Duurzame scheepvaart omdat het loont Tekst: Ingrid Zeegers

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Duurzame scheepvaart omdat het loont Tekst: Ingrid Zeegers"

Transcriptie

1 47 magazine over de zee # 1 october 2013 Tekst: Ingrid Zeegers De scheepvaartsector is druk in de weer met duurzaamheid. Deels vanwege internationale regelgeving, maar ook om de milieuvriendelijke reputatie en de voorsprong op andere transportmodaliteiten te kunnen behouden en dus om geld te kunnen verdienen. Maar wat betekent dat dan, duurzaamheid, en wat komt er in de praktijk bij kijken? Op 6 juli jl. werd de Helge te water gelaten. Dit schip van de Management Facilities Group is uitgerust met de nieuwste brandstofbesparende technieken. Foto: MFG

2 48 magazine over de zee # 1 october 2013 Nog steeds is een schip qua energieverbruik het meest efficiënte transportmiddel. Ruim 85 procent van alle wereldwijde transport gaat per schip. Tot nu toe verdubbelde de zeetransportcapaciteit elke tien jaar. Toch beginnen er ook kritische geluiden door te klinken. Alle zeeschepen bij elkaar blazen uit hun schoorstenen per jaar 600 tot 800 miljoen ton CO 2 in de lucht. Volgens de Second Greenhouse Study van de IMO (2009) is 2,7 procent van de totale CO 2 -emissie door menselijke activiteiten op aarde afkomstig van de scheepvaart. Ter vergelijking: bij de luchtvaart is dat 1,9 procent. Sommige voorspellingen gaan ervan uit dat het brandstofverbruik door de scheepvaart de komende twintig jaar nog eens met 75 procent zal toenemen. Werk aan de winkel dus. Over wat er zoal in gang is gezet om de scheepvaart te verduurzamen, vertellen Ivo Ramakers, fleet director bij rederij Management Facilities Group, Hans Hopman, hoogleraar scheepsontwerpen aan de TU Delft, en Erik Bogaard, directeur van de educatieve stichting ProSea. Uit hun verhalen wordt één ding duidelijk: duurzame scheepvaart gaat over bedrijfsvoering, technische innovaties én over houding en gedrag. Technische innovatie Hans Hopman is hoogleraar scheepsontwerpen aan de TU Delft, waar jaarlijks circa vijftig studenten als scheepsontwerper afstuderen. Voorheen was Hopman zelf vijfentwintig jaar ontwerper bij de marine. Hans Hopman Wat betekent duurzaamheid concreet bij het ontwerpen van schepen? Duurzame oplossingen worden meestal door toeleveranciers aangedragen. Wij als scheepsontwerpers kijken naar de consequenties voor het ontwerp, als die oplossingen daadwerkelijk moeten worden geïntegreerd in een schip. Denk bijvoorbeeld aan de opkomst van het varen op liquified natural gas (LNG), in plaats van zware stookolie. Wat zijn de gevolgen daarvan voor de stabiliteit of de ruimtelijke indeling van een schip? Wij leren onze studenten om aan dat soort vraagstukken te rekenen. Wat is het belangrijkste probleem voor de scheepvaart als het gaat om duurzaamheid? De zeevaart mag nog steeds op zware stookolie varen, in feite een afvalproduct van het raffinageproces. Daardoor loopt de zeevaart wat dat betreft achter op ontwikkelingen in andere transportsectoren. De IMO heeft wel regels ontwikkeld om de zeevaart schoner te maken. Zo wordt via de Marine Pollution Act, MARPOL-annex VI (1997) de luchtverontreiniging door de scheepvaart gereguleerd. Maar doordat de IMO wereldwijd werkt, gaan de ontwikkelingen langzaam. Onder dreiging dat bijvoorbeeld de EU lokale regelgeving zou invoeren, heeft de IMO enige jaren geleden alsnog overeenstemming bereikt over strenge regelgeving om de uitstoot van SOx, NOx en CO 2 terug te dringen. Zo zal het zwavelpercentage in de brandstof per 1 januari 2015 met een factor 10 worden verlaagd voor de zogenaamde Emission Control Areas (ECA s), waaronder ook de Noordzee en de Baltische Zee vallen. In de praktijk betekent het dat varen op zware stookolie daar dus niet meer kan. Brandstof, emissies en scheepsweerstand Wat betekent deze aanscherping voor het ontwerpen van schepen? Brandstofbesparing is altijd al een belangrijk aandachtspunt geweest voor de scheepvaart, vanwege de kosten. Niet voor niets zien we nu de trend dat schepen langzamer gaan varen om kosten te besparen. Onze studenten scheepsontwerpen leren dan ook dat een van de basisprincipes in het ontwerpen is het verminderen van de scheepsweerstand. Nieuwe rekenmodellen helpen daarbij. Ook wordt flink nagedacht over het toepassen van alternatieve energiebronnen en voortstuwingsmogelijkheden, zoals zeilhulpvoortstuwing. Ik denk dat veel havengebonden schepen zouden kunnen overstappen op LNG. De overheid zou daar een handje bij kunnen helpen door de impasse te doorbreken, zodat de infrastructuur voor LNG op orde komt.

