het netwerk van de actualiteitskring fungeert als voedingsbodem voor kennis en ervaring van ontwikkeling, verbetering, verandering en vernieuwing. Het doel voor de kwaliteitsprofessional is, elkaar regelmatig ontmoeten gelegenheid geven tot uitwisselen van kennis, kunde en ervaringen kennis te nemen van nieuwe ontwikkelingen en deze uit te dragen vormen van netwerken en samenwerking met anderen Locatie Van Abbemuseum Eindhoven en Regiokantoor Houthem/Valkenburg Omvang 3 dagdelen a.houthem-valkenburg donderdag 10/09, 08/10 en 12/ tot uur b.eindhoven donderdag 14/01, 25/02 en 21/ tot uur Kosten 300,- 91

92 Follow-Up Lezen & Dyslexie a en b Studenten die Master-SEN Lezen&Dyslexie ofwel Specialist Leren&HGW (RT) hebben gevolgd met accent op dyslexie. Als aanvulling op de opleidingen MSEN Lezen&Dyslexie ofwel Specialist Leren&HGW worden terugkomdagen georganiseerd waarin casuïstiek wordt besproken die door de deelnemers zelf wordt ingebracht. Problematiek van de casussen ligt op het gebied van lezen, spelling, dyslexie (PO, VO, SBO/SO). Uitgaande van aanwezige basiskennis op het gebied van dyslexie worden casussen geanalyseerd, worden interventies besproken en wordt (indien noodzakelijk) theoretische kennis toegevoegd. Accent ligt op de casuïstiek waarbij kennis en ervaringen van de deelnemers worden uitgewisseld en waar tevens 'hulpmiddelen' besproken zullen worden. Casuïstiek van elke deelnemer zal aan bod komen, waarbij het bespreken van 3 of 4 casussen per bijeenkomst mogelijk moet zijn. Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Omvang 3 dagdelen Data woensdag 30/09, 11/ en 16/ Tijdstip Keuzemogelijkheid: a u. b u. Kosten 300,- 92

93 Follow- Up Remedial Teaching a en b Studenten die Master-SEN Remedial teaching, Lezen&Dyslexie ofwel Specialist Leren hebben gevolgd Als aanvulling op de opleidingen MSEN worden terugkomdagen georganiseerd waarin casuïstiek wordt besproken die door de deelnemers zelf wordt ingebracht. Bij de casuïstiek van RT kan het dan gaan om een casus te doorlopen vanaf de probleemstelling t/m de handelingsplanning. Uitgaande van aanwezige basiskennis worden casussen geanalyseerd, worden interventies besproken en wordt (indien noodzakelijk) theoretische kennis toegevoegd. Accent ligt op de casuïstiek waarbij kennis en ervaringen van de deelnemers worden uitgewisseld en waar tevens 'hulpmiddelen' besproken zullen worden. Casuïstiek van elke deelnemer zal aan bod komen, waarbij het bespreken van 3 of 4 casussen per bijeenkomst mogelijk moet zijn. Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Omvang 3 dagdelen Data woensdag 30/09, 11/ en 16/ Tijdstip Keuzemogelijkheid: a u. b u. Kosten 300,- 93

94 Follow-Up Jonge kind Deze bijeenkomsten zijn bedoeld voor alumni studenten en andere belangstellenden werkzaam in de onderbouw van het (speciaal) onderwijs die hun handelingsrepertoire willen verdiepen op basis van zelfgemaakte videobeelden. Om met dit onderwerp aan de gang te gaan hoeft u geen SVIB-er te zijn of over de competenties van een SVIB-er te beschikken. Van belang is het dat u nieuwsgierig en bereidheid bent om een en ander uit te proberen. Het verdient wel aanbeveling om enige ervaring te hebben met het werken met een video-camera, flipcamera of mobieltje met camera of dat u daar graag mee wil gaan experimenteren. In het kort Door te werken in intervisiegroepen elkaar aan de hand van persoonlijke cases laten kennismaken met ervaringen en nieuwe ontwikkelingen binnen het begeleiden van leerlingen met behulp van video. Daarnaast zal er iedere bijeenkomst expliciet aandacht worden besteed aan actuele mogelijkheden en ontwikkelingen. Deze bijeenkomsten zijn gericht op professionalisering, intervisie en nieuwe ontwikkelingen in het kader van de onderwijsbehoeften van het jonge (risico-)kind. Door gebruik te maken van het beeldmateriaal van de deelnemers is een voortdurende afstemming met de dagelijkse praktijk mogelijk. Op basis van de verkregen feedback tijdens de bijeenkomsten worden door de deelnemers interventies ingezet op de werkvloer. De ontwikkelingen worden met behulp van videobeelden vastgelegd en tijdens de volgende bijeenkomst(en) getoond en besproken. Aan de hand van de ingebrachte cases zal ook aandacht worden besteed aan nieuwe ontwikkelingen. Het doel voor de kwaliteitsprofessional is: elkaar regelmatig ontmoeten gelegenheid geven tot uitwisselen van kennis, kunde en ervaringen op basis van videobeelden van een persoonlijke casus kennis te nemen van nieuwe ontwikkelingen en deze uit te dragen Theaterhotel Oranjerie Roermond donderdag 14/01, 18/02 en 18/ tot uur Kosten 300,- 94

