Duurzame scheepvaart omdat het loont Tekst: Ingrid Zeegers
|
|
- Myriam van Loon
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 47 magazine over de zee # 1 october 2013 Tekst: Ingrid Zeegers De scheepvaartsector is druk in de weer met duurzaamheid. Deels vanwege internationale regelgeving, maar ook om de milieuvriendelijke reputatie en de voorsprong op andere transportmodaliteiten te kunnen behouden en dus om geld te kunnen verdienen. Maar wat betekent dat dan, duurzaamheid, en wat komt er in de praktijk bij kijken? Op 6 juli jl. werd de Helge te water gelaten. Dit schip van de Management Facilities Group is uitgerust met de nieuwste brandstofbesparende technieken. Foto: MFG
2 48 magazine over de zee # 1 october 2013 Nog steeds is een schip qua energieverbruik het meest efficiënte transportmiddel. Ruim 85 procent van alle wereldwijde transport gaat per schip. Tot nu toe verdubbelde de zeetransportcapaciteit elke tien jaar. Toch beginnen er ook kritische geluiden door te klinken. Alle zeeschepen bij elkaar blazen uit hun schoorstenen per jaar 600 tot 800 miljoen ton CO 2 in de lucht. Volgens de Second Greenhouse Study van de IMO (2009) is 2,7 procent van de totale CO 2 -emissie door menselijke activiteiten op aarde afkomstig van de scheepvaart. Ter vergelijking: bij de luchtvaart is dat 1,9 procent. Sommige voorspellingen gaan ervan uit dat het brandstofverbruik door de scheepvaart de komende twintig jaar nog eens met 75 procent zal toenemen. Werk aan de winkel dus. Over wat er zoal in gang is gezet om de scheepvaart te verduurzamen, vertellen Ivo Ramakers, fleet director bij rederij Management Facilities Group, Hans Hopman, hoogleraar scheepsontwerpen aan de TU Delft, en Erik Bogaard, directeur van de educatieve stichting ProSea. Uit hun verhalen wordt één ding duidelijk: duurzame scheepvaart gaat over bedrijfsvoering, technische innovaties én over houding en gedrag. Technische innovatie Hans Hopman is hoogleraar scheepsontwerpen aan de TU Delft, waar jaarlijks circa vijftig studenten als scheepsontwerper afstuderen. Voorheen was Hopman zelf vijfentwintig jaar ontwerper bij de marine. Hans Hopman Wat betekent duurzaamheid concreet bij het ontwerpen van schepen? Duurzame oplossingen worden meestal door toeleveranciers aangedragen. Wij als scheepsontwerpers kijken naar de consequenties voor het ontwerp, als die oplossingen daadwerkelijk moeten worden geïntegreerd in een schip. Denk bijvoorbeeld aan de opkomst van het varen op liquified natural gas (LNG), in plaats van zware stookolie. Wat zijn de gevolgen daarvan voor de stabiliteit of de ruimtelijke indeling van een schip? Wij leren onze studenten om aan dat soort vraagstukken te rekenen. Wat is het belangrijkste probleem voor de scheepvaart als het gaat om duurzaamheid? De zeevaart mag nog steeds op zware stookolie varen, in feite een afvalproduct van het raffinageproces. Daardoor loopt de zeevaart wat dat betreft achter op ontwikkelingen in andere transportsectoren. De IMO heeft wel regels ontwikkeld om de zeevaart schoner te maken. Zo wordt via de Marine Pollution Act, MARPOL-annex VI (1997) de luchtverontreiniging door de scheepvaart gereguleerd. Maar doordat de IMO wereldwijd werkt, gaan de ontwikkelingen langzaam. Onder dreiging dat bijvoorbeeld de EU lokale regelgeving zou invoeren, heeft de IMO enige jaren geleden alsnog overeenstemming bereikt over strenge regelgeving om de uitstoot van SOx, NOx en CO 2 terug te dringen. Zo zal het zwavelpercentage in de brandstof per 1 januari 2015 met een factor 10 worden verlaagd voor de zogenaamde Emission Control Areas (ECA s), waaronder ook de Noordzee en de Baltische Zee vallen. In de praktijk betekent het dat varen op zware stookolie daar dus niet meer kan. Brandstof, emissies en scheepsweerstand Wat betekent deze aanscherping voor het ontwerpen van schepen? Brandstofbesparing is altijd al een belangrijk aandachtspunt geweest voor de scheepvaart, vanwege de kosten. Niet voor niets zien we nu de trend dat schepen langzamer gaan varen om kosten te besparen. Onze studenten scheepsontwerpen leren dan ook dat een van de basisprincipes in het ontwerpen is het verminderen van de scheepsweerstand. Nieuwe rekenmodellen helpen daarbij. Ook wordt flink nagedacht over het toepassen van alternatieve energiebronnen en voortstuwingsmogelijkheden, zoals zeilhulpvoortstuwing. Ik denk dat veel havengebonden schepen zouden kunnen overstappen op LNG. De overheid zou daar een handje bij kunnen helpen door de impasse te doorbreken, zodat de infrastructuur voor LNG op orde komt.
