Studiehandleiding Kunsten op school Semester 1, blok 2

Transcriptie

1 Universitaire Pabo van Amsterdam Gebouw G. Nieuwe Prinsengracht VZ Amsterdam Studiehandleiding Kunsten op school Semester 1, blok 2 Bachelor jaar 2 Studiejaar Docenten: Cultuureducatie: Ronald Hueskens mail: r.hueskens@hva.nl Media en Beeldtaal: Roosien Verlaan mail: roosien.upva@gmail.com Amsterdam, september

2 Studiehandleiding Kunsten op school Deze studiehandleiding geeft een omschrijving van het onderdeel Kunsten op School in het studiejaar Het onderdeel kunsten op school is een onderdeel van de module Wetenschappen en Kunsten op school. Het onderdeel Wetenschappen op School staat beschreven in een aparte studiehandleiding. Het onderdeel Kunst op School bestaat uit 2 reeksen van 4 practicumbijeenkomsten. Inhoud In de workshops cultuureducatie onderzoekt de student de wereld van de kunsten en wetenschappen en de waarde voor de ontwikkeling van kinderen, voortbouwend op wat hij heeft ervaren, ontdekt en geleerd in het eerste jaar. Wat is kwalitatief cultuuronderwijs? Wat is de betekenis, zingeving voor het individuele kind? En welke leerkrachtvaardigheden komen daarbij kijken? Vanuit de theorie ga je vooral onderzoekend aan de slag; een pragmatisch laboratorium waarin de vertaling van theorie naar de praktijk vorm geeft. Het Landelijk Kennisinstituut voor Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA, voorheen St. Cultuurnetwerk Nederland) heeft voor het ministerie van OCW, drie basisberoepstaken voor de leerkracht basisonderwijs geformuleerd, t.w.: 1. Inspireren als cultuurdrager en cultuuroverdrager; 2. Ontwikkelen van een visie op cultuureducatie; 3. Ontwerpen van cultuureducatieve activiteiten. Aan het einde van de workshops laat de student middels een eindproduct zien hoe hij vorm geeft aan deze drie beroepstaken. In de workshops voor media, beeldvorming en cultureel erfgoed staat het analyseren van onze beeldcultuur centraal en waarom maar ook hoe je kinderen daarover kan laten nadenken. Men zegt dat we in een beeldcultuur leven, maar wat houdt dat precies in? Wat is de waarde van beeld ten opzichte van een ervaring of een verhaal? Welk beeld is meer waar? Hoe werkt beeldvorming door in de samenleving en in de klas? Deze workshops zijn opgebouwd aan de hand van drie onderwerpen. Ten eerste staat kritisch kijken centraal. Kritisch kijken gaat over wat je echt ziet, over interpretatie van wat je ziet en waarom jij het anders interpreteert of betekenis geeft dan iemand anders. Zoals je bij geschiedenis bronnenonderzoek doet, onderzoek je ook mediabronnen op waarheid, actualiteit, manipulatie en betrouwbaarheid en leer je welke vragen je kan stellen om je bron op waarde te kunnen schatten. Ten tweede gaan we in op de digitale beeldomgeving van het kind. Heb je thuis een internet aansluiting, welke startpagina hebben je ouders ingesteld of mag je alleen af en toe op de mobiel van je oom mee kijken als hij een spelletje speelt? Iedereen gebruikt internet op een andere manier, mensen en ook kinderen kunnen kiezen wat ze wel en niet zien maar er wordt ook voor ons gekozen, door zoekmachines, providers en overheden. De achtergrond of subcultuur van een kind heeft invloed op de manier waarop hij/zij hun digitale beeldomgeving inrichten en welk effect dat heeft op de manier waarop hij/zij in het leven staan en betekenis geven aan de gebeurtenissen om hen heen. Als leerkracht is het interessant om deze effecten op waarde te kunnen schatten. Als derde onderwerp gaan we in op het 2

