Inhoud LIJST VAN VEELGEBRUIKTE AFKORTINGEN 15 VOORWOORD 21 HOOFDSTUK 1 HOOFDSTUK 2. Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht DRUKKLAAR.

Transcriptie

1 5 Inhoud LIJST VAN VEELGEBRUIKTE AFKORTINGEN 15 VOORWOORD 21 HOOFDSTUK 1 Inleiding Het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt Recente maatschappelijke ontwikkelingen Centrale onderzoeksvragen en doel van het onderzoek Methode Opzet van het onderzoek Afbakening en begripsbepaling 33 HOOFDSTUK 2 De rol en de specifieke kenmerken van de advocaat in Nederland, Frankrijk en Engeland Inleiding De advocaat in Nederland Inleiding Decreet van 1810 en Reglement III De Advocatenwet Huidige regelgeving en organisatie in hoofdlijnen Wijzen van beroepsuitoefening De verhouding tussen de advocaat en zijn cliënt De rol van de advocaat en kernwaarden De advocaat in Frankrijk Inleiding Regelgeving advocatuur in de 19e eeuw Regelgeving advocatuur in de 20ste eeuw tot Wijzigingen in de beroepsuitoefening als gevolg van hervormingen in 1971 en Huidige regelgeving en organisatie in hoofdlijnen 59 Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht DRUKKLAAR.indd 5

2 6 Inhoud Wijzen van beroepsuitoefening De verhouding tussen de advocaat en zijn cliënt De rol van de advocaat en kernwaarden Solicitors en barristers in Engeland Inleiding Herkomst solicitors en barristers en ontwikkelingen in de 19e eeuw De CLSA; rights of audience en afbreken monopolies Access to Justice Act Huidige regelgeving en organisatie in hoofdlijnen Wijzen van beroepsuitoefening De verhouding tussen de advocaat en zijn cliënt Rol van de solicitor en de barrister en kernwaarden Conclusie 79 HOOFDSTUK 3 Grondslag en functie van het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt Inleiding Grondslag en functie van het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Nederland Inleiding Art. 272 Sr; achtergrond en wetsgeschiedenis Art. 272 Sr; jurisprudentie en doctrine De geheimhoudingsplicht van de advocaat in het gedragsrecht De geheimhoudingsplicht in de Advocatenwet Art BW(oud) en art. 189 Sv (oud); achtergrond en wetsgeschiedenis Grondslag van het verschoningsrecht; jurisprudentie en doctrine Functie van het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Nederland Grondslag en functie van het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Frankrijk Inleiding Achtergrond en wetshistorie art. 378 Code Pénal Oorsprong en grondslag van het secret professionnel Verschoningsrecht van de advocaat Functie van het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Frankrijk 105 Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht DRUKKLAAR.indd 6

3 Inhoud Grondslag en functie van het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Engeland Inleiding Grondslag van de geheimhoudingsplicht Ontwikkeling grondslag en functie van legal professional privilege tot en met de 19e eeuw Ontwikkeling grondslag legal advice privilege vanaf de 20ste eeuw Ontwikkeling grondslag litigation privilege vanaf de 20ste eeuw Functie van het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Engeland Functie van het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in de gekozen rechtsstelsels 129 HOOFDSTUK 4 Het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Europees perspectief Inleiding Europese regelgeving CCBE Gedragscode Handvest van kernbeginselen van de Europese advocaat Aanbeveling rec (2000)21 van het Comité van Ministers van de Raad van Europa Resolutie 2045 (2015) van de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa Artikel 6 en artikel 8 EVRM Handvest van de grondrechten van de EU Het beroepsgeheim in de Europese anti-witwasrichtlijnen Bescherming van vertrouwelijke communicatie in Richtlijn 2013/48/EU Jurisprudentie EHRM Inleiding Art. 8 EVRM en de bescherming van vertrouwelijke communicatie tussen advocaat en cliënt Toetsing van een klacht wegens een schending of beperking van het beroepsgeheim; art. 8 lid 2 EVRM Meldingsplicht advocaat op grond van Europese anti- witwasrichtlijnen en art. 8 EVRM Art. 6 EVRM 169 Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht DRUKKLAAR.indd 7