3 49 magazine over de zee # 1 october 2013 Hoe mooi ook, ook met LNG blijft het CO2-probleem bestaan. Is het emissieloze schip voorlopig een utopie? Er varen al schepen rond die gebruikmaken van elektrische voortstuwing. Daarnaast wordt ook geëxperimenteerd met het toepassen van brandstofcellen op schepen. Enige jaren geleden is een rondvaarboot ontworpen voor de Amsterdamse grachten die alleen water loost. Als de energie die wordt gebruikt om de brandstof voor de cellen te maken ook schoon is, is daar niks mis mee, toch? Wat betekent het duurzaamheidprincipe cradle to cradle voor de scheepvaart? Reders worden liever niet meer geconfronteerd met krantenfoto s waarop te zien is hoe hun voormalige schip ergens op een strand in India of Bangladesh op onverantwoorde manier wordt gesloopt. De IMO-conventie van Hongkong (2009) heeft geleid tot nieuwe regelgeving. Aan onze toekomstige scheepsontwerpers van de TU Delft is onlangs gevraagd om met de Chinese Tianjin University in zee te gaan. Het gaat daarbij over gezamenlijk onderzoek naar Green Ship Recycling, een ontwikkeling waar de Chinese scheepswerven een groeimarkt in zien. Onze promovendus gaat nu Chinese ontwerpers helpen met het ontwikkelen van een documentatiesystematiek voor materialen. We moeten nog wel even geduld hebben, want dit project is nog maar net begonnen. Duurzame bedrijfsvoering Ivo Ramakers is fleet director bij Management Facilities Group, een rederij die vijfenvijftig schepen in beheer heeft. Hij is eindverantwoordelijk voor de techniek en de bemanning van de schepen. Ivo Ramakers Wat betekent duurzaamheid concreet voor uw rederij? Voor ons is duurzaamheid belangrijk, omdat het loont. Het ISO certificaat betaalt zich op lange termijn terug door lagere onderhouds- en milieulasten. Bovendien leveren milieumaatregelen geld op. Langzamer varen is goed voor het milieu, maar het leidt ook tot brandstofbesparing. We werken met klanten die serieus met duurzame scheepvaart bezig zijn. Die kiezen er bewust voor om een schip in Nederland te laten bouwen, met Noord-Europese materialen die voldoen aan strenge Europese normen. Samen met hen bouwen we schepen die ruim twintig jaar meegaan. Dat is iets anders dan klanten die met schepen speculeren en ze bijvoorbeeld na zes jaar weer verkopen. Duurzaamheid betekent innoveren Welke milieu-innovaties spelen er bij de bouw van schepen? Samen met de klant zoeken we naar manieren om de uitstoot van zwavel- en stikstofdioxide te verminderen. Dat is een enerzijds een logistieke kwestie, zo efficiënt mogelijk van A naar B varen. Daarnaast hebben we samen met motorleveranciers gezocht naar optimalisatie van de snelheid van een schip, om zo brandstof te kunnen besparen. Die snelheid kun je onder meer beïnvloeden door te spelen met de eigenschappen van de scheepsschroef. Wij hebben gekeken of en hoe dat je dat kunt bereiken. We hebben een manier gevonden om het aantal omwentelingen van de hoofdmotor naar beneden te brengen, zonder het daaraan gekoppelde elektriciteitsnet aan boord (220 Volt) te beïnvloeden. Dat is ons gelukt. We kunnen nu bijna even snel blijven varen, maar met minder omwentelingen van de hoofdmotor. Dat levert een besparing van circa 50 procent aan brandstof op, terwijl het elektriciteitsnet stabiel blijft. Deze innovatie heeft ons een nominatie opgeleverd voor het Maritime Award Gala Verder willen we binnen Nederland één van de eerste vrachtschepen leveren die op LNG varen (liquified natural gas). Deze omschakeling naar een milieuvriendelijke brandstof komt er wereldwijd aan, maar is wat vertraagd als gevolg van open regelgeving en gebrek aan walvoorzieningen. Recent vergelijkend onderzoek tussen LNG, ethanol en methanol toonde aan dat LNG voor ons het meest kansrijk is. Aan de andere brandstoffen kleven te veel praktische bezwaren, zoals lage stookwaarden, slechte leverbaarheid, lastig bunkeren, en grote milieueffecten. Wij denken erover om varen op LNG op grote schaal toe te passen in de drogebulkvracht en in onze productentankers. Daarover zijn we in gesprek met onze klanten, de oliemaatschappijen, en met diverse havens, onder andere die van Göteborg in Zweden.