3 differentiëren op leeftijd en achtergrond. Welke onderwerpen kies je voor een mediawijze les in de onderbouw, hoe selecteer je beelden en stel je de juiste vragen om kinderen zelf aan het werk te zetten, kritisch te laten kijken, hun dagelijkse beeld omgeving te laten analyseren en daardoor mogelijkheden te geven om deel te nemen aan onze mediatechnocratie! Aansluiting met andere modules Het onderdeel cultuureducatie verkent het relatief jonge leerdomein in het onderwijs vanuit het aspect omgevingsonderwijs. Inhoud, beleving en ervaring zal leiden tot een persoonlijke visie op dit leergebied dat gezien kan worden als fundament, paraplu of cement als vertrekpunt uit of verbinding met het overig onderwijs. Inhoud, kennis en ervaring van dit onderdeel wordt meegenomen in het onderdeel media en beeldvorming. Het onderdeel media en beeldvorming en cultureel erfgoed geeft een verdieping aan de introductie module KCO in jaar 1. De introductie is interdisciplinair en verkent voornamelijk de beeldomgeving van het kind als bron voor het ontwikkelen van kunst en mediawijs onderwijs. Deze vier workshops zullen verder in gaan op het analyseren van beeld, de betekenis van media voor kinderen en de manier waarop media onderdeel is van culturele betekenisgeving. Het vak sluit met de drie onderwerpen aan bij het deel Wetenschappen op School; het kritisch kijken en op waarde kunnen schatten van media- uitingen sluit aan bij bronnenonderzoek van andere vakgebieden. Net als bij de wetenschappen is de omgeving van het kind startpunt voor het maken van onderwijs alleen in dit geval de digitale omgeving. Daarbij wordt het onderwerp mediawijs onderwijs gedifferentieerd naar leeftijd en achtergrond. Leerdoelen: - De student kent de landelijke kaders, inhouden en uitgangspunten van het domein cultuureducatie; - De student kan een persoonlijke visie t.a.v. cultuuronderwijs verwoorden en onderbouwen; - De student kent de processen van beeldvorming, oriëntatie op cultureel erfgoed van zichzelf en van de leerlingen en weet dit te analyseren, benoemen en duiden; - De student kent methodieken uit cultuureducatie, mediawijsheid, erfgoedonderwijs en kan die inzetten bij het maken van onderwijs waarbij leerlingen leren redeneren. Leerdoelen cultuureducatie : - De student kan een onderwijsontwerp cultuureducatieve activiteiten ontwerpen en vanuit theorieën, hedendaagse contexten en een persoonlijke visie op cultuureducatie, de inhoudelijke, pedagogische en didactische uitgangspunten ervan verantwoorden; 3

4 - - De student kan een gefundeerd kwaliteitsoordeel geven t.a.v. cultuureducatieve ontwerpen en activiteiten; De student kan waarderend reflecteren op eigen bekwaming t.a.v. de drie basisberoepstaken cultuureducatie. leerdoelen media en beeldvorming: - De student kan keuzes van mediamakers en van zichzelf bij het selecteren van beelden analyseren en beargumenteren op welke manier deze de beeldvorming beïnvloeden. - De student kan de digitale beeldomgeving van kinderen uit verschillende subculturen benoemen en analyseren en kan aangeven hoe deze betekenisgeving en participatie van het kind beïnvloeden. - De student kan werkvormen, gedifferentieerd naar leeftijd en achtergrond, benoemen waardoor kinderen zelf hun digitale beeldomgeving analyseren en kritisch leren kijken. Onderwijsvorm Tijdens de bijeenkomsten wordt een actieve houding van de student verwacht. De literatuur wordt tijdens het college aangereikt. Er zal sprake zijn van groepsopdrachten, individuele opdrachten en excursies. Wat wordt van de student verwacht Van de student wordt tijdens de colleges een actieve houding verwacht in het toepassen van de stof. Daarnaast wordt verwacht dat de student zich op de lessen voorbereid door het maken van de voorbereidende opdrachten. De modules hebben een aanwezigheidsplicht van 80 %. Wanneer je vaker afwezig bent wordt in overleg met de docent en de studieadviseur gekeken of de gemiste onderdelen gecompenseerd kunnen worden met een opdracht of het onderdeel volgend jaar opnieuw gevolgd moet worden. Excursies zijn een verplicht onderdeel van het lesprogramma. Kosten hiervoor zijn ook voor de student. Rooster zie rooster.uva.nl Beoordeling De onderdelen worden beide met een aparte opdracht afgesloten. Het onderdeel cultuureducatie wordt afgesloten door aanlevering van een onderwijsontwerp cultuureducatieve activiteiten. Zie verder blz. 8 en 9. Het onderdeel Media, Beeldtaal en Cultureel Erfgoed wordt met een 90 secondenfilm afgesloten. Zie verder blz. 12 en 11 Beoordeling van de eindopdrachten is tenminste binnen 2 weken na uiterste aanleverdatum door de docent afgerond en voor de student inzichtelijk. Beide 4

