Vrienden nieuws. 4/2012 Nieuws 6 Openingen 22 Fladderaars : EEN JAAR VOL VRIENDEN- ACTIVITEITEN EN ACTIES!

Transcriptie

1 Vrienden nieuws 4/2012 Nieuws 6 Openingen 22 Fladderaars : EEN JAAR VOL VRIENDEN- ACTIVITEITEN EN ACTIES!

2 Jonge koedoe - foto: Koos Net E V E N B I J P R A T E N 50 JAAR VRIENDEN VAN BLIJDORP EEN APPLAUS VOOR UZELF! In 2013 bestaat onze vereniging 50 jaar. Dat is iets om trots op te zijn. Al een halve eeuw lang geven wij Blijdorp morele en financiële steun. Mede dankzij uw inzet is Blijdorp uitgegroeid tot één van de mooiste en belangrijkste dierentuinen van Europa, misschien wel van de wereld. Op dit kleine stukje Rotterdamse bodem is menig revolutionair plan bedacht om dieren nog beter te huisvesten. En altijd is er aandacht voor een koppeling met de slechte situatie van menig diersoort in het oorspronkelijke leefgebied. Blijdorp is meer dan een gewone dierentuin! I N H O U D Vrienden nieuws 4/2012 Even bijpraten 2 Vriendenactiviteiten en acties! 4 Nieuws uit Blijdorp 6 Vorderingen aan de Vlinderdome 10 Vrienden voor het leven: Marc Damen 12 Vriendenherinneringen 14 De Vrienden in Azië 16 Verdwenen vrienden: otters 20 De Vereniging Vrienden van Blijdorp is in 1963 opgericht. Tijdens het jaarlijkse persdiner bespraken drie Rotterdamse journalisten het wel en wee van de dierentuin. Het ging financieel niet goed. Hein Waalwijk, Bertus Bruins en Ben Swaep besloten een vriendenvereniging op te richten. Natuurlijk moest er geld worden ingezameld, maar vanaf het begin stond vast dat dit niet het enige doel was. Minstens zo belangrijk was het ontwikkelen van morele druk en steun, zodat de Diergaarde een betere positie zou verwerven in de stad en bij de Rotterdamse politici. Het opbouwen van draagvlak en goodwill is altijd een belangrijk aspect gebleven. In 1982 bleek hoe belangrijk het was om stevig verankerd te zijn in de Rotterdamse samenleving. De Rotterdamse PvdA dacht er over om van Blijdorp een soort pretpark te maken met een zeer beperkt aantal dieren. De Vrienden kwamen in verzet. Er werd een persconferentie georganiseerd in de Prinsekerk. De PvdA schrok van de enorme hoeveelheid reacties. De kranten schreven uitgebreid over de kwestie. Het resultaat was dat de plannen werden teruggetrokken. BEZOEK OOK ONZE VRIENDENSHOP IN DE RIVIÈRAHAL Bijzondere openingen 22 Verslag vriendenreis Colchester 26 Fladderaars in Amazonica 28 Afscheid van het oude Emmen 30 Blijdorp zet nieuwe koers uit 32 Lijn 13 Hakuna Matata 34 Zoo n Kinderboek 35 Afscheid Jan Breedijk 35 Mutaties in de Diergaarde 35 Agenda 36 2 Vriendennieuws

3 Nu, 50 jaar na onze oprichting, is deze morele rol van de Vrienden nog steeds belangrijk. Misschien wel belangrijker dan ooit. Oktober 2010 maakte het college van Rotterdam bekend dat ze de financiële bijdrage aan Blijdorp in vijf jaar af wil bouwen van ruim 4 miljoen euro in 2011 naar minder dan ,- in Uiteraard kwam onze vereniging in actie. Een petitie op internet, een actiedag voor het stadhuis op 3 november 2010 en een unieke open dag met bezoekers leidden er toe dat Blijdorp-directeur Marc Damen en ondergetekende op 11 november 2010 ruim handtekeningen konden aanbieden aan college en gemeenteraad van Rotterdam tegen deze plannen. Dat heeft helaas maar gedeeltelijk geholpen. De meerderheid van de gemeenteraad bleef bij het bezuinigingsplan. Inmiddels is er continue overleg tussen Blijdorp en het college van burgemeester en wethouders om daar waar mogelijk Blijdorp een beetje tegemoet te komen. Zo is er in de begroting van ,- meer vrij gemaakt voor de Diergaarde. Kortom, net als in 1963, blijft het van groot belang dat wij als Vrienden de vinger aan de pols houden! Eerste gift van de Vrienden. In 1964 schenken wij de Diergaarde elandantilope Vriendin Ondertussen blijven we gewoon doorgaan met het bouwen aan een nog mooier Blijdorp. Dankzij u en onze tientallen vrijwilligers blijven wij in staat om diervriendelijke nieuwe verblijven te schenken. Het begon allemaal in Toen schonken wij de Diergaarde de elandantilope Vriendin. Wist u dat ook olifant-oermoeder Irma een geschenk is van onze vereniging? In 1975 hebben wij gulden geïnvesteerd om haar komst naar Blijdorp mogelijk te maken. De laatste jaren hebben we ons toegelegd op het mogelijk maken van nieuwe verblijven. En met succes. De Vrienden stonden onder meer aan de wieg van Taman Indah, de tijgerkreek, de gorillaverblijven (al eerder de binnendelen, recenter het buitenverblijf), de vogelrots van het Oceanium, Arctica en de gierenrots (kijk voor de volledige lijst op En we hebben Blijdorp gesteund bij gerelateerde natuurbehoudsactiviteiten in de oorspronkelijke leefgebieden, zoals het beschermen van zeepaardjes voor de kust van Zuid-Afrika, een gierenproject in Nepal en, recent, een beschermingsproject voor de Vietnamese waterschildpad. Het eerstvolgende hoogtepunt wordt Amazonica. Dankzij uw inzet kunnen de Vrienden 1 miljoen euro bijdragen aan de bouw van deze unieke vlinder-dome. Medio 2013 zullen we samen dit nieuwe stukje Diergaarde officieel openen. Hou Vriendennieuws en onze website in de gaten! Ons jubileumjaar zal niet geruisloos voorbij gaan. Naast de opening van Amazonica hebben bestuur en de andere vrijwilligers hard gewerkt aan een jubileumprogramma. In dit nummer van Vriendennieuws krijgt u alvast een eerste indruk. Ondanks de moeilijke tijden willen wij uitgebreid stilstaan bij deze mijlpaal. Samen met u natuurlijk! Wij vormen met elkaar deze unieke vereniging. Laten we samen proberen om in 2013 nog meer mensen lid te laten worden. Een grote Vriendenvereniging is van levensbelang voor het voortbestaan van onze geliefde Diergaarde! Marcel Kreuger, voorzitter. 3 Vriendennieuws

4 V R I E N D E N 2013: EEN JAAR IJsberen - foto: Greet van Norde Vicks - foto: Koos Net VRIENDEN HELPEN BLIJDORP MET OPKNAPBEURT IJSBERENVERBLIJF In de contributiebrief voor 2013 hebben wij u gevraagd om, als het in uw vermogen ligt, iets extra s over te maken voor een opknapbeurt van het ijsberenverblijf, ons geschenk aan de Diergaarde ter gelegenheid van haar 150-jarig bestaan. U heeft vast meegekregen in de media dat Vicks recent per ongeluk een van de ruiten heeft vernield. Dankzij de hulp van verschillende bedrijven komt het met die ruit weer goed. Al het water moet dan uit het verblijf worden gepompt. Blijdorp wil dan graag van de gelegenheid gebruik maken om het verblijf een grote onderhoudsbeurt te geven. Zo zijn onder meer de decormuren, die aan het nachtverblijf van het vrouwtje bevestigd zijn, aan het verzakken omdat ze niet onderheid zijn. Om verdere verzakking te voorkomen wordt deze wand middels een drietal heipalen op een niet verder verzakkende constructie vastgemaakt. Deze operatie kost circa 25000,-. De financiële positie van Blijdorp is op dit moment erg slecht. Daarom heeft de directie gevraagd of de Vrienden financieel kunnen bijspringen. Dat willen natuurlijk graag doen! Daarvoor hebben we uw hulp nodig.* Alvast bedankt voor uw bijdrage! * U kunt uw bijdrage overmaken naar ING bankrekeningnr jaar Vrienden van Blijdorp! Een bijzonder jubileum dat we gedurende het gehele jaar uitgebreid samen vieren. Over deze activiteiten en acties kunt u meer lezen in deze en komende uitgaven van Vriendennieuws en op onze website Wij lichten u hieronder graag al een aantal zaken toe. Uiteraard geven we in de dierentuin zelf met vlaggen, borden en andere manieren op sierlijke wijze aandacht aan onze vereniging en het jubileum en willen wij u ook verrassen met bijzondere momenten. We geven dus nog niet alles prijs... Op naar een mooi Vriendenjaar! Zondag 9 december (2012). Winterlezing Nog in 2012, maar met een vooruitblik naar het jubileumjaar. En dan met name naar ons jubileumgeschenk. Louwerens- Jan Nederlof vertelt ons namelijk alles over de hoofdbewoners van Amazonica: de vlinders. VRIENDENWINKEL OP INTERNET! Om een leuk cadeautje te kopen bij de Vriendenwinkel hoeft u voortaan uw huis niet meer uit. Via de webshop op onze website uw favoriete knuffel thuis laten bezorgen. UPS brengt het pakje gewoon bij u thuis. Zondag 13 januari. Nieuwjaarslezing en aftrap jubileumjaar 9 januari 1963 is onze officiële oprichtingsdatum! Omdat een paar dagen later op 13 januari de traditionele nieuwjaarslezing van de Blijdorpdirecteur is, trappen we op die dag het jubileumjaar officieel af. Naast de lezing hebben we nog een aantal leuke dingen in petto, dus mis het niet. 4 Vriendennieuws

