Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker"

Transcriptie

1 Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker

2 2

3 Uw uroloog heeft met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken helaas bevestigen dat u prostaatkanker heeft. Ook is besproken of er nader onderzoek nodig is naar eventuele uitzaaiingen. Bij prostaatkanker is het niet altijd nodig om onderzoek naar uitzaaiingen (metastasen) te verrichten. Hoe de uroloog tot de beslissing komt om wel of geen onderzoek naar uitzaaiingen bij prostaatkanker te doen, wordt in deze folder uitgelegd. U kunt alles thuis nog eens rustig doorlezen. Het is niet de bedoeling dat deze folder de persoonlijke gesprekken met uw uroloog vervangt. Met problemen of vragen, ook naar aanleiding van deze folder, kunt u bij hem of bij een van de verpleegkundigen van de polikliniek urologie terecht. Prostaatkanker Bij prostaatkanker is er sprake van een ongeremde groei van de cellen van de klierbuisjes in de prostaat (medische term; adenocarcinoom). Verhoogde waarden van het prostaat specifiek antigen (PSA) in het bloed kunnen wijzen op de aanwezigheid van prostaatkanker. Soms kan de uroloog bij het inwendig onderzoek via de anus (rectaal toucher) de tumor voelen. Zekerheid over de diagnose prostaatkanker kan echter alleen worden gegeven na het nemen van stukjes weefsel (puncties) uit de prostaat. 3

4 Als er stukjes weefsel van de prostaat worden afgenomen wordt dit begeleid door echografisch onderzoek via de endeldarm. Deze prostaatstukjes worden door de patholoog-anatoom onderzocht (zie folder Echografie van de prostaat met puncties ). De patholooganatoom beoordeeld niet alleen de aan- of afwezigheid van prostaatkanker, maar kijkt ook naar de agressiviteit van de eventueel aanwezige tumor. De patholoog-anatoom beoordeeld deze agressiviteit door te kijken naar de twee meest voorkomende tumorveldjes in de afgenomen weefsels. De mate van agressie in het weefsel patroon van de tumor wordt uitgedrukt in een getal van 1 t/m 5, waarbij 1 en 2 nauwelijks kwaadaardig te noemen zijn, 3 een matig agressieve tumor is en 4 en 5 agressief en snelgroeiend zijn. Deze indeling wordt ook wel de Gleasonscore genoemd. De optelsom van de twee onderzochte tumorveldjes wordt aangegeven in de Gleasonscore (Bijvoorbeeld 3+3 geeft een Gleasonscore van 6). De hoogte van de Gleasonscore, de bloedwaarden van het prostaat specifiek antigen (PSA) en de aan- of afwezigheid van een voelbare tumor bepalen grotendeels de kans op uitzaaiingen (metastasen). Vaststellen van de uitgebreidheid van prostaatkanker Met de echografie van de prostaat is niet altijd de uitgebreidheid van de tumor even duidelijk. Met een speciaal MRI-onderzoek kan de tumoruitbreiding veel duidelijker zichtbaar worden gemaakt. Zo wordt met dit MRI-onderzoek bekeken of een prostaattumor is ingekapseld en hoe de tumor zich verhoudt tot bijvoorbeeld de erectie-zenuwen. De uroloog weet dan of er veilig een eventueel zenuwsparende operatie kan worden uitgevoerd. Klachten van prostaatkanker? In een vroeg ziektestadium geeft prostaatkanker doorgaans geen klachten. Klachten van bijvoorbeeld een verminderde urinestraal, frequent plassen met kleine hoeveelheden, frequent s nachts opstaan om te plassen zijn geen typische symptomen bij prostaatkanker. 4

5 Zelfs bloed bij de urine of het sperma zijn niet zonder meer uitingen van prostaatkanker. Pas wanneer prostaatkanker in een vergevorderd stadium is, kunnen er klachten ontstaan zoal frequente drang om te plassen, pijn in de onderbuik, moeheid, gewichtsverlies en pijnlijke botten. De verspreiding van prostaatkankercellen (uitzaaiingen) Prostaatkankercellen kunnen zich via de lymfe- en bloedvaten verspreiden. Er kunnen dan uitzaaiingen in de lymfeklieren in het bekken ontstaan. Via een operatie kunnen deze lymfeklieren worden weggenomen voor onderzoek (meer informatie hierover vin u in de folder operatief verwijderen van lymfeklieren ). Wanneer de prostaatkankercellen zich via het bloed verspreiden, ontstaan vaak uitzaaiingen inde botten. Dit kan worden vastgesteld met een botscan ofwel skeletscintigrafie. Daarbij wordt een radioactieve stof in de ader van een arm ingespoten. Deze stof wordt opgenomen door het skelet en zichtbaar gemaakt op een foto. Uitzaaiingen worden op de foto zichtbaar als zwarte vlekken. Beeldvormend onderzoek naar uitzaaiingen in lymfeklieren is op dit moment nog onbetrouwbaar. Zowel CT-onderzoek, MRI-onderzoek en PET_scan geven onvoldoende zekerheid over de aan- of afwezigheid van lymfeklieruitzaaiingen bij prostaatkanker. Er zijn 4 redenen om bot- en lymfeklieronderzoek te doen naar eventuele uitzaaiingen. Wanneer de tumor duidelijk te voelen is bij een anaal onderzoek of bij MRI-onderzoek is gebleken dat de tumor door het kapsel is gegroeid. Wanneer het weefselonderzoek van de prostaatpuncties een agressieve tumor aan het licht heeft gebracht. Wanneer het prostaat specifieke antigen gehalte in het bloed hoger is dan 20 nanogram/milliliter. Wanneer er klachten zijn die het gevolg van uitzaaiingen zouden kunnen zijn. 5