3 49 magazine over de zee # 1 october 2013 Hoe mooi ook, ook met LNG blijft het CO2-probleem bestaan. Is het emissieloze schip voorlopig een utopie? Er varen al schepen rond die gebruikmaken van elektrische voortstuwing. Daarnaast wordt ook geëxperimenteerd met het toepassen van brandstofcellen op schepen. Enige jaren geleden is een rondvaarboot ontworpen voor de Amsterdamse grachten die alleen water loost. Als de energie die wordt gebruikt om de brandstof voor de cellen te maken ook schoon is, is daar niks mis mee, toch? Wat betekent het duurzaamheidprincipe cradle to cradle voor de scheepvaart? Reders worden liever niet meer geconfronteerd met krantenfoto s waarop te zien is hoe hun voormalige schip ergens op een strand in India of Bangladesh op onverantwoorde manier wordt gesloopt. De IMO-conventie van Hongkong (2009) heeft geleid tot nieuwe regelgeving. Aan onze toekomstige scheepsontwerpers van de TU Delft is onlangs gevraagd om met de Chinese Tianjin University in zee te gaan. Het gaat daarbij over gezamenlijk onderzoek naar Green Ship Recycling, een ontwikkeling waar de Chinese scheepswerven een groeimarkt in zien. Onze promovendus gaat nu Chinese ontwerpers helpen met het ontwikkelen van een documentatiesystematiek voor materialen. We moeten nog wel even geduld hebben, want dit project is nog maar net begonnen. Duurzame bedrijfsvoering Ivo Ramakers is fleet director bij Management Facilities Group, een rederij die vijfenvijftig schepen in beheer heeft. Hij is eindverantwoordelijk voor de techniek en de bemanning van de schepen. Ivo Ramakers Wat betekent duurzaamheid concreet voor uw rederij? Voor ons is duurzaamheid belangrijk, omdat het loont. Het ISO certificaat betaalt zich op lange termijn terug door lagere onderhouds- en milieulasten. Bovendien leveren milieumaatregelen geld op. Langzamer varen is goed voor het milieu, maar het leidt ook tot brandstofbesparing. We werken met klanten die serieus met duurzame scheepvaart bezig zijn. Die kiezen er bewust voor om een schip in Nederland te laten bouwen, met Noord-Europese materialen die voldoen aan strenge Europese normen. Samen met hen bouwen we schepen die ruim twintig jaar meegaan. Dat is iets anders dan klanten die met schepen speculeren en ze bijvoorbeeld na zes jaar weer verkopen. Duurzaamheid betekent innoveren Welke milieu-innovaties spelen er bij de bouw van schepen? Samen met de klant zoeken we naar manieren om de uitstoot van zwavel- en stikstofdioxide te verminderen. Dat is een enerzijds een logistieke kwestie, zo efficiënt mogelijk van A naar B varen. Daarnaast hebben we samen met motorleveranciers gezocht naar optimalisatie van de snelheid van een schip, om zo brandstof te kunnen besparen. Die snelheid kun je onder meer beïnvloeden door te spelen met de eigenschappen van de scheepsschroef. Wij hebben gekeken of en hoe dat je dat kunt bereiken. We hebben een manier gevonden om het aantal omwentelingen van de hoofdmotor naar beneden te brengen, zonder het daaraan gekoppelde elektriciteitsnet aan boord (220 Volt) te beïnvloeden. Dat is ons gelukt. We kunnen nu bijna even snel blijven varen, maar met minder omwentelingen van de hoofdmotor. Dat levert een besparing van circa 50 procent aan brandstof op, terwijl het elektriciteitsnet stabiel blijft. Deze innovatie heeft ons een nominatie opgeleverd voor het Maritime Award Gala Verder willen we binnen Nederland één van de eerste vrachtschepen leveren die op LNG varen (liquified natural gas). Deze omschakeling naar een milieuvriendelijke brandstof komt er wereldwijd aan, maar is wat vertraagd als gevolg van open regelgeving en gebrek aan walvoorzieningen. Recent vergelijkend onderzoek tussen LNG, ethanol en methanol toonde aan dat LNG voor ons het meest kansrijk is. Aan de andere brandstoffen kleven te veel praktische bezwaren, zoals lage stookwaarden, slechte leverbaarheid, lastig bunkeren, en grote milieueffecten. Wij denken erover om varen op LNG op grote schaal toe te passen in de drogebulkvracht en in onze productentankers. Daarover zijn we in gesprek met onze klanten, de oliemaatschappijen, en met diverse havens, onder andere die van Göteborg in Zweden.

4 50 magazine over de zee # 1 october 2013 Speelt het principe Design for Disassembly een rol bij de nieuwbouw van schepen? Dat is een ontwikkeling die nog op gang moet komen. Ontwerpen met het oog op demontage en hergebruik begint met ontwerpen en bouwen volgens duurzaamheidsprincipes. Onze schepen worden van top tot teen duurzaam gebouwd, met materialen die voldoen aan strenge Europese regels. Die schepen zijn ook na twintig jaar nog waardevol en worden dan dus nog verkocht. De kwestie sloop speelt voor ons eigenlijk niet. Maar ik weet dat collega-rederijen er wel mee bezig zijn. Er zijn voorbeelden van slopen in eigen beheer. Dat is echter nog geen volledige transitie naar cradle to cradle. Om dat door te voeren in de scheepsbouw is volgens mij een mentaliteitsverandering nodig in de branche zelf. Het ontbreekt echt niet aan regelgeving, het gaat om bewustwording. Plattere marktwerking: betaald krijgen naar wat je levert. Als je kwaliteit levert, betaalt zich dat terug. Het gaat goed, maar het kan beter U zegt dat uw bedrijf veel doet aan opleiding van de bemanning. Wat merken we daarvan in het gedrag van de bemanning? We steken inderdaad veel tijd en energie in de (milieu)opleiding van de bemanning. Van de 50 fte personeel hier op kantoor werken er 2 fte aan educatie en opleiding. We organiseren seminars en computer based opleidingen voor bemanningsleden. Daarbij laten we zien hoe wij denken dat ze op een schip moeten omgaan met materialen en met het milieu. Daar blijft het niet bij, want we blijven de voortgang van de innovatie en het gedrag van de werk nemers monitoren. We spreken de bemanning aan als dat nodig is. We monitoren bijvoorbeeld de afgifte van materialen aan de wal, want er mogen geen afvalstoffen over boord. Ook monitoren we de periodes dat een schip stilligt, zowel geladen als in ballast. Daardoor kunnen we bijsturen in vertreken aankomsttijden. Samen met de bemanning en de bevrachter kunnen we dan een ideale aankomsttijd realiseren en in plaats van in de haven te liggen wachten wat langzamer varen. Dat drukt nog eens extra de belasting van het milieu. Reacties van de cursisten op de cursus? Bijna altijd positief. Vooral de cijfers over milieumaatregelen en wat die opleveren aan besparing, zijn echte eye openers. Natuurlijk is er ook weerstand, dat hoort bij elke gedragsverandering. Een veelgehoorde uitspraak is bijvoorbeeld: we doen het altijd zo, en dat gaat toch goed? Die mensen moet je overtuigen dat het inderdaad goed gaat, maar dat het nog wel beter kan. Houding en gedrag Erik Bogaard is directeur van stichting ProSea, gespecialiseerd in milieueducatie voor professionals die op zee werken. Daarvóór was hij educatief medewerker van Ecomare op Texel. Erik Bogaard en KVNR-voorzitter Tineke Netelenbos laten de oorkonde zien waarin de IMO in 2011 de milieuopleiding voor professionals tot modelcursus verklaart. Foto: M. Ridderhof Wat is de betekenis van de milieuopleiding voor duurzame scheepvaart? Er wordt veel geïnvesteerd in innovaties en in regelgeving, maar de professionals op zee bepalen uiteindelijk op welke manier de regels worden uitgevoerd. Daarom is het belangrijk dat zeevarenden goed geïnformeerd zijn én nadenken over hun eigen verantwoordelijkheid. Duurzaamheid gaat ook over de bemanning aan boord: snappen ze de problemen en het waarom van de regels, en zijn ze gemotiveerd om zelf te werken aan duurzaamheid?