5 VOL VRIENDENACTIVITEITEN EN ACTIES! Vlinderpoppen - foto: Rob Doolaard Zondag 10 februari. Winterlezing Winterlezing Ben Westerveld over Aziatische leeuwen. Zondag 10 maart. Lezing Winterlezing René Reusen over Amazonica en de techniek van een vlinderdome. Zaterdag 20 april. Voorjaarsexcursie Zoo Wuppertal Alweer een mooie, hopelijk zonnige excursie naar een bijzondere dierentuin. U leest er meer over in de komende edities van dit blad. Zaterdag 27 april. Algemene Ledenvergadering. Uiteraard staan we tijdens de Algemene Ledenvergadering uitgebreid stil bij ons jubileum. Naast het gebruikelijke programma dat u die dag van ons gewend bent, hebben we nog een paar verrassingen in petto. Noteer de datum dus vast in de agenda. Zaterdag 20 juli. Zomerexcursie Natur Zoo Rheine Amper bijgekomen van de spectaculaire jubileumreis zoeken we het dichter bij huis. Ook deze dierentuin is een bezoek meer dan waard. Vrijdag 30 augustus zondag 1 september. Weekeindexcursie Zoo Heidelberg en Zoo Stuttgart Ook dit jaar een mooie weekeindexcursie. Dit jaar gaan we naar Duitsland waar we een bezoek brengen aan deze gevarieerde dierentuinen. Zaterdag 21 september. Vriendendag In ons jubileumjaar roepen we een speciale Vriendendag in het leven! Op deze dag vinden diverse speciale activiteiten en acties plaats, waar we u in de loop van 2013 meer over zullen onthullen. Zaterdag 5 oktober. Najaarsexcursie Burgers Zoo Bezoek aan een van de mooiste dierentuinen van Nederland met bijzondere ecodisplays. Zondag 10 november. Winterlezing Het onderwerp voor deze lezing wordt nog bepaald. Zondag 8 december. Winterlezing en afsluiting jubileumjaar Naast de winterlezing zullen we nog stilstaan bij ons jubileumjaar en dat op een bijzondere manier afsluiten. MAAR ER IS NOG MEER... BIJZONDERE ACTIES TIJDENS ONS JUBILEUMJAAR! Naast al deze activiteiten hebben we ook nog een aantal mooie acties in petto. Zo willen we ook andere Abrahammen en Sara s een cadeau geven. Daarom kan iedereen die in 2013 ook 50 wordt, met 50% korting lid worden van de Vrienden. Bent u dit zelf of kent u iemand die lid wil worden? Meld u dan aan met een kopie van uw paspoort of ID-kaart erbij. De korting geldt dan in het eerste jaar. Helemaal bijzonder is het natuurlijk als hij of zij op is geboren (oprichtingsdatum Vrienden). Dan kan diegene gratis lid worden (geldt een jaar). Brengt u zelf een nieuw lid voor onze vereniging aan? Dan krijgt u een kortingsbon van 50 eurodubbeltjes voor de Vriendenwinkel. Kijk voor meer informatie op deze bon elders in dit blad. Hoe kunnen we de trots voor onze vereniging beter uiten dan met het dragen van een prachtig speldje met ons logo? Zoals u ook in de contributiebrief kunt lezen, kunt in het bezit komen van dit speldje door 50 euro of meer over te maken. Zo kunt u de Vrienden altijd zichtbaar bij u dragen. Dinsdag 21 mei woensdag 5 juni. Jubileumreis California Dreaming Een unieke reis in de historie van de vereniging! Reis mee naar de westkust van de Verenigde Staten en bezoek maar liefst 10 unieke en wereldberoemde dierentuinen en aquaria. Lees er alles over op onze website. Jubileumreis - Georgia aquarium Laaste week juni. Opening jubileumgeschenk Amazonica In de laatste week van juni openen we officieel ons jubileumgeschenk Amazonica. Omdat we werken aan een bijzonder programma rond de opening van deze door ons geschonken Vlinderdome maken we de datum later exact bekend. 5 Vriendennieuws

6 Blijdorp N I E U W S Tekst: Gerda Nijssen Zwatna - foto: Rob Doolaard Wat gebeurt er veel in zo n dynamische dierentuin als ons Blijdorp! Over alle nieuwtjes schrijven gaat dan ook niet lukken, maar mijn leukste zal ik hieronder met jullie delen. Dag Vicks! - foto: Peter van Norde Vicks is vertrokken. De lieveling van veel bezoekers is op pad gegaan naar Orsa in Grönklitt. Een berenpark in het midden van Zweden van m². Aldaar zal Vicks Sesi uit Ouwehands ontmoeten. Het is de bedoeling dat ze in het voorjaar samen doorreizen naar. Dat is nog een vraagteken. De EEP coördinator voor ijsberen in Europese dierentuinen van Artis is nog op zoek naar de beste plek voor hen; een plek waar ze van pubers tot volwassen dieren uit kunnen groeien. Een ijsbeervrouwtje is na circa 4 jaar geslachtsrijp, een mannetje na zes jaar. Beide zijn rond de twee jaar oud. Voorlopig gaan ze naar hartenlust met elkaar kennismaken en ronddarren in de sneeuw die in Orsa metershoog wordt. Het werd tijd dat Vicks op eigen benen ging staan. Zo komt er weer ruimte voor Eric om met Olinka te paren. De paartijd is van maart tot juni, dus dat duurt nog even. Wist je waarom ijsberen er wat gelig uitzien? De haren van hun pels zijn hol. Het UV licht wordt daardoor geabsorbeerd en dan ziet de vacht er geel uit. Sinds 2006 staat de ijsbeer op de lijst van zeer bedreigde diersoorten. Door de opwarming van de aarde smelt het ijs op de Noordpool en dat verkleint het jachtgebied voor ijsberen. Vicks is zijn moeder ontgroeid, heeft bewezen speels en levenslustig te zijn en gaat vast voor mooie welpen zorgen. 6 Vriendennieuws

7 Stierkophaai - foto: Rob Doolaard Heidi werd Heino In het Oceanium zwemmen de karetschildpadden in de grote tunnel. Een paar jaar geleden kwam er een jonge karetschildpad naar Blijdorp. Ze noemden haar Heidi. Wat wil het geval: Heidi bleef maar vechten met Peddel, haar mannelijke soortgenoot. Peddel werd hard in de nek gebeten door de lieftallige Heidi en moest lange tijd apart gehouden worden met de kop boven water. Na maanden was de wond geheeld en kon Peddel weer terug naar zijn grote zwembassin. Afijn, Heidi bleek een mannetje te zijn en werd ijlings Heino gedoopt. Verzorgers merkten op dat zijn schild zich anders ontwikkelde dan dat van soortgenoten. Bovendien waren zijn poten opgezwollen en dik. Men vermoedde een probleem met een hartklep. Plaspillen moesten uitkomst brengen, maar het valt niet mee om deze bij een schildpad naar binnen te krijgen. En een echo maken dwars door een schild is geen optie. Heino lijkt er weer beter aan toe te zijn, Peddel is hersteld en beide zwemmen weer tussen de haaien. Onder verscherpt toezicht van de verzorgers die de gezondheid en het gedrag van Heino nauwlettend volgen. In de kelpbak hebben de stierkophaaien eieren gelegd. Dat hadden ze al eerder gedaan, maar toen bleken het windeieren te zijn. Bij het restaureren van de vloer van de bak vonden de reparateurs een aantal eieren. En ja hoor na inspectie met een zak-lamp bleken er drie bevruchte exemplaren bij te zitten. Ze zijn in quarantaine ondergebracht om verder te groeien. Binnenkort, lees over een paar maanden, dus kleine stierkophaaien in het Oceanium. In het grote kelpaquarium zitten een mannetje en twee vrouwtjes uit wildvang en in de kleine kelpbak twee vrouwtjes die gekweekt zijn in Artis. Van een van de verpleegstershaaien vermoedde men ook dat ze eieren bij zich droeg. Ze was namelijk behoorlijk dik. Een echo moest uitkomst bieden. Dat valt niet mee bij een haai van een paar meter. Maar Blijdorp s dierenarts, Willem Schaftenaar, deinsde niet terug voor het karwei. Duikers wikkelden de dame in een soort brancard. Daarmee werd ze via een katrol uit het bassin gehesen en de echoapparatuur deed zijn werk. Helaas, er zijn geen eieren gespot. Dus de dame is te zwaar en moet op dieet. Net na de koraaltunnel zit het aquarium met de tandbaarzen. Let even op, want tussen de tanden van deze joekels zwemt een kleintje. Het is een neonpoetsgrondel. Deze grondels zorgen voor de dagelijkse hygiëne van de baarzen. Tussen de kieuwen en de tanden blijven kleine stukjes vis zitten die de grondels er tussen uit peuteren. De baarzen laten zich graag met deze poetsbeurt verwennen. Otters: Als je ruimt, vind je wat Bij de Europese otters leverde een snoeibeurt een verrassing op. Tussen het groen vonden de tuinlui een jonkie. Dat was geheel onverwachts. Op 28 augustus is het ontdekt. Bij otters is de geboorte van een eenling eerder uitzondering dan gewoon. Dus werd er druk gezocht. Maar nee, een tweede is niet gevonden. Na enig zoeken kun je dus wat vinden in het verblijf in de Chinese tuin. De kuifhertjes, die achter de Takin rots wonen,hebben voor nalatenschap gezorgd. Op 9 juli is aldaar een jong geboren. Het is een mannetje. Ze noemen hem Pleun. Zijn vader had te kampen met een gezwel aan de kop. Hij kwijlde en zijn wang zwol van tijd tot tijd op. U raadt het al. Een kies was de boosdoener. De dierenarts bracht hem onder narcose en trok de kies. Ondertussen kan hij weer lekker eten en genieten van Pleun. Jong Prins Alfredhert - foto: Joost Hubeek Rozenbedje Ook het verblijf van de Prins Alfredherten is meegegaan in de grondige renovatie van het Azië continent. Er is weliswaar een stuk van de binnenstal afgehaald om een nieuw vogelverblijf te maken in het Aziëhuis, maar dat kan het stel niet deren. Een tijdje was mannetje Jonathan samen met zijn zoon Cairo apart gezet. Toen de werkzaamheden klaar waren mocht Jonathan weer naar zijn geliefde Anoeshka. Haar jongste zoon Jochem is samen met de andere hengst Flip verhuisd naar Edingburgh. En dus was zij maar al te bereid om zich het hof te laten maken. De vloer van de stal werd bedekt met rozenblaadjes. 7 Vriendennieuws

