XML Data Definities. Directoraat-Ceneraa] Rijkswaterstaat. Adviesdienst Verkeer. Deelonderzoek Marktverkenning Componenten DVMsysteem.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "XML Data Definities. Directoraat-Ceneraa] Rijkswaterstaat. Adviesdienst Verkeer. Deelonderzoek Marktverkenning Componenten DVMsysteem."

Transcriptie

1 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat-Ceneraa] Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer XML Data Definities Deelonderzoek Marktverkenning Componenten DVMsysteem listerie van Verkeer en Waterstaat 'ectoraat-generaal Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer

2 Ministerie van verkeer en waterstaat Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer XML Data Definities Deelonderzoek Marktverkenning Componenten DVMsysteem

3

4 TM* onderzoek/netherlands Organisation for Applied Scient;fic Research Aan G.Mol Van dr. A. Meyer, ing. D. Regtien, dr.ir. B.D. Netten Afdeling Kennis- en Informatiesystemen Stieltjesweg 1 Postbus AD DELFT T F XML Data Definities Onderwerp AW MATCH-AMS XML 1 Introductie 1.1 Context Bij RWS wordt de Architectuur voor Verkeersbeheersing (AVB) ontwikkeld 2. Het in het verleden ontwikkelde arsenaal aan verkeersbeheerssystemen, elk met hun eigen sensoren, actuatoren en regelingen, zal in deze architectuur op een consistente en toekomstgerichte wijze onderling communiceren. De huidige systemen zijn geïsoleerd opgezet en het toevoegen van nieuwe functies is kostbaar en complex. De AVB daarentegen gaat uit van een gecoördineerde inzet van actuatoren en sensoren en biedt een gelaagde netwerkarchitectuur met samenhangende componenten. Contactpersoon B.D. Netten netten@tpd.tno.nl Doorkiesnummer Doorkiesfax Voor de verkeersbeheersing staan geautomatiseerde systemen ter beschikking zoals snelwegsignalering, route-informatiepanelen, toeritdoseersystemen, trajectsnelheidssystemen, gladheidmeldsystemen, verkeersmonitoring etc. Er komen regelmatig nieuwe middelen en technieken ter beschikking die ingepast moeten worden in het verkeersbeheerssysteem. De AVB moet daarom enerzijds een raamwerk bieden voor de huidige functionaliteiten en anderzijds een hardware/software infrastructuur bieden voor uitbreiding met nieuwe toepassingen. Binnen de AVB is ook een Informatie Architectuur onderkend 1. Hierin wordt een structuur van informatie elementen gegeven voor de dynamische informatie in verkeersbeheersing en management informatie voor het beheer van componenten. Voor verkeerskundige informatie wordt daarin onder andere DATEX (DATa Exchange) als standaard vermeld voor een data dictionary en communicatie protocol. In DATEX wordt de over te dragen informatie ontkoppeld van de onderliggende communicatie mechanismen, en wordt de inhoud en structuur van de informatie afzonderlijk gedefinieerd en gecommuniceerd. Hierdoor is DATEX als informatie standaard open, flexibel, en goed communiceerbaar tussen verschillende verkeerscentrales. DATEX is echter sterk georiënteerd op de beschrijving van verkeerskundige informatie en overdracht tussen gebruikers. Daarnaast bevat de standaard nog veel onnauwkeurigheden en laat ruimte voor interpretatieverschillen. Dit maakt DATEX minder geschikt als standaard voor informatie voor verkeersmanagement en component management.

5 TK# onderzoek ƒ Netherlands Organisation Voor het beheer van informatieverwerkende systemen en componenten wordt in 1 een internet gebaseerd network management raamwerk vermeld bestaande uit onder andere het SNMP (Simple Network Management Protocol) met MTB (Management Information Base) als standaard. De MIB is een relatief eenvoudige standaard voor uniforme hiërarchische definitie van componenten en hun parameters. SNMP is een protocol voor communicatie op basis van MTBs. Ook hier is een scheiding tussen inhoud en communicatie doorgevoerd. Dit raamwerk is vooral geschikt voor het beheren van componenten in the applicatie architectuur. Relevante begrippen voor verkeersinformatie en verkeerskundige informatie, zoals verkeerstoestanden, worden derhalve niet gedefinieerd in MIBs voor zover die niet direct als parameters gekoppeld zijn aan applicatie componenten Doel In het MATCH project wordt een verkenning uitgevoerd naar op de markt verkrijgbare producten voor actuator- en sensormanagementsystemen die passen in de AVB architectuur. Een belangrijk aspect bij integratie van producten van verschillende leveranciers is de integriteit van een gemeenschappelijk begrippenkader en gecommuniceerde berichten en data. XML (extensible Markup Language) is een taal die in vele domeinen en in toenemende mate wordt toegepast als standaard voor de definitie en representatie van data en berichten. De taal XML is generiek, flexibel, en uitbreidbaar, en niet gekoppeld aan een communicatie protocol. XML lijkt daarom geschikt voor definitie van een begrippenkader, data en berichten voor communicatie van verkeers-, verkeerskundige, en verkeersmanagement informatie. Het doel van dit document is om inzicht te geven in de toepasbaarheid en meerwaarde van XML als taal voor de specificatie van data definities en berichten in AVB. De vraagstelling in dit document is niet zozeer om een vergelijking te maken van XML met DATEX en MIBs. Een beperkte vergelijking met MTBs zal echter gemaakt worden als referentie kader vanwege de bekendheid met SNMP en MIBs bij AW. 1.3 Doelgroep Dit document dient om het MATCH rapport 3 aan te vullen en te onderbouwen t.a.v. technische aspecten die relevant zijn voor het gebruik van XML als specificatie taal voor data en bericht definities. Dit document is in eerste instantie bedoeld als achtergrond informatie voor de opdrachtgever en daarnaast ook voor de doelgroep van het MATCH rapport zelf. In sectie van dit MATCH rapport is een excerpt opgenomen van de beschouwingen die in dit document zijn weergegeven, dat tevens als samenvatting van dit memorandum kan worden beschouwd. 1.4 Leeswijzer Allereerst wordt de context geschetst waarbinnen berichten en data gecommuniceerd moeten worden tussen componenten. Deze context identificeert de noodzaak voor goede en eenduidige definities van het begrippenkader, berichten en data elementen, teneinde verschillen in interpretatie tussen componenten te voorkomen of beperken.

6 TH* onderzoek / Netherlands Organisation In hoofdstuk 3 wordt een MIB besproken van een dynamic message sign (DMS) die is ontwikkeld door AW en dient als voorbeeld van een data definitie en referentiekader in daarop volgende hoofdstukken. Vervolgens wordt de markup taal XML uitgelegd en uitgewerkt voor het voorbeeld van de DMS. Ten slotte worden enkele gereedschappen, of tools, gepresenteerd waarmee een begrippenkader en data definities gespecificeerd kunnen worden in XML. 3 2 Communicatie tussen componenten De context voor definitie van data en berichten is een proces waarin data middels berichten wordt uitgewisseld tussen componenten van potentieel verschillende leveranciers. Dit proces kan op drie niveau's worden beschouwd: 1. Transport van een individueel bericht. 2. Interactie van componenten door uitwisseling van berichten. 3. Het begrippenkader waarbinnen componenten interacteren. Dit hoofdstuk schetst de context waarbinnen data en berichten worden gecommuniceerd tussen autonome software componenten, ook wel software agents genoemd. We hanteren hier de architectuur en conventies van FIPA (Foundation for Intelligent Physical Agents). Dit is een onafhankelijke en internationale organisatie voor de ontwikkeling van open standaarden en specificaties voor interoperability tussen agentgebaseerde systemen en hun toepassing in de industrie. Hierbij is een sterke relatie met de OMG 5 (Object Management Group), onder andere op het gebied van interoperability en CORBA, waarbij FIPA zich specialiseert in software agents als autonome, en eventueel intelligente en mobiele, componenten. FTPA specificeert een abstracte architectuur voor software componenten. Hierin worden onder andere onderkend; een model voor de services, interoperabiliteit van berichten transport, scheiding van transport, communicatie en inhoud van berichten, talen voor communicatie en inhoud van berichten, en standaard protocollen voor interactie tussen componenten. 2.1 Transport In zijn meest eenvoudige vorm kan communicatie worden beschouwd als het transporteren van een bericht van een verzender naar een ontvanger. Figuur 1 toont de basiselementen van een bericht voor transport volgens de FIPA specificatie 6. Voorlopig wordt aangenomen dat de inhoud van een bericht bekend is, en klaar is voor verzending, en dat de naam van de ontvanger bekend is bij de verzender. De eerste stap is dat het bericht met identificatie van verzender en ontvanger verpakt moet worden in een zogenaamde envelope. Hierbij wordt het bericht, of envelope, gerepresenteerd in een gedefinieerde taal. FIPA specificeert hiervoor de Agent Communication Language, of ACL. Deze taal moet bekend zijn bij alle componenten om de inhoud van een bericht te kunnen verzenden en ontvangen via het transport mechanisme '. ' Dit impliceert nog niet dat de componenten de inhoud van een bericht ook kunnen begrijpen, correct interpreteren en verwerken.

7 toegepast-natuurwetenschappeli-k onderzoek / Netherlands Organisation De tweede stap is dat de namen van verzender en ontvanger door het transport mechanisme worden vertaald naar adressen in het netwerk via een naming service. Ook moet het bericht worden gecodeerd in het formaat waarin het via het netwerk getransporteerd kan worden. Een tekstbericht kan bijvoorbeeld vertaald worden naar een binair formaat voor efficiënter transport. 4 Belangrijke concrete realisaties van bovengeschetste communicatie- en transport mechanismen zijn Remote Procedure Calls (RPC), SOAP en CORBA (zie bijlage C). Bij Remote Procedure Calls (RPC) worden alleen de data elementen als argumenten doorgestuurd. Bij CORBA wordt dit gedefinieerd in een Interface Definition Language (IDL). Daarbij is geen taal (content-language) nodig om de inhoud van het bericht te formuleren. SOAP 7 is een protocol gebaseerd op XML/HTTP. Het beschrijft wat er in een bericht staat, hoe berichten afgehandeld moeten worden en conventies voor het representeren van RPC-aanroepen en RPC-responses. Communicatie door middel van SOAP in combinatie met XML kan een alternatief zijn voor CORBA. Software agents kunnen wel een bericht opstellen in een gedefinieerde taal, zoals SL 4, CCL, KIF, of XML RDF. Monnqrjo < ' < < ; < Sender:..agent nanre Recsiver{s>: sgentname{s) f.tessage-erc odin: V Serrier agent name Rêcek'örisi: agentes} Addrsss hgand rrore allribules Massage content Message content Figuur 1: Structuur van berichten voor transport (bron 6 ) 2.2 Interactie FIPA beschouwt communicatie als een interactie tussen software componenten. Een dialoog is een voorbeeld van een interactie tussen twee componenten, waarin één component is te beschouwen als initiator tot de dialoog, en de andere component als responder. Een dialoog is niet slechts een enkele communicatie stap, waarin een bericht wordt verzonden door een initiator en ontvangen door een responder. Een dialoog is een complex proces waarop componenten met elkaar interacteren en waarin informatie in een reeks volgordelijke berichten wordt uitgewisseld.