4 8 Inhoud 4.4 Jurisprudentie Europese Hof van Justitie Inleiding AM&S, Hilti en Akzo arresten HvJ EG 26 juni Samenvatting en conclusie 181 HOOFDSTUK 5 Het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Nederland Inleiding Wezenskenmerken van de geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht advocaat De geheimhoudingsplicht van de advocaat; inhoud en omvang Geheimhoudingsplicht in de Advocatenwet Art. 46 Advocatenwet Gedragsregels 1992, regel Schending van de geheimhoudingsplicht in het tuchtrecht Artikel 272 Sr Strafbaarstelling opzettelijke schending geheimhoudingsplicht Zwijgplicht tegenover wie? Geheim Strafvervolging op grond van art. 272 Sr Het verschoningsrecht van de advocaat; regelgeving Inleiding Algemeen; verschoningsrecht als uitzondering op getuigplicht Bescherming verschoningsrecht in specifieke rechtsgebieden en procedures Omvang en reikwijdte verschoningsrecht; de hoofdregels Toetsing door de rechter De hoedanigheid van advocaat Advocaat in dienstbetrekking De hoedanigheid van cliënt Toevertrouwde informatie; wat valt eronder? Afgeleid verschoningsrecht Verschoningsrecht en strafvorderlijke bevoegdheden Inleiding Doorzoeking en inbeslagneming Het doorzoeken ter vastlegging van gegevens 244 Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht DRUKKLAAR.indd 8

5 Inhoud Vorderen van gegevens Het opnemen van communicatie en de vernietigingsplicht ex art. 126 aa Sv Grenzen aan en beperkingen op het beginsel van vertrouwelijkheid Inleiding Toestemming cliënt en noodtoestand Eigen verdediging advocaat Zeer uitzonderlijke omstandigheden Wettelijke plicht; Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme Doorbreking geheimhoudingsplicht in Advocatenwet Knelpunten en verbeterpunten met betrekking tot regelgeving en toepassing van de geheimhoudingsplicht en het verschoningsrecht in de praktijk Inleiding Zeer uitzonderlijke omstandigheden Procedure toetsing verschoningsrecht door rechter en waarborg deken Discussie verschoningsrecht en uitbreidende palet aan werkzaamheden advocaat Verschoningsrecht en communicatie met derden Begrip advies in Wwft Corpora et instrumenti delicti Aftappen communicatie Conclusie 280 HOOFDSTUK 6 Het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Frankrijk Inleiding Wezenlijke kenmerken van het secret professionnel Het secret professionnel van de advocaat; inhoud en regelgeving Inleiding Wetgeving; Art van de wet van 31 december Decreet nr Orderegelgeving; Règlement intérieur national (RIN), art. 2 en 2 bis Bescherming secret professionnel in specifieke rechtsgebieden en procedures 294 Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht DRUKKLAAR.indd 9

6 10 Inhoud 6.4 Schending van het secret professionnel Strafbaarstelling van de schending van het secret professionnel; Code Pénal Schending van het secret professionnel in het tuchtrecht en in het civiele recht Schending van het secret de l enquête et de l instruction Omvang en reikwijdte secret professionnel; de hoofdregels Hoedanigheid van advocaat Hoedanigheid van cliënt Gedeeld secret professionnel en communicatie met derden Het toevertrouwen van informatie/object secret professionnel Secret professionnel en strafvorderlijke bevoegdheden Doorzoeking en inbeslagneming bij een cliënt Doorzoeking en inbeslagneming bij een advocaat Toepassing in de praktijk van de procedure Opnemen van communicatie Grenzen aan en beperkingen op het secret professionnel Inleiding Art Code Pénal Uitzonderingen genoemd in art van de Basiswet Artikel 2(1) RIN en art. 4 van het Decreet Meldingsplicht op grond van anti-witwas regelgeving Informatieplicht op grond van fiscale wetgeving Overig Conclusie 323 HOOFDSTUK 7 Het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Engeland Inleiding Wezenskenmerken van het legal professional privilege De verplichting van de advocaat tot geheimhouding Inleiding Wet- en regelgeving Jurisprudentie en doctrine; inhoud en reikwijdte Duty to disclose en de advocaat als getuige Inleiding Duty of disclosure De advocaat als getuige 338 Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht DRUKKLAAR.indd 10