6 Wat is het belang van prostaat specifiek antigen onderzoek (PSA-onderzoek) Het PSA is een stofje dat uitsluitend in de prostaat voorkomt. PSA is niet prostaatkanker specifiek. Wel is het zo dat het PSA meestal verhoogd is bij prostaatkanker, maar dat hoeft niet. Een hoge PSAwaarde kan zich ook voordoen bij een vergrote prostaat of bij een ontsteking van de prostaat. Toch is PSA-onderzoek belangrijk. PSA is momenteel de belangrijkste substantie in het bloed om de aanwezigheid van prostaatkanker en eventuele uitzaaiingen te vermoeden. In het algemeen kan gesteld worden dat er bij hogere PSA waarden er een groter risico is op uitzaaiingen. Er bestaan overigens ook bepaalde soorten agressieve prostaatkanker waarbij de PSA-waarde niet of nauwelijks verhoogd is. Desalniettemin is ook bij deze vormen van prostaatkanker de PSA-waade een maat voor de voortgang van de ziekte en voor het succes van een behandeling. Groeit de tumor, dan neemt het PSA-waarde in het bloed toe, slinkt de tumor, dan neemt de PSA-waarde in het bloed af. Hoe wordt het risico op uitzaaiingen bepaald? Een betrouwbare risico-inschatting over de kans op uitzaaiingen kan worden gemaakt door de volgende zaken: Op basis van de grootte en uitgebreidheid van de tumor in de prostaat (tumorstadium) De hoogte van de PSA-waarde in het bloed De agressiviteit van het tumorweefsel (Gleason score) Deze risico-inschatting wordt gemaakt op basis van tabellen (nomogrammen) 6

7 De uroloog kan in deze tabellen aflezen wat het risico is op groei van de tumor buiten het prostaatkapsel en het risico op uitzaaiingen. Aan de hand van diti risicoprofiel neemt de uroloog de beslissing om wel of geen nader onderzoek naar uitzaaiingen in de lymfeklieren te doen. Heel algemeen kan worden gesteld dat, wanneer de PSA-waarde in het bloed lager is dan 20 nanogram per milliliter en Gleason-score niet hoger is dan 3, het risico op uitzaaiingen in de lymfeklieren erg klein is. In dat geval wordt afgezien van verder onderzoek naar uitzaaiingen. Vragen Uw uroloog bespreekt met u de verdere gang van zaken ten aanzien van de behandeling. Een behandeling in verband met prostaatkanker is een ingrijpende gebeurtenis voor u en uw naasten. Het is dan ook vanzelfsprekend dat u vragen heeft over de operatie/behandeling en de gevolgen ervan. Bespreek dit samen met uw partner/directe naasten en met uw behandelend specialist of uw verpleegkundige. Bericht van verhindering Bent u op het afgesproken tijdstip verhinderd, bel dan zo spoedig mogelijk de polikliniek urologie om u af te melden. Er kan dan nog een andere patiënt in uw plaats komen. 7

8 Adres en telefoonnummer Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos SZ Nijmegen Afdeling polikliniek urologie (B28) (op werkdagen van 08:30 tot 16:30) Telefoon: (024) Verpleegafdeling urologie (B44) Telefoon: (024) Website: 8 G538-M / 06-14

Hormonale behandeling van prostaatkanker

Hormonale behandeling van prostaatkanker Hormonale behandeling van prostaatkanker Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken definitief bevestigen dat u prostaatkanker

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker. onderdeel ZIEKTEBEELD. PROSTAATKANKER Ziektebeeld

Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker. onderdeel ZIEKTEBEELD. PROSTAATKANKER Ziektebeeld Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker onderdeel ZIEKTEBEELD PROSTAATKANKER 2 Inhoud Prostaatkanker... 4 De prostaat... 4 Hoe werkt de prostaat?... 5 Wat is kanker?... 7 Onderzoeken... 7 Bloedonderzoek...

Nadere informatie

Echografie van de prostaat

Echografie van de prostaat Echografie van de prostaat Inhoudsopgave Inleiding... 1 Voorbereiding... 1 Uitvoering van het onderzoek... 2 Prostaatbiopten... 2 Na het onderzoek... 3 Uitslag... 3 Wat te doen in geval van ziekte of verhindering...

Nadere informatie

Echoscopische biopsie van de prostaat. Weefselonderzoek van de prostaat

Echoscopische biopsie van de prostaat. Weefselonderzoek van de prostaat Echoscopische biopsie van de prostaat Weefselonderzoek van de prostaat 2 U heeft een afspraak op de polikliniek urologie voor een prostaatbiopsie. Met dit weefselonderzoek wil de (assisitent) uroloog de

Nadere informatie

Verhoogd PSA. Albert Schweitzer ziekenhuis september 2013 pavo 0932

Verhoogd PSA. Albert Schweitzer ziekenhuis september 2013 pavo 0932 Verhoogd PSA Albert Schweitzer ziekenhuis september 2013 pavo 0932 Inleiding U bent verwezen naar de uroloog omdat uit onderzoek is gebleken dat u een verhoogd PSA gehalte in uw bloed heeft. Om erachter

Nadere informatie

Hormonale behandeling van prostaatkanker

Hormonale behandeling van prostaatkanker Hormonale behandeling van prostaatkanker 2 Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken definitief bevestigen dat u in

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Echografie van de prostaat. rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Echografie van de prostaat. rkz.nl Patiënteninformatie Echografie van de prostaat rkz.nl Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendig onderzoek via de anus kan de prostaat en de

