Informatiebijeenkomst CO 2 -Prestatieladder 3.0

Transcriptie

1 Informatiebijeenkomst CO 2 -Prestatieladder januari 2015 Bouwend Nederland, Harderwijk 15:00 17:00 SKAO en besluitvorming Procesomschrijving Uitgangspunten Handboek 3.0 Wijzigingen Handboek 3.0: Indeling en inhoud

2 SKAO en besluitvorming Schemabeheerder en schema-eigenaar Informatie en Helpdesk Handleiding en Werkinstructie Doorontwikkeling certificeringschema Uitrol (bedrijven, sectoren, opdrachtgevers, nationaal, internationaal) Overleg met Certificerende Instellingen, harmonisatie

3 SKAO en besluitvorming Bestuur Adviesraad Centraal College van Deskundigen Secretariaat (HIER Klimaatbureau) Technische Commissie

4 SKAO en besluitvorming Bestuur Vertegenwoordigers van OG s, ON s en NGO s Strategie en visie op CO 2 -Prestatieladder Primair verantwoordelijk voor het bestuur van de Stichting Stelt officiële documenten vast: Handboek, regelementen, statuten, procedures

5 SKAO en besluitvorming Centraal College van Deskundigen Vertegenwoordigers van OG s, ON s en NGO s OG s: RWS en ProRail ON s: Bouwend Nederland, Vereniging van Waterbouwers, MKB Infra, NL Ingenieurs NGO s: CROW, HIER Klimaatbureau Primair verantwoordelijk voor inhoud van de CO 2 -Prestatieladder Doorontwikkeling van de norm Aanspreekpunt Certificerende Instellingen Reglement en Werkwijze

6 Procesomschrijving 1. Inventarisatie: CI s, marktpartijen en onderzoeken (opdrachtgevers, opdrachtnemers, CCvD, TC, brancheorganisaties, adviseurs, PhD, RvA, e.d.) 2. Visie en strategie CO 2 -Prestatieladder (Ambities en Prioriteiten) 3. Ontwikkeling Handboek 3.0 (CCvD: Adviesraad en TC) 4. Besluitvorming SKAO bestuur (wijziging laddereisen en systematiek) 5. Vaststellen Handboek 3.0 door CCvD 6. Beoordeling Handboek 3.0 door Raad voor Accreditatie 7. Publicatie Handboek 3.0

7 Ambities en Prioriteiten 2013: Gesproken met 12 stakeholders ProRail - Rijkswaterstaat Bouwend Nederland - Adviesbureaus (x2) CI s (x3) - RvO Natuur & Milieu -Universiteit Utrecht Vereniging van Waterbouwers Eind 2013 vastgesteld in bestuur Begin 2014 gepubliceerd Kader voor werkzaamheden 2014 en ambities en prioriteiten

8 Ambities en Prioriteiten 1. De CO 2 -Prestatieladder wordt verder doorontwikkeld met als doel dat de beoordeling van bedrijven voor het CO 2 -bewust certificaat meer robuust, uniform en onderscheidend wordt, zodat hogere ambities en resultaten ook daadwerkelijk verschil maken. 2. SKAO zet in op de versterking van de rol van brancheorganisaties bij kennisdeling- en ontwikkeling. 3. De rol van NGO s bij de maatschappelijke dialoog en de opzet van reductieprogramma s zal meer aandacht krijgen. SKAO zal hiertoe een nieuwe aanpak ontwikkelen, waarin zij een sterkere regierol zal nemen. 4. SKAO zet stevig in op de uitrol van de ladder naar andere opdrachtgevers, bedrijven en sectoren in Nederland. 5. Hoewel de focus van SKAO nadrukkelijk op de doorontwikkeling en uitrol van de ladder in Nederland ligt, zet SKAO ook een aantal stappen om toepassing van het instrument in het buitenland te bevorderen

9 Harder maken van de ladder Laddersystematiek Handboek indeling - Inhoud Uniforme beoordeling Harmonisatieplan (accreditatie, sanctiebeleid, harmonisatieprocedure, e.d.)