95 Follow-Up Rekenen & Dyscalculie Studenten die Master-SEN Rekenen & Dyscalculie hebben gevolgd. Als aanvulling op de opleidingen MSEN Rekenen & Dyscalculie worden terugkomdagen georganiseerd waarin de actuele opvattingen ten aanzien van het rekenen aan bod komen en casuïstiek wordt besproken die door de deelnemers zelf wordt ingebracht. Problematiek van de ingebrachte casussen (PO, VO, SBO/SO) worden geanalyseerd en interventies besproken gekoppeld aan theorie, hulpmiddelen en de uitgangspunten van het Protocol Ernstige RekenWiskundeproblemen en Dyscalculie. Locatie Van Abbemuseum Eindhoven en Regiokantoor Houthem/Valkenburg Omvang 3 dagdelen Data Houthem-Valkenburg dinsdag 02/02, 01/03 en 05/ uur Kosten 300,- 95

96 Follow-Up Gedrag en Autisme casuïstiek Alumni specialist gedrag/specialist autisme/specialist beperkingen & handicaps Tijdens de bijeenkomsten gaan we aan de hand van casuïstiek en onder supervisie van de docent in op actuele leervragen. Deze follow-up is bedoeld als leertraject onder leiding van een supervisor waarin je als leerkracht je eigen stijl van werken kan verbeteren en actualiseren. Elke individuele deelnemer kan een praktijkprobleem of praktijkvraag inbrengen. De groep heeft de functie van een reflecterend team en zo een belangrijk aandeel in de werkwijze. De deelnemers kunnen zo niet alleen profiteren van de supervisor zelf maar ook van de ervaringen en tips van de overige deelnemers. De gestelde vragen worden vanuit verschillende perspectieven bekeken, zodat de oplossing die te voorschijn komt bruikbaar en werkzaam is. Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg Omvang 3 dagdelen Data donderdag 03/03, 07/04, 02/ tot uur Kosten 300,- 96