4 50 magazine over de zee # 1 october 2013 Speelt het principe Design for Disassembly een rol bij de nieuwbouw van schepen? Dat is een ontwikkeling die nog op gang moet komen. Ontwerpen met het oog op demontage en hergebruik begint met ontwerpen en bouwen volgens duurzaamheidsprincipes. Onze schepen worden van top tot teen duurzaam gebouwd, met materialen die voldoen aan strenge Europese regels. Die schepen zijn ook na twintig jaar nog waardevol en worden dan dus nog verkocht. De kwestie sloop speelt voor ons eigenlijk niet. Maar ik weet dat collega-rederijen er wel mee bezig zijn. Er zijn voorbeelden van slopen in eigen beheer. Dat is echter nog geen volledige transitie naar cradle to cradle. Om dat door te voeren in de scheepsbouw is volgens mij een mentaliteitsverandering nodig in de branche zelf. Het ontbreekt echt niet aan regelgeving, het gaat om bewustwording. Plattere marktwerking: betaald krijgen naar wat je levert. Als je kwaliteit levert, betaalt zich dat terug. Het gaat goed, maar het kan beter U zegt dat uw bedrijf veel doet aan opleiding van de bemanning. Wat merken we daarvan in het gedrag van de bemanning? We steken inderdaad veel tijd en energie in de (milieu)opleiding van de bemanning. Van de 50 fte personeel hier op kantoor werken er 2 fte aan educatie en opleiding. We organiseren seminars en computer based opleidingen voor bemanningsleden. Daarbij laten we zien hoe wij denken dat ze op een schip moeten omgaan met materialen en met het milieu. Daar blijft het niet bij, want we blijven de voortgang van de innovatie en het gedrag van de werk nemers monitoren. We spreken de bemanning aan als dat nodig is. We monitoren bijvoorbeeld de afgifte van materialen aan de wal, want er mogen geen afvalstoffen over boord. Ook monitoren we de periodes dat een schip stilligt, zowel geladen als in ballast. Daardoor kunnen we bijsturen in vertreken aankomsttijden. Samen met de bemanning en de bevrachter kunnen we dan een ideale aankomsttijd realiseren en in plaats van in de haven te liggen wachten wat langzamer varen. Dat drukt nog eens extra de belasting van het milieu. Reacties van de cursisten op de cursus? Bijna altijd positief. Vooral de cijfers over milieumaatregelen en wat die opleveren aan besparing, zijn echte eye openers. Natuurlijk is er ook weerstand, dat hoort bij elke gedragsverandering. Een veelgehoorde uitspraak is bijvoorbeeld: we doen het altijd zo, en dat gaat toch goed? Die mensen moet je overtuigen dat het inderdaad goed gaat, maar dat het nog wel beter kan. Houding en gedrag Erik Bogaard is directeur van stichting ProSea, gespecialiseerd in milieueducatie voor professionals die op zee werken. Daarvóór was hij educatief medewerker van Ecomare op Texel. Erik Bogaard en KVNR-voorzitter Tineke Netelenbos laten de oorkonde zien waarin de IMO in 2011 de milieuopleiding voor professionals tot modelcursus verklaart. Foto: M. Ridderhof Wat is de betekenis van de milieuopleiding voor duurzame scheepvaart? Er wordt veel geïnvesteerd in innovaties en in regelgeving, maar de professionals op zee bepalen uiteindelijk op welke manier de regels worden uitgevoerd. Daarom is het belangrijk dat zeevarenden goed geïnformeerd zijn én nadenken over hun eigen verantwoordelijkheid. Duurzaamheid gaat ook over de bemanning aan boord: snappen ze de problemen en het waarom van de regels, en zijn ze gemotiveerd om zelf te werken aan duurzaamheid?
5 51 magazine over de zee # 1 october 2013 Duurzaamheid is ook een kwestie van keuzes maken, dus van houding en gedrag Deelnemers aan de milieucursus van ProSea. Foto: Prosea Wat leren de cursisten? De opleiding gaat over alles wat er gebeurt tijdens de gemiddeld dertigjarige levenscyclus van een schip. Wij behandelen de operationele periode van een schip tot de sloop aan toe (uitgezonderd het ontwerp). Het gaat dus ook over alle emissies naar het water en de lucht, de opslag en afgifte van afval, het omgaan met gevaarlijke stoffen en ballastwater, en over het gebruik van smeerolie en antifouling. Maar de cursist leert allereerst hoe de zee in elkaar zit, en wat de invloed van de scheepvaart op de zee is. Voordat we oplossingen en maatregelen uitleggen, moet de cursist weten hoe het probleem eigenlijk in elkaar steekt. De opleiding gaat dus vooral over het waarom van maatregelen en voorzieningen. Daarbij laten we cursisten nadenken over de eigen rol in het duurzaamheidverhaal. Het gaat ook over houding en gedrag. Nederlandse opleiding overgenomen door IMO De milieuopleiding voor professionals op zee die de stichting ProSea heeft ontwikkeld, is door de IMO (International Maritime Organization) overgenomen als modelcursus. Wat betekent dat? Dat betekent dat die kennis verplicht wordt bij de opleiding van de scheepsbemanning. Dus ook de leerlingen van de zeevaartscholen in Griekenland, Koeweit en de Filippijnen, om een paar voorbeelden te noemen, nemen er kennis van. De Nederlandse overheid heeft de ontwikkeling van de milieuopleiding flink gestimuleerd. Nu is de sector aan zet. Voor reders wordt duurzaamheid een steeds belangrijker onderwerp. Reders die werken met gecertificeerde kwaliteitssystemen (ISO 14000), moeten al aandacht besteden aan training van hun medewerkers. Maar doordat de milieuopleiding nog niet verplicht is, komt de vraag ernaar maar langzaam op gang. Het is natuurlijk nogal wat: je mensen twee dagen lang op cursus sturen. Ze moeten ook al naar veel andere verplichte cursussen. Wat ons betreft kunnen we dus ook best aan tussenvormen werken. Denk aan cursussen op maat, te ontwikkelen in overleg met de reders.
Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM. Breukelen, 3 oktober 2013
Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM Breukelen, 3 oktober 2013 Milieuregelgeving: De komende jaren komt er heel wat
Nadere informatieInformatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide
Informatiebijeenkomst schone scheepvaart SHIP, 1 november Henri van der Weide Vluchtige organische stoffen (VOS), geur van lading en geluid bij overslag Kooldioxide (CO2),Stikstofoxiden (NO X), Zwaveloxiden
Nadere informatieEnvironmental Ship Index (ESI) Ontwerp
Environmental Ship Index (ESI) Ontwerp Introductie Doel van de ontwikkeling van de ESI Environmental Ship Index (ESI) studie Voorgestelde index Organisatie en verificatie Volgende stappen 1. Introductie
Nadere informatieGREEN AWARD FOUNDATION
Bijeenkomst milieu-indices voor zeeschepen Rotterdam, 16 september 2010 Karin Struijk, Deputy Managing Director A simple, recognised tool to address air quality issues in ports The link between environment
Nadere informatieImpact van. emissienormen op de. maritieme sector. Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart
Impact van emissienormen op de maritieme sector Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart Earnewald, 11 september 2013 Luchtemissies door zeeschepen: Kort overzicht van begrippen
Nadere informatieEmissies, wet- en regelgeving. Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel
Emissies, wet- en regelgeving Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel Wetgeving ter stimulering duurzaam varen CCR (Centrale Commissie Rijnvaart): Eisen aan
Nadere informatieLNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT DE LNG SPECIALIST LNG LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST SOLUTIONS
DE LNG SPECIALIST LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST LNG SOLUTIONS DE TRANSPORTSECTOR STAPT OVER OP LNG... DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST
Nadere informatieGeachte commissarissen, leden van het Europees Parlement, collega s,
Speech door staatssecretaris Dijksma van Milieu op de Klimaatsessie over burgerluchtvaart en zeescheepvaart tijdens de gezamenlijke Informele Transport- en Milieuraad op 15 april 2016. Geachte commissarissen,
Nadere informatieVloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015
Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Agenda Cryo Advise Aardgas - eigenschappen Voordelen Uitdagingen Cryo Advise advies voor LNG systemen
Nadere informatieEmissies door de zeescheepvaart,
Indicator 26 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het betreft hier de feitelijke
Nadere informatieLNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar
LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar De transportsector stapt over op LNG... De brandstof van de toekomst Liquefied
Nadere informatieCO 2 Reductie doelstellingen
CO 2 Reductie doelstellingen Gebr. Griekspoor BV Innovatief Proactief Duurzaam Betrokken Nieuw-Vennep 5 november 2013 Dilia van der Want. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave
Nadere informatieCO2 reductiedoelstellingen niveau 5
CO2 reductiedoelstellingen niveau 5 Aannemingsbedrijf van der Meer B.V. Benthuizen 19 november 2014 J. van der Meer. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave 0.0 Inhoud 1.0
Nadere informatie2011 H2. Certificatie CO2-prestatieladder 2011 H1&H2 EMVI. Jaargang 2 NR. 3 24-02-12
2011 H2 2011 H1&H2 EMVI Certificatie CO2-prestatieladder Jaargang 2 NR. 3 24-02-12 Certificatie CO 2 -prestatieladder Halverwege 2011 is Baggerbedrijf de Boer Holding B.V. begonnen met het vaststellen
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieMIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren
A MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren A MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren VIV? Wat is de VIV?
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN
Lesbrief Primair onderwijs - MIDDENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per
Nadere informatiewww.tcnn.nl Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel
Missie: economische versterking van Noord-Nederland door innovatie en samenwerking door het uitvoeren van concrete samenwerkingsprojecten tussen het MKB en de kennisinstellingen. www.tcnn.nl Leo van der
Nadere informatiePOWER. For Marine Professionals. Binnenvaart Special
POWER For Marine Professionals Binnenvaart Special EDITORIAL Als zoon van een schippersgezin, heb ik de eerste jaren van mijn leven op de binnenvaart doorgebracht. Bij elk schip wat voorbij voer, vroeg
Nadere informatie2012 H1. Het eerste half jaar EMVI H1 2012. Jaargang 2 NR. 4 08-10-12
Het eerste half jaar 2012 H1 EMVI H1 2012 Jaargang 2 NR. 4 08-10-12 Het eerste half jaar Op 23 januari van dit jaar heeft Baggerbedrijf de Boer B.V. haar CO₂-certificaat behaald. Inmiddels zijn we alweer
Nadere informatieSpreektekst minister Schultz bij jaarvergadering KVNR, 13 november in Rotterdam. [Mw. T. Netelenbos heeft eerst woord van welkom)
1 Spreektekst minister Schultz bij jaarvergadering KVNR, 13 november in Rotterdam [Mw. T. Netelenbos heeft eerst woord van welkom) Dames en heren, Wat een geweldige dynamische wereld is de maritieme sector!
Nadere informatieResultaten van ons duurzaamheidsbeleid
Resultaten van ons duurzaamheidsbeleid In 2013 zijn we van start gegaan met de implementatie van ons duurzaamheidsbeleid en onderstaand ziet u de doelstellingen uit onze duurzaamheidsverklaring en de behaalde
Nadere informatieLNG en Scheepvaart. Martin Quispel. Zwijndrecht 24 februari 2017
LNG en Scheepvaart Martin Quispel Zwijndrecht 24 februari 2017 Het nationaal LNG Platform Doel platform: uitrol van LNG (vloeibaar gas) als nieuwe, schonere en stillere brandstof voor wegtransport en scheepvaart.