8 T«# onderzoek/netherlands Organisation Dit kan inzichtelijk worden gemaakt in een sequentiediagram zoals Figuur 1 uit de specificatie van het FIPA contract net protocol 6 voor het aangaan van een overeenkomst om informatie te leveren. Een pijl geeft een bericht aan dat verstuurd wordt. De initiator verstuurt bijvoorbeeld een open vraag voor levering (call-for-proposal, of cfp), en verwacht daarop een voorstel (proposal) terug te ontvangen die de initiator vervolgens kan accepteren of afwijzen. 5 FIPA -Co ntractnet- Protocol Initiator Participant cfp (agtbn, preconditjon) ref use (reason-1) 0 Ideadnot-undarstood A. line D propose (piecondrtton-2) reject-proposal (reason-2) accept-proposal (proposal) H «e inform tailure (reason-3)fr Figuur 2: Sequentiediagram van het FIPA Contract Net Protocol (bron ) Iedere pijl is een afzonderlijke communicatie handeling, waarin een bericht wordt verstuurd volgens een afgesproken communicatie protocol zoals beschreven in sectie 2.1. De inhoud van het bericht is tussen haken aangegeven, bijvoorbeeld de voorwaarde waaronder een voorstel wordt gedaan: propose(precondition). De keuze momenten in een conversatie zijn eveneens gedefinieerd in het diagram middels een ruit op een dikke verticale lijn. Figuur 2 laat zien dat bepaalde typen berichten, zoals een precondition en een reason, om meerdere redenen en op verschillende momenten kunnen worden gecommuniceerd.

9 onderzoek / Netherlands Organisation De betekenis en intentie van een bericht verschilt daarbij sterk. Belangrijk hierbij is dat ieder bericht in een interactie een communicatieve handeling is met een specifiek doel, waarbij de gesprekspartners een duidelijk verwachtingspatroon hebben omtrent de inhoud van het bericht, de fase in de dialoog, de mogelijke typen reacties, en het verdere verloop van de dialoog. Het type van de communicatieve handeling, of"'communicative act", moet expliciet vermeld worden in het bericht zelf zodat de intentie van het bericht duidelijk gecommuniceerd wordt. De communicative act is aangegeven als kwalificatie van een pijl in het sequence diagram (Figuur 2). De inhoud van het bericht is tussen haken aangegeven, bijvoorbeeld de voorwaarde waaronder een voorstel wordt gedaan: propose(precondition). 6 FIPA definieert 22 standaard communicative acts, zoals de call-for-proposal (cfp), een vraag naar informatie (query), verzoek tot het verrichten van een actie (request), een mededeling (inform), subscribe, en enkele typen foutmeldingen zoals een not understood oifailure. Het standaard patroon van communicatieve handelingen, zoals wordt vastgelegd in een sequentie diagram, heet een interactie protocol 11. FIPA heeft een aantal standaard interactie protocollen gespecificeerd, zoals het contract net, een vraag om informatie te ontvangen (query), een verzoek om een handeling te verrichten (request), en enkele onderhandelingsmodellen. Zelfs het meest eenvoudige interactie protocol, de query (Figuur 3) vereist twee berichten; de initiator die de communicatieve handeling voor de vraag (query communicative act) verstuurt, en de responder die de communicatieve handeling verricht voor het mededelen van het antwoord (inform). Op een hoger niveau van de applicatie architectuur moet de interactie tussen componenten worden ontwikkeld. Toegepast op een AVB architectuur legt een interactieprotocol bijvoorbeeld vast: Welke berichten een component kan versturen naar een ander component. Welke berichten ontvangen kunnen worden door een component. Hoe te reageren op uitzonderingen of voorziene afwijkingen (bijvoorbeeld 'not understood'). Deze sectie identificeert dat van een bericht niet alleen de inhoud gedefinieerd moet worden, maar dat ook het interactie protocol en de communicatieve handeling binnen dit protocol duidelijk gedefinieerd moet worden om de inhoud van het bericht juist te kunnen interpreteren en daar op de juiste wijze op te kunnen reageren. Niet te verwarren met een communicatie protocol waarin wordt vastgelegd hoe een bericht wordt ingepakt (envelope) en getransporteerd (zie sectie 2.1).

10 TH* onderzoek / Nerherlands Organisation Fl PA-Query-P rottco I I nitiator Participant Initiator, Participant query-if. query- ref, ref use*. not-undenstood*. failure*. inform* 7 query-if query-ref - not-understood refuse ui I failure ff inforrn Figuur 3: FIPA Query interaction protocol (bron ). 2.3 Begrippenkader voor berichten In deze sectie wordt aangenomen dat een bericht getransporteerd kan worden, zodat een bericht goed verpakt, verzonden, ontvangen, en uitgepakt kan worden. Ook wordt aangenomen dat het interactie protocol en de communicatieve handeling van een bericht gekend zijn, zodat de intentie van het bericht en mogelijke reacties in de interactie met de gesprekspartner gekend zijn. De component beschikt nu over de kale inhoud van het bericht, maar dat impliceert echter nog niet dat de inhoud van het bericht gelezen en begrepen kan worden. In een complex systeem met componenten van verschillende leveranciers worden veelal meerdere talen, begrippenkaders, interactie en communicatie protocollen gehanteerd. Daarom moeten ook de taal (content language) waarin een bericht geschreven is, en het begrippenkader dat wordt gehanteerd, moeten expliciet worden vermeld in het bericht en gekend zijn bij de componenten. Figuur 4 geeft een overzicht van de belangrijkste elementen van een bericht. Het bericht moet goed ontleed kunnen worden om de termen (namen van individuele entiteiten) of parameter waarden juist te kunnen identificeren en lezen. De inhoud van een bericht kan een lijst van argumenten zijn, zoals in RPC. De inhoud kan echter ook geformuleerd zijn in een taal (content language) met proposities, acties en

11 TNOTPD onderzoek / Netherlands Organisation termen. Een concrete instantiatie van een content language is bijvoorbeeld XML RDF (zie paragraaf 4.1). Daarna moeten de onderscheiden termen en parameter waarde nog juist geïnterpreteerd worden. Dat wil zeggen dat de betekenis van de termen of parameters gekend moet zijn. De betekenis wordt gedefinieerd in een zogenaamde ontologie. Expressed in an Agent-com munication-bnguage Unque na mes. regaidless of transport. Sender: Agent-name Receiver(s): Agent- mme(s} M es sag e conte nt Expressecl in a content-laoguage May ref ere re e one or more orrtofogy Figuur 4 Elementen van een bericht Een ontologie is een verzameling van definities van begrippen en concepten in een applicatie domein. Daarbij worden begrippen, concepten, modellen, attributen, acties en predikaten gedefinieerd, aan elkaar gerelateerd en met kwalitatieve of kwantitatieve beperkingen voorzien. Een ontologie specificeert dus het vocabulaire van een domein waarmee over de entiteiten uit dit domein gecommuniceerd kan worden (syntax) en de betekenis van entiteiten (semantiek) door de relaties en beperkingen aan te geven. Een ontologie definieert meer dan een taxonomy (een hiërarchische classificatie structuur van componenten en hun attributen) of een data definitie van termen alleen. Een ontologie wordt altijd gedefinieerd vanuit een bepaalde toepassing (zoals een dynamisch bord), taak en doelstelling. Een ontologie definieert dus geen objectief maar een subjectief begrippenkader. Door verschillen in gezichtspunten tussen disciplines, leveranciers, projecten en producten, verschillen ook de begrippenkaders die worden gehanteerd. Deze subjectiviteiten kan tot communicatieproblemen leiden indien de verschillen niet worden onderkend en opgelost. Het voordeel van het hanteren van een ontologie is dat de subjectiviteit expliciet zichtbaar gemaakt wordt middels de kwalificaties van concepten en definities van de relaties daartussen. Hierdoor kan de subjectiviteit wel worden onderkend worden, en kunnen transformaties worden gedefinieerd tussen termen uit verschillende ontologiën. Voor bepaalde toepassingen kan van meerdere ontologieën tegelijk gebruik gemaakt worden. Zo kan een ontologie voor een specifieke actuator worden geïntegreerd in een

12 TM* onderzoek ƒ Netherlands Organisation generieke ontologie voor een verkeersmaatregelen. In dat geval moeten de ontologieën geïntegreerd worden en moeten geen tegenstrijdigheden bevatten. In deze sectie is onderscheid gemaakt tussen de betekenis van termen en hun gebruik in een taal. Hierdoor kan de definitie van termen in een ontologie worden gescheiden van het opstellen van berichten. Met andere woorden, de betekenis van verkeerskundige begrippen en parameters kunnen nu eenduidig worden opgesteld, onafhankelijk van de interpretatie in de communicatie tussen componenten. De termen kunnen vervolgens op verschillende wijzen worden gebruikt in berichten door gebruik te maken van de expressiviteit van de taal Definities voor communicatie In de introductie is reeds onderscheid gemaakt tussen het transport mechanisme om berichten te versturen en de informatie in de berichten. In dit hoofdstuk is het belang aangegeven om de "informatie" in een bericht verder te onderscheiden in: Inhoud van een bericht, met: o Ontologie: de betekenis van termen in een bericht. o Content-language: de taal waarin een bericht wordt opgesteld, of te wel de structuur waarin de termen (data) wordt gerepresenteerd. Communicatieve handeling: de intentie waarom het bericht is verstuurd Interactie protocol: afgesproken protocol om te interacteren. Bij het versturen van berichten mogen berichten uitsluitend de begrippen van de ontologie bevatten en moeten de syntax (inclusief structuur) van de afgesproken taal volgen. Bij het ontvangen van een bericht gebruikt de ontvanger de ontologie en taal om het bericht te ontsluiten en de betekenis van de daarin zich bevindende informatie te interpreteren. Scheiding van ontologie en taal is belangrijk voor interoperabiliteit. Een ontologie is domein specifiek, en veelal zelfs component specifiek (bijvoorbeeld een dynamisch bord van leverancier X en type Y). Een ontologie kan dus niet veranderen in de communicatie tussen twee componenten (van bijvoorbeeld verschillende leveranciers of product familie). De taal waarin een component communiceert kan echter wel veranderen en worden afgestemd met ander componenten. Een interactie protocol definieert de verantwoordelijkheden en keuze mogelijkheden voor interactie tussen componenten. Uit de sequentie van communicatieve handelingen kan worden afgeleid in welke toestand van het protocol een component zich bevindt, hoe de component moet reageren (welke actie), en hoe de interactie verder zal kunnen verlopen. Bij RPC-achtige communicatie zijn taal, ontologie, en interactie protocol volledig met elkaar verweven. Bij gevolg moet ieder bericht apart worden gedefinieerd als procedure call, waarbij impliciet een betekenis wordt gegeven aan de combinatie van parameters, de communicatieve handeling, en de fase in een interactie.