5 51 magazine over de zee # 1 october 2013 Duurzaamheid is ook een kwestie van keuzes maken, dus van houding en gedrag Deelnemers aan de milieucursus van ProSea. Foto: Prosea Wat leren de cursisten? De opleiding gaat over alles wat er gebeurt tijdens de gemiddeld dertigjarige levenscyclus van een schip. Wij behandelen de operationele periode van een schip tot de sloop aan toe (uitgezonderd het ontwerp). Het gaat dus ook over alle emissies naar het water en de lucht, de opslag en afgifte van afval, het omgaan met gevaarlijke stoffen en ballastwater, en over het gebruik van smeerolie en antifouling. Maar de cursist leert allereerst hoe de zee in elkaar zit, en wat de invloed van de scheepvaart op de zee is. Voordat we oplossingen en maatregelen uitleggen, moet de cursist weten hoe het probleem eigenlijk in elkaar steekt. De opleiding gaat dus vooral over het waarom van maatregelen en voorzieningen. Daarbij laten we cursisten nadenken over de eigen rol in het duurzaamheidverhaal. Het gaat ook over houding en gedrag. Nederlandse opleiding overgenomen door IMO De milieuopleiding voor professionals op zee die de stichting ProSea heeft ontwikkeld, is door de IMO (International Maritime Organization) overgenomen als modelcursus. Wat betekent dat? Dat betekent dat die kennis verplicht wordt bij de opleiding van de scheepsbemanning. Dus ook de leerlingen van de zeevaartscholen in Griekenland, Koeweit en de Filippijnen, om een paar voorbeelden te noemen, nemen er kennis van. De Nederlandse overheid heeft de ontwikkeling van de milieuopleiding flink gestimuleerd. Nu is de sector aan zet. Voor reders wordt duurzaamheid een steeds belangrijker onderwerp. Reders die werken met gecertificeerde kwaliteitssystemen (ISO 14000), moeten al aandacht besteden aan training van hun medewerkers. Maar doordat de milieuopleiding nog niet verplicht is, komt de vraag ernaar maar langzaam op gang. Het is natuurlijk nogal wat: je mensen twee dagen lang op cursus sturen. Ze moeten ook al naar veel andere verplichte cursussen. Wat ons betreft kunnen we dus ook best aan tussenvormen werken. Denk aan cursussen op maat, te ontwikkelen in overleg met de reders.

Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM. Breukelen, 3 oktober 2013

Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM. Breukelen, 3 oktober 2013 Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM Breukelen, 3 oktober 2013 Milieuregelgeving: De komende jaren komt er heel wat

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide

Informatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide Informatiebijeenkomst schone scheepvaart SHIP, 1 november Henri van der Weide Vluchtige organische stoffen (VOS), geur van lading en geluid bij overslag Kooldioxide (CO2),Stikstofoxiden (NO X), Zwaveloxiden

Nadere informatie

Environmental Ship Index (ESI) Ontwerp

Environmental Ship Index (ESI) Ontwerp Environmental Ship Index (ESI) Ontwerp Introductie Doel van de ontwikkeling van de ESI Environmental Ship Index (ESI) studie Voorgestelde index Organisatie en verificatie Volgende stappen 1. Introductie

Nadere informatie

GREEN AWARD FOUNDATION

GREEN AWARD FOUNDATION Bijeenkomst milieu-indices voor zeeschepen Rotterdam, 16 september 2010 Karin Struijk, Deputy Managing Director A simple, recognised tool to address air quality issues in ports The link between environment

Nadere informatie

Impact van. emissienormen op de. maritieme sector. Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart

Impact van. emissienormen op de. maritieme sector. Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart Impact van emissienormen op de maritieme sector Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart Earnewald, 11 september 2013 Luchtemissies door zeeschepen: Kort overzicht van begrippen

Nadere informatie

Emissies, wet- en regelgeving. Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel

Emissies, wet- en regelgeving. Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel Emissies, wet- en regelgeving Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel Wetgeving ter stimulering duurzaam varen CCR (Centrale Commissie Rijnvaart): Eisen aan

Nadere informatie

LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT DE LNG SPECIALIST LNG LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST SOLUTIONS

LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT DE LNG SPECIALIST LNG LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST SOLUTIONS DE LNG SPECIALIST LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST LNG SOLUTIONS DE TRANSPORTSECTOR STAPT OVER OP LNG... DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST

Nadere informatie

Geachte commissarissen, leden van het Europees Parlement, collega s,

Geachte commissarissen, leden van het Europees Parlement, collega s, Speech door staatssecretaris Dijksma van Milieu op de Klimaatsessie over burgerluchtvaart en zeescheepvaart tijdens de gezamenlijke Informele Transport- en Milieuraad op 15 april 2016. Geachte commissarissen,

