bon jaarverslag 2014

Transcriptie

1 bon jaarverslag

2 Leeswijzer Dit document bevat een groot aantal van de teksten uit het online jaarverslag 2014 van bon. Het volledige jaarverslag 2014 is online terug te vinden via Deze tekstversie van het jaarverslag is zo opgesteld dat het makkelijk te printen is. bon vraagt om bedachtzaam om te gaan met papier. COLOFON bon Inburgering Brussel Toekomststraat 35, 1080 Sint-Jans-Molenbeek T info@bon.be Teksten bon bon, juli

3 INHOUDSTAFEL 1. Edito Over bon bon kort Agentschap Integratie en Inburgering bon cijfers Cursisten Personeel Inburgeringstraject Werving en intake Trajectbegeleiding Maatschappelijke oriëntatie Nederlands als tweede taal Levensloopbaanoriëntatie Minderjarigen Projecten jaar bon Feest in Tijdslijn 10 jaar bon Inburgeraars Wendy Safia Mahmoud Oudkomers

4 1. EDITO In april 2014 bestaat bon 10 jaar. Tijdens die 10 jaar heeft de vzw bon geprobeerd om het Vlaamse inburgeringsbeleid zo goed mogelijk te implementeren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Met de nodige verdienste: de output is in de loop der jaren meer dan verdubbeld. In die 10 jaar heeft bon ook geprobeerd om een breder maatschappelijk draagvlak te creëren voor inburgering. bon heeft daardoor als inspiratiebron gediend voor de vernieuwde visie op integratie en inburgering in het Nederlandstalige, maar zeker ook in het Franstalige werkveld en beleid. bon vzw houdt eind december op te bestaan, maar als werking niet. Of bon de komende jaren doorgaat onder dezelfde naam, zal de toekomst uitwijzen. De werking van bon blijft bestaan, vanaf 1 januari 2015 als deel van het nieuwe Agentschap Integratie en Inburgering. Eric De Jonge Directeur bon vzw 4

5 2. OVER BON 2.1 bon kort bon is het Onthaalbureau Inburgering Brussel. bon biedt mensen van buitenlandse origine een inburgeringsprogramma aan. Dit programma vergroot de mogelijkheden van de deelnemers om hun weg te vinden in de Belgische samenleving. Deelname is gratis en wordt bekroond met een inburgeringsattest. DOELPUBLIEK Mensen van buiten België die gemachtigd zijn om langer in België te verblijven. Belgen die geboren zijn in het buitenland en van wie minstens een van de ouders ook in het buitenland geboren is. INBURGERINGSPROGRAMMA bon geeft duidelijke en juiste informatie over leven, werken en wonen in België en Brussel. Onze deelnemers komen meer te weten over hun rechten en plichten. Bovendien geeft bon inburgeraars de kans om op een prettige manier Nederlands te leren. Voor minderjarigen verzorgt bon specifieke begeleiding. VIER PIJLERS Het inburgeringsprogramma steunt op vier pijlers: De cursus maatschappelijke oriëntatie in een contacttaal zoals Frans, Engels, Arabisch, Russisch, Farsi, Spaans, Pular, Pashtu, Dari, Urdu, Hindi, Turks en Tibetaans. Een intensieve basiscursus Nederlands, in samenwerking met het volwassenenonderwijs. Workshops en begeleiding rond werk, opleiding en vrije tijd. Individuele begeleiding doorheen het volledige traject. 2.2 Agentschap Integratie en Inburgering bon maakt sinds 1 januari 2015 deel uit van het Agentschap Integratie en Inburgering. Het nieuwe Agentschap ondersteunt het Vlaams integratiebeleid. In het Agentschap vind je alle diensten voor integratie, inburgering, sociaal tolken en vertalen (behalve de diensten in de steden Gent en Antwerpen). Meer info over het Agentschap vind je op 5

6 3. BON CIJFERS 3.1 Cursisten Het aantal cursisten stijgt in 2014 opnieuw ten opzichte van de voorgaande jaren. We sluiten méér inburgeringscontracten af en meer inburgeraars starten met een cursus maatschappelijke oriëntatie (MO).* Intakes Contracten MO-starters Attesten Ook het aantal cursisten dat een inburgeringsattest behaalt, stijgt. Het behalen van een attest blijft moeilijk voor Brusselse inburgeraars. Een aantal cursisten haakt in de loop van het inburgeringstraject af, vooral voor of tijdens de lessen Nederlands. MOND-AAN-MOND RECLAME De meeste cursisten komen bij bon terecht via mond-aan-mond reclame. De samenwerking met Huis van het Nederlands Brussel werpt ook vruchten af: 19% van de cursisten worden door het Huis doorverwezen naar bon. TOP 4: Doorverwijzers Hoe komen cursisten bij bon terecht? Ex-cursisten, familie, vrienden 38% Huis van het Nederlands 19% Eigen werving 11% Andere 13% WIE ZIJN ONZE CURSISTEN? Het publiek van bon is eerder jong: meer dan 67% van de cursisten is jonger dan 39 jaar. Vrouwen zijn met 53% van de deelnemers voor het eerst in de meerderheid. bon-cursisten wonen verspreid over het Brussels Hoofdstedelijk gewest, maar vooral in Brussel, Schaarbeek, Sint-Jans-Molenbeek en Anderlecht. TOP 4: Woonplaats cursisten Waar wonen onze cursisten? Brussel-Stad 16% Schaarbeek 15% Sint-Jans-Molenbeek 12% Anderlecht 9% 6

