DE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN

Transcriptie

1 LICG HUISDIERENBIJSLUITER DE HANDLEIDING VOOR HET HOUDEN VAN HUISDIEREN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n Serie rassenbijsluiters Border Collie De Border Collie staat bekend als een actieve en slimme, goed te trainen hond. Dit, samen met zijn handzame maat, maakt dat het ras erg populair is. Toch is een Border Collie lang niet voor iedereen een geschikte hond: zijn gevoelige aard in combinatie met zijn fanatieke werklust kan tot problemen leiden als de hond niet de juiste begeleiding krijgt. De Border Collie heeft een sportieve, stabiele baas nodig die met hem wil werken en al enige ervaring heeft met honden. Kies het juiste ras voor uw situatie: lees vóór het kopen eerst of de Border Collie het ras is dat u zoekt. Lees ook de huisdierenbijsluiter Hond op voor alle benodigde basisinformatie over honden.

2 Algemeen De Border Collie komt oorspronkelijk uit het grensgebied (de border ) tussen Schotland en Noord- Engeland. De eerste honden die veel weg hebben van de Border Collie zoals wij die nu kennen, leefden al aan het eind van de negentiende eeuw. Het ras is oorspronkelijk gefokt voor het drijven van schapen, en ook nu nog is de Border Collie in de eerste plaats een echte werkhond. Typerend voor de Border Collie is het met een laag gehouden kop staren naar het vee, eye genoemd. Border Collies zijn actieve en zeer intelligente honden die veel beweging nodig hebben. Het ras wordt ingedeeld bij rasgroep 1: Herdershonden en veedrijvers. Border Collies worden gemiddeld twaalf tot veertien jaar oud. Uiterlijk De Border Collie is een atletisch gebouwde hond met een korte of matig lange vacht. De meeste Border Collies zijn zwart met wit, maar er zijn ook andere kleuren mogelijk zoals wit met bruin of blauwgrijs, driekleurig of blue merle (zwarte vlekken op een grijsblauwe ondergrond). Volgens de rasstandaard mag wit nooit de overheersende kleur zijn. De oren kunnen rechtop staan of de punt kan omlaag vallen. De staart wordt in rust laag gedragen en buigt aan het einde omhoog. De gewenste schofthoogte (schouderhoogte) is bij reuen 53 centimeter, bij teven iets lager. De volledige rasstandaard van de Border Collie kunt u vinden via de rasvereniging. Op de website van de Raad van Beheer op Kynologisch Gebied in Nederland staan alle bij hen aangesloten rasverenigingen genoemd. De rasstandaard voor de Border Collie is niet voor elk land gelijk. Karakter De Border Collie is een enthousiaste, alerte hond. Van nature heeft deze schapendrijver een sterke achtervolgingsdrift en een overvloed aan energie en uithoudingsvermogen. Bovendien is hij bovengemiddeld intelligent. Wanneer de Border Collie te weinig te doen heeft, kan dat leiden tot het 'drijven' of achtervolgen van andere huisdieren, voorbijgangers of zelfs auto s. Border Collies die consequent opgevoed worden zijn over het algemeen vriendelijke honden die erg gehoorzaam zijn. Ze zijn bovendien gevoelig voor de stemming van de eigenaar en snel onder de indruk van bestraffende woorden. Veel Border Collies houden van aandacht en knuffels. Ze hebben soms de neiging zich aan één persoon te hechten. Border Collies zijn niet altijd even geschikt voor een gezin met kleine kinderen. De hond kan de neiging hebben hen te gaan drijven, zeker als hij deze aanleg niet kwijt kan in andere activiteiten. Border Collies hebben een eigenaar nodig die sportief en actief is en het leuk vindt om met de hond te werken en trainen. Ze moeten hun energie lichamelijk, maar vooral ook geestelijk kwijt kunnen. De Border Collie is geen hond om alleen als huishond te houden, maar heeft het nodig om, samen met zijn eigenaar, te werken. Dat kan ook in de vorm van een hondensport. Er komen relatief veel Border Collies voor die nerveus en angstig zijn en soms angstagressie vertonen. Verantwoord fokken, een degelijke socialisatie en een goede manier van opvoeden kunnen dit vaak voorkomen. Het is dan ook belangrijk om bij het aanschaffen van een pup een goede fokker uit te kiezen. 2