Nadere informatieBAGGERBEDRIJF DE BOER HOLDING B.V. Participatie. in sector- en keteninitiatieven 3.D.1 01-10-14
BAGGERBEDRIJF DE BOER HOLDING B.V. in sector- en keteninitiatieven 3.D.1 01-10-14 In deze memo geeft Baggerbedrijf de Boer inzicht in haar inventarisatie van haar bekende initiatieven in de baggersector
Nadere informatieMaritieme Innovatie Markt
Maritieme Innovatie Markt Markt? Delta NML Innovation Council = TKI Maritiem Maritiem Watertech TKI: Topconsortium voor Kennis en Innovatie Maritiem Innovatiecontract 2016-2017 Fundamenteel Toegepast Innovatie
Nadere informatieKennisnetwerk Schoner Varen
Kennisnetwerk Schoner Varen Monitoring van emissies Amsterdam, Waternet, 24 november 2011 Ruud Verbeek / TNO Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door het Europees
Nadere informatieVaren op batterijen Nut en noodzaak Marine Industry Gorinchem Bram Kruyt, 8 mei 2019
Varen op batterijen Nut en noodzaak Marine Industry Gorinchem Bram Kruyt, 8 mei 2019 Modulair Energie Concept 1 Nederland moet de verplichtingen uit het Klimaat akkoord invullen. De vergroening van de
Nadere informatieDUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN
DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieNetherlands Maritime Technology. 10 september 2015 Groningen
Netherlands Maritime Technology 10 september 2015 Groningen De roots van NMT liggen in Hoogezand 1900 Scheepsbouwvereniging Hoogezand opgericht 1917 CEBOSINE opgericht (CBSN Centrale Bond van Scheepsbouwmeesters
Nadere informatieMVO Programma
2017-2020 Inleiding Jan Bakker heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld in de agrarische sector en de grond-, wegen waterbouw. We zijn gegroeid en geprofessionaliseerd, maar met behoud van onze eigen
Nadere informatieVoortgang CO 2 Reductie doelstellingen
Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen M. van der Spek Hoveniers BV Benthuizen 30-10-2015 Hendrik-Jan Konijn Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave 0.0 Inhoud 1.0 Inleiding 2.0 Referentie
Nadere informatieDuurzaamheid in Agrologistiek
Duurzaamheid in Agrologistiek Prof. dr. ir. Jack G.A.J. van der Vorst Wageningen Universiteit Doel sessie Gezamenlijk inzicht verkrijgen in duurzame logistiek. Discussie resulterend in: Actiepunten voor
Nadere informatieTransformatie naar een Multi Fuel Port
Transformatie naar een Multi Fuel Port De scheepvaart verbruikt wereldwijd 256 miljoen ton brandstof per jaar. Deze brandstof haalt ze vooral uit petroleum. Door de verbranding ervan stijgt de concentratie
Nadere informatieCO 2 Reductie doelstellingen
CO 2 Reductie doelstellingen Gebr. Griekspoor BV Innovatief Proactief Duurzaam Betrokken Nieuw-Vennep 09 oktober 2014 Dilia van der Want. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave
Nadere informatieRAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 8 juli 2010 (22.07) (OR. en) 12022/10 ENV 468 MAR 61 MI 238
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 8 juli 2010 (22.07) (OR. en) 12022/10 ENV 468 MAR 61 MI 238 INGEKOMEN DOCUMENT van: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretaris-generaal van de Europese
Nadere informatieGDF SUEZ LNG Solutions
BECOMES GDF SUEZ LNG Solutions Nationale Distributiedag - 15 oktober 2015 Jan-Joris van Dijk Managing Director GDF SUEZ LNG Solutions GDF SUEZ LNG SOLUTIONS Een nieuw bedrijf binnen de groep met focus
Nadere informatieEFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek
EFRO project Factsheets rondvaart Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek 2 Inhoud Inleiding Technische opties voor een schonere vloot Emissie in de praktijk Overzicht Conclusies
Nadere informatiekoninklijke vereniging van nederlandse reders Wijnhaven 65B 3011 wj rotterdam Tel.: 010-414 60 01 Fax.: 010-233 00 81 kvnr@kvnr.nl www.kvnr.
koninklijke vereniging van nederlandse reders Wijnhaven 65B 3011 wj rotterdam Tel.: 010-414 60 01 Fax.: 010-233 00 81 kvnr@kvnr.nl www.kvnr.nl Groen en krachtig varen visie van de koninklijke vereniging
Nadere informatieToekomstvisie en innovatiemogelijkheden van de maritieme sector. Martin Bloem
Toekomstvisie en innovatiemogelijkheden van de maritieme sector Martin Bloem Inhoud Wat is HME? Wat doet HME (niet)? Concrete activiteiten Trends in de maritiem-technische wereld Voorbeelden van innovatie
Nadere informatieDUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW OPDRACHTEN
DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieP. DE BOORDER & ZOON B.V.
