Hokjesdenken in de zorg. Wiepke Cahn+ UMCUtrecht/Altrecht

Transcriptie

1

2 Hokjesdenken in de zorg Wiepke Cahn+ UMCUtrecht/Altrecht

3 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen / Zie hieronder Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk

4 Hokjes denken in de zorg Beter in je lijf, beter in je hoofd

5 Inhoud 1. Samenhang psychiatrie somatiek 2. Opsporen van gezondheidsproblemen 3. Integrale zorg, medicatie en leefstijl

6 Stellingen Elke medisch specialist moeten de meest voorkomende ongecompliceerde aandoeningen zelf diagnosticeren en behandelen - Ja/Nee Ziekenhuizen zijn niet meer van deze tijd - Ja/Nee Leefstijl interventies moeten standaard worden aangeboden aan patienten met multimorbiditeit Ja/Nee Leefstijl geneeskunde moet een aparte opleiding worden Ja/Nee

7 Levensverwachting is met jaar afgenomen Het voortijdig overlijden wordt voornamelijk veroorzaakt door chronische somatische aandoeningen (CVD, longziekten, infectie, diabetes, hoge bloeddruk) Het sterftecijfer bij schizofrenie is 2 tot 2.5 keer hoger dan de algemene bevolking Bij depressie 1.8 keer zo hoog WHO 2015

8 Verminderde levensverwachting door: 1. Patiënt en arts factoren 2. Toegang tot zorg 3. Organisatie van zorg 4. Ziekte zelf (incl. stress) 5. Overlap van ziekten 6. Bijwerkingen medicatie 7. Leefstijl De Hert et al. 2011

9 Barrières en bevorderende factoren Bramberg e.a. BMC 2018

10 Gemiddelde levensverwachting bij schizofrenie WHO, 2015

11 Doodsoorzaken in Nederland 2017 (CBS) 85% van patiënten met complexe psychiatrische problemen overlijdt aan natuurlijk dood

12 Overlap morbiditeit psychiatrie en somatiek

13 Hoe meer somatische problemen hoe groter de kans op psychische ongezondheid.

14 Urogenitaal Respiratoir Neurologie Musculoskeletaal Maligniteit Immuun/allergie Hematologie Hoofd-hals Gastro-intestinaal Endocrien Diabetes Dermatologie Cardiovasculair Somatische problematiek in de psychiatrie Prevalentie van somatische co-morbiditeit bij psychiatrische patiënt in het UMCUtrecht (n= 8037) totaal 69.5% Tabel 4. Percentage somatische co-morbiditeit per psychiatrische diagnose onderverdeeld per tractus, berekend ten opzichte van totaal aantal medicijngebruikers % Schizofrenie (592) 28,9 9,6 16,6 3,9 40,4 10,8 13,9 32,3 0,5 14,2 25,2 10,3 6,9 Depressie (488) 46,9 11,1 14,8 7,6 64,3 12,5 25,6 31,6 1,0 28,5 11,1 13,5 12,5 Persoonlijkheid (476) 35,1 9,9 14,3 8,0 59,7 10,7 23,1 38,0 0,8 25,8 16,4 18,5 12,4 Bipolair (265) 44,5 12,5 12,1 15,5 48,7 9,8 23,8 37,7 1,9 24,5 17,4 12,8 10,6 Verslaving (127) 39,4 11,8 10,2 3,9 58,3 11,8 18,1 31,5 1,6 29,1 18,9 20,5 8,7 Cognitief (115) 60,9 9,6 15,7 8,7 59,1 8,7 38,3 33,0 0 37,4 16,5 19,1 19,1 In preparation

15 Prevalentie longziekten bij psychotische aandoeningen Partti e.a. BJP 2015

16 Longkanker en non-affectieve psychose v/d Horst, in preparation

17 Borstkanker Prostaatkanker V/d Horst, in preparation

18 Psychiatrische aandoeningen in de somatiek Bijnier aandoeningen 50-70% van de mensen met Cushing hebben ook een depressieve stoornis 12-79% Angstklachten 3% Hypomanie Transplantatie geneeskunde 33-54% depressieve stoornis na levertransplantatie 22% na 4 jaar 3-33% Angst en PTSS 2x toegenomen risico op mortaliteit (Di Martini et al. 2011)