97 Follow-Up Gedrag Actuele ontwikkelingen a en b Alumni specialist gedrag/specialist autisme/specialist beperkingen & handicaps De nadruk tijdens de bijeenkomsten zal vooral gericht zijn op de preventie van gedragsproblemen. De onderwerpen die in dit kader aan de orde komen zijn o.a.: Sociaal-emotioneel leren. De preventiepiramide van Deklerck. Hoe krijgt deze piramide inhoud op de werkplek? Positive Behavior Support ( PBS ) n traject dat schoolbreed doeltreffende ideeën aanreikt om alle medewerkers op school op 1 lijn te krijgen, wat betreft omgang met gedrag van de leerling. Executieve functies. Niet stoornissen staan centraal, maar het al dan niet kunnen uitvoeren van deze functies bepalen of een leerling zich kan gedragen. Er is aandacht voor impulsen de baas, plannen maken en uitvoeren, omgaan met verandering, actief je geheugen gebruiken, inzicht in eigen gedrag, effectief omgaan met emoties. Het belang van de relatie leerkracht/leerling in het kader van risicoleerlingen. Zijn jouw lessen in orde? Aandacht voor het creëren van een veilige, plezierige leeromgeving. Pesten; inspelen op actuele ontwikkelingen t.a.v. dit onderwerp. In ieder geval komt de supportgroep aanpak aan de orde. Ook PBS leert leerlingen om pestgedrag uit te bannen. Tevens komen nieuwe inzichten aan bod met betrekking tot gedragsstoornissen bij kinderen. Leidraad is de visie van Walter Matthys, kinder-en jeugdpsychiater te Utrecht. Er is aandacht voor de oppositioneel-opstandige gedragsstoornis ( ODD ) en de anti-sociale gedragsstoornis (CD.) Tevens is er ruimte om casuïstiek in te brengen m.b.t. gedragsproblemen en/of gedragsstoornissen. Aanbevolen literatuur Crone, D. & Horner, R.(2012) Positive Behavior Support in de school. Strategieën voor effectieve oplossingen bij gedragsproblemen. Huizen: Pica. Dawson P. & Guare, R.(2011) Executieve functies bij kinderen en adolescenten. Amsterdam: Hogrefe. Deklerck, J.(2011) De preventiepiramide. Den Haag: Acco. Golly, A & Sprague, J.(2011) Positive Behavior Support, goed gedrag kun je leren! Huizen: Pica Lemov, D.(2012) Teach like a champion. Rotterdam: CED groep. Matthys, W.(2011) Gedragsstoornissen bij kinderen. Amsterdam: Hogrefe. Smidts, D. & Huizinga, M.(2011) Gedrag in uitvoering, overexecutieve functies bij kinderen en pubers. Amsterdam: Nieuwezijds Teitler, P.(2009) Lessen in orde. Bussum: Coutinho. Teitler, P.( 2012) Lessen in orde op de basisschool. Bussum: Coutinho. Locatie Regiokantoor Houthem/Valkenburg en Van Abbemuseum Eindhoven Omvang 3 dagdelen Eindhoven woensdag 08/06, 22/06 en 7/ uur Houthem-Valkenburg woensdag 08/06, 22/06 en 07/ tot uur Kosten 300,- 97

98 Mastercursus Startbekwaam en Vakbekwaam leidinggevende Als leidinggevende in de schoolorganisatie bent u een belangrijke functionaris die niet alleen leiding geeft aan de school en het schoolteam, maar tevens een schakelplek bezet in de samenwerking met bestuur, samenwerkingsverband, jeugdzorg en buurt. Een schaker op vele borden. U houdt zich bezig met beheer en planning, met veranderingen en geeft leiding aan een lerende organisatie, waarbij u de teamleden, de schoolbevolking en andere betrokkenen laat zien vanuit welke principes en overtuigingen u werkt aan het bereiken van de schooldoelen. U bent een communicator met een stevige achtergrond en ambities en een duidelijke mening over het omgaan met leerlingen met specifieke ondersteuningsbehoeften in school samenwerkingsverband en onderwijs. Voor hen die zich zouden willen registreren bij het Schoolleidersregister (na accreditatie van de modulen en acceptatie door SLR, procedure loopt in april 2015) als startbekwaam gelden de volgende drie modulen van ieder vijf studiepunten: Organisatie en Beheer Leidinggeven aan samenwerkende teams Leren van innoveren Voor registratie als vakbekwaam gelden daarnaast ook de volgende twee modulen: Persoonlijk leiderschap Lerende organisatie Flexibele schil. De flexibele schil bestaat uit één of twee programmaonderdelen die tezamen vijf studiepunten waard zijn. Deze onderdelen kunnen bijvoorbeeld zijn: leerlaboratorium, presentatie, tweedaagse themabijeenkomst, etc. De basis van de mastercursus bestaat uit de volgende drie modulen van ieder vijf studiepunten: Organisatie en Beheer Leidinggeven aan samenwerkende teams Leren van innoveren Organisatie en Beheer: In deze module Organisatie en Beheer staat integraal leiderschap centraal, dit in tegenstelling tot de praktijk waarin zaken als strategisch beleid, kwaliteitszorg, personeelsbeleid en financieel beleid gescheiden worden ingevuld. Bij integraal leiderschap gaat het erom dat u: geïntegreerd leert sturen op output t.a.v. de gewenste onderwijsopbrengsten, de middelen op het gebied van personeel, organisatie, informatie en financiën samenhangend kunt inzetten, medewerkers zodanig kunt motiveren, dat ze optimaal willen bijdragen aan de doelrealisatie, in staat bent taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden zo te delegeren dat er in alle lagen van de organisatie voldoende regelmogelijkheden zijn om resultaatgericht te kunnen werken, een gedeelde verantwoordelijkheid kunt realiseren als het gaat om het nakomen van afspraken rond het leidend onderwijsconcept. 98