Nadere informatie

Echografie van de prostaat en prostaatbiopsie

Echografie van de prostaat en prostaatbiopsie Echografie van de prostaat en prostaatbiopsie Inleiding In overleg met uw uroloog heeft u een echografie van de prostaat of een prostaatbiopsie afgesproken. Deze folder geeft u informatie hierover. De

Nadere informatie

Onderzoek naar oorzaken hoge bloeddruk

Onderzoek naar oorzaken hoge bloeddruk Onderzoek naar oorzaken hoge bloeddruk 2 U bent verwezen naar de afdeling interne geneeskunde/nierziekten. Om te onderzoeken wat uw hoge bloeddruk kan veroorzaken. In deze folder leest u wat u van dit

Nadere informatie

Blaasspoeling met cytostatica tijdens de opname na een blaasoperatie

Blaasspoeling met cytostatica tijdens de opname na een blaasoperatie Blaasspoeling met cytostatica tijdens de opname na een blaasoperatie Informatie voor patiënten over een blaasspoeling met epirubicine en mitomycine na een blaasoperatie op de verpleegafdeling urologie.

Nadere informatie

echografie prostaat en prostaatbiopsie

echografie prostaat en prostaatbiopsie patiënteninformatie echografie prostaat en prostaatbiopsie U heeft in overleg met uw arts besloten één of meerdere prostaatonderzoeken uit te laten voeren. Met behulp van deze onderzoeken kan de arts de

Nadere informatie

MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op

MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Een op de zes mannen krijgt er last van. Maar het is ook een erg lastig op te sporen

Nadere informatie

Urologisch onderzoek bij mannen

Urologisch onderzoek bij mannen Urologisch onderzoek bij mannen Binnenkort worden bij u een aantal onderzoeken gedaan. Deze onderzoeken vinden plaats op de polikliniek Urologie. In deze folder kunt u meer lezen over deze onderzoeken,

Nadere informatie

op: dag om uur. Dit onderzoek duurt ongeveer tien tot vijftien minuten en vindt plaats op de polikliniek Urologie van:

op: dag om uur. Dit onderzoek duurt ongeveer tien tot vijftien minuten en vindt plaats op de polikliniek Urologie van: Prostaatbiopsie Inleiding U heeft een afspraak voor een prostaatbiopsie op: dag om uur. Dit onderzoek duurt ongeveer tien tot vijftien minuten en vindt plaats op de polikliniek Urologie van: Locatie Dordwijk

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE. VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie

PATIËNTENINFORMATIE. VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie PATIËNTENINFORMATIE VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie 2 VERWIJDEREN VAN DE PROSTAAT Laparoscopische prostatectomie met behulp van robotchirurgie Door

Nadere informatie

echografie prostaat en prostaatbiopsie

echografie prostaat en prostaatbiopsie patiënteninformatie echografie prostaat en prostaatbiopsie U heeft een afspraak voor een prostaatonderzoek. Met dit onderzoek kan de arts de grootte van de prostaat bepalen en zien of er afwijkingen zijn

Nadere informatie

Verhoogd PSA. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Verhoogd PSA. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Verhoogd PSA Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent verwezen naar de uroloog omdat uit onderzoek is gebleken dat u een verhoogd PSA gehalte in uw bloed heeft.

Nadere informatie

Echografie van de prostaat met het afnemen van biopten Informatie voor patiënten over een weefselonderzoek van de prostaat

Echografie van de prostaat met het afnemen van biopten Informatie voor patiënten over een weefselonderzoek van de prostaat Echografie van de prostaat met het afnemen van biopten Informatie voor patiënten over een weefselonderzoek van de prostaat U heeft een afspraak bij het Radboudumc te Nijmegen voor prostaatbiopten. Door

Nadere informatie

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht

Urologie. Richard van der Linden Thijn de Vocht Urologie Richard van der Linden Thijn de Vocht Qais Niemer Laurens Donkers Richard van der Linden Thijn de Vocht 2 John Verhulst Urologie? Urologie is het vakgebied dat zich bezighoudt met ziekten in de

Nadere informatie

Prostaatecho of prostaatbiopsie

Prostaatecho of prostaatbiopsie Prostaatecho of prostaatbiopsie Uw behandelend arts heeft voorgesteld om bij u een prostaatecho of prostaatbiopsie te laten doen. In deze folder kunt u nalezen wat het onderzoek inhoud. Wij adviseren u

Nadere informatie

Methotrexaat bij de ziekte van Crohn

Methotrexaat bij de ziekte van Crohn Methotrexaat bij de ziekte van Crohn 2 Uw maag-, darm- en leverarts (MDL-arts) heeft u Methotrexaat voorgeschreven voor de behandeling van de ziekte van Crohn. Om dit medicijn goed te kunnen gebruiken

Nadere informatie

I N F O R M A T I E. o v e r echo prostaat

I N F O R M A T I E. o v e r echo prostaat I N F O R M A T I E o v e r echo prostaat Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendig (via de anus) onderzoek kan de prostaat en de omgeving

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek urologie

Urodynamisch onderzoek urologie Urodynamisch onderzoek urologie 2 Binnenkort krijgt u een urodynamisch onderzoek (blaasdruk meting) op de polikliniek urologie. Met dit onderzoek wil de arts inzicht krijgen in uw plasklachten. Urodynamisch

Nadere informatie

Echografie van de prostaat en/of prostaatpunctie. Urologie

Echografie van de prostaat en/of prostaatpunctie. Urologie Echografie van de prostaat en/of prostaatpunctie Urologie Inleiding Binnenkort zal uw uroloog een echografie van uw prostaat maken. Met behulp van dit inwendig onderzoek (via de anus) kan de prostaat en