10 Uitgangspunten Handboek 3.0 Robuust, uniform en onderscheidend Geen verzwaring voor bedrijven die reeds op een serieuze manier met de ladder aan de slag zijn: - Tot en met niveau 3 nauwelijks veranderingen - Meer onderscheidend vermogen op hogere niveaus (4 en 5) door het verharden van de ladder

11 Wijzigingen Handboek 3.0 Indeling Inhoud Wijzigingen onder voorbehoud

12 Wijzigingen Handboek 3.0 Indeling Inhoud Algemene wijzigingen Inhoudsopgave Wijzigingen per hoofdstuk

13 Algemene wijzigingen in indeling Nieuwe opbouw: High Level Structure (conform internationale normen) Alle teksten gecontroleerd op: logica, coherentie, consequentie en bondig taalgebruik Geen verwijzingen naar de manier van aanbesteden Tabellen CO 2 -emissiefactoren eruit Verduidelijking van managementsysteem Opbouw toelichtingen (en samenvoegen bijlage D en Hfst. 3)

14 Handboek 2.2 Handhaven of verwijderen 1. Introductie Handhaven 2. Organisatie (SKAO) Verwijderen 3. Auditchecklijsten en eisen Handhaven 4. EMVI eisen Verwijderen 5. Verifiëren en certificeren (CI s) Deels handhaven 6. Reglement (voor bedrijf en CI) Deels handhaven Bijlage A. Begrippenlijst Bijlage B. Organisatorische grens Bijlage C. Conversiefactoren Bijlage D. Toelichting van de eisen Bijlage E. Toelichting op de steekproef Handhaven Handhaven Grotendeels verwijderen Deels handhaven Handhaven: auditchecklijst, eisen + toelichting in 1 hfst. Hoofdstuk 5

15 Handboek 2.2 Handhaven of verwijderen Handboek Introductie Handhaven Hoofdstuk 1 2. Organisatie (SKAO) Verwijderen Verwijzing SKAO in hoofdstuk 1 3. Auditchecklijsten en eisen Handhaven Hoofdstuk 6 4. EMVI eisen Verwijderen 5. Verifiëren en certificeren (CI s) Deels handhaven Hoofdstuk 7 6. Reglement (voor bedrijf en CI) Deels handhaven Hoofdstuk 7 Bijlage A. Begrippenlijst Handhaven Hoofdstuk 3 (HLS structuur) Bijlage B. Organisatorische grens Handhaven Hoofdstuk 4 Bijlage C. Conversiefactoren Bijlage D. Toelichting van de eisen Bijlage E. Toelichting op de steekproef Grotendeels verwijderen Deels handhaven Handhaven: auditchecklijst, eisen + toelichting in 1 hfst. Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 7 Hoofdstuk 5 + verwijzing naar website Hoofdstuk 6

16 Inhoudsopgave Handboek 2.2 Inhoudsopgave Handboek 3.0 Voorwoord Voorwoord en Inleiding Leeswijzer 1. Introductie 1. Toepassingsgebied (scope) 2. Organisatie (SKAO) 2. Normatieve verwijzingen 3. Auditchecklijsten en eisen 3. Begrippen en afkortingen 4. EMVI eisen 4. Grenzen en omvang van het bedrijf 5. Verifiëren en certificeren (CI s) 5. Emissies en CO 2 -emissiefactoren 6. Reglement (voor bedrijf en CI) 6. Algemene eisen en Certificeringsschema 7. Certificeren en Verifiëren Bijlage A. Begrippenlijst Bijlage B. Organisatorische grens Bijlage C. Conversiefactoren Bijlage D. Toelichting van de eisen Bijlage E. Toelichting op de steekproef

17 Voorwoord en Inleiding Voorwoord benadrukt succes van de ladder en nodigt uit om gebruik te maken van de ladder Inleiding geeft korte toelichting op historie ladder en reden doorontwikkeling

18 Leeswijzer Bespreking hoofdstukindeling aan de hand van certificeringstraject Benoeming managementsysteem introductie symbool voor passages over continue verbetering/pdca

19 Hoofdstuk 1. Toepassingsgebied Algemene Inleiding CO 2 -Prestatieladder: Overgangsregeling Doel CO 2 -Prestatieladder Hoe werkt de CO 2 -Prestatieladder CO 2 -Prestatieladder en overheidsbeleid Verwijzing naar SKAO