3 Verzorging De vacht van een Border Collie heeft niet veel verzorging nodig. U moet hem wel regelmatig borstelen en vooral letten op de plekken waar het haar langer is, zoals bij de oren en oksels en aan de achterpoten en staart. Kam dit uit zodat er geen klitten ontstaan. Controleer de oren en verwijder eventuele overtollige haargroei uit de gehoorgang om infecties te voorkomen. Beweging en activiteiten De Border Collie heeft veel energie en moet dan ook voldoende worden uitgelaten. Twee uur bewegen per dag is zeker nodig. Het is daarbij erg belangrijk voor de Border Collie om een actieve taak in direct contact met zijn baas uit te kunnen voeren. Alleen de dagelijkse wandelingen of balletjes gooien is niet genoeg. Een Border Collie moet zijn hersenen kunnen gebruiken. Training, speurspelletjes en allerlei oefeningen in huis houden de hond bezig en voorkomen dat hij zelf activiteiten gaat verzinnen. Krijgt hij niet genoeg activiteiten aangeboden, dan kan dit probleemgedrag uitlokken. De Border Collie is een hond die erg geschikt is voor hondensporten zoals flyball, behendigheid en doggydance. Maar ook in gehoorzaamheidstrainingen kunt u met dit ras heel ver komen, zolang u het maar afwisselend genoeg houdt. Border Collies zijn gebóren om schapen te hoeden. U kunt bij verschillende organisaties in Nederland cursussen schapen drijven volgen met uw hond. Een Border Collie mag niet te jong beginnen met trainen. De eerste oefeningen kunt u doen wanneer de hond tussen zeven maanden en een jaar oud is. Het is wel verstandig om uw hond al vroeg kennis te laten maken met schapen. Doe dit altijd met een professionele begeleider en zorg ervoor dat uw hond de basiscommando's kent. Socialisatie en opvoeding Border Collies moeten, net als alle honden, goed gesocialiseerd worden. Omdat het gevoelige honden zijn, bestaat de kans dat ze angstig gedrag gaan vertonen als ze niet op jonge leeftijd aan allerlei nieuwe dingen gewend zijn. Daar moet al bij de fokker mee begonnen zijn, maar eenmaal thuis zult u dit zeker het eerste levensjaar moeten blijven volhouden. Bij de opvoeding is het belangrijk dat de hond leert om rustig te zijn. Border Collies hebben van zichzelf de neiging om door te gaan, u zult de pup soms tot rust moeten dwingen. Border Collies zijn gevoelig voor uw stem, te hard straffen of te lang doorgaan met straffen zorgt ervoor dat de hond angstig wordt. Leer uw Border Collie goed gedrag aan door dit direct te belonen. Ook het drijven en de achtervolgingsdrift van de Border Collie moet goed onder controle worden gehouden, leer uw pup van jongs af aan waar hij wel en juist niet achteraan mag rennen. Soms hebben Border Collies het zo druk dat ze geen tijd nemen om te eten. Zorg er dan voor dat u een vast voerschema aanhoudt en de hond meer rust geeft. Bij gehoorzaamheidstraining is het belangrijk om de oefeningen voldoende af te wisselen. Vanwege de hoge intelligentie van de border vindt hij training al snel saai worden. Wees consequent in uw opvoeding en onthoud dat een slimme hond ook ongewenst gedrag heel snel kan aanleren! 3