Nadere informatie

Echo prostaat / biopsie

Echo prostaat / biopsie Echo prostaat / biopsie Polikliniek Urologie Beter voor elkaar 2 Inleiding Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendige onderzoek kan via de

Nadere informatie

Afdeling: polikliniek Urologie. Onderwerp: Echo prostaat / biopsie

Afdeling: polikliniek Urologie. Onderwerp: Echo prostaat / biopsie Afdeling: polikliniek Urologie Onderwerp: Echo prostaat / biopsie Echo prostaat / biopsie Inleiding Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendige

Nadere informatie

Echografie van de prostaat

Echografie van de prostaat Echografie van de prostaat Urologie alle aandacht Inleiding Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Door middel van dit inwendige (via de anus) onderzoek kan de prostaat

Nadere informatie

Verwijderen van de lymfeklieren in het kleine bekken

Verwijderen van de lymfeklieren in het kleine bekken Patiënteninformatie Verwijderen van de lymfeklieren in het kleine bekken (Pelviene lymfeklierdissectie) Verwijderen van de lymfeklieren van de prostaat 1 Verwijderen van de lymfeklieren in het kleine

Nadere informatie

Verwijderen van de lymfeklieren van de prostaat Pelviene lymfeklierdissectie

Verwijderen van de lymfeklieren van de prostaat Pelviene lymfeklierdissectie De uroloog heeft met u besproken dat de lymfeklieren verwijderd moeten worden Deze operatie wordt pelviene lymfeklierdissectie genoemd. U kunt deze folder ter voorbereiding op de operatie lezen. Als u

Nadere informatie

Echografie van de prostaat en/of prostaatpunctie. Urologie

Echografie van de prostaat en/of prostaatpunctie. Urologie Echografie van de prostaat en/of prostaatpunctie Urologie Inleiding Binnenkort zal uw uroloog een echografie van uw prostaat maken. Met behulp van dit inwendig onderzoek (via de anus) kan de prostaat en

Nadere informatie

Prostaatkanker: verwijdering van de lymfeklieren in het bekken

Prostaatkanker: verwijdering van de lymfeklieren in het bekken Prostaatkanker: verwijdering van de lymfeklieren in het bekken In overleg met uw behandelend uroloog heeft u besloten de lymfeklieren uit het bekken te laten verwijderen (pelviene lymfeklierdissectie).

Nadere informatie

SKELETSCINTIGRAFIE (BOTSCAN)

SKELETSCINTIGRAFIE (BOTSCAN) SKELETSCINTIGRAFIE (BOTSCAN) 708 Nucleaire Geneeskunde Totale botscintigrafie van het lichaam Drie fasen botscintigrafie Detail opnamen Afspraak afdeling Nucleaire Geneeskunde Mevrouw/Meneer Dag Datum

Nadere informatie

Prostaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat

Prostaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat Prostaatkanker 07 september 2011 De Prostaat Prostaat Veranderingen aan de prostaat Prostaat wordt groter Soms plasklachten. Goedaardige of kwaadaardig veranderingen. Prostaatvergroting Prostaatkanker

Nadere informatie

Onderzoek naar de functie van de lever en galblaas. Galwegscintigrafie

Onderzoek naar de functie van de lever en galblaas. Galwegscintigrafie Onderzoek naar de functie van de lever en galblaas Galwegscintigrafie 2 Afspraak Uw afspraaktijd op de afdeling nucleaire geneeskunde (B48) is:....dag....om.. uur. Wilt u alstublieft deze afspraak bevestigen

Nadere informatie

borstbesparende operatie

borstbesparende operatie patiënteninformatie borstbesparende operatie U wordt opgenomen in het ziekenhuis voor een borstbesparende operatie in verband met borstkanker. Hieronder leest u meer informatie over de operatie. Dit is

Nadere informatie

PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATBIOPSIE

PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATBIOPSIE PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATBIOPSIE 251 Inleiding U heeft zojuist een afspraak gemaakt om een prostaatechografie eventueel met een prostaatbiopsie te laten verrichten. Uw arts heeft u al verteld wat

Nadere informatie

Blaasspoeling (met Mitomycine)

Blaasspoeling (met Mitomycine) Blaasspoeling (met Mitomycine) 2 Inleiding De uroloog heeft u uitgelegd dat in uw blaas tumoren zijn aangetroffen. Hoewel deze poliepen meestal kwaadaardig zijn, groeien ze oppervlakkig en blijven ze beperkt

Nadere informatie

Wat is zenuwstimulatie PTNS? PTNS staat voor: Percutaneous : door de huid heen

Wat is zenuwstimulatie PTNS? PTNS staat voor: Percutaneous : door de huid heen PTNS behandeling 2 Inleiding In deze folder vindt u informatie over PTNS (Percutaneous Tibial Nerve Stimulation). Dit is een behandeling waarbij een onderbeenzenuw wordt gestimuleerd via kleine elektrische

Nadere informatie

BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker

BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker BRACHYTHERAPIE Jodiumimplantatie bij de behandeling van prostaatkanker INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD Inleiding...4 Prostaatkanker...5 De prostaat...5 Doel van de behandeling...6 Het vaststellen

Nadere informatie

Opsporen en verwijderen van de schildwachtklier

Opsporen en verwijderen van de schildwachtklier Opsporen en verwijderen van de schildwachtklier Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U ondergaat binnenkort een borstoperatie. Tijdens deze operatie vindt er onderzoek