20 Hoofdstuk 2. Normatieve verwijzingen Analyse verwijzingen normen: correct, actueel, relevant Handboek 2.2: verwijzingen naar 15 normen Handboek 3.0: verwijzingen naar 9 normen Handhaven: 17021, 50001, , , 14065, 14067, GHG- Protocol, Green Gold Label en NTA8080 Verwijderen: EA-6/03, EMAS, 16001, 9001, 14001, OHSAS en 19011

21 Hoofdstuk 3. Begrippen en afkortingen Nieuwe begrippen Begrippen in tekst worden cursief gemaakt Digitale verwijzingen

22 Hoofdstuk 4. Grenzen en omvang van het bedrijf 4.1 Vaststellen organisatorische grens (was Bijlage B) + nieuwe methode 4.2 Vaststelling bedrijfsgrootte (was Bijlage A3, Hfst. 6.4)

23 Hoofdstuk 5: CO 2 -emissiefactoren Toelichting op emissie-inventaris en emissies Scopediagram en scope-indeling CO 2 -conversiefactor wordt CO 2 -emissiefactor Tabellen grotendeels uit Handboek 3.0 Verwijzing naar website

24

25

26 Hoofdstuk 6. Algemene Eisen en Certificeringsschema 6.1. Algemene eisen - Managementsysteem (interne audit + directiebeoordeling) - Eisen aan projecten - Verplichte internetpublicatie 6.2. Certificeringsschema - 1 auditchecklijst - Toelichting (nieuwe opbouw)

27 Inzicht maakt een bedrijf bewust van de eigen CO₂-prestatie, de risico s en kansen die de eigen CO₂-uitstoot veroorzaakt en biedt het bedrijf informatie die het kan gebruiken bij het formuleren van effectieve doelstellingen en maatregelen om de CO₂-uitstoot te reduceren. Invalshoek A stimuleert bedrijven om de eigen CO₂-uitstoot en die de keten te kennen. Het bedrijf realiseert continue verbetering in de diepgang, reikwijdte en efficiëntie van inzicht en de kwaliteit van de emissieinventaris. Voorbeeld Auditchecklijst ID K/M/G Aspect/ Invalshoek Eisen Max score 1.A.1. Identificatie en analyse van energiestromen van het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is, zijn gebeurd. 10 1A Alle Bedrijf heeft gedeeltelijk inzicht in energie verbruik. 1.A.2. Alle energiestromen van het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is, zijn aantoonbaar in kaart gebracht A.3. Deze lijst wordt regelmatig opgevolgd en actueel gehouden. 5 Doel eis 1A: Het bedrijf weet welke soorten energie gebruikt worden.

28 Voorbeeld Toelichting (nieuwe opbouw) Eis Score richtlijn Toelichting Ladderbeoordeling door de LadderCI Verplichte internetpublicatie

29 Hoofdstuk 7. Certificeren en Verifiëren Alle evidente passages voor CI s staan in Hoofstuk Certificeren conform de CO 2 -Prestatieladder 7.2. Toelichting op de steekproef 7.3. Verifiëren conform de CO 2 -Prestatieladder

30 Wijzigingen Handboek 3.0 Indeling Inhoud Algemene wijzigingen Auditchecklijst (eis +puntentelling + toelichting)

31 Algemene inhoudelijke wijzigingen Inpassing Doelstelling per eis Hoofdstuk 6.1 algemene eisen: nadruk op managementsysteem en eisen aan projecten Aanvullende procedure bepalen organizational boundary

32 Doelstelling per eis Verharden van de ladder Voldoet mijn organisatie niet alleen aan de eis, maar ook aan het achterliggend doel van die eis? Op alle 20 hoofdeisen zijn doelstellingen benoemd Beoordeling doelstelling per eis: managementsysteem interne audit + managementreview van het bedrijf (in Hfst. 5.1)