4 Ziekten en erfelijke aandoeningen Bij elk ras kunnen erfelijke aandoeningen voorkomen. Volgens recent onderzoek van Universiteit Utrecht zijn voor de Nederlandse populatie Border Collies de belangrijkste erfelijke aandoeningen: Idiopathische epilepsie MDR1 gen mutatie Bij epilepsie is er sprake van aanvalsgewijze, spontane ontladingen van elektriciteit in de hersenen. Een epileptische aanval of toeval kan verschillende vormen hebben. Als het gehele lichaam betrokken is, verkrampen de spieren, het dier valt om en kan schokken, kwijlen en urine en ontlasting laten lopen. De hond is tijdens de aanval buiten bewustzijn en voelt en hoort dus niets. Voor een aanval vertoont de hond vaak ander, onrustig gedrag, na afloop kan de hond gedesoriënteerd en wiebelig zijn. Er zijn ook plaatselijke vormen van epilepsie, waarbij bijvoorbeeld een spiergroep begint te trillen of trekken of waarbij een dier kortdurend vreemd gedrag vertoont, zoals happen naar onzichtbare vliegen of voor zich uit staren zonder dat men contact met hem kan maken. Epilepsie kan verschillende oorzaken hebben, maar bij de idiopathische vorm van epilepsie is er geen onderliggende verwonding of ziekte aan te wijzen. Erfelijke vormen van epilepsie treden meestal voor het derde levensjaar op. Bij oudere dieren is er meestal een niet-erfelijke oorzaak die later is ontstaan, zoals een hersentumor. Er zijn verschillende medicijnen die hierbij ingezet kunnen worden om de aanvallen onder controle te houden, met wisselend succes. Een MDR1 gen mutatie is een afwijking in het MDR1 gen, dat normaal gesproken codeert voor een eiwit dat onbekende stoffen de hersenen uit transporteert. Als dit eiwit ontbreekt, kunnen bepaalde geneesmiddelen zich ophopen in de hersenen. Dit geeft onder andere zenuwverschijnselen, kwijlen, braken en kan tot coma leiden. Ook is er meer risico op bijwerkingen van deze geneesmiddelen. Ivermectine, een ontwormingsmiddel, is een bekend voorbeeld van een geneesmiddel dat zich kan op hopen in de hersenen van de hond met een MDR1 mutatie. Maar ook andere ontwormingsmiddelen en geneesmiddelen zoals bepaalde verdovingsmiddelen en pijnstillers kunnen een risico vormen. Er is een genetische test beschikbaar waarmee bepaald kan worden of een hond de mutatie heeft en dus overgevoelig is. Behalve deze aandoeningen zijn er volgens het onderzoek naar de Border Collie nog andere erfelijke aandoeningen die bij het ras van belang kunnen zijn, namelijk: Selectieve cobalamine malabsorptie (Imerslund-Gräsbeck syndrome, IGS) Canine cyclische neutropenie (Grey Collie syndrome) Congenitale doofheid Collie eye anomaly (CEA) Primaire lens luxatie Progressieve retina atrofie (PRA) Selectieve cobalamine malabsorptie (Imerslund-Gräsbeck syndrome, IGS) is een aandoening waarbij de opname van cobalamine verstoord is. Cobalamine is vitamine B12 en speelt een rol bij onder andere de aanmaak van bloedcellen en de aanmaak van myeline in het zenuwstelsel. Om vitamine B12 uit de voeding op te nemen is een speciale stof nodig, intrinsic factor genoemd, die in het lichaam wordt gemaakt. Deze stof bindt zich aan de cobalamine en maakt het mogelijk dat de stof in de darmen wordt opgenomen in het bloed. Bij verstoring van die opname ontstaat er een tekort aan vitamine B12 in het lichaam. Symptomen ontstaan op jonge leeftijd en bestaan uit slecht groeien, weinig eetlust, bloedarmoede, zwakte, diarree, moeite met slikken, ontstoken tong en als er niet behandeld wordt op den duur ook zenuwverschijnselen die niet meer herstellen. De 4