8 Dit zowel voor de lekkere trek, als om een zacht bedje van te maken. Dat levert vast weer een snoezig hertje op. De draagtijd is circa 240 dagen. Laten we zeggen geboorte in augustus of september 2013? De groep bestaat uit zeven dieren: hengsten Cairo en zoon Jonathan en de merries Anoek, Caroline en Anoeshka met dochters Lucy en Jacy. Gefeliciteerd Gibbon Nico is in augustus 46 jaar geworden. Hem wachtte die ochtend een speciaal lekker maal. Dat hij zich samen met Saar die ondertussen ook al weer 41 jaar is, goed heeft doen smaken. Nico herkent u aan zijn witte handen. Hij doet zijn naam van withand gibbon daarmee eer aan. De handen van vrouwtje Saar zijn bruin. Zij is al jaren blind, maar redt zich eigenlijk nog wel prima. Al blijft ze graag hoog boven in haar verblijf, veel bewegen doet ze niet. Op mijn weg naar de olifanten ga ik altijd even bij ze langs en hoop maar dat ze daar nog lang blijven. Nico is wel gesteld op contact met mensen, met een aantal onderhoudt hij een speciaal contact. Dat is voor hem een dagelijks verzetje in zijn toch wel saaie bestaan. De rust onder de olifanten kudde is hersteld na het vertrek van Douanita en Tonya naar Praag. Trongh Nhi is zwanger. Het duurt nog wel even voor de geboorte plaats vindt. Buurvrouw Namaste loopt wel op alle dag. Er is een webcam geplaatst waarop de geboorte te volgen zal zijn. Namaste is een ervaren neushoornmoeder die al een aantal gezonde jongen ter wereld heeft gebracht. Maar het blijft spannend. Koedoe tweeling Op de savanne is een koedoe tweeling geboren. Usuma gedroeg zich hangerig. Ze at slecht en bleef maar liggen. Op 24 augustus gebeurde een klein wondertje, Usuma beviel van een tweeling. Helaas is een van de twee direct na de geboorte overleden. Waarschijnlijk zat het te lang in het geboortekanaal en kwam het zuurstof te kort. Met het eerste jong, een vrouwtje, gaat het prima. Vader Nico houdt de boel goed in de gaten nu hij pa is geworden. Dat betekent oppassen geblazen voor de oppassers. Voor je het weet, neemt Nico je op zijn hoorns. Het bordje bij het servalverblijf staat eindelijk op de goede plek voor het verblijf en Kleine grote koedoe - foto: Peter van Norde is niet meer gericht naar de savanne. De colobusapen kregen op 20 september een jong. De eerste maanden onderscheiden jongen zich van hun ouders doordat ze spierwit zijn. Rode brutale raven De hoornraven maken het wel bont. Ze worden steeds vrijpostiger. Ze komen steeds dichter bij het publiek. Ze trekken zelfs al aan broekspijpen. De jonge maraboes, Wipneus en Pim zaten ze danig op de hielen. Nou kunnen die wel wat hebben. Na een korte periode van afzondering mochten de hoornraven weer terug het perk op en voorlopig lijkt het of deze afkoelingsperiode zijn werk gedaan heeft. Hopelijk laten ze ook de bezoekers met rust, anders vrees ik dat ze een andere plek toebedeeld gaan krijgen. En dat is nou ook weer erg jammer voor deze interessante vogels. De hamerkoppen hebben voor een reusachtig nest gezorgd. Boven de hoofden van de kinderen die van de gierenvlucht machine genieten, is het stel aan de slag gegaan. Drie maanden lang is eraan gebouwd. Met klei, takken, twijgen en veel bladeren is er een waar kunstwerk in elkaar gevlochten. Denk aan een gevaarte van zo n 25 kilo. Er is ook beweging waargenomen en de ouders vlogen af en aan met voer voor ze. Inmiddels is er één jong uitgevlogen. De kamelen zijn terug naar hun ruime perk op de hoek naast de bantengs en de Indische antilopen. De hengst is helaas overleden, de twee overgebleven dames hebben weer een ruime weide tot hun beschikking. Ze hebben inmiddels gezelschap kregen van twee jonge vrouwtjes en binnenkort komt er ook een hengst. Met vijf kamelen hebben we dan weer een mooie kudde die zich hopelijk uit gaat breiden. De onagers komen niet terug op hun oude stekkie. Het samenleven met de kamelen liep niet goed. De bedoeling is dat ze de diergaarde gaan verlaten. Jam- 8 Vriendennieuws

9 Jonge bizon - foto: Fred van Tiel mer, want ik vind het hele bijzondere dieren die je niet vaak tegenkomt in dierentuinen. Geboortegolf Half november was er sprake van een heuse geboortegolf in Blijdorp. Neushoorndame Namaste beviel van een wolk van een dochter. Bij de gorilla s beviel moeder Tamani van een jong. Het geslacht van de gorilla is nog niet definitief vastgesteld. Bokito heeft al vier dochters verwekt en het lijkt er sterk op dat dit jong weer een dochter is, maar de verzorgers houden nog een slag om de arm. Ook een andere apenfamilie, die van de witkruin-mangabeys, is uitgebreid met een kleine. De witkruinmangabeys zijn in het zelfde gebouw ondergebracht. In 2010 behaalde moeder Esperanza een primeur met de allereerste geboorte van deze zeldzame apensoort in Blijdorp. Mangabeys zijn tegenwoordig niet erg talrijk in dierentuinen. Van deze soort witkruin-mangabeys leven er momenteel ongeveer 45 verspreid over 12 dierentuinen in Europa. Het Europese fokprogramma wordt gecoördineerd in Barcelona. Witkruin-mangabeys komen oorspronkelijk voor in Ghana. Tenslotte zag op de bizonvlakte een kalfje het levenslicht. Een van onze vaste fotografen, Fred van Tiel, was er als de kippen bij om het vertederende tafereel vast te leggen. Hoogste punt Amazonica Zondag 11 november 2012 hebben de Vrienden gevierd dat het hoogste punt was bereikt bij de bouw van Amazonica. Met een pannenbier-ceremonie, een heerlijke bij het thema passende vlindernectar, en uiteraard het plaatsen van een vlag op het hoogste punt werd dit bijzondere moment ingeluid. Met dank aan de maandelijkse uitgave van de vrijwilligers in Diergaarde Blijdorp Hoogste punt Amazonica / foto: Jeroen van Leeuwen N I E U W S Foto: Rob Doolaard 9 Vriendennieuws