33 Eisen aan projecten De doelstellingen en eisen van de CO 2 -Prestatieladder hebben betrekking op het gehele bedrijf inclusief alle projecten. Het project waarop CO 2 -gerelateerd gunningvoordeel verkregen is heeft enkel een aparte status bij de administratieve bewijsvoering voor de ladderbeoordeling. Hoofdstuk 6.1: Algemene eisen Eisen aan processen voor continue verbetering Plan, Do, Check, Act Circle: herhaal voortdurende bovenstaande stappen In individuele eisen van het certificeringsschema wordt op diverse plekken verwezen naar of invulling gegeven aan het principe van continue verbetering. Dit is de herkennen aan het symbool

34 Hoofdstuk 6.1: Algemene eisen Interne audit Eisen aan interne audit Eisen aan intern audit verslag Eisen aan interne auditor (objectief en onpartijdig) Meenemen doelstelling per eis Directiebeoordeling Eisen aan input en output Interne audit, directiebeoordeling en ladderbeoordeling door de CI Bij de eerste initiële audit volstaat de zelfevaluatie Bij alle andere ladderbeoordelingen dient er een interne audit en directiebeoordeling te zijn Anders kan de CI de audit stil leggen.

35 Organizational boundary Naast de GHG-methode en de laterale methode Methode om de boundary bepaling van complexe organisaties te harmoniseren en vast te stellen zodat de boundary bepaling stand houdt bij jaarlijkse beoordelingen en/of certificaatovername door een andere LadderCI Alleen als andere methoden niet van toepassing zijn: wijst SKAO een ad-hoc Boundary Commissie van 3 ervaren auditoren van 3 verschillende LadderCI s aan Kosten van de beoordeling worden gedragen door het bedrijf, maar lopen via SKAO.

36 Wijziging auditchecklijst Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Niveau 5 1A 1B 1C 1D 2A 2B 2C 2D 3A 3B 3C 3D 4A 4B 4C 4D 5A 5B 5C 5D 1A1 1B1 1C1 1D1 2A1 2B1 2C1 2D1 3A1 3B1 3C1 3D1 4A1 4B1 4C1 4D1 5A1 5B1 5C1 5D1 1A2 1B2 1C2 1D2 2A3 2B2 2C2 2D2 3A2 3B2 3C2 3D2 4A2 4B2 4C2 4D2 5A2 5B2 5C2 5D2 1A3 2A3 2B3 2C3 4A3 5A3 5B3 5C3 5D3 2B4 Eisen (+ toelichting) Puntentelling Toelichting

37 Wijziging: Eis + Puntentelling Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Niveau 5 1A 1B 1C 1D 2A 2B 2C 2D 3A 3B 3C 3D 4A 4B 4C 4D 5A 5B 5C 5D 1A1 1B1 1C1 1D1 2A1 2B1 2C1 2D1 3A1 3B1 3C1 3D1 4A1 4B1 4C1 4D1 5A1 5B1 5C1 5D1 1A2 1B2 1C2 1D2 2A3 2B2 2C2 2D2 3A2 3B2 3C2 3D2 4A2 4B2 4C2 4D2 5A2 5B2 5C2 5D2 1A3 2A3 2B3 2C3 4A3 5A3 5B3 5C3 5D3 2B4 Eisen (+ toelichting) Puntentelling

38 Eis 1B2 energie auditverslag wordt verslag van een onafhankelijke interne controle De omvang van de onafhankelijke interne controle evolueert mee naarmate het ladder niveau stijgt (t/m niv. 3). De resultaten van de interne controle worden in de interne audit en indien nodig in de directiebeoordeling meegenomen. Bedrijf onderzoekt mogelijkheden voor energie reductie. 1.B.1. Het bedrijf onderzoekt aantoonbaar de mogelijkheden het energie verbruik te reduceren van het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is. 1.B.2. Het bedrijf beschikt over een actueel intern audit verslag actueel verslag van een onafhankelijke controle voor het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is.