5 opdrachten moeten minstens een 5,5 zijn en zijn afzonderlijk 15%, dus gezamenlijk 30% van het eindcijfer voor Wetenschappen en de Kunsten op school. Literatuur Verplichte literatuur o.a. te gebruiken voor eindopdracht cultuureducatie Gootjens- Klamer, L & Nieuwenhuizen, M. van (2011) Basisboek cultuuronderwijs, Noordhoff Uitgevers, ISBN: o o o o o o Verwacht wordt de volgende hoofdstukken uit dit boek te bestuderen: Hfst 1 cultuuronderwijs (pag. 9 t/m 24) Hfst. 2 cultuurhistorie en culturele basisvaardigheden (pag. 32 t/ 37) Hfst. 3 - par. 3.1 receptieve activiteiten in het cultuuronderwijs (pag ), 3.2 productieve activiteiten n.a.v. cultuurervaringen (pag ), 3.4 filosoferen over cultuurervaringen (pag ), 3.5 reflecteren (pag ) Hfst. 4 de culturele ontwikkeling van kinderen blz (par. 4.1 tot en met 4.5) Hfst. 5 cultuuronderwijs ontwerpen, par. 5.1 didactiek van cultuuronderwijs, 5.2 creativiteit, 5.3 de didactische vierslag (pag ) Hfst. 6 Cultuuronderwijs en de culturele omgeving, par. 6.1 tot en met 6.4 (pag ) Niet verplichte literatuur o.a. te gebruiken voor eindopdracht cultuureducatie Bas, J., de (2011). Lessen in mediawijsheid, omgaan met nieuwe media in de basisschool. Uitgave Jeugd School en Wereld (JSW),ISBN Heusden, B. van (2010) Cultuur in de Spiegel, naar een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs het zwarte boekje, te downloaden via: Thomese, M (2008) Erfgoed onderwijs op de basisschool, Van Gorcum Uitgevers, ISBN: Bronnen: onderwijs amsterdam.nl N.B. Verplicht te downloaden voor de eerste bijeenkomst: Niet verplichte literatuur o.a. te gebruiken voor eindopdracht Media en beeldtaal Bas, J., de (2011). Lessen in mediawijsheid, omgaan met nieuwe media in de basisschool. (uitgave Jeugd, School en Wereld (JSW) ISBN Duncum, P., Buschkühle C- P., Burn, A., Martens, H. en Heijnen, E. (2009). Media + Kunst + Educatie: internationale ontwikkelingen in media- en kunsteducatie, Cultuur + Educatie 26, Cultuurnetwerk Nederland (5 artikelen) 5

6 Heijnen, E (2009). Media cultuur. Kunst als mediacoach. Stichting Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, Amsterdam Koetsenruijter, W., Broek, J. van den, Jong, J., de en Smit, L. (2009). Beeldtaal, perspectieven voor makers en gebruikers. Boom Lemma Uitgevers. ISBN Thomassen, B. (2010) Zicht op... filmeducatie, uitgave van cultuurnetwerk Nederland Raad van Cultuur (2005) Zicht op... media- educatie en mediawijsheid, Mediawijsheid, de ontwikkeling van nieuw burgerschap. Uitgave van cultuurnetwerk Nederland. Buckingham, D. (2003). Media Education, literacy, learning and contemporary culture. Polity Press, Cambrigde, UK 6