7 DIVERSITEIT: NATIONALITEIT, TAAL EN LAND VAN HERKOMST In 2014 komen er bij bon cursisten met wel 122 verschillende nationaliteiten over de vloer. Bijna 7% heeft de Belgische nationaliteit. Onze cursus maatschappelijke oriëntatie geven we in 18 contacttalen. TOP 4: Nationaliteiten Welke nationaliteit hebben onze cursisten? Marokko 19% Guinea 7% België 7% Spanje 5% Bulgarije 5% Syrië 5% *De cijfers zijn gebaseerd op de gevalideerde cijfers uit KBI en op Connect. 3.2 Personeel Een divers personeelsbestand is een doel, een must en reeds een feit. Bij bon werken 93 mensen, geboren in 27 verschillende landen. Voor bon is een divers personeelsbestand een weerspiegeling van het doelpubliek, de inburgeraars. Bij bon werken meer vrouwen (71%) en minder mannen (29%), veel jonge en ook wat oudere mensen (81% is jonger dan 45 jaar). DIVERSITEITSBELEID bon stimuleert uitwisseling en onderlinge communicatie tussen de medewerkers, om de band en het wederzijds begrip te versterken. De werkgroep diversiteit stelt in 2014 een diversiteitsplan op en organiseert onder andere: de stoelendans: een dag het werk van een collega doen; een taalbeleid rond de kennis van het Nederlands bij anderstalige collega s, met als doel hen te doen groeien in de organisatie; diversiteitsdagen met workshops. 7

8 4. INBURGERINGSTRAJECT 4.1 Werving en intake INTAKE In 2014 bereikt bon opnieuw meer inburgeraars dan het jaar ervoor. De nieuwe talen die zijn ingevoerd, blijken een succes: bon verwelkomt steeds meer Albanese, Roemeense, Bulgaarse en Spaanstalige cursisten. Door een verminderde instroom van Afghaanse cursisten organiseren we slechts driemaandelijks een cursus maatschappelijk oriëntatie in het Pashtu, maar de andere talen groeien gelijkmatig. Vooral de Franstalige en de Arabischtalige cursussen blijven een groot succes in Brussel. In 2014 stemmen het Huis van het Nederlands en bon de inschrijvingsprocedures van inburgering en NT2 op elkaar af. Dit zorgt voor een betere aansluiting van het inburgeringstraject op de cursus Nederlands en voor kortere wachttijden in het Huis van het Nederlands. WERVING In 2014 zet het team werving in op de uitbouw van de territoriale werking en de samenwerking met de Franstalige partners. bon opent een nieuwe antenne in Anderlecht en bestudeert een mogelijke samenwerking met het OCMW van Molenbeek. Ook de brievenactie, waarbij nieuwkomers door de gemeente worden aangespoord om contact te nemen met de Franstalige en Nederlandstalige inburgeringstrajecten, wordt verder uitgebreid. Om de nieuwkomers sneller te bereiken organiseren we deze actie in 2014 voor het eerst tweemaandelijks. De territoriale werking werpt duidelijk zijn vruchten af, want voor het eerst bereikt 15 procent van de inburgeraars bon via de gemeentediensten. AMBASSADEURS De inbreng van de ervaring van de ambassadeurs vormt een enorme meerwaarde voor de uitbouw van onze werking. Een van onze ambassadeurs wordt in 2014 een vaste kracht in het team werving en intake. 8

9 4.2 Trajectbegeleiding Via individuele begeleiding doorheen het traject wil bon de zelfredzaamheid van de inburgeraars stimuleren. De trajectbegeleider neemt de rol van coach op. Het team zet in 2014 verder in op coachend begeleiden en het experimenteert in nauwe samenwerking met de MO-docenten met een actieplan voor cliënten. Als thema blijkt de psychologie van de migratie een interessant, braakliggend terrein. Dat thema komt ook aan bod in de groepssessies psycho-educatie van Mindspring. De individuele component hiervan wordt opgestart. Verder leren de trajectbegeleiders werken met de nieuwe databaseapplicatie Connect en wordt er een recordaantal begeleidingen opgestart. Het evenwicht tussen kwaliteit en kwantiteit is een voortdurend aandachtspunt. Trajectbegeleiders worden meer gestimuleerd om hun specialisatie intern te verspreiden en er wordt in elke vestiging iemand aangeduid die zich deels vrijmaakt voor diplomagelijkschakeling. 9