19 Longtransplantatie geneeskunde in het UMCUtrecht Symptoms of psychological distress in waiting list patients versus transplanted patients Waiting list (n=35) Transplanted (n=113) p-value Mean (sd) % subclinical % clinical Mean (sd) % subclinical % clinical Depression 5.1 (1.7) (1.4) Anxiety 4.9 (1.6) (1.3) PTSD 9.2 (12.2) MARION WESSELS - BAKKER, MA

20 Maar waarom komen ziekten gezamelijk voor? Overlap in omgevingsfactoren (incl. leefstijl en medicatie) en genetische factoren Ongustige pathofysiologie omdat immunologische en endocrinologische mechanismen onderliggend zijn.

21 Indirect bewijs voor overlap ziekten Gezonde familieleden van mensen met schizofrenie verhoogd risico op diabetes (Welie et al. 2013) Siblings verhoogd vetzuren (Medema et al. 2016) Multimorbiditeit komt vaker voor bij families met psychose (Islam et al. 2017)

22 Genetische overlap schizofrenie en hart en vaat ziekten en longkanker (niet reumatoïde artritis) Andreassen et al. 2016; Lee et al 2015; Zuber et al. 2018

23 Wetenschappelijk onderzoek naar overlap (ontstaan van) ziekten I. Kan resulteren in een paradigma shift Metabool syndroom en diabetes komen vaker voor in schizofrenie. Dus centrale vasculaire problematiek zou de symptomen van schizofrenie kunnen verklaren. II. Kan resulteren in nieuwe behandelingen Statinen en antidiabetica in de behandeling van schizofrenie

24 Interactie model Genetics Mental complaints Environment Life style Physical complaints. Culture Medication Upbringing

25 Interactie psychische en lichamelijke klachten

26 Inhoud 1. Samenhang psychiatrie somatiek 2. Opsporen van gezondheidsproblemen 3. Integrale zorg, medicatie en leefstijl

27 Somatische zorgconsumptie in de psychiatrie Somatische zorgconsumptie van patienten met psychose of bipolaire aandoening is gelijk aan of minder dan de algemene populatie (Swildens et al. Adm Policy Ment Health. 2016).

28 Screening en behandeling van de lichamelijke aandoeningen Minder gescreend op hypertensie of hartritme stoornissen(morrato et al. 2010; Deuschle et al. 2013; Akyuz et al. 2016; Jo et al. 2017) Minder behandeld met bloeddrukverlagers of cholesterolverlagers (Nasrallah et al. 2006; Correll et al. 2010; Bruins et al. 2017) Minder vaak opgevolgd in Nederland phamous studie (50%) (Bruins et al. 2017) 28

29

30 Richtlijnen en standaarden ( ) - Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie 2011 (update) - Multidisciplinaire richtlijn somatische screening bij patiënten met een ernstige psychische aandoening, Multidisciplinaire richtlijn leefstijl bij patiënten met een ernstige psychische aandoening GGZ Zorgstandaarden

31 Gezondheidskloof tussen tussen arm en rijk, ook bij schizofrenie en bipolaire stoornis wordt groter.

32 GGZ in transitie - nadelen Prioriteiten: wachtlijsten en veiligheid Maar waar is de screening gebleven?

33 GGZ in transitie - voordelen Zorg dicht bij huis 1. Huisarts vaker regie 2. Mogelijkheid voor patiënten om deel te nemen aan activiteiten en zorg in eigen buurt 3. Beter functioneren door vermindering hospitalisatie 4. Minder stigma?