10 B O T A N I S C H B L I J D O R P Tekst: Monique van Leeuwen-Maat VORDERINGEN AAN DE VLINDERDOME Het leek er even op dat Blijdorp er een nieuwe attractie bij had gekregen. Intern gonste de nieuwe naam al rond: Blijdorps Stonehenge. Schone lei De grond waarin de planten straks staan, is geen normale grond. Het is een speciaal substraat dat is samengesteld uit vulkanisch gesteente en humus in een verhouding die wenselijk is voor de planten. Een gespecialiseerd bedrijf uit Duitsland levert dit substraat. Zij hebben al ruime ervaring en hebben ook de grond geleverd voor andere tropische hallen, zoals Masoala in Zoo Zürich en Gondwanaland in de dierentuin van Leipzig. De grond moet jarenlang meegaan, je kunt niet elk jaar even de grond verversen zoals je dat bij bloembakken kunt doen. De verwachting is dat de bomen en planten veel beter zullen groeien als ze met hun wortels in de volle grond staan. In Taman Indah bij voorbeeld, staan alle planten in grote bakken en dat beperkt hen toch in de groei. Ruim 3500 planten, allen met een Zuid- Amerikaanse herkomst, gaan de dome verfraaien. De helft daarvan wordt geleverd door gespecialiseerde kwekers. De andere helft is in de Diergaarde opgekweekt uit zaden of stekjes. Bij het inkopen van planten voor de dome zijn de prijzen bij een aantal bedrijven vergeleken. Door selectief in te kopen konden de botanici maar liefst euro besparen! Wat opviel bij de inkoop van Zuid-Amerikaanse planten, is dat het assortiment beduidend groter is dan tien jaar geleden. In ons klimaat redden deze soorten het niet in de tuin. Wij kennen ze als kamerplant. Ook blijkt dat planten onderhevig zijn aan mode. Planten die tien jaar geleden veel te koop waren, zijn op dit moment niet te krijgen. Lantana camara Wie de bouw van ons jubileumgeschenk heeft gevolgd, snapt vermoedelijk waar het om gaat. In de afgelopen maanden verrees een wirwar aan betonnen palen op de plek van de nieuwe vlinderdome. Op het moment van schrijven worden daarop de houten frames gemonteerd die de koepel gaan vormen. Als een grote puzzel moeten alle delen in elkaar passen, ze zijn namelijk allemaal iets anders van vorm. Als dit Vriendennieuws verschijnt, wordt er waarschijnlijk gewerkt aan de foliekussens die tussen de driehoekige frames worden gespannen. In het eerste nummer van dit jaar, stond een andere planning. Daarin zou op dit moment de dome al dicht zijn en zouden de grote bomen al op hun plek staan. Voordat de winter invalt en het te koud is om grote bomen te vervoeren. Maar bij de bouw van een nieuw project kom je altijd verrassingen tegen. Zelden loopt de planning helemaal perfect en dat vergt aanpassingen. Zoals het er nu naar uitziet, is de koepel net voor Kerst dicht. Het is dan niet alleen te koud om de bomen te transporteren, het is dan ook de donkerste tijd van het jaar. De bomen zijn in rust en kunnen beter niet gestoord worden. Eind februari, als de dagen weer gaan lengen, is het nieuw gekozen moment om de grote bomen te vervoeren en aan te planten. Mits het niet vriest tenminste. Doordat het langer licht is, worden de bomen geactiveerd om te groeien. In combinatie met goede grond, moet dat de perfecte start zijn van hun nieuwe leven in de vlinderdome. De botanici zijn zeer streng in het selecteren van planten die vanuit de Diergaarde naar de dome gaan. Zij moeten absoluut schoon zijn! In de oude vlinderkas duiken regelmatig plagen op zoals de bananenmot of schildluis. Zij tasten de planten in ernstige mate aan en zijn lastig uit te roeien. Daarom zullen de planten uit de oude vlinderkas niet zomaar meeverhuizen. Zij worden wel gestekt en die stekken worden in een andere kas groot gebracht. Je kunt niet alle planten in de handel kopen en bijzondere soorten wil Blijdorp graag behouden. Cleome Spinosa / Kattesnor Keuzestress Voor het schrijven van artikelen krijgen de redactieleden informatie van Blijdorp- medewerkers. Zonder die info zouden we misschien wel een artikel kunnen schrijven, maar dat zou lang niet zo interessant en betrokken zijn als met deze interne informatie. Voor dit nummer heb ik van de Dames Groeniger, oftewel Juul en Me- 10 Vriendennieuws

11 Bouw Amazonica - foto: Fred van Tiel litta, onder andere de plantenlijsten voor de nieuwe vlinderdome gekregen. Dat zijn 10 pagina s met beschrijvingen van planten, vaak met een kleine foto erbij. De ene ziet er nog fraaier uit dan de andere, of ze hebben grappige Nederlandse namen (wat denkt u van kanonskogelboom, en dat op drie keer woordwaarde bij Scrabble?) Of ze hebben een aparte manier om hun zaden te verspreiden. Voor een plantenliefhebber is het lastig een keuze te maken uit al dat moois. Daarom maar een praktische keuze voor enkele waardplanten, oftewel planten die de vlinders voedsel bieden, zowel voor henzelf als voor hun nakomelingen: de rupsen. Als ik op de beplantingslijsten de planten markeer die belangrijk zijn voor de vlinders, kleuren de lijsten al spoedig roze. kiezen dus! Nectarplanten De zijdeplant (Asclepias curassavica) heeft zijn naam te danken aan het zaadpluis dat zijdezacht aanvoelt. De kleine oranje/gele bloemen zitten in trossen bij elkaar en bieden nectar voor de vlinders. Tijdens het bezoek van een vlinder aan een bloem van de zijdeplant, blijven haar pootjes vastzitten tussen kleine klemmetjes. Als de vlinder zich losrukt, neemt ze stuifmeel aan haar pootjes mee. Daarmee kan ze een volgende bloem bestuiven. Zo fladdert ze van bloem naar bloem om nectar op te zuigen en tegelijk is ze een postbode voor de stuifmeel. Elk jaar koop ik voor mijn tuin de wisselbloem (Lantana camara). Ook bij deze plant staan de bloemetjes in groepjes bij elkaar en vormen zij met elkaar als het ware een grotere bloem. De wisselbloem is een zeer belangrijke nectarplant. De bloem is zeer veranderlijk van kleur. Zelfs tijdens de bloeiperiode kan de kleur veranderen. Aan een plant kun je tegelijkertijd bloem zien in het geel, oranje en roze. Dat verklaart zijn Nederlandse naam. De kattensnor (Cleome spinosa) heb ik ook graag in mijn tuin. Niet alleen vanwege de naam, die een kattenliefhebber meteen prikkelt, maar vanwege de fraaie roze bloemen met daartussen de lange meeldraden die als kattensnorren uitsteken. De kattensnor is een kruid uit Zuid-Amerika. In ons klimaat kweken we hem elk jaar als eenjarige voor de tuin. Tijdens een werkbezoek door de botanici aan Papilliorama in Neufchatel, hebben ze geleerd dat de kattensnor het uitstekend doet in een tropische kas en zeer belangrijk is als nectarplant voor vlinders. Waardplanten Om zich te kunnen voortplanten, hebben de vlinders planten nodig waarop zij hun Met dank aan: Juul van Dam en Melitta van bracht, botanische afdeling Diergaarde Blijdorp eitjes kunnen afzetten. Dat doen zij op een plant die als voedsel dient voor de rupsen. Sommige eitjes zijn zo klein als een speldenknop, bijvoorbeeld de eitjes van de passiebloemvlinder. Er kruipen piepkleine, zwart/wit gestreepte rupsjes uit die zich al vretend voortbewegen en de ranken kaal achterlaten. Als ik me verdiep in de waardplanten, raak ik verstrikt in allerlei Latijnse namen, zowel van planten als van vlinders. Megaskepasma erythrochlamys is geen naam van een enge ziekte maar van een heester uit Venezuela die een belangrijke voedselplant is voor rupsen. Ik zie het al, dat is voer voor een nieuw artikel. Op de plantenlijsten komen nog veel meer planten voor die ik graag aan u wil voorstellen. Het jubileumjaar ligt nog helemaal voor ons, in een van de volgende vriendennieuwsen kom ik graag nog een keer terug op de ontwikkelingen in de nieuwe vlinderdome. Sponsor een boom! Blijdorp is heel creatief in het fondsen werven om de Diergaarde verder te kunnen verfraaien. Tegenwoordig kun je een dier sponsoren, of zelfs een hele groep dieren. Maar u kunt ook de botanische kant van Blijdorp sponsoren. Er is inmiddels een sponsor die al diverse bomen heeft gesponsord. Met de komende feestdagen wellicht een originele cadeautip? Wie kan er nu zeggen dat hij een boom heeft in Blijdorp? Ik ben binnenkort jarig, hopelijk leest mijn familie dit ook 11 Vriendennieuws