10 4.3 Maatschappelijke oriëntatie Via gerichte lessen laat bon inburgeraars kennismaken met de Brusselse en Belgische samenleving, zodat zij zelfstandiger kunnen functioneren in onze maatschappij. De lesgevers vertrekken vanuit de leervragen, interesses en competenties van de cursisten. AANBOD bon probeert het cursusaanbod zo goed mogelijk afstemmen op de vraag. In 2014 doet bon daarvoor beroep op 13 extra lesgevers maatschappelijke oriëntatie (MO) die op tijdelijke basis worden aangeworven. bon organiseert onder meer MO in het Bulgaars en het Albanees. MO in het Roemeens geraakt ingebed en wordt drie keer georganiseerd in In 2014 blijven we experimenteren met verschillende soorten cursusvormen op maat van zo veel mogelijk subgroepen. bon biedt combitrajecten aan, aulagroepen, alfagroepen en alfa-intensief (korter traject). Er worden meer avondgroepen georganiseerd. EVALUEREN IN MO Alle lesgevers maatschappelijke oriëntatie experimenteren in samenwerking met de trajectbegeleiders gedurende minstens één sessie met de methodiek evalueren in MO. Dat houdt in dat MO-lesgevers de competenties testen die cursisten verwerven tijdens de cursus. Cursisten leggen doelstellingen vast op korte, middellange en lange termijn. Cursisten moeten tijdens de cursus ook 2 individuele acties kiezen: één die betrekking heeft op participatie in de maatschappij en één die betrekking heeft op het verbeteren van het eigen leven. 10

11 4.4 Nederlands als tweede taal Een basiscursus Nederlands als tweede taal (NT2) maakt deel uit van het inburgeringstraject. bon biedt zelf geen lessen Nederlands aan maar werkt daarvoor samen met verschillende partners: het Centrum voor Basiseducatie (CBE) en Brusselse Centra voor Volwassenenonderwijs (CVO). UITBREIDING NAAR NT2 1.2 Om een inburgeringsattest te behalen, moeten cursisten sinds 2014 niet enkel de lessenreeks NT2 1.1 maar ook 1.2 volgen. Het traject wordt dus uitgebreid met 1.2, behalve voor analfabeten. bon reserveert bij de scholen opnieuw gesloten bongroepen NT2, zowel voor 1.1 als 1.2. COMBITRAJECTEN bon zet verder in op combitrajecten. Een combitraject houdt in dat cursisten MO en NT2 (1.1.) combineren in eenzelfde periode. Het welslagen van deze trajecten is in grote mate te danken aan de goede communicatie tussen de docenten (MO én NT2) en de trajectbegeleider die de groep opvolgt. OEFENKANSEN bon engageert zich om NT2 zichtbaarder te maken binnen het inburgeringstraject. bon-medewerkers krijgen info over de lessen NT2 en ze krijgen advies over hoe en waar inburgeraars de theorie van de NT2- les in de praktijk kunnen omzetten. UITVAL Een aantal cursisten haakt af in de loop van het inburgeringstraject en meer bepaald tijdens de lessen Nederlands. Dat komt vaak doordat cursisten het Nederlands weinig kunnen oefenen of niet weten waar ze daarvoor terecht kunnen in Brussel. Het heeft ook te maken met een slechte inschatting van wat zij van een NT2-cursus mogen verwachten. Een module leren leren biedt hier een oplossing. Hierdoor krijgt de cursist een beter beeld van de lessen en wordt hij of zij gestimuleerd om een andere leerhouding aan te nemen. 11

12 4.5 Levensloopbaanoriëntatie Levensloopbaanoriëntatie (LLO) is binnen bon de verzamelnaam voor alle acties die gebeuren rond de toekomstplannen van de inburgeraars. Dit kan gaan over tewerkstelling, studie of opleiding of vrijetijdsbesteding. LLO loopt als een rode draad doorheen het inburgeringsprogramma en de trajectbegeleiding. De inburgeraar denkt na over acties op korte en op lange termijn om zijn doel te bereiken. Individuele gesprekken en groepsactiviteiten helpen de inburgeraar om een keuze te maken. LLO-tool Het LLO-team kan beroep doen op een tijdelijke uitbreiding met een stafmedewerker. Deze krijgt de opdracht om een tool te ontwikkelen die ingezet kan worden in functie van het denk- en keuzeproces van de inburgeraar. De tool visualiseert het stappenplan naar het toekomstproject van de inburgeraar. De LLO-tool ondersteunt ook de communicatie tussen de trajectbegeleider, de inburgeraar en VDAB en Actiris. Perspectiefgesprekken De individuele opvolging van het stappenplan gebeurt door de trajectbegeleider tijdens perspectiefgesprekken. Afhankelijk van het perspectief waaraan de inburgeraar wil werken (professioneel, educatief of socio-cultureel), gebeuren deze gesprekken in samenwerking met consulenten van partnerorganisaties (Actiris, VDAB, Leerwinkel) of interne specialisten ter zake (medewerkers Maatschappelijke Participatie of Diplomagelijkschakeling). Om de kwaliteit van de perspectiefgesprekken te optimaliseren, zetten we in op observaties, feedback, vorming en duidelijke afsprakenkaders met onze partners. Maatschappelijke Participatie De drie consulenten maatschappelijke participatie (MP) vertegenwoordigen de socioculturele pijler binnen het LLO-aanbod. Zij organiseren uitstappen voor cursisten en geven introductielessen en workshops over de voordelen van vrijwilligerswerk en over sociale en sportactiviteiten. Inburgeraars kunnen ondertussen ook individueel terecht bij de MP-consulenten met vragen. Naast het toeleiden van cursisten organiseert bon, al dan niet in samenwerking met andere organisaties, ook zelf een aantal projecten rond interculturele ontmoeting, sport, cultuur en vrijwilligerswerk. 12