Nadere informatie

Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015

Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Agenda Cryo Advise Aardgas - eigenschappen Voordelen Uitdagingen Cryo Advise advies voor LNG systemen

Nadere informatie

Emissies door de zeescheepvaart,

Emissies door de zeescheepvaart, Indicator 26 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het betreft hier de feitelijke

Nadere informatie

LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar

LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar De transportsector stapt over op LNG... De brandstof van de toekomst Liquefied

Nadere informatie

CO 2 Reductie doelstellingen

CO 2 Reductie doelstellingen CO 2 Reductie doelstellingen Gebr. Griekspoor BV Innovatief Proactief Duurzaam Betrokken Nieuw-Vennep 5 november 2013 Dilia van der Want. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave

Nadere informatie

CO2 reductiedoelstellingen niveau 5

CO2 reductiedoelstellingen niveau 5 CO2 reductiedoelstellingen niveau 5 Aannemingsbedrijf van der Meer B.V. Benthuizen 19 november 2014 J. van der Meer. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave 0.0 Inhoud 1.0

Nadere informatie

2011 H2. Certificatie CO2-prestatieladder 2011 H1&H2 EMVI. Jaargang 2 NR. 3 24-02-12

2011 H2. Certificatie CO2-prestatieladder 2011 H1&H2 EMVI. Jaargang 2 NR. 3 24-02-12 2011 H2 2011 H1&H2 EMVI Certificatie CO2-prestatieladder Jaargang 2 NR. 3 24-02-12 Certificatie CO 2 -prestatieladder Halverwege 2011 is Baggerbedrijf de Boer Holding B.V. begonnen met het vaststellen

Nadere informatie

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren

MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren A MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren A MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren VIV? Wat is de VIV?

Nadere informatie

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN Lesbrief Primair onderwijs - MIDDENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per

Nadere informatie

www.tcnn.nl Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel

www.tcnn.nl Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel Missie: economische versterking van Noord-Nederland door innovatie en samenwerking door het uitvoeren van concrete samenwerkingsprojecten tussen het MKB en de kennisinstellingen. www.tcnn.nl Leo van der

Nadere informatie

POWER. For Marine Professionals. Binnenvaart Special

POWER. For Marine Professionals. Binnenvaart Special POWER For Marine Professionals Binnenvaart Special EDITORIAL Als zoon van een schippersgezin, heb ik de eerste jaren van mijn leven op de binnenvaart doorgebracht. Bij elk schip wat voorbij voer, vroeg

Nadere informatie

2012 H1. Het eerste half jaar EMVI H1 2012. Jaargang 2 NR. 4 08-10-12

2012 H1. Het eerste half jaar EMVI H1 2012. Jaargang 2 NR. 4 08-10-12 Het eerste half jaar 2012 H1 EMVI H1 2012 Jaargang 2 NR. 4 08-10-12 Het eerste half jaar Op 23 januari van dit jaar heeft Baggerbedrijf de Boer B.V. haar CO₂-certificaat behaald. Inmiddels zijn we alweer

Nadere informatie

Spreektekst minister Schultz bij jaarvergadering KVNR, 13 november in Rotterdam. [Mw. T. Netelenbos heeft eerst woord van welkom)

Spreektekst minister Schultz bij jaarvergadering KVNR, 13 november in Rotterdam. [Mw. T. Netelenbos heeft eerst woord van welkom) 1 Spreektekst minister Schultz bij jaarvergadering KVNR, 13 november in Rotterdam [Mw. T. Netelenbos heeft eerst woord van welkom) Dames en heren, Wat een geweldige dynamische wereld is de maritieme sector!

Nadere informatie

Resultaten van ons duurzaamheidsbeleid

Resultaten van ons duurzaamheidsbeleid Resultaten van ons duurzaamheidsbeleid In 2013 zijn we van start gegaan met de implementatie van ons duurzaamheidsbeleid en onderstaand ziet u de doelstellingen uit onze duurzaamheidsverklaring en de behaalde

Nadere informatie

LNG en Scheepvaart. Martin Quispel. Zwijndrecht 24 februari 2017

LNG en Scheepvaart. Martin Quispel. Zwijndrecht 24 februari 2017 LNG en Scheepvaart Martin Quispel Zwijndrecht 24 februari 2017 Het nationaal LNG Platform Doel platform: uitrol van LNG (vloeibaar gas) als nieuwe, schonere en stillere brandstof voor wegtransport en scheepvaart.

Nadere informatie

BAGGERBEDRIJF DE BOER HOLDING B.V. Participatie. in sector- en keteninitiatieven 3.D.1 01-10-14

BAGGERBEDRIJF DE BOER HOLDING B.V. Participatie. in sector- en keteninitiatieven 3.D.1 01-10-14 BAGGERBEDRIJF DE BOER HOLDING B.V. in sector- en keteninitiatieven 3.D.1 01-10-14 In deze memo geeft Baggerbedrijf de Boer inzicht in haar inventarisatie van haar bekende initiatieven in de baggersector

Nadere informatie

Maritieme Innovatie Markt

Maritieme Innovatie Markt Maritieme Innovatie Markt Markt? Delta NML Innovation Council = TKI Maritiem Maritiem Watertech TKI: Topconsortium voor Kennis en Innovatie Maritiem Innovatiecontract 2016-2017 Fundamenteel Toegepast Innovatie

Nadere informatie

Kennisnetwerk Schoner Varen

Kennisnetwerk Schoner Varen Kennisnetwerk Schoner Varen Monitoring van emissies Amsterdam, Waternet, 24 november 2011 Ruud Verbeek / TNO Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door het Europees

Nadere informatie

Varen op batterijen Nut en noodzaak Marine Industry Gorinchem Bram Kruyt, 8 mei 2019

Varen op batterijen Nut en noodzaak Marine Industry Gorinchem Bram Kruyt, 8 mei 2019 Varen op batterijen Nut en noodzaak Marine Industry Gorinchem Bram Kruyt, 8 mei 2019 Modulair Energie Concept 1 Nederland moet de verplichtingen uit het Klimaat akkoord invullen. De vergroening van de