Nadere informatie

Echografie van de prostaat

Echografie van de prostaat Urologie Echografie van de prostaat www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl URO015 / Echografie van de prostaat / 22-05-2015 2 Echografie van de

Nadere informatie

Blaasspoeling met cytostatica tijdens de opname na een blaasoperatie

Blaasspoeling met cytostatica tijdens de opname na een blaasoperatie Blaasspoeling met cytostatica tijdens de opname na een blaasoperatie U wordt opgenomen om een blaasoperatie te ondergaan. Tijdens deze operatie worden blaaspoliepen verwijderd. Hoewel deze poliepen kwaadaardig

Nadere informatie

Kwaadaardige prostaatgezwellen

Kwaadaardige prostaatgezwellen Kwaadaardige prostaatgezwellen 1 Wanneer aan denken? Vanaf 50 jaar Vanaf 40 jaar als er familie is met prostaatkanker 2 Wat moet ik doen? Ga jaarlijks op raadpleging wij uw huisarts. Deze zal een prostaatonderzoek

Nadere informatie

Persoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen

Persoonlijk Informatie Dossier. Prostaatkanker: behandelingen Persoonlijk Informatie Dossier Prostaatkanker: behandelingen 17358 (2 januari 2016 5. Uw behandeling Actief volgen bij prostaatkanker Operatief verwijderen van de prostaat met behulp van Da Vincirobot

Nadere informatie

Punctie in de buik met behulp van echografie

Punctie in de buik met behulp van echografie Punctie in de buik met behulp van echografie 2 In overleg met uw behandelend arts is er voor u een punctie in de buik afgesproken (van de lever, nier of een massa in de buik). Dit onderzoek met behulp

Nadere informatie

Echografie en biopsie van de prostaat

Echografie en biopsie van de prostaat Echografie en biopsie van de prostaat Inleiding Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendig onderzoek dat via de anus gaat, kunnen de prostaat

Nadere informatie

Onderzoek diverse ziekteprocessen. ontstekingen en bepaalde tumoren opgespoord worden. Galliumscintigrafie

Onderzoek diverse ziekteprocessen. ontstekingen en bepaalde tumoren opgespoord worden. Galliumscintigrafie Onderzoek diverse ziekteprocessen in lichaam waarmee ontstekingen en bepaalde tumoren opgespoord worden Galliumscintigrafie 2 Wanneer moet u komen voor het onderzoek? U krijgt het onderzoek op:.dag...,

Nadere informatie

Punctie in de buik met behulp van echografie

Punctie in de buik met behulp van echografie Punctie in de buik met behulp van echografie In overleg met uw behandelend arts is er voor u een punctie in de buik afgesproken (van de lever, nier of een massa in de buik). Dit onderzoek met behulp van

Nadere informatie

De poortwachtersklierprocedure

De poortwachtersklierprocedure De poortwachtersklierprocedure Inleiding Bij een operatie wegens borstkanker werden tot voor kort ook de lymfeklieren uit de oksel aan de geopereerde zijde weggehaald. Men noemt dit een okselkliertoilet.

Nadere informatie

Voorbereiding Wij vragen u de aanwijzingen goed op te volgen omdat anders de uitslag van de test onbetrouwbaar kan zijn.

Voorbereiding Wij vragen u de aanwijzingen goed op te volgen omdat anders de uitslag van de test onbetrouwbaar kan zijn. H2-ademtest 2 In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten een H2-ademtest te laten doen. Dit onderzoek vindt plaats op de polikliniek interne geneeskunde / Maag Darm Leverziekten of afdeling de

Nadere informatie

Prostaatecho met punctie

Prostaatecho met punctie Prostaatecho met punctie 2 Prostaatecho met punctie Afdeling: Polikliniek Urologie (route D, locatie D.01) Telefoon: 088 066 1000 Datum: Tijd:.. U kunt na het aanmelden bij de zuil, plaatsnemen in de wachtruimte.

Nadere informatie

Verwijderen van de prostaat volgens ETAP endoscopische transvesicale adenomectomie van de prostaat

Verwijderen van de prostaat volgens ETAP endoscopische transvesicale adenomectomie van de prostaat Verwijderen van de prostaat volgens ETAP endoscopische transvesicale adenomectomie van de prostaat Afdeling urologie Bij u werd onlangs een vergroting van de prostaat geconstateerd. Uw uroloog heeft met

Nadere informatie

Oncologie Wegname van teelballen ivm prostaatkanker / subcapsulaire orchiectomie

Oncologie Wegname van teelballen ivm prostaatkanker / subcapsulaire orchiectomie Oncologie Wegname van teelballen ivm prostaatkanker / subcapsulaire orchiectomie Inleiding Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft de uroloog met u besproken dat u een operatie aan de teelballen

Nadere informatie

Prostaatkanker U kreeg van uw uroloog de diagnose van prostaatkanker. De informatie die de arts u mondeling gegeven heeft, wordt in deze brochure herhaald en aangevuld. U vindt hier meer informatie over

Nadere informatie

Vier onderzoeken van de blaas en prostaat

Vier onderzoeken van de blaas en prostaat Vier onderzoeken van de blaas en prostaat Urinestraalmeting, blaasonderzoek, prostaatecho en een prostaatbiopsie Binnenkort vinden er bij u vier onderzoeken plaats aan de blaas en de prostaat. In deze

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Verwijdering schildwachtklier bij een melanoom. ildwachtklier bij een melanoom

Patiënteninformatie. Verwijdering schildwachtklier bij een melanoom. ildwachtklier bij een melanoom Patiënteninformatie Patiënteninformatie Verwijdering schildwachtklier bij een melanoom Verwijdering schildwachtklier ildwachtklier bij een melanoom 1 Verwijdering schildwachtklier bij een melanoom Polikliniek

Nadere informatie

Prostaatecho met punctie

Prostaatecho met punctie Prostaatecho met punctie Prostaatecho met punctie Afdeling: Polikliniek Urologie (route D, locatie D.01) Telefoon: 0596-644 574 Datum: Tijd:.. U hoeft zich niet te melden, u kunt plaatsnemen in de wachtruimte.