7 Inhoud Omvang en reikwijdte legal professional privilege; de hoofdregels Inleiding Toetsing door de rechter Wie is de law yer? Wie is de cliënt? Object; legal advice privilege: wat valt eronder? Inleiding Communicatie Legal advice privilege en feiten Vertrouwelijkheid Met het oog op het verkrijgen of verlenen van juridisch advies of juridische bijstand Object; litigation privilege: wat valt eronder? Inleiding Communicatie en feiten Wie is de derde? Materials for the brief Wie komt een beroep op litigation privilege toe? Vertrouwelijkheid Een voorgenomen, te verwachten of aanhangige gerechtelijke procedure Soort procedure Dominant purpose test Grenzen aan en beperkingen op legal professional privilege Inleiding Crime/fraud exception Wettelijke uitzonderingen Eindigen van privilege Conclusie 396 HOOFDSTUK 8 Vergelijking Inleiding Advocaat in Nederland, Frankrijk en Engeland; rol advocaat, kernwaarden en beroepsuitoefening Rol advocaat in de rechtsbedeling; eisen aan advocaat en beroepsuitoefening Kernwaarden 401 Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht DRUKKLAAR.indd 11

8 12 Inhoud Beroepsuitoefening advocaten Functie van het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in Nederland, Frankrijk en Engeland Wezenskenmerken Absoluut dan wel niet-absoluut beginsel Zeggenschap Vertrouwelijke informatie Hoofdregels omvang en reikwijdte Advocaat Cliënt Wat valt eronder? Knelpunten in het Nederlandse recht; een vergelijking met Frans recht en Engels recht Inleiding Zeer uitzonderlijke omstandigheden Bescherming vertrouwelijke communicatie bij een doorzoeking ter inbeslagneming en waarborg deken Koppeling beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt aan beroepsuitoefening advocaat Omvang en reikwijdte; (i) communicatie met derden en (ii) corpora et instrumenti delicti Begrip advies in Wwft Aftappen communicatie Samenvatting en conclusie 421 HOOFDSTUK 9 Conclusie en aanbevelingen Inleiding In hoeverre zijn naar huidig Nederlands en Europees recht beperkingen en uitzonderingen toelaatbaar op het beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt in de Nederlandse samenleving? Inleiding Geen absoluut beginsel Beperkingen in de Nederlandse wet- en regelgeving Beperking en vrijstelling in de Europese witwasrichtlijnen Beperkingen op grond van de jurisprudentie van het EHRM en het HvJ EU 429 Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht DRUKKLAAR.indd 12

9 Inhoud Conclusie (a) Voldoet de huidige regeling van de geheimhoudingsplicht en het verschoningsrecht van de advocaat in Nederland aan het algemene rechtsbeginsel van vertrouwelijke en onbelemmerde rechtshulp door een advocaat; (b) Voorzover de huidige regeling niet voldoet: op welke wijze zou deze moeten worden aangepast? Inleiding Zeer uitzonderlijke omstandigheden Bescherming vertrouwelijke communicatie bij een doorzoeking en waarborg deken Koppeling beginsel van vertrouwelijkheid tussen advocaat en cliënt aan beroepsuitoefening advocaat Advies in Wwft Corpora et instrumenti delicti Aftappen communicatie Conclusie Aanbevelingen 439 SUMMARY The obligation to observe secrecy and the right to refuse to give evidence on the part of the law yer 441 LIJST VAN GERAADPLEEGDE LITERATUUR 455 REGISTER 469 Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht DRUKKLAAR.indd 13