13 4.6 Minderjarigen Toeleiding naar kinderopvang bon ondersteunt ouders bij het zoeken naar kinderopvang. In 2014 werkt bon samen met de vzw Samenwerken aan Kinderopvang aan de lancering van het lokaal loket kinderopvang in Brussel. Via deze website kunnen ouders hun vraag naar kinderopvang registreren. De trajectbegeleider ondersteunt de ouder bij de inschrijving en staat in contact met de kribbe. Toeleiding naar onderwijs In januari 2014 organiseert bon opnieuw een permanentiemoment om ouders te ondersteunen bij het vinden van een school voor hun kinderen. bon biedt ondersteuning de online aanmelding. Daarnaast kunnen anderstalige minderjarige nieuwkomers het hele jaar door bij bon terecht voor een toeleiding naar een onthaalklas. bon blijft actief in het Lokaal Overlegplatform (LOP) van Brussel, dat waakt over de gelijke onderwijskansen voor alle leerlingen. Werkgroepen binnen het LOP zijn actief bezig met thema s zoals anderstalige nieuwkomers. Masir Avenir en LOYO In de zomer van 2014 organiseert bon voor de vijfde keer een inburgeringscursus voor minderjarigen: Masir Avenir. 60 anderstalige nieuwkomers nemen deel aan het project. Nieuw in 2014 is het opvolgingstraject in het najaar: LOYO (Living on your own). 13

14 5. PROJECTEN Diplomagelijkschakeling Het project Diplomagelijkschakeling ging in december 2012 van start. De medewerker Diplomagelijkschakeling geeft infosessies over de verschillende procedures en biedt ook individuele begeleiding aan bij het samenstellen en indienen van een aanvraag voor diplomagelijkschakeling. In 2014, tijdens het tweede werkjaar van het project, ligt de focus op de ontwikkeling van een website. Het resultaat kan je zien op: Het project diplomagelijkschakeling in een notendop: voor Brusselse werkzoekenden met een buitenlands diploma, ingeschreven bij Actiris; maandelijkse infosessies voor werkzoekenden; maandelijkse infosessies voor consulenten van partnerorganisaties; 450-tal individuele begeleidingen per jaar; partner: CIRÉ asbl; financiering: Actiris; duur van het project: 5 jaar (verlengd tot eind 2017). Jongerenproject Masir Avenir In 2014 vindt de vijfde editie van Masir Avenir plaats, een traject op maat van jarige nieuwkomers in juli en augustus met op het programma: maatschappelijke oriëntatie, Nederlands, kookworkshops, computerlessen, Opnieuw nemen 60 jongeren deel dankzij subsidies van de Vlaamse Overheid. Nieuw is het opvolgingstraject van deze jongeren in het najaar: LOYO ofwel Living on your own. Van september tot december worden de jongeren verder begeleid en kunnen ze deelnemen aan allerlei infomomenten tijdens de herfstvakantie, over omgaan met stress (Mindspring), rijbewijs, vakantiewerk, Dit opvolgingsluik vindt plaats dankzij de steun van een private sponsor. Lees meer over Masir Avenir en over de jongeren op de blog masiravenir.wordpress.com. Mindspring Mindspring is een preventieve psycho-educatie. Het is een cursus gegeven in groep door een professionele hulpverlener en een opgeleide vluchteling. Tijdens de cursus wordt aandacht gegeven aan het gezond kunnen functioneren in vaak moeilijke situaties. Verschillende trajectbegeleiders bij bon constateerden dat een aantal inburgeraars (nog) niet in staat waren om hun inburgeringsprogramma tot een goed einde te brengen. Uit gesprekken bleek dat stress één van de belangrijke oorzaken was. Mindspring stelt de deelnemers in staat om aan de slag te gaan met draagkracht en draaglast, met stress, rouw en verlieservaring, identiteit en hun toekomst. In de loop van 2014 loodsten trainers en co-begeleiders 90 deelnemers doorheen het Mindspringtraject. In totaal werden 7 groepen georganiseerd in 5 talen. 14