99 Leidinggeven aan samenwerkende teams Ieder veranderingsproces vraagt om samenwerking tussen mensen. Het is van belang om daarbij patronen te herkennen. Deze bestaan vaak onafhankelijk van de inhoud van veranderingen. In deze module onderbouwt u de interventies in een schoolverandering vanuit uw leidinggevende verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van samenwerking, het initiëren van collectieve leerprocessen en vormen van kennisdeling. Daarbij kan aandacht besteed worden aan: systeemdenken, groepsdynamica, teamcoaching en kennismanagement. Kenmerkend voor het systeemdenken is dat we bij veranderingsprocessen proberen om de verschijnselen in samenhang met elkaar te zien. In de toepassing van uw interventies koppelt u o.a. het systeemdenken specifiek aan de groepsdynamica in het team. Teamleren is bewustwording van collectieve patronen in gedrag en denken, teamcoaching draagt daar aan bij door de groep in beweging te brengen. Teamcoaching is er op gericht om een ieder zicht te geven op hoe en wat er gebeurt in de communicatie, en dat eenieder daar als teamlid een verantwoordelijkheid in heeft. Leren van innoveren De onderwerpen in deze module zijn divers, er wordt onder andere aandacht besteed aan de schoolstructuur, maar ook aan de schoolcultuur met haar eigen aardigheden. Een belangrijk onderdeel is het leren omgaan met weerstanden tijdens veranderingsprocessen. De student verwerft kennis van veranderingsprocessen en het toepassen en uitvoeren ervan. Veranderingsprocessen kenmerken zich enerzijds doordat een lineair proces wordt doorlopen en anderzijds doordat het een cyclisch proces is met steeds grotere ovale lussen. Veel onderwijsinnovaties stranden omdat het de (bege)leiders ontbreekt aan kennis van veranderingsprocessen en transformaties, gewenste interventies en het inschatten van de weerstand of mate van betrokkenheid van de teamleden. Hieraan wordt in deze module, naast kennis hebben van systeemdenken (in actie) en de 5 disciplines van Senge, ruim aandacht besteed. Het vervolg van de mastercursus bestaat uit de volgende twee modulen en de flexibele schil van ieder vijf studiepunten: Persoonlijk leiderschap Lerende organisatie Flexibele schil De lerende organisatie In deze module wordt nader ingegaan op de theorie over professionele ruimte, professionele leergemeenschappen en leernetwerken (Leenheer, 2011, Verbiest, 2014, Dufour en Fullan 2015, e.a.). Binnen een lerende organisatie vormen de leraren een gemeenschap in het leren. Georganiseerd communiceren over zowel individueel als collectief leren faciliteert het vormen van deze professionele leergemeenschappen. Samen leren vormt daarmee een onderdeel van de cultuur van de organisatie. Bij professionele leergemeenschappen speelt de schoolleider in op het eigen verbeteringsstreven van lerende groepen in de schoolorganisatie. De verantwoordelijkheid voor professionele verbetering komt bij de professional in de klas, hier te spreken over de professionele ruimte. De schoolleider creëert het klimaat waarin deze ruimte zo optimaal mogelijk geboden wordt. Op deze wijze kunnen de professionals tot duurzaam leren komen en heeft de schoolleider een cruciale positie in het leren van zijn medewerkers. De module wordt afgesloten met het maken van een professionaliseringsplan voor de eigen organisatie. Persoonlijk leiderschap Persoonlijk leiderschap legt de verbinding tussen de schoolleider als individu met eigen opvattingen, sterkten/zwakten, kennis, inspiratie en overtuigingen, en de visie die de schoolorganisatie heeft of moet hebben om de gestelde doelen en prioriteiten te bereiken. In deze module gaat de student op zoek naar de inspiratie en 99