39 Eis 2A3 energie auditverslag wordt energiebeoordeling conform ISO Wijziging in puntentelling: de energiebeoordeling gaat zwaarder wegen 2.A.1. Alle energiestromen van het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is, zijn kwantitatief in kaart gebracht Bedrijf/inschrijver heeft inzicht in eigen energieverbruik. 2.A.2. De lijst is volledig en wordt aantoonbaar regelmatig opgevolgd en actueel gehouden. 5 2.A.3. Het bedrijf beschikt over een actueel energie audit verslag actuele energiebeoordeling voor het bedrijf en de projecten waarop CO₂-gerelateerd gunningvoordeel verkregen is. 5 10

40 Eis 5A Van schieten met hagel naar gericht schieten 5A: inzicht in de relevante scope 3 emissies, mogelijke strategieën en meest relevante partijen in de keten 5.A.1. Bedrijf heeft inzicht in de materiele scope 3 emissies van het bedrijf en de meest relevante partijen in de keten die daarbij betrokken zijn Bedrijf/inschrijver heeft portefeuille breed inzicht in scope 3 5.A.2 1.Bedrijf beschikt over een portefeuille-brede, onderbouwde analyse van mogelijkheden van het bedrijf om de materiele scope 3 emissies te beïnvloeden. 2. Bedrijf heeft inzicht in mogelijke strategieën om deze materiële emissies te reduceren A.3. Van directe (en potentiële) ketenpartners die relevant zijn voor de uitvoering van de scope 3 strategie dient het bedrijf over specifieke emissiegegevens te beschikken die afkomstig zijn van deze ketenpartners. 5 5

41 Eis 5A1 Bouwt voort op eis 4A1 Eis 4A1 wordt meer kwalitatief, zowel upstream als downstream Grof kwantitatief inzicht in alle materiële scope 3 emissies en meest relevante partijen 5.A.1. Bedrijf heeft inzicht in de materiele scope 3 emissies van het bedrijf en de meest relevante partijen in de keten die daarbij betrokken zijn Bedrijf/inschrijver heeft portefeuille breed inzicht in scope 3

42 Eis 5A2 Twee delen Portefeuille-brede analyse met mogelijke autonome acties Inzicht in strategiën Bedrijf/inschrijver heeft portefeuille breed inzicht in scope 3 5.A.2 1.Bedrijf beschikt over een portefeuille-brede, onderbouwde analyse van mogelijkheden van het bedrijf om de materiele scope 3 emissies te beïnvloeden. 2. Bedrijf heeft inzicht in mogelijke strategieën om deze materiële emissies te reduceren. 5 10

43 Eis 5A3 Toch nog emissie-inventarissen Maar ook (of vooral) van producten en processen Bedrijf/inschrijver heeft portefeuille breed inzicht in scope 3 5.A.3. Van directe (en potentiële) ketenpartners die relevant zijn voor de uitvoering van de scope 3 strategie dient het bedrijf over specifieke emissiegegevens te beschikken die afkomstig zijn van deze ketenpartners. 5 5

44 Eis 5B1 Eis 5B1 is toegevoegd 5B: formuleren strategie en reductiedoelstellingen Nieuwe puntentelling Bedrijf rapporteert structureel en op kwantitatieve wijze de resultaten op de CO₂reductiedoelstellingen voor scope 1, 2 & 3. 5.B.1. Het bedrijf heeft voor scope 3, op basis van de analyses uit 5.A.1, een strategie en CO₂reductiedoelstellingen geformuleerd. Er is een bijbehorend plan van aanpak opgesteld inclusief de te nemen maatregelen. Doelstellingen zijn uitgedrukt in absolute getallen of percentages ten opzichte van een referentiejaar en binnen een vastgelegde termijn. 5.B.2. Het bedrijf rapporteert minimaal 2x per jaar zijn emissie-inventaris scope 1, 2 & 3 gerelateerde CO 2 -emissies (intern en extern) alsmede de vooruitgang in reductiedoelstellingen, voor het bedrijf en de projecten B.3. Het bedrijf slaagt erin de reductiedoelstellingen te realiseren. 8

45 Wijziging: Toelichting van eisen Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Niveau 5 1A 1B 1C 1D 2A 2B 2C 2D 3A 3B 3C 3D 4A 4B 4C 4D 5A 5B 5C 5D 1A1 1B1 1C1 1D1 2A1 2B1 2C1 2D1 3A1 3B1 3C1 3D1 4A1 4B1 4C1 4D1 5A1 5B1 5C1 5D1 1A2 1B2 1C2 1D2 2A3 2B2 2C2 2D2 3A2 3B2 3C2 3D2 4A2 4B2 4C2 4D2 5A2 5B2 5C2 5D2 1A3 2A3 2B3 2C3 4A3 5A3 5B3 5C3 5D3 2B4 Wijziging Toelichting: 4 Dossiers 1. Rol NGO s: eis 4C 2. MJA s: eis 5C 3. Maatregellijsten: eis 3B en 4B 4. Invalshoek D: samenhang Eisen (+ toelichting) Puntentelling Toelichting