Footprint 2013 Wapeningscentrale P. DE BOORDER & ZOON B.V. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien 31 maart 2014 Definitief Dhr. S.G. Jonker Dhr. K. De Boorder 2 Inhoudsopgave
Nadere informatieMilieu Management V1.4
V1.4 Milieu Management Pagina 1 van 6 V1.4 Inhoudsopgave 1. ALGEMEEN 3 2. INLEIDING 3 3. DOELSTELLING 3 4. BEPALEN PRIORITEITEN 3 5. INKOOP 4 6. MANAGEMENT INFORMATIE 4 7. COMMUNICATIE 5 8. EVALUATIE 6
Nadere informatieCO 2 -Prestatieladder
CO 2 -Prestatieladder Autorisatie: Bedrijf Functie Naam Handtekening Datum Opsteller Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 25-06-2018 Controle Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 25-06-2018 Vrijgegeven
Nadere informatieInleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans
Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Mij is gevraagd iets te vertellen over onze pogingen om rendement in de bedrijfsvoering te verbinden met duurzaamheid. Dat is vooral een kwestie om met boerenverstand
Nadere informatieENERGIE MANAGEMENT ACTIEPLAN
Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 2 BEOORDELING METING EN JUISTHEID VAN INZICHT... 2 2. REFLECTIE DOELSTELLINGEN VOORGAAND JAAR... 2 3. REDUCTIEDOELSTELLINGEN... 3 BETREKKING DOELSTELLINGEN OP PROJECT(EN)
Nadere informatieDE GEVOLGEN VAN EEN MOGELIJKE UITBREIDING OP EU-NIVEAU VAN CONTROLEGEBIEDEN VOOR ZWAVELEMISSIES TOT DE GEHELE EUROPESE KUST
DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID VAN DE UNIE BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING B: STRUCTUURBELEID EN COHESIE VERVOER EN TOERISME DE GEVOLGEN VAN EEN MOGELIJKE UITBREIDING OP EU-NIVEAU VAN CONTROLEGEBIEDEN
Nadere informatieCO 2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018
CO 2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018 Periode: 1 januari t/m 31 december 2018 Datum: 24-06-2019 Versie: 3 Opgesteld door: Will2Sustain Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1 Inhoudsopgave
Nadere informatie3.C.1 Voortgangsrapportage CO2 over het jaar 2018
3.C.1 Voortgangsrapportage CO2 over het jaar 2018 Inleiding In het energie management actieplan zijn de reductiedoelstellingen beschreven. Tevens is hierin het plan van aanpak opgenomen waarin de maatregelen
Nadere informatiePartij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans
Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans directie/afdeling RO/afdeling RBA contactpersoon E. ten Cate telefoon 0182-588976 uw kenmerk onderwerp reactie op uw vragen over klimaatdoelstellingen Gouda
Nadere informatieDe SLIMME KEUZE voor
Aardgas voor voertuigen De SLIMME KEUZE voor uw onderneming DATS 24, meer dan brandstof alleen DATS 24 maakt deel uit van Colruyt Group en zet ook resoluut in op duurzaamheid. DATS 24 draagt dus graag
Nadere informatieVersie: 1. CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement actieplan. Datum: Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 7
Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 7 Verantwoording Titel : CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement Versie : 1.0 Datum : 10-12-2012 Opgesteld door : Afdeling P&O en KAM Gecontroleerd en goedgekeurd
Nadere informatieMaatschappelijk Jaarverslag 2012
Maatschappelijk Jaarverslag 2012 Inhoudsopgave Blad Voorwoord 2 1. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) 3 2. MVO en Prins Bouw 3 3. Beleid 4 4. Speerpunten 5 5. Duurzaam bouwen 9 6. Toekomst 10
Nadere informatieVoortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2014
Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2014 CO 2 Prestatieladder - Niveau 3 Datum: 1 november 2014 Versie: 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Basisgegevens... 2 2.1 Beschrijving van de organisatie...
Nadere informatieDe Keizer Kennismakelaar bij Haven Amsterdam
De Keizer Kennismakelaar bij Haven Amsterdam Afdelingsoverleg NS-Beleid Donderdag 9 april 2009 Haven Amsterdam is een bedrijf van de gemeente Amsterdam Inhoud presentatie De Keizer Kennismakelaar HAP -
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan 2016
Energiemanagement actieplan 2016 September 2016 Energie Management Actieplan 2015-2020 (versie 3.0) Pagina 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Bedrijfsdoelstelling 4 2.2 Scope
Nadere informatieonderneemt maatschappelijk verantwoord
onderneemt maatschappelijk verantwoord www.coffeefresh.nl Coffee Fresh investeert in MVO Koffie is tegenwoordig meer dan zomaar een kopje koffie. Het is een beleving waarbij wij u nét dat beetje meer bieden.