100 motivatie die zij als individu heeft, wie zijn inspiratiebronnen voor de student en waarom. Wat wil de student bereiken en waarop is dat gebaseerd? Uiteraard speelt daarbij zelfkennis een belangrijke rol, het gaat niet alleen om vakkennis, maar ook om houding en attitude, om daadkracht en contemplatie, om drijfveren en bedachtzaamheid. Op kritieke momenten waarop leiderschap moet worden gedemonstreerd kan de opname met een camera de student helpen om de leider in de spiegel te zien en hiervan te leren door middel van feedback van anderen of door middel van zelfreflectie (of beiden). Uiteraard moet ook theorie worden bekeken en bestudeerd waarin het gaat om soorten leiderschap, om kracht en zwakte, om valkuilen en allergieën. De schoolleider die zichzelf kent en die kennis weet te koppelen aan leiderschap in de praktijk zal beter in staat zijn de doelen van de organisatie te bereiken. U gaat op zoek naar uw huidige leiderschapsvaardigheden en hoe u deze toepast. Deze zoektocht biedt u de kans nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en daarmee een effectievere leidinggevende te worden. U gaat op zoek naar antwoorden op de vraag welke vaardigheden u reeds in huis hebt en welke u verder zou willen ontwikkelen? Welke strategieën gebruikt u? In hoeverre zet u deze ook bewust in? Welke werken en welke niet werken? In deze module onderneemt u diverse leeractiviteiten om het inzicht in uw persoonlijk leiderschap te bevorderen. Dit geschiedt doordat er drie persoonlijke ontwikkelingsgebieden centraal gesteld worden. De actuele en nieuwe kennis over leiderschap, de systematische feedback en reflectieve gesprekken met de medestudenten verhogen uw zelfinzichten en bieden u mogelijkheden om uw scala aan leiderschapskwaliteiten uit te breiden. De opdracht die hierbij past is het opstellen van een persoonlijk leiderschapsstatuut, gerelateerd aan theorie en zelfkennis en gericht op het verbeteren van het eigen functioneren als leider voor de toekomst. De cursus is geplaatst in een blended omgeving Praktische informatie: Studiebelasting 140 uur per module of flexibele schilonderdeel aan zelfstudie en contacturen. Roostering Zie voor data en locatie onze actuele gegevens op de website. Diploma, titel, certificatie De opleiding wordt afgerond met een Certificaat Leidinggeven. U ontvangt het certificaat na uitvoering van de gekozen mastercursus en de opdrachten hieruit. De cursus leidinggeven is met name geschikt voor allen die een leidinggevende rol in de school willen vervullen. Vanaf 2017 is registratie voor leidinggevenden in het onderwijs bij het schoolleidersregister (SLR) verplicht. Met vijftien studiepunten ontvangt u de registratie: Basisbekwaam. Met dertig studiepunten geldt de registratie als: Vakbekwaam. Na accreditatie van de schoolleidersmodulen en aanvaarding door het SLR (procedure loopt april 2015) kan het SLR u toelaten tot het register als Vakbekwaam. 100

101 Carrièremogelijkheden: U kwalificeert zich als leidinggevende en kan zich desgewenst (na accreditatie van de schoolleidersmodulen en aanvaarding door het SLR (procedure loopt april 2015)) aanmelden bij het schoolleidersregister op het niveau start- c.q. vakbekwaam. Mogelijke vervolgopleidingen U kunt ervoor kiezen na deze opleiding uzelf verder te specialiseren middels de opleidingen: Cursusdata: Kosten: Masteropleiding Special Educational Needs volledige schoolleidersopleiding (Na accreditatie van de schoolleidersmodulen en aanvaarding door het SLR (procedure loopt april 2015)). In overleg. Er zijn per mastermodule in de cursus 5 bijeenkomsten. Voor de bijeenkomsten in de flexibele schil kan hiervan worden afgeweken. 640,-. Per mastermodule/flexibele schil in de cursus. Totale kosten gehele aanbod 3840,- Locatie: Het Seminarium voor Orthopedagogiek biedt zijn diensten aan via de regionale kantoren. U kunt contact opnemen met het desbetreffende regiokantoor. Omvang: De totale mastercursus heeft een omvang van EC. 1 EC staat gelijk aan een studielast van 28 uur Toelatingseisen: U dient te beschikken over een afgeronde bacheloropleiding. Deze opleiding is bedoeld voor (potentieel) leidinggevenden in het onderwijs (PO, (V)SO, VO). 101