12 Tekst: Theo van de Velde VRIENDEN VOOR HET LEVEN Ter gelegenheid van 50 jaar Vrienden van Blijdorp zullen we in iedere uitgave van Vriendennieuws aandacht besteden aan een prominent uit de historie van de Vrienden. De eerste die we natuurlijk aan de beurt laten komen is de directeur van de Diergaarde, Marc Damen. De missie van Blijdorp? Dat is ook mijn missie: Recreatie, educatie, natuurbehoud en toegepast wetenschappelijk onderzoek. Alles begint en eindigt bij de bezoeker. Als de bezoekers het niet naar hun zin hebben, dan doen wij iets niet goed. Marc is een vroege vogel. Regelmatig zie ik hem om uur op de fiets naar Blijdorp rijden. Als ik hem wil spreken is het mogelijk dat ik om wordt uitgenodigd. Deze keer niet, hij had het gesprek het liefst aan het eind van de dag. Om uur moest ik een kwartiertje wachten, ik was zijn zesde bespreking die dag en dat is tegenwoordig niet ongewoon. Bij het binnenkomen omzeilde ik een filmploeg, deze keer met André van Duin -business as usual- en meldde me bij het kantoor met uitzicht op de moeraswallaby s. Er speelt momenteel veel in en rond de tuin. We kennen allemaal het verhaal rond de bezuinigingen. De komende tijd moet er met minder mensen meer worden gedaan. Keuzes worden gemaakt en er zijn daar omheen veel belanghebbenden en toeschouwers. Voor dat verhaal krijgt Marc nog genoeg podium maar niet nu en hier. Wat wij willen weten is wat Marc beweegt en bezig houdt. Na een periode van 21 jaar met Ton Dorresteijn als directeur, is vanaf 1 januari 2009 Marc aan de beurt. We zitten dan in het begin van de economische crisis. Zoals gebruikelijk bij het aantreden van een nieuwe directeur verandert er dan het een en ander. De maatschappij is ook aan het veranderen, het gemeentebestuur verandert en.blijdorp verandert mee. Tegen deze achtergrond stel ik Marc enkele vragen. Marc, is het wel leuk om directeur te zijn? Als je moest kiezen tussen directeur of bioloog? Directeur, zegt hij zonder twijfel. Het is altijd mijn wens geweest om vorm te geven aan een dierentuin. Na o.a. mijn werk als curator in Burgers Zoo en in de directie van Zodiac Zoos was mijn aanstelling in Blijdorp dan ook een droom die uitkwam. Voor wie is De Diergaarde bedoeld? Is het een mensentuin of een dierentuin? Allebei, de tuin is er voor mensen, om mensen te laten verbazen over wat er in de natuur gebeurt. Om mensen te laten zien hoe mooi het is en kennis te laten nemen. Daarmee hoop je dan dat het bijdraagt aan respect en de behoefte om de natuur in stand te houden. En hoe weet je dat dan? Naast de regelmatige onderzoeken, loop ik in mijn pauzes zelf door de tuin en observeer. Ik kijk en luister naar gezinnen en kijk waar ze naartoe gaan en waar ze voorbij lopen. Dat is heel leerzaam gebleken. Ik ben ervan overtuigd dat als je mensen onder de indruk kan laten komen van de schoonheid en verscheidenheid van de natuur je mensen ook van de natuur laat houden. Dus vanuit recreatie via educatie naar natuurbehoud en ondertussen gebruik je daarbij en stimuleer je toegepast onderzoek. Maar nu nog even over jouw persoonlijk voorkeuren: Vacht of Schubben? Vleugels of poten? Wat zijn dat voor keuzes? Lacht Marc. Schubben zijn voor mij wel iets interessanter en met vleugels heb ik ook wat meer. Esthetisch of Diversiteit? Esthetisch. Een collectie is niets zonder context. Een verzameling is op zich niet interessant voor het publiek. Dieren èn planten in een samenhangende omgeving, schoonheid van de natuur gecombi- 12 Vriendennieuws

13 neerd met programma s voor natuurbehoud. Dat is de tuin zoals ik het graag wil. Onderzoek of onderwijs? Onderwijs heeft voorrang. Want onderzoek is geen core-business. We zijn geen universiteit. Dat we graag bijdragen aan toegepast onderzoek mag duidelijk zijn. Subsidie of sponsoring? Sponsoring. Ik ben geen tegenstander van het terugdringen van subsidie voor Blijdorp. Ik ben wel een tegenstander van het tempo dat ons daarbij wordt opgelegd. Dat dwingt tot ingrijpende veranderingen die makkelijker te accepteren zijn als men ons meer ruimte had gegeven. Dierenbescherming of Natuurbescherming? Leg dat eens uit? Destijds werd er een kapitaal uitgegeven voor de orka uit de film Free Willy. Als dat geld was besteed aan oceaanreservaten was het misschien effectiever geweest. Ja, dat is altijd lastig. De natuur overstijgt natuurlijk altijd het individu. Maar als het individu een symbool wordt en een ambassadeur voor zijn soortgenoten dan is zo n symbool misschien wel heel belangrijk. Wat doe je eigenlijk als je op vakantie bent of als je niet werkt? Op vakantie reizen mijn vrouw en ik graag. En ja, dan bezoeken we graag dierentuinen zoals bijvoorbeeld Singapore of Japan. Ik maak niet of nauwelijks gebruik van mijn functie en koop gewoon lekker zelf een kaartje. Soms bezoek ik wel eens een collega/vriend omdat zij het een belediging zouden vinden als ik niet even gedag zou komen zeggen, maar het risico is dat je dan uitgenodigd wordt om mee te lunchen buiten de tuin en afhankelijk van de cultuur uit beleefdheid mee moet met plichtplegingen en aan die tuin nauwelijks toekomt. Het is juist zo leuk om een vreemde tuin als bezoeker te ervaren. Daar leer ik iedere keer weer van. Komende vakantie wordt Zuid-Afrika. Ook heb ik in mijn vrije tijd o.a. een orka-stamboek gemaakt. Wat een boeiende dieren. Nee, zelf heb ik geen huisdieren. Dat is een bewuste keuze Hoewel het lijkt of Marc naast de dierentuin geen tijd meer heeft voor andere interesses, weet ik dat hij zeer begaan is met familie m.n. neefjes en nichtjes. Ook is hij samen met zijn vrouw door mij wel eens betrapt in het Luxor theater. Nog even 50 jaar Vrienden van Blijdorp, Marc. Het verhaal dat ik zelf lid ben van deze vereniging is bekend. Blijdorp moet heel blij zijn met deze fanclub. Wat ik naast de aanzienlijke giften heel belangrijk vind is de morele steun. Vrienden houden elkaar op het rechte spoor en kunnen elkaar aanspreken op wat je wel en niet goed vindt. Zeker in deze tijden van veranderingen is dat nodig. Dat geldt natuurlijk ook voor alle vrijwilligers. Hoe ziet jouw tuin er uit over bijvoorbeeld tien jaar? Over tien jaar ligt hier een tuin, waar bezoekers worden ondergedompeld in een bijzondere wereld van natuur en waar ze een afgewogen collectie van dieren en planten aantreffen. Waar mensen interactief kunnen bezig zijn. Daarvoor moeten we ons voortdurend aanpassen. Om een voorbeeld te noemen, kinderen zijn ook veranderd en daar moet je wat mee. Daarom hebben wij veel aandacht aan de speelomgeving besteed. Kinderen zijn niet zo lang met één ding bezig. Ze willen dieren zien èn spelen èn een patatje eten En natuurlijk moet de tuin een financieel gezonde instelling zijn die een maatschappelijke bijdrage levert. Het is al een fantastische tuin en dat moet voor de toekomst worden verzekerd. De komende tijd staat er nog veel te gebeuren Na Marc hartelijk voor zijn medewerking te hebben bedankt vertrek ook ik op de fiets september 27 november januari Officiële oprichting van de Vereniging Vrienden van Blijdorp 30 mei 1e Algemene Leden Vergadering (165 leden aanwezig!), contributie 5 gulden 1 juni Protest tegen plannen PvdA om Blijdorp te veranderen in een verkapt pretpark Blijdorpdag voor leden/ De vereniging heeft 200 leden Vertoning film Elsa the story van Joy en George Adamson 13 Vriendennieuws

14 In het vorige nummer van Vriendennieuws vroegen wij u naar uw herinneringen aan (50 jaar) Vrienden van Blijdorp. De jury, bestaande uit Joke Swaep, weduwe van de oprichter van de Vrienden, Ben Swaep, Blijdorpdirecteur Marc Damen, AD-journalist en Blijdorp-watcher Marcel Potters en de voorzitter van de Vrienden en eindredacteur van Vriendennieuws, Marcel Kreuger heeft acht inzendingen beoordeeld. Helaas hield niet elke inzender zich aan de opdracht. Wij zoeken naar herinneringen aan de Vrienden, niet aan Blijdorp in het algemeen. De jury was unaniem in haar oordeel. De winnaar is Karin van Leeuwen. Zij heeft zich het best aan de opdracht gehouden (herinnering aan de Vrienden) èn heeft een prachtig verhaaltje geschreven. Precies waar het om gaat: als je nog geen Vriend van Blijdorp bent, zou je dat door dit stukje meteen worden. De tekst geeft ook prima de trots weer om er bij te horen. Karin mag gratis mee met een eendaagse Vriendenreis in De andere inzenders worden hartelijk bedankt voor hun bijdragen. Heeft u nog een leuke Vrienden-herinnering? Stuur of mail het naar ons secretariaat. Wie weet wint u de volgende keer! VRIENDENHERINNERINGEN Dag van nieuwjaarslezing Karin van Leeuwen Drie jaar Vrienden van Blijdorp en nog vijftig jaar te gaan! Voordat mijn partner en ik regelmatig in Blijdorp te vinden waren, vonden we het al enkele jaren leuk om dierenparken te bezoeken. Ieder park is weer anders, qua sfeer, qua diersoorten, qua beleving, ga zo maar door. Daarom vinden wij het leuk om verschillende parken te blijven bezoeken. Het bijzondere van Blijdorp is echter, dat het park bij ieder bezoek weer anders is! Blijdorp is altijd in beweging, zelfs als je er een paar keer per maand komt, zoals wij nu. Ons abonnement is ingegaan op de dag van de eerste winterlezing van Het park lag er toen erg mooi winters bij. Vrienden van ons waren toen al een tijdje Vrienden van Blijdorp en zo hadden we iedere maand meteen een ongeschreven afspraak staan, waarop we elkaar weer zouden treffen in Blijdorp. Zij gingen zelden naar de lezingen, maar op deze dagen genoten we steevast samen van het park. Via hen kwamen we in april 2010 stiekem bij de opening van het servalverblijf terecht. Wat ooit begon als een rare groene blokkendoos, ontwikkelde zich tot een mooi kopje, met tegenwoordig als enige groen dat nog te zien is: de begroeiing van het buitenperk. Tijdens de opening was dat nog maar kaal, maar zelfs na de opening zag ook dit verblijf er bij ieder bezoek weer anders uit. Wij voelden ons eigenlijk illegaal aanwezig tijdens deze opening januari 1e Geschenk aan Blijdorp: Elandantilope Vriendin februari 1e Vergadering van het bestuur, bestaande uit Ben Swaep, Hein Waalwijk, Bertus Bruins en Frans Ramack 19 september De eerste Vriendenreis: met drie bussen naar Zoo Antwerpen 24 september De eerste promotiestand op de Femina (stand maakt Blijdorp) 29 september Algemene Leden Vergadering/ De 300 leden zijn gepasseerd 14 Vriendennieuws