15 Restobon Elke eerste woensdagmiddag van de maand serveert een inburgeraar met culinair talent een 40-tal dagschotels in Bar Recyclart. In 2014 maken we kennis met de kookkunsten van Fateh, Zahira, Farinaz, Ali, Romelia, Rana, Inaam, Chophel en Portia. Wil je meer weten over Restobon, de deelnemers of wil je hun recepten zelf uitproberen? Neem dan zeker een kijkje op de blog restobon.wordpress.com. MEER PROJECTEN De consulenten maatschappelijke participatie(mp) bij bon stimuleren inburgeraars zoveel mogelijk om in de maatschappij te participeren via cultuur, vrijwilligerswerk en ook sport. Ze organiseren in 2014 opnieuw tal van activiteiten en projecten die onder meer inzetten op sport en interculturele uitwisseling: Sportdagen bon organiseert samen met Foyer in de loop van 2014 twee sportdagen: een met als thema Brazilië en een met als thema India. Zaalvoetbalclub FC bon FC bon, de zaalvoetbalclub van bon, neemt in 2014 opnieuw deel aan de BXLR Cup. Fietsproject Tous au vélo bon en Pro Velo organiseren in juli een fietsinitiatie in het Nederlands. Boca Mundo Belgen en inburgeraars praten samen in kleine groepjes over thema's zoals migratie, racisme, identiteit en cultuur. Belg in de Klas Twee of drie Belgen komen op bezoek in een les maatschappelijke oriëntatie en beantwoorden vragen van inburgeraars. Café Coloré Vlaamse middelbare scholieren komen naar Brussel om van nabij kennis te laten maken met diversiteit. Ze gaan in gesprek met inburgeraars. Dit project is een samenwerking met School zonder Racisme. Pedagogische tuin De pedagogische tuin in de Toekomststraat 19 is een project dat deel uitmaakt van een duurzaam wijkcontract van de gemeente Molenbeek. De tuin is toegankelijk voor bewoners én voor bon en Bonnevie. Een tiental cursisten beheert er in 2014 de moestuin van bon. En verder Daarnaast leidt bon cursisten ook toe naar verschillende projecten van partners, zoals onder andere de loopclub Les Gazelles de Bruxelles, het project Buurtreporter in Sint-Gillis, de Cultuurlijn van Globe Aroma, Duo for a Job, 15

16 6. 10 JAAR BON 6.1 Feest in 2014 bon bestaat 10 jaar in 2014: de aanleiding voor enkele feestelijke activiteiten. 23 april 2014 Debat Brussel onthaalt Op 23 april 2014 organiseert bon een tweetalig debat over inburgering en integratie in de Beursschouwburg. De centrale vraag: wat verwachten de politieke partijen van nieuwkomers en wat zijn de uitdagingen voor het beleid? De deelnemers aan het debat zijn Alain Maron (Ecolo), Alexia Bertrand (MR), Bernard Clerfayt (FDF), Brigitte Grouwels (CD&V), Elke Van den Brandt (Groen), Karl Vanlouwe (N- VA), Khadija Zamouri (Open Vld) en Liesbeth Polspoel (sp.a). Het debat wordt afgewisseld met filmpjes van bon-medewerkers en door twee SMS-peilingen bij het publiek. 21 september km bon Op de autoloze zondag organiseren we de 10 km van bon. Deelnemers kunnen een traject van 5 of 10 km lopen, wandelen of fietsen langs de verschillende vestigingsplaatsen van bon. In de namiddag zijn er workshops maatschappelijke oriëntatie en Boca Mundo. Daarnaast is er ook een bar met drankjes en randanimatie én een expo over 10 jaar bon. 5 december 2014 New in town Op vrijdag 5 december 2014 vieren bon en Globe Aroma feest in La Tentation. Ontmoeting staat centraal: tussen inburgeraars onderling maar ook tussen nieuwkomers en hun stadsgenoten. Iedereen is welkom, toegang is gratis. Vanaf 19u30 zijn er optredens (jazz, dans, percussie & beatbox, afro-funk en rumba meets hiphop) en om 23u start de dj-set. Pers Naar aanleiding van 10 jaar inburgering verschijnen begin april 2014 verschillende bijdragen in de Vlaamse en Brusselse pers: in Knack, De Standaard, op Radio 1 en in Het Journaal. 16

17 6.2 Tijdlijn 10 jaar bon Eerste inburgeringsdecreet Oprichting 'Brussels Onthaalbureau voor Nieuwkomers' (BON) als fusie van tracé, Compas en Oniko 518 cliënten bon Brussel verhuist naar het Huis van het Nederlands Cursussen in 6 talen: Arabisch, Engels, Farsi, Frans, Russisch, Spaans = 1232 cliënten Start van de cel intake en werving & van de vrijwilligerswerking Eerste cursussen met tolken en voor analfabeten = 2091 cliënten bon wordt 'Brussels onthaalbureau': voor nieuwkomers én oudkomers Reclamecampagne 'het is hier allemaal Chinees voor allochtonen' Cursussen in 9 talen = 3687 cliënten Eerste nieuwsbrief bonews en vernieuwde website bonvzw.be Personeelsbestand bon verdubbelt tot 60 werknemers Eerste avondcursussen = 5409 cliënten Nieuwe lesmethodiek CLIMO ste inburgeraar in Vlaanderen en Brussel = 7219 cliënten Eerste editie Masir Avenir met 28 jongeren Opening nieuwe hoofdzetel bon Molenbeek Cursisten met 117 nationaliteiten, cursussen in 12 talen = 9479 cliënten Eerste editie Restobon Nieuwe baseline 's'informer pour mieux participer' = cliënten bon Schaarbeek verhuist naar een eigen gebouw Start project diplomagelijkschakeling ism Actiris en Ciré = cliënten COCOF werkt aan een Franstalig Brussels onthaalbeleid Cursussen in 18 talen Beslissing dat bon deel zal uitmaken van het Agentschap Integratie en Inburgering = cliënten 17