5 aandoening wordt behandeld met vitamine B12 injecties. Er is een genetische test om de aandoening op te sporen. Canine cyclische neutropenie (Grey Collie syndrome) is een aandoening waarbij het aantal neutrofielen, witte bloedcellen die betrokken zijn bij de afweer, sterk schommelt. Ongeveer elke 12 dagen wordt het aantal erg laag, waardoor de hond vatbaar is voor infecties, koorts krijgt en slecht eet. De aandoening komt voor bij grijze collies. De ziekte erft recessief over, er is een genetische test beschikbaar. Congenitale doofheid is aangeboren doofheid die veroorzaakt kan worden door afwijkingen van het oor, de zenuwen of van de hersenen en vaak samenhangt met een bepaalde vachtkleur of aftekening. Bij de Border Collie kan aangeboren doofheid samenhangen met blauwe ogen of met merle ( tijger ) kleuring. Collie eye anomaly (CEA) is een ontwikkelingsstoornis van het oog. Bij een milde vorm hoeft dit geen klachten te geven, in ernstigere gevallen kan dit het zicht beperken of in enkele gevallen tot blindheid leiden. Er is een genetische test ontwikkeld. Door middel van oogonderzoek kan bij pups van 6 of 7 weken oud gekeken worden of en in welke mate de aandoening voorkomt. Dit is niet altijd even eenvoudig, bij merle honden is het minder makkelijk te zien. Een primaire lens luxatie is een verplaatsing (luxatie) van de ooglens door het kapot gaan van de ophangbandjes. De lens kan bij luxatie de passage of de afvoer van het kamerwater in de oogbol blokkeren, met glaucoom (verhoogde oogdruk) tot gevolg. Glaucoom kan leiden tot het verloren gaan van het oog. Lensluxatie dient daarom als een spoedgeval te worden beschouwd. Progressieve retina atrofie (PRA) is een oogaandoening waarbij de het netvlies (de retina) steeds verder wordt aangetast. Het netvlies bevat staafjes en kegeltjes die het gezichtsvermogen bepalen. In het geval van progressieve retina atrofie worden eerst de staafjes aangetast, wat als gevolg heeft dat de hond slechter ziet in schemerlicht. In een later stadium worden ook de kegeltjes aangetast waardoor uiteindelijk volledige blindheid ontstaat. Andere oogaandoeningen die wel eens voorkomen zijn distichiasis en cataract. Bij distichiasis staan er extra haartjes op de ooglidrand die het oog kunnen irriteren. Cataract of grijze staar is een aandoening waarbij de ooglens troebel wordt. Ook heupdysplasie (HD) komt wel eens voor. Hierbij passen de heupkom en de heupkop niet goed in elkaar. Dit veroorzaakt schade in het gewricht. De aandoening heeft een erfelijke basis en wordt beïnvloed door omgevingsfactoren, zoals te snel groeien of overbelasting door verkeerd of teveel bewegen of overgewicht. Jonge dieren met heupdysplasie vertonen een afwijkende gang, plotselinge pijnlijkheid in de achterpoten en heup en verminderde activiteit vanwege de pijn. Vaak zijn de achterpoten en heupen minder sterk bespierd. Oudere dieren vertonen verschijnselen die passen bij artrose (gewrichtsslijtage), zoals startkreupelheid, moeilijk opstaan en pijnlijkheid na zware inspanning. Om gewrichtsklachten te voorkomen is een goede voeding en verantwoord bewegen belangrijk. De rasvereniging verplicht fokkers om de ouderdieren te laten testen op heupdysplasie en op oogafwijkingen waaronder cataract, PRA, Collie Eye Anomalie en distichiasis. In het fokreglement van de rasvereniging kunt u de precieze fokregels nagaan en zien wanneer ouderdieren worden uitgesloten van de fok om erfelijke aandoeningen te voorkomen. Meer uitleg over het onderzoek door Universiteit Utrecht naar erfelijke aandoeningen bij rashonden in Nederland vindt u op 5