15 Dat wilden we niet meer, dus de volgende dag hebben we ons meteen via internet - want zo gaat dat tegenwoordig - aangemeld bij de Vrienden van Blijdorp. Een stuk meer op ons gemak konden we een paar maanden later alweer bij een opening aanwezig zijn, in juli 2010 werd immers de prachtige gierenvolière geopend. Voorafgaand aan de opening werd er door curator Harald Schmidt een boeiende uitleg gegeven over het wel en wee van de gieren in Azië. Hoewel gieren voor ons nooit de dieren zijn geweest, waarvoor we in eerste instantie naar een dierenpark zouden gaan, was deze achtergrondinformatie toch zeer interessant om te horen. Onbekend maakt onbemind en juist daarom staan wij ervoor open om meer te horen te krijgen over de dieren en planten, die niet als publiekslievelingen worden gezien. Sindsdien zijn wij dus, voor zover mogelijk, naar iedere winterlezing gegaan, ongeacht het onderwerp. Zo kunnen wij meer leren over Diergaarde Blijdorp en haar bewoners, maar ook leren wij op deze manier Diergaarde Blijdorp en haar bewoners meer waarderen. Overigens komen onze vrienden tegenwoordig ook naar deze lezingen. Zo hebben zij ons eerst enthousiast gemaakt over de Vrienden in het algemeen en wij daarna hen over de lezingen. We vinden het heel interessant om te horen en te zien hoe het er vroeger in de Diergaarde aan toe ging. Daarnaast kijken we ook erg uit naar alle mooie verhalen die we zelf nog zullen mogen beleven. We zijn benieuwd hoe Blijdorp zich de komende vijftig jaar zal blijven ontwikkelen en we vragen ons nu al af wat het honderdjarig jubileumgeschenk van de Vrienden aan Blijdorp zal zijn. We hopen ook dan weer - uiteraard nog steeds geheel legaal - bij de opening daarvan aanwezig te kunnen zijn! mei Vriendenreis naar Artis Actie voor de bouw van een kleine zoogdieren/nachtdierenhuis (Henri Martinhuis) VIJFTIG JAAR VRIENDEN VAN BLIJDORP: DEEL UW HERINNERINGEN! Volgend jaar is het zover. Onze vereniging Vrienden van Blijdorp steunt dan al vijftig jaar Rotterdams trots: Diergaarde Blijdorp. In het jubileumjaar staan we uiteraard uitgebreid stil bij de geschiedenis en verworvenheden van onze vereniging. En daarbij kunnen we uw hulp goed gebruiken! De vereniging is niets zonder haar leden. U heeft de afgelopen jaren geld ingezameld, reclame gemaakt voor de Diergaarde of bent actief geweest als vrijwilliger. Voor de speciale jubileumedities van ons blad Vriendennieuws zijn wij opzoek naar uw herinneringen aan de Vrienden van Blijdorp. Als u die naar ons inzendt, maakt u bovendien kans op een leuke prijs. We zijn op zoek naar uw verhalen. Een leuke anekdote. Een typerende foto. Misschien een gedicht? Laat het ons weten! De keuze is aan u. Alle inzendingen worden beoordeeld door een jury, bestaande uit Joke Swaep, weduwe van de oprichter van de Vrienden, Ben Swaep, Blijdorp-directeur Marc Damen, AD-journalist en Blijdorp-watcher Marcel Potters en de voorzitter van de Vrienden en eindredacteur van Vriendennieuws, Marcel Kreuger. Via uw inzending kunt ook een leuke prijs winnen! Als uw stuk geplaatst wordt in Vriendennieuws dan mag u gratis mee op één van de eendaagse Vriendenreizen van 2013! U kunt uw inzending sturen naar het secretariaat van onze Vereniging: Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam of info@vriendenvanblijdorp.nl We kijken uit naar uw reacties! 25 september Blijdorpdag voor leden: Spaarvarkens uitgedeeld voor de laatste slag Apen/ Nachtdierenhuis december Stand op de Femina: bouwsteentjes leverden f 600,- op voor actie Blijdorp bestaat 25 jaar 7 december V R I E N D E N f ,- overhandigd aan Blijdorp voor de bouw van het kleine zoogdieren/nachtdierenhuis 15 Vriendennieuws

16 Tekst: Monique van Leeuwen en Gerda Nijssen Amoerpanter - foto: Koos Net DE VRIENDEN IN AZIË Het zal inmiddels wel duidelijk zijn: in 2013 bestaat onze vereniging 50 jaar! Het leuke van een jubileum is dat je ook weer gaat terug kijken: Wat hebben de Vrienden gedaan voor Blijdorp in de afgelopen 50 jaar? Stapels Vriendennieuwsen hebben we doorgespit, op zoek naar de benodigde informatie. Dat wordt het komend jaar een stuk eenvoudiger; vanaf 2013 zijn alle oude nummers van Vriendennieuws via de website door te bladeren! In elk jubileumnummer willen we aandacht schenken aan de verblijven in een bepaald continent die de Vrienden hebben geschonken. Als eerste nemen we u mee naar Azië. Amoerpanters: opening april 1993 In augustus 1990 vertelt een jonge Martin van Wees in het Vriendennieuws over het verblijf van de amoerpanters en tijgers in die tijd. Dat betekende veel groene tralies en beton op de vloer. Een beeld dat we nu gelukkig niet meer tegenkomen. Deze panters zijn volgens zijn verhaal de lastigste dieren en het meest agressief. Vooral vrouwtjes. Normaal kun je als verzorger een dier een beetje sturen. Leeuwen en tijgers weten bij het openen en sluiten van de schuiven precies wat er van ze wordt verlangd. Bij onze amoerpanters kan het gebeuren dat er bij een geopende schuif helemaal niets gebeurt: ze komen gewoon niet! Je moet ze dan, al inspelend op hun agressie, lokken: d.w.z. je rammelt een beetje plagerig aan de schuif. Bij deze dieren kun je onmogelijk met de bezem naar binnen. Hier brengt alleen wat water als wapen tegen onwil nog uitkomst. Zijn droom is een zo natuurlijk mogelijk verblijf: rotsachtig met veel groen en een waterpartijtje. Amoerpanters zijn goede klimmers en hebben dus ook naar boven toe ruimte nodig. ( ) en separatiemogelijkheden (bij voorbeeld bij geboortes) binnen het complex zelf en activerings-/ afleidingselementen voor de van nature luie dieren. In de algemene ledenvergadering van hetzelfde jaar wordt de leus: Geen gelanterfanter, help de amoerpanter bekendgemaakt. De eerste gift van fl 500,- is binnen. De aanbevelingen van Martin zijn ter harte genomen door de ontwerpers van het verblijf. In maart 1992 meldt vriendennieuws dat de plannen weliswaar klaar zijn, het bedrag van fl ,- bijeengespaard maar de realisatie achter blijft bij de planning. De inrichting van de grote dinosauriërs tentoonstelling krijgt voorrang. In april 1993 volgt dan toch de opening van het verblijf. De prachtige, grote ruiten die je tegemoet stralen als je over het pad aan komt lopen, zijn een doorbraak voor de tuin. Tien jaar later evalueert Martin het verblijf, wederom in de Vriendennieuws. Voldoet het verblijf? Ja, zegt Martin vol overtuiging. Amoerpanters leven solitair, maart april Algemene Leden Vergadering: uitbreiding bestuur met dhr Scheygrond en de dames Smael-de Haas en Spaargaren-Schouwenburg, dhr Bruins treedt af Actie Aquariumspel in de kranten 30 september Geschenk: een onager 1 oktober Vriendenreis naar Burger s Dierenpark 16 Vriendennieuws