7 Bijeenkomsten Cultuureducatie thema omschrijving relatie met wetenschappen op school en media en beeldtaal bijeenkomst 30 okt Groep A: Groep B: bijeenkomst 06 nov Groep A: Groep B: bijeenkomst 20 nov Groep A: Groep B: bijeenkomst 27 nov Groep A: Groep B: Excursie Artis Plantage Kerklaan 38-40, Amsterdam Kosten: 3,- p.p. (afgepast meenemen ajb) Noot: je betaalt voor het speciaal op maat gemaakte programma. N.B. Jullie worden t.z.t. via Blackboard verder geïnformeerd over de plaats van verzamelen. Hoor- / werkcollege: visie op cultuureducatie Excursie naar het Verzetsmuseum Plantage Kerklaan 61A, Amsterdam Kosten 3,50 p.p. (afgepast meenemen ajb) Noot: je betaalt voor het speciaal op maat gemaakte programma, de museumkaart heeft geen functie bij deze excursie. Practicum: uitwerking van onderwijsactiviteiten n.a.v. de excursie: Je raakt bekend met de drie basis beroepstaken cultuureducatie; Inventariseert de persoonlijke en gezamenlijke beginsituatie en ervaart een cultuureducatieve activiteit met transfer naar cultuuronderwijs ontwerpen. Bestuderen van literatuur wordt besproken. Kaders en visie op cultuureducatie worden bekeken en geanalyseerd op uitwerkingen. Je gaat daarbij receptief, productief en reflectief te werk en komt een eigen persoonlijke visie op cultuureducatie Verkenning van het, nog te openen, Kindermuseum met toelichting visie museumeducatie vanuit de educatieve dienst. De tijdens de excursies opgedane kennis en ervaringen worden onderzocht op verbinding met het reguliere onderwijsprogramma van een basisschool. Cultuureducatieve producten van eerdere jaren worden geanalyseerd op kwaliteit van cultuureducatie. Inleverdatum onderwijsontwerp uiterlijk vrijdag 20 december uur via de inleverlink op blackboard. Erfgoed, kunst en media / Wetenschappen op school Erfgoed, kunst en media Erfgoed, kunst en media / Wetenschappen op school Erfgoed, kunst en media 7

8 Bijeenkomsten Media, Beeldtaal en Cultureel Erfgoed Thema Omschrijving Relatie met Wetenschappen op School en Cultuureducatie Bijeenkomst 20 november Bijeenkomst 27 november Bijeenkomst 4 december media en identiteit digitale omgeving en participatie mediawijze didactiek Wat kinderen wel en niet weten. Vaardigheden die daarbij horen. Problematisering van mediakennis bij kinderen en analyseren van verschillende beginsituaties. 4 Key concepts van Buckingham als analyse instrument introduceren. Welke rol heeft media bij identiteitsvorming? Wie ziet wat? Universele beeldanalyse truckendoos opvouwen. Kritisch kijken niet alleen als bronnenonderzoek zoals bij Buckingham maar ook vanuit de beeldtaal. Welke analogieën kan je daarin ontdekken (verbanden tussen ideologie en beeldtaal) en hoe krijgt dat vorm in het digi- kinder- domein. Daarnaast kijken we naar technologische ontwikkeling en de mogelijkheden en consequenties daarvan voor media en gebruikers. Hoe maak je de wereld achter het scherm inzichtelijk voor kinderen? welke onderwerpen passen goed bij welke leeftijd en culturele achtergrond? Hoe ga je om met onderwerpen uit de media zoals, geweld, sexualiteit, gender, racisme, ideaalbeeld die zowel in tekenfilms, kinderprogramma's, het journaal, nu.nl, youtube aan de orde van de dag zijn? Hoe zorg je dat kinderen zelf vragen kunnen stellen over alles wat ze op hun scherm zien. diversiteit, vanuit verschillende (sub)culturen verschillende betekenissen voor beelden (erfgoed). bronnenonderzoek (ges) ideologie verbeeld (ges) burgerschapsvorming technologische ontwikkeling (natuur&techniek) wetenschappen op school didactiek 8