13 onderzoek / Netherlands Organisation 3 Management Information Base (MIB) SNMP (Simple Network Management Protocol) 9 is een communicatie mechanisme dat wordt toegepast in verkeersmanagement 3. In SNMP communiceren twee componenten, of managed objects in SNMP terminologie, door waarden in data stromen uit te wisselen via een get/set mechanisme op een database. SNMP kan worden beschouwd als een database management benadering voor communicatie. De structuur van de data in de database wordt gedefinieerd als een MTJB (Management Information Base). In een MIB worden objecten, of componenten, beschreven in hun onderlinge hiërarchie en met hun attributen (parameters). 10 De ontwikkeling van een communicatie proces via SNMP en MIBs onderscheidt 3 stappen: 1. Specificatie van data definities in een MIB 2. Generatie van programmatuur voor het genereren en interpreteren (encoding and decoding) van data stromen tussen componenten. 3. Netwerk communicatie protocol voor het verzenden, transporteren, en ontvangen van informatie, zijnde SNMP. Een MIB wordt gespecificeerd in de standaard taal ASN.1 (Abstract Syntax Notation). Deze taal ondersteunt de definitie van parameters van standaard data typen met hun validiteitsdomein en objecten als structuren van een verzameling parameters. Daarnaast kunnen ook macro's of scripts, en modules voor de organisatie van scripts, worden gedefinieerd. Een MTJB is een data definitie met een hiërarchische structuur. De MIB bevat een collectie van veldnamen met bijbehorende waarden en ongelabelde relaties (entity relations). De MIB bevat echter niets over de betekenis van de beschreven objecten, bijvoorbeeld in de vorm van onderlinge semantische relaties ter kwalificatie van objecten of concepten. De component die de data in de MTJB van het betreffende apparaat beheert, wordt een agent m genoemd. Een andere component kan communiceren met het apparaat middels get/set opdrachten naar de agent. Componenten moeten de data stromen kunnen genereren en interpreteren volgens de specificatie, en deze communiceren via een MIB. Standaard tools zijn beschikbaar om uit de specificatie de MIB database structuur te genereren en ook de software modulen voor het genereren en interpreteren van de get en set opdrachten. Deze modulen moeten vervolgens geïntegreerd worden in de componenten van het DVM systeem die met elkaar moeten communiceren. Veelal wordt een MIB gedefinieerd voor een specifiek apparaat (device) zoals een Dynamic Message Signs (DMS). Naast de component voor de DMS zelf, moeten alle componenten die met de DMS agent willen communiceren de get en set operaties op de MEB kunnen verwerken. Onderhoud aan de MIB, bijvoorbeeld bij modificatie van Dit is echter geen agent in de zin van FIPA (zie hoofdstuk 2)

14 TNOTPD TH* onderzoek / Netherlands Organisation parameters, moeten alle componenten ook aangepast worden. Ervaring uit NTCIP ' leert dat deze benadering resulteert in leverancierafhankelijkheid en interoperabiliteit bemoeilijkt. In SNMP wordt interactie beschouwd als onafhankelijke communicatie handelingen tussen twee componenten. SNMP kent dus geen interactie protocollen anders dan get en set opdrachten, maakt geen onderscheid in soorten communicatieve handelingen, en onderkent geen content-languages. 11 In dit document wordt een MIB voor een DMS gebruikt uit een studie van AVV 11. Bijlage A toont een gedeelte van deze MIB als voorbeeld met twee DMS systemen (Signl, Sign2) bestaande uit een chassis of cabinet, een matrix area, en een text area om tekst te kunnen weergeven. Deze representatie bestaat uit drie tabellen. Een physical entity tabel beschrijft fysieke bronnen in een management systeem. Een logical entity tabel beschrijft logische entiteiten van een management systeem. Een mapping tabel definieert de relaties tussen een physical table en een entity tabel. 4 XML - extensible Markup Language In dit hoofdstuk worden de toepassingsmogelijkheden voor DVM van XML en gerelateerde talen en documenten beschreven. Het voorbeeld van de DMS MTB uit hoofdstuk 3 zal hierbij worden gebruikt ter illustratie van de mogelijkheden van XML. Om extra mogelijkheden met XML te illustreren is additionele informatie opgenomen die niet in het voorbeeld van hoofdstuk 3 of referentie n gegeven zijn. De voorbeeld documenten in bijlagen zijn dan ook niet gegeven als verdere uitwerking of ter vervanging van de MIB in referentie n. 4.1 De taal XML XML (extensible Markup Language) is een markup taal voor tekst, documenten of berichten. In XML wordt de generieke term document gebruikt om tekst documenten, strings, of berichten aan te geven. Hier zal de termen document als synoniem voor de term bericht in de zin van AVB worden gehanteerd. Een bericht, of document, is een gestructureerde verzameling van elementen, zoals Figuur 4, die gezamenlijk de inhoud vormen van het bericht. XML is een taal voor de formele definitie van data elementen en de hiërarchische structuur van deze elementen in een bericht. Het structureren van de elementen heet "markup". In een markup taal worden elementen van de inhoud van een bericht gekwalificeerd door er een etiket aan te verbinden. In XML terminologie is een etiket een "tag", en wordt gerepresenteerd door de naam van de kwalificatie omsloten door haken "<" of "</" en ">".Een element wordt gemarkeerd met een begin-tag en een eind-tag, zoals in; <kwalificatie>element<jkwalificatie>

15 TNOTPD onderzoek / Netherlands Organisation Een element kan een enkelvoudig data element zijn of een complexe hiërarchische structuur hebben van sub-elementen. XML definieert een bericht in een standaard ASCII (Unicode) bestand of string (niet als binaire gegevens) en is daarmee zeer goed leesbaar voor personen en uitwisselbaar tussen software componenten. Er bestaat veel programmatuur om XML berichten te definiëren, en om ze elektronisch te genereren, lezen, verwerken, en te communiceren. Hoofdstuk 5 geeft enkele gereedschappen als voorbeeld. 12 Bijlage B toont als voorbeeld een XML document voor de beschrijving van Signl van het Dynamic Message Sign (DMS) voorbeeld uit hoofdstuk 3 en bijlage A. In dit document is de leesbaarheid verhoogd door de hiërarchische structuur aan te geven met inspringen. In de MIB moet de informatie worden gestructureerd volgens de tabel definities. Hierdoor moeten de fysische en logische eigenschappen van de twee borden (Signl, Sign2) worden opgesplitst in twee tabellen en een relatie tabel. Deze structuur had ook in XML gebruikt kunnen worden. Om de flexibiliteit van XML te demonstreren is hier echter gekozen om de fysische en logische informatie per component (cabinet, textarea, matrixarea) te groeperen en te structureren. XML biedt de generieke mogelijkheid om specifieke tags voor specifieke toepassingsdomeinen te definiëren. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld HTML (HyperText Markup Language), waarin een beperkt aantal tags zijn gedefinieerd, zoals <title> en <head>. Daardoor kan voor ieder applicatie domein specifieke tags worden gedefinieerd, en is XML zeer geschikt als standaard voor het structureren van domein specifieke berichten. In 12, 13 zijn vele toepassingsdomeinen te vinden als voorbeeld. In Bijlage B zijn bijvoorbeeld specifieke DMS tags gedefinieerd, zoals <sign>, <cabinet>, en <matrixarea>. Domeinspecifieke ontologieën zoals ebxml worden bij OASIS 13 geregistreerd en voor andere partijen in hetzelfde domein beschikbaar gemaakt om de uitwisseling en eenduidige interpretatie van gegevens te faciliteren. 4.2 XML gerelateerde talen en documenten De vrijheid die XML biedt voor het definiëren van tags vereist een standaardisatie om berichten uit te kunnen wisselen. In 12 zijn standaarden gegeven voor een groot aantal applicatie domeinen (zie ook sectie 4.3). In deze sectie worden enkele typen documenten beschreven die ontwikkeld zijn om op meta niveau de structuur en standaardisatie van XML documenten te specificeren, namelijk de DTD, XML Schema en RDF. Zo'n referentiekader wordt op de tweede regel van een XML bericht gespecificeerd. In Bijlage B wordt bijvoorbeeld de DTD van bijlage C opgegeven, maar hier kan ook een referentie naar een XML Schema of RDF ontologie staan. Evenals voor XML bestaat er al een grote verscheidenheid aan programmatuur om ook deze documenten elektronisch te behandelen (zie hoofdstuk 5).

16 onderzoek/netherlands Organisation DTD - Document Type Definition Om een standaard voor XML berichten af te dwingen wordt deze standaard in een apart document gedefinieerd - de zogenaamde Document Type Definition (DTD). In een DTD wordt de structuur van data elementen in combinatie met een vocabulaire van de toegestane markup tags gedefinieerd. 13 Een DTD document fungeert als sjabloon voor het opstellen van een XML bericht zelf. Bijlage C toont een DTD voor het DMS voorbeeld. De syntax van een DTD verschilt met die van een XML bericht. In dit voorbeeld wordt voorgeschreven dat een DMS XML bericht onder andere de volgende structuur en inhoud moet hebben: Een sign bestaat uit componenten: een cabinet, een textarea en/of een matrixarea. De componenten hebben een fysische en logische informatie blok. De attributen die een fysische en logisch blok respectievelijk moeten (#REQUIRED) of mogen hebben. Het XML bericht blijft een op zich zelf staand bericht, en kan zonder de DTD gewoon verwerkt en gelezen worden. De DTD moet gezien worden als een referentie document op basis waarvan het XML bericht beter elektronisch verwerkt kan worden. Met behulp van deze DTD kan de integriteit van het XML bericht uit bijlage B (automatisch) geverifieerd worden XML Schema XML Schema is een nieuwe ontwikkeling waarin de mogelijkheden van een DTD worden uitgebreid 14. XML Schema is met name ontwikkeld om ook vocabulaires, of schema's, te definiëren. In een DTD kan geen informatie over de typen en waarden van de tags en elementen worden gespecificeerd. Een XML Schema representeert de vocabulaire, structuur én een deel van de semantiek (als een verzameling van beperkingen of business rules) voor een type XML documenten. Een XML Schema is, net als een DTD, een apart document en wordt opgesteld in de zogenaamde XML Schema definition language. De XML Schema taal bevat een gegeven aantal tags waarmee kan worden voorgeschreven; de structuur van elementen, met hun substructuren en componenten, de mogelijke of verplichte attributen met hun naam, type, data formaat, eenheid, en domein van mogelijke waarden, In tegenstelling tot een DTD is de XML Schema taal vergelijkbaar met XML zelf. Daarnaast biedt XML Schema meer data typen die compatibel zijn met bijvoorbeeld data typen in standaard databases, en de mogelijkheid om eigen data types te definiëren. De XML Schema taal is meer object georiënteerd dan DTD en biedt onder andere functionaliteit voor het specialiseren en uitbreiden van data typen, over-definiëren van elementen met een zelfde naam maar verschillende inhoud, en synoniemen voor elementnamen.