17 Amoerpanters: opening april 1993 Taman Indah: opening mei 1994 Kuifhertjes: opening 29 oktober 1994 Gibboneiland, opening juni 1997 Manoelkattenverblijf, opening februari 1999 Tijgerkreek, opening mei 2005 Binnenbocht Rumah Asia: opening april 2012 daar is bij het ontwerp rekening mee gehouden. Het zijn eigenlijk twee buitenverblijven en ook de binnenverblijven zijn in afzonderlijke ruimtes verdeeld, zodat de dieren ook daar alle rust krijgen. Met kleine aanpassingen is de zichtbaarheid voor het publiek verbeterd, maar het verblijf is nog steeds up-to-date. En dat is het anno 2012 nog steeds april Persconferentie schoolkranten 27 mei ALV (meer dan 400 leden, contributie naar fl. 7,50)/ Geschenk: witstaartgnoe Taman Indah: opening mei 1994 In 1992 wordt het besluit genomen over het eerste miljoenenproject van de Vrienden. Een miljoen guldens weliswaar, maar even zo goed een giga project. In november 1992 staat het eerste schetsontwerp in de Vriendennieuws. De leus wordt Maak je dik voor de dikhuiden. Een spannende periode breekt aan. Er wordt een Cambodjaanse tempel van 12 meter hoog, nagebouwd: de Angkor Wat. In het gebouw worden verschillende verblijven gebouwd: voor neushoorns, tapirs, apen, vogels, slangen, kantjils, vissen en last but not least onze kudde olifanten. De eerste paal gaat op 8 oktober 1992 de grond in. In maart 1993 volgt een detailtekening: Zo gaat Taman Indah er uit zien. Rob Doolaard klimt voor ons blad in een gigantische kraan op het bouwterrein en maakt een aantal foto s waarop de contouren van de scheidingswanden tussen de olifantenboxen en het tapirverblijf te zien zijn. Juli 1993 zit het dak erop. Er wordt hard doorgewerkt en de vrienden volgen het proces vol spanning. Tot de grote dag aanbreekt: 9 mei Prins Bernhard komt (in vliegende vaart) de openingshandeling verrichten. Samen met onze lieveling Bernhardine rolt hij een grote boomstam om waarmee de naam van het nieuwe complex onthuld wordt. Na vele jaren (zoals toen gebruikelijk was) s nachts aan de ketting te hebben gestaan in de Rivièrahal en de beperkte buitenruimte wandelen ze staart aan staart door de tuin naar hun nieuwe riante behuizing. Gaan de dikhuiden gelijk het bad in? Vast niet de eerste dag, maar daarna met veel genoegen wel iedere dag. Vooral het buitenbad vinden ze geweldig. En lekker dicht bij elkaar staan, af en toe leunen tegen een zand heuvel. Het mooiste zijn wel de bevallingen die vanaf die tijd in de kudde plaats kunnen vinden. Moeder omringt door zorgzame tantes. Met de verzorgers op gepaste afstand die het wonder via de monitoren volgen. En voldoet het verblijf ook voor de andere dieren? Saar en Nico, ons bejaarde gibbonpaar, wonen nog steeds in het hoge bos waar ze goed kunnen klimmen. Namaste, de neushoorn vrouw met haar partner september 1e paal Apen/Nachtdierenhuis door burgemeester Thomassen 16 september Reis naar Dierenpark Wassenaar 17 Vriendennieuws

18 mei ALV en vertoning Disney-film De witte wildernis Kuifhert - foto: Peter van Norde hebben naast een enigszins aanpast binnenverblijf, ruime buitenperken waar ze heerlijk kunnen badderen. En de tapirs doen hun best om voor nageslacht te zorgen. De kantjils zijn verhuisd, maar de trap naar het platform is bij kinderen nog steeds zeer een spannend reisje waard. Kuifhertjes: opening 29 oktober 1994 Het eerste plan voor de kuifhertjes wordt in maart 1993 gepresenteerd. Kosten voor het geheel zijn guldens. Daar waar de beverratten lange tijd en daarna de mierenegels gehuisvest zijn, pal naast het Chinese theehuisje, moet een nieuw verblijf gerealiseerd worden. Een tussendoortje moest het worden tussen de amoerpanters en Taman Indah in. In november 1993 zien we de eerste tekening in de vriendennieuws. De planning loopt uit. De stal is namelijk onderdeel van het rijksmonument. Nou, dan weet u het wel. Vele slagen moeten gemaakt worden voor het beeldkwaliteitplan de goedkeuring van de strenge commissie in de wacht sleept. Bovendien wil men de mierenegels die maar moeilijk aan de leg komen en die toch wel heel belangrijk zijn voor hun stamboek nog enige maanden rust gunnen. Stand op Lentiade 68 Oktober 1994 opent de toenmalige voorzitter Tineke Groenhorst samen met Ton Dorresteyn het nieuwe verblijf door middel van het hijsen van de verenigingsvlag. Een bescheiden opening om de schichtige kuifhertjes niet in de war te brengen. Dit paartje is in 1992 uit Sjanghai aangekomen. Zij gaan voor veel nalatenschap zorgen die allemaal weer uitwaaieren naar andere tuinen. Hoe staat het nu met het verblijf? Het buitenperk is geschikt gebleken voor deze wat verlegen hertjes. Ondertussen is dit jaar geld vrijgemaakt om de stal op te knappen. De verwarming is verbeterd en de buitenkant is opgeknapt, zodat het geheel er spik en span uitziet en weer jaren mee kan. Gibboneiland, opening juni 1997 In nummer 1 uit 1996 lezen we dat de Vrienden een bijdrage willen leveren voor de nieuwe Maleise bosrand. De plannen liggen al klaar, er ontbreekt echter nog een deel van de benodigde financiën. Het bestuur zegt toe gulden te willen bijdragen. Om dat bedrag bijeen te brengen gaat op 29 juni 1996 de actie van start Alle vrienden hand in hand voor het nieuwe gibboneiland. Ondanks het slechte weer komen een heleboel vrienden naar de Kiboko (toenmalig restaurant) om dit mee te maken. Vicevoorzitter Tom Slijkoort en directeur Ton Dorresteyn gaan, gevolgd door de horde vrienden, eerst naar het apen- en nachtdierenhuis om daar twee gibbons op te halen die het nieuwe eiland zullen gaan bewonen. Het is even schrikken als er twee enorme, zwarte gibbons uit het apenhuis tevoorschijn komen. Zij laten zich echter gewillig in de klaarstaande vervoerkratten opsluiten en worden naar de plek van het nieuwe gibboneiland gereden. Daar springen ze uit de kist, maken vrolijke apencapriolen en slaken verdacht echte gibbonkreten. Die kreten zijn zó echt, dat de gibbons Saar en Nico de rest van de dag hebben gezongen om te laten weten dat zij de wáre gibbons van Blijdorp zijn. Voor wie dat nog niet wist: niemand minder dan Marc Damen, de huidige Blijdorpdirecteur zat in een van de apenpakken. Destijds was hij hoofdredacteur van Vriendnieuws. Samen met secretaris Koos van Leeuwen speelden hij voor aap. Die 14 juli Hein Waalwijk overleden 4 september Opening Apen/Nachtdierenhuis 28 september Reis naar Planckendael pakken waren bloedheet; met verhitte hoofden en natte haren zaten beide heren na hun gibbonavontuur uit te blazen met een welverdiend pilsje. Precies een jaar later, op 28 juni 1997, wordt het nieuwe gibboneiland geopend. Helaas hebben Nico en Saar maar kort van het prachtige eiland mogen genieten. Hun gezang, dat in de zomer al zeer vroeg in de ochtend begint, stoort de aangrenzende bewoners van de van Aerssenlaan dusdanig, dat het al spoedig klachten regent bij Blijdorp. Nico en Saar verhuizen daarom naar Taman Indah, waar zij nog altijd wonen. De wanderoes genieten nu al jaren van hun fraaie groen buitenverblijf dat, nadat Nico en Saar verhuisd zijn, is omgedoopt in apeneiland. Manoelkattenverblijf, opening februari 1999 In hetzelfde nummer van Vriendennieuws waarin de opening van het gibboneiland wordt verslagen, staat de eerste aankondiging voor de nieuwe actie. Wederom is er een pakkende leus om de actie onder de aandacht te brengen: Steun het nieuwe Vriendendoel: een mooi verblijf voor de manoel!. Manoelkatten zijn tot dan toe nog erg zeldzaam in dierentuinen. De Diergaarde wil de katten graag in een verblijf laten zien met hun prooi de Mongoolse renmuis. Weliswaar gescheiden door een glaswand, maar op het oog lijkt het of de katten de muizen zouden kunnen pakken. De begroting is rond de gulden. Volgens een aankondiging in een volgend vriendennieuws moet dat voor de Vrienden geen probleem zijn, inmiddels hebben we dan bijna 6000 leden! Er staat zelfs een lijst in met de eerste giften van de Vrienden. Dat liegt er niet om! Een bijzondere gift is er van ons erelid Frans Ramack en zijn vrouw: fl ter ere van hun 50-jarig huwelijk. Er is nog een gift die opvalt: fl. 245, 26 van Aquariumvereniging De Kempvis uit Rotterdam, bij het opheffen van hun vereniging 1 oktober Ontwerp eerste welkomstfolder nieuwe leden 1 december Bertus Bruins overleden 18 Vriendennieuws