102 SCHOOLONTWIKKELINGSARRANGEMENTEN / MASTERCURSUSSEN VOOR TEAMSCHOLING Schoolontwikkelingsarrangementen Hierbij een kort overzicht van onze teamgerichte scholings- en begeleidingstrajecten voor primair, speciaal, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Gedrag Werken met een groepsplan gedrag School Wide Positive Behavior Support (PBS) Programma Alternatieve Denk strategieën (PAD) Ontwikkelingsvolgmodel (OVM) Leren Lezen is top in het primair en speciaal onderwijs (LIST) DENK! Werk aan groei in begrip! Ontwikkelingsvolgmodel (OVM) Begeleiden Bouwen aan een adaptieve school (BAS+) Meer handen in de klas door co-teaching Ontwikkelingsvolgmodel (OVM) Informeer bij het regiokantoor voor meer informatie over alle mogelijkheden. Of vraag de betreffende productfolder aan. Onze adviseurs zijn uitstekend in staat om uw professionaliseringsvragen in co-creatie af te stemmen op uw specifieke situatie voor het schoolteam of samenwerkingsverband. U kunt hiervoor contact opnemen met ons regiokantoor. Diverse schoolontwikkelingstrajecten komen in aanmerking voor de regeling vergoeding prestatiebox binnen primair, speciaal, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Contact Bij al uw vragen kunt u direct contact opnemen met onze managementassistent Anne-Marie Loermans op het regiokantoor via anne-marie.loermans@hu.nl of maastricht.seminarium@hu.nl 102

103 MASTER SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS Wederom de beste Master-SEN Seminarium voor Orthopedagogiek volgens keuzegids Masters Met de master Special Educational Needs: Leraar Speciaal Onderwijs specialiseert u zich op het gebied van de speciale onderwijszorg. Doelgroep De focus is gericht op leraren in alle sectoren die betrokken zijn bij leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Professionele ontwikkeling Tijdens de masteropleiding Special Educational Needs PO SO VO VSO en MBOI groeit u uit tot de excellente professional die ingewikkelde situaties binnen de groep kan hanteren, die leerlingen met complexe problemen adequaat helpt en die een deskundige partner is voor ouders en hulpverleners. In het kader van taak- en functiedifferentiatie zijn er voor afgestudeerde masters mogelijkheden om persoonlijke expertise in te zetten in een nieuwe positie binnen de school: als begeleider, coördinator of als schoolleider. Programma Afhankelijk van uw ambities en mogelijkheden kiest u voor een specialisatie. In iedere specialisatie komen verschillende thema s aan de orde die u afgestemd op uw eigen werkveld uitwerkt. Een centrale component in de opleiding is het Praktijkgericht Onderzoek. De 7 specialisaties Master SEN deeltijd Gedrag Leren Begeleiden Leidinggeven Jonge Kind VO/MBO Diversiteit Eindkwalificaties De eindkwalificaties hebben betrekking op drie gebieden: het primaire proces (de opvoedings- en onderwijsactiviteiten), het functioneren in een schoolteam en organisatie en de eigen professionele ontwikkeling. Lesdagen Specialisaties Master SEN deeltijd lesplaats Maastricht Specialist Begeleiden + Leidinggeven jaar 1 maandag u. Specialist Begeleiden jaar 2 woensdag u. Specialist Gedrag + VO/MBO + Diversiteit jaar 1 woensdag u. Specialist Gedrag jaar 2 dinsdag u. Specialist Leren jaar + Jonge kind 1 dinsdag u. Specialist Leren jaar 2 maandag u. Specialist diverse modules donderdag u. Naast Master SEN deeltijd bieden we ook de Master SEN voltijd aan Maandag uur Woensdag uur 103