Nadere informatieBALLASTWATERBEHANDELING uw ballast is onze zorg. André Hof, Cofely Marine & Offshore
BALLASTWATERBEHANDELING uw ballast is onze zorg Ballastwater Ballastwater wordt door schepen gebruikt voor de stabiliteit en evenwicht van het schip Grote schepen kunnen meer dan 10 miljoen liter ballastwater
Nadere informatieR&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart
R&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart Binnenvaartonderzoek op hoofdlijn Haalbaarheid van transport over water Gedetailleerd ontwerp Invloed op het milieu Nautische
Nadere informatieGROEN EN KRACHTIG VAREN Visie van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders over de Nederlandse zeescheepvaart en het milieu
koninklijke vereniging van nederlandse reders Boompjes 40 3011 XB rotterdam Tel.: 010-414 60 01 kvnr@kvnr.nl www.kvnr.nl GROEN EN KRACHTIG VAREN Visie van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA Den Haag
> Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA Den Haag Rijnstraat 8 2511 XP Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456000
Nadere informatieGroene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming
Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming 26-06-2018 Wouter Schouwenberg Lieuwe Leijstra DE HISTORIE VAN ENNATUURLIJK Essent Local Energy Solutions (ELES); Een business
Nadere informatieSeminar Aandrijftechniek voor Offshore HYBRID PROPULSION. De Graaf Aandrijvingen BV Eddo Cammeraat Directeur Eigenaar
Seminar Aandrijftechniek voor Offshore HYBRID PROPULSION De Graaf Aandrijvingen BV Eddo Cammeraat Directeur Eigenaar Introductie De Graaf Aandrijvingen BV Regelgeving Emissies Scheepvaart Principe Hybrid
Nadere informatieENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA
ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom
Nadere informatieDUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW ANTWOORDEN
DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatie100% groene energie. uit eigen land
100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse
Nadere informatieCO 2 -Prestatieladder
CO 2 -Prestatieladder Autorisatie: Bedrijf Functie Naam Handtekening Datum Opsteller Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 18-11-2016 Controle Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 18-11-2016 Vrijgegeven
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan
Energiemanagement actieplan 2015-2020 Januari 2019 Energie Management Actieplan 2015-2020 (versie 3.0) Pagina 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Bedrijfsdoelstelling 4 2.2 Scope
Nadere informatieCO2 prestatieladder. Het CO2-verbruik reduceren binnen de gehele organisatie. Inzicht. Doelstelling CO2-reductie
CO2 prestatieladder Het CO2-verbruik reduceren binnen de gehele organisatie Inzicht De CO2-emissie (footprint) van J. van Etten Holding geeft de totale hoeveelheid CO2- productie die vrijkomt onder andere
Nadere informatieDUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ. 12 december 2014 Henk Oudman
DUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ 12 december 2014 Henk Oudman HOMARTEC Consultancy voor maritieme technologie; Sinds 2008; Machinekamer installaties; Specialisatie Energie en Milieu; Referenties:
Nadere informatieDuurzaamheids- en milieueffecten van spoorvervoer. Huib van Essen
Duurzaamheids- en milieueffecten van spoorvervoer Huib van Essen CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieSlim verduurzamen gemeente gebouwen Eindhoven
Slim verduurzamen gemeente gebouwen Eindhoven Duurzaamheid loont! De vraag naar duurzaamheid in de bouwwereld én in het eigen huis is voor uw opdrachtgevers van steeds grotere betekenis. Met duurzame producten
Nadere informatieScheepsafval. in het Noordzeekanaalgebied
Scheepsafval in het Noordzeekanaalgebied Scheepsafval in het Noordzeekanaalgebied Een schonere zee via een goed geregelde inzameling van scheepsafval. Met dat doel voor ogen heeft de EU vastgesteld dat
Nadere informatieCO2-participatieplan CO2-prestatieladder Trede 3 Van der Zanden Holding BV
CO2-participatieplan CO2-prestatieladder Trede 3 Van der Zanden Holding BV 1. Participatieplan niveau 1, 2 en 3 Op de eerste niveaus stimuleert participatie het bedrijf om optimaal gebruik te maken van
Nadere informatieCO 2 EN ENERGIE REDUCTIEDOELSTELLINGEN Haarsma Groep
CO 2 EN ENERGIE REDUCTIEDOELSTELLINGEN Haarsma Groep Infra & milieu Beton & Industrie bouw Infra Beheer Transport Kraanverhuur 1 1. Inleiding De Haarsma Groep hecht waarde aan duurzaamheid en het milieu.
Nadere informatieLiever investeren in energiebesparing dan in zonnepanelen
De Trias Bavarica van directievoorzitter Jan-Renier Swinkels: Liever investeren in energiebesparing dan in zonnepanelen 10 oktober 2013 Geen Trias Energetica maar de Trias Bavarica. Oftewel: liever zoveel
Nadere informatieVerzurende stoffen: emissies per beleidssector (NEC),
Verzurende stoffen: emissies per beleidssector (NEC), 1990-2009 Indicator 26 mei 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt
Nadere informatieGreen Cleaning. Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol
Green Cleaning Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol Waarom green? Green is bij ons meer dan groen het staat voor duurzaam. HECTAS hecht nadrukkelijk veel waarde
Nadere informatieSector- en keteninitiatieven
Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van Zwatra B.V. Auteur(s): R. Egas, directie & CO 2-functionaris,
Nadere informatieNMT position paper Green Deal verduurzaming zee- en binnenvaart
NMT position paper Green Deal verduurzaming zee- en binnenvaart Samenvatting Dit position paper beschrijft de uitgangspunten en maatregelen die Netherlands Maritime Technology (NMT) namens de maritiem-technologische
Nadere informatieCO 2 reductiedoelstellingen Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0