Nadere informatie

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

Netherlands Maritime Technology. 10 september 2015 Groningen

Netherlands Maritime Technology. 10 september 2015 Groningen Netherlands Maritime Technology 10 september 2015 Groningen De roots van NMT liggen in Hoogezand 1900 Scheepsbouwvereniging Hoogezand opgericht 1917 CEBOSINE opgericht (CBSN Centrale Bond van Scheepsbouwmeesters

Nadere informatie

MVO Programma

MVO Programma 2017-2020 Inleiding Jan Bakker heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld in de agrarische sector en de grond-, wegen waterbouw. We zijn gegroeid en geprofessionaliseerd, maar met behoud van onze eigen

Nadere informatie

Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen

Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen Voortgang CO 2 Reductie doelstellingen M. van der Spek Hoveniers BV Benthuizen 30-10-2015 Hendrik-Jan Konijn Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave 0.0 Inhoud 1.0 Inleiding 2.0 Referentie

Nadere informatie

Duurzaamheid in Agrologistiek

Duurzaamheid in Agrologistiek Duurzaamheid in Agrologistiek Prof. dr. ir. Jack G.A.J. van der Vorst Wageningen Universiteit Doel sessie Gezamenlijk inzicht verkrijgen in duurzame logistiek. Discussie resulterend in: Actiepunten voor

Nadere informatie

Transformatie naar een Multi Fuel Port

Transformatie naar een Multi Fuel Port Transformatie naar een Multi Fuel Port De scheepvaart verbruikt wereldwijd 256 miljoen ton brandstof per jaar. Deze brandstof haalt ze vooral uit petroleum. Door de verbranding ervan stijgt de concentratie

Nadere informatie

CO 2 Reductie doelstellingen

CO 2 Reductie doelstellingen CO 2 Reductie doelstellingen Gebr. Griekspoor BV Innovatief Proactief Duurzaam Betrokken Nieuw-Vennep 09 oktober 2014 Dilia van der Want. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 0.0 Inhoudsopgave

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 8 juli 2010 (22.07) (OR. en) 12022/10 ENV 468 MAR 61 MI 238

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 8 juli 2010 (22.07) (OR. en) 12022/10 ENV 468 MAR 61 MI 238 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 8 juli 2010 (22.07) (OR. en) 12022/10 ENV 468 MAR 61 MI 238 INGEKOMEN DOCUMENT van: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretaris-generaal van de Europese

Nadere informatie

GDF SUEZ LNG Solutions

GDF SUEZ LNG Solutions BECOMES GDF SUEZ LNG Solutions Nationale Distributiedag - 15 oktober 2015 Jan-Joris van Dijk Managing Director GDF SUEZ LNG Solutions GDF SUEZ LNG SOLUTIONS Een nieuw bedrijf binnen de groep met focus

Nadere informatie

EFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek

EFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek EFRO project Factsheets rondvaart Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek 2 Inhoud Inleiding Technische opties voor een schonere vloot Emissie in de praktijk Overzicht Conclusies

Nadere informatie

koninklijke vereniging van nederlandse reders Wijnhaven 65B 3011 wj rotterdam Tel.: 010-414 60 01 Fax.: 010-233 00 81 kvnr@kvnr.nl www.kvnr.

koninklijke vereniging van nederlandse reders Wijnhaven 65B 3011 wj rotterdam Tel.: 010-414 60 01 Fax.: 010-233 00 81 kvnr@kvnr.nl www.kvnr. koninklijke vereniging van nederlandse reders Wijnhaven 65B 3011 wj rotterdam Tel.: 010-414 60 01 Fax.: 010-233 00 81 kvnr@kvnr.nl www.kvnr.nl Groen en krachtig varen visie van de koninklijke vereniging

Nadere informatie

Toekomstvisie en innovatiemogelijkheden van de maritieme sector. Martin Bloem

Toekomstvisie en innovatiemogelijkheden van de maritieme sector. Martin Bloem Toekomstvisie en innovatiemogelijkheden van de maritieme sector Martin Bloem Inhoud Wat is HME? Wat doet HME (niet)? Concrete activiteiten Trends in de maritiem-technische wereld Voorbeelden van innovatie

Nadere informatie

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW OPDRACHTEN

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW OPDRACHTEN DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

P. DE BOORDER & ZOON B.V.

P. DE BOORDER & ZOON B.V. Footprint 2013 Wapeningscentrale P. DE BOORDER & ZOON B.V. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien 31 maart 2014 Definitief Dhr. S.G. Jonker Dhr. K. De Boorder 2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Milieu Management V1.4

Milieu Management V1.4 V1.4 Milieu Management Pagina 1 van 6 V1.4 Inhoudsopgave 1. ALGEMEEN 3 2. INLEIDING 3 3. DOELSTELLING 3 4. BEPALEN PRIORITEITEN 3 5. INKOOP 4 6. MANAGEMENT INFORMATIE 4 7. COMMUNICATIE 5 8. EVALUATIE 6

Nadere informatie

CO 2 -Prestatieladder

CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Autorisatie: Bedrijf Functie Naam Handtekening Datum Opsteller Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 25-06-2018 Controle Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 25-06-2018 Vrijgegeven

Nadere informatie

Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans

Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Inleiding Ab van Marrewijk, directeur Wematrans Mij is gevraagd iets te vertellen over onze pogingen om rendement in de bedrijfsvoering te verbinden met duurzaamheid. Dat is vooral een kwestie om met boerenverstand

Nadere informatie

ENERGIE MANAGEMENT ACTIEPLAN

ENERGIE MANAGEMENT ACTIEPLAN Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 2 BEOORDELING METING EN JUISTHEID VAN INZICHT... 2 2. REFLECTIE DOELSTELLINGEN VOORGAAND JAAR... 2 3. REDUCTIEDOELSTELLINGEN... 3 BETREKKING DOELSTELLINGEN OP PROJECT(EN)

Nadere informatie

DE GEVOLGEN VAN EEN MOGELIJKE UITBREIDING OP EU-NIVEAU VAN CONTROLEGEBIEDEN VOOR ZWAVELEMISSIES TOT DE GEHELE EUROPESE KUST