Nadere informatie

Echografie van de prostaat met een punctie

Echografie van de prostaat met een punctie Echografie van de prostaat met een punctie Informatie voor patiënten F0938-3415 november 2010 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260

Nadere informatie

BESTRALING PROSTAATKANKER

BESTRALING PROSTAATKANKER BESTRALING PROSTAATKANKER 1064 Inleiding Zoals u van uw uroloog heeft vernomen, is bij u prostaatkanker ontdekt. Het voornemen bestaat om uw prostaatkanker te behandelen met een inwendige of uitwendige

Nadere informatie

Prostaatkanker: algemene info

Prostaatkanker: algemene info Prostaatkanker: algemene info Vernemen van de diagnose Op het moment dat u deze informatie in handen krijgt heeft je arts je de vermoedelijke diagnose van kanker of een kwaadaardig proces in de prostaat

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Verwijderen van niertumoren

PATIËNTEN INFORMATIE. Verwijderen van niertumoren PATIËNTEN INFORMATIE Verwijderen van niertumoren 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over de behandeling van niertumoren. Wij adviseren

Nadere informatie

Prostaatkanker: verwijdering van de teelballen (subcapsulaire orchidectomie)

Prostaatkanker: verwijdering van de teelballen (subcapsulaire orchidectomie) Prostaatkanker: verwijdering van de teelballen (subcapsulaire orchidectomie) In overleg met uw behandelend uroloog heeft u besloten een gedeelte van de zaadballen te laten verwijderen (subcapsulaire orchidectomie).

Nadere informatie

Onderzoek opsporen ontstekingsprocessen. Leukocyten-scintigrafie

Onderzoek opsporen ontstekingsprocessen. Leukocyten-scintigrafie Onderzoek opsporen ontstekingsprocessen Leukocyten-scintigrafie 2 Wanneer moet u komen voor het onderzoek? U krijgt het onderzoek op:.dag..., om.uur. Wilt u alstublieft deze afspraak bevestigen tussen

Nadere informatie

PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATBIOPSIE

PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATBIOPSIE PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATBIOPSIE 251 Inleiding U heeft zojuist een afspraak gemaakt om een prostaatechografie eventueel met een prostaatbiopsie te laten verrichten. Uw arts heeft u al verteld

Nadere informatie

Echografie en biopsie van de prostaat

Echografie en biopsie van de prostaat Urologie Echografie en biopsie van de prostaat i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen De uroloog verricht binnenkort bij u een echografisch onderzoek en biopsie van de prostaat. Bij dit inwendig

Nadere informatie

PROSTAATKANKER PROSTAATKANKER WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U?

PROSTAATKANKER PROSTAATKANKER WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U? WELKE BEHANDELING PAST HET BEST BIJ U? INHOUDSOPGAVE WAAROM DIT BOEKJE? Waarom dit boekje? 2 1. Wat is lokaal beperkte prostaatkanker? 4 2. Welke behandelopties zijn er? 5 3. Bijwerkingen en risico s 10

Nadere informatie

Drie onderzoeken van de blaas en prostaat

Drie onderzoeken van de blaas en prostaat Drie onderzoeken van de blaas en prostaat Urinestraalmeting, blaasonderzoek en een prostaatecho. Binnenkort vinden er bij u drie onderzoeken plaats aan de blaas en de prostaat. In deze folder leest u om

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek urologie

Urodynamisch onderzoek urologie Urodynamisch onderzoek urologie Binnenkort krijgt u een urodynamisch onderzoek (blaasdruk meting) op de polikliniek urologie. Met dit onderzoek wil de arts inzicht krijgen in uw plasklachten. Urodynamisch

Nadere informatie

Onderzoek naar afwijkingen van de nieren bij kinderen. Nierscintigrafie (DMSA) bij kinderen

Onderzoek naar afwijkingen van de nieren bij kinderen. Nierscintigrafie (DMSA) bij kinderen Onderzoek naar afwijkingen van de nieren bij kinderen Nierscintigrafie (DMSA) bij kinderen 2 Wanneer moet uw kind komen voor het onderzoek? Uw kind heeft een afspraak op de kinderafdeling (A24) op:...dag...om...

Nadere informatie

PROSTAATKANKER. Welke behandeling past het best bij u?

PROSTAATKANKER. Welke behandeling past het best bij u? PROSTAATKANKER Welke behandeling past het best bij u? Inhoud Waarom dit boekje?... 2 1. Wat is lokaal beperkte prostaatkanker?... 3 2. Welke behandelopties zijn er?... 4-8 3. Bijwerkingen en risico s...