CO 2 reductiedoelstellingen 2016-2018 Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Doelstellingen 3 2 Subdoelstellingen 4 2.1. Subdoelstelling kantoren 4 2.2. Subdoelstelling
Nadere informatieDuurzaam transport voor nu en de toekomst
Duurzaam transport voor nu en de toekomst CO2 reductie met heavy duty voertuigen Hans Binnendijk Product manager Scania Benelux 2 6/29/2016 Info class internal Department / Name / Subject Vier drijfveren
Nadere informatieHaalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij
Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Wat is in de komende 20 jaar technisch mogelijk, ecologisch verantwoord en economisch haalbaar? 20 Oktober 2016 Academic Consultancy
Nadere informatieWelkom bijde jubileumbijeenkomst: Verdiepen en vooruitkijken. 6 september 2017
Welkom bijde jubileumbijeenkomst: Verdiepen en vooruitkijken 6 september 2017 10 jaar Platform Schone Scheepvaart - Meer dan 30 seminars georganiseerd - Ruim 500 unieke bezoekers - Waarderingscijfer bezoekers:
Nadere informatieVersie: 3. CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement actieplan. Datum: Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 8
Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 8 Verantwoording Titel : CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement Versie : 3.0 Datum : 16-10-2013 Opgesteld door : Afdeling P&O en KAM Gecontroleerd en goedgekeurd
Nadere informatieCO 2 reductiedoelstellingen 2016
Civil at Hart b.v. Koperslager 7 2631 RK Nootdorp T (015) 251 20 10 E info@civilathart.nl I www.civilathart.nl KvK Haaglanden 272.87.214 BTW nr. : NL 8187.43.906.B01 CO 2 reductiedoelstellingen 2016 Conform
Nadere informatie5.B.1 CO2 reductiedoelstellingen niveau 5
5.B.1 CO2 reductiedoelstellingen niveau 5 Aannemingsbedrijf van der Meer B.V. Benthuizen 10 november 2016 J. van der Meer. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 1 Inleiding Dit CO2-reductieplan
Nadere informatieLesbrief DUURZAAM BOUWEN OPDRACHT 1 - WAT IS DAT, DUURZAAMHEID?
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM BOUWEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip
Nadere informatieVersie: 4. CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement actieplan. Datum: 1-7-2014. Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 9
Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 9 Verantwoording Titel : CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement Versie : 4.0 Datum : 1-7-2014 Opgesteld door : Afdeling P&O en KAM Gecontroleerd en goedgekeurd
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan 2017
Energiemanagement actieplan 2017 Energie Management Actieplan 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Bedrijfsdoelstelling 4 2.2 Scope 1 4 2.3 Scope 2 4 3. Plan van Aanpak 5 3.1
Nadere informatieExact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline.
BUSINESS CASE Exact Online MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING De 5 tips van Marc Vosse www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY DE 5 TIPS VAN MARC VOSSE Voor
Nadere informatieWie zijn wij? Esso brandstoffen. Eigen tankstations. Brandstoffen. Strategische voorraad tot 23 miljoen liter. Levering binnen uur
Welkom In 1948 begonnen in Groot-Ammers Smeermiddelen Brandstoffen Wie zijn wij? Esso brandstoffen Eigen tankstations Strategische voorraad tot 23 miljoen liter Levering binnen 24-48 uur Eigen logistiek
Nadere informatieESED. ESED direct marketing ESED
logistics druk direct en marketing print design logistics direct marketing LOGISTIEK UITBESTEDEN LOGISCH TOCH? design logistics direct marketing LogiStiEK UitBEStEDEN, LogiScH toch? Heeft u te weinig opslagruimte?
Nadere informatieCO 2 EN ENERGIE REDUCTIEDOELSTELLINGEN TIMMERHUIS GROEP
CO 2 EN ENERGIE REDUCTIEDOELSTELLINGEN TIMMERHUIS GROEP 1 1. INLEIDING De Timmerhuis Groep hecht waarde aan duurzaamheid en het milieu. Daarom worden de kwantitatieve en kwalitatieve reductiedoelstellingen
Nadere informatie2013 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1
Emissie inventaris Netters infra De emissie inventaris van: 2013 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Opgesteld door: AMK Inventis Stef Jonker Datum: april 2014 Concept Versie 1 Maart 2014 Pagina
Nadere informatieEnergiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015. Versie 2.0 (summary)
Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015 Versie 2.0 (summary) Auteurs: Van Dorp Dienstencentrum Datum: Februari 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Energiebeleid... 3 2.1 Continue verbetering...
Nadere informatieSCHONE BINNENVAART EN AUTONOOM VAREN
SCHONE BINNENVAART EN AUTONOOM VAREN Ruud Verbeek Geert Jongeling, Rotterdam 30 november 2017 INHOUD Schone binnenvaart / klimaat Autonoom varen EMISSIES WAT IS SCHOON? Luchtkwaliteit en gezondheid Belangrijkste
Nadere informatieCASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN
Exact Online CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN MDM accountants & belastingadviseurs uit Den Haag is hard op
Nadere informatieVoortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2013
Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2013 CO 2 Prestatieladder - Niveau 3 Datum: 1 november 2013 Versie: 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Basisgegevens... 2 2.1 Beschrijving van de organisatie...
Nadere informatieVoortgangsrapportage CO 2 reductie 2013
Voortgangsrapportage CO 2 reductie 2013 CO 2 Prestatieladder - Niveau 3 Datum: 17 maart 2014 Versie: 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Basisgegevens... 2 2.1 Beschrijving van de organisatie... 2 2.2
Nadere informatieWij brengen energie. Waar mensen licht en warmte nodig hebben
Wij brengen energie Waar mensen licht en warmte nodig hebben Energie in goede banen De beschikbaarheid van energie bepaalt in grote mate hoe we leven: hoe we wonen, werken, produceren en ons verplaatsen.
Nadere informatie