46 1. Toelichting eis 4C: rol NGO s Prioriteit van SKAO (Ambities en Prioriteiten) Dialoog overheid = ongewijzigd NGO dient breder geïnterpreteerd te worden = onafhankelijke deskundige buiten de overheid die beschikt over relevante kennis over de mogelijkheden tot CO 2 -reductie in de branche en de keten. De dialoog dient tenminste tweemaal per jaar plaats te vinden, waarvan minimaal tweemaal op directieniveau. Bewijslast wordt omgedraaid (verklaring van NGO/deskundige) Pool van deskundigen (door de SKAO samengesteld)

47 2. Toelichting eis 5C: specificering MJA s Enkel van belang indien bedrijf bij 5C1 een MJA opvoert als vrijwillig CO 2 -reductieprogramma MJA3/MEE (of opvolger van deze convenanten) opvoeren bij eis 5C: 1. vermelding in een openbaar register en/of via een actuele voortgangsverklaring t.b.v. vrijstelling van energiebelasting 2. Goedgekeurd Energie Efficiëntie Plan (EEP) 3. EEP in het voorgaande jaar gerealiseerd 4. Geen buitenlandse groene stroom certificaten gebruikt realisatie EEP Of Het bedrijf beschikt over een gecertificeerd energiemanagement systeem

48 3. Toevoeging Maatregellijsten (1/4) Maatregellijst wordt hulpmiddel in beoordeling van de doelstellingen en het plan van aanpak bij de eisen 3B en 4B Maatregellijst wordt hulpmiddel bij invalshoek D Maatregellijst per type activiteit Maatregelen zijn informatief, gebruik lijst wordt normatief CI kan geen maatregelen uit de lijst verplicht stellen

49 Toevoeging Maatregellijsten (2/4) Drie categorieën (A, B en C): Algemeen bekende standaardmaatregelen die door de meeste gecertificeerde bedrijven zijn genomen; Maatregelen die bij een deel van de bedrijven al zijn of worden geïmplementeerd en die naar verwachting de komende jaren door de meeste gecertificeerde bedrijven genomen kunnen worden; Innovatieve maatregelen die (bijvoorbeeld in het kader van de ladder) door bedrijven zijn ontwikkeld en die een belangrijke extra reductie in de sector kunnen opleveren.

50 Voorbeeld Maatregellijsten Maatregelen A lijst 'Standaard B lijst 'Vooruitstrevend' C lijst 'Ambitieus' maatregelen A lijst 'Standaard' B lijst 'Vooruitstrevend' C lijst 'Ambitieus' Gemiddelde CO2 uitstoot wagenpark auto's (opgave fabrikant) AM1Beleid Efficiency t.a.v aanschaf/ Beleid t.a.v Gemiddelde aanschaf/lease nieuwe CO 22 uitstoot auto's 110gr/km wagenpark auto's gr/km gr/km lease nieuwe auto's Beleid t.a.v (opgave aanschaf/lease fabrikant) nieuwe Gemiddelde gr/km CO2 uitstoot wagenpark <95 gr/km AM2 Efficiency busjes busjes (opgave fabrikant) gr/km gr/km <147 gr/km Monitoring brandstofgebruik en 3- Beleid t.a.v aanschaf/ Gemiddelde CO Monitoring brandstofgebruik en jaarlijkse maandelijkse terugkoppeling naar 22 uitstoot wagenpark AM3 Efficiency Stimuleren zuinig rijden terugkoppeling naar bestuurders gr/km bestuurders <147 nvt gr/km lease nieuwe busjes busjes (opgave fabrikant) gr/km Elke chauffeur(auto, busje heeft cursus AM4 Efficiency Stimuleren zuinig rijden Toolbox zuinig rijden ter beschikking stellen aan alle bestuurders Elke chauffeur (busje) heeft cursus Het Nieuwe Rijden gevolgd het Nieuwe Rijden gevolgd enkrijgt elke 5 jaar opfriscursus Stimuleren zuinig rijden Monitoring brandstofgebruik en jaarlijkse terugkoppeling naar bestuurders Monitoring brandstofgebruik en 3-3- maandelijkse terugkoppeling naar bestuurders n.v.t. Stimuleren zuinig rijden Toolbox zuinig rijden ter beschikking stellen aan alle bestuurders Elke chauffeur (busje) heeft cursus Het Nieuwe Rijden gevolgd Elke chauffeur (auto, busje heeft cursus het Nieuwe Rijden gevolgd en krijgt elke 5 jaar opfriscursus) Algemeen Mobiliteit Advies Bouw Materieel