17 onderzoek / Netherlands Organisation Bijlage D toont een voorbeeld van een schema voor de DMS. Het schema specificeert dezelfde structuur en inhoud van de DTD (bijlage C) zoals beschreven in sectie Het schema is echter uitgebreider dan de DTD, en definieert bijvoorbeeld de data typen en het domein van de attributen; zie bijvoorbeeld het attribuut entphysicalclass, van type integer met domein [1,9] RDF - Resource Description Framework Het Resource Description Framework (RDF) is een raamwerk dat oorspronkelijk is ontwikkeld voor de representatie van meta-data over internet bronnen (resources) en diensten om interoperabiliteit in uitwisseling van informatie via het web mogelijk te maken 15. Er is een representatie van RDF in XML ontwikkeld. RDF kan worden gezien als een applicatie van XML die rijker is om ontologieën in XML te specificeren dan XML Schema. RDF specificeert de structurele beperkingen voor eenduidige methoden om semantiek in XML uit te drukken. RDF is echter zeer generiek en is bijvoorbeeld ook toegepast voor representatie van eenvoudige ontologieën, waarbij concept definities als metadata beschrijvingen worden beschouwd. Met RDF is het mogelijk om een structuur te specificeren voor het beschrijven van concepten binnen een bepaalde context. RDF is rijker dan XML schema's; XML schema's beschrijven alleen de structuur van een document, RDF biedt ook mogelijkheden om relaties over een concept te specificeren. Een relatie wordt gedefinieerd in de vorm van een predikaat, waarbij een relatie tussen twee objecten wordt benoemd door een label (predikaat). Een eenvoudige vorm van een predikaat is bijvoorbeeld een attribuut met waarde voor een element (zoals ook in een MTB, XML, DTD, of XML Schema). Voor het voorbeeld van de DMS kunnen we bijvoorbeeld zeggen dat het bord een fysieke locatie heeft. In RDF kan dit als volgt uitgedrukt worden, waarbij het element bord wordt gedefinieerd met een uri (uniform resource identifier) naar de "uri:entitymib.xml": <rdf:rdfxmlns:rdf=" <rdf:description about="uri:entitymeb.xml"> <wegnummer>a 16</wegnummer> < wegzij de>n</wegzij de> <hectometeraanduiding> 124</hectometeraanduiding> <rijstrook>3</rij strook> </rdf:description> </rdf:rdf> In een predikaat kan een attribuut ook vervangen worden door een ander element, en wordt een relatie over elementen gedefinieerd. De < wegnummer > kan bijvoorbeeld ook een element zijn, dat elders nader is gedefinieerd. Daarmee wordt de relatie expliciet gemaakt naar het element wegnummer. Bij de eerdere representaties zou deze relatie met waarde 3 impliciet zijn; d.w.z. dat een mens wel begrijpt dat het wegnummer A16 ene

18 onderzoek/netheriands Organisation object op zich is en geen integer waarde, maar dat er een speciale functie geschreven moet worden om deze "wegnummer A16" te vertalen naar een object. In RDF kunnen ook concepten worden gespecialiseerd, waarbij attributen en relaties worden overgeërfd en nieuwe attributen en relaties kunnen worden toegevoegd. Ook kunnen predicaten worden gedefinieerd en eerste orde logica in de vorm van regels. 15 De extra betekenis die toegekend kan worden is het minimale niveau voor een implementatie van een ontologie. Om de ontologische kennisrepresentatie naar een hoger niveau te brengen is RDF met verschillende specificaties uitgebreid. RDF Schema (RDFS), DARPA Agent Markup Language (DAML) en Ontology Inference Layer (OEL) zijn hier voorbeelden van. DAML+ODL zijn inmiddels samengevoegd in de Ontology Web Language (OWL) 1.0 specificatie. Zie 16 voor referenties op het Internet XSL Stylesheets Met XML wordt de structuur van een reeks gegevens gedefinieerd onafhankelijk van de uiteindelijke presentatie daarvan. Om een XML document te tonen aan een gebruiker wordt het middel een stylesheet naar een formaat getransformeerd dat presentatiespecifieke informatie bevat, zoals html of printer formaat. Daardoor kunnen dezelfde gegevens op verschillende manieren getoond worden, zoals een matrixbord of een DRIP van een bepaalde leverancier. Stylesheets worden met de extensible Stylesheet Language (XSL) beschreven 17. Een stylesheet is een apart document waarin de transformatie wordt gespecificeerd tussen twee typen XML berichten. De taal XSL is eigenlijk een XML vocabulaire voor formattering. Transformatie van XML documenten in andere documenten is een generiek proces voor alle soorten omzettingen van representaties en structuren van gegevens. Een stylesheet processor leest het XML bericht en de XSL stylesheet in, en transformeert de inhoud uit het XML bericht naar het gewenste formaat. Stylesheet processoren zijn beschikbaar voor vele gangbare transformaties. De omzetting van een XML data definitie naar een CORBA IDL is een voorbeeld hiervan (zie paragraaf 5.4). Een XML bericht kan ook getransformeerd worden naar een XML bericht van een ander type en met een ander vocabulaire, bijvoorbeeld om een generiek bericht tot activatie van een verkeersmaatregel te transformeren naar de specifieke representatie van een leverancier voor de activatie van een beeld op een dynamisch bord. Voor transformatie tussen XML berichten is een specifieke taal beschikbaar; de XSL Transformation language of XSLT Syntax en semantiek in XML In deze sectie worden voorafgaande secties samengevat ter beantwoording van de vraag wat kan wel en niet gedefinieerd kan worden met XML. XML biedt middelen om hiërarchisch gestructureerde gegevens door markup te beschrijven. Gebaseerd op de basis XML-middelen (de XML specificatie zelf, DTD's en

19 TH* onderzoek ƒ Netherlands Organisation schema's) zijn er een aantal lagen gedefinieerd van talen die meer aspecten van een domein kunnen beschrijven (zie Figuur 5). Afhankelijk van de gebruikte taal kan er dus een mindere of rijkere beschrijving van een domein gegeven worden. 16 describing document Resource Description Framework + RDF Schema l ö i ilp( ^i ^ sj Unicode Universal resource indicator Figuur 5 Lagen van semantische beschrijving Zoals al getoond zijn DTD's redelijk beperkt tot de structuur van een document. Met schema's kan meer structuur aangegeven worden met complexe data types. RDF biedt een model om resources en hun eigenschappen in statements te beschrijven (triplets van resources, properties, statements). In een statement over resources kan weer naar andere resources worden verwezen. In OWL zijn er nog meer voorzieningen om bijvoorbeeld de cardinaliteiten van relaties aan te geven (aantal relaties tussen concepten). RDF wordt zelf door middel van XML in RDF Schema (RDFS) beschreven, dus alle hier genoemden talen grijpen terug naar de basis XML syntax en kunnen daarom met gestandaardiseerde tools (parsers) verwerkt worden. Het gebruik van de passende taal is afhankelijk van het domein, maar voor het definiëren van semantiek in een systeem moet er minimaal op het niveau "Ontology Vocabulary" (in Figuur 5) worden gespecificeerd. Zoals eerder al aangegeven horen bij een systeemontwerp naast ontologieën ook regels (logic) en interactieprotocollen. 4.4 DVM-specifieke XML-toepassingen XML wordt in vele applicatie domeinen al veelvuldig toegepast. Ook voor verkeerskundige applicaties wordt XML toegepast, met name voor uitwisseling van verkeersinformatie tussen verkeerscentrales en voor publieke toepassing op het web. De DATEX standaard wordt veel gebruikt voor communicatie van verkeersinformatie, bijvoorbeeld door het TIC (Traffic Information Center). DATEX is gebaseerd op EDIFACT, een standaard uit de financiële sector. In deze sector wordt EDEFACT geleidelijk aan vervangen door XML gebaseerde varianten zoals ebxml en BizTalk (zie 1 ). Het lijkt waarschijnlijk dat ook DATEX zal worden vervangen door een XML variant.

20 onderzoek / Netherlands Organisation Het Regiolab is een samenwerkingsverband tussen TU Delft, Rijkswaterstaat, Provincie Zuid-Holland, Connekt, Vialis en Siemens. In het project XML for traffic data exchange 19 wordt XML gebruikt voor de uitwisseling van real-time verkeersinformatie naar reizigers via het internet. Integratie van gedistribueerde verkeersinformatie in verschillende formaten en van verschillende bronnen, waaronder informatie van het TIC in DATEX, blijkt moeilijk te zijn. Een van de doelstellingen in dit project is om te onderzoeken of XML een goed alternatief is voor het gebruik en integratie van deze informatie bronnen. In dit project wordt de informatie vanuit verschillende bronnen en representaties geaggregeerd en geconverteerd naar XML, en van daaruit naar verschillende formaten getransformeerd voor verschillende interactie media, zie Figuur Figuur 6 XML voor verkeersdata uitwisseling (bron 19 ) 20 XML wordt ook gebruikt voor verkeersinformatie in het UTMC29B project in Reading en in verschillende staten van de VS. In Oregon in TripCheck 21 en CARS in Alaska bijvoorbeeld wordt XML gebruikt voor interne representatie en getransformeerd naar html pagina's. Een ander voorbeeld is Triplnfo, waarin XML wordt gebruikt om verkeersinformatie te koppelen met route-informatie, zoals weersverwachtingen, werkzaamheden, en weggesteldheid om een geïntegreerd reisadvies te kunnen genereren. XML wordt gebruikt om de informatie uit verschillende bronnen te integreren. De resultaten uit dit project zijn voorgelegd aan de Society of Automotive Engineers (SAE) voor de ontwikkeling van een XML standaard en XML Schema voor Traveler Information Markup Language TIML 24. In 'the Internet Applications Project' 25 zijn verschillende Noord-Amerikaanse participanten betrokken bij de ontwikkeling van een Traffic Data XML Data Schema (TDML). TDML heeft eveneens als doel om verkeersgegevens te kunnen uitwisselen tussen verschillende agentschappen, applicaties en mobiele apparaten.

21 onderzoek / Netherlands Organisation 5 Tools en toepassingen 5.1 Modelleer en specificatie tools Wanneer men er voor kiest om datadefïnities in XML te modelleren bieden XMLeditors mogelijkheden om dit proces te vereenvoudigen. Er zijn veel tools op de markt verkrijgbaar voor het creëren en valideren van XML documenten, DTD's, schema's en stylesheets. Deze zijn zowel commercieel als open source verkrijgbaar. Een populaire tooi is XML Spy van de firma Altova. Met deze tooi kunnen XML documenten, DTD's en schema's gelezen, geschreven en gevalideerd worden. Het biedt verschillende views op een XML document. Bijlage E en G tonen een schermafdruk respectievelijk het XML bericht en het XML Schema in XML Spy. XmetaL 27 van de firma SoftQuad en TurboXML 28 van de firma TIBCO zijn meer georiënteerd op Web-publishing dan op pure XML-editing. 1 R Protégé is een standaard open source tooi voor het bouwen van een ontologie. Deze tooi biedt de volgende mogelijkheden: Concepten beschrijven aan de hand van een klasse hiërarchie Toekennen van eigenschappen aan de concepten Relaties leggen tussen verschillende concepten Constraints (beperkingen) definiëren die bepalen welke relaties wel of niet mogen voorkomen en in welke cardinaliteiten (hoeveelheden). Protégé 2000 biedt mogelijkheden om de ontologieën te exporteren naar XML DTD's, schema's en RDF/RDFS. Door middel van plugin architectuur kunnen software ontwikkelaars eigen functionaliteiten aan de tooi toevoegen. Bijlage F toont een schermafdruk van Protégé 2000 waarbij enkele concepten uit de AVB architectuur zijn opgenomen. 5.2 Standaard parsers, transformatie en andere libraries Hoewel XML van oorsprong bedoeld is om voor mensen leesbare documenten te beschrijven, wordt XML steeds meer toegepast als uitwisselings- of opslagformaat van data. XML is niets anders dan een passief formaat om data te coderen. De kracht ligt in de combinatie van XML en parsing (het ontleden) technologie om zodoende een XML structuur te kunnen: Benaderen Valideren Manipuleren Transformeren