Nadere informatie

Laserbehandeling. bij vergrote prostaat. Poli Urologie

Laserbehandeling. bij vergrote prostaat. Poli Urologie 00 Laserbehandeling bij vergrote prostaat Poli Urologie Wat is de prostaat? De prostaat is een klein orgaantje met de vorm en afmeting van een tamme kastanje, die vlak onder de blaas ligt en waar de plasbuis

Nadere informatie

Prostaatoperatie. Bijnier. Nierbekken. Nier. Zaadleider. Urineleider Endeldarm Blaas Zaadblaasje Prostaat. Zaadbal

Prostaatoperatie. Bijnier. Nierbekken. Nier. Zaadleider. Urineleider Endeldarm Blaas Zaadblaasje Prostaat. Zaadbal Prostaatoperatie Inleiding Een aantal mannen krijgt op latere leeftijd klachten van de prostaat. De prostaat is een klier die zich onder de blaas bevindt, rondom het begin van de plasbuis. Deze klier heeft

Nadere informatie

Niet ingedaalde zaadbal (testikel) bij kinderen

Niet ingedaalde zaadbal (testikel) bij kinderen Niet ingedaalde zaadbal (testikel) bij kinderen Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw uroloog met u gesproken over de wenselijkheid of noodzaak van een operatie bij uw zoon vanwege een

Nadere informatie

Echografie en biopsie van de prostaat

Echografie en biopsie van de prostaat Echografie en biopsie van de prostaat Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendig onderzoek dat via de anus gaat, kunnen de prostaat en de omgeving

Nadere informatie

RUCO Prostaat Centrum

RUCO Prostaat Centrum RUCO Prostaat Centrum Uw specialist of huisarts heeft een afspraak gemaakt bij het RUCO Prostaat Centrum. Dit kan zijn omdat bij u een prostaataandoening of prostaatkanker is geconstateerd. In deze folder

Nadere informatie

OPERATIE AAN TEELBALLEN VOOR DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER ORCHIDECTOMIE

OPERATIE AAN TEELBALLEN VOOR DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER ORCHIDECTOMIE OPERATIE AAN TEELBALLEN VOOR DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER ORCHIDECTOMIE 362 Inleiding Binnenkort ondergaat u een operatie aan de teelballen voor het behandelen van prostaatkanker. Deze ingreep wordt

Nadere informatie

Verwijderen van een zaadbal via de lies. Inguinale orchidectomie

Verwijderen van een zaadbal via de lies. Inguinale orchidectomie Verwijderen van een zaadbal via de lies Inguinale orchidectomie Inhoudsopgave Inleiding... 1 De operatie... 1 Na de operatie... 2 Bloedverdunners... 2 Ontslag... 3 Tot slot... 4 Ruimte voor vragen... 5

Nadere informatie

Verwijderen van een nier via een kijkoperatie. Laparoscopische nefrectomie

Verwijderen van een nier via een kijkoperatie. Laparoscopische nefrectomie Verwijderen van een nier via een kijkoperatie Laparoscopische nefrectomie 2 Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandeld uroloog met u gesproken over de noodzaak om bij u een nier te

Nadere informatie

Echografie van de prostaat

Echografie van de prostaat Echografie van de prostaat Urologie alle aandacht Inleiding Binnenkort wordt u verwacht voor een echografisch onderzoek van de prostaat. Met behulp van dit inwendige onderzoek (via de anus) kan de prostaat

Nadere informatie

Onderzoek naar de nierfunctie bij een hoge bloeddruk. Renografie met Capoten

Onderzoek naar de nierfunctie bij een hoge bloeddruk. Renografie met Capoten Onderzoek naar de nierfunctie bij een hoge bloeddruk Renografie met Capoten 2 Wanneer moet u komen voor het onderzoek? U krijgt het onderzoek op... dag om uur. Wilt u alstublieft deze afspraak bevestigen

Nadere informatie

voor verwijzing naar het UMCG te Groningen, de afdeling Urologie Cryotherapie als behandeling van prostaatkanker

voor verwijzing naar het UMCG te Groningen, de afdeling Urologie Cryotherapie als behandeling van prostaatkanker voor verwijzing naar het UMCG te Groningen, de afdeling Urologie Cryotherapie als behandeling van prostaatkanker Inleiding U heeft prostaatkanker en bent onder behandeling van de afdeling Urologie van

Nadere informatie

Anale endo-echografie EUS

Anale endo-echografie EUS Anale endo-echografie EUS Afdeling maag-, darm-, leverziekten 1 Op... dag,... om.... uur verwachten wij u voor een anale endo-echografie bij het endoscopie behandelcentrum van Máxima Medisch Centrum, locatie

Nadere informatie

Opheffen van een vernauwing in de plasbuis. Urethrotomie volgens Sachse of Otis

Opheffen van een vernauwing in de plasbuis. Urethrotomie volgens Sachse of Otis Opheffen van een vernauwing in de plasbuis Urethrotomie volgens Sachse of Otis 2 Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend (assistent) uroloog met u besproken dat er een vernauwing

Nadere informatie

Het opsporen van prostaatkanker

Het opsporen van prostaatkanker Het opsporen van prostaatkanker Welke informatie moet men de patiënt verschaffen alvorens een PSA-bepaling of een rectaal toucher uit te voeren? Prostaatkanker : natuurlijke evolutie kanker. Enkel een

Nadere informatie

Inleiding... 1. De operatie... 1. Voorbereiding... 1. De operatie... 2. Na de operatie... 3. Bloedverdunners... 4

Inleiding... 1. De operatie... 1. Voorbereiding... 1. De operatie... 2. Na de operatie... 3. Bloedverdunners... 4 TURP Inhoudsopgave Inleiding... 1 De operatie... 1 Voorbereiding... 1 De operatie... 2 Na de operatie... 3 Bloedverdunners... 4 Mogelijke bijwerkingen van de operatie... 4 Ontslag... 5 Tot slot... 6 Inleiding

