De legende van bij Zwammerdam.

Transcriptie

1 De legende van bij Zwammerdam. Reeds in de eerste eeuwen onzer jaartelling hebben de Romeinen het initiatief genomen, door met de, hun ten staande, bescheiden middelen een heirbaan aan te leggen, die de verbinding vormde tusschen Trajectum (Utrecht) en den Rijnmond bij Katwijk via Niger (Woerden) en Albiniana (Alphen). En thans is deze aloude heirbaan een moderne verkeersweg geworden met vele groote en kleine dorpen, welke in oudheid en middeleeuwen getuigen geweest zijn van twist en strijd, die het grootste onderdeel vormden van de historie der Rijnstreek. Want strijd was er in deze streken reeds in de eerste decennia der lle eeuw, toen Zwammerdam, (eigenlijk Swadenburgerdam naar den dam in den Rijn gelegd bij den Swadenburgh) de hoofdplaats was van een klein graafschap, dat door Dirk de Derde tegelijk met het graafschap Bodegraven, aan Diederik Bavo, den leenman van den Bisschop van Utrecht, werd ontnomen.

2 216 Strijd was er tijdens de Hoeksche en Kabeljouwsche twisten en ook gedurende den oorlog met Frankrijk, Engeland, Munster en Keulen, toen in 1672 de Prins van Oranje, door Johan de Witt, uiteindelijk tot Kapitein-Generaal voor veldtocht benoemd, zich met een leger van ruim 3600 soldaten, tot in deze omgeving had teruggetrokken, waarbij hij zijn intrek in zou hebben genomen.... En juist de boerenhoeve is het doel van deze regels. Het pand ligt enkele kilometers ten oosten van het centrum van Zwammerdam, aan den straatweg B 113. We openen het ijzeren hek en blijven dan even staan voor de, in fleurige gele en groene tinten geschilderde, deur, waarboven een beeldhouwwerk, voorstellende een burcht in den vorm van een kasteel, zooals we dat uit het schaakspel kennen, waaruit een paardekop naar buiten steekt, geflankeerd door twee hoog-opspringende paarden, terwijl het geheel versierd is met het woord Burgh en het jaartal Dan maken we kennis met den tegenwoordigen bewoner der hofstede, die ons voert door een rinth van kamers en opkamertjes, met oude alkoven en luiken, die, wanneer zij geheel gesloten zijn, slechts een rond kijkgat vertoonen; die ons de vliering toont met de niet meer gebruikte rookkast, waarnaast drie heerlijke hammen hangen, welke een Hagenaar zouden doen watertanden..... Hij laat ons een oude bakoven zien, wijst ons op

3 217 enkele oude raampjes, maar als we weer in de modern ingerichte woonkamer teruggekomen zijn, moet het ons van het hart, dat hier toch eigenlijk niets meer wijst op de oude historie, die wegehoopt hadden er te vinden. Onze zegsman geeft dit peinzend toe: Steeds opnieuw vonden hier verbouwingen plaats, waardoor de oude inrichting bijna geheel verdween, maar waarmede de hofstede zich aan de moderne tijden aanpaste. Er is hier niet meer dan de legende Ja, de legende van welke door de voorstelling boven de buitendeur in beeld wordt gebracht, luidende als volgt: De van den heer des werd, in vroeger tijden gebruikelijk was, reeds den dag, na haar overlijden, begraven en wel op het kerkhof achter de kerk. Toen de koster, dien avond, op het kerkhof een luid kloppen vernam, rende hij verschrikt naar den bewoner der hofstede en vertelde hem het voorgevallene, terwijl hij als zijn meening te kennen gaf, dat de vrouw schijndood en dus levend begraven zou zijn. De heer des hoorde hem echter sarcastisch aan en voegde hem spottend toe: zullen de paarden uit den stal de trappen opklimmen, dan ik je onzin geloof... Maar ziet! Wat gebeurde? Plotseling kwamen twee paarden de trappen opgeklauterd...! Uit den koestal dringen koegeluiden tot ons door.

4 218 We nemen afscheid van den bewoner der hofstede en als het hek knerpend achter ons dicht valt, vernemen we opnieuw het geloei van koeien, alsof de dieren te kennen willen geven, geen genoegen te kunnen nemen, met den in de historie vaak genoemden naam Alphen aan den Rijn. ELDERT VAN ELK.

5 Foto W. en Zn Bodegraven. Boerderij Anno 1648.

6 Foto G. van der Mark. Het in 1940 gesloopte woonhuis Rapenburg nr. Vliet, met kelder-kamer en pothuis. (Voorjaar 1933.)