18 7. INBURGERAARS 7.1 Wendy Hoe ziet een inburgeringstraject eruit door de ogen van een cursist? Wendy startte in februari met de lessen maatschappelijke oriëntatie in het Spaans. Samen met haar klasgenoten, de docent en de trajectbegeleiders ging ze op 20 maart op uitstap naar Antwerpen. We vroegen Wendy om haar impressies van deze dag neer te schrijven. Door Wendy Marcela Arnez Ferrufino en Marie Van Wayenbergh Wie? Wendy Marcela Arnez Ferrufino Komt uit? Bolivia Leeftijd? 27 In België sinds? december 2013 Opleiding? Communicatiewetenschappen Cursus maatschappelijke oriëntatie? februari 2014 Op 20 maart namen we met de groep maatschappelijke oriëntatie Spaans de trein naar Antwerpen. Het was voor mij een fantastische ervaring om deze dag samen met de andere deelnemers door te brengen. Samen vormen we een hechte groep. Bij aankomst in de stad zijn we eerst een kop koffie gaan drinken om onze dag te kunnen plannen. Hier kreeg ik de gelegenheid om beter kennis te maken met de klasgenoten waarmee ik nog geen diepgaand gesprek had gevoerd. Waar wonen ze, wat is hun achtergrond, en vooral: wat heeft hen naar België gebracht? Dat laatste was voor mij heel interessant! Hoewel we op het eerste zicht zo verschillen, merkte ik dat er ook ontzettend veel gelijkenissen te vinden zijn in ons migratieverhaal. Het hoogtepunt van de uitstap naar Antwerpen was een bezoek aan het Red Star Line museum. Daar kwamen we meer te weten over de migratiegeschiedenis van België en Europa. Tussen 1873 en 1934 waagden bijna twee miljoen Europeanen de oversteek van de Atlantische Oceaan richting Verenigde Staten. Antwerpen was in die tijd een wereldhaven en een belangrijke spil in dit stuk geschiedenis. Het museum zelf is gesitueerd in de loodsen die toen gebruikt werden om de mensen medisch goed te keuren voor ze aan hun lange reis begonnen. Het beluisteren van de getuigenissen van deze migranten die een onbekende toekomst tegemoet gingen, was erg interessant. Het was een hele opluchting om vast te stellen dat ik niet de enige persoon ben die in de war is en bezorgd om wat de toekomst in België me zal brengen Tijdens het middageten konden we genieten van de zon. Daarna verkenden we het centrum van de stad wat verder. Spijtig genoeg was het niet lang daarna alweer tijd om huiswaarts te keren. Toch zal deze dag in ons geheugen gegrift blijven. Niet alleen omdat we meer te weten kwamen over de geschiedenis van het land dat ons opvangt, maar ook omdat we van de gelegenheid gebruik hebben gemaakt om elkaar (klasgenoten, begeleiders en leerkracht) beter te leren kennen. 18

19 7.2 Safia Safia wil liefst iemand zijn zonder adjectief vóór haar voornaam; bijvoorbeeld haar afkomst of kleur. Ze wil iemand zijn die zich overal snel kan integreren. Ze ziet zichzelf als wereldburger die zich niet laat beperken door haar afkomst. Iedereen is verbonden: ze is één van de vele mensen die vanuit verschillende landen naar Brussel zijn gekomen en die zich hier thuis voelen. Door Awet Desta Aregawi Hoe zou je jezelf omschrijven? Safia: Ik ben heel sociaal, ik ben graag onder de mensen. Dat zie je ook in de verschillende jobs die ik heb uitgeoefend: consulent, projectleidster, journaliste. Ik heb bij familieplanning gewerkt rond het promoten van gezondheid. Ik heb mensen begeleid bij het uitwerken van een lokaal project. Ik heb les gegeven in communicatie, organiseren enzovoort. Mensen leren kennen en mensen helpen geeft me energie. Vrijwillig tolken en vertalen zijn daar een voorbeeld van. Nederlands leren ook. Ik ga ook graag op reis, ik ontdek graag nieuwe plekken. Zo ben ik in Brussel terecht gekomen. Ik ben hier nu 6 maanden en ik hou van Brussel, ik hou van België! Hoe ben je bij bon terechtgekomen? Safia: Ik ben zelf op onderzoek gegaan. Toen ik nieuw was in Brussel ben ik op internet informatie beginnen zoeken. Ik zocht een organisatie die mij kon informeren over werk en opleidingen. Ondertussen had ik ook opgemerkt dat veel werkgevers naar kennis van het Nederlands vragen bij sollicitaties. Zo ben ik eerst bij Het Huis van Het Nederlands terechtgekomen en via hen bij bon. Jij hebt na de lessen maatschappelijke oriëntatie deelgenomen aan de sessies van Mindspring. Hoe was dat? Safia: Mindspring geeft bij bon een reeks van 6 sessies over omgaan met stress. De sessies helpen cursisten om evenwicht in zichzelf te vinden. Het zijn geen therapeutische sessies. Eigenlijk leer je om negatieve zaken door positieve attitudes te vervangen, via interactieve oefeningen, relaxatie,... Iedereen die op reis is, krijgt vroeg of laat te maken met stress. Iedereen heeft sowieso bagage : cultuur, religie, gewoonte, vrienden, kapitaal. Als je in een nieuw land aankomt, word je met een cultuurshock geconfronteerd. Zoeken naar werk kan in deze fase bijvoorbeeld veel stress veroorzaken. Als we stress onderhouden, dan kan het erger worden. Je kan er depressief van worden Maar het is mogelijk om daar iets aan te doen. Je kan competenties verwerven die je helpen om te gaan met stress, zonder uit het oog te verliezen wie je bent. Je moet niet telkens van kleur veranderen zoals een kameleon, maar je kan jezelf toch leren aanpassen aan verschillende omstandigheden. Hoe was de sfeer in de groep? Safia: We waren met een zevental mensen. Een kleine, heterogene groep. De sfeer was goed. Het vertrouwen in elkaar groeide bij elke sessie. Op den duur waren er geen taboes meer. De opbouw was goed: stap voor stap. We werden nooit gedwongen om iets te vertellen. Het was alsof we ons voorbereidden op een oorlog, de oorlog tegen stress. Wat ga je nog doen met je Mindspring ervaring? Safia: Als ik in een situatie terecht kom die me stress geeft, zal ik zeker aan Mind-Spring terugdenken en mijn problemen bewust proberen op te lossen. De prof zei altijd: mensen die de competentie hebben, hebben ook de strategie. 19