DE GEVOLGEN VAN EEN MOGELIJKE UITBREIDING OP EU-NIVEAU VAN CONTROLEGEBIEDEN VOOR ZWAVELEMISSIES TOT DE GEHELE EUROPESE KUST DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID VAN DE UNIE BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING B: STRUCTUURBELEID EN COHESIE VERVOER EN TOERISME DE GEVOLGEN VAN EEN MOGELIJKE UITBREIDING OP EU-NIVEAU VAN CONTROLEGEBIEDEN

Nadere informatie

CO 2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018

CO 2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018 CO 2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018 Periode: 1 januari t/m 31 december 2018 Datum: 24-06-2019 Versie: 3 Opgesteld door: Will2Sustain Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

3.C.1 Voortgangsrapportage CO2 over het jaar 2018

3.C.1 Voortgangsrapportage CO2 over het jaar 2018 3.C.1 Voortgangsrapportage CO2 over het jaar 2018 Inleiding In het energie management actieplan zijn de reductiedoelstellingen beschreven. Tevens is hierin het plan van aanpak opgenomen waarin de maatregelen

Nadere informatie

Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans

Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans directie/afdeling RO/afdeling RBA contactpersoon E. ten Cate telefoon 0182-588976 uw kenmerk onderwerp reactie op uw vragen over klimaatdoelstellingen Gouda

Nadere informatie

De SLIMME KEUZE voor

De SLIMME KEUZE voor Aardgas voor voertuigen De SLIMME KEUZE voor uw onderneming DATS 24, meer dan brandstof alleen DATS 24 maakt deel uit van Colruyt Group en zet ook resoluut in op duurzaamheid. DATS 24 draagt dus graag

Nadere informatie

Versie: 1. CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement actieplan. Datum: Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 7

Versie: 1. CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement actieplan. Datum: Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 7 Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 7 Verantwoording Titel : CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement Versie : 1.0 Datum : 10-12-2012 Opgesteld door : Afdeling P&O en KAM Gecontroleerd en goedgekeurd

Nadere informatie

Maatschappelijk Jaarverslag 2012

Maatschappelijk Jaarverslag 2012 Maatschappelijk Jaarverslag 2012 Inhoudsopgave Blad Voorwoord 2 1. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) 3 2. MVO en Prins Bouw 3 3. Beleid 4 4. Speerpunten 5 5. Duurzaam bouwen 9 6. Toekomst 10

Nadere informatie

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2014

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2014 Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2014 CO 2 Prestatieladder - Niveau 3 Datum: 1 november 2014 Versie: 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Basisgegevens... 2 2.1 Beschrijving van de organisatie...

Nadere informatie

De Keizer Kennismakelaar bij Haven Amsterdam

De Keizer Kennismakelaar bij Haven Amsterdam De Keizer Kennismakelaar bij Haven Amsterdam Afdelingsoverleg NS-Beleid Donderdag 9 april 2009 Haven Amsterdam is een bedrijf van de gemeente Amsterdam Inhoud presentatie De Keizer Kennismakelaar HAP -

Nadere informatie

Energiemanagement actieplan 2016

Energiemanagement actieplan 2016 Energiemanagement actieplan 2016 September 2016 Energie Management Actieplan 2015-2020 (versie 3.0) Pagina 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Bedrijfsdoelstelling 4 2.2 Scope

Nadere informatie

onderneemt maatschappelijk verantwoord

onderneemt maatschappelijk verantwoord onderneemt maatschappelijk verantwoord www.coffeefresh.nl Coffee Fresh investeert in MVO Koffie is tegenwoordig meer dan zomaar een kopje koffie. Het is een beleving waarbij wij u nét dat beetje meer bieden.

Nadere informatie

BALLASTWATERBEHANDELING uw ballast is onze zorg. André Hof, Cofely Marine & Offshore

BALLASTWATERBEHANDELING uw ballast is onze zorg. André Hof, Cofely Marine & Offshore BALLASTWATERBEHANDELING uw ballast is onze zorg Ballastwater Ballastwater wordt door schepen gebruikt voor de stabiliteit en evenwicht van het schip Grote schepen kunnen meer dan 10 miljoen liter ballastwater

Nadere informatie

R&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart

R&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart R&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart Binnenvaartonderzoek op hoofdlijn Haalbaarheid van transport over water Gedetailleerd ontwerp Invloed op het milieu Nautische

Nadere informatie

GROEN EN KRACHTIG VAREN Visie van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders over de Nederlandse zeescheepvaart en het milieu

GROEN EN KRACHTIG VAREN Visie van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders over de Nederlandse zeescheepvaart en het milieu koninklijke vereniging van nederlandse reders Boompjes 40 3011 XB rotterdam Tel.: 010-414 60 01 kvnr@kvnr.nl www.kvnr.nl GROEN EN KRACHTIG VAREN Visie van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA Den Haag

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA Den Haag > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA Den Haag Rijnstraat 8 2511 XP Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456000

Nadere informatie

Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming

Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming 26-06-2018 Wouter Schouwenberg Lieuwe Leijstra DE HISTORIE VAN ENNATUURLIJK Essent Local Energy Solutions (ELES); Een business

Nadere informatie

Seminar Aandrijftechniek voor Offshore HYBRID PROPULSION. De Graaf Aandrijvingen BV Eddo Cammeraat Directeur Eigenaar

Seminar Aandrijftechniek voor Offshore HYBRID PROPULSION. De Graaf Aandrijvingen BV Eddo Cammeraat Directeur Eigenaar Seminar Aandrijftechniek voor Offshore HYBRID PROPULSION De Graaf Aandrijvingen BV Eddo Cammeraat Directeur Eigenaar Introductie De Graaf Aandrijvingen BV Regelgeving Emissies Scheepvaart Principe Hybrid

Nadere informatie

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom

Nadere informatie

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW ANTWOORDEN

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW ANTWOORDEN DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS MIDDENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

100% groene energie. uit eigen land

100% groene energie. uit eigen land 100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse

Nadere informatie

CO 2 -Prestatieladder

CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder Autorisatie: Bedrijf Functie Naam Handtekening Datum Opsteller Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 18-11-2016 Controle Vermeulen Groep KAM-manager C. Adriaanse 18-11-2016 Vrijgegeven

Nadere informatie

Energiemanagement actieplan

Energiemanagement actieplan Energiemanagement actieplan 2015-2020 Januari 2019 Energie Management Actieplan 2015-2020 (versie 3.0) Pagina 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Bedrijfsdoelstelling 4 2.2 Scope

Nadere informatie

CO2 prestatieladder. Het CO2-verbruik reduceren binnen de gehele organisatie. Inzicht. Doelstelling CO2-reductie

CO2 prestatieladder. Het CO2-verbruik reduceren binnen de gehele organisatie. Inzicht. Doelstelling CO2-reductie CO2 prestatieladder Het CO2-verbruik reduceren binnen de gehele organisatie Inzicht De CO2-emissie (footprint) van J. van Etten Holding geeft de totale hoeveelheid CO2- productie die vrijkomt onder andere

Nadere informatie

DUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ. 12 december 2014 Henk Oudman

DUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ. 12 december 2014 Henk Oudman DUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ 12 december 2014 Henk Oudman HOMARTEC Consultancy voor maritieme technologie; Sinds 2008; Machinekamer installaties; Specialisatie Energie en Milieu; Referenties:

Nadere informatie

Duurzaamheids- en milieueffecten van spoorvervoer. Huib van Essen

Duurzaamheids- en milieueffecten van spoorvervoer. Huib van Essen Duurzaamheids- en milieueffecten van spoorvervoer Huib van Essen CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Slim verduurzamen gemeente gebouwen Eindhoven

Slim verduurzamen gemeente gebouwen Eindhoven Slim verduurzamen gemeente gebouwen Eindhoven Duurzaamheid loont! De vraag naar duurzaamheid in de bouwwereld én in het eigen huis is voor uw opdrachtgevers van steeds grotere betekenis. Met duurzame producten

Nadere informatie

Scheepsafval. in het Noordzeekanaalgebied

Scheepsafval. in het Noordzeekanaalgebied Scheepsafval in het Noordzeekanaalgebied Scheepsafval in het Noordzeekanaalgebied Een schonere zee via een goed geregelde inzameling van scheepsafval. Met dat doel voor ogen heeft de EU vastgesteld dat

Nadere informatie

CO2-participatieplan CO2-prestatieladder Trede 3 Van der Zanden Holding BV

CO2-participatieplan CO2-prestatieladder Trede 3 Van der Zanden Holding BV CO2-participatieplan CO2-prestatieladder Trede 3 Van der Zanden Holding BV 1. Participatieplan niveau 1, 2 en 3 Op de eerste niveaus stimuleert participatie het bedrijf om optimaal gebruik te maken van

Nadere informatie

CO 2 EN ENERGIE REDUCTIEDOELSTELLINGEN Haarsma Groep

CO 2 EN ENERGIE REDUCTIEDOELSTELLINGEN Haarsma Groep CO 2 EN ENERGIE REDUCTIEDOELSTELLINGEN Haarsma Groep Infra & milieu Beton & Industrie bouw Infra Beheer Transport Kraanverhuur 1 1. Inleiding De Haarsma Groep hecht waarde aan duurzaamheid en het milieu.

Nadere informatie

Liever investeren in energiebesparing dan in zonnepanelen

Liever investeren in energiebesparing dan in zonnepanelen De Trias Bavarica van directievoorzitter Jan-Renier Swinkels: Liever investeren in energiebesparing dan in zonnepanelen 10 oktober 2013 Geen Trias Energetica maar de Trias Bavarica. Oftewel: liever zoveel

Nadere informatie

Verzurende stoffen: emissies per beleidssector (NEC),

Verzurende stoffen: emissies per beleidssector (NEC), Verzurende stoffen: emissies per beleidssector (NEC), 1990-2009 Indicator 26 mei 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt

Nadere informatie

Green Cleaning. Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol

Green Cleaning. Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol Green Cleaning Duurzaam schoonmaakonderhoud - ecologisch, economisch en ergonomisch waardevol Waarom green? Green is bij ons meer dan groen het staat voor duurzaam. HECTAS hecht nadrukkelijk veel waarde

Nadere informatie

Sector- en keteninitiatieven

Sector- en keteninitiatieven Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van Zwatra B.V. Auteur(s): R. Egas, directie & CO 2-functionaris,

Nadere informatie

NMT position paper Green Deal verduurzaming zee- en binnenvaart

NMT position paper Green Deal verduurzaming zee- en binnenvaart NMT position paper Green Deal verduurzaming zee- en binnenvaart Samenvatting Dit position paper beschrijft de uitgangspunten en maatregelen die Netherlands Maritime Technology (NMT) namens de maritiem-technologische

Nadere informatie

CO 2 reductiedoelstellingen Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0

CO 2 reductiedoelstellingen Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0 CO 2 reductiedoelstellingen 2016-2018 Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 3.0 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Doelstellingen 3 2 Subdoelstellingen 4 2.1. Subdoelstelling kantoren 4 2.2. Subdoelstelling

Nadere informatie

Duurzaam transport voor nu en de toekomst

Duurzaam transport voor nu en de toekomst Duurzaam transport voor nu en de toekomst CO2 reductie met heavy duty voertuigen Hans Binnendijk Product manager Scania Benelux 2 6/29/2016 Info class internal Department / Name / Subject Vier drijfveren

Nadere informatie

Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij

Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Wat is in de komende 20 jaar technisch mogelijk, ecologisch verantwoord en economisch haalbaar? 20 Oktober 2016 Academic Consultancy

Nadere informatie

Welkom bijde jubileumbijeenkomst: Verdiepen en vooruitkijken. 6 september 2017

Welkom bijde jubileumbijeenkomst: Verdiepen en vooruitkijken. 6 september 2017 Welkom bijde jubileumbijeenkomst: Verdiepen en vooruitkijken 6 september 2017 10 jaar Platform Schone Scheepvaart - Meer dan 30 seminars georganiseerd - Ruim 500 unieke bezoekers - Waarderingscijfer bezoekers:

Nadere informatie

Versie: 3. CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement actieplan. Datum: Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 8

Versie: 3. CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement actieplan. Datum: Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 8 Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 8 Verantwoording Titel : CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement Versie : 3.0 Datum : 16-10-2013 Opgesteld door : Afdeling P&O en KAM Gecontroleerd en goedgekeurd

Nadere informatie

CO 2 reductiedoelstellingen 2016

CO 2 reductiedoelstellingen 2016 Civil at Hart b.v. Koperslager 7 2631 RK Nootdorp T (015) 251 20 10 E info@civilathart.nl I www.civilathart.nl KvK Haaglanden 272.87.214 BTW nr. : NL 8187.43.906.B01 CO 2 reductiedoelstellingen 2016 Conform

Nadere informatie

5.B.1 CO2 reductiedoelstellingen niveau 5

5.B.1 CO2 reductiedoelstellingen niveau 5 5.B.1 CO2 reductiedoelstellingen niveau 5 Aannemingsbedrijf van der Meer B.V. Benthuizen 10 november 2016 J. van der Meer. Afdeling KAM Akkoord directie: Datum: Handtekening: 1 Inleiding Dit CO2-reductieplan

Nadere informatie

Lesbrief DUURZAAM BOUWEN OPDRACHT 1 - WAT IS DAT, DUURZAAMHEID?

Lesbrief DUURZAAM BOUWEN OPDRACHT 1 - WAT IS DAT, DUURZAAMHEID? Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM BOUWEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

Versie: 4. CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement actieplan. Datum: 1-7-2014. Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 9

Versie: 4. CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement actieplan. Datum: 1-7-2014. Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 9 Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 9 Verantwoording Titel : CO2 Reductiedoelstellingen Van Vulpen & Energiemanagement Versie : 4.0 Datum : 1-7-2014 Opgesteld door : Afdeling P&O en KAM Gecontroleerd en goedgekeurd

Nadere informatie

Energiemanagement actieplan 2017

Energiemanagement actieplan 2017 Energiemanagement actieplan 2017 Energie Management Actieplan 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Bedrijfsdoelstelling 4 2.2 Scope 1 4 2.3 Scope 2 4 3. Plan van Aanpak 5 3.1

Nadere informatie

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline.

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline. BUSINESS CASE Exact Online MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING De 5 tips van Marc Vosse www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY DE 5 TIPS VAN MARC VOSSE Voor

Nadere informatie

Wie zijn wij? Esso brandstoffen. Eigen tankstations. Brandstoffen. Strategische voorraad tot 23 miljoen liter. Levering binnen uur

Wie zijn wij? Esso brandstoffen. Eigen tankstations. Brandstoffen. Strategische voorraad tot 23 miljoen liter. Levering binnen uur Welkom In 1948 begonnen in Groot-Ammers Smeermiddelen Brandstoffen Wie zijn wij? Esso brandstoffen Eigen tankstations Strategische voorraad tot 23 miljoen liter Levering binnen 24-48 uur Eigen logistiek

Nadere informatie

ESED. ESED direct marketing ESED

ESED. ESED direct marketing ESED logistics druk direct en marketing print design logistics direct marketing LOGISTIEK UITBESTEDEN LOGISCH TOCH? design logistics direct marketing LogiStiEK UitBEStEDEN, LogiScH toch? Heeft u te weinig opslagruimte?

Nadere informatie

CO 2 EN ENERGIE REDUCTIEDOELSTELLINGEN TIMMERHUIS GROEP

CO 2 EN ENERGIE REDUCTIEDOELSTELLINGEN TIMMERHUIS GROEP CO 2 EN ENERGIE REDUCTIEDOELSTELLINGEN TIMMERHUIS GROEP 1 1. INLEIDING De Timmerhuis Groep hecht waarde aan duurzaamheid en het milieu. Daarom worden de kwantitatieve en kwalitatieve reductiedoelstellingen

Nadere informatie

2013 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1

2013 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Emissie inventaris Netters infra De emissie inventaris van: 2013 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Opgesteld door: AMK Inventis Stef Jonker Datum: april 2014 Concept Versie 1 Maart 2014 Pagina

Nadere informatie

Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015. Versie 2.0 (summary)

Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015. Versie 2.0 (summary) Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015 Versie 2.0 (summary) Auteurs: Van Dorp Dienstencentrum Datum: Februari 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Energiebeleid... 3 2.1 Continue verbetering...

Nadere informatie

SCHONE BINNENVAART EN AUTONOOM VAREN

SCHONE BINNENVAART EN AUTONOOM VAREN SCHONE BINNENVAART EN AUTONOOM VAREN Ruud Verbeek Geert Jongeling, Rotterdam 30 november 2017 INHOUD Schone binnenvaart / klimaat Autonoom varen EMISSIES WAT IS SCHOON? Luchtkwaliteit en gezondheid Belangrijkste

Nadere informatie

CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN

CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN Exact Online CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN MDM accountants & belastingadviseurs uit Den Haag is hard op

Nadere informatie

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2013

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2013 Voortgangsrapportage CO 2 reductie 1 e helft 2013 CO 2 Prestatieladder - Niveau 3 Datum: 1 november 2013 Versie: 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Basisgegevens... 2 2.1 Beschrijving van de organisatie...

Nadere informatie

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 2013

Voortgangsrapportage CO 2 reductie 2013 Voortgangsrapportage CO 2 reductie 2013 CO 2 Prestatieladder - Niveau 3 Datum: 17 maart 2014 Versie: 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Basisgegevens... 2 2.1 Beschrijving van de organisatie... 2 2.2

Nadere informatie

Wij brengen energie. Waar mensen licht en warmte nodig hebben

Wij brengen energie. Waar mensen licht en warmte nodig hebben Wij brengen energie Waar mensen licht en warmte nodig hebben Energie in goede banen De beschikbaarheid van energie bepaalt in grote mate hoe we leven: hoe we wonen, werken, produceren en ons verplaatsen.

Nadere informatie