22 onderzoek/netherlands Organisation Parsers en transformatie processors (transformeren een XML structuur naar een andere XML structuur) worden vaak geïmplementeerd in standaard programmeer talen zoals C++ en Java. XML ligt daarom zeer dicht tegen deze standaard talen. De meest gebruikte modellen om een XML structuur te benaderen zijn het Document Object Model (DOM) 30 en de Simple API for XML (SAX) Het DOM model representeert een XML document als een boomstructuur in het interne geheugen van een computer. De boom kan vervolgens doorlopen worden om elk element te benaderen. Dit model is voornamelijk geschikt voor het parsen van kleine XML bestanden aangezien bij grote XML-documenten het geheugengebruik snel toeneemt. Het SAX-model loopt een XML-document sequentieel af. Bij elk element dat langsgelopen wordt kan een te ondernemen actie gedefinieerd worden. Het SAX model is vooral geschikt voor het manipuleren van grote XML-documenten. Er wordt minder beslag gelegd op het interne geheugen dan bij gebruik van het DOM-model. Er zijn vele standaard producten voor editeren, parsing, validatie en transformatie van XML documenten. Deze zijn zowel commercieel als open source (bijvoorbeeld de Apache Software Foundation 32 ) verkrijgbaar. Zie 33 voor verwijzingen naar enkele standaard producten. 5.3 XML databases Wanneer data definities, berichten of configuratiegegevens voor langere tijd beschikbaar moeten zijn kunnen deze worden opgeslagen in een database. XML biedt zelf geen mogelijkheden om met databases te werken aangezien dit buiten de doelstellingen van XML valt. XML houdt zich bezig met het beschrijven van hiërarchische data, niet met de manier hoe de data wordt opgeslagen. De XML Query standaard specificatie is van belang om XML documenten te benaderen wanneer XML documenten in een relationele database worden opgeslagen. Native XML databases zijn databases die XML documenten in de oorspronkelijke vorm opslaan. Dit kan in de vorm van geïndexeerde tekstbestanden of in de vorm van een mapping van het XML Document Object Model (DOM) naar een onderliggend dataopslag formaat. Er zijn veel XML database implementaties op de markt verkrijgbaar. Zowel commercieel als open source. Zie 34 voor een overzicht van de meest voorkomende implementaties. Een bekend commercieel XML database pakket is Tamino van de firma Software AG. Een bekende open source implementatie is Xindeces van Apache.

23 TB# onderzoek / Netherlands Organisation 5.4 XML en CORBA/IDL Hoe kan XML gecombineerd worden met CORBA/IDL en wat zijn de voordelen van deze combinatie? Een mogelijk scenario is de situatie waarbij CORBA wordt gebruikt aan het wegkantstation of in de Verkeerscentrale en een XML-document (gebaseerd op een DTD of schema) wordt ingezet als inhoud van CORBA berichten. De leveranciers van wegkantsystemen of van verkeerscentrale applicaties kunnen deze XML-documenten direct inlezen en genereren in hun applicaties door ze te parsen (zie hoofdstuk 5.1) en gebruiken voor verdere aansturing/processing aan de wegkantapparatuurzijde. Bij deze benadering is het niet noodzakelijk om een complete CORBA API te definiëren die bepaald welke operaties en berichtversturing mogelijk is voor de verschillende CORBA componenten. De definities en specificaties liggen namelijk al vast in de XML documenten. Voor een vergelijkbare oplossing is gekozen in het COURIER project, maar dan nog met DATEX en CORBA Een ander scenario is het gebruik van een XML definitie in combinatie met CORBA IDL data types. Dit biedt voordelen als datadefmities al vastliggen en er sprake is van een migratietraject naar CORBA. Via een mapping van XML naar IDL datatypes kan een CORBA implementatie op een gestandaardiseerde manier direct toegang krijgen tot de volledige informatie van een XML document. De Object Management Group (OMG 36 ) heeft hiertoe een specificatie ontwikkeld om een mapping gebaseerd op XML DTD's te kunnen realiseren 37 Voor zover bekend zijn er nog geen tools op de markt beschikbaar die gebruik maken van deze specificatie. In dit geval moet er rekening gehouden worden met extra kosten voor het ontwikkelen van een implementatie die gebruik maakt van deze OMG specificatie. 6 Hoe verschilt XML van MIB In hoofdstuk 3 is beschreven wat MIB's zijn en hoe deze worden toegepast voor DVM. De data en definities in een MIB kunnen echter ook in XML en gerelateerde documenten gerepresenteerd worden, zoals is aangegeven in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 3 is onderscheid gemaakt tussen de specificatie van een MB in ASN.1, de generatie en verwerking van datastromen voor communicatie via een MIB, en het netwerk communicatie van de datastromen. Een vergelijkbaar onderscheid kan worden gemaakt voor XML gerelateerde documenten. 1. Voor specificatie van data definities voor XML berichten zijn enkele talen en document typen beschikbaar. De DTD is de meest eenvoudige taal, waarin de hiërarchische structuur van objecten (elementen) voorgeschreven kan worden (bijlage C). DTD's verschillen ten opzichte van MIB's in het feit dat tussentabellen om relaties te kunnen definiëren niet nodig zijn.in een DTD kunnen echter geen validiteitsdomein voor parameters worden gedefinieerd zoals in ASN.1. XML Schema's zijn daarentegen krachtiger en bieden meer expressiviteit dan ASN.1 voor bijvoorbeeld het definiëren van nieuwe data typen.

24 TK9 onderzoek/netherlands Organisation Het is ook mogelijk om semantische relaties tussen objecten te definiëren. Het toekennen van betekenis aan deze objecten voorkomt dubbelzinnigheid wanneer informatie over deze objecten onderling wordt uitgewisseld. Dit is een voordeel ten opzichte van MIB's. In sectie is aangegeven hoe een ontologie en begrippenkader van een applicatie domein opgesteld en gerepresenteerd kan worden in bijvoorbeeld RDF XML. Vanuit deze ontologie kan vervolgens een data definitie worden afgeleid. 2. Zowel een MIB als een XML bericht zullen specifiek worden opgesteld voor een specifiek apparaat. De specificatie zal dus sterk gerelateerd zijn aan een leverancier, product en product serie. In beide gevallen zullen software modulen geïntegreerd moeten worden met de DVM componenten voor het genereren en verwerken van de gegevensstromen. Er is echter een belangrijk verschil tussen MTBs en XML. XML, DTD, schema's en RDF zijn breed geaccepteerde standaarden waarvoor standaard tools beschikbaar zijn die volledig worden geconfigureerd door de XML gerelateerde documenten. Daarmee wordt het onderhoud gereduceerd tot het onderhouden van de XML gerelateerde documenten. De modulen voor een MIB daarentegen, moeten door een leverancier opnieuw gemaakt, gedistribueerd en geïntegreerd worden in de componenten. 3. De XML gerelateerde talen en documenten zijn in principe onafhankelijk van een te kiezen netwerk communicatie protocol zoals SNMP. Veelal worden breed geaccepteerde standaarden toepast zoals http. Het is echter ook mogelijk om op applicatie niveau te communiceren, bijvoorbeeld via CORBA. 21 Met name uit punten 2 en 3 blijkt dat XML technische voordelen biedt indien een begrippenkader of ontologie gedefinieerd moet worden voor het DVM domein, om van daaruit meer consistente data definities te genereren voor specifieke DVM apparatuur. Het belangrijkste verschil is wellicht de graad van standaardisatie. XML is een wereldwijd geaccepteerde standaard met zeer breed toepassingsdomein en ondersteuning in de vorm van tools. Dit laat toe om communicatie inhoudelijk te specialiseren voor DVM toepassingen en tegelijkertijd het communicatie proces technisch te ondersteunen en generieke tools. XML faciliteert interoperability in hoge mate, en beperkt de afhankelijkheid van leverancier-specifieke communicatie oplossingen. In 10 is een vergelijking gemaakt tussen onder andere DATEX-ASN (gebruik makend van MIB) en XML voor center-to-center communicatie in NTCIP. De belangrijkste conclusie is hier relevant; standaardisatie van data definities en formaten is met beide technologieën mogelijk, DATEX-ASN impliceert echter de hoogste ontwikkelingskosten en leidt tot monolithische, domein of leverancier specifieke systemen. 7 Referenties De AVB Informatie Architectuur - Produkt P.IA.pl, J. Blonk, P. Meij, J. Rogier, D. de Winter, AVB, versie 1.6, 17 oktober AVB bureau website: Marktverkenning Componenten DVM-systeem. Uitgevoerd door TJ. Grant, R. Moerman, B.D. Netten in opdracht van AW. Concept versie 1.1, 15 juli FIPA, Foundation for Intelligent Physical Agents, OMG, Object Management Group,

Ontwikkelaars van BIR Open BIM Standaarden en softwareleveranciers

Ontwikkelaars van BIR Open BIM Standaarden en softwareleveranciers Memo AAN Ontwikkelaars van BIR Open BIM Standaarden en softwareleveranciers VAN Bouw Informatie Raad (contactpersoon D. Spekkink, dik.spekkink@bimloket.nl) DATUM 1 januari 2016 ONDERWERP BIR Kaders voor

Nadere informatie

Zelftest XML Concepten

Zelftest XML Concepten Zelftest XML Concepten Document: n1035test.fm 18/02/2010 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INLEIDING Om een idee te hebben van wat we verwachten als voorkennis

Nadere informatie

Dit voorbeeldproject beschrijft het gebruik van web services (open standaarden) voor de ontsluiting van kernregistraties bij de gemeente Den Haag.

Dit voorbeeldproject beschrijft het gebruik van web services (open standaarden) voor de ontsluiting van kernregistraties bij de gemeente Den Haag. Voorbeeldproject Een Haagse SOA Dit voorbeeldproject beschrijft het gebruik van web services (open standaarden) voor de ontsluiting van kernregistraties bij de gemeente Den Haag. Aanleiding Vanuit de visie

Nadere informatie

DATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL

DATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL DATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm data mapping model beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil

Nadere informatie

XML Introductie.

XML Introductie. XML Introductie joost.vennekens@denayer.wenk.be http://telescript.denayer.wenk.be/~jve extenstible Markup Language Aanbrengen van extra informatie in tekst Betekenis van de tekst beschrijven Uitbreidbaar:

Nadere informatie

Business-to-Business

Business-to-Business Business-to-Business 1 WAT IS BUSINESS-TO-BUSINESS? 1.1 Inleiding Bedrijven communiceren veelvuldig met elkaar. Orders worden geplaatst, facturen worden verzonden, informatie wordt uitgewisseld. Zo n dertig

Nadere informatie

Correspondentie inzake overnemen of reproductie kunt u richten aan:

Correspondentie inzake overnemen of reproductie kunt u richten aan: Vrijwel alle namen van software- en hardwareproducten die in deze cursus worden genoemd, zijn tegelijkertijd ook handelsmerken en dienen dienovereenkomstig te worden behandeld. Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Canonieke Data Modellering op basis van ArchiMate. Canonieke Data Modellering op basis van Archimate Bert Dingemans

Canonieke Data Modellering op basis van ArchiMate. Canonieke Data Modellering op basis van Archimate Bert Dingemans Canonieke Data Modellering op basis van ArchiMate Canonieke Data Modellering op basis van Archimate Bert Dingemans Abstract Modelleren op basis van de open standard ArchiMate is een goed uitgangspunt voor

Nadere informatie

The OSI Reference Model

The OSI Reference Model Telematica Applicatielaag Hoofdstuk 16, 17 Applicatielaag 4Bevat alle toepassingen die van het netwerk gebruik maken n E-mail n Elektronisch nieuws n WWW n EDI (Electronic Data Interchange) n Napster,

Nadere informatie

Aanbesteding implementatie, beheer en onderhoud van Microsoft Dynamics 365 for Operations. Bijlage 5: Beschrijving toekomstige ESB

Aanbesteding implementatie, beheer en onderhoud van Microsoft Dynamics 365 for Operations. Bijlage 5: Beschrijving toekomstige ESB Aanbesteding implementatie, beheer en onderhoud van Microsoft Dynamics 365 for Operations Bijlage 5: Beschrijving toekomstige ESB Versie: v1.0 Datum: 17-3-2017 Inhoudsopgave 1. 2. 3. 4. Inleiding 3 Huidige

Nadere informatie

Portability, Interoperability of toch maar Connectivity Portability, Interoperability of toch maar Connectivity.