20 7.3 Mahmoud Mahmoud Razzaz is een jongeman met een passie voor bloemen. Twee jaar geleden ontvluchtte hij Syrië en kwam hij naar België. Hij volgde het inburgeringsprogramma bij bon en ging op zoek naar opleidingsmogelijkheden. Ondertussen volgde hij een opleiding Florist bij COOVI. Bekijk hier het filmpje! Imane, Krasi, Kristopher en Sam bon is er niet enkel voor nieuwkomers: de laatste jaren volgen ook steeds meer oudkomers een inburgeringstraject. Cursisten zoals Imane, Sam, Kristopher en Krasi, die al 5, 7 of 10 jaar in België wonen. Sommige oudkomers volgen een inburgeringstraject met de bedoeling de Belgische nationaliteit te verwerven, anderen zijn vooral op zoek naar een sociaal netwerk of naar werk. Door Marianne Buyck en Liesbeth Sacré Imane Ait Abbou komt uit Marokko en behaalde een diploma ingenieur afvalverwerking in Frankrijk. Krasimira Jorgova is een meertalig administratief medewerker afkomstig uit Bulgarije. Samruddhi Palaye is Indische, opgeleid als beeldend kunstenares. Kristopher Uyi Guobadia was bankdirecteur in Nigeria en is manager to be in België. We gingen met deze vier mensen in gesprek over geluk en frustraties en over een inburgeringstraject voor oudkomers. Zijn jullie gelukkig in Brussel? Sam: Dat is een mooie vraag. Ik ben sinds kort gelukkigér in Brussel. In het begin was het moeilijk. Een van de eerste dagen in Brussel werd mijn portefeuille gestolen en kort daarna werd in ons nieuwe appartement ingebroken. Ik was bang voor pickpockets en dieven. Mijn man en ik kenden hier niemand die ons kon geruststellen. Ik ben meer ontspannen sinds ik bon heb leren kennen. Na zeven jaar! Dankzij de cursus maatschappelijke oriëntatie is mijn visie op heel veel dingen in Brussel en België veranderd. En vooral: ik heb nu vrienden die mij bellen en die ik zelf kan opbellen als ik er nood aan heb. Krasi: Mijn parcours in België is in Knokke-Heist begonnen. Voor mij is dat het paradijs. Alles is er klein. De mensen hangen er geen gordijnen voor hun ramen. Het is er rustig, de mensen zijn er rustig. Toen ik daar pas woonde, stuurde ik idyllische foto s naar mijn vrienden: foto s van mensen op de fiets, op een terrasje Ik leerde een beetje Nederlands en dacht dat het goed was. Toen kwam ik naar Brussel en dat was een shock! Zoveel culturen, zoveel talen, zoveel chaos Pas na een tijd begon ik de rijkdom ervan te zien en begon ik de manier waarop Brusselaars met die veelheid omgaan te appreciëren. Nu hou ik van de cocktail. Het was wel gemakkelijker geweest als ik bon vroeger gevonden had. Jullie geven aan meertaligheid een plaats. Een Bulgaar, zoals ik, die naar hier komt, kan in het Bulgaars de cursus volgen. Hij hoeft niet te wachten tot hij Nederlands of Frans spreekt om zichzelf te beredderen. Jammer genoeg zijn jullie een uitzondering. Bij de meeste diensten is en blijft taal een probleem. Ervaren jullie de taal als een probleem, als bron van frustratie? Imane: Ik kan de frustratie rond taal toch wel begrijpen. Ik ben in Brussel terechtgekomen via mijn man. Ik heb in Frankrijk gestudeerd, Frans is zo goed als mijn moedertaal. Ik heb een master in afvalbeheer, wat toch een belangrijke discipline is in deze tijd. En toch is taal een probleem. Ik heb er lang over gedaan om te begrijpen dat ik in Brussel zowel Frans als Nederlands moet spreken en schrijven om werk op mijn niveau te vinden. 20