104 Informatiebijeenkomsten Master-SEN, Mastermodules en Postbacheloraanbod Wilt u meer informatie en/of een afstemmingsgesprek met medewerkers van het regiokantoor Zuidoost Nederland? Bezoek dan één van de regionale informatiebijeenkomsten Onderstaande informatiebijeenkomsten Seminarium voor Orthopedagogiek Zuidoost Nederland op diverse locaties Informatiebijeenkomsten start schooljaar Dinsdag 17 maart 2015: uur, locatie Regiokantoor Houthem-Valkenburg Woensdag 1 april 2015: uur, locatie Van Abbemuseum Eindhoven Maandag 20 april 2015: uur, locatie Regiokantoor Houthem-Valkenburg Donderdag 21 mei 2015: uur, locatie Theaterhotel Oranjerie Roermond Dinsdag 2 juni 2015: uur, locatie Regiokantoor Houthem-Valkenburg Maandag 6 juli 2015: uur, locatie Regiokantoor Houthem-Valkenburg Woensdag 2 september 2015: uur, locatie Regiokantoor Houthem-Valkenburg Aanmelden Aanmelden voor een van de informatiebijeenkomsten kan via maastricht.seminarium@hu.nl onder vermelding van uw naam/adresgegevens/telefoonnummer/ adres en interesse in specialisatie of via de website via informatiebijeenkomsten Inschrijven Inschrijven voor de Master-SEN kan alleen digitaal via studielink; zie informatie op onze website net als alle informatie omtrent lerarenbeurs Contact en vragen Contact onze onze studiecoördinator Ger Ramakers omtrent uw persoonlijke vragen per ger.ramakers@hu.nl en per telefoon

105 AANMELDING, INSCHRIJVING EN PLAATSING Contact Bij al uw vragen kunt u direct contact opnemen met onze managementassistent Anne-Marie Loermans op het regiokantoor via anne-marie.loermans@hu.nl of maastricht.seminarium@hu.nl Plaatsing Voor sommige cursussen geldt een maximum aantal deelnemers. In dat geval is de volgorde van binnenkomst van het inschrijfformulier bepalend. Begin september 2015 ontvangt elke deelnemer bericht over wel of geen plaatsing. Ook worden dan nadere mededelingen gedaan over de verdere procedure. Plaats van de cursus Bij elke cursus is aangegeven waar deze zal plaatsvinden. Mocht na inschrijving blijken dat het gewenst is om hiervan af te wijken, (bijvoorbeeld in verband met reisduur van een groot aantal deelnemers), dan kan dit in overleg met de deelnemers gebeuren. Certificaten en bewijzen van deelname. Elke scholingsactiviteit uit het cursusaanbod geeft recht op een deelnemerscertificaat of bewijs van deelname, wanneer aan de daartoe geldende voorwaarden is voldaan. Tot deze voorwaarden behoort in elk geval dat de deelnemer tenminste 80% van de cursusbijeenkomst(en) heeft bijgewoond. Prijzen Bij elke cursus is een prijs vermeld. Tenzij anders vermeld is deze prijs inclusief verblijf- en materiaalkosten. Algemene voorwaarden Op alle scholings- en begeleidingsactiviteiten van het Seminarium voor Orthopedagogiek zijn de leveringsvoorwaarden van Hogeschool Utrecht van toepassing. Deze liggen ter inzage op de regiokantoren. Daarnaast geldt wat specifiek hieronder in de artikelen 1 t/m 8 is vermeld: 1. Toepassingssfeer Bij alle onderdelen van het scholingsaanbod zijn de onderstaande algemene voorwaarden van toepassing. Door aanmelding aanvaardt de deelnemer de toepassing ervan, voor zover daarvan niet schriftelijk is afgeweken. 2. Inschrijving Inschrijving als deelnemer aan één van de cursussen geschiedt door inzending van een volledig ingevuld en ondertekend inschrijfformulier binnen de aangegeven inschrijftermijn. Indien er slechts plaats is voor een beperkt aantal deelnemers, is voor plaatsing de volgorde van de aanmelding bepalend. Wanneer dit zal betekenen, dat plaatsing op dat moment niet mogelijk is, zal met de aanmelder overleg plaatsvinden over een eventueel alternatief. Tevens zal de betrokkene een voorrangsplaats worden toegewezen op de wachtlijst voor de betreffende cursus. 105