Portability, Interoperability of toch maar Connectivity Portability, Interoperability of toch maar Connectivity. Portability, Interoperability of toch 1 Even Voorstellen Diploma s: 1980 Bachelor of Science Civil Engineering (Cairo, Egypte) 1986 Doctoraal in Geodesie (TU Delft, Nederland) Enige Automatiseringservaring:

Nadere informatie

DATAMODELLERING BASIS UML KLASSEMODEL

DATAMODELLERING BASIS UML KLASSEMODEL DATAMODELLERING BASIS UML KLASSEMODEL Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm basis UML klassemodel beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Nadere informatie

Verkenning adoptie W3C rdf/owl technologie voor IMxx/NEN modellen

Verkenning adoptie W3C rdf/owl technologie voor IMxx/NEN modellen Verkenning adoptie W3C rdf/owl technologie voor IMxx/NEN- 3610 modellen Project team: Hans Schevers (BuildingBits), Marcel Reuvers, Paul Janssen, Linda van den Brink, Versie 1.0 Doelstelling Verkenning

Nadere informatie

Vraag Ondersteuning door Virtuele Experts

Vraag Ondersteuning door Virtuele Experts Vraag Ondersteuning door Virtuele Experts Ondersteunen van de opdrachtgever in de Bouw gedurende de initiatieffase 1 Introductie Deze dissertatie beschrijft een onderzoek naar de toepassing van ICT om

Nadere informatie

Temperatuur logger synchronisatie

Temperatuur logger synchronisatie Temperatuur logger synchronisatie Juni 10, 2010 1 / 7 Temperatuur logger synchronisatie Introductie Twee of meerdere ontvangers van het Multilogger systeem kunnen met de temperature logger synchronisatie

Nadere informatie

Technisch Ontwerp W e b s i t e W O S I

Technisch Ontwerp W e b s i t e W O S I Technisch Ontwerp W e b s i t e W O S I WOSI Ruud Jungbacker en Michael de Vries - Technisch ontwerp Website Document historie Versie(s) Versie Datum Status Omschrijving / wijzigingen 0.1 20 nov 2008 Concept

Nadere informatie

DATAMODELLERING XML SCHEMA DEFINITIONS

DATAMODELLERING XML SCHEMA DEFINITIONS DATAMODELLERING XML SCHEMA DEFINITIONS Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm XML Schema Definition (XSD) beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Nadere informatie

DATAMODELLERING ER DIAGRAM

DATAMODELLERING ER DIAGRAM DATAMODELLERING ER DIAGRAM Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ER diagram beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil je een beeld krijgen

Nadere informatie

Research & development

Research & development Research & development Publishing on demand Workflow ondersteuning Typesetting Documentproductie Gespecialiseerd document ontwerp Web ontwerp en onderhoud Conversie Database publishing Advies Organisatie

Nadere informatie

Zelftest Java EE Architectuur

Zelftest Java EE Architectuur Zelftest Java EE Architectuur Document: n1218test.fm 22/03/2012 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INLEIDING BIJ DE ZELFTEST JAVA EE ARCHITECTUUR Nota:

Nadere informatie

, 2018 Martien Vos. Presentatie RedForce

, 2018 Martien Vos. Presentatie RedForce , 2018 Martien Vos Presentatie RedForce Voorstellen Martien Vos Redforce / DPA (NL) Kennis van Linked (Open) Data Dataintegratie Geografische Systemen Bigdata Datamigratie DPA Group DPA Group N.V. DPA

Nadere informatie

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING DATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate datamodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Nadere informatie

Notitie Doel en noodzaak conceptueel (informatie)model

Notitie Doel en noodzaak conceptueel (informatie)model Notitie Doel en noodzaak conceptueel (informatie)model Deelprogramma Digitaal Stelsel Omgevingswet Contactpersoon A.J. Sloos Inleiding Het conceptuele model waar behoefte aan is, is het diepste representatieniveau

Nadere informatie

RESTful API Een RESTful API is een gebaseerd op de Representational state transfer (REST) is een softwarearchitectuur.

RESTful API Een RESTful API is een gebaseerd op de Representational state transfer (REST) is een softwarearchitectuur. NOTITIE Onderwerp : Uitleg van gebruikte termen bij gegevens- en berichtenstandaarden Van : VNG Realisatie Aan : Regiegroep Gegevens- en Berichtenstandaarden Datum : 29 mei 2018 Dit document legt een aantal

Nadere informatie

Base24 database suite

Base24 database suite Base24 database suite Introductie De Base24 database suite is een zeer geavanceerde database oplossing die ontworpen is voor de management, opslag, inzage en uitwisseling van medische informatie zoals

Nadere informatie

Introductie ArchiMate

Introductie ArchiMate Introductie ArchiMate NAF Insight De Meern, 8 maart 2012 Egon Willemsz, enterprise architect UWV Programma Waarom ArchiMate? Praktijkvoorbeelden Samenvatting concepten Van start met ArchiMate Tot besluit

Nadere informatie

Flexibiliteit en Duurzaamheid: Teksttechnologie en Museumdocumentatie

Flexibiliteit en Duurzaamheid: Teksttechnologie en Museumdocumentatie Flexibiliteit en Duurzaamheid: Teksttechnologie en Museumdocumentatie Spectrum in een nieuw jasje Edward Vanhoutte & Ron Van den Branden Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie Koninklijke Academie voor

Nadere informatie

Introductie OWMS 3.5

Introductie OWMS 3.5 Identificatie http://standaarden.overheid.nl/owms/3.5/doc/introductie.pdf Informatietype Richtlijn Taal nl-nl Maker Overheid heeft Antwoord laatste wijziging Geldigheid vanaf 01-08-2008 Locatie Niet van

Nadere informatie

Kenmerken van DLArchitect

Kenmerken van DLArchitect Kenmerken van DLArchitect Bert Dingemans, e-mail : bert@dla-os.nl www : http://www.dla-os.nl 1 Inhoud KENMERKEN VAN DLARCHITECT... 1 INHOUD... 2 INLEIDING... 3 ARCHITECTUUR... 3 Merode... 3 Methode en

Nadere informatie

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate data- & applicatiemodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding

Nadere informatie

Software Design Document

Software Design Document Software Design Document Mathieu Reymond, Arno Moonens December 2014 Inhoudsopgave 1 Versiegeschiedenis 2 2 Definities 3 3 Introductie 4 3.1 Doel en Scope............................. 4 4 Logica 5 4.1

Nadere informatie

Software Test Plan. Yannick Verschueren

Software Test Plan. Yannick Verschueren Software Test Plan Yannick Verschueren November 2014 Document geschiedenis Versie Datum Auteur/co-auteur Beschrijving 1 November 2014 Yannick Verschueren Eerste versie 1 Inhoudstafel 1 Introductie 3 1.1

Nadere informatie

Samengaan van Geo-informatie en Service Oriëntatie

Samengaan van Geo-informatie en Service Oriëntatie Samengaan van Geo-informatie en Service Oriëntatie Waterbodem Applicatie (WAB*info) 10 juli 2008 Gaston Lamaitre Data-ICT-Dienst, Delft Inhoud Wat doet Rijkswaterstaat? Doel van WAB*info De randvoorwaarden

Nadere informatie

BeheerVisie ondersteunt StUF-ZKN 3.10

BeheerVisie ondersteunt StUF-ZKN 3.10 Nieuwsbrief BeheerVisie Nieuwsbrief BeheerVisie 2015, Editie 2 Nieuws BeheerVisie ondersteunt StUF-ZKN 3.10 BeheerVisie geeft advies MeldDesk App Message Router MeldDesk Gebruikers Forum Nieuwe MeldDesk

Nadere informatie

Niklas Integratie Platform Verbeteren, besparen en méér

Niklas Integratie Platform Verbeteren, besparen en méér Niklas Integratie Platform Verbeteren, besparen en méér Het betaalbare integratieplatform voor al uw Business-to-Business Integratie en Applicatie Integratie Volledig geautomatiseerde afhandeling van elektronisch

Nadere informatie

Software Processen. Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1. Het software proces

Software Processen. Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1. Het software proces Software Processen Ian Sommerville 2004 Software Engineering, 7th edition. Chapter 4 Slide 1 Het software proces Een gestructureerd set van activiteiten nodig om een software systeem te ontwikkelen Specificatie;

Nadere informatie

1945, eerste DC. Eigen logo

1945, eerste DC. Eigen logo 1945, eerste DC Eigen logo Doelstelling: Binnen uw computer ruimte verzamelt u diverse informatie over bijvoorbeeld stroomverbruik van uw apparatuur. Via welk netwerk kunt u deze data verwerken. Welk

Nadere informatie

Beschrijving OpenTunnel koppelvlak met MijnOverheid BerichtenBox

Beschrijving OpenTunnel koppelvlak met MijnOverheid BerichtenBox Beschrijving OpenTunnel koppelvlak met MijnOverheid BerichtenBox INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 3 OPVRAGEN GEABONNEERDEN... 4 MASSALE AANLEVERING OP BASIS VAN META- DATA VIA XML... 5 MASSALE AANLEVERING MET

Nadere informatie

Informatiearchitectuur

Informatiearchitectuur Informatiearchitectuur Onderwerpen Waarom is architectuur (nu) zo belangrijk? Wat is informatiearchitectuur? Ontwikkelingen in de tijd Structuur applicaties Applicatie-integratie Webservices Praktijkvoorbeeld

Nadere informatie

DATAMODELLERING BEGRIPPENBOOM

DATAMODELLERING BEGRIPPENBOOM DATAMODELLERING BEGRIPPENBOOM Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm begrippenboom inclusief de begrippenlijst beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Nadere informatie

XML Introductie. joost.vennekens@kuleuven.be http://www.cs.kuleuven.be/~joost

XML Introductie. joost.vennekens@kuleuven.be http://www.cs.kuleuven.be/~joost XML Introductie joost.vennekens@kuleuven.be http://www.cs.kuleuven.be/~joost extensible Markup Language Aanbrengen van extra informatie in tekst Betekenis van de tekst beschrijven Uitbreidbaar: afhankelijk

Nadere informatie

DATAMODELLERING TOEPASSEN DATA ANALYTICS

DATAMODELLERING TOEPASSEN DATA ANALYTICS DATAMODELLERING TOEPASSEN DATA ANALYTICS Inleiding In dit whitepaper wordt een toepassingsgebied beschreven voor datamodellering. Een toepassing is een werkveld op het vlak van architectuur of modellering