21 Kristopher: Ik was bankier in Nigeria, een land met vele talen. Ik begrijp niet waarom mensen in België taal als een probleem beschouwen en niet een kans of een uitdaging! Dit land kan rampzalig zijn voor iemand die de taal niet spreekt. Sam: In India hebben we een mercantiele houding ten opzichte van taal. Een potentiële klant proberen we te verstaan. Hier stel je een vraag in het Engels en krijg je als antwoord: Kom maar terug als je onze taal spreekt. Voor werk is het vergelijkbaar. In India begin je ergens te werken en leer je de taal die je nodig hebt van je collega s. Hier moet je eerst de taal kennen voor ze nog maar naar je diploma willen kijken. Krasi: Taal is belangrijk voor het vertrouwen, zowel voor de Belgen als voor de nieuwkomers/migranten. Mijn landgenoten willen dat ik met hen mee ga naar de dokter. Ik zie kinderen geboren worden van vrouwen die ik nauwelijks ken. Waarom? De aanstaande moeder wil niet alleen zijn in de bevallingskamer omdat ze niet met de dokter kan praten. Nieuwe migranten verliezen ook geld omdat ze niet begrijpen hoe de mutualiteit werkt, omdat ze de voordeelformules van het openbaar vervoer niet kennen, omdat anderen misbruik maken van hun ontreddering Imane: Ik heb in de vijf jaar dat ik in Brussel woon de meeste dingen zelf geleerd, met vallen en opstaan. Het heeft me inderdaad geld gekost. Je vindt niet altijd snel een juist antwoord op internet. Wat als jullie les maatschappelijke oriëntatie (MO) zouden moeten geven aan een groep oudkomers: wat zouden jullie behouden en wat zouden jullie aan de cursus veranderen? Imane: Ik heb zelf de cursus niet gevolgd: ik heb deelgenomen aan de vrijstellingstoets en ik was geslaagd. Ik heb wel een trajectbegeleider aan wie ik allerlei vragen kan stellen: hoe ik een goede school voor mijn kind vind, wat ik met mijn dochter kan doen in de vrije tijd,... Ik heb ook een aantal workshops gevolgd over het schoolsysteem in België, diplomagelijkschakeling en vrijwilligerswerk. Als ik Krasi, Sam en Kristopher hoor, krijg ik wel zin om me in te schrijven (lacht). Misschien is het een goed idee om een kortere cursus maatschappelijke oriëntatie aan te bieden voor mensen zoals wij. Zo blijft er meer geld over voor lange cursussen voor de nieuwkomers. Krasi: Voor mij was het goed zoals het was. Oudkomers en nieuwkomers zaten bij elkaar in de groep. Oudkomers kunnen de leerkracht helpen de andere cursisten te oriënteren. De onderwerpen die nieuwkomers en oudkomers willen bespreken zijn ongeveer dezelfde, alleen de concrete vragen zijn verschillend. Het lijkt me wel een goed idee om workshops rond tewerkstelling aan te bieden specifiek voor mensen die al langer in België wonen. Sam: Ik ben ook een sterke voorstander van gemengde groepen: oudkomers en nieuwkomers, jong en oud, Een extra module specifiek voor expats zou wel welkom zijn. Expats hebben immers specifieke problemen waar de leerkracht geen tijd voor kan maken tijdens de les. En voor mij mag de cursus trouwens veel langer duren. Kristopher: Ik zou niks veranderen aan de cursus. Ik heb de voorbije jaren Franse en Nederlandse les gevolgd maar daar heb ik niet geleerd wat ik hier leerde. Ik heb in tien jaar niet de informatie gevonden die ik hier op een paar weken gekregen heb. De bezoeken zijn heel belangrijk, die mogen nog uitgebreid worden. En transport is terecht een belangrijk onderwerp in de cursus. Ik ken veel mensen die al lang in Brussel wonen en die alles te voet doen. Ze hebben schrik voor het openbaar vervoer omdat ze niet weten hoe ze een ticket moeten kopen aan de automaten. Ze kunnen de tabellen niet lezen. Ze durven geen hulp vragen omdat ze de taal niet spreken. Ze zijn opgesloten in hun buurt en in hun eigen gemeenschap. Sam: Het is ook niet eenvoudig. Er zijn zoveel verschillende diensten: Tec, De Lijn, Stib, Mivb, NMBS, SNCB. En dan al die verschillende tarieven! Anderzijds: sommige mensen hebben geen openbaar vervoer nodig hé. Er zijn mensen die bij hun aankomst in Brussel opgewacht worden door een taxi (glimlacht). 21

22 Kristopher: Ja, maar jij bent rijk! (lacht) Sam: Ik wil maar zeggen: er zijn verschillende soorten mensen die in Brussel aankomen en die ook met een verschillend doel naar bon komen. Een hele uitdaging dus om nieuwkomers en oudkomers met verschillende achtergronden en perspectieven op een gepaste manier te onthalen. We doen ons best. Bedankt Imane, Krasi, Kristopher en Sam voor dit interview! 22