34 Conclusies Somatische aandoeningen in de psychiatrie zijn eerder een regel dan uitzondering Detectie, preventie en behandeling van de co-morbiditeiten is nog onvoldoende (aanwijzingen dat de mortality gap groter wordt) Noodzaak om meer te doen dan alleen screenen en behandelen van metabool syndroom Meer wetenschappelijk onderzoek nodig Aandacht voor somatiek onder druk door transities Focus op veranderbare factoren: - Integrale zorg - (Bijwerkingen) medicatie - Leefstijl interventies

35 Inhoud 1. Samenhang psychiatrie somatiek 2. Opsporen van somatische problemen in de GGZ 3. Integrale zorg, medicatie en leefstijl

36 Effectiviteit van geintergreerde zorg twee voorbeelden. Geïntegreerde en geïndividualiseerde leefstijl interventies werken bij eerste psychose doelen bereikt en niet afhankelijk van BMI (Pedley et al UK) Collaborative care bij de EPA doelgroep verbetert de diabetes zorg en uitkomsten van diabetes (Chwastiak et al. 2018)

37 Gewichtstoename door medicatie Hashnain e.a. 2105

38 Somatische medicatie Psychiatrische patiënten gebruiken ook somatische geneesmiddelen Prevalentie in = % (Abdullah-Koolmees et al. 2013) Verschillende somatische medicatie veroorzaken ook psychische bijwerkingen b.v. corticosteroïden oestrogenen propranolol interferon

39 Polyfarmacie en gewichtstoename Burin et al, preparation

40 Medicatie optimalisatie hoe doen we dat? 1. Gebruik de richtlijnen 2. Medicatie verificatie 3. Bijwerkingen in kaart brengen 4. Bloed onderzoek inclusief spiegels en farmacogenetica. 5. Saneren, verminderen of switchen medicatie. 6. Metformine toevoegen bij obesitas (de Silva et al. 2016)

41 Leefstijl factoren 41

42 Roken, alcohol, gezond bewegen en gewicht Maar nog onvoldoende zicht op cijfers van de GGZ. In GROUP en Phamous Roken: 70% (vs 30%) Overgewicht: 38% (vs 35%) Obesitas: 33% (vs 14%) Zie CBS voor leefstijl

43 Preventie o.a. leefstijl Ruimte voor verbetering Vroegtijdig overlijden Multimorbiditeit Aandoening en (hoog risico op) comorbiditeit Aandoening en medicatie Behandeling o.a. leefstijl geneeskunde Hoge risico subjecten

44 Topfit study (6 maanden) Aim 1. Verminderde triglyceriden 2. Verminderde de progressieve hersenvolume afname 3. Verminderde de psychotische symptomen, negatieve symptomen en depressieve symptomen (gerelateerd aan fysieke fitheid) effect size (21% afname PANSS effect size = 0.27 (medium)) Scheewe et al & 2014

45 Leefstijl interventies en gewicht Naslund et al 2017

46 Leefstijl interventies en effect op metabool syndroom factoren Bruins et al. 2014

47 Bewegen als medicijn In schizophrenia aerobic physical activity can reduce psychiatric symptoms, improves cognition and various subdomains, cardiorespiratory fitness, whilst evidence for the impact on anthoropometric measures was inconsistent.

48 Bij schizofrenie verbetert cognitie door bewegen Firth et al. Sz Bull. 2017

49 Schoenmaker blijf bij je leest

50 Voeding en gewichtsreductie BrJPsy 2017

51 Voeding en effect op psychische klachten

52 Voeding als medicijn n.b. (Nog) te weinig evidentie dat een bepaald voedingspatroon een effect heeft op psychiatrische aandoeningen

53 M-Health ook bij schizofrenie haalbaar

54 Patiënten willen gepersonaliseerde en geïntegreerde behandeling

55

56 Bron: De Psychose Prognose Predictor Hoe gaat het eruit zien? Mogelijkheid voor prognose bij psychose Uitkomstmaat:Werk Antipsychotica

57 Prothetisch werken samen doen Ter inspiratie - The magic pill e5bcaac677dab4ea14f4%3ac7f84e8bf56e44303fadb18aa041fed45d15a3a0%2c%2c 1.18m32 t/m m t/m 5.0m Dr. Kama Tudgen Hope for health Yolngu 57

58

59 Conclusies Psyche Soma scheiding niet meer van deze tijd Integrale zorg (medische domeinen en ook het sociale domein) Door aandacht voor de algemene gezondheid meer herstel en betere kwaliteit van leven Het is mogelijk om de leefstijl te verbeteren

60

61 Dank voor uw aandacht