Nadere informatie

Technologieverkenning

Technologieverkenning Technologieverkenning Videocontent in the cloud door de koppeling van MediaMosa installaties Versie 1.0 14 oktober 2010 Auteur: Herman van Dompseler SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma Het SURFnet/ Kennisnet

Nadere informatie

De integratie tussen VISI en COINS. Whitepaper

De integratie tussen VISI en COINS. Whitepaper De integratie tussen VISI en COINS Whitepaper Inhoud 1.1 Doelstelling... 2 1.2 Middelen... 3 1.3 Volledigheid van informatie... 5 1.4 Beperkingen... 6 1.5 Details van de oplossing... 6 1.5.1 Informatie

Nadere informatie

FRESNEL FORMS. Een Protégé plugin voor het genereren van datasysteeminterfaces van datamodellen op het Semantic Web ABI TEAM 30

FRESNEL FORMS. Een Protégé plugin voor het genereren van datasysteeminterfaces van datamodellen op het Semantic Web ABI TEAM 30 FRESNEL FORMS Een Protégé plugin voor het genereren van datasysteeminterfaces van datamodellen op het Semantic Web ABI TEAM 30 1 Even voorstellen Alex Mekkering Joop van de Heijning Teun Theunissen 2 Opzet

Nadere informatie

BEFDSS. Het Belgische uitwisselingsformaat voor onderzoekgegevens afkomstig van visueel rioolonderzoek. 1/12/2006 1 / 6

BEFDSS. Het Belgische uitwisselingsformaat voor onderzoekgegevens afkomstig van visueel rioolonderzoek. 1/12/2006 1 / 6 Het Belgische uitwisselingsformaat voor onderzoekgegevens afkomstig van visueel rioolonderzoek. 1/12/2006 1 / 6 Inhoudstafel... 1 1 Voorwoord... 3 2 De samenstelling van het uitwisselingsformaat... 4 3

Nadere informatie

Software Test Plan. Yannick Verschueren

Software Test Plan. Yannick Verschueren Software Test Plan Yannick Verschueren Maart 2015 Document geschiedenis Versie Datum Auteur/co-auteur Beschrijving 1 November 2014 Yannick Verschueren Eerste versie 2 December 2014 Yannick Verschueren

Nadere informatie

BRP-BZM Use Case Realisations Guidelines

BRP-BZM Use Case Realisations Guidelines BRP-BZM Use Case Realisations Guidelines Versie 2.0 02-09-2011 Definitief Versiehistorie Datum Versie Auteur 23-12-2010 0.1 Eerste versie R.F. Schaaf 04-01-2011 1.0 Feedback verwerkt R. Schaaf en D. Geluk

Nadere informatie

Bijlage 1-Procedure voor de implementatie van het AGR-GPS systeem PROCEDURE VOOR DE IMPLEMENTATIE VAN HET AGR-GPS SYSTEEM

Bijlage 1-Procedure voor de implementatie van het AGR-GPS systeem PROCEDURE VOOR DE IMPLEMENTATIE VAN HET AGR-GPS SYSTEEM Bijlage 1-Procedure voor de implementatie van het AGR-GPS systeem PROCEDURE VOOR DE IMPLEMENTATIE VAN HET AGR-GPS SYSTEEM Figuur 1 geeft een overzicht van het AGR-GPS systeem op functioneel niveau weer.

Nadere informatie

1. Milieuklacht... 2 1.1 Handleiding opladen XML in mkros... 2 2. Werken met Refertes... 5

1. Milieuklacht... 2 1.1 Handleiding opladen XML in mkros... 2 2. Werken met Refertes... 5 1. Milieuklacht............................................................................................. 2 1.1 Handleiding opladen XML in mkros......................................................................

Nadere informatie

Application interface. service. Application function / interaction

Application interface. service. Application function / interaction Les 5 Het belangrijkste structurele concept in de applicatielaag is de applicatiecomponent. Dit concept wordt gebruikt om elke structurele entiteit in de applicatielaag te modelleren: softwarecomponenten

Nadere informatie

RESTful API Een RESTful API is een gebaseerd op de Representational state transfer (REST) is een softwarearchitectuur.

RESTful API Een RESTful API is een gebaseerd op de Representational state transfer (REST) is een softwarearchitectuur. NOTITIE Onderwerp : Uitleg van gebruikte termen bij gegevens- en berichtenstandaarden Van : VNG Realisatie Aan : Regiegroep Gegevens- en Berichtenstandaarden Datum : 12 juni 2018 Dit document legt een

Nadere informatie

Tools voor canonieke datamodellering Bert Dingemans

Tools voor canonieke datamodellering Bert Dingemans Tools voor canonieke datamodellering Tools voor canonieke datamodellering Bert Dingemans Abstract Canonieke modellen worden al snel omvangrijk en complex te beheren. Dit whitepaper beschrijft een werkwijze

Nadere informatie

Workflow Verrijkte Documenten

Workflow Verrijkte Documenten Workflow Verrijkte Documenten Boudewijn Rempt Opgericht in 2007 in Duitsland Internationaal bedrijf met experts in Nederland, Duitsland, Denemarken, Zweden en het Verenigd Koninkrijk OpenDocument: actief

Nadere informatie

OpenIMS 4.2 Portaal Server

OpenIMS 4.2 Portaal Server OpenIMS 4.2 Portaal Server Inhoudsopgave 1 WAT IS EEN ENTERPRISE INFORMATIE PORTAAL?...3 1.1 BESPARINGEN...3 1.2 GERICHT OP EEN SPECIFIEKE DOELGROEP...3 2 OPENIMS PORTAAL SERVER (PS)...4 2.1 CENTRAAL BEHEER...4

Nadere informatie

Sparse columns in SQL server 2008

Sparse columns in SQL server 2008 Sparse columns in SQL server 2008 Object persistentie eenvoudig gemaakt Bert Dingemans, e-mail : info@dla-os.nl www : http:// 1 Content SPARSE COLUMNS IN SQL SERVER 2008... 1 OBJECT PERSISTENTIE EENVOUDIG

Nadere informatie

Monitoring. SolidBE B.V. Maarten Schoutenstraat SV Waddinxveen

Monitoring. SolidBE B.V. Maarten Schoutenstraat SV Waddinxveen Monitoring SolidBE B.V. Maarten Schoutenstraat 19 2741SV Waddinxveen 1 Inhoudsopgave Monitoring...3 Introductie...3 Netwerkcomponenten...4 Back-up...4 Discovery...4 Poller...5 SNMP-traps...5 Maintenance...5

Nadere informatie

Bijlage 4C. Request for Comments T-link filter. Inleiding

Bijlage 4C. Request for Comments T-link filter. Inleiding Request for Comments T-link filter Inleiding Alle partijen deelnemend aan SBR hebben belang bij een visie en een daarop aansluitende releasekalender met voorgenomen wijzigingen in de taxonomie. Het SBR

Nadere informatie

NEN 3610 Linked Data

NEN 3610 Linked Data NEN 3610 Linked Data Linked data profiel op NEN3610 Verkenning OWL toepassing Steeds meer geo-datasets worden gepubliceerd als linked data. Geo wordt hiermee een onderdeel van het semantic web. De geo-informatie

Nadere informatie

Advies voor het verwijderen van Dimensions v1.0 van de pas toe of leg uit lijst en het wijzigen van het functioneel toepassingsgebied van XBRL v2.

Advies voor het verwijderen van Dimensions v1.0 van de pas toe of leg uit lijst en het wijzigen van het functioneel toepassingsgebied van XBRL v2. Forum Standaardisatie Advies voor het verwijderen van Dimensions v1.0 van de pas toe of leg uit lijst en het wijzigen van het functioneel toepassingsgebied van XBRL v2.1 Concept ter openbare consultatie

Nadere informatie

DATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM

DATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM DATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm data flow diagram beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil

Nadere informatie

Nederlands WMS - SLD Profiel. Versie 1.0

Nederlands WMS - SLD Profiel. Versie 1.0 Nederlands WMS - SLD Profiel Versie 1.0 Ravi: een profiel Ravi, netwerk voor geo-informatie Stichting Ravi is een netwerkorganisatie in het publieke domein en richt zich op de ruimtelijke ontwikkeling

Nadere informatie

Wat betekent XML voor software engineers?

Wat betekent XML voor software engineers? Wat betekent XML voor software engineers? Danny Greefhorst, Reinier Balt Inleiding Het zal u niet ontgaan zijn: XML is een hype. Overal in de vakbladen en op conferenties is XML het terugkerende thema

Nadere informatie

XML. Alle tekortkomingen op een rijtje! (en een paar pluspunten...) Marc de Graauw http://www.marcdegraauw.com/

XML. Alle tekortkomingen op een rijtje! (en een paar pluspunten...) Marc de Graauw http://www.marcdegraauw.com/ XML Alle tekortkomingen op een rijtje! (en een paar pluspunten...) De geschiedenis van XML SGML Standard Generalized Markup Language IBM: back to the sixties... Markup: structuur, niet processing HTML:

Nadere informatie

De mogelijkheden van XML voor de langdurige bewaring van digitale documenten. DAVID studiedag 30 nov 2000

De mogelijkheden van XML voor de langdurige bewaring van digitale documenten. DAVID studiedag 30 nov 2000 De mogelijkheden van XML voor de langdurige bewaring van digitale documenten DAVID studiedag 30 nov 2000 Prof. Jan Engelen, Steven Depuydt K.U.Leuven - ESAT Onderzoeksgroep Document Architecturen Waarom

Nadere informatie

Het digitaal samenstellen en uniformeren van projectdocumentatie.

Het digitaal samenstellen en uniformeren van projectdocumentatie. Het digitaal samenstellen en uniformeren van projectdocumentatie. As-Built Documentatie digitaal op orde Als uw bedrijf actief is in de Marine, Off-Shore, energie of chemische industrie, dan heeft u voor

Nadere informatie

DATAMODELLERING GEAVANCEERD UML KLASSEMODEL

DATAMODELLERING GEAVANCEERD UML KLASSEMODEL DATAMODELLERING GEAVANCEERD UML KLASSEMODEL Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm geavanceerd UML klassemodel beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Nadere informatie

Technisch Rapport. BAG Extract in i-bridge2.0. Versie 1.0. Datum 9 December 2010

Technisch Rapport. BAG Extract in i-bridge2.0. Versie 1.0. Datum 9 December 2010 Technisch Rapport BAG Extract in i-bridge2.0 Versie 1.0 Datum 9 December 2010 Status Final Colofon IVENT A&A CDC Madame Curielaan 4-6 Postbus 20703 2289 CA Rijswijk Contactpersoon Patrick Brooijmans Teamleider

Nadere informatie

Workshop 12 ART-DECOR en Acute overdracht. Michael Tan Kai Heitmann Maarten Ligtvoet

Workshop 12 ART-DECOR en Acute overdracht. Michael Tan Kai Heitmann Maarten Ligtvoet Workshop 12 ART-DECOR en Acute overdracht Michael Tan Kai Heitmann Maarten Ligtvoet 22 november 2012 Topics Aanpak en visie Perinatologie Michael Tan Uitleg Acute Overdracht in ART-DECOR Kai Heitmann Faciliteren

Nadere informatie

Proces to model en model to execute

Proces to model en model to execute Proces to model en model to execute Een end-to-end (bedrijfs)proces (figuur 1) is het geheel van activiteiten die zich, op een bepaalde plaats door een bepaalde rol, in bepaalde volgorde opvolgen en waarvan

Nadere informatie

Product marketing met

Product marketing met Product marketing met Michiel Klaren, Natasja Paulssen 2007-11-22 Complexiteit van de Content Management Chain Hoe het was (2002) Meer dan 9,000 uitwisselingen nodig voor verzamelen content van catalogus

Nadere informatie

Rapportage Lineage. Introductie. Methode. J. Stuiver

Rapportage Lineage. Introductie. Methode. J. Stuiver Rapportage Lineage Rapportage Lineage J. Stuiver Introductie In elk project is het essentieel om informatie over het project en haar activiteiten voor alle partijen beschikbaar te stellen. Deze informatie

Nadere informatie

Hieronder staat een voorstel voor het kennismodel voor de vernieuwde EAR wiki.