9 Bijeenkomst 11 december excursie naar Beeld en geluid in Hilversum. Info over tijdstip volgt tijdens de module. Op welke manier zie je hoe waarden en normen worden gedragen door beeldtaal? Welke beeldanalyse instrumenten kan je gebruiken om dat inzichtelijk te maken? Hoe kan je deze fragmenten in een onderwijsvorm inzetten waardoor kinderen zicht krijgen op de productie, geschiedenis en verschillende betekenissen van beeld? betekenisgeving (erfgoed), beeldtaal door de jaren heen (geschiedenis) Inleverdatum 90 secondenfilm uiterlijk 20 december Omschrijving pagina 12 9

10 Eindopdracht cultuureducatie Ontwerp individueel een onderwijsontwerp cultuureducatie vanuit één van de onderstaande didactische modellen. Verhaalmodel Stermodel Routemodel Deze modellen zijn terug te vinden bij SLO werken aan leren Kunstvakken In Samenhang (KIS) via: De diverse leerlijnen van de vakken dienen bestudeerd te worden om aan te sluiten bij het niveau van de leerlingen. Koppel het ontwerp aan: - een persoonlijke keuze; - een thema of momentane belasting van je huidige stageklas of - een onderwerp / belevingsthema uit de tussendoelen en leerlijnen van de kerndoelen die bij dit leergebied aansluiten. Nevenstaand doel van deze opdracht is dat de onderwijsontwerpen per klas of leerjaar een inspiratiebron vormt om van daaruit les te gaan geven. Beoordelingscriteria Het onderwijsontwerp kent een beknopte inleiding en verantwoording op het onderwijsontwerp Het onderwijsontwerp kent een persoonlijke visie op cultuureducatie met verantwoording; Het onderwijsontwerp is gebaseerd op één van de drie voorgeschreven didactische modellen; De cultuureducatieve educatieve activiteiten in het onderwijsontwerp kennen onderlinge samenhang door middel van een persoonlijke keuze, een thema of onderwerp van momentane belangstelling van de klas of uit kerndoel 54; Het onderwijsontwerp kent minimaal 3 en maximaal 6 cultuureducatieve activiteiten; De cultuureducatieve activiteiten kennen minimaal één deelgebied (kunst, erfgoed of media) per activiteit; Het onderwijsontwerp kent minsten één kunst, één erfgoed en één media- activiteit; Het onderwijsontwerp kent een overkoepelend cultuureducatief doel; De cultuureducatieve activiteiten kennen elk een afzonderlijk doel voor de leerling; Het onderwijsontwerp kent een bron- en literatuurverwijzing volgens de APA- richtlijnen. Zie volgende bladzijde voor het beoordelingsmodel 10