6 Benodigde ervaring Border Collies zijn vanwege hun enorme energie, snelle leervermogen en gevoelige aard minder geschikt voor mensen die geen ervaring hebben met honden. Er is veel energie en tijd nodig om dagelijks met de Border Collie te werken, de hond is niet geschikt om alleen maar gezelschapshond te zijn. Zorg ervoor dat u zich van tevoren goed informeert, bijvoorbeeld via de rasvereniging. Aanschaf en kosten Lees voor u een hond aanschaft het Praktisch document 'De aanschaf van een hond' op. Let goed op als u een Border Collie pup wilt aanschaffen. Pups die via de rasvereniging worden aangeboden, zijn in elk geval gefokt volgens het fokreglement van de vereniging. Dat betekent dat de ouders zijn getest op een aantal erfelijke aandoeningen. Ook worden welzijnsregels gesteld aan de fokdieren, zoals een minimale en maximale leeftijd waarop de teef gedekt mag worden en een maximaal aantal nesten per teef. Koopt u elders een pup, dan zult u zelf moeten vragen of er bij de ouders tests op erfelijke aandoeningen zijn gedaan en de uitslagen moeten bekijken. Daarmee maakt u de kans dat u een pup koopt met een erfelijke aandoening zo klein mogelijk. Van ouderdieren met stamboom kunt u de uitslagen van oogonderzoek en heupdysplasie-onderzoek ook nagaan op de website van de Raad van Beheer. Van pups met een stamboom heeft u zekerheid over de afkomst van de pup, want sinds juni 2014 moet voor alle rassen voor het afgeven van stamboompapieren een DNA-test op afkomst worden gedaan. Koop geen goedkope pups via internet of handelaars die allerlei rassen verkopen of veel nesten tegelijk hebben. Deze zijn vaak niet goed gesocialiseerd, de ouderdieren zijn lang niet altijd getest op erfelijke aandoeningen en u loopt daardoor het risico dat u op termijn alsnog veel geld kwijt bent aan medische kosten of gedragstherapie. Gebruik de puppy-checklist van het LICG om u te helpen beoordelen of bij u een betrouwbaar adres koopt. Zoekt u een volwassen Border Collie, dan kan de rasvereniging bemiddelen bij herplaatsing. U kunt ook bij een asiel terecht. Pups geboren na 1 april 2013 of honden afkomstig uit het buitenland moeten verplicht gechipt en geregistreerd zijn door de fokker of importeur. Krijgt u zo n hond aangeboden die niet gechipt en geregistreerd is, dan houdt de verkoper zich niet aan de wet en kunt u de hond beter niet kopen. Zelf bent u verplicht de registratie binnen twee weken na aanschaf op uw naam te zetten. Meer informatie vindt u in het Praktisch document over Chippen en registreren of op Een Border Collie pup met stamboom kost gemiddeld tussen 900 en 1200 euro. Daarnaast bent u geld kwijt voor benodigdheden zoals een mand, riem, etensbakken en borstels. Hondenvoer kost al snel 30 euro per maand. De tarieven van de hondenbelasting variëren per gemeente. Denk ook aan de kosten van de puppycursus en vervolgcursussen of hondensport. Houd rekening met dierenartskosten zoals entingen, ontwormen en behandeling tegen vlooien, bij elkaar vanaf ruim 100 euro per jaar. Wilt u de hond laten castreren dan komen daar de operatiekosten bij, voor reuen kost dit gemiddeld zo n 100 euro, voor teven minstens anderhalf tot tweemaal zoveel. Daarnaast kunt u voor kosten komen te staan als uw Border Collie onverhoopt ziek wordt. Voor (onverwachte) dierenartskosten kunt u een ziektekostenverzekering afsluiten. 6

7 Bijzonderheden Border Collies staan bekend als zeer intelligente honden, maar realiseer u dat dit ook een nadeel kan zijn. Verdiep u voor u een Border Collie aanschaft in de manier waarop honden leren, zodat uw hond u niet te slim af is! Bij het fokken mag nooit een blue merle hond met een andere blue merle hond gekruist worden; de nakomelingen kunnen dan namelijk blind, doof of steriel zijn. Het Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren biedt onafhankelijke en betrouwbare informatie over het houden van huisdieren. Versie: maart 2019 LICG Kijk voor de meest recente informatie op