Nadere informatie

Onderzoek naar de nierfunctie bij volwassenen. Renografie bij volwassenen

Onderzoek naar de nierfunctie bij volwassenen. Renografie bij volwassenen Onderzoek naar de nierfunctie bij volwassenen Renografie bij volwassenen 2 Wanneer moet u komen voor het onderzoek? U krijgt het onderzoek op... dag om uur. Wilt u alstublieft deze afspraak bevestigen

Nadere informatie

Zelfinjectie bij impotentie

Zelfinjectie bij impotentie Zelfinjectie bij impotentie 2 Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw uroloog met u gesproken over de wenselijkheid van zelfinjectie therapie bij impotentie. In deze informatiefolder kunt

Nadere informatie

Het radicaal verwijderen van de prostaat

Het radicaal verwijderen van de prostaat Afdeling Urologie, locatie AZU Het radicaal verwijderen van de prostaat Robot Geassisteerde Laparoscopische Radicale Prostatectomie Onlangs werd bij u de diagnose gesteld van een kwaadaardig gezwel van

Nadere informatie

Kijkoperatie voor verwijdering van de lymfeklieren bij prostaatkanker

Kijkoperatie voor verwijdering van de lymfeklieren bij prostaatkanker Urologie Kijkoperatie voor verwijdering van de lymfeklieren bij prostaatkanker www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De lymfeklieren in het bekken... 3 Voorbereiding op de operatie... 4 Intakegesprek oncologieverpleegkundige...

Nadere informatie

Blaasspoeling (met BCG)

Blaasspoeling (met BCG) Blaasspoeling (met BCG) Inleiding De uroloog heeft u uitgelegd dat in uw blaas een tumor is aangetroffen. Hoewel deze tumor meestal kwaadaardig is, groeit het oppervlakkig en blijft het beperkt tot het

Nadere informatie

PROSTAATKANKER.... Hoe nu verder? Alvast wat eerste antwoorden op uw talrijke vragen

PROSTAATKANKER.... Hoe nu verder? Alvast wat eerste antwoorden op uw talrijke vragen PROSTAATKANKER... Hoe nu verder? Alvast wat eerste antwoorden op uw talrijke vragen PROSTAATKANKER Hoe nu verder? Een korte uitleg voor mannen die te horen hebben gekregen dat ze mogelijk prostaatkanker

Nadere informatie

Zaadbalkanker. Urologie

Zaadbalkanker. Urologie Zaadbalkanker Urologie Inhoudsopgave 1. Inleiding...4 2. Wat is kanker?...5 3. Risicofactoren...6 4. Misverstanden...7 5. Stellen van de diagnose...9 6. Operatie... 10 7. Verder onderzoek... 12 9. Verloop

Nadere informatie

Wat is zenuwstimulatie PTNS? Wanneer PTNS? U komt niet in aanmerking voor PTNS als u: Voorbereiding

Wat is zenuwstimulatie PTNS? Wanneer PTNS? U komt niet in aanmerking voor PTNS als u: Voorbereiding PTNS behandeling In deze folder vindt u informatie over PTNS (Percutaneous Tibial Nerve Stimulation). Dit is een behandeling waarbij een onderbeenzenuw wordt gestimuleerd via kleine elektrische prikkelingen.

Nadere informatie

Eenmalige bestraling bij borstkanker

Eenmalige bestraling bij borstkanker Deze folder geeft u informatie over Eenmalige bestraling bij borstkanker patiënteninformatie Intra-Operatieve Radiotherapie Inleiding Deze folder gaat over eenmalige inwendige bestraling tijdens een borstsparende

Nadere informatie

Vernauwing van de plasbuis Sachse of Otis operatie

Vernauwing van de plasbuis Sachse of Otis operatie Vernauwing van de plasbuis Sachse of Otis operatie Binnenkort vindt bij u een operatie aan de plasbuis plaats. In deze folder krijgt u informatie over deze ingreep. Wat is een vernauwde plasbuis en/of

Nadere informatie

Verwijderen van lymfelieren in het bekken bij prostaat- kanker

Verwijderen van lymfelieren in het bekken bij prostaat- kanker Verwijderen van lymfelieren in het bekken bij prostaat- kanker In overleg met de uroloog heeft u besloten operatief de lymfeklieren in het bekken te laten verwijderen. In medische termen wordt dit ook

Nadere informatie

PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATPUNCTIE FRANCISCUS GASTHUIS

PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATPUNCTIE FRANCISCUS GASTHUIS PROSTAATECHOGRAFIE EN/OF PROSTAATPUNCTIE FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding U heeft zojuist een afspraak gemaakt om een prostaatechografie eventueel met een prostaatbiopsie te laten verrichten. Uw arts heeft

Nadere informatie

oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist

oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist 340 BC Herophilus : naam prostaat beschreven. Urologie: oorspronkelijk chirurgisch vakgebied M. Lieburg: steensnijders mei 1552 protospecialist 1840 J. Civiale : catheteraanwending i.g.v. pisopstopping

Nadere informatie

Onderzoeken van de prostaat

Onderzoeken van de prostaat Onderzoeken van de prostaat UOGG Beste mijnheer, U consulteert uw uroloog omdat u uw prostaat wil laten onderzoeken of omdat uw huisarts u doorverwezen heeft met een afwijkende bloedwaarde. Met deze brochure

Nadere informatie

Behandeling met Strontium-89-chloride of Samarium-153-lexidronam

Behandeling met Strontium-89-chloride of Samarium-153-lexidronam NUCLEAIRE GENEESKUNDE Behandeling met Strontium-89-chloride of Samarium-153-lexidronam BEHANDELING U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden

Nadere informatie