Hieronder staat een voorstel voor het kennismodel voor de vernieuwde EAR wiki. Kennismodel EAR wiki Het doel is een rijksbrede informatie-infrastructuur: De kaders en de generieke diensten en producten op het terrein van informatievoorziening en ICT die worden aangeboden aan organisaties

Nadere informatie

Informatie & Databases

Informatie & Databases Informatie Wat is informatie en waaruit het bestaat? Stel op een kaart staat het getal 37 geschreven. Wat kun je dan zeggen van het cijfer 37? Niets bijzonders, toch? Alleen dat het een getal is. Gaat

Nadere informatie

CORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties

CORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties CORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties Hoe zorgen we ervoor dat we nieuwe diensten en producten soepel in onze bedrijfsvoering op kunnen nemen? Hoe geven we betere invulling

Nadere informatie

Technische architectuur Beschrijving

Technische architectuur Beschrijving A gemeente Eindhoven Technische architectuur Beschrijving Specificatiecriteria Versie 1.1 A. van Loenen Technisch Beleidsadviseur B&E 21-Sep-2011 avl/fd11027578 Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Realisatie

Nadere informatie

Technisch Ontwerp VISSIM-PPA Koppeling

Technisch Ontwerp VISSIM-PPA Koppeling 1 Technisch Ontwerp VISSIM-PPA Koppeling Revisie Versie Datum Omschrijving 1.0 25 juli 2013 Initiële versie 1.1 26 juli 2013 Toevoeging van TDI regeltoestand. Toevoeging van bestandsnaam filtering. 1.2

Nadere informatie

Context Informatiestandaarden

Context Informatiestandaarden Context Informatiestandaarden Inleiding Om zorgverleners in staat te stellen om volgens een kwaliteitsstandaard te werken moeten proces, organisatie en ondersteunende middelen daarop aansluiten. Voor ICT-systemen

Nadere informatie

Aspects of Feedback in Intelligent Tutoring Systems for Modeling Education. Harrie Passier 23 november 2013

Aspects of Feedback in Intelligent Tutoring Systems for Modeling Education. Harrie Passier 23 november 2013 Aspects of Feedback in Intelligent Tutoring Systems for Modeling Education Harrie Passier 23 november 2013 Agenda Voor 2002 2004 2006 2006 2011 2012 2012 2013 13 september 2013 Voor 2002 Voltijd Mavo-4

Nadere informatie

WG 2: uitwisselingsprotocollen GT 2: Protocoles d'échanges. Protocollen 27/03/2017

WG 2: uitwisselingsprotocollen GT 2: Protocoles d'échanges. Protocollen 27/03/2017 Protocollen 27/03/2017 AGENDA Stand van zaken TC BIM & ICT WTCB Kader (validatie van de opdeling van de documenten) Validatie inhoud documenten Termen en definities Link andere werkgroepen Lijst ambities

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (Dutch summary)

Nederlandse samenvatting (Dutch summary) Nederlandse samenvatting (Dutch summary) Ditproefschriftpresenteerteen raamwerk voorhetontwikkelenvanparallellestreaming applicaties voor heterogene architecturen met meerdere rekeneenheden op een chip.

Nadere informatie

Taxis Pitane. Transporter. Censys BV Eindhoven

Taxis Pitane. Transporter. Censys BV Eindhoven Taxis Pitane Transporter Censys BV Eindhoven Inhoud Communicatie, ongeacht software pakket dat u gebruikt... 3 Kenmerken van de communicatie software... 3 Ontwikkelomgeving... 4 Installatie van de software...

Nadere informatie

Om een vocabulaire voor kwantitatief onderzoek te creëren hebben we eerst enig begrip nodig van de fundamentele mechanismen van wetenschappelijk

Om een vocabulaire voor kwantitatief onderzoek te creëren hebben we eerst enig begrip nodig van de fundamentele mechanismen van wetenschappelijk Samenvatting De titel van dit proefschrift luidt: Semantische ondersteuning voor kwantitatief onderzoek. We definiëren kwantitatief onderzoek als de wetenschappelijke bestudering van fenomenen en hun eigenschappen

Nadere informatie

ENERGIE BEDRIJVEN EN ICT

ENERGIE BEDRIJVEN EN ICT ENERGIE BEDRIJVEN EN ICT De energiemarkt in Nederland is continu in beweging. Nieuwe toetreders veroveren marktaandeel en slimme meters, sectorwijzigingen en splitsing zorgen voor veranderingen. Energiebedrijven

Nadere informatie

Ontwerp Versturen Patiëntgegevens

Ontwerp Versturen Patiëntgegevens Ontwerp Versturen Patiëntgegevens Datum: 15 Mei 2017 Publicatie: AORTA 2017 (V8.0.1.0) Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 1.1 Doel en scope... 4 1.2 Doelgroep voor dit document... 4 1.3 Documenthistorie...

Nadere informatie

Rapport. i-bridge FleetBroker en LocationBroker. Versie 1.0. Datum 22 December 2010

Rapport. i-bridge FleetBroker en LocationBroker. Versie 1.0. Datum 22 December 2010 Rapport i-bridge FleetBroker en LocationBroker Versie 1.0 Datum 22 December 2010 Status Final Colofon IVENT A&A CDC Madame Curielaan 4-6 Postbus 20703 2289 CA Rijswijk Contactpersoon Patrick Brooijmans

Nadere informatie

Semantiek (met de BAG als voorbeeld) Dienstverlening in verbinding Wetgeving in verbinding 12 maart 2014 Marco Brattinga (marco.brattinga@ordina.

Semantiek (met de BAG als voorbeeld) Dienstverlening in verbinding Wetgeving in verbinding 12 maart 2014 Marco Brattinga (marco.brattinga@ordina. 1 Semantiek (met de BAG als voorbeeld) Dienstverlening in verbinding Wetgeving in verbinding 12 maart 2014 Marco Brattinga (marco.brattinga@ordina.nl) DIT is geen nummeraanduiding Meerdere werkelijkheden

Nadere informatie

Nederland haalt de XBRL buit nog niet binnen. Door Ron van Ardenne

Nederland haalt de XBRL buit nog niet binnen. Door Ron van Ardenne Nederland haalt de XBRL buit nog niet binnen. Door Ron van Ardenne Ondanks de belofte die extensible Business Reporting Language (XBRL) inhoudt, blijft het gebruik ervan beperkt. Softwareontwikkelaars

Nadere informatie

Objecttype Reactie Actie EGEM

Objecttype Reactie Actie EGEM 1 Overzicht ontvangen commentaar op het Referentiemodel Gemeentelijke Basisgegeven Zaken v0.9 (Herkomst van de reacties is bij EGEM bekend) 1 2.2 / 13 Besluit Een twijfelgeval is nog BESLUIT, goed beschouwd

Nadere informatie

Van Big Data tot waardevolle informatie op maat van de (interne)gebruiker en de burger

Van Big Data tot waardevolle informatie op maat van de (interne)gebruiker en de burger Van Big Data tot waardevolle informatie op maat van de (interne)gebruiker en de burger Tijdens deze sessie krijgt u een inzicht in een specifieke visie over hoe men op basis van grote hoeveelheden ongestructureerde

Nadere informatie

COINS staat voor Constructieve Objecten en de INtegratie van processen en Systemen;

COINS staat voor Constructieve Objecten en de INtegratie van processen en Systemen; COINS-VISI Workflow COINS COINS staat voor Constructieve Objecten en de INtegratie van processen en Systemen; COINS2.0 ondersteunt het objectgericht werken. In het kernmodel is de basis vastgelegd Generieke

Nadere informatie

Whitepaper. One language, one source, one truth

Whitepaper. One language, one source, one truth Whitepaper One language, one source, one truth Contact Voor meer informatie of een demo kunt u contact opnemen met John Vermolen of Bas de Graaf: 06-53943650 / 06-53289168 Postbus 79075, 1070 NC Amsterdam

Nadere informatie

Technologie en Interactie 3.2: software architectuur

Technologie en Interactie 3.2: software architectuur Technologie en Interactie 3.2: software architectuur Manual IAM-TDI-V2-Technologie en Interactie. Jaar 0809 blok 2 Oktober 2008 Fons van Kesteren 1/8 Inhoud Technologie en Interactie 3.2: software architectuur...

Nadere informatie

Uitbreiding van UM Aquo cluster metingen, toevoegen optioneel attribuut Identificatie waarnemingssoort aan klasse WaardeReeks MIDDELGROOT

Uitbreiding van UM Aquo cluster metingen, toevoegen optioneel attribuut Identificatie waarnemingssoort aan klasse WaardeReeks MIDDELGROOT Uitbreiding van UM Aquo cluster metingen, toevoegen optioneel attribuut Identificatie waarnemingssoort aan klasse WaardeReeks algemeen onderdeel: Publicatiedatum 1 mei 2012 UM Aquo - metingen Status concept

Nadere informatie

Functionele Specificatie van GRCcontrol. Rieks Joosten

Functionele Specificatie van GRCcontrol. Rieks Joosten Functionele Specificatie van GRCcontrol Rieks Joosten (rieks.joosten@tno.nl) 4 september 2014 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Gemeenschappelijke taal 3 2.1 Automatiseerbare samenhangen...................

Nadere informatie

PoC Bouwdatapools. Zoeken en vinden van producttypen

PoC Bouwdatapools. Zoeken en vinden van producttypen PoC Bouwdatapools Zoeken en vinden van producttypen Inhoud Wat wilde we aantonen? Hoe hebben we het bewijs geleverd? Scenario s Mapping Leveranciersinformatie Bevindingen Lessons learned Wat wilde we aantonen?

Nadere informatie

studie waarmee we de principes van de analyse willen demonstreren. Een volledig beschrijving van de algoritmen en de resultaten zijn te vinden in

studie waarmee we de principes van de analyse willen demonstreren. Een volledig beschrijving van de algoritmen en de resultaten zijn te vinden in Bio-informatica kan omschreven worden als het toepassen van algoritmen om meerwaarde te verkrijgen uit data afkomstig van biomedisch en/of biologisch onderzoek. In bio-informatica wordt onderzoek gedaan

Nadere informatie

MedMij Raadplegen Basisgegevens GGZ

MedMij Raadplegen Basisgegevens GGZ Kwalificatiescript MedMij Raadplegen Basisgegevens GGZ BASISGEGEVENS GGZ RAADPLEGEND SYSTEEM Kwalificatiescript MedMij Raadplegen Basisgegevens GGZ BASISGEGEVENS GGZ RAADPLEGEND SYSTEEM Datum 1 november

Nadere informatie