51 Toevoeging Maatregellijsten (3/4) Duidelijk in het handboek dat de maatregelenlijsten een hulpmiddel zijn. Een CI kan geen enkele maatregel verplichten. De maatregellijsten helpen het bedrijf en de Ladder CI inzicht te krijgen in de relatieve positie van het bedrijf in de branche. Waar het om gaat is dat de door het bedrijf zelf gekozen doelstellingen ambitieus en onderbouwd zijn en dat ze vergelijkbaar zijn met sectorgenoten.

52 Toevoeging Maatregellijsten (4/4) CO 2 /fte en CO 2 /omzet. Deze maten zijn op de eerste plaats een hulpmiddel voor het bedrijf zijn om de ontwikkeling van de uitstoot beter te begrijpen. Het is niet de bedoeling dat de CI deze twee globale maten een centrale rol geeft bij de beoordeling van de reductiedoelstelling en het plan van aanpak van het bedrijf.

53 4. Invalshoek D, participatie Samenhang Invalshoek D Doelstelling eis 4D: Het bedrijf neemt een leidende rol in de ontwikkeling en bij het bekend maken van nieuwe maatregelen voor verdergaande energieof CO 2 -reductie in de sector en/of de keten. Ontwikkelingsprojecten dienen te zijn gericht op de ontwikkeling van nieuwe maatregelen voor categorie C, innovatieve maatregelen, van de maatregelenlijst.

54 4. Invalshoek D, participatie Doelstelling eis 5D: Bedrijf slaagt erin, of heeft zich gedurende een bepaalde termijn en op verschillende manieren ingespannen om de andere bedrijven in de sector/branche aan te zetten tot implementatie van kansrijke energieof CO 2 -reductiemaatregelen. Een sectorbreed CO 2 -emissie reductieprogramma s onder 5D dient zich te richten op de implementatie van concrete maatregelen uit de categorieën B of C.

55 En natuurlijk een nieuwe look and feel!

56 Wijzigingen Handboek 3.0 Inhoudsopgave Handboek 3.0 Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Niveau 5 Voorwoord Leeswijzer 1. Toepassingsgebied (scope) 2. Normatieve verwijzingen 3. Begrippen en afkortingen 4. Context van de organisatie 5. CO 2 -emissiefactoren 6. Eisen en Certificeringsschema 7. Certificeren en Verifiëren HLS-structuur Alle teksten herzien Verwijzingen over aanbestedingen eruit Managementsysteem 1A 1B 1C 1D 2A 2B 2C 2D 3A 3B 3C 3D 4A 4B 4C 4D 5A 5B 5C 5D 1A1 1B1 1C1 1D1 2A1 2B1 2C1 2D1 3A1 3B1 3C1 3D1 4A1 4B1 4C1 4D1 5A1 5B1 5C1 5D1 1A2 1B2 1C2 1D2 2A3 2B2 2C2 2D2 3A2 3B2 3C2 3D2 4A2 4B2 4C2 4D2 5A2 5B2 5C2 5D2 1A3 2A3 2B3 2C3 4A3 5A3 5B3 5C3 5D3 2B4 Doelstelling per eis Hoofdstuk 6.1 Boundary Wijziging eisen Rol NGO s Maatregellijsten MJA s Samenhang Invalshoek D

57 Vragen Mogelijke knelpunten Onduidelijkheden