11 Beoordelingsmodel Naam student: Naam docent: A: Criteria Aan alle onder A genoemde onderdelen moet zijn voldaan. B. Onderdelen Onv. Voldoende Goed 1. De cultuureducatieve educatieve 2. Verantwoording van keuzes met betrekking tot het onderwijsontwerp 3. Verantwoording van persoonlijke visie De student heeft drie cultuureducatieve ontworpen; De activiteiten voldoen aan alle eisen die hieraan worden gesteld zoals in onderdeel A (beoordelingscriteria) beschreven. De student verantwoordt de keuze voor het didactisch model, het gekozen onderwerp of thema, de productdoelen en inhouden van de lesopzetten op basis van onderwijskundige kennis van de beoogde doelgroep. De student beschrijft een persoonlijke visie op cultuureducatie Ter aanvulling op voldoende: De student heeft meer dan drie cultuureducatieve activiteiten ontworpen; Enkele activiteiten bestrijken meerdere deelgebieden (kunst-, erfgoed-, media-educatie) De activiteiten kennen suggesties voor vervolgactiviteiten worden gekoppeld aan de lessen. De activiteiten kennen leerkrachtondersteunende componenten als achtergrondinformatie en/ of ideeën voor differentiatie. Ter aanvulling op voldoende: Er wordt een toelichting gegeven op de inhoud, opbouw, werkvormen, opdrachten en differentiatievormen van de activiteiten De activiteiten zijn betekenisvol voor de leerlingen en dragen bij aan een onderzoekende houding van leerlingen. Ter aanvulling op voldoende: De persoonlijke visie wordt onderbouwd met theorie en belicht o.m. de vorming tot cultureel zelfbewustzijn.. C. Eindbeoordeling / cijfer O Uitmuntend = 10 O Zeer goed = 9 O Goed = 8 O Ruim voldoende = 7 O Voldoende = 6 Aan alle onder A. genoemde algemene onderdelen is voldaan en alle onder B. genoemde onderdelen zijn als goed beoordeeld. Tenminste één van de onder B. genoemde onderdelen wordt door de beoordelaar als excellent beschouwd, dit wordt door de docent onder D. verantwoord. Aan alle onder A. genoemde algemene onderdelen is voldaan en alle onder B. genoemde onderdelen zijn als goed beoordeeld. Aan alle onder A. genoemde algemene onderdelen is voldaan en alle onder B. genoemde onderdelen zijn als voldoende beoordeeld, twee hiervan zijn tenminste als goed beoordeeld. Aan alle onder A. genoemde algemene onderdelen is voldaan en alle onder B. genoemde onderdelen zijn als voldoende beoordeeld, één hiervan is tenminste als goed beoordeeld. Aan alle onder A. genoemde algemene onderdelen is voldaan en alle onder B. genoemde onderdelen zijn tenminste als voldoende beoordeeld. 11

12 Eindopdracht Media, Beeldtaal en Cultureel Erfgoed Inhoud: In deze module heb je gewerkt aan hoe kinderen zelf concepten kunnen ontwikkelen over media, hoe je ze kan laten nadenken over de verschillende betekenissen die media- uitingen dragen en op welke manier media- uitingen onderdeel zijn van hun belevingswereld. Voor het maken van de eindopdracht kies je een onderwerp waar je graag wil dat kinderen over nadenken, zichzelf vragen over gaan stellen. Dat onderwerp introduceer je aan de hand van twee kritische bronnen, beide bronnen belichten het onderwerp uit een andere hoek, eventueel spreken ze elkaar tegen. Uit deze argumentatie blijkt dat jou mediaonderwerp relevant is binnen media- educatie. Vervolgens laat je zien hoe jij kinderen over dit onderwerp nieuwe concepten (betekenissen, vragen) laat ontwikkelen. Je maakt je film om collega leerkrachten op de basisschool te overtuigen van het belang van dit media educatie onderwerp. Vorm: Je maakt in tweetallen een film van maximaal 90 seconden. Je maakt bij voorkeur gebruik van al bestaande beelden op het internet (sampling). De beeldtaal van je film sluit aan bij je inhoudelijke keuze van het onderwerp. Hiervoor gebruik je de beeldtaal analyse instrumenten uit bijeenkomst 2. Bronnen: Je mag zowel artikelen als gerenommeerde websites of nieuwsuitzendingen als bronnen gebruiken. De auteur/spreker, jaar van uitgave komen tijdens de film in beeld op het moment dat je de bron inzet. De vorm van je bron mag in voice- over, in een bestaand mediafragment, in een citaat of screenshot, etc. Aanleveren van het document: Je film draagt de naam van beide makers in de titel. Je film wordt onder privacybescherming aangeleverd op het youtubekanaal Inleverdatum 90 secondenfilm maandag 21 december 2013 Literatuur die je hiervoor kan gebruiken kan je vinden onder literatuur in deze studiehandleiding. Extra informatie over het uploaden op YouTube en sampling volgt tijdens de module op BlackBoard. 12

13 Beoordelingsmodel Media, Beeldtaal en Cultureel Erfgoed 2 kritische bronnen Bronnen belichten onderwerp vanuit verschillend perspectief Je argumentatie maakt het onderwerp relevant Didactische vertaling naar kinderen zelf laten nadenken Beeldtaal ondersteunt boodschap Langer dan 90 sec TOTAAL feedback punten MAX 10 EINDCIJFER = TOTAAL AANTAL PUNTEN 13