19 Op 13 februari 1999 wordt op ludieke wijze het nieuwe manoelverblijf geopend. Ben Bothof verzorgde het eerste Vragen staat vrij bij het nieuwe verblijf. Met eendagskuikens probeert hij de schuwe dieren te lokken. Dat lukt niet helaas. Door de strenge vorst is het verblijf namelijk nog niet af. Is dit de eerste van een reeks openingen van verblijven die net nog niet klaar zijn op het moment van opening? Het wordt toch een leuke dag. De vrienden mogen zelf het verblijf van binnen verkennen. En korte tijd later kunnen we de fraaie manoels dan echt bewonderen in hun steppe. Ook de Mongoolse renmuizen zijn aantrekkelijk om te bekijken, met name door kinderen. Tijgerkreek, opening mei 2005 Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van onze vereniging, willen de Vrienden graag geld schenken voor een nieuw tijgerverblijf. In het laatste VN uit 2001 staat een unieke oproep aan de vrienden om te helpen meedenken over de inrichting van het verblijf. Vrienden mogen ideeën insturen naar de redactie. Voor de meest originele en bruikbare ideeën is er een verrassing. De bouw van het nieuwe tijgerverblijf zorgt voor heel wat uitdagingen Tijger Hermes - foto: Joost Hubeek 26 april ALV: Lex Noordermeer neemt de opengevallen plaats in van de overleden Hein Waalwijk/ Geschenk: drie Javapauwen en vertoning film Jungle Cat van Walt Disney Het oude verblijf, waar eerst de zeeberen, ijsberen en zeeleeuwen woonden, is een rijksmonument. De buitenmuren moeten behouden blijven en de brug is onaantastbaar! In VN nummer 1 uit 2002 staan enkele schetsen van Jason Britton uit Weesp. Zijn ideeën worden meegenomen door het ontwerpteam van de Diergaarde. Diverse plannen worden afgeketst door de monumentencommissie. Maar dan is er een werkbaar plan dat wordt goed gekeurd. Heel vernuftig worden binnen de muren van het oud verblijf gebogen palen geplaatst om het net te kunnen spannen dat de tijgers binnen hun verblijf moet houden. Van al het beton van de oude verblijven is geen spoor meer te bekennen. Twee fraaie, groene buitenverblijven bieden de tijgers de mogelijkheid om zoveel mogelijk hun natuurlijk gedrag te tonen. Na de ALV van 28 mei 2005 is er de feestelijke opening. Jason Britton mag samen met Sarah Christie, EEP coördinator van de tijgers, met een gongslag de openingshandeling verrichten. Op dat moment is tijgerin Musi al in haar nieuwe binnenverblijf. Hermes wacht nog in het oude verblijf tot hij ook mag verhuizen. Tijgers leven solitair. Slechts heel af en toe komen ze even bij elkaar. Dat kan alleen als de poes krols is. Zo hebben we al enkele malen van jonge tijgertjes kunnen genieten. De laatste keer zelfs een tweeling: Gino en Vanni. Wat leuk om hen te zien ravotten in dat fraaie verblijf. Op zo n moment ben je toch apetrots dat je lid bent van de vrienden! Binnenbocht Rumah Asia: opening april 2012 Toen het bestuur hoorde van de plannen van de diergaarde directie voor het Azië huis, besloten ze tot een tussendoortje. Het bedrag van werd beschikbaar gesteld om de zogenaamde binnenbocht, rechterzijde van Rumah Asia opnieuw in te richten. Het binnenverblijf 20 september Reis naar Zoo Antwerpen/ de vereniging heeft meer dan 500 leden van de visayazwijnen is verhuisd en de roestkatten zijn al eerder, tot onze spijt, naar een andere tuin vertrokken. Daarvoor in de plaats zijn nieuwe verblijven gerealiseerd voor vissen, slangen en hagedissen. De hele sfeer in het gebouw heeft een metamorfose ondergaan. De verlichting is een belangrijke verbetering voor de zichtbaarheid en tal van elementen zorgen voor een Aziatische sfeer. Vooral het aquarium met de schuttersvissen en de vleesetende planten is een feest voor het oog. Verder is de cobra verhuisd uit de Rivièrahal, gevolgd door de zeilhagedissen en de uiterst zeldzame Vietnamese waterschildpadden. Aan de buitenbocht is in plaats van het binnenverblijf van de Indische antilopen, een prachtig verblijf gekomen voor de Komodovaranen. Ook hier gaan ze vast weer voor eieren zorgen (er liggen er nog een paar in de couveuse). Verder zijn de wanderoes gebleven waar ze al zaten en daarnaast is een leuke volière ingericht voor Balispreeuwen, roelroels (patrijzen) en tot mijn grote vreugde zien we de kantjils weer terug. Kleine hertjes die geen gewei hebben maar wel slagtandjes. De Rumah Asia kan de tand des tijds weer doorstaan dankzij ons tussendoortje. Al met al een indrukwekkende lijst met grote en kleinere bijdragen van de Vrienden. Met man en macht verzamelen we geld voor ons geliefde Blijdorp. U als donateur, maar ook onze promotieleden in de winkel door de verkoop van hun spulletjes en het werven van leden, de redactieleden door hun artikelen, de zootjesmarkt en veiling. Alle beetjes bij elkaar zorgen ervoor dat Blijdorp verder kan gaan met de bouw van verantwoorde en fraaie verblijven. Op de eerste plaats om recht te doen aan de dieren die erin wonen, maar ook voor ons als bezoeker zodat wij kunnen genieten van zo natuurlijk mogelijk gedrag van al die interessante dieren Vriendennieuws

20 VERDWENEN VRIENDEN: DE ZEEOTTERS In het kader van het jubileumjaar van de Vrienden van Blijdorp besteedt het Vriendennieuws ook aandacht aan vrienden die inmiddels uit Rotterdam vertrokken zijn. In dit nummer alle aandacht voor de zeeotters die jarenlang in Blijdorp te zien waren en die zeker weten erg veel fans hadden onder de bezoekers. Wie herinnert zich niet de blonde kop van Chuluugi en de zusjes Micas en Maré, gezellig hand in hand dobberend in het bassin. Dennis Blomjous, die de zeeotters vanaf 1995 verzorgde, vertelt me de geschiedenis van de zeeotters in Blijdorp. Tekst: Trix Vermeulen Hoe het allemaal begon.. In december 1994 wordt er in Alaska een jonge zeeotter gevonden. Het diertje heeft de navelstreng nog en heeft zijn moeder dus heel kort na de geboorte al verloren. Het vermoeden is dat zijn moeder is doodgeschoten. Zulke weesjes kunnen niet teruggezet worden in de natuur. Bovendien ging het hier om een mannetje en die zijn lastig te plaatsen in dierentuinen. Dus wat nu? Zo n otter pup doden of Zeeotter - foto: Yvonne Raaijmakers kan hij inderdaad ergens geplaatst worden? Gelukkig kon voor optie twee gekozen worden. De jonge otter, Chuluugi ( danst met de zeemeeuwen ), kan in Blijdorp terecht. Twee verzorgers reizen af naar Alaska om hem op te halen. Op 30 maart 1995 is het dan zover, Chuluugi verhuist van Alaska naar Blijdorp. Hiermee is hij de allereerste levende zeeotter in Europa. Chuluugi had eerst zijn verblijf in de Lotusserre. Met hulp van de Vrienden werd vervolgens één van de oude buitenverblijven van de gorilla s omgebouwd. Zo kon Blijdorp ervaring opdoen met deze veeleisende dieren en experimenteren met de filterinstallaties die het water schoon moesten houden. Daarna verhuisde hij naar het Oceanium. Verzorgers hadden veel contact met Chuluugi. Dat kan ook niet anders, want een otter kan niet alleen spelen. Van al dit contact werd Chuluugi uiteindelijk ook een vervelende zeeotter die mensen kon aanvallen. Waarschijnlijk deed hij dit omdat hij niet wilde dat ze weggingen. Van begin af aan was het de wens van de Diergaarde dat Chuluugi niet alleen zou blijven. Een jaar later werd er opnieuw een zeeotterwees gevonden. Eyak, ook een mannetje en zo n drie maanden oud toen hij werd gevonden. In het verblijf van Chuluugi werd een tweede verblijf gecreëerd voor Eyak. Eyak had geen geweldige start in Blijdorp. Hij werd ziek en het duurde lang voordat de zeeotters elkaar gezelschap konden houden. Na een tijd van tobben en strubbelingen, het was inmiddels voorjaar 1997, zag verzorger Dennis beide otters bij hem op het stukje land komen en poetsten ze elkaar. Vanaf dat moment konden de twee otters goed samen. Dennis vertelt dat dit wel een van zijn mooiste herinneringen aan de zeeotters is. In 2001 verhuisden Chuluugi en Eyak naar het Oceanium. In het nieuwe verblijf hadden ze weer enige strijd. Het territorium moet dan weer verdeeld worden. In het bassin kregen ze ieder een eigen gedeelte en zo ging het prima. Blijdorp had twee volwassen mannetjes. De ultieme wens was natuurlijk dat er gefokt kon worden met de zeeotters en dat dat zou resulteren in nageslacht. De situa maart 26 maart Geschenk: gemsbok Stand op Bloem en Dier 25 april ALV: vertoning film Operatie Neushoorn over transport in Afrika en rondleiding door adjunct-directeur Polder 19 september Reis naar Artis/ Het aantal leden passeert de Vriendennieuws