106 3. Annulering Annulering dient schriftelijk te geschieden en gericht te zijn aan het adres van het desbetreffende regiokantoor van het Seminarium voor Orthopedagogiek. Wij aanvaarden geen aansprakelijkheid indien annuleringen niet of niet tijdig worden ontvangen. Met betrekking tot annulering en de gevolgen daarvan voor de cursist gelden de volgende regels: Gedurende de inschrijftermijn: geen kosten. Tot 6 weken voor de aanvang van de cursus: 12,50 per cursist per geannuleerde cursus i.v.m. administratiekosten. In de periode van 6-2 weken voor aanvang van de cursus: 50% van het cursusgeld blijft verschuldigd. Binnen 2 weken voor aanvang van de cursus: het gehele cursusgeld blijft verschuldigd. In geval van overmacht dient dit te worden voorgelegd aan de regiomanager van het Seminarium voor Orthopedagogiek. Indien op grond van het bovenstaande door de cursist een bedrag aan administratiekosten verschuldigd is, ofwel een deel van de cursusprijs, wordt deze bijdrage verrekend met eventueel al door de cursist betaald en terug te ontvangen cursusgeld. 4. Plaatsvervanging In afwijking van de bovenstaande annuleringsregeling kan annulering te allen tijde zonder financieel nadelige gevolgen voor de cursist plaatsvinden, wanneer diens plaats wordt ingenomen door een plaatsvervanger en daarvan schriftelijk mededeling is gedaan aan het adres van het desbetreffende regiokantoor van het Seminarium voor Orthopedagogiek. 5. Betaling Indien geen andere betalingstermijn is overeengekomen moeten facturen, zonder enige korting en zonder dat schuldvergelijking is toegestaan, worden betaald binnen 30 dagen na factuurdatum. De cursist zal door het enkel verstrijken van de betalingstermijn, zonder dat daartoe enige sommatie of ingebrekestelling nodig is, een vertragingsrente verschuldigd zijn van 1% van het desbetreffende factuurbedrag voor elke maand (of gedeelte daarvan), waarmee de cursist in verzuim is. 6. Cursusmateriaal Het Seminarium voor Orthopedagogiek behoudt zich het auteursrecht van de te verstrekken cursusmaterialen voor. Cursisten mogen het cursusmateriaal uitsluitend ten eigen behoeve gebruiken. Het verveelvoudigen en/of openbaar maken door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook, evenals het aan derden afstaan, verkopen of op enigerlei andere wijze in gebruik geven, is zonder schriftelijke toestemming van het Seminarium voor Orthopedagogiek niet toegestaan. 7. Aansprakelijkheid Het Seminarium voor Orthopedagogiek is niet aansprakelijk voor schade, ontstaan uit, tijdens of als gevolg van het gebruik van het cursusmateriaal en/of ontstaan tijdens het bijwonen van de cursus. De cursist zal het Seminarium voor Orthopedagogiek voor aanspraken van derden uit dien hoofde vrijwaren. 8. Programmawijziging Het Seminarium voor Orthopedagogiek behoudt zich het recht voor om in bijzondere gevallen de aanvangstijd van de cursussen te wijzigen of bepaalde cursussen te laten vervallen. In het laatste geval worden reeds betaalde cursusgelden gerestitueerd. 106

107 INSCHRIJFFORMULIER SCHOLING EN BEGELEIDING Regio Zuid Oost Nederland Persoonsgegevens: Naam: Geboortenaam:.. Voorletters : Voornamen voluit:.... Roepnaam:....M/V Adres :... Postcode en woonplaats:... (Mobiele) telefoon :... adres... Geboortedatum en geboorteplaats:... Handtekening... Schoolgegevens: Naam school :... Naam directeur :... (Post) adres :... Postcode en Plaats:... Telefoon : adres:. Ik meld mij aan voor: Scholingsnummer Titel cursus Heeft u als directeur belangstelling voor een cursus op maat voor uw school? Ja, neem contact met mij op voor een offerte Betaling & Facturatie: De nota zal rechtstreeks naar uw school/bestuur of werkgever worden toegezonden. Ondergetekende, directeur van de school is akkoord met de inschrijving van de hierboven genoemde persoon. Akkoord directeur bij betaling door school (handtekening): Plaats: Datum: Insturen naar Seminarium voor Orthopedagogiek: Regio Zuidoost Nederland, Onderstestraat 29, 6301 KA Houthem/Valkenburg U kunt het formulier ook scannen naar: maastricht.seminarium@hu.nl Op de activiteiten van het Seminarium zijn leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze zijn in te zien op het regiokantoor. 107

108 Seminarium voor Orthopedagogiek Regiokantoor Zuidoost Nederland Onderstestraat KA Houthem-Valkenburg WWW 108